နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာနိသျ
နေတ္တိအဋ္ဌကထာပထမတွဲ
ပဏာမနှင့်ပဋိညာဉ်
ခုဒ္ဒကနိကာယ်
(ပေ ၁) နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
ဘဝနေတ္တိဇဟံ ဗုဒ္ဓံ၊ မဟာကာရုဏိကံ’ခိလံ၊
ဓမ္မဇာတံ ဝိဇာနန္တံ၊ ဝန္ဒေ နိပုဏဒေသကံ၊
ဘဝနေတ္တိဇဟံ ဓမ္မံ၊ ဂမ္ဘီရဉာဏဂေါစရံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓေန သုအက္ခာတံ၊ ဝန္ဒေ သမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ၊
ဘဝနေတ္တိဇဟံ သံဃံ၊ ဒက္ခိဏေယျံ အနုတ္တရံ၊
သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နံ၊ ဝန္ဒေ သမ္ဗုဒ္ဓဩရဇံ၊
ဝန္ဒနာဇနိတံ ပုညံ၊ ဣစ္စေဝ ရတနတ္တယေ။
ဟုတွာ ဟတန္တရာယောဟံ၊ သဗ္ဗတ္ထ တဿ တေဇသာ။
ကစ္စာယနော မဟာထေရော၊ နေတ္တိဂန္ထံ အဒေသယိ။
ဂမ္ဘီရတ္ထံ ဝိစိတြဉ္စ၊ ပိဋကတ္တယဝဏ္ဏနံ၊
သံဝဏ္ဏနာယ တဿေဝ၊ ယသ္မာ နတ္ထေဝ နိဿယော၊
ပေါရာဏေဟိ ကတော တသ္မာ၊ ဗဟုထေရေဟိ ယာစိတော၊
ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရော ကာတုံ၊ နိဿယော ဥပဒေသကံ၊
ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ နိဿာယေဝ ယထာဗလံ၊
နယံ ပဌမဂါထာယ၊ မုခမတ္တံ ပကာသယံ၊
ယတိပေါတာနမတ္ထာယ၊ ကရိဿံ သုဋ္ဌု နိဿယန္တိ။
အဟံ၊ သည်။ ဘဝနေတ္တိဇဟံ၊ ဘဝသုံးပါးသို့ ဆောင်တတ်သော တဏှာကို ပယ်တော်မူပြီးထသော။ မဟာကာရုဏိကံ၊ မြတ်သော ကရုဏာ၌ ယှဉ်တော်မူထသော။ တစ်နည်းကား။ မြတ်သော ကရုဏာ၏ ဖြစ်ခြင်းကို ထိုက်တော်မူထသော။ တစ်နည်း (ပေ ၂) ကား။ မြတ်သော သနားခြင်း အလေ့ရှိတော်မူထသော။ အခိလံ၊ အလုံးစုံသော။ ဓမ္မဇာတံ၊ သင်္ခတအသင်္ခတအားဖြင့် ပြားသော တရားသဘောကို။ ဝိဇာနန္တံ၊ အထူးထူး အပြားပြားအားဖြင့် သိတော်မူတတ်ထသော။ နိပုဏဒေသကံ၊ သိမ်မွေ့သော တရားကို ဟောတော်မူတတ်ထသော။ ဗုဒ္ဓံ၊ ကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
ဘဝနေတ္တိဇဟံ၊ ဘဝသုံးပါးသို့ ဆောင်တတ်သော တဏှာကို ပယ်တတ်ထသော။ ဂမ္ဘီရဉာဏဂေါစရံ၊ နက်နဲသော ဉာဏ်၏ အာရုံဖြစ်ထသော။ တစ်နည်းကား၊ နက်နဲသော ဉာဏ်ရှိသော ပညာရှိတို့သည် အာရုံပြုအပ်ထသော။ သမ္ဗုဒ္ဓေန၊ သည်။ သုအက္ခာတံ၊ အာဒိကလျာဏ အစရှိသောအားဖြင့် ကောင်းစွာ ဟောတော်မူအပ်ထသော။ သမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းစွာမှီဝဲခြင်း ပွားစေခြင်း အစရှိသည်ဖြင့် ပူဇော်အပ်ထသော။ ဓမ္မံ၊ ဆယ်ပါးသော တရားတော်ကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
ဘဝနေတ္တိဇဟံ၊ သော။ ဒက္ခိဏေယျံ၊ မြတ်သော အလှူကို ခံထိုက်ထသော။ အနုတ္တရံ၊ အတုမရှိ မြတ်စွာထသော။ သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နံ၊ သီလအစရှိသော ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံထသော။ တစ်နည်းကား၊ ပြည့်စုံသော (ပေ ၃) သီလအစရှိသော ကျေးဇူးရှိထသော။ သမ္ဗုဒ္ဓဩရဇံ၊ မြတ်စွာဘုရား ရင်တော်မှ ဖြစ်ထသော။ သံဃံ၊ ကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
ဣစ္စေဝ ဣမိနာပကာရေန၊ ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားအားဖြင့်။ ရတနတ္တယေ၊ ၌။ တံ ပုညံ၊ ကို။ ဝန္ဒနာဇနိတံ၊ ရှိခိုးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်စေအပ်ပြီ။ တဿ ပုညဿ၊ ၏။ တေဇသာ၊ အစွမ်းဖြင့်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော အတွင်းအပ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝတ္ထုတို့၌။ တစ်နည်းကား၊ အလုံးစုံသော နိဿယကို ပြသောကာလ၌။ ဟတန္တရာယော၊ ဖျောက်အပ်ပြီးသော အန္တရာယ်ရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကစ္စာယနော၊ ကစ္စည်းအမည်ရှိတော်မူသော မဟာထေရ်သည်။ ဂမ္ဘီရတ္ထဉ္စ၊ နက်နဲသော အနက်လည်းရှိထသော။ ဝိစိတြဉ္စ၊ ဟာရနယ အစရှိသော နည်းတို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်သည်လည်းဖြစ်ထသော။ ပိဋကတ္တယဝဏ္ဏနဉ္စ၊ ပိဋကတ်သုံးပုံ၏အဖွင့်လည်း ဖြစ်ထသော။ ယံ နေတ္တိဂန္ထံ၊ အကြင် နေတ္တိကျမ်းကို။ အဒေသယိ၊ ဟောတော်မူပြီ။ တဿေဝ နေတ္တိဂန္ထဿ၊ ၏သာလျှင်။ ပေါရာဏေဟိ၊ ရှေးဆရာတို့သည်။ ကတော၊ ပြုအပ်သော။ နိဿယော၊ မှီရာသည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နတ္ထေဝ၊ မရှိသလျှင်ကတည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗဟုထေရေဟိ၊ များစွာသော မထေရ်တို့သည်။ ယာစိတော၊ တောင်းပန်အပ်သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ (ကရိဿံသို့ သွား)။ နိဿယော၊ ကို။ ကာတုံ၊ ပြုခြင်းငှာ။ ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရော၊ အကယ်၍ကား ခဲခက်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ ထိုသို့ ခဲခက်လျှင်းမူလည်း။ ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ ရှေးဆရာမြတ်တို့၏။ ဥပဒေသကံ၊ နည်းဥပဒေသကို။ နိဿယော၊ အမှီပြု၍သာလျှင်။ ပဌမဂါထာယံ၊ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဌမဂါထာ၌။ မုခမတ္တံ၊ အမြွက်မျှသာဖြစ်သော။ နယံ၊ နေတ္တိနည်းကို။ ပကာသယံ ပကာသယန္တော၊ ပြလျက်။ ယတိပေါတာနံ၊ ပညာနုသော ရဟန်းပျိုတို့၏။ အတ္ထာယ၊ အကျိုးငှာ။ နိဿယံ၊ ကို။ ယထာဗလံ၊ အစွမ်းအလျောက်။ သုဋ္ဌု၊ ကောင်းစွာ။ ကရိဿံ၊ ပြုပေတော့အံ့။
နေတ္တိနည်းသည် ဟာရ နယ သာသနာပဋ္ဌာနအားဖြင့် သုံးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ဟာရသည် ဒေသနာဟာရ၊ ဝိစယဟာရ၊ ယုတ္တိဟာရ၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရ၊ လက္ခဏဟာရ၊ စတုဗျူဟဟာရ၊ အာဝဋ္ဋဟာရ၊ ဝိဘတ္တိဟာရ၊ ပရိဝတ္တနဟာရ၊ ဝေဝစနဟာရ၊ ပညတ္တိဟာရ၊ ဩတရဏဟာရ၊ သောဓနဟာရ၊ အဓိဋ္ဌာနဟာရ၊ ပရိက္ခာရဟာရ၊ သမာရောပနဟာရအားဖြင့် တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးအပြားရှိသည်။
ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးတို့တွင် အဿာဒ၊ အာဒီနဝ၊ နိဿရဏ၊ ဖလ၊ ဥပါယ၊ အာဏတ္တိအားဖြင့် ခြောက်ပါးသော အနက်တို့ကို ဝေဖန်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ဒေသနာဟာရ မည်၏။ ထိုခြောက်ပါးတို့တွင် သုခသောမနဿဣဋ္ဌာရုံ တဏှာဝိပလ္လာသတို့သည် အဿာဒ မည်၏။ ဒုက္ခဝေဒနာ ဒုက္ခတာသုံးပါး တေဘုမ္မကသင်္ခါရတို့သည် အာဒီနဝ မည်၏။ အရိယမဂ်နိဗ္ဗာန်သည် နိဿရဏ မည်၏။ ဒေသနာ၏ အကျိုးသည် ဖလ မည်၏။ အရိယမဂ်၏ ရှေးအဖို့ဖြစ်သော ပဋိပဒါဖလ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တရားသည် ဥပါယ မည်၏။ ဤသို့ ကျင့်လော့ဟု တိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင်သည် အာဏတ္တိ မည်၏။
မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဤပထမဂါထာ၌ ဒေသနာဟာ (ပေ ၄) ရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကအစရှိသော ဝစီဘေသဒ္ဒသည် ဥပါဒါရုပ်ဖြစ်သောကြောင့် နိဿိတ မည်၏။ နိဿိတ၏လည်း နိဿယနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ခြံရံရာဖြစ်သော မဟာဘုတ်လေးပါးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုမဟာဘုတ်လေးပါးတည်းဟူသော နိဿယ၏လည်း နိဿိတနှင့် မကင်းသောကြောင့် ဝစီဘေဒသဒ္ဒမှကြွင်းသော ဥပါဒါရုပ်တို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုရုပ်အပေါင်းသည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏။ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ ဝေဒနာသည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ မည်၏။ သညာသည် သညာက္ခန္ဓာ မည်၏။ ဝေဒနာသညာမှ ကြွင်းသော စေတသိက်သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မည်၏။ စိတ်သည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာ မည်၏။ ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် ဒုက္ခသစ္စာ မည်၏။ ဒုက္ခသစ္စာသည်ကား အကျိုးတည်း။ အကျိုး၏လည်း အကြောင်းနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် အကြောင်းဖြစ်သော တဏှာကို ယူအပ်၏။ ထိုတဏှာသည် သမုဒယသစ္စာ မည်၏။ ထိုသမုဒယသစ္စာသည်ကား ပဟာတဗ္ဗတရားတည်း။ ထိုပဟာတဗ္ဗတရား၏လည်း ပဟာယကနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် ပဟာယကဖြစ်သော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကို ယူအပ်၏။ ထိုမဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသည် မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏။ ထိုမဂ္ဂသစ္စာသည် အာရမ္မဏိကတည်း။ အာရမ္မဏိက၏လည်း အာရုံနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် အာရုံဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို ယူအပ်၏။ ထိုနိဗ္ဗာန်သည် နိရောဓသစ္စာ မည်၏။ ဤသို့သော သစ္စာလေးပါးတို့ကို ရအပ်ကုန်၏။ ထိုသစ္စာလေးပါးတို့တွင် သမုဒယသစ္စာဖြင့် အဿာဒ ဖြစ်၏။ ဒုက္ခသစ္စာဖြင့် အာဒီနဝ ဖြစ်၏။ မဂ္ဂသစ္စာ နိရောဓသစ္စာဖြင့် နိဿရဏ ဖြစ်၏။ မဟာကာရုဏိက အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဆိုခြင်းကြောင့် သောတုဇနတို့အားဖြစ်သော သုတမယဉာဏ် စိန္တာမယဉာဏ် အတ္ထလာဘ နယလာဘ အစရှိသော အကျိုးတရား၏ အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း ကျမ်းပြီးခြင်း အစရှိသော အကျိုးသည် ဖလ မည်၏။ မဟာကာရုဏိက အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ အကြောင်းဖြစ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ် ယောနိသောမနသိကာရအစရှိသည်တို့သည် ဥပါယ မည်၏။ ခပ်သိမ်းသော ကျမ်းပြုဆရာတို့သည် ကျမ်းမပြုမီ ရှေးအဖို့၌ ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုကုန်၏။ ထိုသို့ ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုခြင်းသည် ကျမ်းပြုဆရာတို့၏ သဘောဓမ္မတာတည်း။ ထိုကြောင့် သင်သည်လည်း ကျမ်းမပြုမီ ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုလော့ဟု မိမိသည်ပင် မိမိကိုယ်ကို တိုက်တွန်းခြင်းသည် အာဏတ္တိ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း အစရှိသော အကျိုးကို အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် ငါကဲ့သို့ ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုကြကုန်လော့ဟု တိုက်တွန်းခြင်းသည် အာဏတ္တိ မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဒေသနာဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ဒေသနာဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ပဒပုစ္ဆာ၊ ဝိဿဇ္ဇနာ၊ ပုဗ္ဗာပရ၊ အနုဂီတိ၊ အဿာဒ၊ အာဒီနဝ၊ နိဿရဏ၊ ဖလ၊ ဥပါယ၊ အာဏတ္တိအားဖြင့် တစ်ဆယ့်တစ်ပါးသော အနက်တို့ကို ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ဝိစယဟာရ မည်၏။
ထိုဝိစယဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံဟူသော သဒ္ဒါသည် ပဇ္ဇတိ အတ္ထော ဧတေနာတိ ပဒံ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ အနက်ကို သိေ (ပေ ၅) ကြာင်းဖြစ်သောကြောင့် ပဒ မည်၏။ ထိုပုဒ်သည်လည်း အနက်ကို သိကြောင်းဖြစ်သော သာမညလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်ပါးသာတည်း။ ဝိသေသလက္ခဏာအားဖြင့်ကား သျာဒျန္တပုဒ် တျာဒျန္တပုဒ်ဟူ၍ နှစ်ပါး အပြားရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် နာမ်ဝိဘတ်အဆုံးရှိသောကြောင့် သျာဒျန္တပုဒ် မည်၏။ ပဌမသျာဒျန္တ၊ ဒုတိယသျာဒျန္တ အစရှိသောအားဖြင့် ခုနစ်ပါးတို့တွင် ဒုတိယာဝိဘတ် အဆုံးရှိသောကြောင့် ဒုတိယသျာဒျန္တပုဒ် မည်၏။ ဧကဝစနဒုတိယသျာဒျန္တ ဗဟုဝစနဒုတိယသျာဒျန္တအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် ဧကဝုစ်အဆုံးရှိသောကြောင့် ဧကဝစနဒုတိယသျာဒျန္တ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ စယာသိတပုဒ် အင်္ဂါသိတပုဒ်အားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် အပေါင်းကို အမှီပြု၍ ဧကဝုစ်အဆုံးရှိသောကြောင့် စယာသိတပုဒ် မည်၏။ ဂုဏစယာသိတ ဒဗ္ဗစယာသိတ ကြိယာစယာသိတအားဖြင့် သုံးပါးတို့တွင် ဂုဏ်အပေါင်းကို အမှီပြု၍ ဧကဝုစ်အဆုံးရှိသောကြောင့် ဂုဏစယာသိတ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ နာမ်ပုဒ် အာချာတ်ပုဒ် ဥပသာရပုဒ် နိပါတ်ပုဒ်အားဖြင့် လေးပါးတို့တွင် အတ္ထေ နမတီတိ နာမံ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ အနက်၌ ညွှတ်တတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ အတ္တနိ စတ္ထေ နာမေတီတိ နာမံ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ မိမိ၌ အနက်တို့ကို ညွတ်စေတတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း နာမ်ပုဒ် မည်၏။ နာမနာမ်။ သဗ္ဗနာမ်။ သမာသ်နာမ်။ တဒ္ဓိတ်နာမ်။ ကိတ်နာမ်အားဖြင့် ငါးပါးတို့တွင် နာမ်ပုဒ်ချင်းချင်းဖြစ်သောကြောင့် သမာသ်ပုဒ် မည်၏။ သမာသ်ခြောက်ပါးတို့တွင် မဟန္တော စ သော ကာရုဏိကော စာတိ မဟာကာရုဏိကောဟု ပြုအပ်သောကြောင့် ကမ္မဓာရည်းသမာသ် မည်၏။ တစ်နည်းကား။ နာမနာမ်အစရှိသော ငါးပါးတို့တွင် မဟာကရုဏာယ နိယုတ္တော မဟာကာရုဏိကောဟု ပြု၍ နာမ်ပုဒ်နှင့် ပစ္စည်းချည်းသောကြောင့် တဒ္ဓိတ်ပုဒ် မည်၏။ သာမညတဒ္ဓိတ်။ ဘာဝတဒ္ဓိတ်။ အဗျယတဒ္ဓိတ်အားဖြင့် သုံးပါးတို့တွင် သာမညတဒ္ဓိတ် မည်၏။ သာမညတဒ္ဓိတ်တစ်ဆယ့်ငါးပါးတို့တွင် တရတျာဒိတဒ္ဓိတ် မည်၏။ တရတျာဒိတဒ္ဓိတ်အများတို့တွင် နိယုတ္တတဒ္ဓိတ် မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အစဉ်အတိုင်း ပုဒ်ကို စိစစ်ခြင်းသည် ပဒဝိစယ မည်၏။ ဤကား ပဒဝိစယတည်း။
မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဤဂါထာသည် ပုစ္ဆာလော ဝိသဇ္ဇနာလော ဟူမူကား ဝိသဇ္ဇနာတည်း။ ဝိသဇ္ဇနာကား အကျိုးတည်း။ အကျိုးဖြစ်သော ဝိသဇ္ဇနာ၏ အကြောင်းပုစ္ဆာနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် အကြောင်းဖြစ်သော ပုစ္ဆာကို ထုတ်အပ်၏။ ထုတ်သော်ကား အရှင်ဓမ္မပါလဆရာ အကယ်၍ နေတ္တိကျမ်း၏အဖွင့်ဖြစ်သော အဋ္ဌကထာကို ပြလတ္တံ့သည် ဖြစ်အံ့။ တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ အစရှိသည်ကိုသာ ဆိုအပ်လျက် အဘယ့်ကြောင့် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုအပ်သနည်း။ ဤသို့ ပုစ္ဆာကို ထုတ်အပ်၏။ ထိုပုစ္ဆာသည် အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာ၊ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာပုစ္ဆာ၊ ဝိမတိစ္ဆေဒနာပုစ္ဆာ၊ အနုမတိပုစ္ဆာ၊ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာအားဖြင့် ငါးပါးအပြား ရှိ၏။ ထိုငါးပါးတို့တွင် မသိ၍ မေးသောကြောင့် အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာ မည်၏။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် တရားလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောကြောင့် ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာ မည်၏။ (ပေ ၆) ဧကာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာ အနေကာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် တစ်ဂါထာကို ပေးသောကြောင့် ဧကာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာ မည်၏။ သမ္မုတိဝိသယ ပရမတ္ထဝိသယအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် ဝစီဘေဒသဒ္ဒတည်းဟူသော ပရမတ္ထအရာရှိသောကြောင့် ပရမတ္ထဝိသယပုစ္ဆာ မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပုစ္ဆာကို စိစစ်ခြင်းသည် ပုစ္ဆာဝိစယမည်၏။ ဤကား ပုစ္ဆာဝိစယတည်း။
အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း ကျမ်းပြီးခြင်း အစရှိသော အကျိုးတို့ကို ပြီးစေတတ်သော ပဏာမကို ပြုလိုသောကြောင့် တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ အစရှိသည်ကိုသာလျှင် မဆိုမူ၍ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုအပ်သတည်း။ ဤကား ဝိသဇ္ဇနာ တည်း။ ထိုဝိသဇ္ဇနာသည် ဧကံသဗျာကရဏဝိသဇ္ဇနာ၊ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏဝိသဇ္ဇနာ၊ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏဝိသဇ္ဇနာ ဌပနဝိသဇ္ဇနာအားဖြင့် လေးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသောဂါထာကို ဆိုကြောင်းကို ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ဖြေသောကြောင့် ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏဝိသဇ္ဇနာ မည်၏။ သာဝသေသဝိသဇ္ဇနာ အနဝသေသဝိသဇ္ဇနာအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် အကြွင်းရှိသောကြောင့် သာဝသေသဝိသဇ္ဇနာ မည်၏။ သဥတ္တရဝိသဇ္ဇနာ နိရုတ္တရဝိသဇ္ဇနာအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် လောကီတရားကို ဖြေသောကြောင့် သဥတ္တရဝိသဇ္ဇနာ မည်၏။ လောကိယဝိသဇ္ဇနာ လောကုတ္တရဝိသဇ္ဇနာအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် လောကီတရားကို ဖြေသောကြောင့် လောကိယဝိသဇ္ဇနာ မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဝိသဇ္ဇနာကို စိစစ်ခြင်းသည် ဝိသဇ္ဇနာဝိစယ မည်၏။ ဤကား ဝိသဇ္ဇနာဝိစယတည်း။
အရှင်ဓမ္မပါလဆရာ နေတ္တိကျမ်း၏ အဖွင့်ဖြစ်သော အဋ္ဌကထာကို အကယ်၍ ပြလိုသည်ဖြစ်အံ့။ တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ အစရှိသည်ကိုသာ ဆိုအပ်လျက် အဘယ်ကြောင့် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုအပ်သနည်းဟု မေးသောပုစ္ဆာနှင့် အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း ကျမ်းပြီးခြင်း အစရှိသော အကျိုးကို ပြီးစေတတ်သော ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုလိုသောကြောင့် တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ အစရှိသည်ကိုသာ မဆိုမူ၍ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုအပ်သတည်းဟု ဖြေသော ဝိသဇ္ဇနာသည် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုသောအကြောင်းကို မေး၍ အကြောင်းကို ဖြေသောကြောင့် ညီ၏။ ဤကား ပုဗ္ဗာပရဝိစယတည်း။
မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာသည် အနုဂီတိလော အနနုဂီတိလောဟူမူကား ပုစ္ဆာအားလျော်စွာ ဆိုအပ်သောကြောင့် အနုဂီတိ မည်၏။ တစ်နည်းကား ဘုရားဂုဏ်ကို အကျယ်ရေတွက်သောကြောင့် အနုဂီတိ မည်။ ထိုအနုဂီတိသည် ဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟ အဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟ တဒုဘယတ္ထသင်္ဂဟအားဖြင့် သုံးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုသုံးပါးတို့တွင် မဆိုအပ်သော ဘုရားဂုဏ်ကို အကျယ်ရေတွက်၍ ဆိုသောကြောင့် အဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟ မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အနုဂီတိကို စိစစ်ခြင်းသည် အနုဂီတိဝိစယ မည်၏။ ဤကား အနုဂီတိဝိစယတည်း။
အဿာဒသည် သုခသောမနဿဣဋ္ဌာရုံ တဏှာဝိပလ္လာသအားဖြင့် များသောအပြားရှိ၏။ ထိုအပြားတို့တွင် သုခသောမနဿသည် ဂေဟဿိတ နေက္ခမဿိတ အစရှိသော အပြားအားဖြင့် များသောအပြားရှိ၏။ ဣဋ္ဌာရုံသည် ရူပါရုံ သဒ္ဒါရုံ အစရှိသောအားဖြင့် များသော အပြားရှိ (ပေ ၇) ၏။ တဏှာသည် တစ်ရာ့ရှစ်ပါးသော တဏှာဝိစရိတ အစရှိသော အပြားအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ ဝိပလ္လာသသည် ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအပြားအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ အာဒီနဝသည် ဒုက္ခဝေဒနာ ဒုက္ခတာသုံးပါး တေဘုမ္မကဝဋ်အပြားအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ ထိုအပြားတို့တွင် တေဘုမ္မကဝဋ်သည် ဇာတိဇရာအစရှိသော အပြားအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ နိဿရဏ၌ အရိယမဂ်သည် သတိပဋ္ဌာန်ကို ပွားစေ၍ ရအပ်သော မဂ်။ သမ္မပ္ပဓာန်ကို ပွားစေ၍ ရအပ်သော မဂ် အစရှိသော အပြားအားဖြင့် များသောအပြားရှိ၏။ နိဗ္ဗာန်သည် သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာန် အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာန် အစရှိသောအားဖြင့် များသောအပြားရှိ၏။ ဖလသည် သုတမယဉာဏ် စိန္တာမယဉာဏ် အစရှိသောအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ ဥပါယသည် သတိပဋ္ဌာန် သမ္မပ္ပဓာန် ယောနိသော မနသိကာရ အစရှိသောအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ အာဏတ္တိသည် ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒထ, ဓမ္မံ ဝန္ဒထ, သံဃံ ဝန္ဒထ, ဒါနံ ဒေထ, သီလံ ရက္ခထ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောထ အစရှိသော အပြားအားဖြင့် များသော အပြားရှိ၏။ ဤသို့ အဿာဒ အစရှိသည်တို့ ရှိခြင်းသည် အဿာဒါဒိဝိစယ မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဝိစယဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ဝိစယဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ခပ်သိမ်းသော ဟာရတို့၏ သဒ္ဒါအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနက်အားဖြင့်လည်းကောင်း သင့်သည် မသင့်သည်ကို စီရင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ယုတ္တိဟာရ မည်၏။ ထိုယုတ္တိဟာရကို ထုတ်သော်ကား ဘုရားသခင်၏ ရှိခိုးထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ ခပ်သိမ်းသော ကျမ်းပြုဆရာတို့၏ ကျမ်း၏အစ၌ ပဏာမကို ပြုခြင်း၏ သဘောဓမ္မတာ ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝစီပဏာမ၏ အတ္တဟိတ ပရဟိတနှစ်ပါးကို ပြီးစေတတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ဝစီပဏာမကို ပြုခြင်းသည် သင့်၏။ ဤကား သာမညတည်း။ ဝိသေသအားဖြင့်ကား မဟာကာရုဏိကံဟူသော ပုဒ်ကို နာမ်ဝိဘတ်အဆုံးရှိသောကြောင့် သျာဒျန္တပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် သင့်၏။ တျာဒျန္တပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် မသင့်။ ပဌမသျာဒျန္တအစရှိသောအားဖြင့် ခုနစ်ပါးတို့တွင် ဒုတိယာဝိဘတ်အဆုံးရှိသောကြောင့် ဒုတိယသျာဒျန္တပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် သင့်၏။ ပဌမသျာဒျန္တအစရှိသော ပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် မသင့်။ လ။ တရတျာဒိတဒ္ဓိတ်အများတို့တွင် နိယုတ္တသဒ္ဒါ ကျေသောကြောင့် နိယုတ္တတဒ္ဓိတ်ပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် သင့်၏။ တရတိတဒ္ဓိတ်အစရှိသော ပုဒ်၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် မသင့်။ ဝိသေသန ဝိသေသျအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် နာထံဟူသော ပုဒ်ကို အထူးပြုတတ်သောကြောင့် ဝိသေသနအဖြစ်ဖြင့် ယူသော် သင့်၏။ ဝိသေသျ၏အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် မသင့်။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ခပ်သိမ်းသော ပုဒ်၏ သင့် မသင့်ကို စီရင်အပ်၏။ ဤကား သဒ္ဒယုတ္တိ တည်း။
မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဤဂါထာ၏အရကို ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၊ ဝစီပဏာမစေတနာကို ယူသော် သင့်၏။ ကြွင်းသော တရားယူသော် မသင့်။ ဝစီပဏာမယူသော် သင့်၏။ ကာယပဏာမ မနောပဏာမယူသော် မသင့်။ (ပေ ၈) ဤကား သာမညတည်း။ ဝိသေသအားဖြင့်ကား မဟာကာရုဏိကံဟူသော ပုဒ်၏အရကို ဝိသေသနပုဒ်ဖြစ်သောကြောင့် ဝိသေသနပုဒ်တို့၏ သဘောသည်လည်း ဂုဏ်ကိုသာ ပဓာနအားဖြင့် ဟောပြီးဖြစ်သောကြောင့် ကရုဏာဂုဏ်ယူသော် သင့်၏။ ဒြပ်ယူသော် မသင့်။ ဘုရားအား ရှိခိုးသော အရာဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ နာထံ ဟူသော သဒ္ဒန္တရသန္နိဓာနကြောင့်လည်းကောင်း ဘုရားမြတ်စွာ၏ ကရုဏာယူသော် သင့်၏။ သူတစ်ပါး၏ ကရုဏာယူသော် မသင့်။ နာထံ ဟူသော ပုဒ်၏အရကို ဝိသေသျဖြစ်သောကြောင့် ဒြပ်ယူသော် သင့်၏။ ဂုဏ်ယူသော် မသင့်။ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ နိပုဏဂမ္ဘီရဝိစိတြနယဒေသနံဟူသော သဒ္ဒန္တရသန္နိဓာနကြောင့် ဘုရားဒြပ်ယူသော် သင့်၏။ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဒြပ်ယူသော် မသင့်။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် ကြွင်းသော ပုဒ်တို့၏ အနက်သင့် မသင့်ကို စီရင်အပ်၏။ ဤကား အတ္ထယုတ္တိတည်း။ ဤသို့ ယုတ္တိဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ယုတ္တိဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ကုသိုလ် အစရှိသော တရားတို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ကို ထုတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ပဒဋ္ဌာနဟာရ မည်၏။ ထိုပဒဋ္ဌာနဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား သတိဝီရိယဉာဏ်ပြဓာန်းသော အရှင်ဓမ္မပါလဆရာ၏ ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်တည်း။ ထိုစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ယောနိသော မနသိကာရ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိတည်း။ တစ်နည်းကား။ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိသည် ယောနိသောမနသိကာရ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုယောနိသောမနသိကာရသည် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော သတိဝီရိယဉာဏ် ပြဓာန်းသော စိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် အန္တရာယဝိသောသန၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုအန္တရာယဝိသောသနသည် ကျမ်းပြီးခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုကျမ်းပြီးခြင်းသည် သောတုဇနတို့၏ ကျမ်းကို သင်ခြင်း နာခြင်း ဆောင်ခြင်း ဆင်ခြင်ခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုကျမ်းကို သင်ခြင်း နာခြင်း ဆောင်ခြင်း ဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဤအဋ္ဌကထာကျမ်း၏ အနက်ကို သိခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဤအဋ္ဌကထာကျမ်း၏ အနက်ကို သိခြင်းသည် နေတ္တိကျမ်း၏အနက်ကို သိခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ နေတ္တိကျမ်း၏အနက်ကို သိခြင်းသည် ပိဋကသုံးပုံ၏ အနက်ကို သိခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ပိဋကသုံးပုံ၏ အနက်ကို သိခြင်းသည် ပဋိပတ္တိနည်းကို သိခြင်း၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ပဋိပတ္တိနည်းကို သိခြင်းသည် သမ္မာပဋိပတ္တိ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ သမ္မာပဋိပတ္တိသည် အဝိပ္ပဋိသာရီ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ အဝိပ္ပဋိသာရီသည် ပါမောဇ္ဇ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ပါမောဇ္ဇသည် ပီတိ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ပီတိသည် ပဿဒ္ဓိ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ပဿဒ္ဓိသည် သုခ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ သုခသည် သမာဓိ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ သမာဓိသည် ယထာဘူတဉာဏ်၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ယထာဘူတဉာဏ်သည် ဝဋ်၌ ငြီးငွေ့ခြင်း နိဗ္ဗိဒါ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ နိဗ္ဗိဒါသည် မဂ်တည်းဟူသော ဝိရာဂ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဝိရာဂသည် ဖိုလ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဝိမုတ္တိသည် ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသည် အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာ (ပေ ၉) န်၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပဒဋ္ဌာန်၏ဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ပဒဋ္ဌာနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
တစ်ခုသောတရားကို ဟောအပ်သည်ရှိသော် ထိုတရားနှင့် လက္ခဏာအစရှိသောအားဖြင့် တူသော တရားတို့ကို ဟောသကဲ့သို့ ထုတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် လက္ခဏဟာရ မည်၏။ ထိုလက္ခဏဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် ရုပ္ပနလက္ခဏာ ရှိ၏။ ထိုပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် ရုပ္ပနလက္ခဏာအားဖြင့် တူသော အလုံးစုံသော ရုပ်တို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် အနိစ္စအစရှိသော လက္ခဏာရှိ၏။ ထိုပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် အနိစ္စအစရှိသော လက္ခဏာအားဖြင့် တူသော အလုံးစုံသော တေဘူမကတရားအပေါင်းကို ယူအပ်၏။ တစ်နည်းကား။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် ဗာဟိရာယတန မည်၏။ ထိုပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် ဗာဟိရာယတန၏ အဖြစ်ဖြင့် လက္ခဏာတူသော ကြွင်းသော ဗာဟိရာယတနတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ စိတ်သည် မနာယတန မည်၏။ စေတသိက်သည် ဓမ္မာယတန မည်၏။ ထိုမနာယတန ဓမ္မာယတနနှစ်ပါးသည် အဇ္ဈတ္တိကာယတန မည်၏။ ထိုအာယတနနှစ်ပါးနှင့် အဇ္ဈတ္တိကာယတနအဖြစ်ဖြင့် လက္ခဏာတူသော ကြွင်းသော အဇ္ဈတ္တိကာယတနတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ တစ်နည်းကား ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ယူသဖြင့် ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် သောတဝိညာဉ်၏ အာရုံ၏အဖြစ်ဖြင့် တူသော ဥတုဇသဒ္ဒကို ယူအပ်၏။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ယူသဖြင့် ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် သဟစရိတဖြစ်သော ဝစီဝိညတ္တိသဒ္ဒရုပ်ကလာပ်ကို ယူအပ်၏။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် လက္ခဏဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ။ ဤကား လက္ခဏဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
နိရုတ္တိ၊ အဓိပ္ပါယ၊ ဒေသနာနိဒါန၊ ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိအားဖြင့် လေးပါးသော အနက်တို့ကို ထင်ရှားပြခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် စတုဗျူဟဟာရ မည်၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် ဝိဂြိုဟ်ပြုခြင်းသည် နိရုတ္တိ မည်၏။ ဒေသက၏ အလိုသည် အဓိပ္ပါယ် မည်၏။ ဒေသနာ၏ အကြောင်းသည် ဒေသနာနိဒါန မည်၏။ သုတ်၏ ရှေ့အဖို့ နောက်အဖို့ကို နှီးနှောဆိုခြင်းသည် ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ မည်၏။ တစ်နည်းကား ရှေးပုဒ်နှင့် နောက်ပုဒ်ကို စပ်ခြင်းသည် ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ မည်၏။ ထိုစတုဗျူဟဟာရကို ထုတ်သော်ကား ကိရတိ ပရဒုက္ခံ ဝိက္ခိပတိ အပနေတီတိ ကရုဏာ။ ကိနာတိ ပရဒုက္ခေ သတိ ကာရုဏိကံ ဟိံသတိ ဝိဗာဓတိ ဝါ ကရုဏာ။ သာဓူနံ ဟဒယကမ္ပနံ ကရောတီတိ ဝါ ကရုဏာ။ ကံ သုခံ ရုန္ဓတီတိ ဝါ ကရုဏာ။ ကိရိယတိ ဒုက္ခိတေသု ပသာရိယတီတိ ဝါ ကရုဏာ။ ကရုဏာယ နိယုတ္တော ကာရုဏိကော၊ မဟန္တော စ သော ကာရုဏိကော စာတိ မဟာကာရုဏိကော၊ အထ ဝါ ကရုဏံ ကရုဏာယနံ ကရုဏော သံဝတ္တနံ အရဟတီတိ ကာရုဏိကော၊ ကရုဏာ ကရုဏာယနံ သီလံ ယဿာတိ ဝါ ကာရုဏိကော၊ အထ ဝါ မဟတိ ကရုဏာ မဟာကရုဏာ။ မဟာကရုဏာယ နိယုတ္တော မဟာကာရုဏိကော၊ ဝေနေယျာနံ ဟိတသုခံ နာထတိ အာသီသတီတိ နာထော။ နာထတိ ဝေနေယျဂထကိလေသဗျသနံ ဥပတာပေတီတိ ဝါ နာထော။ နာထတိ ယာ (ပေ ၁ဝ) စတီတိ ဝါ နာထော။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ခပ်သိမ်းသော ပုဒ်တို့ကို ဝိဂြိုဟ်ပြုအပ်၏။ ဤကား နိရုတ္တိတည်း။
နေတ္တိကျမ်း၏ အဖွင့်ဖြစ်သော အဋ္ဌကထာကို ပြုလိုသည်ရှိသော် တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ အစရှိသည်ကို ဆိုအပ်လျက် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဆိုသည်ကား ဆရာ၏ အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း ကျမ်းပြီးခြင်းအစရှိသော အကျိုး။ သောတုဇနတို့အား ပသာဒဇနနအစရှိသော အကျိုးပြီးခြင်းကို အလိုရှိသောကြောင့် ဆိုသတည်း။ ဤကား အဓိပ္ပာယ်တည်း။
ဒေသနာနိဒါန်းသည် အဇ္ဈတ္တိကနိဒါန်း။ ဗာဟိရနိဒါန်းအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် သောတုဇနကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော အရှင်ဓမ္မပါလဆရာ၏ ကရုဏာသည် အဇ္ဈတ္တိကနိဒါန်း မည်၏။ ထိုကရုဏာ၏ အာရုံဖြစ်သော သောတုဇနအပေါင်းသည် ဗာဟိရနိဒါန်း မည်၏။ ဤကား ဒေသနာနိဒါန်းတည်း။
ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိသည် အတ္ထသန္ဓိ၊ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ၊ ဒေသနာသန္ဓိ၊ နိဒ္ဒေသသန္ဓိအားဖြင့် လေးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် မဟာကာရုဏိကံကား နာထံ၌ ဂုဏ်သတ္တိဖြစ်သော အာသယာသယီဘာဝတုလျာဓိကရဏဝိသေသန၊ နာထံကား ဂုဏေး သတ္တိမာန်ဖြစ်သော အာသယာသယဘာဝတုလျာဓိကရဏဝိသေသျ။ အဘယ်သို့ ဂုဏ်သတ္တိ ဂုဏေးသတ္တိမာန် ဖြစ်သနည်းဟူမူကား မဟာကရုဏာတော်သည် ဂုဏ်သတ္တိ၊ နာထံ၏အရဖြစ်သော ဘုရားဒြပ်သည် ဂုဏေးသတ္တိမာန်။ ဤသို့ ဂုဏ်သတ္တိ ဂုဏေသတ္တိမာန် ဖြစ်သတည်း။ နာထံကား ဝန္ဒေ၌ အာရုံ အကြောင်း နိမိတ်ဖြစ်သော အဝုတ္တကံ၊ ဝန္ဒေကား အာရမ္မဏိက အကျိုးပစ္စယုပ္ပန် နိမိတ္တဝန်ဖြစ်သော ကံ၏ ကြိယာ၊ အဘယ်သို့ အာရုံ အကြောင်း နိမိတ် အာရမ္မဏိက အကျိုးပစ္စယုပ္ပန် နိမိတ္တဝန် ဖြစ်သနည်းဟူမူကား နာထံ၏ အရဖြစ်သော ဘုရားဒြပ်၏ ပဏာမစေတနာအား တပ်သော အာရမ္မဏပစ္စယသတ္တိသည် အာရုံ အကြောင်း နိမိတ်။ ဝန္ဒေ၏ အရဖြစ်သော ပဏာမစေတနာသည် အာရမ္မဏိက အကျိုးပစ္စယုပ္ပန် နိမိတ္တဝန်။ ဤသို့ အာရုံအကြောင်း နိမိတ် အာရမ္မဏိက အကျိုးပစ္စယုပ္ပန် နိမိတ္တဝန် ဖြစ်သတည်း။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြစ် အနက်၏ စပ်ခြင်းသည် အတ္ထသန္ဓိ မည်၏။ မဟာကာရုဏိကံဟူသော ပုဒ်သည် နာထံဟူသော ပုဒ်နှင့် ဝိသေသန၏အဖြစ်ဖြင့် စပ်၏။ နာထံဟူသော ပုဒ်သည် မဟာကာရုဏိကံဟူသော ပုဒ်နှင့် ဝိသေသျ၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်၏။ နာထံဟူသော ပုဒ်သည် ဝန္ဒေဟူသော ပုဒ်နှင့် အဝုတ္တကံ၏အဖြစ်ဖြင့် စပ်၏။ ဝန္ဒေဟူသော ပုဒ်သည် နာထံဟူသော ပုဒ်နှင့် ကံ၏ ကြိယာ၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပုဒ်တို့၏ စပ်ခြင်းသည် ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ မည်၏။ ။ ပဏာမကို မဆိုဦးဘဲ ဝန္ဒနာဇနိတံ ပုညံ၊ ဣတိ ယံ ရတနတ္တယေ။ ဟတန္တရာယော သဗ္ဗတ္ထ၊ ဟုတွာဟံ တဿ တေဇသာ ဟူ၍ ဆိုခြင်းသည် မထင်။ ထိုကြောင့် ရှေးဦးစွာ ဆိုအပ်သော မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဂါထာသည် ဝန္ဒနာ ဇနိတံ အစရှိသော နောက်ဂါထာနှင့် စပ်၏။ တစ်နည်းကား။ မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် ဥဒါန်း (ပေ ၁၁) ဣတိဝုတ္တက အစရှိသော အဋ္ဌကထာတို့၏အစ၌ အရှင်ဓမ္မပါလဆရာသည်ပင် ဆိုအပ်သော မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် စပ်၏။ တစ်နည်းကား သုတ္တန်ဒေသနာတော်သည် ဝိနည်းဒေသနာကဲ့သို့ ကရုဏာတော် ပြဓာန်းသည် မဟုတ်။ အဘိဓမ္မာဒေသနာကဲ့သို့လည်း ပညာသာ ပြဓာန်းသည် မဟုတ်။ ကရုဏာပညာနှစ်ပါး ပြဓာန်းသောကြောင့် နေတ္တိကျမ်း၏လည်း ဝိသေသအားဖြင့် ယထာနုလောမသာသနာဖြစ်သော သုတ္တန်ဒေသနာကို မှီသောကြောင့် ကရုဏာပညာနှစ်ပါးကို ပဓာနပြု၍ ဆိုအပ်သော မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမသည် ဒီဃနိကာယ် အစရှိသော အဋ္ဌကထာတို့၏အစ၌ ဆိုအပ်သော ကရုဏာသီတလဟဒယံ၊ ပညာပဇ္ဇောတဝိဟတမောဟတမံ၊ သနရာမရလောကဂရုံ၊ ဝန္ဒေ သုဂတံ ဂတိဝိမုတ္တံ ဟူသော ပဏာမစကားနှင့် စပ်၏။ ဤသို့ အစရှိသဖြင့် ဒေသနာတို့၏ စပ်ခြင်းသည် ဒေသနာသန္ဓိ မည်၏။ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် တဏှာဒိဋ္ဌိကို ကောင်းစွာ မပယ်အပ်သေးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်သောကြောင့် နိဿိတ မည်၏။ ထိုနိဿိတကို အကုသလပက္ခဖြင့် ပြအပ်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပြခြင်းသည် နိဒ္ဒေသသန္ဓိ မည်၏။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် စတုဗျူဟဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား စတုဗျူဟဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ဒေသနာ၌ ဟောအပ်သော ဓမ္မတို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ကို ရှာ၍ သဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့ကို လည်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် အာဝဋ္ဋဟာရ မည်၏။ ထိုအာဝဋ္ဋဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ဝီရိယပြဓာန်း၏။ ထိုဝီရိယ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား အပ္ပမာဒတည်း။ ထိုအပ္ပမာဒဖြင့် အပ္ပမာဒလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့သည် လည်ကုန်၏။ အပ္ပမာဒ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ကား ပမာဒတည်း။ ထိုပမာဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ကောသဇ္ဇတည်း။ ထိုပမာဒကောသဇ္ဇဖြင့် ထိုနှစ်ပါးလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော အကုသိုလ်တရားတို့သည် လည်ကုန်၏။ တစ်နည်းကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ယောနိသောမနသိကာရစတုစက္ကသမ္ပတ္တိကြောင့် ဖြစ်၏။ ထိုယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိဖြင့် ထိုယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့သည် လည်ကုန်၏။ ယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ကား အယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကဝိပတ္တိတည်း။ ထိုအယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကဝိပတ္တိဖြင့် ထိုအယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကဝိပတ္တိလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော အကုသိုလ်တရားတို့သည် လည်ကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အာဝဋ္ဋဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား အာဝဋ္ဋဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သံကိလေသဓမ္မဝေါဒါနဓမ္မတို့ကို သာဓာရဏာသာဓာရဏအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာန်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘုံအားဖြင့်လည်းကောင်း ဝေဖန်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ဝိဘတ္တိဟာရ မည်၏။ ထိုဝိဘတ္တိဟာရသည် ဓမ္မဝိဘတ္တိ ဘူမိဝိဘတ္တိ (ပေ ၁၂) ပဒဋ္ဌာနဝိဘတ္တိအားဖြင့် သုံးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုဝိဘတ္တိဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဂါထာသည် ဝါသနာဘာဂိယ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် ပဏာမစေတနာတည်းဟူသော ဝိညတ်အဖို့ရှိသောကြောင့် ဝါသနာဘာဂိယ မည်၏။ ထိုဝါသနာဘာဂိယဖြစ်သော ပဏာမဂါထာ၏ အရကား ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၊ ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်တည်း။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ် အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် ဆက်ဆံ၏။ ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် ဆက်ဆံ၏။ အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် မဆက်ဆံ၊ ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ သဒ္ဒဟူသောအမည်သည် ခပ်သိမ်းသော သဒ္ဒတို့နှင့် ဆက်ဆံ၏။ ဓမ္မတာသဘောကား မဆက်ဆံ၊ ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ကုသိုလ်ဟူသော အမည်သည် ခပ်သိမ်းသော ကုသိုလ်တို့နှင့် ဆက်ဆံ၏။ ဓမ္မတာသဘောကား မဆက်ဆံ၊ ဤကား ဓမ္မဝိဘတ္တိတည်း။ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၊ ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ဘုံအားဖြင့်ကား ကာမာဝစရဘုံ မည်၏။ ပုထုဇဉ်သန္တာန်၌ ဖြစ်သောကြောင့် ပုထုဇ္ဇနဘုံ မည်၏။ ဤကား ဘူမိဝိဘတ္တိတည်း။ မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်တည်း။ ထိုစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ယောနိသောမနသိကာရ အစရှိသည်တည်း။ တစ်နည်းကား ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း အစရှိသည်တို့၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ ဤကား ပဒဋ္ဌာနဝိဘတ္တိတည်း။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် ဝိဘတ္တိဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ဝိဘတ္တိဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သုတ်၌ဟောအပ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပဋိပက္ခအားဖြင့် လည်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ပရိဝတ္တနဟာရ မည်၏။ ထိုပရိဝတ္တနဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ယောနိသောမနသိကာရကြောင့် ဖြစ်၏။ ထိုယောနိသော မနသိကာရကို ပြုသောသူအား အယောနိသော မနသိကာရ ပျောက်၏။ အယောနိသော မနသိကာရကြောင့် ဖြစ်သော အကုသိုလ်တရားတို့သည်လည်း ပျောက်ကုန်၏။ ယောနိသော မနသိကာရကြောင့် ဖြစ်သော ကုသိုလ်တရားတို့သည် ပွားကုန်၏။ တစ်နည်းကား မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမကိုပြုသော ဆရာအား ဥပစ္ဆေဒကဥပဓိဋ္ဌိတ အကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်သော ရောဂါအစရှိသော အန္တရာယ်တို့သည် ပျောက်ကုန်၏။ ပဏာမကို ပြုခြင်းကြောင့် ရောဂါအစရှိသော အန္တရာယ်မရှိမူ၍ ကျမ်းပြီးခြင်း ဒိဋ္ဌာနုဂတိအစရှိသော အကျိုးတို့သည် ဖြစ်ကုန် ပွားကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပရိဝတ္တနဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ပရိဝတ္တနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
တစ်ခုသော အနက်၌ များစွာသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ကို ယှဉ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ဝေဝစနဟာရ မည်၏။ ထိုဝေဝစနဟာရကို ထုတ်သော်ကား ဗုဒ္ဓ၊ ဒသဗလ၊ သတ္ထာ၊ (ပေ ၁၃) သဗ္ဗညူ၊ ဒွိပဒုတ္တမ၊ မုနိန္ဒ၊ ဘဂဝါ အစရှိသည်တို့သည် ဘုရား၏ ပရိယာယ်ဝေဝုစ်တည်း။ ဝန္ဒာမိ နမေ၊ နမာမိ အစရှိသည်တို့ကား ဝန္ဒေဟူသော ကြိယာ၏ ပရိယာယ်ဝေဝုစ်တည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဝေဝစနဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ဝေဝစနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
တစ်ခုသော တရားကို များစွာသော ပညတ်ဖြင့် သိစေသော အခြင်းအရာကို ပြခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ပညတ္တိဟာရ မည်၏။ ထိုပညတ္တိဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံဟူသော ပညတ်သည် မြတ်သောဂုဏ် ကရုဏာဂုဏ်ကို စွဲ၍ ဟောအပ်သောကြောင့် ဥပါဒါပညတ် မည်၏။ သီလသမာဓိမေတ္တာ အစရှိသော ဂုဏ်တို့ကို ထောက်၍ ဆိုအပ်သောကြောင့် ဝိပနိဓာပညတ် မည်၏။ မဟာကရုဏာဟူသော ဂုဏ်သည် ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသောကြောင့် ဝိဇ္ဇမာနပညတ် မည်၏။ သဗ္ဗညုတဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော မဟာကရုဏာကို သိစေသောကြောင့် ပဘဝပညတ် မည်၏။ တစ်နည်းကား မဟာကာရုဏိကံ၊ ဉေယျသာဂရပါရဂုံဟူသော ပညတ်သည် အစဖြစ်သော ကရုဏာ၊ အဆုံးဖြစ်သော သဗ္ဗညုတဉာဏ်ဖြင့် များစွာသော ဂုဏ်တော်တို့ကို သိစေတတ်သောကြောင့် အနေကဓာပညတ် မည်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပညတ္တိဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ပညတ္တိဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အစရှိသည်တို့ဖြင့် သွင်းခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ဩတရဏဟာရ မည်၏။ ထိုဩတရဏဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ပဏာမစေတနာသည် သင်္ခါရ မည်၏။ ထိုသင်္ခါရသည် အဝိဇ္ဇာအကြောင်း ရှိ၏။ အဝိဇ္ဇာကြောင့် သင်္ခါရ၊ သင်္ခါရကြောင့် ဝိညာဉ်။ ဝိညာဉ်ကြောင့် နာမ်ရုပ်။ နာမ်ရုပ်ကြောင့် သဠာယတန၊ သဠာယတနကြောင့် ဖဿ၊ ဖဿကြောင့် ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာကြောင့် တဏှာ၊ တဏှာကြောင့် ဥပါဒါန၊ ဥပါဒါနကြောင့် ဘဝ၊ ဘဝကြောင့် ဇာတိ၊ ဇာတိကြောင့် ဇရာမရဏ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿဥပါယာသတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ဤကား ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အားဖြင့် သွင်းခြင်းတည်း။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် နိဿိတ တည်း။ နိဿိတ၏ နိဿယနှင့် မကင်းသောကြောင့် နိဿယဖြစ်သော မဟာဘုတ်လေးပါးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုမဟာဘုတ်လေးပါးတည်းဟူသော နိဿယ၏ နိဿိတနှင့် မကင်းရာသောကြောင့် ကြွင်းသော ဥပါဒါရုပ်တို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုရုပ်အပေါင်းသည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ ဝေဒနာသည် ဝေဒနက္ခန္ဓာ၊ သညာသည် သညက္ခန္ဓာ၊ ဝေဒနာသညာမှ ကြွင်းသော စေတသိက်သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ စိတ်သည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာ မည်၏။ ဤကား ခန္ဓာအားဖြင့် သွင်းခြင်းတည်း။ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့် ယူအပ်သော ရုပ်တို့တွင် ရူပါရုံသည် ရူပါယတန၊ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် သဒ္ဒါယတန၊ ဂန္ဓာရုံသည် ဂန္ဓာယတန၊ ရသာရုံသည် ရသာယတန၊ ပထဝီတေဇောဝါယောဟု ဆိုအပ်သော မဟာဘုတ်သုံးပါးသည် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတန၊ စိတ်သည် မနာယတန၊ သုခုမရုပ် စေတသိက်သည် ဓမ္မာယတန မည်၏။ ဤကား အာယတနအားဖြင့် သွင်းခြင်းတည်း။ ရူပါရုံသည် ရူပဓာတ်။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် (ပေ ၁၄) သဒ္ဒဓာတ်။ ဂန္ဓာရုံသည် ဂန္ဓဓာတ်။ ရသာရုံသည် ရသဓာတ်။ ပထဝီတေဇောဝါယောဟု ဆိုအပ်သော မဟာဘုတ်သုံးပါးသည် ဗောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်။ စိတ်သည် မနောဝိညာဏဓာတ်။ သုခုမရုပ် စေတသိက်သည် ဓမ္မဓာတ် မည်၏။ ဤကား ဓာတ်အားဖြင့် သွင်းခြင်းတည်း။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ သောမနဿဝေဒနာသည် သောမနဿိန္ဒြေ၊ သဒ္ဓါစေတသိက်သည် သန္ဓိန္ဒြေ၊ သတိစေတသိက်သည် သတိန္ဒြေ၊ ဝီရိယစေတသိက်သည် ဝီရိယိန္ဒြေ၊ ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်သည် သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညာစေတသိက်သည် ပညိန္ဒြေ မည်၏။ ဤကား ဣန္ဒြေအားဖြင့် သွင်းခြင်းတည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဩတရဏဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား ဩတရအဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်၌ လာကုန်သော ပဒအတ္ထပဉှာအာရမ္ဘတို့ကို သုတ်သင်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် သောဓနဟာရ မည်၏။ ထိုသောဓနဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံသည်ကား ပဒသုဒ္ဓိသာတည်း။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ မဟုတ်။ ဤအတူ နာထံ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊ ဝန္ဒေဟူသော သုံးပုဒ်တို့သည်လည်း ပဒသုဒ္ဓိသာတည်း။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ မဟုတ်။ နိပုဏဂမ္ဘီရဝိစိတြနယဒေသနံသည်ကား ပဒသုဒ္ဓိလည်း ဖြစ်၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိလည်း ဖြစ်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် သောဓနဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား သောဓနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သုတ်၌ လာကုန်သော တရားတို့ကို သာမညဝိသေသအားဖြင့် မကြံမူ၍ သုတ်၌ လာတိုင်း သာမညဝိသေသကို ထုတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် အဓိဋ္ဌာနဟာရ မည်၏။ ထိုအဓိဋ္ဌာနဟာရကို ထုတ်သော်ကား ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၊ ထိုပဏာမဝစီဘေဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ဒုက္ခသစ္စာတည်း။ ဤကား သာမညတည်း။ ဇာတိဒုက္ခ ဇရာဒုက္ခ မရဏဒုက္ခ အစရှိသည်ကား ဝိသေသတည်း။ တစ်နည်းကား နာထံကား သာမညတည်း။ မဟာကာရုဏိကံ၊ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊ နိပုဏဂမ္ဘီရဝိစိတြနယဒေသနံကား ဝိသေသတည်း။ ဝန္ဒေကား သာမညတည်း။ ကာယေန ဝန္ဒေ၊ ဝါစာယ ဝန္ဒေ၊ မနသာ ဝန္ဒေကား ဝိသေသတည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာနဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား အဓိဋ္ဌာနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်၌ လာသောတရားတို့ကို ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းအားဖြင့် ထုတ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် ပရိက္ခာရဟာရ မည်၏။ ထိုပရိက္ခာရဟာရကို ထုတ်သော်ကား စိတ္တဇပထဝီဓာတ် ကမ္မဇပထဝီဓာတ်တို့၏ ထိပါးခြင်းသည် မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ဟေတုအကြောင်းတည်း။ ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ တစ်နည်းကား ထိုစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် သဟဇာတာဒိသတ္တိ ဇနကသတ္တိအားဖြင့် ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ဟေတုအကြောင်းတည်း။ ယောနိသောမနသိကာရ အစရှိသည်တို့သည် ပကတူပနိဿယသတ္တိအားဖြင့် အဆင့်ဆင့် ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ တစ်နည်းကား မဟာဘုတ်လေးပါးသည် သဘာဂဖြစ်သောကြောင့် ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ဟေတုအကြောင်းတည်း။ ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်ကား ဝိသဘာဂဖြစ် (ပေ ၁၅) သောကြောင့် ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ် ခုနစ်ချက်တို့တွင် ရှေးရှေးသော စိတ္တုပ္ပါဒ်သည် အနန္တရာဒိသတ္တိ ဇနကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ဟေတု အကြောင်းတည်း။ ယောနိသောမနသိကာရ စတုစက္ကသမ္ပတ္တိအစရှိသည်တို့သည်ကား အဆင့်ဆင့် ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပရိက္ခာရဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ။ ဤကား ပရိက္ခာရဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။
သုတ်၌ လာကုန်သော တရားတို့ကို ပဒဋ္ဌာန် ဝေဝုစ် ဘာဝနာပဟာနအားဖြင့် တင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည် သမာရောပနဟာရ မည်၏။ ထိုသမာရောပနဟာရကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်တည်း။ ထိုစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ယောနိသောမနသိကာရတည်း။ ထိုယောနိသောမနသိကာရ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား နဝမက္ခဏစတုစက္ကသမ္ပတ္တိတည်း။ တစ်နည်းကား နဝမက္ခဏစတုစက္ကသမ္ပတ္တိသည် ယောနိသောမနသိကာရ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ ယောနိသောမနသိကာရသည် ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်။ ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒသည် အန္တရာယဝိသောသန ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနအစရှိသည်တို့၏ ပဒဋ္ဌာန်တည်း။ တစ်နည်းကား ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား သုစရိုက်သုံးပါးတည်း။ ဤကား ပဒဋ္ဌာနသမာရောပနတည်း။ ဝေဝစနဟာရ၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့် ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ကို တင်ခြင်းသည် ဝေဝစနသမာရောပန မည်၏။ မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်သည် သတိပြဓာန်း၏။ ထိုသတိဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး ပွားကုန်သည်ရှိသော် သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါး ပွားကုန်သည်ရှိသော် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးပွားကုန်သည်ရှိသော် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ ဣန္ဒြေငါးပါးပွားကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး ပွားကုန်သည်ရှိသော် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ ဤသို့ သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးသော ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် ပွားကုန်၏။ တစ်နည်းကား ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်၏ အကြောင်းကား ယောနိသောမနသိကာရတည်း။ ထိုယောနိသောမနသိကာရဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် ပွားကုန်၏။ လ။ ဤသို့ သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးသော ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် ပွားကုန်၏။ ဤကား ဘာဝနာသမာရောပနတည်း။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး ပွားကုန်သည်ရှိသော် ဝိပလ္လာသလေးပါး အစရှိသည်တို့သည် ပယ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါး အစရှိသည်တို့သည် ပွားကုန်သည်ရှိသော် ထိုတရားတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့သည် ပယ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဤကား ပဟာနသမာရောပနတည်း။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့်(ပေ ၁၆) သမာရောပနဟာရကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား သမာရောပနဟာရ၌ နည်းအမြွက်တည်း။ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ဟာရကို ထုတ်သော နည်းအမြွက်ကား ပြီးပြီ။
နည်းသည် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း။ တိပုက္ခလနည်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း။ ဒိသာလောစနနည်း။ အင်္ကုသနည်းအားဖြင့် ငါးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုငါးပါးတို့တွင် တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့ဖြင့် ကိလေသပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို။ သမထဝိပဿနာဖြင့် ဝေါဒါနပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို သစ္စာလေးပါးနှင့် ယှဉ်၍ ဆောင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော နည်းသည် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း မည်၏။ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်းကို ထုတ်သော်ကား မဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ယူသဖြင့် ထိုဝစီဘေဒသဒ္ဒနှင့် သဟစရိတဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို ယူအပ်၏။ ထိုရုပ်အပေါင်းသည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏။ ပဏာမဝစီဘေဒသဒ္ဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ ဝေဒနာသည် ဝေဒနက္ခန္ဓာ၊ သညာသည် သညာက္ခန္ဓာ၊ ဝေဒနာသညာမှ ကြွင်းသော စေတသိက်သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ စိတ်သည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာ မည်၏။ ထိုခန္ဓာငါးပါးတို့၏ အကျိုးဖြစ်ခြင်းကြောင့် အကျိုး၏လည်း အကြောင်းနှင့် မကင်းခြင်းကြောင့် အကြောင်းဖြစ်သော တဏှာအဝိဇ္ဇာကိုလည်း ယူအပ်၏။ ထိုတဏှာအဝိဇ္ဇာ၏ ပဟာတဗ္ဗဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဟာတဗ္ဗတရား၏လည်း ပဟာယကနှင့် မကင်းခြင်းကြောင့် ပဟာယကပဋိပက္ခဖြစ်သော သမထဝိပဿနာကိုလည်း ယူအပ်၏။ ထိုတရားတို့တွင် သံကိလေသပက္ခနှင့် တဏှာသည် ပဌမာ ဒိသာ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာသည် ဒုတိယာ ဒိသာ မည်၏။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ သမထသည် ပဌမာ ဒိသာ မည်၏။ ဝိပဿနာသည် ဒုတိယာ ဒိသာ မည်၏။ ဤသို့ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဒိသာလောစနနည်း မည်၏။ စိတ်ဖြင့် ကြည့်ရှုဆင်ခြင်၍ စိတ်ဖြင့်ပင် ယှဉ်ခြင်းသည် အင်္ကုသနည်း မည်၏။ ထိုတရားတို့တွင် တဏှာအဝိဇ္ဇာသည် ဝဋ်၏ မူလဖြစ်သောကြောင့် သမုဒယသစ္စာ မည်၏။ ဆိုအပ်ပြီးသော ခန္ဓာငါးပါးသည် ဒုက္ခသစ္စာ မည်၏။ သမထဝိပဿနာသည် မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏။ ထိုမဂ္ဂသစ္စာဖြင့် ရောက်အပ်သော အသင်္ခတဓာတ်သည် နိရောဓသစ္စာ မည်၏။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်းကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။
အကုသလမူလသုံးပါးတို့ဖြင့် သံကိလေသပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ကုသလမူလသုံးပါးတို့ဖြင့် ဝေါဒါနပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို သစ္စာလေးပါးနှင့် ယှဉ်၍ ဆောင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော နည်းသည် တိပုက္ခလနည်း မည်၏။ ထိုတိပုက္ခလနည်းကို ထုတ်သော်ကား ပဌမနယ၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့် ထုတ်အပ်သော တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့တွင် တဏှာသည် လောဘ၊ အဝိဇ္ဇာသည် မောဟ မည်၏။ ထိုဟိတ်နှစ်ပါးကို ယူသဖြင့် ထိုဟိတ်နှစ်ပါးတို့နှင့် အကုသိုလ်ဟိတ်၏အဖြစ်ဖြင့် တူသော ဒေါသဟိတ်ကိုလည်း ယူအပ်၏။ ထိုအကုသိုလ်ဟိတ်သုံးပါးတို့ကို ယူသဖြင့်လည်း ထိုဟိတ်တို့၏ ပဋိပက္ခဖြစ်သော ကုသိုလ်ဟိတ်သုံးပါးတို့ကိုလည်း ယူအပ်ကုန်၏။ တစ်နည်းကား ပဌမနယ၌ ထုတ်အပ်သော သမထဝိပဿနာတို့တွင် သမထသည် အလောဘ အဒေါသ မည်၏။ (ပေ ၁၇) ဝိပဿနာသည် အမောဟ မည်၏။ ထိုတရားတို့တွင် သံကိလေသပက္ခ၌ လောဘသည် ပဌမာ ဒိသာ၊ ဒေါသသည် ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မောဟသည် တတိယာ ဒိသာ မည်၏။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ အလောဘသည် ပဌမာ ဒိသာ၊ အဒေါသသည် ဒုတိယာ ဒိသာ၊ အမောဟသည် တတိယာ ဒိသာ မည်၏။ ဤသို့ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဒိသာလောစနနည်း မည်၏။ စိတ်ဖြင့် ကြည့်ရှုဆင်ခြင်၍ စိတ်ဖြင့်ပင် ယှဉ်ခြင်းသည် အင်္ကုသနည်း မည်၏။ ထိုတရားတို့တွင် အကုသိုလ်ဟိတ်သုံးပါးတို့သည် ဝဋ်၏ မူလဖြစ်သောကြောင့် သမုဒယသစ္စာ မည်၏။ ဆိုအပ်ပြီးသော ခန္ဓာငါးပါးသည် ဒုက္ခသစ္စာ မည်၏။ ကုသိုလ်ဟိတ်သုံးပါးတို့သည် မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏။ ထိုမဂ္ဂသစ္စာဖြင့် ရောက်အပ်သော အသင်္ခတဓာတ်သည် နိရောဓသစ္စာ မည်၏။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် တိပုက္ခလနည်းကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား တိပုက္ခလနည်း၌ အမြွက်တည်း။
သုဘသညာအစရှိသော ဝိပလ္လာသတို့ဖြင့် သံကိလေသပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို။ သဒ္ဓါအစရှိသော ဣန္ဒြေတို့ဖြင့် ဝေါဒါနပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို သစ္စာလေးပါးနှင့်ယှဉ်၍ ဆောင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော နည်းသည် သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း မည်၏။ ထိုသီဟဝိက္ကီဠိတနည်းကို ထုတ်သော်ကား ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့် ထုတ်အပ်သော တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့တွင် တဏှာ၏အစွမ်းအားဖြင့် သုဘသညာ သုခသညာ၊ အဝိဇ္ဇာ၏အစွမ်းအားဖြင့် နိစ္စသညာ အတ္တသညာ ဖြစ်၏။ ဤသို့ လေးပါးသော ဝိပလ္လာသတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုဝိပလ္လာသလေးပါးတို့၏ ပဟာတဗ္ဗဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဟာတဗ္ဗ၏လည်း ပဟာယကနှင့် မကင်းခြင်းကြောင့် ပဟာယကပဋိပက္ခဖြစ်သော သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုလည်း ယူအပ်ကုန်၏။ တစ်နည်းကား ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့် ထုတ်အပ်သော သမထဝိပဿနာတို့တွင် ဝိပဿနာသည် ပညိန္ဒြေ မည်၏။ ထိုပညိန္ဒြေကို ယူသဖြင့် သဒ္ဓိန္ဒြေအစရှိသည်တို့ကိုလည်း ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုဣန္ဒြေတို့ကို ယူသဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့တွင် ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်သည် အသုဘသညာ၊ ဝေဒနာနုပဿနာသည် ဒုက္ခသညာ၊ စိတ္တာနုပဿနာသည် အနိစ္စသညာ၊ ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်သည် အနတ္တသညာ မည်၏။ ထိုတရားတို့တွင် သံကိလေသပက္ခ၌ သုဘသညာသည် ပဌမာ ဒိသာ၊ သုခသညာသည် ဒုတိယာ ဒိသာ၊ နိစ္စသညာသည် တတိယာ ဒိသာ၊ အတ္တသညာသည် စတုတ္ထဒိသာ မည်၏။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ အသုဘသညာသည် ပဌမာ ဒိသာ၊ ဒုက္ခသညာသည် ဒုတိယာ ဒိသာ၊ အနိစ္စသညာသည် တတိယာ ဒိသာ၊ အနတ္တသညာသည် စတုတ္ထဒိသာ မည်၏။ ဤသို့ စိတ်ဖြင့် ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဒိသာလောစနနည်း မည်၏။ ဒိသာလောစနနည်းဖြင့် ဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းပြီး၍ ထိုဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို ကောင်းစွာ အညီအညွတ်ဆောင်ခြင်းသည် အင်္ကုသနည်း မည်၏။ ထိုတရားတို့တွင် ဝိပလ္လာသလေးပါးတို့သည် သမုဒယသစ္စာ မည်၏။ ထိုဝိပလ္လာသတို့၏ တည်ရာအာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် ဒုက္ခသစ္စာ မည်၏။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏။ ထိုမဂ္ဂသစ္စာဖြင့် ရောက်အပ်သော အသင်္ခတဓာတ်သည် နိရောဓသစ္စာ မည်၏။ ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့် သီဟဝိက္ကီဠိတနည်းကို ထုတ်အပ်၏။ ဤကား သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ဆို (ပေ ၁၈) အပ်ပြီးသော နည်းသုံးပါးတို့သည် အတ္ထနယ မည်ကုန်၏။ ထိုအတ္ထနယသုံးပါး ပြီးသဖြင့် ဒိသာလောစန အင်္ကုသဟု ဆိုအပ်သော ဝေါဟာရနည်း နှစ်ပါး ပြီး၏။ ထိုကြောင့် အတ္ထနယသုံးပါးတို့၏ ဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို ဤတရားကား ပဌမာ ဒိသာ၊ ဤတရားကား ဒုတိယာ ဒိသာအစရှိသည်ဖြင့် ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဒိသာလောစနနည်း မည်၏။ ထိုဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို ဒိသာလောစနနည်းဖြင့် ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ပြီး၍ ကောင်းစွာ အညီအညွတ်ဆောင်ခြင်းသည် အင်္ကုသနည်း မည်၏။ ထိုနည်းနှစ်ပါးတို့၏ အသီးဆောင်၍ ယောဇနာအပ်သောတရား မရှိ။ ။ ဤကား ဒိသာလောစနနည်း အင်္ကုသနည်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။
ထိုနည်းတို့တွင် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌ တဏှာအဝိဇ္ဇာသမထဝိပဿနာအားဖြင့် မူလပဒလေးပါး။ သံကိလေသပက္ခ၌ ဒိသာနှစ်ပါး။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ ဒိသာနှစ်ပါးအားဖြင့် လေးပါးသော ဒိသာတို့ကို ရအပ်ကုန်၏။ တိပုက္ခလနည်း၌ ဟိတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် မူလပဒခြောက်ပါး။ သံကိလေသပက္ခ၌ ဒိသာသုံးပါး။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ ဒိသာသုံးပါး အားဖြင့် ခြောက်ပါးသော ဒိသာတို့ကို ရအပ်ကုန်၏။ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၌ ဝိပလ္လာသလေးပါး သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးအားဖြင့် မူလပဒရှစ်ပါး။ သံကိလေသပက္ခ၌ ဒိသာလေးပါး။ ဝေါဒါနပက္ခ၌ ဒိသာလေးပါးအားဖြင့် ရှစ်ပါးသော ဒိသာတို့ကို ရအပ်ကုန်၏။ ငါးပါးသော နည်းကို ထုတ်သော နည်းအမြွက်ကား ပြီးပြီ။
သာသနပဋ္ဌာနသည် သံကိလေသဘာဂီယသုတ်။ ဝါသနာဘာဂီယသုတ်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂီယသုတ်။ အသေက္ခဘာဂီယသုတ်။ သံကိလေသဘာဂီယဝါသနာဘာဂီယသုတ်။ သံကိလေသဘာဂီယနိဗ္ဗေဓဘာဂီယသုတ်။ သံကိလေသဘာဂီယအသေက္ခဘာဂီယသုတ်။ သံကိလေသဘာဂီယနိဗ္ဗေဓဘာဂီယအသေက္ခဘာဂီယသုတ်။ သံကိလေသဘာဂီယဝါသနာဘာဂီယနိဗ္ဗေဓဘာဂီယသုတ်။ ဝါသနာဘာဂီယနိဗ္ဗေဓဘာဂီယသုတ်။ တဏှာသံကိလေသဘာဂီယသုတ်။ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂီယသုတ်။ ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂီယသုတ်။ တဏှာဝေါဒါနဘာဂီယသုတ၊် ဒိဋ္ဌိဝေါဒါနဘာဂီယသုတ်။ ဒုစ္စရိတဝေါဒါနဘာဂီယသုတ်အားဖြင့် တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး အပြားရှိ၏။
ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးတို့တွင် ဤမဟာကာရုဏိကံ အစရှိသော ဂါထာသည် ပဏာမစေတနာဟူသော ဝါသနာအဖို့ရှိသောကြောင့် ဝါသနာဘာဂီယသုတ် မည်၏။ ဤကား သာသနာပဋ္ဌာန၌ နည်းအမြွက်တည်း။ နေတ္တိနည်းအမြွက်ကား ပြီးပြီ။
ဂန္ထာရမ္ဘကထာ
နေတ္တိကျမ်း၏ အဋ္ဌကထာကို ပြုလိုသော အရှင်ဓမ္မပါလဆရာသည် ရတနတ္တယပဏာမ၏ ပဘဝနိဿယဝိသုဒ္ဓိပဋိဝေဓနအစရှိသော အကျိုးတို့တွင် အန္တရာယ်ပျောက်ခြင်း ကျမ်းပြီးခြင်းအကျိုးကို အထူးအားဖြင့် အလိုရှိသောကြောင့် ကျမ်းမပြုမီ ရှေးအဖို့၌ ရတနတ္တယပဏာမကို ပြုအံ့သောငှာ၁ ‘မဟာကာရုဏိကံ’အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူသတည်း။
[ကျမ်း ၁]အဟံ၊ သည်။ မဟာကာရုဏိကံ၁၊ မြတ်သော ကရုဏာ၌ ယှဉ်တော်မူထသော။ ဝါ၊ မြတ်သော ကရုဏာ၏ ဖြစ်ခြင်းကို ထိုက်တော်မူထသော။ ဝါ၊ မြတ်သော သနားခြင်း အလေ့ရှိတော်မူထသော။ (ပေ ၁၉) ဝါ၊ ကြီးသော ကရုဏာ မြတ်သော ကရုဏာ၌ ယှဉ်တော်မူထသော။ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊ ဉေယျဓံတရားတည်းဟူသော မဟာသမုဒ္ဒရာ၏ ကမ်းတစ်ဖက်သို့ ရောက်တော်မူပြီးထသော။ နိပုဏဂမ္ဘီရဝိစိတြနယဒေသနံ၊ သိမ်မွေ့နက်နဲ ဆန်းကြယ်သောနည်းရှိသော ဒေသနာရှိတော်မူထသော။ နာထံ၊ မြတ်စွာဘုရားကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
မှတ်ချက်၁။ ။ ဤဂါထာ၌ မဟာကာရုဏိကံကို လေးနည်းအနက်ပေးရာတွင် ရှေးသုံးနည်း၌ မဟန္တော ကာရုဏိကော မဟာကာရုဏိကောဟု ကမ္မဓာရည်းပြု။ နောက်နည်း၌ မဟတီ ကရုဏာ မဟာကရုဏာဟု ပြုပြီး၍ မဟာကရုဏာယ နိယုတ္တော မဟာကာရုဏိကောဟု ပြု။
ဤသို့ အကျဉ်းအားဖြင့် အလုံးစုံသော သဗ္ဗညုကျေးဇူးတို့ဖြင့် ဘုရားမြတ်စွာကို ချီးမွမ်းပြီး၍ ယခုအခါ တရားတော်ကို ချီးမွမ်းခြင်းငှာ ‘ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ’အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ယေန ဓမ္မေန၊ အကြင်ဆယ်ပါးသော တရားဖြင့်။ ဝါ၊ တရားကြောင့်။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ၊ ဝိဇ္ဇာသုံးပါး ဝိဇ္ဇာရှစ်ပါး စရဏတစ်ဆယ့်ငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တစ်နည်းကား။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ၊ ကုန်လျက်။ ယေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ လောကတော၊ ခန္ဓာအစရှိသော လောကမှ။ နိယျန္တိ၊ ထွက်မြောက်ကုန်၏။ ဥတ္တမံ၊ မြတ်သော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းစွာ မှီဝဲခြင်းအစရှိသောအားဖြင့် ပူဇော်အပ်တော်မူထသော။ တံ ဓမ္မံ၊ ထိုဆယ်ပါးသော တရားတော်ကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ယေနကို ကရိုဏ်းအနက် ဟိတ်အနက် နှစ်ချက်ပေးရာ၌ နိယျာနကြိယာကို အထူးသဖြင့် ပြီးစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မဂ်၏ ကရိုဏ်းအနက်ကို သိအပ်၏။ အာရမ္မဏပစ္စည်းဖြစ်သောကြောင့် နိဗ္ဗာန်၏ ဟိတ်အနက်ကို သိအပ်၏။ ပရံပရအကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် ပရိယတ္တိဓမ္မကိုလည်း ဟိတ်အနက်သည် သင့်၏။ ဖိုလ်တရား၌ ကရိုဏ်းအနက် ဟိတ်အနက် နှစ်ပါးသင့်သတည်း။ ။ ယေနာတိ စ ပဒံ ဥဘယတ္ထ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ ယေန စ ဓမ္မေန ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ ယေန ဓမ္မေန နိယျန္တီတိဟု ဋီကာမိန့်ရကား နှစ်ပုဒ်မှာ ယှဉ်၍ ပေးသည်။
ဤသို့ အကျဉ်းအားဖြင့် အလုံးစုံသော တရားဂုဏ်တို့ဖြင့် တရားတော်ကို ချီးမွမ်းပြီး၍ ယခုအခါ သံဃာတော်ကို ချီးမွမ်းခြင်းငှာ ‘သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နာ’အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ယော အရိယသံဃော၊ သည်။ သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နော၊ သီလအစရှိသော ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူ၏။ ဝါ၊ ပြည့်စုံသော သီလအစရှိသော ကျေးဇူးရှိတော်မူ၏။ မဂ္ဂဖလေသု၊ မဂ်လေးတန် ဖိုလ်လေးတန်တို့၌။ ဌိတော၊ တည်တော်မူ၏။ ပုညက္ခေတ္တံ၊ ကောင်းမှုတည်းဟူသော မျိုးစေ့၏ စိုက်ပျိုးရာ လယ်မြေသဖွယ် ဖြစ်တော်မူထသော။ အနုတ္တရံ၊ အတုမရှိ မြတ်တော်မူထသော။ တံ အရိယသံဃံ၊ ကို။ ဝန္ဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ၏။
ဤသို့ ဂါထာသုံးခု အပေါင်းဖြင့် အကျဉ်းအားဖြင့် အလုံးစုံသော ဂုဏ်ကို ကြားခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့် ရတနာသုံးပါးအပေါင်းအား ရှိခိုးခြင်းကို ပြုပြီး၍ ယခုအခါ ရတနတ္တယပဏာမ၏ ပယောဇဉ်ကို ပြလိုသောကြောင့် ‘ဝန္ဒနာဇနိတံ’အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ဣတိ ဧဝံ ပကာရေန၊ ဤသို့ မဟာကာရုဏိကံအစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ ရတနတ္တယေ၊ ၌။ ဝန္ဒနာဇနိတံ၊ ရှိခိုးသော အခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်စေ (ပေ၂၀) အပ်သော။ ယံ ပုညံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ ပုညဿ၊ ၏။ တေဇသာ၊ အစွမ်းဖြင့်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော အတွင်းအပ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထု ဗာဟိရဝတ္ထုတို့၌။ ဝါ၊ အလုံးစုံသော အဋ္ဌကထာ၏ အစ အလယ် အဆုံးဖြစ်သော ကာလတို့၌။ ဟတန္တရာယော၊ ဖျောက်အပ်ပြီးသော အန္တရာယ်ရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ (ကရိဿာမိ ၌ စပ်ပါ)။
ဤသို့ ရတနတ္တယပဏာမ၏ ပယောဇဉ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော အဘိယာစကကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၏ အကျိုးကိုလည်းကောင်း။ ပိဏ္ဍတ္ထကိုလည်းကောင်း။ ကရဏပ္ပကာရကိုလည်းကောင်း ပြအံ့သောငှာ ‘ဌိတိံ အာကင်္ခမာနေန’ အစရှိသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူသတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ထိုဂါထာတို့၌ အဘိယာစိတောဟူသော ပါဌ်၌ (ဖြင့်) အဘိယာစကကို။ ဌိတိံ အာကင်္ခမာနေန စိရံ သဒ္ဓမ္မနေတ္တိယာ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၏ အကျိုးကို။ ကရိဿာမတ္ထဝဏ္ဏနံ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ပိဏ္ဍတ္ထကို။ တံ ဥပနိဿာယအစရှိသော ပါဌ်ဖြင့် ကရဏပ္ပကာရကို ပြသတည်း။
သဒ္ဓမ္မနေတ္တိယာ၊ သူတော်ကောင်းတရားတည်းဟူသော နေတ္တိ၏။ ဝါ၊ သူတော်ကောင်းတရားသို့ ဆောင်တတ်သော နေတ္တိ၏။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာသော သာသနာတော် ငါးထောင်ကာလပတ်လုံး။ ဌိတိံ၊ မပြတ်တည်ခြင်းကို။ အာကင်္ခမာနေန၊ အလိုရှိသော။ ဝါ၊ တောင့်တသော။ ဓမ္မရက္ခိတနာမေန၊ ဓမ္မရက္ခိတအမည်ရှိသော။ ထေရေန၊ သည်။ အဘိယာစိတော၊ အရိုအသေ ရှေ့ရှုရည်မှတ်၍ တောင်းပန်အပ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ (ကရိဿာမိသို့ သွား)။
ပဒုမုတ္တရနာထဿ၊ ပဒုမုတ္တရမြတ်စွာဘုရား၏။ ပါဒမူလေ၊ ခြေရင်းတော်၌။ ပဝတ္တိတံ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ မတ္ထကံ၊ အပြီးသို့။ သမ္ပတ္တံ၊ ရောက်သော။ ယဿ မဟာကစ္စာယနထေရဿ၊ ၏။ အဘိနီဟာရံ၊ ဆုတောင်းခြင်းကို။ ပဿတာ ပဿန္တေန၊ မြင်စေတော်မူသော။
တာဒိနာ၊ သည်းခံခြင်း ကျေးဇူးရှိတော်မူထသော။ ဝါ၊ အလုံးစုံသော ဣဋ္ဌာရုံ အနိဋ္ဌာရုံ လောကဓံတရားတို့၌ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိထသော။ အမှာကံ၊ တို့၏။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ သံခိတ္တံ၊ အကျဉ်းဟောအပ်သော တရားကို။ ဝိဘဇန္တာနံ၊ ဝေဖန်ကုန်သော သူတို့တွင်။ ဝါ၊ သူတို့ထက်။ ဧသော၊ ဤကစ္စည်းမထေရ်သည်။ အဂ္ဂေါ၊ မြတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတဒဂ္ဂသ္မိံ၊ ဧတဒဂ်အရာ၌။ ဌပိတော၊ ထားအပ်သော။ မဟာသာဝကုတ္တမော၊ မဟာသာဝကမြတ် ဖြစ်တတ်ထသော။
ဆဠာဘိညော၊ ခြောက်ပါးသော အဘိညာဉ်ရှိထသော။ ဝသိပ္ပတ္တော၊ အာဝဇ္ဇနအစရှိသော ဝသီဘော်သို့ ရောက်ထသော။ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေါ၊ အပြားသို့ ရောက်သော ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်ရှိထသော။ သမ္ဗုဒ္ဓေန၊ သည်။ ပသံသိတော၊ ချီးမွမ်းတော်မူထသော။ (ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခဝေ မဟာကစ္စာယနော၊ မဟာပညော ဘိက္ခဝေ မဟာကစ္စာယနော အစရှိသည်ဖြင့် ချီးမွမ်းသည်ဟူလိုသော်)။ မဟာကစ္စာယနော၊ မဟာကစ္စည်းအမည်ရှိသော။ ယော ထေရော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၂] တေန ထေရေန၊ သည်။ ဘာသိတာ၊ ဟောအပ်သော။ သတ္ထာရာ၊ သည်။ အနုမောဒိတာ၊ ဝမ်းမြောက်တော်မူအပ်ထသော။ ဝါ၊ အနုမောဒနာ ခေါ်အပ်ထသော။ နဝင်္ဂဿ၊ ကိုးပါးသော အင်္ဂါရှိသော။ သာသနဿ၊ အား။ သဒါယတ္တာ၊ အခါခပ်သိမ်းစပ်ထသော။ (သဒါ အာယတ္တာ (ပေ ၂၁) ပုဒ်ဖြတ်)။ ဝါ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကောင်းစွာ စပ်သော။ (သ အာယတ္တာပုဒ်ဖြတ်)။ အတ္ထဝဏ္ဏနာ၊ အနက်ကို ဖွင့်ရာဖွင့်ကြောင်းဖြစ်ထသော။ ယာ နေတ္တိ၊ အကြင်နေတ္တိကျမ်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။
တဿာ နေတ္တိယာ၊ ၏။ (အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၌ စပ်)။ ဂမ္ဘီရဉာဏေဟိ၊ နက်နဲသော ဉာဏ်တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ နက်နဲသော ဉာဏ်ရှိသော အရိယာတို့သည်။ ဩဂါဟေတဗ္ဗဘာဝတော၊ သက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အနက်အဖွင့်ကို။ ဝါ၊ အဋ္ဌကထာကို။ မယာ၊ သည်။ ကာတုံ၊ ငှာ။ ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရာ၊ အကယ်၍ကား ခဲယဉ်း၏ရှင့်။
တထာပိ၊ ထိုသို့ ခဲယဉ်းလျှင်းမူလည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဟ သံဝဏ္ဏနံ၊ အဋ္ဌကထာနှင့် တကွဖြစ်သော။ သတ္ထုသာသနံ၊ မြတ်စွာဘုရား ပရိယတ္တိသာသနာတော်သည်။ ဓရတေ၊ တည်၏။ ဝါ၊ ထင်ရှားရှိ၏။ ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ ရှေးဆရာမြတ်တို့၏။ (သီဟသဒ္ဒါကား သမာသ်ပုဒ်၏ နောက်၌ဖြစ်ရကား ဥတ္တမအနက်ကို ဟောသတည်း)။ ဝိနိစ္ဆယော စ၊ သည်လည်း။ (စသဒ္ဒါကား ဆည်းသည်)။ တိဋ္ဌတေဝ၊ တည်သလျှင်ကတည်း။
တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုအဋ္ဌကထာနှင့် တကွသော ပရိယတ္တိသာသနာ ဆရာမြတ်တို့၏ အဆုံးအဖြတ်ကို။ ဥပနိဿာယ၊ အမှီပြု၍။ (ကရိဿာမိ၌ စပ်)။ ပဉ္စပိ နိကာယေ၊ ငါးပါးသော နိကာယ်တို့ကိုလည်း။ ဩဂါဟေတွာန၊ သက်၍။ ပေဋကေနာပိ၊ ပေဋကောပဒေသကျမ်းနှင့်လည်း။ သံသန္ဒိတွာ၊ နှီးနှော၍။ မဟာဝိဟာရဝါသီနံ၊ မဟာဝိဟာရကျောင်း၌ သီတင်းသုံးကုန်သော မထေရ်တို့၏။ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်ထသော။ အသံကိဏ္ဏံ၊ ရောယှက်ခြင်း မရှိထသော။ နိပုဏတ္ထဝိနိစ္ဆယံ၊ သိမ်မွေ့သောအနက် အဆုံးအဖြတ်ရှိထသော။ သမယံ၊ အယူကို။ အဝိလောမယံ အဝိလောမယန္တော၊ မဆန့်ကျင်စေမူ၍။ ပမာဒလေခံ၊ မေ့လျော့၍ ရေးအပ်သော ပါဠိကို။ ဝဇ္ဇေတွာ၊ ကြဉ်၍။ ပါဠိံ၊ နေတ္တိပါဠိကို။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ နိယောဇယံ နိယောဇယန္တော၊ ထိုထိုသို့သော ဥဒါဟရုဏ်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆောင်အပ်သော သုတ်၌ ယှဉ်လျက်။ တစ်နည်းကား။ ပါဠိံ၊ ထိုထိုသို့သော ဥဒါဟရုဏ်ပါဠိကို။ သမ္မာ၊ စွာ။ နိယောဇယံ နိယောဇယန္တော၊ နေတ္တိကျမ်း၌ ယှဉ်လျက်။ ဥပဒေသံ၊ နေတ္တိဥပဒေသနည်းကို။ ဝိဘာဝေန္တော၊ ပြလျက်။ အတ္ထဝဏ္ဏနံ၊ အနက်အဖွင့်ကို။ ဝါ၊ အဋ္ဌကထာကို။ ယထာဗလံ၊ စွာ။ ကရိဿာမိ၊ အံ့။
ယခုအခါ သံဝဏ္ဏနာကို နာခြင်း၌ တိုက်တွန်းလိုသောကြောင့် ‘ဣတိ အတ္ထံ’ ဟူသော အဆုံးဂါထာကို ဆိုသတည်း။
ဣတိ ဧဝံ ပကာရေန၊ ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ နေတ္တိပကရဏဿ၊ ၏။ အသံကိဏ္ဏံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဘဇန္တဿ၊ ဝေဖန်သော။ မေ၊ ၏။ သန္တိကာ၊ မှ။ သာဓဝေါ၊ သူတော်ကောင်းဖြစ်ကုန်သော။ တုမှေ၊ တို့သည်။ သက္ကစ္စံ၊ စွာ။ နိသာမယထ၊ နာကုန်လော။ မှတ်ချက်။ ။ ဝစနတ္ထကို သိသဖြင့် သိအပ်သော ကျမ်း၏ သာမညရှိသော သူအား ကျမ်းကို ဆိုသည်ရှိသော် တင့်တယ်ရာသောကြောင့် အစ၌ နေတ္တိပုဒ်၏ အနက်ကို သိခြင်းသည်သာလျှင် လျောက်ပတ်သင့်မြတ်သော သဘောရှိရကား ‘တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ’ဟု နေတ္တိပုဒ်၏ အနက်ကို မေးသတည်း။ ဤအရာတွင် များသော အဋ္ဌကထာတို့၌ ‘နေတ္တီတိ ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ’ဟု (ပေ ၂၂) ရှိ၏။ ‘ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ’သာ လိုသည်။ ‘နေတ္တီတိ’ကား ပမာဒလေခတည်း။ အဋ္ဌသာလိနီ၌လည်း ဤ၌ကဲ့သို့ ‘အဘိဓမ္မာတိ’ဟု ရှိသည်ကို ‘အဋ္ဌကထာယံ ပန တတ္ထ အဘိဓမ္မာတိ ပါဌော အတ္ထိ၊ သော ပမာဒလိခိတောတိ ဝဒန္တိ’ ဟု မဓုသာရတ္ထဒီပနီ မိန့်သည်။
တဿာ နေတ္တိယာ ကရိဿာမတ္ထဝဏ္ဏန’န္တိ၊ ဟူ၍။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တတ္ထ တသ္မိံ ဝစနေ၊ ၌။ ယဿာ နေတ္တိယာ၊ ၏။ အတ္ထဝဏ္ဏနံ၊ အဋ္ဌကထာကို။ ကရိဿာမိ၊ အံ့။ ဣတိ၊ သို့။ ပဋိညာတံ၊ ဝန်ခံအပ်၏။ သာ နေတ္တိ၊ သည်။ ကေနဋ္ဌေန၊ အဘယ်သဘောကြောင့်။ နေတ္တိ၊ နေတ္တိမည်သနည်း။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ ဧတသ္မိံ ဝစနေ၊ ထိုနေတ္တိပကရဏဿဟူသော စကား၌။ ယာ နေတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ပြီ။ သာ နေတ္တိ၊ သည်။ ကေနဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ နေတ္တိ၊ နည်း။ သဒ္ဓမ္မနယနဋ္ဌေန၊ သူတော်ကောင်းတရားသို့ ဆောင်တတ်သော သဘော၊ ဆောင်ကြောင်းဖြစ်သော သဘော၊ ဆောင်ရာဖြစ်သော သဘောကြောင့်။ နေတ္တိ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ကေနဋ္ဌေနာတိ ကေန သဘာဝေန၊ သဘာဝေါ ဟိ ဉာတေ နယထေဝတော၊ အရိဏိယတော ဉာတဗ္ဗတော အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ၊ သော ဧဝတ္ထကာရဿ ဋ္ဌကာရံ ကတွာ အဋ္ဌောတိ ဝုတ္တော၊ ဟုမဟာနိဒါနသုတ် ဋီကာကို ထောက်၍ သဘောကြောင့်ဟု ပေးသည်။
ယခုအခါ သဒ္ဓမ္မနယနဋ္ဌေန နေတ္တိဟု အကျဉ်းဆိုအပ်သော အနက်ကို အကျယ်ဟောအံ့သောငှာ ‘ယထာ ဟိ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာယိဿမိ၊ အံ့။ တဏှာ၊ ကို။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ ကာမာဒိဘဝံ၊ ကာမ အစရှိသော ဘဝသို့။ နယတိ၊ ဆောင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဘဝနေတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အယမ္ပိ၊ ဤနေတ္တိကျမ်းသည်လည်း။ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ဝေနေယျသတ္တေ၊ တို့ကို။ အရိယဓမ္မံ၊ အရိယာတို့၏ တရားသို့။ ဝါ၊ မြတ်သော တရားသို့။ နယတိ၊ ၏။ ဣတိ သဒ္ဓမ္မနယနဋ္ဌေန၊ သူတော်ကောင်းတရားတို့ ဆောင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ “နေတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
နယနဋ္ဌေနဟူသော ဤစကားသည် ကတ္တု ကရဏ အဓိကရဏသာဓနသုံးပါးနှင့် ဆက်ဆံရကား ‘အရိယဓမ္မံ နယဓမ္မံ နယတိ’ဟု ကတ္တုသာဓန၏ အစွမ်းအားဖြင့် ရှေးဦးစွာ နေတ္တိသဒ္ဒါ၏အနက်ကို ဆိုပြီး၍ ယခုအခါ ကရဏသာဓန အဓိကရဏသာဓန၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုပြန်လိုရကား ‘အထ ဝါ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ တစ်နည်းကား။ တာယ ပကရဏဇာတိယာ၊ ထိုကျမ်းဖြင့်။ နယန္တိ၊ ဆောင်ကုန်၏။ ဝါ၊ ရောက်စေကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ ပကရဏဇာတိ၊ သည်။ နေတ္တိ၊ ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကရဏဘူတေန၊ ကရိုဏ်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ နေတ္တိပကရဏေန၊ ဖြင့်။ ဓမ္မကထိကာ၊ ဓမ္မကထိကပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဝေနေယျသတ္တေ၊ တို့ကို။ ဒဿနမဂ္ဂံ၊ သောတာပတ္တိမဂ်သို့။ နယန္တိ သမ္ပာပေန္တိ၊ ရောက်စေကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယန္တိ တာယာတိ နေတ္တီတိ၊ နေတ္တိဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဝါ၊ ကား။ အဓိဋ္ဌာနဘူတေ၊ တည်ရာဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌာပေတွာ၊ တည်စေ၍။ ဝေနေယျာ၊ တို့ကို။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ နီယန္တိ သမ္ပာပိယန္တိ၊ ရောက်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေတ္တိ၊ မည်၏။ ဟိ သစ္စံ၊ မှန်၏။ နေတ္တိဥပဒေသသန္နိဿယေန၊ နေတ္တိနည်းဥပဒေသဟူ (ပေ ၂၃) သော မှီရာဖြင့်။ ဝိနာ၊ ၍။ အဝိပရီတသုတ္တတ္ထာဝဗောဓော၊ မဖောက်မပြန် သုတ်၏ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့သုတ်၏ အနက်ကို သိခြင်း၏ နေတ္တိနည်းဥပဒေသနှင့် စပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ “တသ္မာ နိဗ္ဗာယိတုကာမေနာ”တိ အာဒိ၊ ကာမေန အစရှိသော စကားကို။ ပေဋကေ၊ ပေဋကောပဒေသကျမ်း၌။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပေဋကေကား အာဓာရအလို့ငှာ ထည့်သည်။ ဤနည်းအတူ နောက်နောက်သော အရာတို့၌ အဋ္ဌကထာ၌ မပါလျှင် ပါဌသေသဟု မှတ်လင့်ကုန်။
ဟာရနယကို စီရင်ခြင်းမှ လွတ်သော အတ္ထသံဝဏ္ဏနာအထူး မရှိရကား ‘သဗ္ဗာပိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ ထိုစကားသင့်စွ။ သဗ္ဗာပိ၊ အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အနက်ကို ဖွင့်ခြင်းသည်။ နေတ္တိဥပဒေသာယတ္တာ၊ နေတ္တိနည်းဥပဒေသနှင့် စပ်၏။
ဤသို့ မဟာဝိသယဖြစ်သော နေတ္တိကျမ်းသည် အဘယ်မျှရှိသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘နေတ္တိ စ သုတ္တပ္ပဘဝါ’ကို မိန့်သတည်း။
နေတ္တိ စ၊ သည်လည်း။ သုတ္တပ္ပဘဝါ၊ သုတ်လျှင် အမွန်ရှိ၏။ ဝါ၊ အကြောင်းရှိ၏။ သုတ္တံ၊ သည်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဘဝံ၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် အမွန်ရှိ၏။ ဣတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဝစနတ္ထကို ပြုပြီး၍ ယခုအခါ ပကရဏပရိစ္ဆေဒကို ပြအံ့သောငှာ ‘သာ ပနာယံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သာ ပနာယံ သာ ပန အယံ နေတ္တိ၊ သည်။ ပကရဏပရိစ္ဆေဒတော၊ ပကရဏပရိစ္ဆေဒအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကျမ်းကို ထောက်သောအားဖြင့်။ ဟာရနယပဋ္ဌာနာနံ၊ ဟာရ နယ သာသနပဋ္ဌာနတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တိပ္ပဘေဒါ၊ သုံးပါးအပြားရှိ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဌမံ၊ စွာ။ ဟာရဝိစာရော၊ ဟာရအစီအရင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော၊ ထိုဟာရကို စီရင်သည်မှ နောက်၌။ နယဝိစာရော၊ နည်းအစီအရင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပစ္ဆာ၊ နောက်ဆုံး၌။ ပဋ္ဌာနဝိစာရော၊ သာသနပဋ္ဌာနအစီအရင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိပ္ပဘေဒါ၊ ၏။
ပကရဏပရိစ္ဆေဒအားဖြင့် ပြပြီး၍ ပါဠိသန္နိဝေသအားဖြင့် ပြလိုရကား ‘ပါဠိဝဝတ္ထာနတော ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ပါဠိဝဝတ္ထာနတော ပန၊ ပါဠိသန္နိဝေသအားဖြင့်ကား။ သင်္ဂဟဝါရ ဝိဘာဂဝါရ ဝသေန၊ သင်္ဂဟဝါရ ဝိဘာဂဝါရတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒုဝိဓာ၊ ၏။
နေတ္တိကျမ်းကား များခဲ့ပါရကား နည်းခဲ့။ အဘယ်သို့ ဆရာစကား သင့်အံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သဗ္ဗာပိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ သဗ္ဗာပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ နေတ္တိ၊ သည်။ သင်္ဂဟဝါရော၊ လည်းကောင်း။ ဝိဘာဂဝါရော၊ လည်းကာင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝါရဒွယမေဝ၊ ဝါရနှစ်ခုတို့၏ အပေါင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၃] တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ဝါရတို့တွင်။ သင်္ဂဟဝါရော၊ ကို။ အာဒိတော၊ အစ၌။ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ၊ ငါးဂါထာတို့ဖြင့်။ ပရိစ္ဆိန္နော၊ ပိုင်းခြားအပ်၏။ (ပဉ္စဂါထာပရိစ္ဆိန္နောဟူ၍လည်း သမာသ်ရှိ၏။ သင့်သည်ချည်း)။
ငါးဂါထာကား အနည်းမျှသာ ဖြစ်ခဲ့။ သင်္ဂဟဝါရကို ငါးဂါထာမျှတည်းဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်၏ဟု ဆိုသောစကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘သဗ္ဗော ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ “ယံ လောကော ပူဇယတေ”တိအာ (ပေ ၂၄) ဒီဟိ၊ အစရှိကုန်သော။ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အပရိဂ္ဂဟိတော၊ မသိမ်းဆည်းအပ်သော။ ဝါ၊ မယူအပ်သော။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပကရဏတ္ထော နာမ၊ ကျမ်း၏အနက် မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
သာသနပဋ္ဌာန်၏ သရုပ်အားဖြင့် ဟောခြင်းကြောင့် ငါးဂါထာဖြင့် မသိမ်းဆည်းအပ် မယူအပ်သော ကျမ်း၏အနက် မည်သည် မရှိဟု ဆိုအပ်သော စကားကို မခံချည့်ရကား ‘နနု စေတ္ထ’ စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
စ၊ မေးပါဦးအံ့။ ဧတ္ထ၊ ဤငါးဂါထာတို့၌။ ပဋ္ဌာနံ၊ သာသနပဋ္ဌာနကို။ အသင်္ဂဟိတံ နနု၊ မယူအပ်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ ဣတိ အယံ၊ ဤသည်ကား။ စောဒနာ၊ စောဒနာတည်း။
သရုပ်အားဖြင့် မသင်္ဂြိုဟ်အပ်သော်လည်း အနက်အားဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်သာတည်းဟု ပြလိုရကား ‘နယိဒမေဝံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ၊ ဤသာသနပဋ္ဌာနကို မသင်္ဂြိုဟ်အပ်ဟု ဆိုအပ်သော စကားကို။ ဧဝံ၊ ဤသို့ စောဒကဆရာ ဆိုတိုင်း။ န ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ မမှတ်အပ်။ ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ မူလပဒဂ္ဂဟဏေန၊ မူလပဒကို ယူသဖြင့်။ ဝါ၊ မူလပဒသဒ္ဒါဖြင့်။ ပဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ သင်္ဂဟိတတ္တာ၊ သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
ထိုအနက်ကိုပင် ပါဠိအားဖြင့် ထင်ရှားစွာ ပြလိုရကား ‘တထာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ထို့ကြောင့်သာလျှင်။ တစ်နည်းကား။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ သာသနပဋ္ဌာနေ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ ဆိုလတ္တံ့။ ဟိ၊ စွ။ မူလပဒဋ္ဌာနာနိ၊ မူလပဒသာသနပဋ္ဌာနတို့ကို။ အတ္ထနယသင်္ခါရတ္တိကာ ဝိယ၊ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော အတ္ထနယသုံးပါး, ပုညာဘိသင်္ခါရ အစရှိသော သင်္ခါရသုံးပါးအပေါင်းတို့ကဲ့သို့။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ သင်္ဂဟိတာနိ၊ ရေတွက်အပ် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အတ္ထနယသုံးပါး အချင်းချင်းရေတွက်ဟန်ကား နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌ တဏှာ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ သမထ၊ ဝိပဿနာအားဖြင့် လေးပါးသော မူလပဒတို့ကို ရေတွက်အပ်ကုန်၏။ ထိုလေးပါးသော မူလပဒတို့၌ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော မူလပဒတို့သည် ဝင်ကုန်၏။ ဝင်ဟန်ကား သမထ၊ အလောဘ၊ အဒေါသ၊ အသုဘသညာ၊ ဒုက္ခသညာ ဤငါးပဒတို့သည် သမထသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဝိပဿနာ၊ အမောဟ၊ အနိစ္စသညာ၊ အနတ္တသညာ ဤလေးပဒတို့သည် ဝိပဿနာသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော ကုသလပဒတို့သည် သမထဝိပဿနာဟူသော နှစ်ပဒသို့ ဝင်ကုန်၏။ တဏှာ၊ လောဘ၊ ဒေါသ၊ သုဘသညာ၊ သုခသညာ ဤငါးပဒတို့သည် တဏှာသို့ ဝင်ကုန်၏။ အဝိဇ္ဇာ၊ မောဟ၊ နိစ္စသညာ၊ အတ္တသညာ ဤလေးပဒတို့သည် အဝိဇ္ဇာသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော အကုသလပဒတို့သည် တဏှာ အဝိဇ္ဇာဟူသော နှစ်ပဒသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဤသို့ တိပုက္ခလနည်း သီဟဝိက္ကီဠိတနည်းသည် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်းသို့ ဝင်သတည်း။ တိပုက္ခလနည်း၌ ကြွင်းသော နည်းနှစ်ပါး ဝင်ဟန်ကား ဝိပဿနာ၊ အမောဟ၊ အနိစ္စသညာ၊ အနတ္တသညာ ဤလေးပဒတို့သည် အမောဟ မည်၏။ သမထ၊ အလောဘ၊ အသုဘသညာ၊ ဒုက္ခသညာ။ ဤလေးပဒတို့သည် အလောဘ မည်၏။ အဒေါသကား အဒေါသသာ မည်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော ကုသလပဒတို့သည် အလောဘ၊ အဒေါသ၊ အမောဟ ဟူသော သုံးပဒသို့ ဝင်ကုန်၏။ တဏှာ၊ လောဘ၊ သုဘသညာ၊ သုခသညာ။ ဤ(ပေ ၂၅) လေးပဒတို့သည် လောဘ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာ၊ မောဟ၊ နိစ္စသညာ၊ အတ္တသညာ။ ဤလေးပဒတို့သည် မောဟ မည်၏။ ဒေါသကား ဒေါသသာ မည်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော အကုသလပဒတို့သည် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ ဟူသော သုံးပဒသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဤသို့ တိပုက္ခလနည်း၌ ကြွင်းသော နည်းနှစ်ပါးဝင်သတည်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၌ ကြွင်းသော နည်းနှစ်ပါး ဝင်ဟန်ကား တဏှာ သုဘသညာ ဤနှစ်ပဒသည် ပဌမဝိပလ္လာသ မည်၏။ လောဘ၊ သုခသညာ ဤနှစ်ပဒသည် ဒုတိယဝိပလ္လာသ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာ၊ နိစ္စသညာ ဤနှစ်ပဒသည် တတိယဝိပလ္လာသ မည်၏။ မောဟ၊ အတ္တသညာ ဤနှစ်ပဒသည် စတုတ္ထဝိပလ္လာသ မည်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော အကုသလပဒတို့သည် သုဘသညာ အစရှိသော လေးပဒတို့ ဝင်ကုန်၏။ သမထ၊ အသုဘသညာသည် ပဌမသတိပဋ္ဌာန် မည်၏။ အလောဘ၊ ဒုက္ခသညာသည် ဒုတိယသတိပဋ္ဌာန် မည်၏။ ဝိပဿနာ၊ အနိစ္စသညာသည် တတိယသတိပဋ္ဌာန် မည်၏။ အမောဟ၊ အနတ္တသညာသည် စတုတ္ထသတိပဋ္ဌာန် မည်၏။ ဤသို့ ကိုးပါးသော ကုသလပဒတို့သည် သတိပဋ္ဌာန်ဟု ဆိုအပ်သော အသုဘသညာ အစရှိသော လေးပဒသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဤသို့ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်းသို့ ကြွင်းသော နည်းနှစ်ပါး ဝင်သတည်း။ ဤသို့ အတ္ထနယသုံးပါးတို့၏ အချင်းချင်း ရေတွက်ခြင်းကို သိအပ်၏။ သင်္ခါရသုံးပါး အချင်းချင်း ရေတွက်ဟန်ကား သင်္ခါရသည် ပုညာဘိသင်္ခါရ၊ အပုညာဘိသင်္ခါရ၊ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဟူ၍ သုံးပါး။ ကာယသင်္ခါရ၊ ဝစီသင်္ခါရ၊ စိတ္တသင်္ခါရဟူ၍လည်း သုံးပါးတည်း။ ထိုတွင် ကာမာဝစရရူပါဝစရကုသိုလ်စေတနာသည် ပုညာဘိသင်္ခါရ၊ အကုသိုလ်စေတနာသည် အပုညာဘိသင်္ခါရ၊ အရူပါဝစရကုသိုလ်စေတနာသည် အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရ မည်၏။ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ပုညာဘိသင်္ခါရ အပုညာဘိသင်္ခါရသည် ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သောအခါ ကာယသင်္ခါရ၊ ဝစီဒွါရ၌ ဖြစ်သောအခါ ဝစီသင်္ခါရ မည်၏။ မနောဒွါရ၌ ဖြစ်သောအခါကား သုံးပါးလုံးသည် စိတ္တသင်္ခါရ မည်၏။ ဤသို့ ပုညာဘိသင်္ခါရ အစရှိသော ရှေးသင်္ခါရတိတ်၌ ဆိုအပ်သော တရားတို့ကိုပင်လျှင် ဒွါရ၏အစွမ်းအားဖြင့် ကာယသင်္ခါရ အစရှိသော ဒုတိယသင်္ခါရတိက်၌ ဆိုအပ်ကုန်၏။ ထိုဒုတိယတိတ်၌ ဆိုအပ်ကုန်လော တရားတို့ကိုပင်လျှင် ရှေးတိတ်၌ ဆိုအပ်ကုန်၏။ ဤသို့ သင်္ခါရသုံးပါးတို့၏ အချင်းချင်း ရေတွက်ခြင်းကို ဆိုအပ်၏။
ဝိဘာဂဝါရော ပန၊ သည်ကား။ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေသဝသေန၊ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေသတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တိဝိဓော၊ သုံးပါးအပြားရှိ၏။ တေသု၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ “တတ္ထ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ အားထုတ်၍။ ယာဝ “ဘဝန္တိ အဋ္ဌာရသ ပဒါနီ”တိ၊ ဘဝန္တိ အဋ္ဌာရသ ပဒါနိဟူသည့်တိုင်အောင်။ ဝုတ္တော၊ ဟောအပ်သော။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ ဥဒ္ဒေသဝါရော၊ မည်၏။ “အဿာဒါဒီနဝတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ ၍။ ယာဝ “တေတ္တိံသာ ဧတ္တိကာ နေတ္တီ”တိ၊ တေတ္တိံသာ ဧတ္တိကာ နေတ္တိ ဟူသည့်တိုင်အောင်။ ဝုတ္တော၊ သော။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ နိဒ္ဒေသဝါရော၊ မည်၏။ ပဋိနိဒ္ဒေသဝါရော ပန၊ သည်ကား။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော၊ လည်းကောင်း။ ဟာရသမ္ပာတဝါရော၊ လည်းကောင်း။ နယသမုဋ္ဌာနဝါရော၊ လည်းကောင်း။ သာသနပဋ္ဌာနဝါရော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတုဗ္ဗိဓော၊ ၏။ တေသု၊ ထိုလေးပါးသော (ပေ ၂၆) ဝါရတို့တွင်။ “တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော”တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ ၍။ ယာဝ “အယံ ပဟာနေန သမာရောပနာ”တိ၊ အယံ ပဟာနေန သမာရောပနာဟူသည့်တိုင်အောင်။ ဝုတ္တော၊ သော။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော၊ မည်၏။ တတ္ထ “ကတမော ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော”တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ ၍။ ယာဝ “အနုပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတူ”တိ၊ အနုပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတု ဟူသည့်တိုင်အောင်။ ဝုတ္တော၊ သော။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ ဟာရသမ္ပာတဝါရော၊ မည်၏။
ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရဟာရသမ္ပာတဝါရတို့၏အထူး မထင်ရှားရကား ထိုအထူးကို မေးအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထာဟ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ ဌာနေ၊ ၌။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ ဟာရဝိဘင်္ဂဟာရသမ္ပာတဝါရာနံ၊ တို့၏။ နာနာကရဏံ၊ အထူးကား။ ကိံ၊ အဘယ်နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ ပရိဟာရော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ ယတ္ထ ဝါရေ၊ ၌။ အနကေဟိပိ၊ များသည်လည်း ဖြစ်ကုန်ထသော။ ဥဒါဟရဏသုတ္တေဟိ၊ ဥဒါဟရုဏ်ဖြစ်သော သုတ်တို့ဖြင့်။ ဧကော ဟာရော၊ ကို။ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ ပြအပ်၏။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော၊ မည်၏။ ယတ္ထ ပန ဝါရေ၊ ၌ကား။ ဧကသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ အနေကေ၊ ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ သမ္ပတန္တိ၊ စုဝေးကုန်၏။ ဝါ၊ ကျကုန်၏။ အယံ ဝါရော၊ သည်။ ဟာရသမ္ပာတဝါရော၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ “ယတ္ထ စ၊ လ။ သမ္ပာတော”တိ၊ ဟူ၍။ ပေဋကေ၊ ၌။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။
ယတ္ထ စ ဘူမိယံ၊ အကြင်အရာ၌။ ဗျဉ္ဇနဝိဓိပုထုတ္တာ၊ သဒ္ဒါကို စီရင်ခြင်းများသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ များသောသဒ္ဒါကို စီရင်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ သမ္ပတမာနာ၊ စုဝေးကုန်သည်ဖြစ်၍။ သုတ္တတ္ထံ၊ ကို။ နယန္တိ၊ ဆောင်ကုန်၏။ သာ ဘူမီ၊ သည်။ ဟာရသမ္ပာတော၊ ဟာရသမ္ပာတဝါရ မည်၏။
ဟာရဝိဘင်္ဂဟာရသမ္ပာတဝါရတို့ကို ဝေဖန်ပြီး၍ နယသမုဋ္ဌာနဝါရ သာသနပဋ္ဌာနဝါရတို့ကို မဝေဖန်ခြင်း၌ အကြောင်းကို ပြလိုရကား ‘နယ။ ပ။ ပါကဋော ဧဝ’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နယသမုဋ္ဌာနသာသနပဋ္ဌာနဝါရဝိဘာဂေါ၊ နယသမုဋ္ဌာနဝါရသာသနာပဋ္ဌာနဝါရကို ဝေဖန်ခြင်းသည်။ ပါကဋော ဧဝ၊ ထင်ရှားသလျှင်ကတည်း။ သာသနပဋ္ဌာနဝါရော ပန၊ ကိုကား။ သင်္ဂဟဝါရေ ဝိယ၊ ၌ကဲ့သို့။ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသဝါရေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ သရူပတော၊ သရုပ်အားဖြင့်။ န ဥဒ္ဓဋော၊ မထုတ်အပ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ပကရဏပရိစ္ဆေဒပါဠိသန္နိဝေသအားဖြင့် ဆိုပြီး ထိုပကရဏပရိစ္ဆေဒပါဠိသန္နိဝေသအားဖြင့် ဆိုအပ်သော နေတ္တိကျမ်း၏ မဟာသာဝကဘာသိတ၏အဖြစ၊် ဘုရားအနုမောဒနာ ပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်သနည်း။ တစ်နည်းကား။ အောက်၌ သာဝကာ ဘာသိတာ နေတ္တိ၊ သတ္ထာရာ အနုမောဒိတာ ဟူ၍ ဆို၏။ ထိုသို့ ကစ္စည်းထေရ်ဟောအပ်သည်၏အဖြစ၊် ဘုရားအနုမောဒနာ ပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထာဟ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ ဌာနေ၊ ၌။ ဌတွာ၊ တန့်၍။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ “ဣဒံ နေတ္တိပကရဏံ၊ ကို။ မဟာသာဝကဘာသိတံ၊ မဟာသာဝကသည် ဟောအပ်၏။ ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ အနုမောဒိတံ၊ (ပေ ၂၇) အနုမောဒနာပြုအပ်၏’။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ကထံ ဝိညာယတိ၊ အဘယ်သို့ သိအပ်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ ပါဠိတော ဧဝ၊ အားဖြင့်သာလျှင်။ ဝိညာယတိ၊ အပ်၏။ ဟိ၊ စွ။ ပါဠိတော၊ မှ။ အညံ၊ သော။ ပမာဏတရံ၊ လွန်မြတ်သော ပမာဏသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ ယာ ပါဠိ၊ သည်။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ မဟာပဒေသေဟိ၊ တို့နှင့်။ အဝိရုဒ္ဓါ၊ မဆန့်ကျင်။ သာ ပါဠိ၊ သည်။ ပမာဏံ၊ ပမာဏသာတည်း။
ပါဠိတော ဧဝ ဝိညာယတိ’ဟု ဆိုအပ်သော အနက်ကို ပြီးစေလိုရကား ‘တထာ ဟိ၊ လ။ အာဘတံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တစ်နည်း။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အဂရဟိတာယ၊ မကဲ့ရဲ့အပ်သော။ အာစရိယပရမ္ပရာယ၊ ဆရာအဆက်ဆက်သည်။ ပေဋကောပဒေသော ဝိယ၊ ကိုကဲ့သို့။ ဣဒံ နေတ္တိပကရဏံ၊ ကို။ အာဘတံ၊ ဆောင်အပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤစကားဖြင့် အရှင်ကစ္စည်းဟောအပ်သော အဖြစ်ကဲ့သို့ တရားအနုမောဒနာ ပြုအပ်သော အဖြစ်သည်လည်း ပါဠိသို့သာ အစဉ်လိုက်၏ဟု ပြသတည်း။
မဟာသာဝကဘာသိတံ၊ သည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ဧဝံ သတိ၊ သော်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဿ၊ ထိုနေတ္တိကျမ်း၏။ နိဒါနံ၊ ကို။ န ဝုတ္တံ၊ နည်း။ ဟိ၊ စွ။ သာဝကဘာသိတာနမ္ပိ၊ သာဝကဟောလည်းဖြစ်ကုန်သော။ သုဘသုတ္တ အနင်္ဂဏသုတ္တ [ကျမ်း ၄] ကစ္စာယနသံယုတ္တာဒီနံ၊ သုဘသုတ် အနင်္ဂဏသုတ် ကစ္စာယနသံယုတ် အစရှိသည်တို့၏။ နိဒါနံ၊ ကို။ ဘာသိတံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဣဒံ၊ ဤသာဝကဘာသိတအဖြစ် ဗုဒ္ဓဘာသိတအဖြစ်သည်။ ဧကန္တိကံ၊ နိဒါန်းကို မဆိုခြင်း နိဒါန်းကို ဆိုခြင်း၏ စင်စစ်သော အကြောင်းသည်။ န၊ မဟုတ်။ (ဋီကာနှင့် အညီ)။ တစ်နည်းကား။ ဣဒံ၊ ဤနိဒါန်းကို။ ဧကန္တိကံ၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဆိုအပ်သည်သာ။ န၊ မဟုတ်။ (ဆိုသော အရာလည်းရှိ၏။ မဆိုသောအရာလည်းရှိ၏ ဟူလိုသော်)။
နိဒါန်းကို ဆိုခြင်း၏ ဧကန္တိကမဟုတ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါသနည်းဟု စောဒနာရှိရာသည်ကို မြင်၍ ‘သာဝကဘာသိတာနံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သာဝကဘာသိတာနံ၊ သာဝကဟော ဖြစ်ကုန်သော။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂနိဒ္ဒေသာဒီနံ၊ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ် မဟာနိဒ္ဒေသ အစရှိကုန်သော။ ဧကစ္စာနဉ္စ၊ အချို့သော သုတ်တို့၏လည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓဘာသိတာနမ္ပိ၊ ဘုရားဟောလည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မပဒဗုဒ္ဓဝံသာဒီနဉ္စ၊ ကုန်သော။ ဧကစ္စာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ (ဤသို့ ဝိသေသနပုဒ်ကို ယထာသမ္ဘဝရည်၍ ပေး)။ နိဒါနံ၊ ကို။ န ဘာသိတံ၊ အပ်။ တာဝတာ၊ ထိုသို့ နိဒါန်းကို မဆိုကာမျှဖြင့်။ တာနိ၊ ထိုပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်အစရှိသည်တို့သည်။ အပ္ပမာဏံ၊ ပမာဏမဟုတ်သည်။ န စ ဟောန္တိ၊ ကုန်။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ဣဓာပိ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌လည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
သုတ္တဝိနယာနံ၊ သုတ်ဝိနည်းတို့၏။ နိဒါနဉ္စ နာမ၊ နိဒါန်းမည်သည်ကိုလည်း။ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဥပါလိတ္ထေရာဒီဟိ၊ တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်သော အရှင်အာနန္ဒာ အရှင်ဥပါလိမထေရ် အစရှိကုန်သော။ မဟာသာဝကေဟေဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဘာသိတံ၊ ၏။ ဣဒဉ္စ၊ ဤနေတ္တိကျမ်းကိုလည်း။ မဟာသာဝကဘာသိတံ၊ မဟာသာဝကသည် ဟောအပ်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ထေရံ၊ ကစ္စည်းမထေရ်ကို။ မုဉ္စိတွာ၊ ၍။ ဣမိဿာ ဝိစာရဏာယ၊ ဤနေတ္တိကျမ်းကို စီရင်ခြင်း၏။ အနညဝိသယတ္တာ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ အရာမဟုတ် (ပေ ၂၈) သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေန နိဒါနဂဝေသနေန၊ ဤသို့ နိဒါန်းကို ရှာသဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ယော အတ္ထော၊ သည်။ ပါဠိယော၊ နှင့်။ အဝိရုဒ္ဓေါ၊ မဆန့်ကျင်။ သော အတ္ထောယေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌။ ဂဝေသိတဗ္ဗော၊ ရှာမှီးအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပရိဟာရော၊ တည်း။
ယခုအခါ နေတ္တိကျမ်း၏ နိဒါန်းကို မဆိုခြင်း၌ ဧကန္တိကဖြစ်သော အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘အထ ဝါ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ တစ်နည်းကား။ ပါဠိယာ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဘာဝတော၊ အဋ္ဌကထာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂနိဒ္ဒေသာဒီနံ၊ အစရှိသည်တို့၏။ ဝိသုံ၊ အသီး။ နိဒါနဝစနကိစ္စံ၊ နိဒါန်းကို ဆိုခြင်းကိစ္စသည်။ န အတ္ထိ ဝိယ၊ မရှိသကဲ့သို့။ ဣမဿ ပကရဏဿ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၏။ ဝိသုံ၊ သီး။ နိဒါနဝစနကိစ္စံ၊ သည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ပါဠိသန္နိဝေသအားဖြင့် ပြပြီး၍ ဝိဘာဂအားဖြင့် ပြအံ့သောငှာ ‘ဣဒါနိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌။ နာနပ္ပကာရကောသလ္လတ္ထံ၊ အထူးထူး အပြားအပြား၌ လိမ္မာစေခြင်းငှာ။ အယံ ဝိဘာဂေါ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ စ၊ ဆက်၍ဆိုဦးအံ့။ သဗ္ဗမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ ဧတံ ပကရဏံ၊ ဤနေတ္တိကျမ်းသည်။ သာသနပရိယေဋ္ဌိဘာဝတော၊ သာသနာတော်၏ အနက်ကို ရှာမှီးတတ်သောအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဧကဝိဓံ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂသမ္ပာဒနတော စ၊ အရိယမဂ်ကို ပြီးစေတတ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိမုတ္တိရသတော စ၊ ဝိမုတ္တိတည်းဟူသော ကိစ္စရှိသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တထာ၊ တူ။ ဧကဝိဓံ၊ ၏။ ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိစာရဘာဝတော၊ သဒ္ဒါအနက်ကို စီရင်သည်၏အဖြစ်အားဖြင့်။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။ သင်္ဂဟဝိဘာဂဘာဝတော စ၊ သင်္ဂဟဝါရ၏အဖြစ် ဝိဘာဂဝါရ၏အဖြစ်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဓမ္မဝိနယတ္ထသံဝဏ္ဏနတော စ၊ ဓမ္မဝိနယ၏ အနက်ကို ဖွင့်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ဓမ္မဝိနယ၏ အဋ္ဌကထာဖြစ်သော အားဖြင့်လည်းကောင်း။ လောကိယလောကုတ္တရတ္ထသင်္ဂဟဏတော စ၊ လောကီဖြစ်သောအနက် လောကုတ္တရာဖြစ်သောအနက်ကို သင်္ဂြိုဟ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ရူပါရူပဓမ္မပရိဂ္ဂါဟကတော၊ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ လက္ခဏလက္ခိယဘာဝတော စ၊ သုတ်ဥဒါဟရုဏ်၏ အဖြစ်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဝတ္တိနိဝတ္တိဝစနတော စ၊ ဖြစ်ခြင်း နစ်ခြင်းကို ဆိုရာဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ဖြစ်သော ဝဋ်တရား ဝဋ်တရား၏နစ်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို ဆိုရာဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သဘာဂဝိသဘာဂနိဒ္ဒေသတော စ၊ သဘာဂတရား ဝိသဘာဝတရားတို့ကို ပြသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သာဓာရဏာသာဓာရဏဓမ္မဝိဘာဂတော စ၊ သာဓာရဏတရား အသာဓာရဏတရားတို့ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တထာ၊ တူ။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။
ပုဂ္ဂလတ္တယနိဒ္ဒေသတော စ၊ ပုဂ္ဂိုလ်သုံးပါးတို့၏အပေါင်းကို ပြသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တိဝိဓကလျာဏဝိဘာဂတော စ၊ သုံးပါးအပြားရှိသော ကောင်းခြင်းကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပရိညတ္တယကထနတော စ၊ ပရိညာသုံးပါးတို့၏အပေါင်းကို ဆိုသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဟာနတ္တယူပဒေသတော စ၊ ပဟာန်သုံးပါး (ပေ ၂၉) တို့၏အပေါင်းကို ညွှန်ပြသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟဏတော စ၊ သိက္ခာသုံးပါးတို့၏အပေါင်းကို သင်္ဂြိုဟ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တိဝိဓသံကိလေသဝိသောဓနတော စ၊ သုံးပါးအပြားရှိသော သံကိလေသတရားတို့ကို သုတ်သင်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ မူလဂီတိအနုဂီတိသင်္ဂီတိဘေဒတော စ၊ မူလဂီတိ အနုဂီတိ သင်္ဂီတိအပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပိဋတ္တယတ္ထသံဝဏ္ဏနတော စ၊ ပိဋကသုံးပုံ၏ အဋ္ဌကထာဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အနက်ကို ဖွင့်သောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဟာရနယပဋ္ဌာနပ္ပဘေဒတော စ၊ ဟာရနယသာသနပဋ္ဌာနတို့၏ အပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တိဝိဓံ၊ ၏။
စတုပ္ပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယတော စ၊ လေးပါးသော ပဋိသမ္ဘိဒါ၏ အရာဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ စတုနယဒေသနတော စ၊ လေးပါးသော နည်းတို့ကို ဟောသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဓမ္မတ္ထဒေသနာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရဘာဝတော စ၊ ဓမ္မ၏ နက်နဲသည်၏အဖြစ် အတ္ထ၏ နက်နဲသည်၏အဖြစ် ဒေသနာ၏ နက်နဲသည်၏အဖြစ် ပဋိဝေဓ၏ နက်နဲသည်၏အဖြစ်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ ၏။ အဘိညေယျာဒိဓမ္မဝိဘာဂတော စ၊ အဘိညေယျအစရှိသော တရားတို့ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဉ္စက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသတော စ၊ ငါးပါးသော ခန္ဓာကို ပြသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဉ္စဂတိပရိစ္ဆေဒတော စ၊ ငါးပါးသောဂတိတို့ကို ပိုင်းခြားသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဉ္စနိကာယတ္ထဝိဝရဏတော စ၊ ငါးပါးသော နိကာယ်၏ အနက်ကို ဖွင့်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဉ္စဝိဓံ၊ ၏။ ဆဠာရမ္မဏဝိဘာဂတော စ၊ ခြောက်ပါးသော အာရုံတို့ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဆအဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတနဝိဘာဂတော စ၊ ခြောက်ပါးသော အဇ္ဈတ္တိကာယတနဗာဟိရာယတနတို့ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဆဗ္ဗိဓံ၊ ၏။ သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိပရိစ္ဆေဒတော၊ ခုနစ်ပါးသော ဝိညာဏဋ္ဌိတိတို့ကို ပိုင်းခြားသောအားဖြင့်။ သတ္တဝိဓံ၊ ၏။ သုတ္တာဒိနဝင်္ဂနိဒ္ဒေသတော၊ သုတ် အစရှိသော ကိုးပါးသော အင်္ဂါတို့ကို ပြသောအားဖြင့်။ နဝဝိဓံ၊ ၏။ သုတ္တာဓိဋ္ဌာနဝိဘာဂတော၊ သုတ်၏ တည်ရာကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ စုဒ္ဒသဝိဓံ၊ ၏။ သာသနပဋ္ဌာနပ္ပဘေဒတော၊ အပြားအားဖြင့်။ သောဠသဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ စတုရာသီတိသဟဿဓမ္မက္ခန္ဓဝိစာရဘာဝတော၊ ရှစ်သောင်းလေးထောင်သော ဓမ္မက္ခန္ဓာတို့ကို စီရင်သောအားဖြင့်။ စတုရာသီတိသဟဿဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့ အစရှိသော။ နယေန၊ ဖြင့်။ ပကရဏဝိဘာဂေါ၊ ကျမ်းကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုဝိဘာဂကို ဆိုရာ၌။ သာသနပရိယေဋ္ဌိဘာဝတောတိ၊ တောဟူသည်ကား။ တစ်နည်းကား။ သာသနပရိယေဋ္ဌိဘာဝတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဓိပ္ပာယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သကလံ၊ သော။ နေတ္တိပကရဏံ၊ သည်။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟဿ၊ သိက္ခာသုံးပါးတို့၏အပေါင်းဖြင့် ရေတွက်အပ်သော။ ဝါ၊ သိက္ခာသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကို ရေတွက်အပ်သော။ နဝင်္ဂဿ၊ သော။ သတ္ထုသာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဘာဝတော၊ ကြောင့်။ ဧကဝိဓံ၊ ၏။ [ကျမ်း ၅] အရိယမဂ္ဂသ (ပေ ၃၀) မ္ပာဒနတောတိ၊ ဟူသည်ကား။ (ရှေးနည်းလည်းပေး)။ ဒဿနဘူမိဘာဝနာဘူမိသမ္ပာဒနတော၊ ဒဿနဘုံ ဘာဝနာဘုံကို ပြီးစေသောအားဖြင့်။ ဧကဝိဓံ၊ ၏။
သာသနာအားသာ ဝိမုတ္တရသ မည်၏။ နေတ္တိကျမ်းအား ဝိမုတ္တိရသ မရှိခဲ့။ ထိုသို့သော် ဝိမုတ္တိရသတောဟူ၍ ဆရာဆိုအပ်သော စကားသည် အဘယ်သို့ သင့်အံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဝိမုတ္တိရသတောတိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိမုတ္တိရသတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သာသနဿ၊ ၏။ အမတပရိယောသာနတ္တာ၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန် အဆုံးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဝိမုတ္တိရသရှိသော သာသနာကို ပြတတ်ရကား နေတ္တိကျမ်းကို ဝိမုတ္တိရသရှိ၏ဟု ဖလူပစာရတ္ထအားဖြင့် ဆိုအပ်၏ဟူလိုသော်)။
ဟာရအတ္ထပဒ စသည်တို့သည်သာ သဒ္ဒါအနက်တို့ကို စီရင်ကုန်၏။ နေတ္တိကျမ်းကား မစီရင်ခဲ့။ အဘယ်သို့ ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိစာရဘာဝတောဟူ၍ ဆိုအပ်သောစကား သင့်အံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို မြင်ရကား ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိစာရဘာဝတောတိ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိစာရဘာဝတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဟာရဗျဉ္ဇနပဒကမ္မနယာနံ၊ ဟာရတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး ဗျဉ္ဇနပဒခြောက်ပါး ကမ္မနည်းနှစ်ပါးတို့၏။ ဗျဉ္ဇနဝိစာရတ္တာ၊ သဒ္ဒါကို စီရင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္ထပဒအတ္ထနယာနံ၊ အတ္ထပဒခြောက်ပါး အတ္ထနယသုံးပါးတို့၏။ အတ္ထဝိစာရတ္တာ၊ အနက်ကို စီရင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒိသာလောစနအင်္ကုသနည်းကို ကမ္မနယဟူသတည်း။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ၊ တိပုက္ခလ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်းကို အတ္ထနယဟူသတည်း။ ဟာရအတ္ထပဒစသည်တို့သာ သဒ္ဒါအနက်ကို စီရင်သော်လည်း ထိုဟာရအတ္ထပဒ စသည်တို့ကို ပြုတတ်သော နေတ္တိကျမ်းကိုလည်း သဒ္ဒါအနက်တို့ကို စီရင်၏ဟု ဖလူပစာရတ္ထအားဖြင့် ဆိုသတည်းဟူလိုသော်။
သင်္ဂဟဝိဘာဂဘာဝေါ၊ သင်္ဂဟဝါရ၏အဖြစ် ဝိဘာဂဝါရ၏အဖြစ်သည်ကား။ ပရတော၊ ၌။ ဝါ၊ မှ။ အာဝိဘဝိဿတိ၊ ထင်ရှားဖြစ်လတ္တံ့။ ဓမ္မဝိနယတ္ထသံဝဏ္ဏနတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သကလဿာပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပရိယတ္တိသာသနဿ၊ ၏။ ဓမ္မဝိနယဘာဝတော၊ ဓမ္မဝိနယဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (သာသနာတော်များသော်လည်း အကျဉ်းအားဖြင့် ဓမ္မိဝနယသာ ဖြစ်သောကြောင့်ဟူလိုသော်)။ လက္ခဏလက္ခိယဘာဝတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ နေတ္တိဝစနဿ၊ နေတ္တိပါဠိ၏။ လက္ခဏတ္တာ စ၊ မှတ်ကြောင်း သုတ်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဥဒါဟရဏသုတ္တာနံ၊ ဥဒါဟရုဏ်သုတ်တို့၏။ ဝါ၊ ဆောင်အပ်သော သုတ်တို့၏။ လက္ခိယတ္တာ စ၊ မှတ်အပ်သော ဥဒါဟရုဏ်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဘာဂဝိသဘာဂနိဒ္ဒေသတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမာနဇာတိယာ၊ တူသော သဘောရှိကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သဘာဂါ၊ ဂမည်ကုန်၏။ ပဋိပက္ခာ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝိသဘာဂါ၊ မည်ကုန်၏။ တံဝိစာရဘာဝတော၊ ထိုသဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့ကို စီရင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ သာဓာရဏာသာဓာရဏဓမ္မဝိဘာဂတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပဟာနေကဋ္ဌသဟဇေကဋ္ဌ (ပေ ၃၁) တာဒိသာမညေန၊ ပဟာနေကဋ္ဌအဖြစ် သဟဇေတကဋ္ဌအဖြစ် အစရှိသောအားဖြင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ (သာဓာရဏာသာဓာရဏာသို့ စပ်)။ ယေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့အား။ နာမဝတ္ထာဒိနာ၊ အမည်ဝတ္ထု အစရှိသောအားဖြင့်။ သာဓာရဏာ စ၊ ဆက်ဆံကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တဗ္ဗိဓုရတာယ၊ ထိုသာဓာရဏတရားတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အသာဓာရဏာ စ၊ ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တံဝိဘာဂတော၊ ထိုသာဓာရဏအသာဓာရဏတရားတို့ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပုဂ္ဂလတ္တယနိဒ္ဒေသတောတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယနိဒ္ဒေသတော၊ ဥဂ္ဃဋိတညု အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏အပေါင်းတို့ကို ပြသောအားဖြင့်။ တိဝိဓံ၊ ၏။ တိဝိဓကလျာဏဝိဘာဂတောတိ၊ ကား။ အာဒိကလျာဏာဒိဝိဘာဂတော၊ အာဒိကလျာဏ အစရှိသည်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ တိဝိဓံ၊ ၏။ မူလဂီတိအနုဂီတိသင်္ဂီတိဘေဒတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပဌမံ ဝစနံ၊ ရှေးဦးစွာသော စကားသည်။ မူလဂီတိ၊ မည်၏။ ဝုတ္တဿေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်သာ ဖြစ်သော။ အတ္ထဿ၊ ကို။ သင်္ဂဟဂါထာ၊ အကျဉ်းရေတွက်သော ဂါထာသည်။ အနုဂီတိ၊ မည်၏။ တံတံသုတ္တတ္ထယောဇနဝသေန၊ ထိုထိုသို့သော သုတ်၏ အနက်ကို ယှဉ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ (သင်္ဂါယနံသို့ စပ်)။ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဿ၊ ဖရိုဖရဲသော။ ပကရဏဿ၊ ကို။ သင်္ဂါယနံ၊ ပေါင်းရုံးညီညွတ်၍ ဆိုခြင်းသည်။ သင်္ဂီတိ၊ မည်၏။ သာ သင်္ဂီတိ၊ ထိုသင်္ဂီတိကို။ ထေရဿ၊ ကစ္စည်းမထေရ်၏။ ပရတော၊ မှ။ ပဝတ္တိတာ၊ ဖြစ်စေအပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ တိဿန္နံ၊ ကုန်သော။ ဧတာသံ၊ ထိုမူလဂီတိ အနုဂီတိ သင်္ဂီတိတို့၏။ ဘေဒတော၊ အားဖြင့်။ တိဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဉ္စက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ရူပါဒိပဉ္စက္ခန္ဓသီလာဒိပဉ္စဓမ္မက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသတော၊ ရူပက္ခန္ဓာအစရှိသော ငါးပါးသော ခန္ဓာ သီလအစရှိသော ငါးပါးသော ဓမ္မက္ခန္ဓာကို ပြသောအားဖြင့်။ ပဉ္စဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ သုတ္တာဓိဋ္ဌာနဝိဘာဂတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ လောဘဒေါသမောဟာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အလောဘာဒေါသာမောဟာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ကာယဝစီမနောကမ္မာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ သဒ္ဓါဒိပဉ္စိန္ဒြိယာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ စုဒ္ဒသဝိဓဿ၊ သော။ သုတ္တာဓိဋ္ဌာနဿ၊ သုတ်၏ တည်ရာကို။ ဝိဘာဂဝစနတော၊ ဝေဖန်ခြင်းကို ဆိုသောအားဖြင့်။ စုဒ္ဒသဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ သိလွယ်ပြီ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ပပဉ္စိတံ၊ မချဲ့အပ်သတည်း။
၁၊ သင်္ဂဟဝါရအဖွင့်
ဤသို့ ဝိဘာဂအားဖြင့် ပြပြီး၍ ယခုအခါ ‘တဿာ နေတ္တိယာ ကရိဿာမတ္ထဝဏ္ဏနံ’ဟု ပဋိညာဉ်ပြုသည်နှင့်အညီ နေတ္တိကျမ်း၏အနက်ကို ဖွင့်လိုရကား ‘ဧဝံ အနေကဘေဒဝိဘတ္တေ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ အနေကဘေဒဝိဘတ္တေ၊ များသော အပြားအားဖြင့် ဝေဖန်အပ်သော။ နေတ္တိပကရဏေ၊ ၌။ “သင်္ဂဟဝိဘာဂဝါရဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒုဝိဓ”န္တိ၊ ရှိ၏ဟူ၍။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သင်္ဂဟဝါရော၊ သည်။ အာဒိ၊ အစတည်း။ တဿာပိ၊ (ပေ ၃၂) ထိုသင်္ဂဟဝါရ၏လည်း။ “ယံ လောကော ပူဇယတေ”တိ အယံ ဂါထာ၊ သည်။ အာဒိ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထို ‘ယံ လောကော ပူဇယတေ’ဟူသော ဂါထာ၌။ ယန္တိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ ယံဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်။ အနိယမတော၊ အမှတ်မရှိသောအားဖြင့်။ ဥပယောဂနိဒ္ဒေသော၊ ဒုတိယာအနက်ကို ပြသောသဒ္ဒါတည်း။ ဝါ၊ ကံအနက်ကို ပြသော သဒ္ဒါတည်း။ တဿ၊ ထိုအမှတ်မရှိသောအားဖြင့်ပြသော အနက်ကို။ “တဿာ”တိ ဣမိနာ၊ တဿဟူသော ဤပုဒ်ဖြင့်။ နိယမနံ၊ မှတ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ လောကောတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော၊ ကတ္တားအနက်ကို ပြသော သဒ္ဒါတည်း။ ပူဇယတေတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကိရိယာနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ သလောကပါလောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သလောကပါလောဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်။ ကတ္တုဝိသေသနံ၊ ကတ္တားကို အထူးပြုသော သဒ္ဒါတည်း။ သဒါတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကာလနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ နမဿတိ စာတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဥပစယေန၊ သမုစ္စည်းအနက်ရှိသော စသဒ္ဒါနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ [ကျမ်း ၆] ကိရိယာနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ တဿာတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သာမိနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ ဧတန္တိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ပစ္စတ္တနိဒ္ဒေသော၊ ပဌမာအနက်ကို ပြသော သဒ္ဒါတည်း။ သာသနဝရန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပစ္စတ္တနိဒ္ဒေသေန၊ ပဌမာအနက်ကို ပြသော သဒ္ဒါဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဒဿနံ၊ ညွှန်းအပ်သော တရားကို ပြသော သဒ္ဒါတည်း။ ဝိဒူဟီတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကရဏဝစနေန၊ ကရိုဏ်းဝိဘတ်ဖြင့်။ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ ဉေယျန္တိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကမ္မဝါစကကိရိယာနိဒ္ဒေသော၊ တည်း။ နရဝရဿာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ “တဿာ”တိ၊ တဿဟူ၍။ နိယမေတွာ၊ မှတ်၍။ ဒဿိတဿ၊ ပြအပ်သော အနက်ကို။ သရူပတော၊ သရုပ်အားဖြင့်။ ဒဿနံ၊ ပြသော သဒ္ဒါတည်း။
ဤသို့ ‘ယံ’ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်တို့၏ ကံ, ကတ္တား, ကြိယာ, ကတ္တား၏ဝိသေသန အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အနက်ကို ဆိုပြီး၍ ယခုအခါ အဝယဝ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပုဒ်၏ အနက်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ လောကိယန္တိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုဂါထာ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတ္ထ သတ္တနိကာယေ၊ ဤသတ္တဝါအပေါင်း၌။ ပုညာပုညာနိ စ၊ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တို့သည်လည်းကောင်း။ တဗ္ဗိပါကော စ၊ ထိုကုသိုလ် အကုသိုလ်၏ အကျိုးသည်လည်းကောင်း။ လောကိယန္တိ၊ တည်တတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော သတ္တနိကာယော၊ သည်။ လောကော၊ မည်၏။ ပဇာ၊ သတ္တဝါတည်း။ တစ်နည်းကား။ ပဇာ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ သတ္တနိကာယော၊ သတ္တဝါအပေါင်းတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
‘ဧကမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဧကဝစနံ’ဟူသော ပရိဘာသာနှင့်အညီ တစ်ယောက်သော သတ္တဝါသာ လောကမည်ကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လော။ ထိုသို့လျှင် အဘယ့်ကြောင့် သတ္တနိကာယောဟူ၍ ဆိုအပ်သနည်း။ ဆရာစကား အဘယ်သို့ ယုတ္တိရှိအံ့နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ ‘လောကသဒ္ဒေါတိ။ လ။ သင်္ဂဏှာတိ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ လောကသဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဇာတိသဒ္ဒတာယ၊ ဇာတိသဒ္ဒါဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သာမညဝသေန၊ သာမည၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိရဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ သင်္ဂဏှာတိ၊ သင်္ဂြိုဟ်၏။
လောကသဒ္ဒါသည် ဇာတိသဒ္ဒါ (ပေ ၃၃) ဖြစ်သည်ရှိသော် လောကသုံးပါးလုံးကိုပင် သင်္ဂြိုဟ်ကောင်းသည် မဟုတ်လော။ လောကသဒ္ဒါသည် သင်္ခါရလောက ဩကာသလောကတို့၌လည်း ထင်သည်မဟုတ်လောဟူသော စောဒနာကို မြင်၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ကိဉ္စာပိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ လောကသဒ္ဒေါ၊ သည်။ သင်္ခါရဘာဇနေသုပိ၊ သင်္ခါရလောက ဩကာသလောကတို့၌လည်း။ ဒိဋ္ဌပ္ပယောဂေါ၊ ထင်သော ပြယုဂ်ရှိသည်။ ကိဉ္စာပိ ဟောတိ၊ ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ပူဇနကိရိယာယောဂျဘူတတာဝသေန၊ ပူဇနကိရိယာအားလျော်စွာ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သတ္တလောကဝစနော ဧဝ၊ သတ္တလောကဟူသော သဒ္ဒါကိုသာလျှင်။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ပူဇယတေတိ ပဒဿ၊ ၏။ မာနယတိ၊ မြတ်နိုး၏။ အပစာယတိ၊ အရိုအသေပြု၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
လောကံ၊ ကို။ ပါလေန္တိ၊ စောင့်တတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကပါလာ၊ မည်ကုန်၏။ စတ္တာရော၊ ကုန်သာ။ မဟာရာဇာနော၊ စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးတို့တည်း။ ဝါ၊ တို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ လောကိယာ ပန၊ လောက၌ ထင်ရှားသော ဆရာတို့သည်ကား။ ဣန္ဒယမဝရုဏကုဝေရာ၊ ဣန္ဒနတ် ယမနတ် ဝရုဏနတ် ကုဝေရနတ်တို့သည်။ လောကပါလာ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ လောကပါလေဟိ၊ လောကပါလတို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သလောကပါလော၊ မည်၏။ “လောကော”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ နှင့်။ တုလျာဓိကရဏော၊ တူသော တည်ရာရှိ၏။ ဝါ၊ တူသော အနက်ရှိ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဣဿရိယာဓိပစ္စေန၊ အစိုးရခြင်း အကြီး၏အဖြစ်ဖြင့်။ တံတံသတ္တလောကဿ၊ ကို။ ပါလနတော ရက္ခဏတော၊ စောင့်တတ်သောကြောင့်။ ခတ္တိယစတုမဟာရာဇသက္ကသုယာမသန္တုသိတသုနိမ္မိတပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိမဟာဗြဟ္မာဒယော၊ မင်း စတုမဟာရာဇ်နတ် သိကြား သုယာမ် သန္တုသိတနတ် သုနိမ္မိတနတ် ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနတ် ဗြဟ္မာကြီး အစရှိကုန်သောသူတို့သည်။ လောကပါလာ၊ မည်ကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုလောကပါလဖြစ်သော မင်းအစရှိသော သူတို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ပဝတ္တော၊ သော။ တံတံသတ္တနိကာယော၊ ထိုထိုသို့သော သတ္တဝါအပေါင်းသည်။ သလောကပါလော၊ လောကပါလနှင့်တကွဖြစ်သော။ လောကော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တော၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ “ဒွေ မေ ဘိက္ခဝေ သုက္ကာ ဓမ္မာ လောကံ ပါလေ’’န္တီတိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ ဟိရောတ္တပ္ပဓမ္မာ၊ ဟီရိဩတ္တပ္ပတရားတို့သည်။ လောကပါလာ၊ မည်ကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုလောကပါလဖြစ်သော ဟီရိဩတ္တပ္ပတရားတို့နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ သော။ လောကော၊ သည်။ သလောကပါလော၊ မည်၏။
စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးယောက်အစရှိသော လောကပါလနှင့်တကွ ဖြစ်သော လူတို့သာ လောကပါလ ဆိုအပ်သည် မဟုတ်လော။ အဘယ့်ကြောင့် ဟိရီဩတ္တပ္ပနှင့် ပြည့်စုံသော လူကို သလောကပါလဟု ဆိုအပ်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေလိုရကား ‘ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နာ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နာ၊ ကုန်သော။ ပါပဂရဟိနော၊ မကောင်းမှုကို ကဲ့ရဲ့တတ်ကုန်သော။ သပ္ပုရိသာ၊ တို့သည်။ ဓမ္မစ္ဆန္ဒဝန္တတာယ၊ (ပေ ၃၄) တရား၌ အလိုရှိသော ဆန္ဒရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဘဂဝတိ၊ ၌။ ဝါ၊ အား။ ပူဇာနမက္ကာရပရာ၊ ပူဇော်ခြင်း ရှိခိုးခြင်းလျှင် ပြဓာန်းခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေဟိ၊ ထိုဟိရီဩတ္တပ္ပတည်းဟူသော လောကပါလတရားတို့နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ သော။ လောကော၊ ကို။ သလောကပါလောတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။
သဒါတိ၊ ကား။ သဗ္ဗကာလံ၊ အခါခပ်သိမ်း။ ရတ္တိဉ္စေဝ၊ ညဉ့်၌လည်းကောင်း။ ဒိဝါ စ၊ နေ့၌လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကား။ သဒါတိ၊ ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဓရမာနကာလေ စ၊ ထင်ရှားရှိတော်မူစဉ် ကာလ၌လည်းကောင်း။ တတော၊ ထိုဘုရားထင်ရှားရှိတော်မူသည်မှ။ ပရဉ္စ၊ နောက်ကာလ၌လည်းကောင်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ သဒါတိ၊ ကား။ အဘိနီဟာရတော၊ ဘုရားဆုကို ပန်တော်မူသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ စ၍။ ယာဝ သာသနန္တရဓာနာပိ ဝါ၊ သာသနာတော် ကွယ်သည်တိုင်အောင် လည်းကောင်း။ တတော၊ ထိုသာသနာတော်ကွယ်သည်မှ။ ပရမ္ပိ ဝါ၊ နောက်၌လည်းကောင်း။
သာသနာတော်ကွယ်သည်မှ နောက်၌ ပူဇော်ခြင်းကို တစ်ပါးသော ဘုရားဖြစ်သဖြင့်သာ သိအပ်၏။ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်သည်မှ စ၍သာ ပူဇော်အပ်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ ဘုရားဆုကို တောင်းသည်မှ စ၍ ပူဇော်အပ်၏ဟု ဆိုသော စကားသည် အဘယ်သို့ သင့်အံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘မဟာဘိနီဟာရတော’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ မဟာဘိနီဟာရတော၊ မြတ်သော ဘုရားဆုကို တောင်းတော်မူသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ (ပူဇနီယာ စေဝ ဝန္ဒနီယာ စ၌ စပ်)။ ဗောဓိယာ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်၌။ နိယတတာယ၊ မြဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တစ်နည်းကား။ ဗောဓိယာ၊ ဖြင့်။ နိယတတာယ၊ မှတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဗုဒ္ဓင်္ကုရဘူတာ၊ ဘုရားအညွန့် ဖြစ်ကုန်သော။ မဟာဗောဓိသတ္တာ၊ မြတ်သော ဘုရားအလောင်းတို့သည်။ (ပကတိကတ္တား)။ သဒေဝကဿ၊ သော။ လောကဿ၊ သည်။ ပူဇနီယာ စေဝ၊ ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝန္ဒနီယာ စ၊ ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ဆရာကိုကား ငါတို့ အဘယ်သို့ ယုံကြည်ရအံ့နည်းဟု စောဒနာရာသောကြောင့် ထိုစကားကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလို မြဲစေလို ခိုင်စေလိုရကား ‘ယထာဟ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဿ၊ ဆိုအပ်သော စကား၏။ သာဓကံ၊ သက်သေဖြစ်သော။ ယထာ ကိံ ဝစနံ၊ အဘယ်သို့သော စကားကို။ သုမေဓဘူတော၊ သော။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ ဟောသနည်းဟူမူကား။ “ဒီပင်္ကရော၊ လ။ [ကျမ်း ၇] ပက္ကမု”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
လောကဝိဒူ၊ လောကသုံးပါးကို သိတော်မူသော။ အာဟုတီနံ၊ အဝေးမှ ဆောင်၍ လှူအပ်သော အလှူတို့ကို။ (အာဟုဒိန္နံဟု ရှိသည်ကား ပါဌ်ပျက်။ ဒူရတောပိ အာနေတွာ ဟုနိတဗ္ဗာ ဒါတဗ္ဗာတိ အာဟုတိယော၊ နံကား ဥပယောဂတ္ထ၌ ဆဋ္ဌီ)။ ပဋိဂ္ဂဟော၊ ခံတော်မူထိုက်သော။ ဒီပင်္ကရော၊ သည်။ မမ၊ ငါ၏။ ကမ္မံ၊ ညွန်ပျောင်း၌ လျောင်းသော အမှုကို။ ပကိတ္တေတွာ ဝဏ္ဏေတွာ၊ ချီးမွမ်း၍။ တစ်နည်းကား။ ကမ္မံ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သော ကံ၏ အကျိုးကို။ ပကိတ္တေတွာ ဗျာကရိတွာ၊ ကြားတော်မူ၍။ ဒက္ခိဏံ ပါဒံ၊ လက်ယာခြေတော်ကို။ ဥဒ္ဓရိ၊ ချီတော်မူ၏။
တတ္ထ၊ ထိုဗျာဒိတ်စကား ကြားရာအရပ်၌။ ယေ ဇိနပုတ္တာ၊ အကြင်ဘုရားသားတော်တို့သည်။ အာသုံ၊ ရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ (ပေ ၃၅) ခပ်သိမ်းကုန်သော။ တေ ဇိနပုတ္တာ၊ တို့သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပဒက္ခိဏံ၊ လက်ယာရစ်လှည့်သည်ကို။ အကံသု၊ ကုန်၏။ ဒေဝါ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ မနုဿာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အသုရာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အဘိဝါဒေတွာန၊ ၍။ ပက္ကမုံ၊ ဖဲကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤနှစ်ဂါထာ၏ အဓိပ္ပာယ်ကား ဗျာဒိတ်စကား ကြားတော်မူပြီး၍ ရှစ်ဆုပ်သော ပန်းဖြင့် ပူဇော်၍ လက်ယာရစ်လည်၍ လက်ယာခြေတော်ကို ချီ၏။ လေးသိန်းသော သံဃာတော်တို့သည်လည်း ဒီပင်္ကရာဘုရားကဲ့သို့ ပန်းဖြင့် ပူဇော်၍ လက်ယာရစ်လှည့်ကုန်၏။ ရှိမခိုးကုန်။ လူနတ်နဂါးတို့ကား ပန်းဖြင့်လည်း ပူဇော်ကုန်၏။ ရှိလည်း ခိုးကုန်၏။ သည်ကို အကြောင်းပြု၍ အရှင်မဟာသီလဝံသထေရ်သည်လည်း ‘သေဋ္ဌဇေဋ္ဌ၊ ကျေးဇူးစကား။ အပ္ပမေယျ၊ ဤဆုံးစဟု၊ သိရခဲ့သော်။ ကျယ်ဝန်းမြော်သည်။ ရှင်တော်စောထွဋ်။ ဗျာဒိတ်မှတ်ကား။ ရွတ်ခဲ့ကိုယ်တိုင်။ တောင်ပို့ပိုင်ဟု၊ ချက်ရိုင်ကျွတ်တုံး။ ကြားပြီးဆုံးမှ၊ စက်တုံးလက္ခဏာ၊ တရာမက၊ စဲ့စဲ့လှလျက်။ ပုံချခပ်နှိပ်။ မြေတံဆိပ်သို့။ ဦးထိပ်အဖျား။ ရပ်တန့်နားပြီး။ ဘုန်းကြီးကြငှန်း။ ရှစ်ဆုပ်ပန်းဖြင့်။ ကြဲဖြန့်လက်ယာ၊ လှည်ခဲ့ပါ၍။ စကြာခြေတော်။ ချီခဲ့သော်လည်း။ ထိုရော်အခါ၊ နောက်တော်ပါသား။ အရာခပ်သိမ်း။ ရှင်လေးသိန်းလည်း။ ကြည့်စိန်းဖြိုးဖြိုး။ ဘုရားမျိုးကို။ စေ့ပျိုးပေထ၊ သူ့လုံ့လဟု၊ ရှေ့မှတလျဉ်။ အကြီးစဉ်လျှင်။ ရှောင်ကြဉ်ရွံရှာ၊ ပတ်လက်ယာဖြင့်။ ပါခဲ့နောက်တော်။ ထိုပြီးသော်တုံ၊ လူဘော်တရိုး။ နတ်မျိုးဘုတ်ပြိတ်။ အဟိတ်နဂါး။ စသောအားဖြင့်။ အများခပ်သိမ်း။ ကိုင်းညွတ်တိမ်းလျက်။ သွားစဉ်ပက်လျှင်။ နှစ်သက်ငါ့ကို။ ကြည်ညိုရှိ ပူဇော်လတည်း’ဟု ဆိုတော်မူသတည်း။ အချို့ကား ရှစ်ဆုပ်ပန်းဟူသည် ‘ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ’ဟူသော အက္ခရာရှစ်လုံးဟူ၍ ဆိုကုန်၏။ မသင့်။ ဗျာဒိတ်ရှစ်ပါးဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏။ သည်လည်း မသင့်။ ဗျာဒိတ်လည်း ရှစ်ပါးသာမက။ ‘ဒီပင်္ကရော ဗောဓိသတ္တံ အဋ္ဌဟိ ပုပ္ဖမုဋ္ဌီဟိ ပူဇေတွာ ဒက္ခိဏံ ပါဒမုဒ္ဓရိ’ဟု အပဒါန်အဋ္ဌကထာမိန့်သောကြောင့် ပကတိသော ရှစ်ဆုပ်ပန်းဟု မှတ်အပ်၏။ ထိုရှစ်ဆုပ်ပန်းကိုလည်း ထိုပွဲသဘင်၌ ဗျာဒိတ်မကြားမီ ယသောဓရာ အလောင်းဖြစ်သော သတို့သမီးသည် လှူအပ်သော ကြာပန်းရှစ်ဆုပ်ဟု ယူ။ ပန်းသာ ပန်းဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏။
ပူဇယတေဟူသော ကြိယာကို ဆိုလျှင် ပြီးကောင်းပါလျက် အသို့မူ၍ ‘နမဿတိ စ’ ဟူ၍လည်း ဆိုပြန်သနည်းဟု ပါဠိ၌ စောဒနာရာသည်ကို မြင်တော်မူ၍ ‘နမဿတိ စာတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နမဿတိ စာတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ (အတ္ထောသို့ သွား)။ ကေစိ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ ကေသဉ္စိ၊ အချို့သော သူတို့အား။ ပူဇာသက္ကာရာဒီနိ၊ ပူဇော်သက္ကာရ အစရှိသည်တို့ကို။ ကရောန္တာပိ၊ ကုန်သော်လည်း။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ အပါကဋဂုဏတာယ၊ မထင်ရှားသော ကျေးဇူးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နမက္ကာရံ၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ န ကရောန္တိ၊ ကုန်။ ဧဝံ၊ တူ။ ဘဂဝတော၊ အား။ နမက္ကာရံ၊ ကို။ န ကရောန္တိ၊ ကုန်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ ယထာဘူတအဗ္ဘုဂ္ဂတကိတ္တိသဒ္ဒတာယ ပန၊ ဟုတ်တိုင်းမှန်၍ တက်သော ကျော်စောသော အသံရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ ဘဂဝန္တံ၊ ကို။ သဒေဝကော၊ သော။ လောကော၊ သည်။ ပူဇယတိ စေဝ၊ ပူဇော်လည်း ပူဇော်၏။ နမဿတိ စ၊ ရှိလည်း ရှိခိုး၏။ ဣတိ (ပေ ၃၆) အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ‘သဒါ နရမနုဿော’တိ၊ ဟူ၍။ ကေစိ၊ တို့သည်။ ပဌန္တိ၊ ရွတ်ကုန်၏။
ထိုသို့ ရွတ်သော် ထိုပါဌ်၏ အနက်ကို ဆရာဖွင့်ပါလော။ စကားရှိရကား ‘တံ န သုန္ဒရံ’ကို မိန့်သတည်း။
တံ၊ ထိုသို့ရွတ်ခြင်းသည်။ န သုန္ဒရံ၊ မကောင်း။ (မကောင်းသောကြောင့် မဖွင့် ပြီဟူလိုသော်)။ တဿာတိ၊ ကား။ ယံ နရဝရံ၊ ကို။ သဒေဝကော၊ သော။ လောကော၊ သည်။ ပူဇယတိ စေဝ၊ ၏။ နမဿတိ စ၊ ၏။ တဿ နရဝရဿ၊ ၏။ ဧတန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုလတ္တံ့သော။ ဗုဒ္ဓိယံ၊ မိမိအသိဉာဏ်၌။ ဝိပရိဝတ္တမာနံ၊ ဖြစ်ဆဲဖြစ်သော အနက်ကို။ သာမညေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သာသနဝရန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တံ၊ ထိုဆိုလတ္တံ့သော အနက်ကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသာသနဝရံဟူသော ပါဌ်၌။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတေန ဓမ္မဇာတေန၊ ဖြင့်။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ၊ မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော မြတ်သောအကျိုး, တမလွန်၌ ဖြစ်သော မြတ်သော အကျိုးတို့ဖြင့်။ ယထာရဟံ၊ ထိုက်သော အလျောက်။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ သာသတိ ဝိနေတိ၊ ဆုံးမတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ သာသနံ၊ မည်၏။
ဝရသဒ္ဒါ၏ ဥတ္တမတ္ထဝါစီအနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကပုဒ်အဖြစ်ကို ပြလိုရကား ‘တဒေဝ ဥတ္တမဋ္ဌေန ဝရံ’ ကို မိန့်သတည်း။ အဘယ်ကြောင့် ဥတ္တမဖြစ်သနည်း စောဒနာကြောင့် ‘ဧကန္တ။ လ။ တာယ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကသာ ဖြစ်သင့်သည် မဟုတ်။ နိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကလည်း ဖြစ်သင့်သေး၏ဟု ပြအံ့သောငှာ ‘ပဏ္ဍိတေဟိ ဝရိတဗ္ဗတော ဝါ’ကို မိန့်ပြန်သော်။ အဘယ့်ကြောင့် တောင့်တအပ်သနည်းဟု စုဒ်ရှိရာသောကြောင့် ‘တံတံ၊ လ။ ဟေတုတာယ’ ကိုမိန့်သော်။
တဒေဝ သာသနံ၊ ထိုသာသနာသည်ပင်လျှင်။ (ဝရံ၌ စပ်)။ ဧကန္တနိယျာနဋ္ဌေန စ၊ စင်စစ် ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သဘောကြောင့်လည်းကောင်း။ အနညသာဓာရဏဂုဏတာယ စ၊ တစ်ပါးနှင့် မဆက်ဆံသော ကျေးဇူးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ (ဤဟိတ်နှစ်ချက်ကို ဥတ္တမဋ္ဌေန၌ စပ်)။ ဥတ္တမဋ္ဌေန၊ မြတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝါ၊ အနက်ကြောင့်။ ဝရံ၊ မည်၏။ (ထပ်၍ ပေး)။ ဝါ၊ ကား။ တံတံအဘိပတ္ထိတသမိဒ္ဓိဟေတုတာယ၊ ထိုထိုတောင့်တအပ်သော အကျိုးပြီးခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပဏ္ဍိတေဟိ၊ တို့သည်။ ဝရိတဗ္ဗတော၊ တောင့်တအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝရံ၊ မည်၏။ သာသနမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဝရံ၊ မြတ်သည်တည်း။ ဝါ၊ တောင့်တအပ်သည်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာသနဝရံ၊ မည်၏။ ဝိဒူဟီတိ၊ ဟူသည်ကား။ ယထာသဘာဝတော၊ သဘောအားလျော်စွာ။ ကမ္မကမ္မဖလာနိ စ၊ ကံ ကံ၏အကျိုးတို့ကိုလည်းကောင်း။ ကုသလာဒိဘေဒေ၊ ကုသိုလ် အစရှိသည် အပြားရှိကုန်သော။ ဓမ္မေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဒန္တိ၊ သိတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဒူ၊ မည်ကုန်၏။ ပဏ္ဍိတမနုဿာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုပညာရှိတို့သည်။ ဉာတဗ္ဗံ၊ သိအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဉေယျံ၊ မည်၏။ (ထပ်၍ပေး)။ ဝါ၊ ကား။ ဉာဏံ၊ သိခြင်းကို။ အရဟတိ၊ ထိုက်၏။ ဣတိ (ပေ ၃၇) တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဉေယျံ၊ မည်၏။ နရဝရဿာတိ ပဒဿ၊ ၏။ ပုရိသဝရဿ၊ မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ အဂ္ဂပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပုရိသနှင့် ပုဂ္ဂလကား ဝေဝုစ်။ ယံ လောကော ပူဇယတေဟူသော ဂါထာ၏ အစိတ်အစိတ် ဖြစ်သော အနက်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ အပေါင်းဖြစ်သော ပိဏ္ဍတ္ထအနက်ကို ပြလိုရကား ‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပာယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အရဟံ၊ ရာဂ အစရှိသော ကိလေသာတို့မှ ဝေးတော်မူထသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သာ သိတော်မူထသော။ ယော ဘဂဝါ၊ ကို။ အနညသာဓာရဏမဟာကရုဏာ၊ သဗ္ဗညုတညာဏာဒိဂုဏဝိသေသယောဂေန၊ သူတစ်ပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော မဟာကရုဏာ သဗ္ဗညုတဉာဏ် အစရှိသော ဂုဏ်အထူးတို့နှင့် ယှဉ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သဒေဝကေန၊ သော။ လောကေန၊ သည်။ ပူဇနီယော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နမဿနီယော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ လောကေ၊ ၌။ ဥတ္တမပုဂ္ဂလဿ၊ သော။ တဿ ဘဂဝတော၊ ၏။ (သာသနံသို့ သွား)။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ အမှေဟိ၊ တို့သည်။ ဝိဘဇိတဗ္ဗဟာရနယပဋ္ဌာနဝိစာရဏဝိသယဘူတံ၊ ဝေဖန်လတ္တံ့သော ဟာရနယသာသနပဋ္ဌာနတို့ကို စီရင်ခြင်း၏ အရာဖြစ်၍ ဖြစ်ထသော။ အာဒိကလျာဏတာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိယာ၊ အာဒိကလျာဏအဖြစ် အစရှိသော ဂုဏ်နှင့်ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ ဝရံ အဂ္ဂံ ဥတ္တမံ၊ မြတ်သော။ ဧတံ သာသနံ၊ ဤသာသနာတော်မြတ်ကို။ နိပုဏဉာဏဂေါစရတာယ၊ သိမ်မွေ့သော ဉာဏ်၏ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ သိမ်မွေ့သော ဉာဏ်ရှိသော ပညာရှိတို့၏ ကျက်စားရာ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယမေဝ၊ ပညာရှိတို့ သိအပ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယမေဝဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ပါဠိ၌ ဝိဒူဟိ ဉေယျံ ဧဝဟု ဧဝသဒ္ဒါယှဉ်၍ ယောဇနာအပ်သည်ကို ပြ၏။ ပါရာဇိကော ဟောတိ၌ ပါရာဇိကော ဧဝ ဟူ၏သို့တည်း။
နိပုဏဉာဏဂေါစရအဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဘဂဝတော ဟိ၊ လ။ ဝိသယမေဝါတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တစ်နည်းကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝစနံ၊ သည်။ (သဏှသုခုမဉာဏဝိသယမေဝ၌ စပ်)။ ဧကဂါထာမတ္တမ္ပိ၊ တစ်ဂါထာမျှသည်လည်း။ (၎င်း၌ စပ်)။ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပါဒခန္ဓာယတနဓာတိန္ဒြိယသတိပဋ္ဌာနာဒိသဘာဝဓမ္မနိဒ္ဓါရဏက္ခမတာယ စ၊ သစ္စာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ခန္ဓာ အာယတန ဓာတ် ဣန္ဒြေ သတိပဋ္ဌာန် အစရှိသော သဘောတရားတို့ကို ထုတ်ခြင်းငှာ ခံ့သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ လျောက်ပတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် လည်းကောင်း။ သောဠသဟာရပဉ္စနယသောဠသအဋ္ဌဝီသတိဝိဓပဋ္ဌာနဝိစာရယောဂျဘာဝေန စ၊ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ဟာရ ငါးပါးသော နည်း တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး နှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအပြားရှိသော သာသနပဋ္ဌာနတို့ကို စီရင်ခြင်းငှာ လျောက်ပတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပရမဂမ္ဘီရံ၊ အလွန်နက်နဲ၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အဂါဓပါရံ၊ မထောက်စွမ်းနိုင်သော အပိုင်းအခြား ရှိ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ထည့်၍ပေး)။ တစ်နည်းကား (ပေ ၃၈) ပရမဂမ္ဘီရံ ပရမဂမ္ဘီရတ္တာ၊ ကြောင့်။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အဂါဓပါရံ အဂါဓပါရတ္တာ၊ ကြောင့်။ (ဟေတုမန္တဝိသေသနတည်း)။ သဏှသုခုမဉာဏဝိသယမေဝ၊ သိမ်မွေ့နူးညံ့သော ဉာဏ်၏ အရာသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ပညဝန္တဿာယံ၊ လ။ ဒုပ္ပညဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ပညဝန္တဿ၊ ပညာရှိသော သူအား။ အယံ ဓမ္မော၊ ဤကိုးပါးသော လောကုတ္တရာတရားသည်။ သမ္မဇ္ဇတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ အယံ ဓမ္မော၊ သည်။ ဒုပ္ပညဿ၊ ပညာမရှိသော သူအား။ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ မပြည့်စုံ။
(အယံ ဓမ္မောတိ အယံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ အင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကနိပါတ်အဋ္ဌကထာ)။
ဤသို့ ဉေယျံ ဧဝဟု ဧဝသဒ္ဒါကို ဉေယျံပုဒ်နှင့် ယှဉ်၍ ယောဇနာအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ‘ဝိဒူဟိ ဧဝ ဉေယျံဟု ယှဉ်၍ ယောဇနာအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြန်လိုရကား ‘အထ ဝါ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာသနံ၊ သည်။ (ဝိသယော၌ စပ်)။ ပရိညာက္ကမေန၊ ဉာတအစရှိသော ပရိညာအစဉ်ဖြင့်။ လက္ခဏာဝဗောဓပ္ပဋိပတ္တိယာ၊ အနိစ္စ အစရှိသော လက္ခဏာကို သိသော ဝိပဿနာအကျင့်ဖြင့်။ သုညတမုခါဒီဟိ၊ သုညတမုခ အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ဩဂါဟိတဗ္ဗတ္တာ၊ သက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝိညူနံ၊ ပညာမရှိကုန်သော သူတို့၏။ သုပိနန္တေနပိ၊ အိပ်မက်မျှဖြင့်လည်း။ ဝိသယော၊ အရာသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဝိဒူဟိ ဉေယျ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပညာမရှိသော သူတို့၏ အိပ်မက်မျှဖြင့်သော်လည်း အရာမဟုတ်သော အဖြစ်ကို ဆိုသဖြင့် ‘ဝိဒူဟိ ဧဝ’ဟု ဧဝသဒ္ဒါတို့ဖြင့် ယှဉ်၍ ယောဇနာအပ်သော အဖြစ်ကို သိရသတည်း။
တထာ စ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ ပညာရှိတို့သည် သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ “ဧတု၊ လ။ ပုရိသော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အသထော၊ မစဉ်းလဲသော။ အမာယာဝီ၊ လှည့်ပတ်ခြင်း မရှိသော။ ဥဇုဇာတိကော၊ ဖြောင့်မတ်သော သဘောရှိသော။ ဝိညူ၊ ပညာရှိသော။ ပုရိသော၊ သည်။ ဧတု၊ လာလှည့်။ အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ အနုသာသာမိ၊ ဆုံးမအံ့။ အဟံ၊ သည်။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသေမိ၊ အံ့။ (အာဒိဝန်ဖြစ်သော ပါဌ်နှင့်တကွ ယောဇနာသည်)။
[ကျမ်း ၈] အပရေ ပန၊ တို့သည်ကား။ ‘တံ တဿ သာသနဝရ’န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။
ထိုအပရေဆရာတို့ရွတ်သော ပါဌ်သည်လည်း သဒ္ဒါနုဂမနစသည်ကဲ့သို့ မဟုတ်။ သုန္ဒရဖြစ်ရကား ‘တေသံ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တေသံ၊ ထိုအပရေဆရာတို့၏။ မတေန၊ အလိုအားဖြင့်။ ယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သာသနသဒ္ဒေန၊ နှင့်။ သမာနာဓိကရဏော၊ တူသော တည်ရာအနက်ရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အတ္ထယုတ္တိရှိမှသာ သာသနသဒ္ဒါနှင့် တုလျာဓိကရဏဆိုသောစကား သင့်မည်တကားဟု စောဒနာရာသောကြောင့် ‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယံ သာသနဝရံ၊ ကို။ သလောကပါလော၊ လောကပါလနှင့်တကွ ဖြစ်သော။ လောကော၊ သည်။ ပူဇယတိ စ၊ ၏။ နမဿတိ စ၊ ၏။ တံ သာသနဝရံ၊ ကို။ ဝိဒူဟိ၊ တို့သည်။ ဉာတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမသ္မိံ စ နယေ၊ ဤနောက်နည်း၌လည်း။ လောကပါလသဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝါပိ၊ ကိုလည်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
လောကပါလသဒ္ဒါဖြင့် စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်း စသည်ကိုသာ ဆိုကောင်းသည် မဟုတ် (ပေ ၃၉) ကုန်လောဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘ဘဂဝါ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဘဂဝါ၊ သည်။ လောကဂ္ဂနာယကတ္တာ၊ လူတို့၏ လူတို့ထက်မြတ်သော အကြီးဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ လူတို့၏ မြတ်သော ခရီးညွန်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။
မှတ်ချက်။ ။ လောကဂ္ဂတာယကတ္တာ၊ ဟု ဆဋ္ဌမူ၌ ရှိသော်လည်း ဝိဘာဝနီဋီကာ၌ပင် လောကဂ္ဂနာယကတ္တာ၊ သာ ရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း။ လောကဂ္ဂတာယကတ္တာ၊ ဟူသောပါဌ်သည် မဖြစ်သင့်သောကြောင့်လည်းကောင်း လောကဂ္ဂနာယကတ္တာပါဌ်ကိုသာ အမှန်ယူပါသည်။
နိပ္ပရိယာယေန၊ မုချအားဖြင့်။ လောကပါလော၊ မည်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဿာ”တိ ပဒဿ၊ ၏။ လောကပါလဿ၊ လူတို့ကို စောင့်ရှောက်တော်မူတတ်သော။ သတ္ထုနော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ (တဿဖြင့် သလောကပါလော၌ လောကပါလကို စွဲသည်ဟူလိုသော်)။
‘သဟ လောကပါလေန ယော လောကော သောယံ သလောကပါလော’ဟူသော ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်အခိုက်၌ လောကသာ ပြဓာန်းသည် မဟုတ်ကုန်လော။ လောကပါလဟုဆိုအပ်သော ဘုရားကို မပြဓာန်းသည် မဟုန်ကုန်လော။ ထိုသို့လျက် တဿဖြင့် အပဓာနဖြစ်သော လောကပါလဟု ဆိုအပ်သော ဘုရားကို စွဲခြင်းသည် အဘယ်သို့ သင့်အံ့နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သလောကပါလောတိ စေတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သလောကပါလောတိ စ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ လောကပါလသဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဂုဏီဘူတောပိ၊ ပြဓာန်းပြီးဖြစ်သော်လည်း။ သတ္ထုဝိသယတ္တာ၊ မြတ်စွာဘုရားအရာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သာသနသဒ္ဒါပေက္ခတာယ၊ သာသနသဒ္ဒါကို ငဲ့သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ သာမိဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သမ္ဗန္ဓီဝိသေသဘူတော သမ္ဗန္ဓီဝိသေသဘူတတ္တာ၊ သမ္ဗန္ဓီအထူးဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဓာနဘူတော ဝိယ၊ ပဓာနဖြစ်သကဲ့သို့။ ပဋိနိဒ္ဒေသံ၊ တဿဟူသော ပုဒ်ဖြင့် တစ်ဖန်ညွှန်ခြင်းကို။ အရဟတိ၊ ထိုက်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ တဿဖြင့် စွဲသည်ကို ပဋိနိဒ္ဒေသဟူသတည်း။ အဂုဏောပိ ဂုဏော ဟုတွာ ဘဝတီတိ ဂုဏီဘူတော၊ ဂုဏဘူတောဟု ဆိုအပ်လျက် အဘူတတဗ္ဗာဝေ ကရဘူဓာတုယောဂေ ဤပစ္စယသမ္ဘဝတော ဟူရကား ဂုဏီဘူတောဟု ဆိုသတည်း။ အဗျယီဘာဝေါဟူ၏သို့ ဂုဏသဒ္ဒါကား ဤ၌ အပဓာန နယော၊
ကထံ ပန၊ အဘယ်သို့လျှင်။ သယံ၊ ကိုယ်တော်သည်။ ဓမ္မဿာမီ၊ ဓမ္မသာမိဖြစ်လျက်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ပူဇယတိ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ အယံ၊ ဤသို့ ပူဇော်ခြင်းသည်။ န ဝိရောဓော၊ အပြစ်မရှိ။ ဝါ၊ မဆန့်ကျင်။
ဘုရားသခင်သည် ဓမ္မဿာမီမဟုတ်ကုန်လော။ အဘယ်ကြောင့် အပြစ်မရှိအံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဓမ္မဂရုနော ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗုဒ္ဓါ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိတော်မူကုန်သော။ ဘဂဝန္တော၊ တို့သည်။ ဓမ္မဂရုနော၊ တရားကို အလေးပြုကုန်၏။ တေ ဘဂဝန္တော၊ တို့သည်။ သဗ္ဗကာလံ၊ သိမ်း။ ဓမ္မံ၊ ကို အပစာယမာနာဝ၊ အရိုအသေပြုကုန်သည် ဖြစ်၍သာလျှင်။ ဝိဟရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဝိရောဓော၊ ရှိ။ ဟိ သစ္စံ၊ မှန်၏။ “ယံ နူနာဟံ။ လ။ ဝိဟရေယျ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ မယာ၊ သည်။ ယော အယံ ဓမ္မော၊ ကို။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အပ်ပြီ။ အဟံ၊ သည်။ တမေဝ ဓမ္မံ၊ ကိုသာလျှင်။ သက္ကတွာ၊ အရိုအသေပြု၍။ ဂရုံ ကတွာ၊ အလေးပြု၍။ ဥပနိသာယ၊ ပြု၍။ ဝိဟရေယျံ၊ နေရမူကား။ ယံ နူန သာဓုဝတ၊ ကောင်းလေစွ။
အပိ စ၊ တစ်နည်းကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဓမ္မပူဇနာ၊ တရားတော်အား ပူဇော်ခြင်းကို။ သတ္တသတ္တာဟပ္ပဋိပတ္တိအာဒီဟိ၊ ခုနစ်ပါးသော သတ္တာဟ၌ ဖြစ်သောအကျင့် အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ဒီပေတဗ္ဗာ၊ (ပေ ၄၀) ပြအပ်၏။
ဓမ္မဿာမီကို ဓမ္မဿ သာမီ ဓမ္မဿာမိဟု ပြုသော် ဆရာ့စကား မသင့်သေးဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ဓမ္မဿာမီတိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သော်။
ဓမ္မဿာမီတိ စ ပဒဿ၊ ၏လည်း။ ဓမ္မေန၊ ကြောင့်။ သဒေဝကဿ၊ သော။ လောကဿ၊ ၏။ သာမီ၊ အရှင်တည်း။ ဣတိ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ သာမီ၊ တည်း။ ဣတိ အတ္ထော၊ ကို။ န ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အပ်။ ဧဝမ္ပိ၊ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်အား ပူဇော်ခြင်းသည် သင့်သော်လည်း။ နမဿတီတိ ဝစနံ၊ သည်။ န ယုဇ္ဇတိ၊ မသင့်ခဲ့။ ဟိ၊ စွ။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ကဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုကိုမျှ။ န နမဿတိ၊ ရှိမခိုးခဲ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဧသောပိ၊ ဤနမဿတိဟူသော စကားသည်လည်း။ နိဒ္ဒေါသော၊ အပြစ်မရှိ။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နမဿတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ နမက္ကာရံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အယမေဝ အတ္ထော၊ ကိုသာလျှင်။ လဗ္ဘတိ၊ သည်ကား။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်မူကား။ ဂရုကရဏေန၊ အလေးပြုသဖြင့်။ တန္နိန္နော၊ ထိုတရားသို့ ညွတ်၏။ တပ္ပေါဏော၊ ထိုတရားသို့ ရှိုင်း၏။ တပ္ပဗ္ဘာရော၊ ထိုတရားသို့ ကိုင်း၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အယမ္ပိ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဘဂဝါ စ၊ သည်လည်း။ ဓမ္မဂရုတာယ၊ တရားကို အလေးပြုသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သဗ္ဗကာလံ၊ သိမ်း။ ဓမ္မနိန္နပေါဏပဗ္ဘာရဘာဝေန၊ တရားသို့ ညွတ်သည်၏အဖြစ်, ရှိသည်၏အဖြစ်, ကိုင်းသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိဟရတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဒ္ဒေါသော၊ ရှိ။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ “ယေန သုဒံ။ လ။ ဝိဟရာမီ”တိ ဧဝမာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဒီပေတဗ္ဗော၊ ၏။ “ဝိဒူဟိ နေယျ”န္တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ ပဏ္ဍိတေဟိ၊ တို့သည်။ သပရသန္တာနေသု၊ မိမိသန္တာန် သူတစ်ပါးသန္တာန်တို့၌။ နေတဗ္ဗံ ပါပေတဗ္ဗံ၊ ရောက်စေအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
မိမိသန္တာန်သို့ အဘယ်သို့ ရောက်စေသနည်း။ သူတစ်ပါးသန္တာန်သို့ အဘယ်သို့ ရောက်စေသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုထိုမိမိသန္တာန်သို့ ရောက်စေခြင်း သူတစ်ပါးသန္တာန်သို့ ရောက်စေခြင်းတို့တွင်။ ဗုဇ္ဈနံ၊ မိမိသိခြင်းသည်။ အတ္တသန္တာနေ၊ ၌။ ပါပနံ၊ ရောက်စေခြင်း မည်၏။ ဗောဓနံ၊ သူတစ်ပါးတို့ကို သိစေခြင်းသည်။ ပရသန္တာနေ၊ ၌။ ပါပနံ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ အတ္တသန္တာနေ၊ ၌။ ပါပနံ၊ ရောက်စေခြင်းဟူသည်။ ဗုဇ္ဈနံ၊ မိမိသိခြင်းတည်း။ (စသည်ဖြင့်လည်းပေး)။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ယံ လောကော ပူဇယတေ ဟူသော ဂါထာဖြင့် သာဝသေသဖြစ်သော ဘုရားဂုဏ်ကိုသာ ပြ၏ဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေ၍ နိရဝသေသဂုဏ်ကို ပြသတည်းဟု သိစေလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဧဝံ ဘဂဝတော တီသု အဝတ္ထာသု။ လ။ ပကာသိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နိရဝသေသဂုဏ်ကို ဂါထာ၌ သရုပ်အားဖြင့် မဆိုတကား။ အဘယ်သို့ နိရဝသေသဂုဏ်ကို ပြသနည်းဟု စောဒနာကြောင့် ‘ဧဝံ ဘဂဝတော။ လ။ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတံ ဒီပေတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဂုဏဝိသိဋ္ဌဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုဂုဏဝိသိဋ္ဌအဖြစ်ကို အဘယ်သို့ ဆိုအပ်သနည်းဟု စောဒနာရာသောကြောင့် ‘သာ စ။ လ။ ဝေဒိတဗ္ဗာ’ကို မိန့်သတည်း။
ဗောဓိသဗ္ဗညုတညာဏေ၊ အရိယမဂ္ဂေ စ နာရိယံ၊ ပညတ္တိယံ ပုမေ သတ္တ၊ ရုက္ခမှိ ပုရိသိတ္ထိယံ’ဟူ၍ ဆိုသောကြောင့် ဗောဓိ၏ အရသည် (ပေ ၄၁) သဗ္ဗညုတဉာဏ် စသောအားဖြင့် များခဲ့။ အဘယ်သည် မဟာဗောဓိမည်သနည်း အဿတ္ထရုက္ခသည် မဟာဗောဓိ မည်သလောဟု စောဒနာပြန်ရာသောကြောင့် ‘အာသဝက္ခယ။ လ။ မဟာဗောဓီတိ ဝုစ္စတိ’ကို မိန့်သတည်း။
သဗ္ဗညုတ အာသဝက္ခယဉာဏ်မျှတည်းဖြင့် နိရဝသေသဂုဏ် မကုန်ခဲ့။ တစ်နည်းကား ထိုဉာဏ်နှစ်ပါးသည် ဖလသမ္ပဒါမျှသာ ဖြစ်ခဲ့။ ထိုသို့ဖြစ်သော် ‘တီသု အဝတ္ထာသု’ဟု ဆိုသော စကားသည် အတိဗျာပိတဖြစ်ခဲ့၏တကားဟု စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်ရကား ‘သာ။ လ။ ဝိညာယတိ’ကို မိန့်သတည်း။
အဝိပရီတဓမ္မဒေသနာကြောင့် အဝိပရီတဒေသနာ၏ အဖြစ်ကိုသာ သိအပ်ပါသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အသို့မူ၍ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနာကြောင့် မဟာဗောဓိကို သိအပ်မည်နည်းဟု စောဒနာရာသောကြောင့် ‘န ဟိ။ လ။ သမ္ဘဝတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ထိုသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော သဗ္ဗညုတဉာဏ် အာသဝက္ခယဉာဏ် အဝိပရီတဒေသနာမျှတည်းဖြင့် နိရဝသေသဂုဏ် မဖြစ်ခဲ့တကားဟု စောဒနာပြန်အံ့သည်ကို စိုးရကား ‘ဣစ္စဿ။ လ။ ပကာသိတာ ဟောတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဆိုအပ်ပြီးသော ဂုဏ်အပေါင်းသည် ဖလသမ္ပဒါ သတ္ထုပကာရသမ္ပဒါမျှသာ ဖြစ်ခဲ့။ ထိုသို့ ဖြစ်သော် ‘တီသု အဝတ္ထာသု’ဟူသောစကားသည် အတိဗျာပိတဖြစ်ခဲ့၏တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိပြန်ရကား ‘ဟေတုသမ္ပဒါပိ အတ္ထတော ဝိဘာဝိတာ ဟောတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဆိုအပ်ပြီးသော သဗ္ဗညုတဉာဏ်စသော ဂုဏ်ကိုသာ ပြအပ်ကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အဘယ်ကြောင့် ဟေတုသမ္ပဒါကို ပြအပ်သနည်းဟု စောဒနာပြန်ရာသောကြောင့် ‘ဧတာဒိသီ စ။ လ။ ဥပလဗ္ဘတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဘဂဝတော၊ ၏။ (ဂုဏဝိသိဋ္ဌတံ၌ စပ်)။ သဒေဝကဿ၊ သော။ လောကဿ၊ သည်။ ပူဇနီယဝန္ဒနီယဘာဝေါ စ၊ ပူဇော်အပ်သည်၏အဖြစ် ရှိခိုးအပ်သည်၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ အဂ္ဂပုဂ္ဂလဘာဝေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝုစ္စမာနော၊ ဆိုအပ်သည်ရှိသော်။ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတံ၊ ဂုဏ်အားဖြင့် ထူးမြတ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဝုစ္စမာနော၊ သော။ သဒေဝကဿ၊ သော။ လောကဿ၊ သည်။ ပူဇနီယဝန္ဒနီယဘာဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဂ္ဂပုဂ္ဂလဘာဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတံ၊ ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ သာ စ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတာ၊ ကို။ မဟာဗောဓိယာ၊ မဟာဗောဓိဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ အာသဝက္ခယဉာဏပဒဋ္ဌာနံ၊ အာသဝက္ခယဉာဏ်လျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိသော။ သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနံ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်၏ နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်သော။ (ဤကား တပ္ပုရိသ်သမာသ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် မုချ အနက်တည်း)။ တစ်နည်းကား။ သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနံ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်လျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိသော။ (ဤကားဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စေတိယကုဋောပမာနာသာဘင်္ဂမရဏောပမာ၊ အရုဏောဒယသူရိယုဂ္ဂမနောပမာကို ယူ၍ပေးသော အနက်တည်း)။ အာသဝက္ခယဉာဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ “မဟာဗောဓီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ သာ မဟာဗောဓိ၊ ကို။ ဝါ၊ သည်။ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနတော၊ မဖောက်မပြန်သော ဒေသနာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တထာဂတေ၊ ၌။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊ ကောင်းစွာ တည်၏။ (ပေ ၄၂) ဣတိ၊ သို့။ [ကျမ်း ၉] ဝိညာယတိ၊ ၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ သဝါသနနိရဝသေသကိလေသပ္ပဟာနဉ္စ၊ ဝါသနာနှင့် တကွဖြစ်သော အကြွင်းမရှိသော ကိလေသာကို ပယ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ ပယ်တတ်သော အာသဝက္ခယဉာဏ်ကိုလည်းကောင်း။ အနာဝရဏဉာဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိနာ၊ ၍။ တာဒိသီ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ဓမ္မဒေသနာ၊ သည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်သင့်။ ဣတိ ဧဝံ ဣမိနာ ဒီပနေန၊ ဤသို့ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနာဖြင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ် အနာဝရဏဉာဏ်ကို ပြခြင်းကြောင့်။ အဿ ဘဂဝတော၊ ၏။ စတုဝေသာရဇ္ဇယောဂေါ၊ လေးပါးသော ဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကို။ ပကာသိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ထိုလေးပါးသော ဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဒသဗလဆအသာဓာရဏဉာဏအဋ္ဌာရသာဝေဏိကဗုဒ္ဓဓမ္မာဒိသကလသဗ္ဗညုဂုဏပါရိပူရီ၊ ဒသဗလဉာဏ် ဆအသာဓာရဏဉာဏ် တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော အသီးသော ဘုရားကျေးဇူး အစရှိသော အလုံးစုံသော သဗ္ဗညုဘုရားကျေးဇူးတော်တို့၏ ပြည့်စုံခြင်းကို။ ပကာသိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧတာဒိသီ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ဂုဏဝိဘူတိ စ၊ ကျေးဇူး၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုလည်း။ (ဝိဘူတိသဒ္ဒါကား သမ္ပတ္တိဟော)။ မဟာကရုဏာပုဗ္ဗင်္ဂမံ၊ မဟာကရုဏာလျှင် ရှေ့သွားရှိသော။ အဘိနီဟာရသမ္ပတ္တိံ၊ ဘုရားဆုတောင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကို။ ပုရဿရံ ကတွာ၊ ရှေးညွှန်း၍။ သမ္ပာဒိတံ၊ ပြီးစေအပ်သော။ သမတ္တိံသပါရမိသင်္ခါတံ၊ အမျှသုံးဆယ်သော ပါရမီဟု ဆိုအပ်သော။ ပုညဉာဏသမ္ဘာရံ၊ ကောင်းမှုဉာဏ်တည်းဟူသော အဆောက်အဦကို။ အန္တရေန၊ ကြဉ်၍။ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ မရအပ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟေတုသမ္ပဒါပိ၊ ကိုလည်း။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဝိဘာဝိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဘဂဝတော၊ ၏။ တီသုပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အဝတ္ထာသု၊ ဟေတုဖလသတ္ထုပကာရတည်းဟူသော အခိုက်အတန့်တို့၌။ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ အား။ ဧကန္တဟိတပ္ပဋိလာဘဟေတုဘူတာ၊ စင်စစ် အစီးအပွားကို ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနကလျာဏာ၊ အစအလယ်အဆုံး၌ ကောင်းခြင်းရှိကုန်သော။ နိရဝသေသာ၊ အကြွင်းမရှိကုန်သော။ ဗုဒ္ဓဂုဏာ၊ တို့ကို။ ဣမာယ ဂါထာယ၊ ဖြင့်။ ပကာသိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ မဟာကာရုဏသမတ္တိံသပါရမီသည် ဟေတုသမ္ပဒါ၊ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနာသည် သတ္ထုပကာရသမ္ပဒါ၊ ထိုမှကြွင်းသော သဗ္ဗညုတဉာဏ်စသော ဂုဏ်တော်သည် ဖလသမ္ပဒါ မည်၏။
ဤဂါထာဖြင့် ဘုရားကျေးဇူးကိုသာ ပြသလောဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ယေ အရိယဘာဝါဒယော။ လ။ ပကာသိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’ကို မိန့်သတည်း။
အရိယဘာဝစသော တရားကျေးဇူးကို ဂါထာ၌ သရုပ်အားဖြင့် မဆိုတကားဟု စကားရှိရာသောကြောင့် ‘သာသနဝရဿ။ လ။ ဒီပေတီတိ’ကို မိန့်သော်။
ပဌမနည်း၌ ဘုရား၏သာ ပူဇော်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသည်မဟုတ်ကုန်လော။ ထိုသို့ဖြစ်လျက် အဘယ်ကြောင့် သာသနဝရ၏ ပူဇော်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသောဟု ဆိုလေသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဒုတိယနယေ ပန။ လ။ ယသ္မာ’ကို မိန့်သတည်း။ ဤ၌ ဒုတိယနည်းဟူသည်ကား။ အပရေပန တံ တဿ သာသနဝရန္တိ ပဌန္တိ စသည်ဖြင့် ဆိုသောနည်း (ပေ ၄၃) ကိုယူ။
ဒုတိယနယေ ပန၊ ၌ကား။ (ပူဇယတိ နာမ နှစ်ပုဒ်၌ စပ်)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ (၎င်း၌စပ်)။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ၊ သော။ သဖလံ၊ ဖိုလ်နှင့်တကွဖြစ်သော။ အရိယမဂ္ဂသာသနဉ္စ၊ အရိယမဂ်တည်းဟူသော သာသနာကိုလည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုအရိယမဂ်၏။ အာရမ္မဏဘူတံ၊ သော။ အမတဓာတုဉ္စ၊ နိဗ္ဗာနဓာတ်ကိုလည်းကောင်း။ တဒဓိဂမူပါယံ၊ ထိုအရိယမဂ်နိဗ္ဗာန်ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိသာသနဉ္စ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော အကျင့်ဟု ဆိုအပ်သော သာသနာကိုလည်းကောင်း။ တဒတ္ထပရိဒီပနံ၊ ထိုပဋိဝေဓပဋိပတ္တိတည်းဟူသော အနက်ကို ပြတတ်သော။ ပရိယတ္တိသာသနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (ပူဇယတိ နာမ နှစ်ပုဒ်သို့ ချည်းသွား)။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ သစ္စာဘိသမယဝသေန၊ သစ္စာကို သိသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဘိသမေန္တော စ၊ သိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ သွက္ခာတတာဒိဂုဏဝိသေသယုတ္တတံ၊ သွက္ခာတတာ အစရှိသော ဂုဏ်အထူးနှင့် ယှဉ်သည်၏အဖြစ်ကို။ မနသိကရောန္တော စ၊ နှလုံးသွင်းသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ သက္ကစ္စံ၊ စွာ။ သဝနဓာရဏပရိပုစ္ဆာဒီဟိ၊ နာခြင်း ဆောင်ခြင်း မေးခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ပရိစယံ၊ လေ့ကျက်ခြင်းကို။ ကရောန္တော စ၊ ပြုသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ သဒေဝကော၊ သော။ လောကော၊ သည်။ ပူဇယတိ နာမ၊ မည်၏။ မှတ်ချက်။ ။ ပဋိဝေဓသာသနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဘိသမယံကို။ ပရိယတ္တိသာသနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် သဝန စသောအားဖြင့် ပရိစယပြုခြင်းကို။ သုံးပါးသော သာသနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် မနသိကာရကို။ ဤသို့ ယထာရဟ ယှဉ်၍ ယူ။
လောကနာထော စ၊ လူတို့၏ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း။ (ပူဇယတိ နာမ၌ စပ်)။ သမ္မာသမ္ဗောဓိပ္ပတ္တိယာ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်သို့ ရောက်တော်မူသဖြင့်။ ဝါ၊ ရောက်တော်မူခြင်းကြောင့်။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့အား။ သက္ကစ္စံ၊ စွာ။ (ဓမ္မဒေသနေန ထောမနေန ပူဇယတိ နာမ သုံးပုဒ်လုံးသို့ သွား)။ ဓမ္မဒေသနေန စ၊ သဖြင့်လည်းကောင်း။ “အရိယံ ဝေါ၊ လ။ အာဒိကလျာဏ”န္တိ အာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝစနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ထောမနေန စ၊ သဖြင့်လည်းကောင်း။ ပူဇယတိ နာမ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အရိယံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ စသော ပါဠိကား တစ်သုတ်တည်း မဟုတ်။ “အရိယံ။ လ။ ဒေသိဿာ’’မိ လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ “မဂ္ဂါနဋ္ဌင်္ဂိကော သေဋ္ဌော’’ လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ “ယာဝတာ။ လ။ အဂ္ဂမက္ခာယတိ” လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ “ခယံ။ လ။ ပဏီတံ’’ လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ “ဧကာယနော။ လ။ ဝိသုဒ္ဓိယာ’’ လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ “ဓမ္မံ။ လ။ ကလျာဏံ’’ လည်း သုတ်တစ်စိတ်။ ထိုကြောင့် အနက်မပေးသည်။
တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာသနဝရဿ၊ ၏။ ပူဇနီယဘာဝေါ၊ ကို။ ဣဓ၊ ဤဂါထာ၌။ ဝုစ္စမာနော၊ ရှိသော်။ တစ်နည်းကား။ ဝုစ္စမာနော၊ သော။ သာသနာဝရဿ၊ ၏။ ပူဇနီယဘာဝေါ၊ သည်။ အနဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဓမ္မဂုဏေ၊ တို့ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ပကာသိတာမှာ စပ်)။ အရိယဘာဝါဒယော စ၊ အရိယာ၏အဖြစ် အစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ နိယျာနာဒယော စ၊ နိယျာန အစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ခယဝိရာဂါဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ မဒနိမ္မဒနာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အသင်္ခတာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သွာက္ခာတတာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အာဒိကလျာဏတာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အနေကေဟိ၊ (ပေ ၄၄) ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဝေဒိတာ၊ ဟောအပ်ကုန်သော။ အနေကေ၊ ကုန်သော။ ယေ ဓမ္မဂုဏာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ ဓမ္မဂုဏာ၊ တို့ကို။ နိရဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဣမာယ ဂါထာယ၊ ဖြင့်။ ပကာသိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဘုရားတရားဂုဏ်ကိုသာ ဤဂါထာဖြင့် ပြသလောဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ဘုရားတရားဂုဏ်ကိုသာ ပြသည်မဟုတ်။ သံဃာဂုဏ်ကိုလည်း ပြ၏ဟု ပြလိုရကား ‘ယေ သုပ္ပဋိပန္နတာဒယော။ လ။ ဝေဒိတဗ္ဗာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
သုပ္ပဋိပန္နတာ အစရှိသော သံဃာ့ဂုဏ်ကို ဂါထာ၌ မဆိုတကားဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘အဋ္ဌအရိယပုဂ္ဂလသမူဟဿ။ လ။ ဂဟိတတ္တာ’ဟု ထွက်သတည်း။
ယင်းသို့သော် ပရမတ္ထသံဃာကို ပြအပ်၏ဟူ၍သာ မဆိုကောင်းလော စောဒနာရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘ဘာဝိတ။ လ။ ဝိဒူတိ ဝုစ္စန္တိ’ဟု ထွက်ပြန်သတည်း။
ပညဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်နှင့် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပညာရှိ၏အဖြစ်ဖြင့် တူကြကုန်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ အသို့မူ၍ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုသာ ဝိသေသအားဖြင့် ဝိဒူဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်သနည်းဟု စောဒနာကြောင့် ‘တေ ဟိ။ လ။ သက္ကုဏန္တီတိ’ဟု ထွက်သည်။
အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုသာ ဝိသေသအားဖြင့် အဘယ့်ကြောင့် ဝိဒူဟူ၍ ဆိုအပ်သနည်း စောဒနာရှိသောကြောင့် ‘တသ္မာ။ လ။ တသ္မာ’ပါဌ် ထွက်ပြန်သော်။
[ကျမ်း ၁၀] ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အရိယသစ္စပ္ပဋိဝေဓေန၊ အရိယသစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိသဖြင့်။ သမုဂ္ဃာဋိတသမ္မောဟာယေဝ၊ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ပြီးသော မောဟရှိကုန်သော အရိယာတို့သည်သာလျှင်။ ပရမတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ပဏ္ဍိတာ၊ မည်ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဗာလျာဒိသမတိက္ကမနတော၊ မိုက်သည်၏အဖြစ် အစရှိသည်ကို လွန်သောကြောင့်တည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘာဝိတလောကုတ္တရမဂ္ဂါ စ၊ ပွားစေအပ်သော လောကုတ္တရာမဂ် ရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သစ္ဆိကတသာမညဖလာ စ၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်ပြီးသော သာမညဖိုလ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ အရိယပုဂ္ဂလာ၊ တို့ကို။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဝိဒူတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တေ၊ ထိုအရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ယထာဝုတ္တသာသနဝရံ၊ အကြင် အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော သာသနာတော်မြတ်ကို။ အဝိပရီတတော၊ မဖောက်မပြန်သောအားဖြင့်။ ဉာတုဉ္စ၊ သိခြင်းငှာလည်းကောင်း။ သပရသန္တာနေ၊ ၌။ နေတုဉ္စ၊ ဆောင်ခြင်းငှာလည်းကောင်း။ သက္ကုဏန္တိ၊ စွမ်းနိုင်ကုန်၏။ (ပါဠိ၌ ဉေယျံဟု ပါဌ်ရှိသည်ကို ယှဉ်၍ ဉာတုံကို ဆိုသည်။ နေယျံဟု ရှိသည်ကို ရည်၍ နေတုံကို ဆိုသည်ဟု မှတ်)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဋ္ဌအရိယပုဂ္ဂလသမူဟဿ၊ ရှစ်ယောက်သော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော။ ပရမတ္ထသံဃဿာပိ၊ ၏လည်း။ ဣဓ၊ ဤဂါထာ၌။ ဂဟိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ (ပကာသိတာသို့ ဆိုက်)။ သုပ္ပဋိပန္နတာဒယော၊ အစရှိကုန်သော။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သံဝဏ္ဏိတာ၊ ချီးမွမ်းအပ်ကုန်သော။ ယေ အရိယသံဃဂုဏာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေပိ အရိယသံဃဂုဏာ၊ တို့ကိုလည်း။ နိရဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဣဓ၊ ဤဂါထာ၌။ ပကာသိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည် ပဌမဂါထာဖြင့် သာတိသယဖြစ်သော ရတနတ္တယဂုဏ်ကို ပြပြီးသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အဘယ်အကျိုးငှာ ‘ဒွါဒသ ပဒါနိ’ ဟူသော (ပေ ၄၅) ဂါထာကို ဆိုပြန်လေသနည်းဟု ပါဠိ၌ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ ပဌမဂါထာယ။ လ။ ပဒါနီတိ ဂါထမာဟ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပရိယတ္တိသာသနာကိုသာ အဘယ်ကြောင့် ဝေဖန်သနည်း။ ကြွင်းသော သာသနာနှစ်ပါးကိုလည်း ဝေဖန်ကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လော။ သာသနာ၏အဖြစ်ဖြင့် အတူတူမဟုတ်သလော စုဒ်ရှိရကား ‘သဗ္ဗသာသနမူလဘူတံ’ကို မိန့်သော်။
အလုံးစုံသော သာသနာ၏ မူလဖြစ်စေကာမူ အရာမဟုတ်ဘဲလျက်လည်း ဝေဖန်ကောင်းသလော စောဒနာကြောင့် ‘အတ္တနော။ လ။ ဘူတံ’ ထွက်သော်။
သာသနာချင်း တူကြလျက် ပရိယတ္တိသာသနာသာ အဘယ့်ကြောင့် မူလဘူတဖြစ်ကုန်အံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ ယံ။ လ။ အဓိဂမူပါယောတိ’ ထွက်ပြန်သတည်း။
ပရိယတ္တိအစရှိသော သာသနာဟူ၍ ဂါထာ၌ မဆိုတကားဟု အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဧဝံ တိဝိဓမ္ပိ။ လ။ သင်္ဂဏှိတွာ’ကို မိန့်သတည်း။
သာသနာသည် အဘယ့်ကြောင့် ပရိယတ္တိစသောအားဖြင့် သုံးပါးပြားအံ့နည်း။ သိက္ခတ္တယ၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ သုံးပါးပြားကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လောဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ‘သင်္ခေပတော။ ပ။ တိဝိဓံ’ကို မိန့်သော်။
သိက္ခတ္တယဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်သည်ကို အဘယ့်ကြောင့် သိသနည်း။ စောဒနာသောကြောင့် ‘သဗ္ဗပါပဿ။ ပ။ ဝစနတော’ ထွက်သော်။
သိက္ခတ္တယသည် ဉာဏဝိသေသဝိသယအဝတ္ထာဘေဒအားဖြင့် အဘယ်သို့ သုံးပါးပြားသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ ရှိရာသောကြောင့် ‘ကထံ။ လ။ ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ’ ထွက်ပြန်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ပဌမဂါထာယ၊ ဖြင့်။ သာတိသယံ၊ အလွန်နှင့် တကွ။ ဝါ၊ လွန်သော အရာရှိသည်ဖြစ်၍။ (ပရိဒီပနံ၏ ကြိယာဝိသေနတည်း)။ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနံ၊ ရတနာသုံးပါးအပေါင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြခြင်းကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ (ဤနှစ်ပုဒ်ကို ဝိဘဇ္ဇန္တော အာဟ၌ စပ်)။ “သဗ္ဗပါပဿ၊ အလုံးစုံသော အကုသိုလ်ကို။ အကရဏံ၊ မပြုခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ကုသလဿ၊ စတုဘူမိကကုသိုလ်ကို။ ဥပသမ္ပဒါ၊ ပြည့်စုံစေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊ မိမိစိတ်ကို ဖြူစင်စေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ သဗ္ဗံ၊ ဤအလုံးစုံသည်။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ တို့၏။ သာသနံ၊ အဆုံးအမတော်တည်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဂါထာ၌ ပဌမပါဒဖြင့် အဓိသီလသိက္ခာကို။ ဒုတိယပါဒဖြင့် အဓိစိတ္တသိက္ခာကို။ တတိယပါဒဖြင့် အဓိပညာသိက္ခာကို သင်္ဂြိုဟ်သည်။
သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ သာသနံ၊ သည်။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ ပန သိက္ခတ္တယံ၊ သည်ကား။ ဉာဏဝိသေသဝိသယဘာဝဘေဒတော စ၊ သုတမယ အစရှိသော ဉာဏ်အထူး၏ အာရုံ၏ အဖြစ်ဟူသော အပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝတ္ထာဘေဒတော စ၊ အခိုက်အတန့်အပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တိဝိဓံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကထံ ဟောတိ၊ နည်းဟူမူကား။ သုတမယဉာဏဂေါစရော စ၊ သုတမယဉာဏ်၏ အာရုံလည်းကောင်း။ ယော သုတမယဉာဏဂေါစရော၊ ကို။ “ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ယော သဒ္ဒါကား တဟူသော နိယတ်ကို ပင့်သော သဒ္ဒါတည်း။ သံသန္ဓာယ ဝုတ္တံစသည်၌ကဲ့သို့။ ထို့ကြောင့် (ပေ ၄၆) မဏိဒီပ၌ ဧတ္ထ ယန္တိပဒေန ဒုဂ္ဂဟိတာ ပရိယတ္တီတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပရိယတ္တိ ဒုဂ္ဂဟဏမေဝ ပရာမာသကိစ္စံ၊ န ဒုဂ္ဂဟိတာ ပရိယတ္တီတိ အာတယန္တိ ပရိယတ္တိဒုဂ္ဂဟဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ၊ ဧတေန စ တသဒ္ဒါနပေက္ခော ယသဒ္ဒေါ မအတ္ထီတိ ဝိညာယတိဟု မိန့်သတည်း။
စိန္တာမယဉာဏဂေါစရော စ၊ လည်းကောင်း။ ယော စိန္တာမယဉာဏဂေါစရော၊ ကို။ အာကာရပရိဝိတက္ကဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တီဟိ၊ အခြင်းအရာကို ကြံခြင်း ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်းကြောင့် နှစ်သက်ခြင်းတို့ဖြင့်။ ဂဟေတဗ္ဗာကာရော၊ ယူအပ်သော အခြင်းအရာရှိသော။ ဝိမုတ္တာယတနဝိသေသော၊ အရဟတ္တဖိုလ်၏ အကြောင်းအထူးဖြစ်သော။ “ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော”၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဝိပဿနာဉာဏာဒိသဟဂတော၊ ဝိပဿနာဉာဏ် အစရှိသည်တို့နှင့် တကွဖြစ်သော။ ဘာဝနာမယဉာဏဂေါစရော စ၊ လည်းကောင်း။ ယော ဘာဝနာမယဉာဏဂေါစရော၊ ကို။ “ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့လည်း သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ သုတမယဉာဏဂေါစရော စသော သုံးပုဒ်တို့ဖြင့် ဉာဏဝိသေသဝိသယအားဖြင့် သုံးပါးပြားသည်ကို ပြ၏။ ယော ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ စသော သုံးပုဒ်တို့ဖြင့် အဝတ္ထာဘေဒအားဖြင့် သုံးပါးပြားသည်ကို ပြ၏။
ဧဝံ၊ သို့လျှင်။ တိဝိဓမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ သာသနံ၊ ကို။ သာသနဝရန္တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သင်္ဂဏှိတွာ၊ သင်္ဂြိုဟ်၍။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော သာသနာတို့တွင်။ ပဌမံ၊ သော။ ယံ သာသနံ၊ အကြင် ပရိယတ္တိသာသနာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ သာသနံ၊ သည်။ ဣတရေသံ၊ ဤမှတစ်ပါးသော ပဋိပတ္တိ ပဋိဝေဓသာသနာတို့ကို။ အဓိဂမူပါယော၊ ရခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ ဝါ၊ သိခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (မူလဘူတ၌ စပ်)။ သဗ္ဗသာသနမူလဘူတဉ္စ၊ အလုံးစုံသော သာသနာ၏ အကြောင်းရင်းလည်းဖြစ်သော။ အတ္တနော၊ ၏။ ပကရဏဿ၊ ၏။ ဝိသယဘူတဉ္စ၊ အရာလည်းဖြစ်သော။ (သဗ္ဗသာသနမူလဘူတံ ဘူတတ္တာ စ၊ ကြောင့်လည်းကောင်း စသည်ဖြင့်လည်း ပေး)။ ပရိယတ္တိသာသနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ တာဝ၊ စွာ။ သင်္ခပတော၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇန္တော၊ ၍။ “ဒွါဒသ ပဒါနီ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ပြီ။
တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ သမဘိနိဝိဋ္ဌော၊ သော။ ဒွါဒသာတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ၊ ရေတွက်ခြင်းကို ပိုင်းခြားကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဒါတည်း။ ပဒါနီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိစ္ဆိန္နဓမ္မနိဒဿနံ၊ ဒွါဒသသဒ္ဒါဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော အနက်ကို ပြကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဒါတည်း။ တေသု၊ ထိုတစ်ဆယ့်နှစ်ပုဒ်တို့တွင်။ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ၊ ဗျဉ္ဇနပဒတို့သည်။ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ပဇ္ဇတိ၊ သိအပ်၏။ ဣတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ ပဒါနိ၊ မည်ကုန်၏။ အတ္ထပဒါနိ ပန၊ အတ္ထပဒတို့သည်ကား။ ပဇ္ဇန္တိ ဉာယန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ ပဒါနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဥဘယမ္ပိ၊ နှစ်ပါးသော ဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒတို့သည်လည်း။ ဥဘယထာ၊ နှစ်ပါးသော ကရဏသာဓန ကမ္မသာဓန၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဗျဉ္ဇပဒါနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ အဝိပရီတံ၊ မဖောက်မပြန်။ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ၊ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္ထပဒါနံ၊ တို့၏။ ဥတ္တရိဝိသေသာဓိဂမဿ၊ အထက်ဖြစ်သော တရားအထူးကို ရခြင်း၏။ ကာရဏဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥဘယမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ (ပေ ၄၇) ဥဘယထာ၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ တာနိ ပဒါနိ၊ ထိုဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒတို့သည်။ ပရတော၊ မှ။ ဝါ၊ ၌။ ပါဠိယညေဝ၊ ၌သာလျှင်။ အာဝိ ဘဝိဿန္တိ၊ ထင်ရှားဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တတ္ထေဝ၊ ထို နောက်ပါဠိ၌သာလျှင်။ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။ အတ္ထသူစနာဒိအတ္ထတော၊ အကျိုးကို ပြခြင်း အစရှိသော အနက်ကြောင့်။ ဝါ၊ အနက်ကို ပြခြင်း အစရှိသော အနက်ကြောင့်။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ “အတ္ထာနံ။ လ။ အက္ခာတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ သင်္ဂဟေသု၊ အဋ္ဌကထာတို့၌။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။
အတ္ထာနံ၊ အကျိုးတို့ကို။ ဝါ၊ အနက်တို့ကို။ သူစနတော စ၊ ပြတတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ သုဝုတ္တတော စ၊ ကောင်းစွာဟောရာဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ သဝနတော စ၊ ပွားစေတတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ အထ၊ ထိုမြို့။ သူဒနတော စ၊ ယိုစေတတ်သောကြောင့် လည်းကောင်း။ သုတ္တာဏာ စ၊ ကောင်းစွာ စောင့်တတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ သုတ္တသဘာဂတော စ၊ တမျဉ်းချည် ပန်းသီချည်နှင့်တူသောကြောင့်လည်းကောင်း။ “သုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အက္ခာတံ၊ ၏။
ယင်းသို့ ‘အတ္ထာနံ သူစနတော’ စသည်ကို အဋ္ဌကထာတို့၌ ဆိုသောကြောင့် ထိုနှင့်အညီ ဤ၌ သုတ္တမည်သည်ရှိသော် ‘အတ္ထာနံ သူစနတော’စသည်ကို သုတ္တန်ပိဋက၏ အစွမ်းဖြင့် အဋ္ဌကထာတို့၌ ဆိုသောကြောင့် ဤ၌လည်း သုတ္တန်ပိဋက၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ ယှဉ်အပ်သလော။ ယင်းသို့ ယှဉ်သည်ရှိသော် နေတ္တိကျမ်းသည် သုတ္တန်ပိဋက၏သာ အဖွင့်ဖြစ်ခဲ့ရာ၏ဟု စောဒနာရာသည်ကို မြင်ရကား ‘တဒေတံ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
[ကျမ်း ၁၁] တဒေတံ တံ ဧတံ ဝစနံ၊ ထိုအတ္ထာနံ သူစနတော အစရှိသော စကားကို။ တတ္ထ၊ ထိုအဋ္ဌကထာတို့၌။ သုတ္တပိဋကဝသေန၊ သုတ္တန်ပိဋက၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဂတံ၊ ၏။ ဣဓ ပန၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌ကား။ ဝါ၊ ဤဂါထာ၌ကား။ ပိဋကတ္တယဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။
အဋ္ဌကထာတို့၌ ‘အတ္ထာနံ သူစနတော’ စသောစကားသည် သုတ္တန်ပိဋက၏ အစွမ်းအားဖြင့် လာသောကြောင့် ဤ၌လည်း သုတ္တန်ပိဋက၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ ယှဉ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်ပါလော။ အသို့မူ၍ ပိဋကသုံးပုံ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ယှဉ်အပ်သနည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဒွါဒသ ပဒါနိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
“ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ပရိယတ္တိသာသနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ “ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ယံ ပရိယတ္တိသာသနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ (နိယတ်ကား တံ သဗ္ဗံတည်း။ ဤပါဌ်ဖြင့် ပိဋကသုံးပုံ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ယှဉ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တံ သဗ္ဗံ၊ ၏ အနိယတ်ကိုလည်းကောင်း ပြ၏)။ တံ သဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ “သုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ သကလံ၊ သော။ တံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ သည်။ ဗျဉ္ဇနဉ္စ အတ္ထော စာတိ၊ ကား။ ဗျဉ္ဇနဉ္စေဝ၊ ဗျဉ္ဇနပဒခြောက်ပါးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒတ္ထော စ၊ ထိုဗျဉ္ဇနပဒ၏ အနက်ဖြစ်သော အတ္ထပဒခြောက်ပါးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ယတော၊ ယင်း ဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒအားဖြင့်။ “ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌လည်း ယတောဟူသော အနိယတ်၏ နိယတ်ဖြစ်သော တ ကား မရှိဟု မှတ်။ ဤအတူ နောက်နောက်သော အရာတို့၌ မှတ်လင့်ကုန်။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ ၄၈) အတ္ထသူစနာဒိတော၊ အကျိုးကိုပြခြင်း အစရှိသော အဖြစ်ကြောင့်။ ပရိယတ္တိဓမ္မော၊ သည်။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ တဉ္စ သဗ္ဗံ၊ ထိုအလုံးစုံသော သုတ်သည်လည်း။ အတ္ထတော၊ သရုပ်အားဖြင့်။ ဆ၊ ကုန်သော။ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ စေဝ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဆ၊ ကုန်သော။ အတ္ထပဒါနိ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွါဒသ ပဒါနိ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်ပုဒ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ‘ပကတိဝိကတိ စေဝ၊ ယတြ ဝုတ္တံ ဒွယမ္ပိ စ ဝါစကော ပကတိသင်္ချံ၊ ဂဏှာတိဿာပဓာနတော’ဟု ကစ္စာယနသာရဆိုသောကြောင့် ပကတိသို့ လိုက်၍ ဧကဝုစ်ကြိယာထည့်သည်။ ထိုဂါထာသည် ယေဘုယျသာ ဖြစ်ရကား ဟောန္တိဟူ၍လည်းပေး။
ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ကို။ “သာသနဝရ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ သဗ္ဗံ၊ ထိုအလုံးစုံသော ဘုရားစကားတော်သည်။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ပရိယတ္တိသာသနဿ၊ ၏။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ အလိုရှိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ အတ္ထတော ပန၊ အားဖြင့်ကား။ ဒွါဒသ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဗျဉ္ဇနတ္ထပဒသမုဒါယဘာဝတော၊ ဗျဉ္ဇနပဒအတ္ထပဒတို့၏ အပေါင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဿ၊ ဆိုအပ်သော စကား၏။ သာဓကံ၊ သော။ ယထာ ကိံ ဝစနံ၊ ကို။ အာစရိယော၊ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည်။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “ဗျဉ္ဇနဉ္စ အတ္ထော စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တံ ဝိညေယျံ ဥဘယန္တိ၊ ကား။ ဝစနဝစနီယဘာဝေန၊ သဒ္ဒါအနက်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သမ္ဗန္ဓေ၊ စပ်သော။ ယသ္မိံ ဗျဉ္ဇနေ စ၊ အကြင် သဒ္ဒါ၌လည်းကောင်း။ ယသ္မိံ အတ္ထေ စ၊ အကြင်အနက်၌လည်းကောင်း။ သုတ္တဝေါဟာရော၊ သုတ်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒုဘယံ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သဒ္ဒါအနက်ကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ သိအပ်၏။ တတ္ထ၊ ထိုသဒ္ဒါအနက်တို့တွင်။ ကတမံ၊ အဘယ်သည်။ ဗျဉ္ဇနံ၊ သဒ္ဒါမည်သနည်း။ ကတမော စ၊ သည်လည်း။ အတ္ထော၊ အနက်မည်သနည်း။ တစ်နည်းကား။ ဗျဉ္ဇနံ၊ သည်။ ကတမံ၊ အဘယ်နည်း။ အတ္ထော စ၊ သည်လည်း။ ကတမော၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ကော အတ္ထော ဗျဉ္ဇနံ ကတမ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။
ဧဝံ၊ သို့။ “သာသနဝရ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တဿ၊ သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ပရိယတ္တိဘာဝဉ္စ၊ ပရိယတ္တိအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တဿ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထဗျဉ္ဇနပဒဘာဝေန၊ အတ္ထပဒဗျဉ္ဇနပဒအဖြစ်ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗတဉ္စ၊ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿ၊ ထိုသုတ်ကို။ ပဝိစယုပါယံ၊ ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ နေတ္တိပ္ပကရဏံ၊ ကို။ ပဒတ္ထဝိဘာဂေန၊ ပုဒ်အနက်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သောဠသဟာရာ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ပြီ။
တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အပ်၏။ ဧတိဿာ နေတ္တိယာ၊ အား။ ဝါ၊ ၌။ သောဠသ၊ ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ နေတ္တိ၊ သည်။ သောဠသဟာရာ၊ သောဠသဟာရမည်၏။ ပဉ္စနယာ အဋ္ဌာရသမူလပဒါတိ ဧတ္ထာပိ၊ ပဒါဟူသော ဤနှစ်ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ဤနည်းကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ သောဠသ၊ ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့တည်း။ သောဠသဟာရာ၊ ရတို့။ ဧဝံ၊ တူ။ ဣတရတ္ထာပိ၊ ဤမှတစ်ပါးသော ပဉ္စနယာ အဋ္ဌာရသမူလပဒါဟူသော ဤနှစ်ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ (ပေ ၄၉)
ရှေးဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်ကိုသာ ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အသို့မူ၍ ဒိဂုသမာသ်ကို ဆိုပြန်သနည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ဟာရနယမူလပဒါနိ ဧဝ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သင်္ခေပတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိတ္ထာရတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘာသိတာနိ၊ ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဟာရနယမူလပဒါနိ ဧဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ နေတ္တိ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဟာရနယမူလပဒတို့သာ နေတ္တိမည်၏။ ဟာရနယမူလပဒတို့၏တည်ရာ နေတ္တိအသီးမရှိ ဟူလိုသော်။ ရှေးဝိကပ်၌ကား အစိတ်ဖြစ်သော ဟာရ စသည်တို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော နေတ္တိကျမ်းသည် တည်ရာဖြစ်၏ ဟူလိုသော်။
သာသနဿ ပရိယေဋ္ဌီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထပရိယေသနာ၊ အနက်ကို ရှာမှီးကြောင်းဖြစ်သော။ ပရိယတ္တိသာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အနက်ကို ဖွင့်ကြောင်းဖြစ်သော။ ဝါ၊ အဋ္ဌကထာဖြစ်သော။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သကလဿေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ သာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထဝိစာရဏာ၊ အနက်ကို စီရင်ရာ စီရင်ကြောင်းဖြစ်သော။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ရှေးဝိကပ်ကိုသာ ဆိုပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် ဒုတိယဝိကပ်ကို ဆိုပြန်သနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓေပိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓေပိ၊ ပဋိပတ္တိသာသနာ ပဋိဝေဓသာသနာတို့ကိုလည်း။ နေတ္တိနယာနုသာရေန၊ နေတ္တိနည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ အဓိဂစ္ဆန္တိ၊ သိကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုတိယဝိကပ္ပေါ၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ မဟကစ္စာနေနာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကစ္စောတိ၊ ကစ္စောဟူသည်။ ပုရာတနော၊ ရှေး၌ဖြစ်သော။ ဣသိ၊ ရသေ့တည်း။ တဿ၊ ထိုကစ္စရသေ့၏။ ဝံသာလင်္ကာရဘူတော၊ အနွယ်၏ တန်ဆာသဖွယ်ဖြစ်သော။ ဝါ၊ အနွယ်ကို တင့်တယ်စေတတ်သည်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ အယံ မဟာထေရော၊ ကို။ “ကစ္စာနော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ မဟကစ္စာနောတိ ဣဒံ ဝစနံ ပန၊ သည်ကား။ ပူဇာဝစနံ၊ ပူဇော်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုသော စကားတည်း။ ဝါ၊ ပူဇော်ခြင်းကို ဟောသော သဒ္ဒါတည်း။ ကိမိဝ၊ အဘယ်သဒ္ဒါကဲ့သို့နည်း ဟူမူကား။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောတိ ဝစနံ ယထာ၊ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောဟူသော သဒ္ဒါကဲ့သို့တည်း။ “ကစ္စာယနဂေါတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယဉ္စ ဂါထာ၊ ကိုလည်း။ နေတ္တိံ၊ နေတ္တိကျမ်းကို။ သင်္ဂါယန္တေဟိ၊ သင်္ဂါယနာတင်ကုန်သော ဆရာတို့သည်။ ပကရဏတ္ထသင်္ဂဏှနဝသေန၊ ကျမ်း၏အနက်ကို အကျဉ်းရေတွက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဌပိတာ၊ ထားအပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။ စ၊ သာမကသေး။ အယံ ဂါထာ ယထာ၊ ဤဂါထာတို့ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရေ၊ ၌။ တံတံဟာရနိဒ္ဒေသနိဂမနေ၊ ထိုထိုသို့သော ဟာရနိဒ္ဒေသ၏ နိဂုံး၌။ “တေနာဟ အာယသ္မာ”တိ အာဒိဝစနံ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။ ဟာရာဒိသမုဒါယဘူတာယံ၊ ဟာရ အစရှိသည်တို့၏ အပေါင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ နေတ္တိယဉ္စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇနတ္ထသမုဒါယေ၊ သဒ္ဒါအနက်တို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော။ သုတ္တေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ကိံ၊ အဘယ်သို့။ ကေန၊ အဘယ်ဖြင့်။ ဝိစိယတိ၊ ရွေးချယ်စိစစ်အပ်သနည်း။ ဣတိ ဝိစာရဏာယံ၊ ဤသို့သော စောဒနာအစီရင်ကြောင့်။ “ဟာရာ ဗျဉ္ဇနဝိစယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ (ပေ ၅၀) အာဟ၊ ပြီ။
[ကျမ်း ၁၂] တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုဟာရာ ဗျဉ္ဇနဝိစယော အစရှိသော ပါဠိ၌။ သောဠသပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ မူလပဒနိဒ္ဓါရဏံ၊ မူလပဒကို ထုတ်ခြင်းကို။ အန္တရေန၊ ကြဉ်၍။ ဗျဉ္ဇနမုခေနေဝ၊ သဒ္ဒါကို အကြောင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သံဝဏ္ဏနာ၊ အဖွင့်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ နယာ ဝိယ၊ နည်းတို့ကဲ့သို့။ မူလပဒသင်္ခါတသဘာဝဓမ္မနိဒ္ဓါရဏမုခေန၊ မူလပဒဟု ဆိုအပ်သော သဘောတရားတို့ကို ထုတ်ခြင်းကို အကြောင်းပြုသဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သံဝဏ္ဏနာ၊ တို့သည်။ န ဟောန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ ဟာရာ၊ တို့ကို။ “ဗျဉ္ဇနဝိစယော သုတ္တဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ အတ္ထနယာ ပန၊ အတ္ထနယတို့သည်ကား။ ယထာဝုတ္တအတ္ထမုခေနေဝ၊ အကြင် အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကို အကြောင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထသမ္ပဋိပတ္တိယာ၊ အနက်ကို သိခြင်းငှာ။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နယာ တယော စ သုတ္တတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။ အယဉ္စ ဝိစာရဏာ၊ ဤအစီအရင်သည်လည်း။ ပရတောပိ၊ ၌လည်း။ အာဂမိဿတိ၊ လာလတ္တံ့။ (နိဒ္ဒေသဝါရ၏ အဆုံး၌ တီဏိ စ နယာ အနုနာ အစရှိသည်ဖြင့် လာလတ္တံ့ဟူလိုသော်)။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “နယော စာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ၊ ထိုသို့ရွတ်ခြင်းသည်။ န သုန္ဒရံ၊ မကောင်း။ ဥဘယံ ပရိဂ္ဂဟီတန္တိ၊ ကား။ ဟာရာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ နယာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတံ ဥဘယံ၊ ကို။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထနိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ အနက်ကို ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိသမန္တတော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ ဂဟိတံ၊ ယူအပ်၏။ သဗ္ဗထာ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ သုတ္တေ၊ ၌။ ယောဇိတံ၊ ယှဉ်အပ်၏။
ဝုစ္စတိသည် ကတ္တားအနက်၌ ကမ္မနိဒ္ဒေသဖြစ်ရကား ဝုစ္စတိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သုတ္တံ၊ ကို။ ဝုစ္စတိ ဝဒတိ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ဖွင့်၏။ တစ်နည်းကား။ သုတ္တံ၊ သည်။ ဝုစ္စတိ ဝဒတိ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ဖွင့်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤနောက်နည်း၌ ဖွင့်တတ်သော ဆရာသာလျှင် သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်ကို နေတ္တိနည်းဖြင့် ဖွင့်ငြားသော်လည်း ဖွင့်ခြင်းကြိယာ၏ ပြီးလွယ်သော အဖြစ်ဖြင့် တစ်ပါးသော ကတ္တုဗျာပါရကို မငဲ့မူ၍ ကံဖြစ်လျက် ကတ္တားဖြစ်သောကြောင့် သုတ်သည် ဖွင့်၏ဟူပါသတည်း။ ‘ကုသလော ဘိဇ္ဇတေ သယံ’ကဲ့သို့ ဟူလိုသော်။
ကထံ သံဝဏ္ဏေတိ၊ အဘယ်သို့ ဖွင့်သနည်း ဟူမူကား။ ယထာသုတ္တံ သုတ္တာနုရူပံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်အားလျော်စွာ။ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ၏။ ယံ သုတ္တံ၊ ကို။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ တဿ၊ ထိုသုတ်ကို။ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယထာသဒ္ဒါကို အနုရူပအနက်ယူသည်။ ယထာသဒ္ဒါ၏ ဝိစ္ဆတ္ထကို ပြပြန်လိုရကား ‘ယံ ယံ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဝါ၊ ကား။ ယံ ယံ၊ အကြင်အကြင်သို့သော။ သုတ္တံ၊ သုတ်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယထာသုတ္တံ၊ မည်၏။ သဗ္ဗံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ တစ်နည်းကား။ သုတ္တံ၊ သည်။ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ရှေးဝိကပ်ဖြင့်ပင် မပြီးကောင်းသလော။ အသို့မူ၍ ဝိစ္ဆတ္ထအားဖြင့် နောက်ဝိကပ်ကို ကြံပြန်လေသနည်း။ တစ်နည်းကား။ နေတ္တိနည်းဖြင့် ပိဋကသုံးပုံ အနှံ့မ (ပေ ၅၁) ဖွင့်အပ်ဘဲလျက်ကိုလည်း ဝိစ္ဆတ္ထကြံခြင်းသည် သင့်အံ့လော စုဒ်ရှိရကား ‘နေတ္တိနယေန ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ နေတ္တိနယေန၊ ဖြင့်။ သံဝဏ္ဏေတုံ၊ ငှာ။ အသက္ကုဏေယျံ၊ မတတ်ကောင်းသော။ သုတ္တံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိစ္ဆတ္ထဝသေန၊ ဝိစ္ဆာအနက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒုတိယဝိကပ္ပေါ၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
ဣဒါနိ၊ ၌။ “သာသနဝရံ ဝိဒူဟိ ဉေယျ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာယ၊ နေတ္တိကျမ်းတည်းဟူသော အဖွင့်၏။ ဝါ၊ အဋ္ဌကထာ၏။ ဝိသယဘူတံ၊ အရာဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ပရိယတ္တိဓမ္မမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ပကာရန္တရေန၊ ဒေသနာဒေသိတ ဟူသောအပြား တစ်ပါးဖြင့်။ (ဒေဿတုံ၌ စပ်)။ နိယမေတွာ၊ မှတ်၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယာ စေဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒေသနာဒေသိတနှစ်ပါးကို ဧကန္တအားဖြင့် သိအပ်သည်သာတည်း။ တစ်နည်းကား။ ဒေသနာဒေသိတနှစ်ပါးကိုသာ သိအပ်သတည်းဟု ‘ဥဘယမေဝ’၌ ဧဝသဒ္ဒါဖြင့် မှတ်၍ ပြသည်ဟူလိုသော်။ ဤအဓိပ္ပါယ်ကို မှီ၍ ‘နိယမေတွာတိ တဿ ဧကန္တတော ဝိညေယျတံ တဿေဝ ဝါ ဝိညေယျတံ အဝဓာရေတွာ’ဟူသော ဋီကာ အဓိပ္ပါယ်ကိုလည်း ကျပါစေ။
တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထေသု၊ အနက်တို့၌။ ကတပရိစ္ဆေဒေါ၊ ပြုအပ်သော အပိုင်းအခြားရှိသော။ ဗျဉ္ဇနပ္ပဗန္ဓော၊ သဒ္ဒါအစဉ်သည်။ ဒေသနာ၊ မည်၏။ ယော ဗျဉ္ဇနပ္ပဗန္ဓော၊ ကို။ ပါဌောတိ၊ ပါဌ်ဟူ၍။ ဝါ၊ ပါဠိဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (ဤ၌ ‘ဒေသနာနယော’ဟု စာရှိတတ်၏။ န ကား လွန်သည် ကျသည် ထင်၍ နောက်သားတို့ ထည့်မိလေသည်သာ)။ တဒတ္ထော၊ ထိုဒေသနာ၏ အနက်သည်။ ဒေသိတံ၊ မည်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တာယ ဒေသနာယ၊ ဖြင့်။ ပဗောဓိတတ္တာ၊ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တဒုဘယဉ္စ၊ ထိုဒေသနာဒေသိတနှစ်ပါးကိုလည်း။ ဝိမုတ္တာယတနသီသေန၊ ဝိမုတ္တိ၏ အကြောင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ပရိစယံ၊ လေ့ကျက်ခြင်းကို။ ကရောန္တာနံ၊ ပြုကုန်သော သူတို့အား။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနပရိယောသာနာနံ၊ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန် အဆုံးရှိကုန်သော။ သမ္ပတ္တီနံ၊ စည်းစိမ်တို့၏။ ဟေတုဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကန္တေန၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ ဝိညေယျံ၊ သိအပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်၌ ဧကန္တေနဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ပါဠိ၌ ‘ဥဘယမေဝ’ပုဒ်ဝယ် ဧဝသဒ္ဒါ၏ အနက်ကို ပြ၏။ ထိုဧဝသဒ္ဒါကိုလည်း ‘ဝိညေယျံ’၌ ယှဉ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြတော်မူသည်။ အဋ္ဌာနပယုဂ် ဟူလိုသော်။
ပဋ္ဌာနပယုဂ်သာ ဖြစ်သင့်သည်မဟုတ်။ ဌာနပယုဂ်လည်း ဖြစ်သင့်သေး၏ဟု ပြလိုရကား ‘တဒုဘယဝိနိမုတ္တဿ’ စသော တစ်ဝိကပ်ကို အားထုတ်ပြန်သော်။
ဝါ၊ ကား။ တဒုဘယဝိနိမုတ္တဿ၊ ထိုဒေသနာဒေသိတနှစ်ပါးမှ လွတ်သော။ ဉေယျဿ၊ သိအပ်သော တရား၏။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဒေဝ ဒွယံ၊ ထိုဒေသနာ ဒေသိတနှစ်ပါးကိုသာလျှင်။ ဝိညေယျံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ယာ စေဝ၊ လ။ ဝိညေယျန္တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ ယာ စေဝ ဝိညေယျန္တိ ဣမာယ ပါဠိယာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
တတြသဒ္ဒါဖြင့် ဝိညေယျဖြစ်သော ဒေသနာဒေသိတကို စွဲ၏ဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ။ တစ်နည်းကား။ ပက္ကန္တဝိသယ ပသိဒ္ဓဝိသယ အနုဘူတဝိသယတို့တွင် ‘အတီတံ နာနု (ပေ ၅၂) သောစာမိ တေန ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ’ စသည်တို့၌ကဲ့သို့ ကြိယာကို စွဲသော အနုဘူတဝိသယ’တ’တည်းဟု ပြအံ့သောငှာ ‘တတြာတိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတြာတိ၊ ကား။ သာဓေတဗ္ဗေ၊ ဒေသနာဒေသိတသည် ပြီးစေအပ်သော။ တသ္မိံ ဝိဇာနနေ၊ ထိုသို့ သိခြင်း၌။
သာဓနဖြစ်သော ဒေသနာဒေသိတကို မစွဲကောင်းပါသလော။ တစ်နည်းကား။ ‘တသ္မိံ ဝိညာတဗ္ဗေ သာဓနေ’ဟူ၍ ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်လော စောဒနာကြောင့် ‘နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ စေတံ ဘုမ္မံ’ကို မိန့်သတည်း။
စ ယုတ္တံ၊ ထိုစကား သင့်စွ။ (စသဒ္ဒါကား ဒဠှီကရဏဇောတကတည်း)။ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ၊ ဒေသနာဒေသိတသည် ပြီးစေအပ်သော ဝိဇာနနကြိယာ၌။ ဧတံ ဘုမ္မံ၊ ဤသတ္တမီဝိဘတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ဒေသနာဒေသိတတို့သည် ဝိဇာနနကြိယာအား ပကတူပနိဿယ အာရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝိဇာနနကြိယာလျှင် အကျိုးရှိကုန်ရကား ဝိဇာနနကြိယာသာ ပဓာနဖြစ်သောကြောင့် ဝိဇာနနကြိယာကို စွဲသည်ဟူလိုသော်။
အယမာနုပုဗ္ဗီတိ၊ ကား။ ဝက္ခမာနာ၊ ဆိုလတ္တံ့သော။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ အယံ အနုပုဗ္ဗီ အနုက္ကမော၊ ဤအစဉ်သည်။ အနုက္ကမေန၊ ဖြင့်။ ဝက္ခမာနာ၊ ကုန်သော။ ဟာရနယာ၊ တို့သည်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေဋ္ဌီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သုတ္တာဒိဝသေန၊ သုတ် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နဝင်္ဂဿ၊ သော။ သာသနဿ၊ ကို။ ပရိယေသနာ၊ ရှာမှီးကြောင်းဖြစ်သော အဋ္ဌကထာသည်။ အတ္ထဝိစာရဏာ၊ အနက်ကို စီရင်ကြောင်းဖြစ်သော အဋ္ဌကထာသည်။ ဝါ၊ အနက်အစီရင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဧတံ ပစ္စတ္တံ၊ ဤပဌမာဝိဘတ်သည်။ သာမိအတ္ထေ၊ ၌။ ဟောတိ၊ ၏။ နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေဋ္ဌိယာ၊ ကိုးပါးအပြားရှိသော အင်္ဂါရှိသော သုတ်၏အနက်ကို ရှာမှီးကြောင်းဖြစ်သော အဋ္ဌကထာ၏။ အနုပုဗ္ဗီ၊ ဆိုလတ္တံ့သော ဟာရနယတို့၏ အစဉ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ အနုပုဗ္ဗီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပစ္စတ္တံ၊ သည်။ ကရဏတ္ထေ၊ ၌။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သာဓေတဗ္ဗေ၊ ဒေသနာဒေသိတသည် ပြီးစေအပ်သော။ ယထာဝုတ္တဝိဇာနနေ၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော သိခြင်း၌။ ဝက္ခမာနာယ၊ သော။ ဟာရနယာနုပုဗ္ဗိယာ၊ ဟာရနယတို့၏ အစဉ်ဖြင့်။ နဝဝိဓသုတ္တဿ၊ ကိုးပါးအပြားရှိသော သုတ္တန်၏။ အယံ အတ္ထပရိယေသနာ၊ ဤအနက်ကို ရှာမှီးခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကိုးပါးသော အင်္ဂါတို့သည် အချင်းချင်း မရောယှက်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ယင်းသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ဂေယျင်္ဂ အစရှိသည်တို့သည် သုတ်သဘော မရှိကုန်ရာ။ ယင်းသို့ မရှိသော် နဝဝိဓသုတ္တန္တဟူသော ဤစကားသည် ဆန့်ကျင်ခဲ့ရာ၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ စောဒကဆရာသည် ‘ဧတ္ထာဟ’ စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
ဧတ္ထ ဝစနေ၊ နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေဋ္ဌိဟူသော ဤစကား၌။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ ကိံ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ ဧတ္ထ၊ ဤမြတ်စွာဘုရားစကားတော်တို့တွင်။ ဝါ၊ ကိုးပါးသော အင်္ဂါတို့တွင်။ ဂေယျင်္ဂါဒီနံ၊ ဂေယျအင်္ဂါ အစရှိသည်တို့၏။ သုတ္တဘာဝေါ၊ သုတ်၏ အဖြစ်သည်။ ကထံ သိယာ၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်ရာအံ့နည်း။ တေသံ ဂေယျင်္ဂါဒီနံ၊ ထိုဂေ (ပေ ၅၃) ယျအင်္ဂါ အစရှိသည်တို့၏။ သုတ္တဘာဝေ စ၊ သုတ်၏ အဖြစ်သည်လည်း။ သတိ၊ သော်။ သာသနဿ၊ ၏။ နဝင်္ဂဘာဝေါ၊ ကိုးပါးသော အင်္ဂါရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ကထံ သိယာ၊ အံ့နည်း။
ဂေယျင်္ဂ အစရှိသည်တို့ပင် သုတ်မည်ကုန်သည် ဖြစ်အံ့။ သုတ္တင်္ဂဟူ၍ အသီးမဖြစ်ရာ။ ယင်းသို့ ဖြစ်သော် သာသနာတော်သည် နဝင်္ဂ မဖြစ်ရာ အဋ္ဌင်္ဂသာ ဖြစ်ရာခဲ့ ဟူလိုသော်။ ဂေယျင်္ဂ စသည်တို့တွင် စိုးစဉ်းသော အင်္ဂါတို့၏လည်း သုတ်၏အဖြစ် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဆိုအပ်ပြီးသော အဖြစ်သည် မလွန်သေး။ အလုံးစုံသော အင်္ဂါတို့၏ သုတ္တအဖြစ် ဖြစ်သည်ရှိသော်ကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိတော့အံ့နည်းဟု ပြလိုသော စောဒကသည် ‘ယဉ္စ’ အစရှိသည်ကို ဆိုသတည်း။
သင်္ဂဟေသု၊ အဋ္ဌကထာတို့၌။ “သဂါထကံ။ လ။ ကရဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ယဉ္စ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တထာ တသ္မိံ ဝစနေ၊ ထိုစကားကိုလည်း။ ဝုတ္တေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ သုတ္တင်္ဂမေဝ၊ သုတ်အင်္ဂါသည်သာလျှင်။ [ကျမ်း ၁၃] န သိယာ၊ ရာ။ အထာပိ၊ အကယ်၍လည်း။ ဝိသုံ၊ အသီး။ သုတ္တင်္ဂံ၊ သည်။ သိယာ၊ အံ့။ (အထာပိ ကထဉ္စိ သိယာဟူ၍လည်း အချို့စာရှိ၏။ အထာပိ၊ အကယ်၍လည်း။ ကထဉ္စိ၊ အမှတ်မရှိသော သုတ်အင်္ဂါသည်။ သိယာ၊ အံ့။ ဤသို့ပေး)။ ဓမ္မပဒါဒီနံ၊ တို့ကို။ ဂါထာဘာဝတော၊ ဂါထာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုတ္တင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သုတ်အင်္ဂါ၌ သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းသည်။ န ဟောတိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ မင်္ဂလသုတ္တာဒီနံ၊ တို့ကို။ (သုတ္တင်္ဂသင်္ဂဟော ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော နှစ်ပုဒ်၌ စပ်)။ သုတ္တင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သည်။ န သိယာ၊ ရာ။ သဂါထာဝဂ္ဂဿ၊ သဂါထာဝဂ်ကို။ သဂါထကတ္တာ၊ ဂါထာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော၊ ဂေယျအင်္ဂါ၌ သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ သဂါထကတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော ဝါ၊ ဂေယျအင်္ဂါ၌ ရေတွက်သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းသည်လည်း။ သိယာ၊ ၏။ ဥဘတောဝိဘင်္ဂါဒီသု၊ ဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌။ သဂါထကပ္ပဒေသာနံ၊ ဂါထာရှိသော ပါဠိအရပ်တို့ကို။ တထာ၊ တူ။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။
ထိုစောဒနာကို အကျဉ်းအားဖြင့် ရှေးဦးစွာ ဖြေလိုရကား ‘ဝုစ္စတေ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ပရိဟာရော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ သုတ္တန္တိ အယံ ဝိဓိ၊ သုတ်ဟူသော ဤအစီအရင်သည်။ သာမညဝိဓိ၊ သာမညအစီအရင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဂေယျင်္ဂါဒီနံ၊ တို့၏။ သုတ္တဿ ဘာဝေါ၊ သည်။ သိယာ၊ ၏။ သနိမိတ္တာ၊ ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသော အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သော။ အပရေ၊ သုတ္တင်္ဂမှ တစ်ပါးသော ဂေယျင်္ဂ အစရှိသည်တို့သည်။ ဝိသေသဝိဓယော၊ ဝိသေသအစီအရင်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာသနဿ၊ ၏။ နဝင်္ဂဘာဝေါ စ၊ ကိုးပါးသော အင်္ဂါရှိသည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ သုတ္တင်္ဂဉ္စ၊ သုတ်အင်္ဂါသည်လည်းကောင်း။ သိယာ၊ ၏။ နိရုဠှတ္တာ၊ မင်္ဂလသုတ် အစရှိသည်တို့၌ သုတ်၏အဖြစ် ထင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ မင်္ဂလသုတ္တာဒီနံ၊ တို့ကို။ သုတ္တင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သုတ်အင်္ဂါ၌ ရေတွက်ခြင်းသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏။ အညေန၊ စုဏ္ဏိယမှ တစ်ပါးသော ဂါထာနှင့်။ သဟတာ၊ တကွ၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မင်္ဂလသုတ္တာဒီနံ၊ တို့ကို။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သည်။ န သိယာ၊ ရာ။ အညတော၊ ဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌ လာသော ဂါထာတို့၏ တစ်ပါးသော ဂါထာဖြစ်သည် (ပေ ၅၄) ၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဥဘတောဝိဘင်္ဂါဒီသု၊ တို့၌။ သဂါထကပ္ပဒေသာနံ၊ တို့ကို။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သည်။ န သိယာ၊ ရာ။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ အပြည့်အစုံပေးမှ နားဝင်လွယ် ကျလွယ်အံ့သည်။ သုတ္တန္တိ သာမညဝိဓိကား ကထံ။ လ။ သုတ္တဘာဝေါ၏ အဖြေ။ ဝိသေသဝိဓယော ပရေ သနိမိတ္တာကား သုတ္တဘာဝေ။ လ။ သုတ္တင်္ဂမေဝ န သိယာ၏ အဖြေ။ နိရုဠှတ္တာကား အထာပိ။ လ။ ဓမ္မပဒါဒီနံ ဝိယ၏ အဖြေ။ သဟတာညေနကား ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော ဝါ။ လ။ သဂါထာဝဂ္ဂဿ ဝိယ၏ အဖြေ။ အညတောကား တထာ။ လ။ သဂါထကပ္ပဒေသာနံ၏ အဖြေဟု မှတ်လင့်ကုန်။
ဤသို့ အကျဉ်းအားဖြင့် ဖြေအပ်သော ပရိယာယ်ကို အကျယ်ချဲ့လိုရကား ‘သဗ္ဗဿာပိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ သဗ္ဗဿာပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဗုဒ္ဓဝစနဿ၊ ၏။ သုတ္တန္တိအယံ ဝိဓိ၊ သည်။ သာမညဝိဓိ၊ တည်း။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “ဧတ္တကံ တဿ၊ လ။ ပဉ္စသုတ္တသတာနီ”တိ အာဒိဝစနတော၊ ကြောင့်။ ဝိနယာဘိဓမ္မပရိယတ္တိဝိသေသေပိ၊ ဝိနည်း အဘိဓမ္မာဟူသော ပရိယတ်အထူး၌လည်း။ သုတ္တဝေါဟာရော၊ သုတ်ဟူသော ဝေါဟာရသည်။ ဒိဿတိ၊ ထင်၏။
သုတ္တန္တိ သာမညဝိဓိ’၏ အကျယ်ကို ချဲ့ပြီး၍ ယခုအခါ ‘ဝိသေသဝိဓယော ပရေ သနိမိတ္တာ’၏ အကျယ်ကို ချဲ့အံ့သောငှာ ‘တဒေကဒေသေသု ပန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တဒေကဒေသေသု ပန၊ ထိုသုတ်၏ အစိတ်ဖြစ်သော ပါဠိတော်တို့၌ကား။ တေန တေန နိမိတ္တေန၊ ထိုထိုသို့သော ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသောအကြောင်းနှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တည်ကုန်သော။ တစ်နည်းကား။ တေန တေန နိမိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ကုန်သော။ ဂေယျာဒယော၊ ဂေယျ အစရှိသည်တို့သည်။ ဝိသေသဝိဓယော၊ ထူးသော အစီအရင်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ထိုထိုသို့သော အကြောင်းနှင့်တကွ တည်ကုန်သောဟူပြီး အဘယ်သည် အဘယ်၏ အကြောင်းနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ‘ဂေယျင်္ဂ’စသည်တို့၏ အကြောင်းကို အကျယ်ပြအံ့သောငှာ ‘တထာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
တထာ တံ ဝစနံ၊ ကို။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဂေယျဿ၊ ဂေယျ၏။ သဂါထကတ္တံ၊ ဂါထာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ တဗ္ဘာဝနိမိတ္တံ၊ ထိုဂေယျအင်္ဂါ၏ အဖြစ်၏ အကြောင်းတည်း။
ယင်းသို့ ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ်သည် အကြောင်းဖြစ်သော သဂါထကသာ မည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်လော။ အဘယ်သို့ ဂေယျမည်နိုင်ပါအံ့နည်း။ အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆန့်ခဲ့၏ဟု ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘လောကေပိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ လောကေပိ၊ ၌လည်း။ သသိလောကံ ဝါ၊ စုဏ္ဏိယနှင့် တကွလည်း ဖြစ်သော။ သဂါထကံ ဝါ၊ ဂါထာနှင့် တကွလည်းဖြစ်သော။ (ဝါ သဒ္ဒါကား ‘အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ ပိသာစတော ဝါ’ စသည်တို့၌ကဲ့သို့ သမုစ္စယတ္ထတည်း။ ဝိကပ္ပနတ္ထမဟုတ်)။ စုဏ္ဏိယဂန္ထံ၊ စုဏ္ဏိယရှိသော ကျမ်းကို။ “ဂေယျ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ဂေယျ၊ ၏ အကြောင်းကို ပြပြီး၍ ဝေယျာကရဏ၏ အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဂါထာဝိရဟေ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဂါထာဝိရဟေ၊ ဂါထာမှ ကင်းသည်။ သတိ ပန၊ သော်ကား။ ပုစ္ဆိတွာ၊ ၍။ ဝိဿဇ္ဇနဘာဝေါ၊ ဖြေသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေယျာကရဏဿ၊ ၏။ တဗ္ဘာဝနိမိတ္တံ၊ ထိုဝေယျာကရဏအင်္ဂါ၏ အဖြစ်၏အကြောင်း (ပေ ၅၅) တည်း။ (နောက်မှ လိုက်စေသည်)။
ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ၏ အဖြစ်သည် ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာမည်ခြင်း၏ အကြောင်းသာ မဟုတ်ကုန်လော။ အဘယ်သို့ ဝေယျာကရဏ၏ အကြောင်း ဖြစ်အံ့နည်း။ အကြောင်းနှင့် အကျိုးဆန့်ခဲ့၏ဟု စောဒနာထွက်ရာသည်ကို နှလုံးထား၍ ‘ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနံ ဟိ ဗျာကရဏန္တိ ဝုစ္စတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနံ၊ ကို။ ဗျာကရဏန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ယင်းသို့သော် ဗျာကရဏ၏ အကြောင်းသာ ဆိုပါလော၊ ဝေယျာကရဏ၏ အကြောင်းဟူ၍ မဆိုသင့်ဘဲ ဆိုလေသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ဗျာကရဏမေဝ ဝေယျာကရဏန္တိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဗျာကရဏမေဝ၊ ဏသည်ပင်လျှင်။ ဝေယျာကရဏံ၊ ဏမည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဂါထာဝိရဟေဟူသော စကားကို မယူမူ၍ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနံ ဗျာကရဏံဟူသော စကားမျှကို ယူ၍ ‘ဧဝံ သန္တေ’စသည်ဖြင့် စောဒကဆရာ စောဒနာသတည်း။
ဧဝံ၊ ဤသို့ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာကို ဗျာကရဏဟူ၍ ဆိုအပ်သည်။ သန္တေ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ ပဉှာဝိဿဇ္ဇနဝသေန၊ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တာနံ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သဂါထကာဒီနမ္ပိ၊ ဂါထာရှိသော ပါဠိအစရှိသည်တို့၏လည်း။ ဝေယျာကရဏဘာဝေါ၊ ဏ၏ အဖြစ်သည်။ အာပဇ္ဇတိ၊ ရောက်ခဲ့၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ နာပဇ္ဇတိ၊ မရောက်။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဂေယျာဒိသညာနံ၊ ဂေယျအစရှိသော အမည်တို့၏။ (အနောကာသ၌ စပ်)။ အနောကာသဘာဝတော စ၊ အရာမဟုတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ (ဘာဝသမ္ဗန်ကား သဂါထကာဒီနံတည်း)။ “ဂါထာဝိရဟေ သတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝိသေသိတတ္တာ စ၊ အထူးပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နာပဇ္ဇတိ၊ မရောက်။
မှတ်ချက်။ ။ သဩကာသဝိဓိထက် အနောကာသဝိဓိ အားကြီးသောကြောင့်လည်းကောင်း။ ဂါထာမရှိသော ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာကိုသာ ဝေယျာကရဏဟု အလိုရှိအပ်သောကြောင့် လည်းကောင်း ဝေယျာကရဏအဖြစ်သည် မရောက်ဟူလိုသော်။ ‘တထာ ဟိ’စသော ပါဌ်ကိုကား အမွသေစနဂရုသိနာနနည်းအားဖြင့် ထားသတည်း။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူကား ‘ဂေယျာဒိသညာနံ အနောကာသဘာဝတော’ဟူသော ရှေးစကားကို ပြီးစေသောကြောင့် လည်းကောင်း။ ဂါထာဥဒါနစသည်တို့၏ နိမိတ်ကို ပြသောကြောင့်လည်းကောင်းတည်း။ ထိုကြောင့် ရှေးစကားကို ပြီးစေသည်ကို စွဲ၍ ဤသို့ ထွက်ရာ၏)။
အဋ္ဌကထာဆရာ ဆရာကား ဂေယျအစရှိသော သညာတို့၏ အရာမဟုတ်ဟု ဆို၏။ ယင်းသို့ အရာမဟုတ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိပါသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တထာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ (ဤသို့ ထွက်ရာ၏)။ (ဂါထာဥဒါန်းစသည်တို့၏ နိမိတ်ကို ပြသည်ကို စွဲ၍ ထွက်သော်ကား)။ အဋ္ဌကထာဆရာကား ဂေယျဝေယျာကရဏတို့၏ နိမိတ်ကို ဆိုပြီ။ ဂါထာဥဒါနစသည်တို့၏ နိမိတ်ကား အဘယ်နည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုအမေးပုစ္ဆာစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တထာ ဟိ’ စသည်ကိုမိန့်သော်။ (ဤသို့ထွက်ရာ၏)။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ အနောကာသသညာ၏ အားကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ (ဤကား ရှေးအထွက်နှင့်အညီတည်း။ နောက်အထွက်အားဖြင့်ကား)။ တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ (ဟိ ကား ပက္ခန္တရတည်း။ ပဒပူရဏလည်း ဟူ)။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ဂါထာဗန္ဓေသု၊ ဂါထာဗန္ဓသာဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ဂါထာအဖွဲ့သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မပဒါဒီသု၊ ကုန်သော။ သုတ္တဝိသေသေသု စ၊ (ပေ ၅၆) သုတ်အထူးတို့၌လည်းကောင်း။ (အထက်ကို လှမ်း၍ လည်း ပေးသည်)။ သဂါထကတ္တေ၊ ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ သောမနဿဉာဏမယိကဂါထာယုတ္တေသု၊ သောမနဿဉာဏ်ဖြင့် ပြီးသော ဂါထာနှင့် ယှဉ်ကုန်သော။ သုတ္တဝိသေသေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ “ဝုတ္တေဉှတ”န္တိ။ အာဒိဝစနသမ္ဗန္ဓေသု၊ ဝုတ္တေဉှတံအစရှိသော စကားနှင့် စပ်ကုန်သော။ သုတ္တဝိသေသေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ အဗ္ဘုတဓမ္မပဋိသံယုတ္တေသု၊ မဖြစ်ဖူးမြဲသော တရားနှင့် ယှဉ်ကုန်သော။ သုတ္တဝိသေသေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ယထာက္ကမံ၊ တိုင်း။ ဂါထာဥဒါနဣတိဝုတ္တကအဗ္ဘုတဓမ္မသညာ၊ ဂါထာဟူသော အမည် ဥဒါန်းဟူသော အမည် ဣတိဝုတ္တကဟူသော အမည် အဗ္ဘုတဓမ္မဟူသော အမည်သည်။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တည်၏။
‘ကေဝလံ ဂါထာဗန္ဓေသု’ဖြင့် ဂါထာ၏ နိမိတ်ကို။ ‘သောမနဿဉာဏမယိက ဂါထာယုတ္တေသု’ဖြင့် ဥဒါန်း၏နိမိတ်ကို။ ‘ဝုတ္တေဉှတ’န္တိအာဒိ ဝစနသမ္ဗန္ဓေသုဖြင့် ဣတိဝုတ္တက၏နိမိတ်ကို။ အဗ္ဘုတဓမ္မပဋိသံယုတ္တေသုဖြင့် အဗ္ဘုတဓမ္မ၏ နိမိတ်ကို ပြသတည်း။ ထိုဝိသေသနလေးပုဒ်တို့ကား ဟေတုမန္တချည်း။ အဘယ်ကြောင့်နည်း သက်သက်သော ဂါထာအဖွဲ့သာ ရှိသောကြောင့် ဂါထာမည်၏။ ဤသို့စသည်ဖြင့် ဟိတ်အနက် ရသင့်သောကြောင့်တည်း။
တထာ၊ ထိုမြို့။ ဂါထာဗန္ဓဘာဝေ၊ ဂါထာဗန္ဓ၏ အဖြစ်သည်။ သတိပိ၊ လည်း။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အတီတာသု၊ လွန်လေကုန်ပြီးသော။ ဇာတီသု၊ အဖြစ်တို့၌။ ဝါ၊ ဘဝတို့၌။ စရိယာနုဘာဝပ္ပကာသကေသု၊ အကျင့်၏အာနုဘော်ကို ပြတတ်ကုန်သော။ သုတ္တဝိသေသေသု၊ တို့၌။ (နောက်မှ လိုက်စေသည်)။ ဇာတကသညာ၊ ဇာတ်ဟူသော အမည်သည်။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌လည်း စရိယာနုဘာဝပ္ပကာသကေသုပါဌ်ဖြင့် ဂါထာဗန္ဓဖြစ်သော်လည်း ဂါထာမမည် ဇာတ်သာ မည်၏ဟု နိမိတ်ကို ပြသည်။
ပဉှာဝိဿဇ္ဇနဘာဝေ စ၊ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ သဂါထကတ္တေ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ ကေသုစိ သုတ္တန္တေသု၊ အချို့သော သုတ္တန်တို့၌။ ဝေဒဿ၊ အသိဉာဏ်ကို။ လဘာပနတော၊ ရစေတတ်သောကြောင့်။ ဝေဒလ္လသညာ၊ သည်။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
ယခုအခါ နိဂုံးအုပ်လိုရကား ‘ဧဝံ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဧဝံ၊ သို့။ သဂါထကတ္တာဒိနာ၊ ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသော။ တေန တေန နိမိတ္တေန၊ ထိုထိုသို့သော အကြောင်းဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ တေသု တေသု သုတ္တဝိသေသေသု၊ တို့၌။ ဂေယျင်္ဂါဒိသညာ၊ ဂေယျင်္ဂ အစရှိသော အမည်သည်။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုတ္တင်္ဂတော၊ မှ။ ပရေ၊ တစ်ပါးကုန်သော။ ဂေယျာဒယော၊ တို့သည်။ ဝိသေသဝိဓယော၊ ဝိသေသအစီအရင်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ၏။
ဂါထာရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသော အကြောင်းကြောင့် ဂေယျစသည် မည်သောဟု ဆိုပြီ။ သုတ္တမည်ခြင်း၏ အကြောင်းကား မရှိခဲ့။ ယင်းသို့ မရှိခဲ့သော် သုတ္တင်္ဂအသီး မဖြစ်ရာ။ ယင်းသို့မဖြစ်သော် သာသနာသည် အဋ္ဌင်္ဂသာ ဖြစ်ခဲ့ရာ၏ဟု စောဒနာရှိရကား ‘ယံ ပနေတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဧတ္ထ၊ ဤမြတ်စွာဘုရား စကားတော်တို့တွင်။ ဂေယျင်္ဂါဒိနိမိတ္တရဟိတံ၊ ဂေယျင်္ဂအင်္ဂါ အစရှိသည်တို့၏ အကြောင်းမှ ကင်းသော။ ယံ ပန သုတ္တံ၊ သည်။ (ပေ ၅၇) အတ္ထိ၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ သုတ္တင်္ဂံ၊ သုတ်အင်္ဂါသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဝိသေသသညာပရိဟာရေန၊ ဝိသေသသညာကိုစွန့်သဖြင့်။ သာမညသညာယ၊ သာမညသညာအားဖြင့်။ ပဝတ္တနတော၊ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဂေယျဝေယျာကရဏ အစရှိသော ဝိသေသသညာကို စွန့်၍ သုတ်ဟူသော သာမညသညာဖြင့် ဂေယျစသော ဝိသေသသညာမှ ကင်းသော ပါဠိကို သုတ်ဟု ဆိုသည်။ လောက၌ ငဖြူ ငညိုအစရှိသော ဝိသေသအမည်ကို စွန့်၍ လူဟူသော အမည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်အပ်သော သူကဲ့သို့ ဟူလိုသော်။
နနု စ၊ စောဒနာဦးအံ့။ သဂါထကံ၊ ဂါထာရှိသော။ [ကျမ်း ၁၄] သုတ္တံ၊ သည်။ ဂေယျံ၊ မည်၏။ နိဂ္ဂါထကံ၊ ဂါထာမရှိသော။ သုတ္တံ၊ သည်။ ဝေယျာကရဏံ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုတ္တင်္ဂံ၊ သည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်သင့်။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာ၊ စောဒနာခြင်းသည်။ တဒဝတ္ထာ ဧဝ၊ ထိုစောဒနာ အခိုက်အတန့်ရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ နနု၊ လော။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ သောဓိတတ္တာ၊ ဖြေအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဒဝတ္ထာ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဟိ၊ စွ။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဂါထာဝိရဟေ၊ ဂါထာမှ ကင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဘာဝေါ၊ သည်။ ဝေယျာကရဏဿ၊ ၏။ တဗ္ဘာဝနိမိတ္တံ၊ ထိုဝေယျာကရဏအင်္ဂါ၏ အဖြစ်၏ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သောဓိတံ၊ ဖြေအပ်ပြီ။
ဝိသေသဝိဓယော ပရေ သနိမိတ္တာ’၏ အကျယ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ‘နိရုဠှတ္တာ’ဝ၏ အကျယ်ကို ပြလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ယဉ္စ ဝုတ္တံ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
“ဂါထာဘာဝတော၊ ဂါထာ၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မင်္ဂလသုတ္တာဒီနံ၊ တို့ကို။ သုတ္တင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သုတ်အင်္ဂါ၌ ရေတွက်ခြင်းသည်။ န သိယာ၊ ရာ”။ ဣတိ၊ သို့။ ယဉ္စ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ တယာ၊ သင်စောဒကသည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တမ္ပိ ဝစနံ၊ သည်လည်း။ န ယုတ္တံ၊ သင့်။ ကသ္မာ၊ ကား။ နိရုဠှတ္တာ၊ သုတ်၏အဖြစ် ထင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
စင်စစ် မထင်ဘဲလျက်ကိုလည်း ထင်သည်ဟု ဆိုတကားဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘နိရုဠှော ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ မင်္ဂလသုတ္တာဒီသု၊ တို့၌။ သုတ္တဘာဝေါ၊ သည်။ နိရုဠှော၊ ထင်၏။
မင်္ဂလသုတ် စသည်တို့သည် ဂါထာဖြစ်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ ထိုသို့လျက် သုတ်၏အဖြစ် ထင်သောဟု ဆိုသော ဆရာစကား အသို့သင့်ပါအံ့နည်း စုဒ်ရှိရကား ‘န ဟိ တာနိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တာနိ၊ ထိုမင်္ဂလသုတ် အစရှိသည်တို့သည်။ ဓမ္မပဒဗုဒ္ဓဝံသာဒယော၊ တို့သည်။ ဂါထာဘာဝေန၊ ဂါထာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပညာတာနိ ဝိယ၊ ထင်ကုန်သကဲ့သို့။ ဂါထာဘာဝေန၊ ဖြင့်။ န ပညာတာနိ၊ ကုန်။ ကိန္တု၊ စင်စစ်သော်ကား။ သုတ္တဘာဝေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ပညာတာနိ၊ ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အဋ္ဌကထာယံ၊ ၌။ “သုတ္တနာမက”န္တိ၊ ဟူ၍။ နာမဂ္ဂဟဏံ၊ နာမသဒ္ဒါကို။ ကတံ၊ ၏။
နိရုဠှတ္တာ’၏ အကျယ်ကို ချဲ့ပြီး၍ ‘သဟတာညေန’၏ အကျယ်ကို ချဲ့လိုရကား ‘ယံ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
“သဂါထကတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော ဝါ၊ သည်လည်း။ သိယာ၊ ၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယံ ပန ဝစနံ၊ ကို။ တယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဒပိ တမ္ပိ ဝစနံ၊ သည်လည်း။ နတ္ထိ န ယုဇ္ဇတိ၊ မသင့်။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အညေန၊ စုဏ္ဏိယမှ တစ်ပါးဖြင့်။ သဟတာ၊ တကွ၏အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နတ္ထိ န ယုဇ္ဇတိ၊ မသင့်။ ဟိ၊ စွ။ ဂါထာဟိ၊ တို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဂါထကံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌သဟဂါထာဟီတိ (ပေ ၅၈) ပိဟု အချို့စာ ရှိ၏။ ပိမလို ‘ဟိ’သာ လိုသည်။ အချို့စာကား ဟိလည်းမရှိ ပိလည်းမရှိ)။
သဟဘာဝေါ စ နာမ၊ တကွအဖြစ် မည်သည်လည်း။ အတ္ထတော၊ မှ။ အညေန၊ တစ်ပါးဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။
မင်္ဂလသုတ် စသည်တို့သည် မိမိမှတစ်ပါးဖြစ်သော ဂါထာနှင့်တကွဖြစ်ခဲ့သော် ဂေယျင်္ဂမည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်ကုန်လော စုဒ်ရှိရကား ‘န စ မင်္ဂလသုတ္တာဒီသု’ စသည်ကို မိန့်သော်။
မင်္ဂလသုတ္တာဒီသု၊ တို့၌။ ဂါထာဝိနိမုတ္တော၊ ဂါထာမှ လွတ်သော။ ကောစိ၊ သော။ သုတ္တပ္ပဒေသော၊ သည်။ န စ အတ္ထိ၊ မရှိ။
ဂါထာမှ လွတ်သော သုတ်အရပ်မရှိသော် ဂါထာအပေါင်းသည် တစ်စိတ်သော ဂါထာနှင့်တကွဖြစ်၍ ဂေယျမည်ကောင်းသေး၏ တကားဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ယော သဟ။ လ။ အတ္ထိ’ကို မိန့်သတည်း။
ယော သုတ္တပ္ပဒေသော၊ အကြင်သုတ်အရပ်သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဂါထာဟိ၊ တို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စေယျ၊ ဆိုရာ၏။ ကောစိ၊ သော။ သမုဒါယော နာမ၊ အပေါင်းမည်သော။ သော သုတ္တပ္ပဒေသော၊ သည်။ န စ အတ္ထိ၊ မရှိ။ (အစိတ်တို့၏ သမဝါထကိုသာ အပေါင်းဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်ရကား၊ အပေါင်းဟု ပရမတ္ထအားဖြင့် မရှိဟူလိုသော်)။
သဟတာညေန’၏ အကျယ်ကို ချဲ့ပြီး၍ ယခုအခါ ‘အညတော’၏ အကျယ်ကို ချဲ့လိုသောကြောင့် ‘ယဒပိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
“ဥဘတောဝိဘင်္ဂါဒီသု၊ တို့၌။ သဂါထကပ္ပဒေသာနံ၊ ဂါထာရှိသော ပါဠိရပ်တို့၏။ ဂေယျင်္ဂသင်္ဂဟော၊ သည်။ သိယာ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ယဒပိ ယံ အပိ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ တယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဒပိ တံ အပိ ဝစနံ၊ သည်လည်း။ န ယုဇ္ဇတိ၊ သင့်။ ကသ္မာ၊ ကား။ အညတော၊ ဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌ လာသော ဂါထာတို့၏ တစ်ပါးသော ဂါထာဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ဟိ၊ စွ။ တာ ဂါထာ၊ ထိုဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌ လာသော ဂါထာတို့သည်။ ဇာတကာဒိပရိယာပန္နတ္တာ၊ ဇာတ်အစရှိသည်တို့၌ အကျုံးဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အညာ ဧဝ၊ တစ်ပါးတို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အတော တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာဟိ၊ ထိုဂါထာတို့ဖြင့်။ ဥဘတောဝိဘင်္ဂါဒီနံ၊ တို့၏။ ဂေယျင်္ဂဘာဝေါ၊ ဂေယျအင်္ဂါ၏ အဖြစ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။
မှတ်ချက်။ ။ ဇာတ်အစရှိသည်တို့၌ လာသော ဂါထာကိုသာယူ၍ ဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌ ဆိုလေသည်။ ဥဘတောဝိဘင်း အစရှိသည်တို့၌ လာရင်းမဟုတ်။ ထိုကြောင့် ထိုဂါထာတို့ဖြင့် ဂေယျင်္ဂ မဖြစ်ဟူလိုသော်။
ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တာဒီနံ၊ အစရှိကုန်သော။ အင်္ဂါနံ၊ တို့၏။ အညမညသင်္ကရာဘာဝေါ၊ အချင်းချင်းရောယှက်ခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ထိုသို့ သုတ္တင်္ဂ အစရှိသည်တို့သည် အချင်းချင်း မရောယှက်ကြကုန်သည်ရှိသော် ‘နဝင်္ဂပရိယေဋ္ဌိ’ဟူ၍သာ အရှင်ကစ္စည်းထေရ် မဆိုအပ်ကောင်းပါသလော။ အဘယ်ကြောင့် ‘နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေဋ္ဌိ’ဟု ဆိုလေသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ယသ္မာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ကို။ ယထာဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထာနံ၊ အကျိုးတို့ကို။ သူစနာဒိအတ္ထေန၊ ပြခြင်း အစရှိသော အနက်ကြောင့်။ သုတ္တနေ႖ဝ၊ သုတ်ဟူ၍သာလျှင်။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေဋ္ဌီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာစရိယေန၊ အရှင်မဟာကစ္စည်းဆရာသည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၂၊ ဥဒ္ဒေသဝါရအဖွင့်
စာပိုဒ် ၁။ ဧဝံ၊ သို့။ သင်္ဂဟဝါရေန၊ ဖြင့်။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿိတေ၊ ကုန်သော။ ဟာရာဒယော၊ တို့ကို။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဝိဘာဂေန၊ သရုပ်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမေ (ပေ ၅၉) သောဠသ ဟာရာ”တိ အာဒိဒေသနာ၊ အစရှိသော ဒေသနာကို။ အာရဒ္ဓါ၊ အားထုတ်အပ်၏။ တတ္ထ၊ ထိုတတ္ထ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ အစရှိသော ဒေသနာ၌။ တတ္ထာတိ ပဒဿ၊ ၏။ “သောဠသဟာရာ နေတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တသ္မိံ ဝစနေ၊ ထိုသောဠသ ဟာရာ နေတ္တိဟူသော စကား၌။ ဝါ၊ ကား။ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ထိုသောဠသ ဟာရာ နေတ္တိဟူသော ဂါထာ၌။ ယာနိ ဟာရနယမူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဓဋာနိ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။ တေသု၊ ထိုဟာရနယမူလပဒတို့တွင်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကတမေတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပုစ္ဆာဝစနံ၊ ပုစ္ဆာစကားတည်း။ ဧသာ ပုစ္ဆာ စ နာမ၊ မည်သည်ကား။ အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ဝိမတိစ္ဆေဒနာပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ အနုမတိပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉ္စဝိဓာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာသု၊ ထိုငါးပါးသော ပုစ္ဆာတို့တွင်။ အယံ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ ကထေကုကမျတာပုစ္ဆာ၊ တည်း။ သောဠသာတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဂဏနဝသေန၊ အရေအတွက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိစ္ဆေဒေါ၊ ပိုင်းခြားသော သဒ္ဒါတည်း။
သောဠသ’သဒ္ဒါဖြင့် အရေအတွက်ကို ပိုင်းခြား၍ အဘယ်အကျိုးရှိပါသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ရာလေရကား ‘တေန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တေန၊ ထိုသောဠသဟူသော သဒ္ဒါဖြင့်။ နေသံ၊ ထိုဟာရတို့၏။ တတော၊ ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးထက်။ ဥဒ္ဓဉ္စ၊ အလွန်သည်လည်းကောင်း။ အဓော စ၊ အယုတ်သည်လည်းကောင်း။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ [ကျမ်း ၁၅] ဧတပရမတံ၊ ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး အတိုင်းအရှည်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သာ စ ဧတပရမတာ၊ သည်လည်း။ ပရတော၊ မှ။ ဝါ၊ ၌။ အာဝိ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဟာရာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဂဏနဝသေန၊ အရေအတွက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိစ္ဆိန္နာနံ၊ ပိုင်းခြားအပ်သော ဟာရတို့ကို။ သာမညတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿနံ၊ ပြသော သဒ္ဒါတည်း။ ဒေသနာ ဝိစယောတိ အာဒိ၊ အစရှိသော စကားသည်။ သရူပဒဿနံ၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ထိုတတ္ထ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ အစရှိသော ပါဠိ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ကေနဋ္ဌေန၊ အဘယ်သဘောကြောင့်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်သနည်း။ ဧတေဟိ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေသု၊ တို့၌။ သုတ္တဂေယျာဒိဝိသယာ၊ သုတ္တဂေယျ စသည်လျှင် အာရုံရှိကုန်သော။ အညာဏသံသယဝိပလ္လာသာ၊ မသိခြင်း ယုံမှားခြင်း ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့ကို။ ဟရီယန္တိ၊ ပယ်ဖျောက်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ သယံ၊ မိမိတို့သည်။ တာနိ၊ ထိုမသိခြင်း ယုံမှားခြင်း ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့ကို။ ဟရန္တိ၊ ပယ်ဖျောက်တတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဟရဏမတ္တမေဝ၊ ပယ်ဖျောက်ခြင်းမျှသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဖလူပစာရေန၊ ဖလူပစာရအားဖြင့်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အညာဏ အစရှိသည်တို့၏ ပယ်ဖျောက်ခြင်းအဘာဝသည် မုချအားဖြင့် ဟာရမည်၏။ အဘာဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဒေသနာဝိသယ အစရှိသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသတို့သည်ကား ဖလူပစာရတ္ထအားဖြင့် ဟာရမည်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
အထ ဝါ၊ ကား။ ယေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့ကို။ ဓမ္မသံဝဏ္ဏကဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကေဟိ၊ တရားကို ဖွင့် (ပေ ၆၀) သောပုဂ္ဂိုလ် တရားကို နာသောပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ ဒါနဂ္ဂဟဏဝသေန၊ ပေးလှူခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဟရီယန္တိ ဝေါဟရီယန္တိ၊ ခေါ်ဝေါ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။
ဤသို့ ဟရီယန္တိ ဧတေတိ အစရှိသည်ဖြင့် ကရဏသာဓန အဓိကရဏသာဓန ကမ္မသာဓန ဘာဝသာဓနတို့၏အစွမ်းအားဖြင့် ဟာရသဒ္ဒါ၏ အနက်ကို ဆိုပြီး၍ သဒိသကမ္မုနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြခြင်းငှာ ‘အထ ဝါ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ယေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ ဝိယ၊ ရတနာပုလဲသွယ်တို့ကဲ့သို့။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။
ရတနာပုလဲသွယ်ကဲ့သို့ အဘယ်သို့ ဖြစ်ကုန်သနည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိ၍ ရတနာပုလဲသွယ်ကဲ့သို့ ဖြစ်သည်ကို ထင်ရှားစွာ ပြလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ယထာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တံ ပါကဋံ ကရောမိ၊ ရတနာပုလဲသွယ်ကဲ့သို့ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကို ထင်ရှားစွာ ပြုအံ့။ ဟာရသင်္ခါတော၊ ဟာရဟု ဆိုအပ်သော။ အနေကရတနာဝလိသမူဟော၊ များစွာသော ရတနာပုလဲသွယ်အပေါင်းသည်။ အတ္တနော၊ ၏။ အဝယဝဘူတရတနသမ္ဖဿေဟိ၊ အစိတ်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော ရတနာအတွေ့တို့သည်။ သမုပ္ပဇ္ဇနီယမာနဟိလာဒသုခေါ၊ ဖြစ်စေအပ်သော လွန်စွာ ချမ်းသာခြင်းရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ နိဒါဃပရိဠာဟုပဇနိတံ၊ နွေကာလ၌ ဖြစ်သောပူပန်ခြင်းသည် ဖြစ်စေအပ်သော။ တဒုပဘောဂီဇနသရီရသန္တာပံ၊ ထိုရတနာပုလဲသွယ်ကို သုံးဆောင်ကုန်သော သူတို့၏ ကိုယ်၌ဖြစ်သော ပူပန်ခြင်းကို။ ဝူပသမေတိ ယထာ၊ ငြိမ်းစေသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ နာနာဝိဓပရမတ္ထရတနပ္ပဗန္ဓာ နာနာဝိဓပရမတ္ထရတနပ္ပဗန္ဓာနံ၊ အထူးထူး အပြားပြားသော မြတ်သောအနက်ဟု ဆိုအပ်သော ရတနာအပေါင်းတို့၏။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ အဖွင့်အထူးဖြစ်ကုန်သော။ ဧတေပိ ဟာရာ၊ ထိုဟာရတို့သည်လည်း။ အတ္တနော၊ ၏။ အဝယဝဘူတပရမတ္ထရတနာဓိဂမေန၊ အစိတ်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော မြတ်သော အနက်ဟု ဆိုအပ်သော ရတနာကို ရသဖြင့်။ ဝါ၊ ရခြင်းသည်။ သမုပ္ပါဒိယမာနနိဗ္ဗုတိသုခါ၊ ဖြစ်စေအပ်သော ငြိမ်းခြင်း ချမ်းသာခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကာမရာဂါဒိကိလေသဟေတုကံ၊ ကာမရာဂ အစရှိသော ကိလေသာလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကဇနဟဒယပရိတာပံ၊ တရားနာကုန်သော သူတို့၏နှလုံး၌ ဖြစ်သောပူပန်ခြင်းကို။ ဝူပသမေန္တိ၊ ငြိမ်းစေကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
အထုံးအဖွဲ့ကို ပြုခြင်း အစရှိသော အနက်ကြောင့် ဂန္ထအစရှိသော သဒ္ဒါတို့၏ ပြီးခြင်းကဲ့သို့ ကင်းခြင်းကို ပြုခြင်းအစရှိသော အနက်ကြောင့် ဟာရသဒ္ဒါ၏ ပြီးခြင်းကို တစ်ဖန်ပြလိုရကား ‘အထ ဝါ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
အထ ဝါ၊ ကား။ ယေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ အညာဏာဒီနံ၊ မသိခြင်း အစရှိသည်တို့၏။ ဟာရံ အပဂမံ၊ ကင်းခြင်းကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ယေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ အညာဏာဒီနံ၊ တို့၏။ ဟာရံ အပဂမံ၊ ကို။ အာစိက္ခန္တိ၊ ကြားတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။ (ဤသို့ နောက်မှ ကြောင်း (ပေ ၆၁) ၍ပေး)။ အထ ဝါ၊ ကား။ သောတုဇနစိတ္တဿ၊ နာသော သူ၏ စိတ်ကို။ ဟရဏတော စ၊ ဆောင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ရမဏတော စ၊ မွေ့လျော်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိရုတ္တိနယေန၊ နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့်။ “ဘဝေသု၊ ဘဝသုံးပါးတို့၌။ ဝန္တဂမနော၊ အန်အပ်ပြီးသော သွားခြင်းရှိသော မြတ်စွာဘုရားကို။ ဘဂဝါတိ၊ ဟူ၍”။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ဆိုအပ်သကဲ့သို့။ ဟာရာ၊ မည်ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ သောတုဇနဿ မနံ ဟရန္တီတိ မနောဟရာ ရမေန္တီတိ မနောရမာ၊ မနောဟာရာ စ တေ မနောရမာ စာတိ ဟာရာဟု ပြု၍ ဘဝဝန္တဂမနဆိုလိုလျက် ဘဝသဒ္ဒါမှ ဘကို။ ဝန္တသဒ္ဒါမှ ဝကို။ ဂမနသဒ္ဒါမှ ဂကို ယူ၍ ဝနှင့် ဂကို ရှေ့နောက် ပြန်၍ ဘဂဝါဟူ၏သို့ နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် မနောဟရသဒ္ဒါမှ ဟကို။ မနောရမသဒ္ဒါမှ ရကို ယူ၍ ဟ၌ အကို ဒီဃပြု၍ ဟာရမည်သည် ဟူလိုသော်။
အယံ အတ္ထော၊ သည်။ တာဝ၊ စွာ။ ဟာရာနံ၊ တို့၏။ သာဓာရဏတော၊ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ဟာရတို့နှင့် ဆက်ဆံသောအားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ (ဝုတ္တော၊ သော။ ဤသို့သော်လည်းထည့်)။ အတ္ထော၊ တည်း။
အသာဓာရဏတော ပန၊ မဆက်ဆံသောအားဖြင့်ကား။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတာယ ဓမ္မဇာတိယာ၊ ဖြင့်။ သုတ္တတ္ထော၊ ကို။ ဒေသီယတိ သံဝဏ္ဏီယတိ၊ ဖွင့်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ ဓမ္မဇာတိ၊ သည်။ ဒေသနာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဒေသနာသဟစရဏတော၊ ဒေသနာနှင့် တကွဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ဒေသနာ၊ မည်၏။ နနု စ စောဒေမိ၊ အံ့။ အညေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ ဒေသနာသင်္ခါတဿ၊ ဒေသနာဟု ဆိုအပ်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနတော၊ အနက်ကို ဖွင့်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒေသနာသဟစာရိနောဝ၊ ဒေသနာနှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ နနု၊ ဖြစ်ကုန်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ အယံ ဟာရော၊ သည်။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ ယထာရုတဝသေနေဝ၊ တိုက်ရိုက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဝိညာယမာနော၊ သိအပ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဒေသနာယ၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ စရတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝတ္တဗ္ဗတံ၊ ဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ အရဟတိ၊ ထိုက်၏။ တထာ၊ တူ။ ပရေ၊ တစ်ပါးသော ဟာရတို့သည်။ န အရဟန္တိ၊ ကုန်။
အဋ္ဌကထာဆရာ တစ်ပါးသော ဟာရတို့သည်လည်း ဒေသနာဟု ဆိုအပ်သော သုတ်၏ အနက်ကို ဖွင့်သောကြောင့် ဒေသနာနှင့်တကွ ဖြစ်ပါကုန်လျက် ဒေသနာဟာရသာ ဒေသနာနှင့် တကွဖြစ်၏ဟု ဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ထိုက်၏ဟူ၍ဆိုသော ဆရာစကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘န ဟိ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏာဒိသန္ဒဿနရဟိတာ၊ အဿာဒအာဒီနဝနိဿရဏ အစရှိသည်ကို ပြခြင်းမှ ကင်းသော။ သုတ္တဒေသနာ၊ သုတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဒေသနာသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ အယံ ဟာရော စ၊ သည်လည်း။ အဿာဒါဒိသန္ဒဿနဝိဘာဝနလက္ခဏော၊ အဿာဒ အစရှိသည်ကို ပြသော ဒေသနာကို ထင်ရှားပြခြင်း လက္ခဏာရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ (ပေ ၆၂) ဟာရော၊ သည်။ ဒေသနာယ၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ စရတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝတ္တဗ္ဗတ္တံ၊ ကို။ အရဟတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ ပဒပဉှာဒယော၊ ပဒပဉှာ အစရှိသည်တို့ကို။ ဝိစိယန္တိ၊ စီစစ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ဝိစယော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုပဒပဉှာ အစရှိသည်တို့ကို။ ဝိစိတိ ဧဝ၊ စိစစ်ခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိစယော၊ မည်၏။ ပါဠိယံ ပန၊ ၌ကား။ ဝိစိနတိ၊ စိစစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိစယော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ (ကိံ ဝိစိနတိ ပဒံ ဝိစိနတိ အစရှိသော ဝိစယဟာရဝိဘင်းကို ရည်၍ ဆိုသည်)။
ယုတ္တီတိ၊ ကား။ ဥပပတ္တိသာဓနယုတ္တိ၊ လက္ခဏာအကြောင်းတည်း။ ဝါ၊ ပြီးစေတတ်သော အသင့်တည်း။ ဣဓ ပန၊ ဤအရာ၌ကား။ ယုတ္တိဝိစာရဏာ၊ ယုတ္တိကို စီရင်ခြင်းသည်။ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ ဝိစာရဏဟူသော နောက်ပုဒ်ကျေသောအားဖြင့်။ ယုတ္တိ၊ မည်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူမူကား။ ရူပဘဝေါ၊ သည်။ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ ဘဝဟူသော နောက်ပုဒ်ကျေသောအားဖြင့်။ (နောက်မှ လိုက်စေသည်)။ ရူပံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ယုတ္တိသဟစရဏတော၊ ယုတ္တိနှင့် တကွဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ယုတ္တိ၊ မည်၏။ ဣဓာပိ၊ ဤယုတ္တိဟာရ၌လည်း။ ဒေသနာဟာရေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော၊ ချဲ့အပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ နနု စ အညေပိ ဟာရယုတ္တိသဘာဝါ ဧဝ အစရှိသည်ဖြင့် ဒေသနာဟာရ၌ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့် အနက်ကို ချဲ့လေဟူလိုသော်။
[ကျမ်း ၁၆] ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ အာသန္နကာရဏံ၊ နီးစွာသော အကြောင်းသည်။ ဣဓာပိ၊ ဤဟာရ၌လည်း။ ပဒဋ္ဌာနဝိစာရဏာ၊ ပဒဋ္ဌာန်ကို စီရင်ခြင်းသည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဣတိ အာဒိ၊ ဤသို့ အစရှိသော စကားကို။ ဝုတ္ထနယေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ ဧကလက္ခဏာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ အဝုတ္တာပိ၊ သုတ်၌ မဟောအပ်ကုန်သော်လည်း။ ဧကဝစနေန၊ တစ်ခုသော တရားကို ဟောသဖြင့်။ လက္ခီယန္တိ၊ မှတ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လက္ခဏံ၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ ဝိဘာဂေန၊ ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဝိယူဟီယန္တိ ပိဏ္ဍီယန္တိ၊ ပေါင်းအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗျူဟော၊ မည်၏။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဒဿိယမာနာနံ၊ ပြအပ်ကုန်သော။ နိဗ္ဗစနာဒီနံ၊ ဝိဂြိုဟ် အစရှိကုန်သော။ စတုန္နံ၊ လေးပါးသော အနက်တို့ကို။ ဗျူဟော၊ ပေါင်းရာပေါင်းကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတုဗျူဟော၊ ၏။
ဥတ္တရဿ လောပေါ စသည်ကဲ့သို့ ဘိန္နာဓိကရဏပုဒ်တို့၏လည်း ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်ကို ရအပ်ရကား ‘စတုန္နံ ဝါ ဗျူဟော’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ စတုန္နံ၊ နိဗ္ဗစနအစရှိသော လေးပါးသော အနက်တို့၏။ ဗျူဟော၊ ပေါင်းခြင်းသည်။ ဝါ၊ အပေါင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ စတုဗျူဟော၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်၌ ဗျူဟောကို ဝိဟနံ သပိဏ္ဍနံ ဗျူဟောဟု ဘာဝသာဓနပြု။ ရှေးကဲ့သို့ ကရဏ အဓိကရဏ မပြုလင့်။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သဘာဂါ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝိသဘာဂါ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ (ပေ ၆၃) စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အာဝဋ္ဋီယန္တိ၊ လည်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ အာဝဋ္ဋော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုသဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့၏။ အာဝဋ္ဋနံ၊ လည်ခြင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဝဋ္ဋော၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သာဓာရဏာသာဓာရဏာနံ၊ ဏဖြစ်ကုန်သော။ သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ၊ သံကိလေသတရား ဝေါဒါနတရားတို့၏။ ဘူမိယော၊ အရာတို့ကို။ ဝါ၊ ဘုံတို့ကို။ ဝိဘဇီယန္တိ၊ ဝေဖန်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ဝိဘတ္တိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေသံ၊ ထိုသံကိလေသဝေါဒါနတရားတို့၏။ ဘူမိယော၊ တို့ကို။ ဝိဘဇနံ၊ ဝေဖန်ခြင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဘတ္တိ၊ မည်၏။
ဣမိနာ ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ပဋိပက္ခဝသေန၊ ဆန့်ကျင်ဘက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိဝတ္တီယန္တိ၊ လည်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိဝတ္တနော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုသုတ်၌ ဟောအပ်ကုန်သော တရားတို့၏။ ပဋိပက္ခဝသေန၊ ဖြင့်။ (လိုက်စေသည်)။ ပရိဝတ္တနံ၊ လည်ခြင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိဝတ္တနော၊ မည်၏။
ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ ဧကဿေဝတ္ထဿ၊ တစ်ခုသော အနက်ကိုသာလျှင်။ ဝါစကံ၊ ဟောတတ်သော။ ဝိဝိဓံ၊ သော။ ဝစနံ၊ သဒ္ဒါသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ဝေဝစနံ၊ မည်၏။ ဝိဝစနမေဝ၊ ဝိဝစနသည်ပင်လျှင်။ ဝေဝစနံ၊ မည်၏။ (ဏပစ္စည်းကား သွတ္ထဟူလိုသော်)။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေန ဝစနေန၊ ဤသဒ္ဒါသည်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝိဝိဓံ၊ အထူးထူး အပြားပြား။ ဝုစ္စတိ၊ ဟောအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဝစနံ၊ မည်၏။ (ဤဝိကပ်၌ သဒ္ဒါရ၊ ရှေးဝိကပ်၌ ဟာရ ရ၏ဟု ကြံသည်)။ သေသံ၊ အကြွင်းသည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိသလျှင်ကတည်း။ (ဝိဝစနမေဝ ဝေဝစနံ စသည်ကို သေသံဟူသတည်း)။
ဣမိနာ ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ အတ္ထာ၊ တို့ကို။ ပကာရေဟိ၊ အပြားတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ပဘေဒတော၊ အထူးအားဖြင့်။ ဉာပီယန္တိ၊ သိအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ပညတ္တိ၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သုတ္တာဂတာ၊ သုတ်၌ လာကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒါဒီသု၊ အစရှိသည်တို့၌။ ဩတာရီယန္တိ အနုပ္ပဝေသီယန္တိ၊ သွင်းအပ်ကုန်၏။ ဝါ၊ သက်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ဩတရဏော၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သုတ္တေ၊ ၌။ ပဒပဒတ္ထပဉှာရမ္ဘာ၊ ပုဒ်အနက် ပဉှာအာရမ္ဘတို့ကို။ သောဓီယန္တိ၊ သုတ်သင်အပ်ကုန်၏။ သမာဓီယန္တိ၊ ပယ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရာ၊ သည်။ သောဓနော၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ သာမညဝိသေသဘူတာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဝိကပ္ပေန၊ အထူးကြံခြင်းနှင့်။ ဝိနာ၊ ကင်း၍။ တစ်နည်းကား။ ဝိကပ္ပေန၊ ကို။ ဝိနာ၊ ကြဉ်၍။ အဓိဋ္ဌီယန္တိ၊ ဆောက်တည်အပ်ကုန်၏။ အနုပဝတ္တီယန္တိ၊ ဟောတိုင်း မှတ်အပ်ကုန်၏။ ဝါ၊ ဟောတိုင်း ဖြစ်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ အဓိဋ္ဌာနော၊ မည်၏။
ယော ဓမ္မော၊ သည်။ ဖလံ၊ ကို။ ပရိကရောတိ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ပြုပြင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ ပရိက္ခာရော၊ မည်၏။ ဟေ (ပေ ၆၄) တု စ၊ ဟေတုအကြောင်းကိုလည်းကောင်း။ ပစ္စယော စ၊ ပစ္စယအကြောင်းကိုလည်းကောင်း။ လဗ္ဘတိ၊ အပ်၏။ ယော ဟာရော၊ သည်။ ပရိက္ခာရံ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းကို။ အာစိက္ခတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ ပရိက္ခာရော၊ မည်၏။ ဟာရော၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပရိက္ခာရဝိသယတ္တာ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းလျှင် အရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဒုတိယ’တိ’တွင် စပ်၊ ပရံပရဟိတ်တည်း)။ ပရိက္ခာရသဟစရဏတော၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ပရိက္ခရော၊ မည်၏။
ဧတေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ ဟာရေ၊ ၌။ ပဒဋ္ဌာနာဒိမုခေန၊ ပဒဋ္ဌာန် အစရှိသည်ကို အဦးပြုသဖြင့်။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ သမာရောပီယန္တိ၊ ကောင်းစွာ တင်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဟာရော၊ သည်။ သမာရောပနော၊ မည်၏။ သဗ္ဗတ္ထ စ၊ အလုံးစုံသော ဟာရတို့၌လည်း။ ဘာဝသာဓနဝသေနာပိ၊ ၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ အတ္ထော၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿာပိ၊ ထိုဘာဝသာဓန၏လည်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ အပ်၏။
[ကျမ်း ၁၇] တဿာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ ဟာရုဒ္ဒေသဿ၊ သ၏။ အနုဂီတီတိ၊ ကား။ ဝုတ္တဿေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်သာဖြစ်သော။ အတ္ထဿ၊ ကို။ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ၊ ယူလွယ်စေခြင်းငှာ။ အနုပစ္ဆာ၊ နောက်၌။ ဂါယနဂါထာ၊ ဆိုသော ဂါထာတည်း။ တာသု၊ ထိုဂါထာတို့တွင်။ ဩသာနဂါထာယ၊ အဆုံးဖြစ်သော ဂါထာ၌။ အတ္ထတော အသံကိဏ္ဏာတိ၊ ကား။ ပဒတ္ထေန၊ ပုဒ်အနက်အားဖြင့်။ သင်္ကရရဟိတာ၊ ရောယှက်ခြင်းမှ ကင်းကုန်သော။ (သောဠသဟာရာဟူသော ဝိသေသျကို ငဲ့၍ ဝိသေသနပေးသည်)။ တေန၊ ထိုအတ္ထတော အသံကိဏ္ဏာဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ကေစိ ဟာရာ၊ အချို့သော ဟာရတို့သည်။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ အဝိသိဋ္ဌာ ဝိယ၊ မထူးကုန်သကဲ့သို့။ ယဒိပိ ဒိဿန္တိ၊ အကယ်၍ကား ထင်ကုန်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ သော်လည်း။ တေသံ၊ ထိုအချို့သော ဟာရတို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ သင်္ကရော၊ ရောယှက်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အချို့သော ဟာရ ဟူသည်ကား ပဒဋ္ဌာနဟာရ ပရိက္ခာရဟာရ အာဝဋ္ဋဟာရ ပရိဝတ္တနဟာရ ပညတ္တိဟာရ ဩတရဏဟာရတည်း။
နေသံ၊ ထိုအချို့သော ဟာရတို့၏။ သော စ အသင်္ကရော၊ သည်လည်း။ လက္ခဏနိဒ္ဒေသေ၊ လက္ခဏာကို ပြသော အရာတို့၌။ သုပါကဋော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧတေသဉ္စေဝါတိ၊ ကား။ သောဠသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဧတေသံ ဟာရာနံ၊ တို့၏။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ အသင်္ကရော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ စေဝ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်သာလျှင်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ကိံ ဘဝတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ဝိတ္ထာရတယာ ဝိတ္ထာရေန၊ အကျယ်အားဖြင့်။ နယဝိဘတ္တိ၊ အသင့်အားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းသည်။ နယေန ဥပါယေန ဉာယေန၊ အသင့်အားဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ (ဝုတ္တိနည်းဖွင့်သည်)။ ဧတေန၊ ဤနယဝိဘတ္တိဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ တံ ဧဝ အသံကိဏ္ဏတံ၊ ထိုမရောယှက်သည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတိ၊ ထင်ရှားပြ၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “ဝိတ္ထာရနယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ၊ သည်။ န သုန္ဒရံ၊ မကောင်း။ အယဉ္စ ဂါထာ၊ သည်လည်း။ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု၊ အချို့သော ပေတို့၌။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
စာပိုဒ် ၂။ ဧဝံ၊ သို့။ ဟာရေ၊ တို့ကို။ (ပေ ၆၅) ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ နယေ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဒိသိတုံ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြအံ့သောငှာ။ “တတ္ထ ကတမေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထို တတ္ထ ကတမေ အစရှိသော နယုဒ္ဒေသပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ သိအပ်၏။ ယေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ သံကိလေသေ စ၊ သတရားတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝေါဒါနာနိ စ၊ ဒါန်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘာဂတော၊ ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ နယန္တိ ဉာပေန္တိ၊ သိစေတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ နယာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေဟိ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေသု၊ တို့၌။ တာနိ၊ ထိုသံကိလေသတရား ဝေါဒါန်တရားတို့ကို။ နီယန္တိ၊ သိအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ နယာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ နယနမတ္တမေဝ၊ သိစေခြင်းမျှသည်လျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ သယံ၊ မိမိတို့ကို။ ဓမ္မကထိကေဟိ၊ ကပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထပဝိစယတ္ထံ၊ အနက်ကို ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်းငှာ။ နီယန္တိ ဥပနီယန္တိ၊ သိအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယာ၊ ကုန်၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ နယာ ဝိယ၊ ဧကတ္တ အစရှိသော နည်းတို့ကဲ့သို့။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယာ၊ မည်ကုန်၏။
ဧကတ္တအစရှိသော နည်းတို့ကဲ့သို့ အဘယ်သို့ ဖြစ်ကုန်သနည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိ၍ ထိုအမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယထာ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ ဧကတ္တာဒယော၊ ဧကတ္တနည်းအစရှိကုန်သော။ နယာ၊ တို့သည်။ (သံဝတ္တန္တိ’၌ စပ်)။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ပဋိဝိဇ္ဈိယမာနာ၊ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနံ၊ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၏။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ သမ္ဗန္ဓဝိဘာဂဗျာပါရဝိရဟာနုရူပဖလဘာဝဒဿနေန၊ အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်ခြင်း, အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ဝေဖန်ခြင်း သဘောဗျာပါရမှကင်းခြင်း အကြောင်းအားလျော်စွာဖြစ်သော အကျိုးတရားတို့၏ အဖြစ်ကို ပြသဖြင့်။ အသင်္ကရတော၊ မရောယှက်သောအားဖြင့်။ သမ္မုတိသစ္စပရမတ္ထသစ္စာနံ၊ သမ္မုတိသစ္စာ ပရမတ္ထသစ္စာတို့၏။ သဘာဝံ၊ ကို။ ပဝေဒယန္တာ၊ သိစေကုန်သည်။ ဝါ၊ ကြားကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပရမတ္ထသစ္စပ္ပဋိဝေဓာယ၊ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ပရမတ္ထသစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ ယထာ၊ ဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဧတေပိ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ ဤနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း အစရှိကုန်သော သံဝဏ္ဏနာအထူးတို့သည်လည်း။ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂဓမ္မဝိဘာဂဒဿနေန၊ မည်းသောတရား ဖြူသောတရားတို့ကို ခွဲခြမ်းဝေဖန်၍ ပြသဖြင့်။ အဝိပရီတသုတ္တတ္ထာဝဗောဓာယ၊ မဖောက်မပြန် သုတ်၏အနက်ကို သိခြင်းငှာ။ အဘိသမ္ဘုဏန္တာ၊ ပြီးစေကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့အား။ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓာယ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား နည်းသည် ဧကတ္တနည်း။ နာနတ္တနည်း။ အဗျာပါရနည်း။ အနုရူပဖလနည်းအားဖြင့် လေးပါးတည်း။ ထိုလေးပါးတို့တွင် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၏ တစ်သန္တာန်တည်း၌ အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် တစ်စပ်တည်းဖြစ်ခြင်းသည် ဧကတ္တနည်း မည်၏။ ထိုတရားတို့၏ အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် တစ်စပ်တ (ပေ ၆၆) ည်း ဖြစ်ငြားသော်လည်း အကြောင်းတရားသည် အကျိုးတရားမှ တစ်ပါး။ အကျိုးတရားသည်လည်း အကြောင်းတရားမှ တစ်ပါးတည်းဟု အသီးအသီး ဝေဖန်အပ်သည်၏ အဖြစ်သည် နာနတ္တနည်း မည်၏။ ငါသည် ဤမည်သော အကျိုးကို ပြီးစေအံ့ဟု အကြောင်းတရား၏ နှလုံးသွင်းခြင်း အားထုတ်ခြင်း ကင်းသည်၏အဖြစ်။ ထိုဤမည်သော အကြောင်းသည် ပြီးစေအပ်၏ဟု အကျိုးတရား၏ နှလုံးသွင်းခြင်း အားထုတ်ခြင်းမှ ကင်းသည်၏အဖြစ်သည် အဗျာပါရနည်း မည်၏။ အကျိုးတရားတို့၏ အကြောင်းတရားအားလျော်စွာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်သည် အနုရူပဖလနည်း မည်၏။ ဤနည်းသည်ပင် ဧဝံဓမ္မတာနည်းလည်း မည်၏။ ဤဧကတ္တ အစရှိသောနည်းတို့ကို ထိုးထွင်း၍ သိအပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုနည်းတို့သည် အကြောင်းအကျိုးတရားတို့၏ ဆိုအပ်ပြီးသော အစဉ်အတိုင်း အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်သည်၏ အဖြစ်။ အသီးအသီး ဝေဖန်အပ်သည်၏ အဖြစ်။ ဗျာပါရ ကင်းသည်၏အဖြစ်။ အကြောင်းအားလျော်စွာ အကျိုးဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြသဖြင့် မရောယှက်သော အားဖြင့် အပေါင်းအစရှိသည်ကို စွဲ၍ သမုတ်အပ်သော လောကသင်္ကေတအားဖြင့် ပြီးသော ဝေါဟာရမျှသာဖြစ်သော သမုတိသစ္စာ၏ သဘောကိုလည်းကောင်း။ ပထဝီဖဿ အစရှိသော တရားတို့၏ လက္ခဏဖုသန အစရှိသော လက္ခဏာဟု ဆိုအပ်သော ပရမတ္ထသစ္စာ၏ သဘောကိုလည်းကောင်း သိစေကုန် ကြားကုန်သည်ဖြစ်၍ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ပရမတ္ထသစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိရခြင်းအကျိုးငှာ ဖြစ်ကုန်သောကြောင့် နည်းမည်ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသတို့သည်လည်း ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ပြသဖြင့် မဖောက်မပြန် ပိဋကသုံးပုံတည်းဟူသော သုတ်၏အနက်ကို သိခြင်းအကျိုးကို ပြီးစေကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝေနေယျတို့အား သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှာ ဖြစ်ကုန်သောကြောင့် နယမည်ကုန်၏ဟူလိုသော်။
အထ ဝါ၊ ကား။ ပရိယတ္တိအတ္ထဿ၊ ပရိယတ်၏ အနက်ကို။ နယနတော စ၊ သိစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သံကိလေသတော၊ သတရားမှ။ ယမနတော စ၊ စောင့်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိရုတ္တိနယေန၊ ဖြင့်။ နယာ၊ မည်ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပရိယတ္တိအတ္ထံ နယန္တိ ဉာပေန္တီတိ နယာ၊ သံကိလေသတော ယမန္တီတိ ယမာ၊ နယာ စ တေ ယမာစာတိ နယာ ဟုပြု၍ နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် နယမှ နကို။ ယမမှ ယကို ယူ၍ နယာဟု ဆိုသည်ဟူလိုသော်။
သာဓာရဏအားဖြင့် အနက်ကို ဆိုပြီး၍ အသာဓာရဏအားဖြင့်ကား မဆိုပြီလော။ အသာဓာရဏအားဖြင့် အနက်ကို ငါတို့အဘယ်သို့ မှတ်ရမည်နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘နန္ဒိယာဝဋ္ဋောတိ အာဒီသု’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နန္ဒိယာဝဋ္ဋောတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ၊ ဇလပ်ပန်း၏။ အာဝဋ္ဋော ဝိယ၊ လည်ခြင်းကဲ့သို့။ ဧတဿ နယဿ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ အာဝဋ္ဋော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော နယော၊ သည်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော၊ မည်၏။ ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော၊ ဇလပ်ပန်းသည်။ အန္တော၊ အတွင်း၌။ ဌိတေန၊ သော။ ပဓာနာဝယဝေန၊ ပဓာနဖြစ်သော အစိတ် (ပေ ၆၇) ဖြင့်။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ သို့။ အာဝဋ္ဋတိ ယထာ၊ လည်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အယမ္ပိ နယော၊ သည်လည်း။ အန္တော၊ ၌။ ဌိတေန၊ သော။ ပဓာနာဝယဝေန၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာသမထဝိပဿနာတည်းဟူသော ပဓာနအစိတ်ဖြင့်။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ သို့။ အာဝဋ္ဋတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ နယေ၊ ၌။ နန္ဒိယာ တဏှာယ၊ တဏှာ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပမောဒဿ၊ ဝမ်းမြောက်ခြင်း၏။ အာဝဋ္ဋော၊ လည်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော နယော၊ သည်။ နန္ဒိယာဋ္ဋော၊ မည်၏။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ အဝယဝေဟိ၊ အစိတ်ဖြစ်ကုန်သော။ လောဘာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို။ အလောဘာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခေ၊ ပက္ခဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ပုက္ခလော သောဘနော၊ တင့်တယ်စေတတ်သည်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိပုက္ခလော၊ မည်၏။
သီဟဿ ဝိက္ကီဠိတော သီဟဝိက္ကီဠိတောဟု ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသ်လျဉ်းပါးဖွယ်ရှိရကား ‘သီဟဿ ဝိက္ကီဠိတံ ဧတ္ထာတိ သီဟဝိက္ကီဠိတော’ဟု မိန့်သော်။
မိဂိန္ဒသည် သီဟမည်သလော။ ထိုမိဂိန္ဒ၏ ကွန့်မြူးခြင်းသည် ဝိက္ကီဠိတမည်သလောဟု ယုံမှားဖွယ်ရှိ၍ ထိုယုံမှားခြင်းကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘သီဟော ဘဂဝါ တဿ ဝိက္ကီဠိတံ ဣတိ ကတွာ’ကို မိန့်သတည်း။
မိဂိန္ဒသာ သီဟမည်စေတော့လော။ အဘယ်ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သီဟမည်သနည်းဟု စကားထွက်ရာသောကြောင့် ‘အသန္တ။ လ။ ယောဂေန’ကို မိန့်သတည်း။
ဘုရားတည်းဟူသော သီဟ၏ ကွန့်မြူးခြင်းကား အဘယ်နည်း။ ကာမရတိလောဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဒေသနာ၊ လ။ ဝိဟာရော’ဟူသော ပါဌ်ထွက်သည်။
ဘုရားသခင်၏ ဒေသနာတည်းဟူသော ကွန့်မြူးခြင်းသည် ဘုရားမြတ်စွာ၌သာ ရှိသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အသို့မူ၍ ဘုရားသခင်၏ ကွန့်မြူးခြင်းရှိသောကြောင့် နည်းသည် သီဟဝိက္ကီဠိတ မည်ပါအံ့နည်းဟု ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဝိပလ္လာသတပ္ပဋိပက္ခပရိဒီပနတော’ ဟူသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
အသန္တာသနဇဝပရက္ကမာဒိဝိသေသယောဂေန၊ မထိတ်လန့်ခြင်း လျင်ခြင်း လုံ့လအစရှိသော ဂုဏ်အထူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ သီဟော၊ မည်၏။ တဿ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား၏။ ဒေသနာဝစီကမ္မဘူတော၊ ဒေသနာဝစီကံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဝိဟာရော၊ နေခြင်းသည်။ ဝိက္ကီဠိတံ၊ ကွန့်မြူးခြင်း မည်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့်။ ဝိပလ္လာသတပ္ပဋိပက္ခပရိဒီပနတော၊ ဝိပလ္လာသတရား ထိုဝိပလ္လာသတရားတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို ပြတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧတ္ထ နယေ၊ ၌။ သီဟဿ၊ ခြင်္သေ့နှင့် တူသော မြတ်စွာဘုရား၏။ ဝိက္ကီဠိတံ၊ ဒေသနာတည်းဟူသော ကွန့်မြူးခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၁၈] သီဟဝိက္ကီဠိတော၊ မည်၏။ နယော၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ (ဤဝိကပ်၌ သီဟော ဝိယာတိ သီဟောဟု ရှေးပုဒ်ကို ဥပမာတဒ္ဓိတ်ပြုစေလို၏)။ ဝါ၊ ကား။ ဗလဝိသေသယောဂဒီပနတော၊ အားအထူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကို ပြတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (သဒိသ၌ စပ်)။ သီဟဝိက္ကီဠိတသဒိသတ္တာ၊ ခြင်္သေ့မင်း၏ ကွန့်မြူးခြင်းနှင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နယော၊ သည်။ သီဟဝိက္ကီဠိတော၊ မည်၏။ (ဤဝိကပ်၌ မိဂိန္ဒကို သီဟယူ၍ သီဟဿ ဝိက္ကီဠိတံ သီဟဝိက္ကီဠိတံ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတံ ဝိယာတိ သီဟဝိက္ကီဠိတောဟု ပြုစေလို၏)။ ဧတ္ထ၊ ဤနောက်ဝိကပ်၌။ ဝါ၊ ဗလ (ပေ ၆၈) ဝိသေသယောဂဒီပနတောဟူသော ပုဒ်၌။ သဒ္ဓါဒိဗလံ၊ သဒ္ဓါအစရှိသော ဗိုလ်သည်။ ဗလဝိသေသော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဒသဗလာနိ ဧဝ၊ ဆယ်ပါးသော အားတော်တို့သည်သာလျှင်။ ဗလဝိသေသော၊ မည်၏။ အတ္ထနယတ္တယဒိသာဘာဝေန၊ အတ္ထနယသုံးပါးအပေါင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ကုသလာဒိဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ အာလောစနံ၊ ကြည့်ခြင်းသည်။ ဒိသာလောစနံ၊ မည်၏။ တထာ အာလောစိတာနံ၊ ထိုသို့ ကြည့်အပ်ကုန်ပြီးသော။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ ထိုကုသိုလ်အစရှိသော တရားတို့ကို။ အတ္ထနယတ္တယယောဇနေ၊ အတ္ထနယသုံးပါးအပေါင်း၌ ယှဉ်ခြင်း၌။ သမာနယနတော၊ ကောင်းစွာ ဆောင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အင်္ကုသော ဝိယ၊ ချွန်းတောင်းကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အင်္ကုသော၊ မည်၏။ ဂါထာသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဂါထာသု၊ တို့၌။ သုတ္တတ္ထံ၊ သုတ်၏အနက်ကို။ လေဉ္ဇတိ ပကာသေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လဉ္ဇကော၊ မည်၏။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ နယော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ လဉ္ဇကော စ၊ သုတ်၏အနက်ကို ပြတတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယလဉ္ဇကော၊ မည်၏။ ဂတာတိ၊ ကား။ ဉာတာ၊ သိအပ်ကုန်၏။ မတာ၊ သိအပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သော ဧဝ ပါဌော၊ ထိုမတာဟူသော ပါဠိသည်ပင်လျှင်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သေသံ၊ ကို။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၃။ ဧဝံ၊ သို့။ နယေပိ၊ တို့ကိုလည်း။ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဒိသိတုံ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြခြင်းငှာ။ “တတ္ထ ကတမာနီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်အပ်၏။ တတ္ထ၊ ထိုတတ္ထ ကတမာနိ အစရှိသော ပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တာနိ ဓမ္မဇာတာနိ၊ တို့သည်။ နယာနံ၊ နည်းတို့၏လည်းကောင်း။ ပဋ္ဌာနဘာဂါနဉ္စ၊ သာသနပဋ္ဌာန်တို့ကို ဝေဖန်ခြင်းတို့၏လည်းကောင်း။ ပတိဋ္ဌာဘာဝတော၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မူလာနိ စ၊ မူလတို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အဓိဂမူပါယဘာဝတော စ၊ နည်းတို့ကို သိခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လည်းကောင်း။ ကောဋ္ဌာသဘာဝတော စ၊ အဖို့ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပဒါနိ စ၊ ပဒတို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မူလပဒါနိ၊ မည်ကုန်၏။ ကောသလ္လသမ္ဘူတတ္ထေန၊ ပညာကြောင့် ဖြစ်သော အနက်ကြောင့်။ ဝါ၊ သဘောကြောင့်။ ကုသလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ကုစ္ဆိတာနံ၊ စက်ဆုပ်အပ်ကုန်သော။ ပါပဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ သလနတော ဝိဒ္ဓံသနတော၊ ဖျက်ဆီးတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကုသလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ကုသာနံ၊ စက်ဆုပ်အပ်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ကုန်သော။ ရာဂါဒီနံ၊ တို့ကို။ လဝနတော၊ ရိပ်တတ် ဖြတ်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကုသလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ကုသာ ဝိယ၊ သမန်းမြက်ကဲ့သို့။ လဝနတော၊ ကြောင့်။ ကုသလာနိ၊ ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ကုသေန၊ စက်ဆုပ်အပ်သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို ခေါင်းပါးစေတတ် အဆုံးကို ပြုတတ်သော။ ဉာဏေန၊ သည်။ လာတဗ္ဗတော ပဝတ္တေတဗ္ဗတော၊ ဖြစ်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကုသလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ (ကုသလာနိဟူသော ပုဒ်ကို ရှေးပုဒ်တို့နှင့် ဟပ်၍ချည်း ပေးသည်)။ တပ္ပဋိပက္ခတော၊ ထိုကုသို (ပေ ၆၉) လ်၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အကုသလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဒတ္ထော၊ ပုဒ်၏အနက်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ ဂဏနပရိစ္ဆေဒတော စ၊ အရေအတွက်ကို ပိုင်းခြားသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (နဝကယှဉ်၍ ဆိုသည်)။ ဇာတိဘေဒတော စ၊ ကုသိုလ် အကုသိုလ်ဟူသော ဇာတ်အထူးအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (ကုသလာနိ အကုသလာနိကို ယှဉ်၍ ဆိုသည်)။ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿန္တော၊ သော။ အာစရိယော၊ ကစ္စည်းဆရာသည်။ သံကိလေသပက္ခံယေဝ၊ သံကိလေသအဖို့ရှိသော မူလပဒကိုသာလျှင်။ ပဌမံ၊ စွာ။ “တဏှာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒိသတိ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြတော်မူ၏။
မှတ်ချက်။ ။ နဝပဒါနိ ကုသလာနိ နဝပဒါနိ အကုသလာနိဟု ရှေး၌ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ ကုသလပဒကို ရှေးဦးစွာ ပြအပ်လျက် ပစ္စာသတ္တိနည်းအားဖြင့် အကုသလပဒကို ရှေးဦးစွာ ပြသည်ဟူလိုသော်။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တသတိ ပရိတသတိ၊ တောင့်တတတ်၏။ ဝါ၊ တုန်လှုပ်တတ်၏။ (တစ်ခုခုသော အာရုံ၌ မရပ်တည်။ ထိုထိုသို့သော အာရုံကို အာရုံပြုသည် ဟူလိုသော်)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာ၊ မည်၏။ အဝိန္ဒိယံ၊ မရအပ်သော ကာယဒုစရိုက် အစရှိသည်ကို။ ဝိန္ဒတိ၊ ရတတ်၏။ ဝိန္ဒိယံ၊ ရအပ်သော ကာယသုစရိုက် အစရှိသည်ကို။ န ဝိန္ဒတိ၊ မရတတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝိဇ္ဇာပဋိပက္ခော၊ ဝိဇ္ဇာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ တေန သဘာဝေန၊ ဖြင့်။ လုဗ္ဘန္တိ၊ တပ်တတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော သဘာဝေါ၊ သည်။ လောဘော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ သယံ၊ သည်။ လုဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော သဘာဝေါ၊ သည်။ လောဘော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ သော သဘာဝေါ၊ သည်။ လုဗ္ဘနမတ္တမေဝ၊ တပ်ခြင်းမျှသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောဘော၊ မည်၏။ ဒေါသမောဟေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အသုဘေ၊ ဘ၌။ “သုဘ”န္တိ၊ သုဘဟူ၍။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်သော။ သညာ၊ သည်။ သုဘသညာ၊ မည်၏။ သုခသညာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဣမိနာဝ နယေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သင်္ဂဟန္တိ၊ ကား။ ဂဏနံ၊ ရေတွက်ခြင်းသို့။ သမောသရဏန္တိ၊ ကား။ သမောရောပနံ၊ ပေါင်းခြင်း စုဝေးခြင်းသို့။
ပစ္စနီကဓမ္မေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ သမေတိ၊ ငြိမ်းစေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမထော၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိဝိဓေဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဿတိ၊ ရှုတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိပဿနာ၊ မည်၏။ အလောဘာဒယော၊ တို့ကို။ လောဘာဒိပဋိပက္ခတော၊ လောဘအစရှိသည်တို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ အသုဘေ၊ ၌။ “အသုဘ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဝတ္တာ၊ သော။ သညာ၊ သည်။ အသုဘသညာ၊ မည်၏။ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ၊ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်တည်း။ တစ်နည်းကား။ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
အသုဘသတိဆိုလျှင်မူကား ဆရာစကားသင့်၏။ ယင်းသို့ကား မဆို။ အသုဘသညာဟူ၍သာ ဆိုခဲ့၏။ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံဟူ၍ ဆိုသော ဆရာစကား အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘သညာသီသေန ဟိ ဒေသနာ’ဟူသော ပါဌ်ကို (ပေ ရဝ) မိန့်သော်။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ သညာသီသေန၊ သညာကို ပဓာနပြုသော အားဖြင့်။ ဒေသနာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဒုက္ခသညာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ဣဒံ ဥဒ္ဒါနန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဝုတ္တဿေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထဿ၊ ကို။ (ဒါနံ ရက္ခဏံသို့ ဆိုက်)။ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဘာဝေန၊ ဖရိုဖရဲ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ နဿိတုံ၊ ပျက်စီးစေခြင်းငှာ။ အဒတွာ၊ မပေးမူ၍။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်၌။ ဒါနံ ရက္ခဏံ၊ စောင့်သော စကားတည်း။ ဥဒ္ဒါနံ၊ အထက်၌ စောင့်သော စကား။ သင်္ဂဟဝစနံ၊ အကျဉ်းရေတွက်သော စကားတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ “စတ္တာရော [ကျမ်း ၁၉] ဝိပလ္လာသာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (စတုရာ ဝိပလ္လာသာ ဟူ၍သာ ရှိသည်မဟုတ် ဟူလိုသော်)။ ကိလေသဘူမီတိ၊ ကား။ သံကိလေသဘူမိ၊ သံကိလေသဘုံမည်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ အကုသလဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သမောသရဏဋ္ဌာနတ္တာ၊ စုဝေးရာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ကုသလာနံ၊ တို့၏။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ယာနိ မူလာနိ၊ အကြင်မူလတို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တစ်နည်း။ ကုသလာနံ ယာနိ တီဏိ မူလာနီတိပိ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ကုသလာနီတိပိ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ ဣတိပိသဒ္ဒါကို ဟပ်၍ပေး။ ကုသလာနံ ယာနိဟူ၍ လည်းကောင်း။ ကုသလာနိ ယာနိဟူ၍လည်းကောင်း ပါဌ်ရှိ၏ ဟူလိုသော်)။
အောက်၌ အသုဘသညာစသည်ဖြင့် ဆိုခဲ့၏။ သင်္ဂဟဂါထာ၌ သတိပဋ္ဌာနာဟူ၍ ဆိုခဲ့၏။ ပုဗ္ဗာပရမညီဟု အယူရှိလေရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စိမ့်သောငှာ ‘သတိပဋ္ဌာနာတိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
သတိပဋ္ဌာနာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အသုဘသညာဒယော၊ တို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယဘူမီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သဒ္ဓါဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဝိမုတ္တိပရိပါစနိန္ဒြိယာနံ၊ ဝိမုတ္တိကို ရင့်စေတတ်သော ဣန္ဒြေတို့၏။ သမောသရဏဋ္ဌာနတ္တာ၊ စုဝေးရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယုဇ္ဇတိဟူသော ကြိယာ၌ ဟေတုအနက် အတွင်းဝင်၏ဟု သိစေလိုရကား ‘ယုဇ္ဇန္တီတိ ယောဇီယန္တိ’ကို မိန့်သတည်း။
ယုဇ္ဇန္တီတိ၊ ကား။ သံဝဏ္ဏကေဟိ၊ ဖွင့်သော ဆရာတို့သည်။ ယောဇီယန္တိ၊ ယှဉ်စေအပ်ကုန်၏။ ခေါတိ၊ ကား။ ပဒပူရဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ အဝဓာရဏတ္ထေ၊ အဝဓာရဏအနက်၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ တေန၊ ထိုအဝဓာရဏ အနက်ရှိသော ခေါသဒ္ဒါဖြင့်။ ဧတေ ဧဝ၊ ဤတဏှာ အစရှိသည်တို့သည်သာလျှင်။ မူလပဒါ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ အဋ္ဌာရသေဝ၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသာ ဖြစ်ကုန်သော။ ပဒါ၊ ပဒတို့သည်။ မူလပဒါ မူပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗကို မျှော်၍ပေး။ ရှေးဝိကပ်ဖြင့် မူလပဒတစ်ပါးမက ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ နောက်ဝိကပ်ဖြင့် ထိုမူလပဒတို့၏ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအောက် မယုတ်မလွန်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြသည်)။ မူလပဒါတိ၊ ကား။ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ ကား။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော၊ လိင်ပြန်သော သဒ္ဒါတည်း။ (ရှေ့အလိုကား နိကို အာပြုသည်။ နောက်အလိုကား နပုလ္လိင်သည် ပုလ္လိင်ပြန်သည်ဟူလိုသော်)။
ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ။ ပြီးပြီ။
၃၊ နိဒ္ဒေသဝါရအဖွင့်
ဧဝံ၊ သို့။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ အကျဉ်းအားဖြင့် ပြအပ်ကုန်သော။ ဟာရာဒယော၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတုံ၊ အကျယ်ပြအံ့သောငှာ။ “တတ္ထ သင်္ခေပတော”တိ အာဒိ၊ (ပေ ၇၁) ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုတတ္ထ သင်္ခေပတော အစရှိသော ပါဠိ၌။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ တသ္မိံ ဥဒ္ဒေသပါဌေ၊ ထိုဥဒ္ဒေသပါဌ်၌။ သင်္ခေပတော နေတ္တိ ကိတ္တိတာတိ၊ ကား။ သမာသတော၊ အားဖြင့်။ နေတ္တိပ္ပကရဏံ၊ ကို။ ကထိတံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဟာရနယမူလပဒါနံ၊ တို့ကို။ သရူပဒဿနံ၊ သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းကို။ ဥဒ္ဒေသပါဌေန၊ ဥဒ္ဒေသပါဌ်ဖြင့်။ ကတံ၊ ပြုအပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဟာရနယမူလပဒတို့တွင်လည်း။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ (ပဒတ္ထော စသောပုဒ်၌ စပ်)။ သာမညတော စ၊ သာမညအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အဝိသေသအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိသေသေန စ၊ အထူးအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ မဆက်ဆံသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဒတ္ထော စ၊ သဒ္ဒါ၏ အနက်ကိုလည်းကောင်း။ လက္ခဏဉ္စ၊ လက္ခဏာကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ သဘောကိုလည်းကောင်း။ ကမော စ၊ အစဉ်ကိုလည်းကောင်း။ ဧတ္တာဝတာ စ၊ ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဟေတွာဒီ စ၊ အကြောင်း အစရှိသည်တို့ကို လည်းကောင်း။ ဝိညုနာ၊ သည်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဟိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဧဝ၊ သိအပ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။
တေသု၊ ထိုပဒတ္ထ အစရှိသည်တို့တွင်။ အဝိသေသတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိသေသတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ပြီ။ လက္ခဏာဒီသု ပန၊ တို့၌ကား။ အဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်ထသော။ ဟာရာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ နယာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ ဗျဉ္ဇနတ္ထမုခေန၊ သဒ္ဒါအနက်ကို အဦးပြုသဖြင့်။ ဝါ၊ အရင်းပြုသဖြင့်။ (ဟာရနှင့်သဒ္ဒါ နယနှင့်အနက် ယထာက္ကမယူ)။ နဝင်္ဂဿ၊ သော။ သာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနလက္ခဏာ၊ အနက်ကို ဖွင့်ခြင်းလက္ခဏာ ရှိကုန်၏။ ဝိသေသတော ပန၊ အားဖြင့်ကား။ တဿ တဿ ဟာရဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ တဿ တဿ နယဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ လက္ခဏံ၊ ကို။ နိဒ္ဒေသေ ဧဝ၊ နိဒ္ဒေသဝါရ၌သာလျှင်။ ကထယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။ ကမာဒီနိ စ၊ အစဉ် အစရှိသည်တို့ကိုလည်း။ ဝါ၊ တို့သည်လည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေသံ၊ ထိုဟာရနယတို့၏။ လက္ခဏေသု၊ တို့ကို။ ဉာတေသု၊ သိအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ဝိညေယျာနိ၊ သိလွယ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာနိပိ၊ ထိုအစဉ် အစရှိသည်တို့ကိုလည်း။ နိဒ္ဒေသတော၊ နိဒ္ဒေသဝါရမှ။ ပရတော၊ ၌။ ပကာသယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။
ဟာရသင်္ခေပ=ဟာရအကျဉ်း
စာပိုဒ် ၁။ အဿာဒါဒီနဝတာတိအာဒိကာ၊ အစရှိကုန်သော။ ယာ ပန နိဒ္ဒေသဂါထာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တာသု နိဒ္ဒေသဂါထာသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အဿာဒါဒီနဝတာတိ ပဒဿ၊ ၏။ အဿာဒေါ အာဒီနဝတာတိ၊ ဟူ၍။ ပဒဝိဘာဂေါ၊ ပုဒ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အာဒီနဝတာတိ စ၊ အာဒီနဝတာဟူသည်လည်း။ အာဒီနဝေါ ဧဝ၊ အာဒီနဝပင်တည်း။ (တာပစ္စည်းကား ဒေဝတာ စသည်၌ကဲ့သို့ သွတ္ထဟူလိုသော်)။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “အဿာဒါဒီနဝတော”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ၊ သည်။ န သုန္ဒရံ၊ မကောင်း။ တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒါဒီနဝတာ အစရှိသောပါဌ်၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အဿာဒီယတိ၊ သာယာအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ သုခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သောမနဿဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “ယံ ဘိက္ခဝေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ၊ အယံ ပဉ္စသု [ကျမ်း ၂၀] ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အဿာဒေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ပဉ္စု (ပေ ၇၂) ပါဒါနက္ခန္ဓေ၊ ငါးပါးသော ဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာတို့ကို။ ပဋိစ္စ၊ စွဲ၍။ ယံ သုခဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယံ သောမနဿဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသုခသောမနဿသည်။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ ဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာတို့၌။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ ဧတံ သုခဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဧတံ သောမနဿဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဿာဒေါ၊ ဒမည်သည်။ ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏမ္ပိ၊ သည်လည်း။ အဿာဒေါ၊ ဒမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဧတံ သုခဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဧတံ သောမနဿဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဿာဒီယတီတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏမ္ပိ၊ သည်လည်း။ အဿာဒီယတီတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စ ယုတ္တံ၊ ၏။ “သော တဒဿာဒေတိ တံ နိကာမေတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “ရူပံ။ လ။ ဥပ္ပဇ္ဇတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “သံယောဇနီယေသု၊ လ။ နုပဿိနော”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဧတမ္ပိ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တံ၊ ထိုဣဋ္ဌာရုံကို။ အဿာဒေတိ၊ သာယာ၏။ တံ၊ ထိုဣဋ္ဌာရုံကို။ နိကာမေတိ၊ အလိုရှိ၏။ ရူပံ၊ ကို။ အဿာဒေတိ၊ ၏။ အဘိနန္ဒတိ၊ အလွန်နှစ်သက်၏။ တံ ရူပံ၊ ကို။ အာရဗ္ဘ၊ အာရုံပြု၍။ ရာဂေါ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သံယောဇနီယေသု၊ သံယောဇဉ်၏ အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အဿာဒါနုပဿိနော၊ သာယာအပ်၏ဟု အဖန်တလဲလဲ ရှုသော ရဟန်းအား။ ဝါ၊ အဿာဒအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲ ရှုသော ရဟန်းအား။ တဏှာ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ပွား၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတာယ တဏှာယ၊ ဖြင့်။ အဿာဒေတိ၊ သာယာတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ တဏှာ၊ သည်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ တဏှာ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
ထိုစကားကို မြဲစေလိုရကား ‘တဏှာယ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ကာရဏဘူတာယ၊ သော။ တဏှာယ၊ ဖြင့်။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သုခမ္ပိ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သုခါရမ္မဏမ္ပိ၊ သုခ၏ အာရုံကိုလည်းကောင်း။ အဿာဒေတိ၊ ၏။ တဏှာ၊ သည်။ အဿာဒေါ ယထာ စ၊ ဒမည်သကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဝိပလ္လာသာပိ၊ သတို့သည်လည်း။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ တဏှာ၊ သည်။ အဿာဒေတိ ဧတာယာတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဝိပလ္လာသာပိ၊ တို့သည်လည်း။ အဿာဒေတိ ဧတာယာတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ မည်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဝိပလ္လာသဝသေန၊ သ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ အနိဋ္ဌမ္ပိ အာရမ္မဏံ၊ အနိဋ္ဌာရုံကိုလည်း။ (ပိသဒ္ဒါဖြင့် ဣဋ္ဌာရုံကိုလည်းယူ)။ ဣဋ္ဌာကာရေန၊ ဣဋ္ဌအခြင်းအရာဖြင့်။ ဝါ၊ ဣဋ္ဌအဖို့ဖြင့်။ အဿာဒေန္တိ၊ ကုန်၏။
ဆိုအပ်ပြီးသော စကား၏ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ။ လ။ ဝေဒိတဗ္ဗော’ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ တစ်နည်းကား။ ဧဝံ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့ သုခ သောမနဿ အစရှိသည်တို့၏ အဿာဒ မည်သည်၏အဖြစ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဝေဒနာယ စ၊ သုခ အစရှိသော ဝေဒနာ၏လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ တေ ဘူမကသင်္ခါရာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝါ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ တဏှာယ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိပလ္လာသာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝါ၊ တို့ (ပေ ၇၃) ကိုလည်းကောင်း။ အဿာဒဝိစာရော၊ အဿာဒဟူ၍ စီရင်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အကြွင်းမရှိကုန်သော သာသဝတရားတို့ကို ဣဋ္ဌာရုံကို ယူသဖြင့် ယူအပ်သောကြောင့် ‘သဗ္ဗေသံ တေဘူမကသင်္ခါရာနံ’ဟု ဆိုသည်။ ဒုက္ခ အဒုက္ခမသုခ ဝေဒနာတို့၏ သာယာအပ်သည်၏အဖြစ် မရှိသောကြောင့် ထိုဝေဒနာတို့ကို အဿာဒ၌ စီရင်ခြင်းကို မခံချိရကား ‘ကထံ ပန’ စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
ဒုက္ခာဒုက္ခမသုခဝေဒနာနံ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာတို့၏။ အဿာဒနီယတာ၊ သာယာအပ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ကထံ ပန ဟောတိ၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်အံ့နည်း။ ဣတိ၊ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဝိပလ္လာသတော စ၊ သအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သုခပရိယာယသဗ္ဘာဝတော စ၊ သုခ၏ ပရိယာယ်သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာဒုက္ခမသုခဝေဒနာနံ၊ တို့၏။ အဿာဒနီယတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဒါယကာ ဝိသာခ။ ခေါ၊ စင်စစ်။ သုခါ၊ သုခဖြစ်သော။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဌိတိသုခါ၊ တည်သဖြင့် ချမ်းသာ၏။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခာ၊ ဖောက်ပြန်သဖြင့် ဆင်းရဲ၏။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဌိတိဒုက္ခာ၊ တည်သဖြင့် ဆင်းရဲ၏။ ဝိပရိဏာမသုခါ၊ ဖောက်ပြန်သဖြင့် ချမ်းသာ၏။ အဒုက္ခမသုခါ၊ သော။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဉာဏသုခါ၊ သိသဖြင့် ချမ်းသာ၏။ အညာဏဒုက္ခာ၊ မသိသဖြင့် ဆင်းရဲ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တတ္ထ၊ ထိုဝေဒနာ အစရှိသည်တို့တွင်။ ဝါ၊ အဿာဒတရားတို့တွင်။ ဝေဒနာယ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ အဋ္ဌသတပရိယာယဝသေန၊ အဋ္ဌသတပရိယာယ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တေဘူမကသင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ နိက္ခေပကဏ္ဍရူပကဏ္ဍဝသေန၊ နိက္ခေပကဏ္ဍရူပကဏ္ဍ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တဏှာယ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ သံကိလေသဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေ စ၊ သံကိလေသဝတ္ထုဝိဘင်း၌လည်းကောင်း။ နိက္ခေပကဏ္ဍေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ တဏှာနိဒ္ဒေသဝသေန၊ တဏှာနိဒ္ဒေသ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ သုခသညာဒိဝသေန စ၊ တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတဝသေန စ၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ သည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တိဿောပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒုက္ခတာ၊ ဒုက္ခအဖြစ်တို့သည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ အာဒီနဝေါ၊ ဝဟူသည်ကား။ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ တိဿောပိ၊ ကုန်သော။ ဒုက္ခတာ၊ တို့တည်း။ (ဤသို့သော်လည်းပေး)။
ဤသို့ အာဒီနဝသဒ္ဒါ၏ ဒေါသဋ္ဌအဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ကပဏဋ္ဌအဖြစ်ကို ပြလို၍ ‘အထ ဝါ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တေဘူမကာ၊ ဘုံသုံးပါး၌ ဖြစ်ကုန်သော။ သင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ အတိဝိယ၊ အလွန်။ အာဒီနံ ကပဏံ၊ အထီးကျန်သည်ဖြစ်၍။ ဝါတိ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ ကပဏမနုဿော၊ အထီးကျန်သော လူကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
ယင်းသို့သော် အထီးကျန်သော လူကိုသာ အာဒီနဝဟု ဆရာဆိုပါလော။ အသို့မူ၍ အလုံးစုံသော တေဘူမကသင်္ခါရကို အာဒီနဝဟု ဆိုဘိသနည်း။ တစ်နည်းကား။ အာဒီနဝအရကို ကပဏမနုဿောဟု ဆရာဆို၏။ ရှေး၌ (ပေ ၇၄) ‘သဗ္ဗေပိ တေဘူမကာ သင်္ခါရာ အာဒီနဝေါ’ဟု ဆိုသည် မဟုတ်ကုန်လော။ ဆရာစကား ပုဗ္ဗာပရမညီခဲ့တကားဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဧဝံ။ လ။ ယောဂေန’ဟူသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
တေဘူမကာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်း။ အနိစ္စတာဒိယောဂေန၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဧဝံသဘာဝါ၊ ဤသို့ အထီးကျန်သော လူနှင့်တူသော သဘောရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ဆိုအပ်ပြီးသော နှစ်ဝိကပ်၏ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယတော။ လ။ ဝုစ္စတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ယတော ယသ္မာ၊ အကြင် အထီးကျန်သောသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တတ္ထ၊ ထိုဒုက္ခဝေဒနာ အစရှိသော တရားတို့၌။ အာရဒ္ဓဝိပဿကာနံ၊ အားထုတ်အပ်သော ဝိပဿနာရှိကုန်သော ရဟန်းတို့၏။ အာဒီနဝါနုပဿနာ၊ အာဒီနဝဟူ၍ အဖန်တလဲလဲ ရှုခြင်းကို။ ယထာဘူတနယောတိ၊ မဖောက်မပြန် ဖြစ်သောနည်းဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တထာ စ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ တို့သည်။ ယံ အနိစ္စာ၊ အကြင် အနိစ္စသဘောရှိကုန်၏။ ယံ ဒုက္ခာ၊ အကြင် ဒုက္ခသဘောရှိကုန်၏။ ယံ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊ အကြင် ဖောက်ပြန်ခြင်း သဘောရှိကုန်၏။ အယံ၊ ဤအနိစ္စ အစရှိသောသဘောသည်။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဒီနဝေါ၊ ကို။ (နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗောသို့ ဆိုက်)။ ဒုက္ခသစ္စနိဒ္ဒေသဘူတာနံ၊ ဒုက္ခသစ္စာ၏ နိဒ္ဒေသဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဇာတိယာဒီနဉ္စ၊ ဇာတိ အစရှိသည်တို့၏လည်းကောင်း။ အနိစ္စတာဒီနံ၊ အနိစ္စအဖြစ် အစရှိကုန်သော။ ဒွါစတ္တာလီသာယ၊ လေးဆယ့်နှစ်ပါးသော။ အာကာရာနဉ္စ၊ အခြင်းအရာတို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဧတေန၊ ဤအရိယမဂ်ဖြင့်။ နိဿရတိ၊ ထွက်မြောက်တတ်၏။ ဝါ၊ အလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့မှ ကင်း၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ နိဿရဏံ၊ မည်၏။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ နိဿရတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဿရဏံ၊ မည်၏။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
နိဿရဏသဒ္ဒါ၏ ဝစနတ္ထကို ကရဏသာဓန ကတ္တုသာဓနအားဖြင့် နှစ်ချက် ဆရာဆို၏။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗ၌ နိဿရဏသဒ္ဒါတစ်ခုသာ ရှိသည်မဟုတ်ကုန်လော စုဒ်ရှိရကား ‘ဥဘယမ္ပိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဥဘယမ္ပိ၊ နှစ်ပါးသော အရိယမဂ် နိဗ္ဗာန်ကိုလည်း။ သာမညနိဒ္ဒေသေန၊ နိဿရဏသဒ္ဒါသည် ဟောအပ်သော အနက်၏ အဖြစ်ဖြင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကို ပြသောအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ဧကသေသေန၊ ဧကသိက်အားဖြင့်။ [ကျမ်း ၂၁] “နိဿရဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပိ-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ပုရိမာနဉ္စ၊ ရှေးဖြစ်သော အဿာဒအာဒီနဝတို့ကိုလည်းကောင်း။ ပစ္ဆိမာနဉ္စ၊ နောက်ဖြစ်သော ဖလဥပါယအာဏတ္တိတို့ကိုလည်းကောင်း။ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော၊ ပေါင်းခြင်းအနက်ရှိ၏။ (ဥပါယော စ အစရှိသည်တို့၌ စသဒ္ဒါကို ပဒပူရဏသာဟု နှလုံးပိုက်၍ ဆိုသည်)။ တတ္ထ၊ ထိုနိဿရဏ၌။ ဝါ၊ အရိယမဂ်နိဗ္ဗာန်တို့တွင်။ အရိယမဂ္ဂပက္ခေ၊ အရိယမဂ်အဖို့၌။ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံ၊ သတိပဋ္ဌာန် အစရှိကုန်သော။ သတ္တတ္တိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနဉ္စ၊ သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးသော ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့၏လည်းကောင်း။ တဒန္တောဂဓဘေဒါနံ၊ ထိုအရိယမဂ်၌ အကျုံးဝင်သော အထူးဖြစ်ကုန်သော။ ကာယာနုပဿနာဒီနဉ္စ၊ (ပေ ၇၅) တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဿရဏံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။
နိဗ္ဗာနပက္ခေ ပန၊ ၌ကား။ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ၊ အသင်္ခတဓာတ်၏။ ဝါ၊ ကို။ နိပ္ပရိယာယေန၊ မုချအားဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ သည်။ ကိဉ္စာပိ နတ္ထိ၊ ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ သောပါဒိသေသနိရုပါဒိသေသဘေဒေန၊ သဥပါဒိသေသ အနုပါဒိသေသအပြားအားဖြင့်။ ပရိယာယေန၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဝါ၊ ကား။ ယတော၊ အကြင်ခြောက်ပါးသော ဒွါရ အစရှိသည်တို့မှ။ တံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သည်။ နိဿဋံ၊ ထွက်မြောက်၏။ တေသံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိကုန်သော။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ၊ ၌။ ဒဿိတပ္ပဘေဒါနံ၊ ပြအပ်သော အပြားရှိကုန်သော။ စက္ခာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ ဒွါရာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ရူပါဒီနံ၊ ရူပါရုံ အစရှိကုန်သော။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ အာရမ္မဏာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ တံတံဒွါရပ္ပဝတ္တာနံ၊ ထိုထိုသို့သော ဒွါရ၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ဆန္နံ ဆန္နံ၊ သော။ ဝိညာဏဖဿဝေဒနာသညာစေတနာတဏှာဝိတက္ကဝိစာရာနဉ္စ၊ ဝိညာဉ် ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ တဏှာ ဝိတက် ဝိစာရတို့၏လည်းကောင်း။ ပထဝီဓာတုအာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ ဓာတူနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ကသိဏာယတနာနဉ္စ၊ ကသိဏဈာန်တို့၏လည်းကောင်း။ (ကသိဏာယတနာနီတိ ကသိဏဈာနာနိဟု အထက် နယသမုဋ္ဌာနအဖွင့်ဋီကာနှင့်အညီ ပေးသည်)။ အသုဘာနံ၊ ကုန်သော။ ကေသာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဒွတ္တိံသာယ၊ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော။ အာကာရာနဉ္စ၊ ကောဋ္ဌာသတို့၏လည်းကောင်း။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဒွါဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ အာယတနာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အဋ္ဌာရသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဓာတူနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ လောကိယာနံ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ကာမဓာတုအာဒီနံ၊ ကုန်သော။ တိဿန္နံ၊ ကုန်သော။ ဓာတူနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ကာမဘဝါဒီနံ၊ ကုန်သော။ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဘဝါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ (ကာမဘဝ ရူပဘဝ အရူပဘဝသုံးပါး။ သညီဘဝ အသညီဘဝ နေဝသညီနာသညီဘဝသုံးပါး။ ဧကဝေါကာရဘဝ စတုဝေါကာရဘဝ ပဉ္စဝေါကာရဘဝသုံးပါး ဤသို့ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ၏ အရကိုယူ)။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ (အနန္တရသုံးပုဒ်၏ ဝိသေသန)။ ဈာနာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အပ္ပမညာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အာရုပ္ပါနဉ္စ၊ အရူပဈာန်တို့၏လည်းကောင်း။ ဒွါဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒင်္ဂါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒီနံ၊ ကုန်သော။ သင်္ခတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ နိဿရဏဘာဝေန စ၊ ထွက်မြောက်ရာ၏ အဖြစ်ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဖလန္တိ၊ ကား။ ဒေသနာဖလံ၊ ဒေသနာ၏ အကျိုးတည်း။ တံ ဒေသနာဖလံ၊ သည်။ ကိမ္ပန၊ အဘယ်နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ယံ ဖလံ၊ ကို။ ဒေသနာယ၊ သည်။ နိပ္ဖါဒီယတိ၊ ပြီးစေအပ်၏။ တံ ဖလံ၊ သည်။ ဒေသနာဖလံ၊ မည်၏။
မြတ်စွာဘုရား ဒေသနာတော်သည် အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန်တိုင်အောင်သော အကျိုးရှိရကား ‘နနု စ။ လ။ နိပ္ဖာဒီယတိ’ဟူ၍ စောဒကဆိုသတည်း။ နိဗ္ဗာန်ကို ရခြင်းကို ဒေသနာသည် ပြီးစေအပ် ဖြစ်စေအပ်သော် အဘယ်ပြုသနည်းဟု မိမိအား သူတထူးတို့ စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်သောကြောင့် ‘နိဗ္ဗာနဉ္စ။ လ။ မေဝါတိ’ကို ဆိုပြန်သော်။
နိဗ္ဗာနာဓိဂမော၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရခြင်းကို။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာယ၊ သည်။ နိပ္ဖာဒီယတိ နနု၊ ပြီးစေအပ်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ ကိုလည်း။ “နိဿရဏ”န္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တမေဝ နနု၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်သာ မဟု (ပေ ၇၆) တ်ကုန်လော။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စံ၊ ၏။ တဉ္စ ခေါ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ ပရမ္ပရာယ၊ အဆင့်ဆင့်အားဖြင့်။ ဒေသနာယ၊ သည်။ နိပ္ဖာဒီယတိ၊ အပ်၏။ ဣဓ ပန၊ ဤအရာ၌ကား။ ပစ္စက္ခတော၊ မျက်မှောက်အားဖြင့်။ ဒေသနာဖလံ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ အပ်၏။
ထိုဒေသနာ၏ အကျိုးကား အဘယ်နည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိရကား ‘တံ ပန’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တံ ပန ဒေသနာဖလံ၊ သည်။ သုတမယဉာဏဉ္စ၊ သုတမယဉာဏ်သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထဓမ္မဝေဒါဒိအရိယမဂ္ဂဿ၊ အနက်ကိုသိခြင်း ပါဠိကိုသိခြင်း အစရှိသော အကျိုးရှိသော အရိယာမဂ်၏။ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပတ္တိဘူတာ၊ ရှေးအဖို့ဖြစ်သော အကျင့်ဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဆဗ္ဗိသုဒ္ဓိယော စ၊ ခြောက်ပါးသော ဝိသုဒ္ဓိတို့သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ ဖြတ်၍ ပေးခဲ့ဦး)။ တသ္မိံ ခဏေ၊ ထိုဟောသော ခဏ၌။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ အနဘိသမ္ဘုဏန္တဿ၊ မပြီးစေနိုင်သော သူအား။ ကာလန္တရေ၊ ကာလတစ်ပါး၌။ သမ္ပတ္တိဘဝဟေတု၊ သမ္ပတ္တိဘဝအကြောင်းဖြစ်သော။ ဝါ၊ အဆုံးစွန်သော အတ္တဘော၏အကြောင်း ကောင်းမှု၏ပြည့်စုံခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ယဉ္စ တဒဓိဂမကာရဏဘူတံ၊ အကြင် ထိုအရိယမဂ်ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းသည်လည်း။ သိယာ၊ ၏။ တဉ္စ၊ ထိုအရိယမဂ်ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှု၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်လည်း။ ဒေသနာဖလံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်။ တဒဓိဂမကာရဏန္တိ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမကာရဏံ သိယာ၊ ကိံ ပန တန္တိ အာဟ သမ္ပတ္တိဘဝဟေတူတိ၊ တေန စရိမတ္တဘာဝဟေတုဘူတံ ပုညသမ္ပတ္တိ ဝဒသိ၊ ဋီကာ)။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “အတ္တာ၊ လ။ ဖလ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “ဓမ္မော။ လ။ ဖလ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အာစရိယော၊ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည်။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။
ဒေသနာ၏အကျိုး ဤမျှသာလောဟု ပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် ‘ဧတေန နယေန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဧတေန နယေန၊ ဖြင့်။ ဒေဝေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ မနုဿေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ အာယုဝဏ္ဏဗလသုခယသပရိဝါရအာဓိပတေယျသမ္ပတ္တိယော၊ အသက်ရှည်ခြင်း အဆင်းလှခြင်း ခွန်အားကြီးခြင်း ချမ်းသာခြင်း ကျော်စောခြင်း အခြံအရံများခြင်း အစိုးရခြင်း ပြည့်စုံခြင်းတို့လည်းကောင်း။ ဥပဓိသမ္ပတ္တိယော စ၊ အတ္တဘော၏ တင့်တယ်ခြင်းတို့ လည်းကောင်း။ စက္ကဝတ္တိသိရီ စ၊ စက္ကဝတေးမင်း၏ စည်းစိမ်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အသရေလည်းကောင်း။ ဒေဝရဇ္ဇသိရီ စ၊ နတ်မင်း၏ စည်းစိမ်လည်းကောင်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သမ္ပတ္တိစက္ကာနိ စ၊ သမ္ပတ္တိစက်တို့လည်းကောင်း။ သီလသမ္ပဒါ စ၊ သီလ၏ ပြည့်စုံခြင်းလည်းကောင်း။ သမာဓိသမ္ပဒါ စ၊ လည်းကောင်း။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဝိဇ္ဇာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဆ၊ ကုန်သော။ အဘိညာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ပဋိသမ္ဘိဒါ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ သာဝကဗောဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ ပစ္စေကဗောဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ သမ္မာသမ္ဗောဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ သဗ္ဗာပိ၊ ကုန်သော။ ပုညသမ္ဘာရဟေတုကာ၊ ကောင်းမှု အဆောက်အဦလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော။ သမ္ပတ္တိယော၊ ပြည့်စုံခြင်းတို့ကို။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာယ၊ သည်။ သာဓေတဗ္ဗတာယ၊ ပြီးစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဖလန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
[ကျမ်း ၂၂] ဥပါယောတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂပဒဋ္ဌာနဘူတာ၊ အရိယမဂ်၏ နီး (ပေ ၇၇) စွာသော အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒါ၊ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော အကျင့်တည်း။
အဘယ်ကြောင့် ထိုပဋိပဒါသည် ဥပါယ မည်သနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ တစ်နည်းကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကား။ သာ၊ ထိုပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါသည်။ ပုရိမာ ပုရိမာ၊ ရှေးရှေး၌ဖြစ်သော ပဋိပဒါသည်။ ပစ္ဆိမာယ ပစ္ဆိမာယ၊ နောက်နောက်၌ဖြစ်သော ပဋိပဒါကို။ အဓိဂမူပါယဘာဝတော စ၊ ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပရမ္ပရာယ၊ ဖြင့်။ မဂ္ဂနိဗ္ဗာနာဓိဂမဿ၊ မဂ်နိဗ္ဗာန်ကို ရခြင်း၏။ ဟေတုဘာဝတော စ၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဥပါယော၊ မည်၏။
ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါသာ ဥပါယမည်သည် မဟုတ်ဟု ပြလိုရကား ‘ယာ စ။ လ။ ပဋိပတ္တိ’ကို မိန့်သတည်း။
ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ဝုတ္တဖလာဓိဂမဿ၊ ဆိုအပ်သော အကျိုးကို ရခြင်း၏။ ယာ ဥပါယပဋိပတ္တိ၊ အကြင် အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သာ စ ပဋိပတ္တိ၊ သည်လည်း။ ဥပါယော၊ မည်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ကေစိ ပန၊ တို့သည်ကား။ “ဝိပဿနာယ၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဥပါယော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ထိုကေစိဆရာတို့၏ ဝါဒ၌ လဒ္ဓဒေါသကို ပြအံ့သောငှာ ‘တေသံ။ လ။ သိယာ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေသံ၊ ထိုဆရာတို့၏။ မတေန၊ အလိုအားဖြင့်။ နိဿရဏန္တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ခဲ့ရာ၏။ ဖလံ ဝိယ၊ ဖလကိုကဲ့သို့။ ဥပါယောပိ၊ ယကိုလည်း။ ပုဗ္ဗဘာဂေါတိ၊ ပုဗ္ဗဘာဂဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ သိယာ၊ ခဲ့ရာ၏။
မှတ်ချက်။ ။ နိဗ္ဗာန်မှ တစ်ပါး သုတမယဉာဏ် အစရှိသည်ကိုသာ ဖလဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါကိုသာ ဥပါယဟု ဆိုအပ်သည်ဖြစ်ရာ၏။ ဆိုအပ်ပြီးသော ဖလကို ရခြင်း၏ အကြောင်းကိုကား ဥပါယဟု မဆိုအပ်သည် ဖြစ်ခဲ့ရာ၏ ဟူလိုသော်။
ဤသို့ ကေစိဝါဒ၌ လဒ္ဓဒေါသကို ပြပြီး၍ ထိုကေစိတို့ ဆိုအပ်သော မဂ်သည် ဥပါယမည်၏ဟု ပြလိုရကား ‘ယံ ပန။ လ။ ဝိညာတုံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တစ်နည်းကား အဋ္ဌကထာဆရာ ကေစိတို့၏ အလိုအားဖြင့် နိဿရဏံဟူသော ပုဒ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ဆိုသည် ဖြစ်ရာ၏။ မဂ်ကို ဆိုအပ်သည်ဖြစ်လျှက် မဂ်ကို မဆိုအပ်။ စင်စစ် နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ဆိုအပ်လေသော်လည်း နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ဆိုအပ်၏ဟု မဆိုတန်တကားဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ယံ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ပန၊ စင်စစ်ကား။ “သဗ္ဗေ။ လ။ ဥပါယော”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ အာစရိယော၊ အရှင်ကစ္စည်း ဆရာသည်။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ ဧတ္ထာပိ ဝစနေ၊ ၌လည်း။ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒါဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဥဒါဟဋာ၊ ထုတ်အပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိညာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဧဝ၏ နိဝတ္တေတဗ္ဗကား ‘န မဂ္ဂေါ’တည်း။ ထိုပါဠိ၌ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒါကိုသာ ထုတ်ရကား မဂ်သည် ဥပါယမည်၏ဟု ဆိုခြင်းသည် မသင့်ဟူလိုသော်။ မဂ်၏ ဥပါယ မမည်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ နိဿရဏပုဒ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ဆိုအပ်သည်မဟုတ်။ မဂ်ကိုလည်း ဆိုအပ်၏။ မဂ်သည်လည်း နိဿရဏမည်၏ဟု ပြလိုရကား ‘ယသ္မာ ပန။ လ။ ဝက္ခတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဋီကာ၌ကား ယသ္မာ ပနာတိ အာဒိနာ ဝိတမေဝတ္ထံ ဝစနန္တရေန ပါကဋတရံ ကရောတိဟု ဆိုလေ၏။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ “တေ ပဟာယ။ လ။ နိဿရဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏လည်း။ (ပေ ၇၈) နိဿရဏဘာဝံ၊ ဏ၏အဖြစ်ကို။ အာစရိယော၊ သည်။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဿရဏန္တိပဒေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ န သိယာ၊ ရာ။ မဂ္ဂေါပိ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တော၊ အပ်၏။ (ဤသို့ သိသာအောင် ပါဌသေသနှင့်တကွ သမ္ဗန်။)
ထိုပါဠိ၌ မဂ်ကို မဆို။ ‘ပဟာယ တရေ ဩဃံ’သာ ဆိုသည် မဟုတ်ကုန်လော။ ထိုသို့လျက် အရိယမဂ်၏ နိဿရဏအဖြစ်ကို ဆိုသောဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်းဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘အရိယမဂ္ဂေါ ဟိ ဩတရဏန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဩဃတရဏံ၊ ဩဃကို လွန်ခြင်းမည်၏။ တစ်နည်းကား။ ဩဃတရဏံ၊ သည်။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အာဏတ္တီတိ၊ ကား။ အာဏာရဟဿ၊ အာဏာထိုက်တော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ (ဝိဓာနံ၌ စပ်)။ ဝေနေယျဇနဿ၊ ဝေနေယျသတ္တဝါအား။ ဝါ၊ ၏။ ဟိတသိဒ္ဓိယာ၊ အကျိုးစီးပွားပြီးစေခြင်းငှာ။ “ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပဇ္ဇာဟိ၊ ကျင့်လော့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိဓာနံ၊ စီရင်တိုက်တွန်းခြင်းတည်း။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ ယုတ္တံ၊ သင့်၏။ “သုညတော၊ လ။ အာဏတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာစရိယော၊ သည်။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။
ယောဂီနန္တိ၊ ကား။ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယံ၊ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်း၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာနံ၊ လွန်စွာ အားထုတ်ကုန်သော။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထာယ၊ ငှာ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနသေသော၊ ပါဠိကြွင်းကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဒေသနာဟာရောတိ ပဒဿ၊ ၏။ (အတ္ထောသို့ စပ်)။ ယထာဝုတ္တာနံ၊ အကြင် အကြင်သို့ ဆိုအပ်ကုန်ပြီးသော။ ဧတေသံ အဿာဒါဒီနံ၊ ထိုအဿာဒအစရှိသည်တို့ကို။ ဝိဘဇနလက္ခဏော၊ ဝေဖန်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ ဒေသနာဟာရော နာမ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတ္ထ ဌာနေ၊ ၌။ စောဒကော၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ ကိံ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ အနဝသေသာနံ၊ ကုန်သော။ ဧတေသံ အဿာဒါဒီနံ၊ တို့ကို။ ဝစနံ၊ ဆိုခြင်းသည်။ ဒေသနာဟာရော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ကိမ္ပန၊ လော။ ဥဒါဟု၊ ထိုသို့ မဟုတ်မူကား။ ဧကစ္စာနံ၊ အချို့သော အဿာဒ အစရှိသည်တို့ကို။ ဝစနံ၊ သည်။ ဒေသနာဟာရော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ကိမ္ပန၊ လော။ ဣတိ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ နိရဝသေသာနံယေဝ၊ အကြွင်းမရှိသော အဿာဒအစရှိသည်တို့ကိုသာလျှင်။ ဝစနံ၊ သည်။ ဒေသနာဟာရော၊ မည်၏။
ယင်းသို့သော သရုပ်အားဖြင့် မလာသော သုတ်၌ အနဝသေသအဘယ်သို့ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်း စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မိံ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏာနိ၊ တို့သည်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ အာဂတာနိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ၊ ဆိုဖွယ်သည်ပင်လျှင်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ယတ္ထ ပန သုတ္တေ၊ ၌ကား။ ဧကဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ အာဂတာနိ၊ ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ သရူပေန၊ အားဖြင့်။ န အာဂတော၊ မလာ။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ အနာဂတံ၊ မလာသော အဿာဒ အစရှိသည်ကို။ အတ္ထဝသေန၊ အဿာဒေတဗ္ဗ အစရှိသော အနက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ထုတ်၍။ ဟာရော၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ သည်လည်း။ ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ အာဂမိဿတိ၊ လာလတ္တံ့။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဓ၊ ဤနိဒ္ဒေသဝါရ၌။ အမှေဟိ၊ တို့သည်။ န ပပဉ္စိတော၊ မချဲ့အပ်သတည်း။
ဘာဝတ္ထ၌ တပစ္စည်းဟု (ပေ ၇၉) သိစေလိုသောကြောင့် ‘ယံ ပုစ္ဆိတန္တိ ယာ ပုစ္ဆာ’ဟု ဖွင့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၂။ ယံ ပုစ္ဆိတန္တိ၊ ကား။ ယာ ပုစ္ဆာ၊ အကြင် ပုစ္ဆာသည်။ ဝိစိယမာနာတိ၊ ဟူ၍။ ဝစနသေသော၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဝိဿဇ္ဇိတံ အနုဂီတီတိ ဧတ္ထာပိ၊ ဝိဿဇ္ဇိတံ အနုဂီတိဟူသော ဤပါဠိ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ (ဝိစိယမာနာဟူသော ဝစနသေသကို ယှဉ်လေဟူလိုသော်)။ တတ္ထ၊ ထိုဝိဿဇ္ဇိတံ အနုဂီတိဟူသော ပါဠိ၌။ ဝိဿဇ္ဇိတန္တိ၊ ကား။ ဝိဿဇ္ဇနာ၊ သည်။ သာ ဝိဿဇ္ဇနာ၊ သည်လည်း။ ဧကံသဗျာကရဏာဒိဝသေန၊ ဧကံသဗျာကရဏဝိဿဇ္ဇနာ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ သော။ ဗျာကရဏံ၊ အဖြေသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စ-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော၊ ပေါင်းခြင်းအနက်ရှိ၏။
သမ္ပိဏ္ဍေတဗ္ဗအတ္ထမရှိသော် သမ္ပိဏ္ဍနအနက်ရှိ၏ဟု ဆိုကောင်းအံ့လောဟု ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘တေန’ စသည်ကို မိန့်သော်။ တစ်နည်းကား။ သမ္ပိဏ္ဍနအနက် ရှိသောဟူပြီ။ ဝုတ္တသမ္ပိဏ္ဍနလော စောဒနာကြောင့် ‘တေန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
တေန၊ ထို စ သဒ္ဒါဖြင့်။ ဂါထာယံ၊ ၌။ အဝုတ္တံ၊ သော။ ပဒါဒိံ၊ ပုဒ် အစရှိသည်ကို။ သင်္ဂဏှာတိ၊ သင်္ဂြိုဟ်၏။ တာ ပန ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ၊ တို့သည်။ ကဿ၊ အဘယ်၏။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ၊ တို့နည်း။ ဣတိ စောဒနာယ၊ ဤသို့သော စောဒနာကြောင့်။ “သုတ္တဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ထိုသုတ္တဿပုဒ်ကို ဆို၍ အဘယ်အကျိုးရှိသနည်း ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ဧတေန’ စသော ပါဌ်ထွက်သည်။
ဧတေန၊ ဤသုတ္တဿဟူသော ပုဒ်ဖြင့်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတံ၊ သော။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနံ၊ ကို။ ဝိစေတဗ္ဗံ၊ ရွေးချယ်စိစစ်အပ်၏။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ယာ စ အနုဂီတီတိ၊ ကား။ ဝုတ္တဿေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထဿ၊ ကို။ အနုပစ္ဆာ၊ နောက်၌။ ယာ ဂီတိ၊ အကြင်ဆိုခြင်းသည်။ ယာ အနုဂီတိ၊ အကြင်နောက်၌ ဆိုခြင်းသည်။ (ယာကား နောက်မှ လိုက်စေသည်)။ သင်္ဂဟဂါထာ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ယာ သင်္ဂဟဂါထာ၊ သည်။ ဝါ၊ ကား။ ပုစ္ဆာယ၊ အား။ အနုရူပါ၊ လျော်သော။ ယာ ဂီတိ၊ အကြင် ဆိုခြင်းသည်။ (ဤ၌လည်း ယာသဒ္ဒါ လိုက်စေသည်)။ ဧတေန၊ ဤအနုဂီတိသဒ္ဒါဖြင့်။ [ကျမ်း ၂၃] ပုဗ္ဗာပရံ၊ ရှေးနောက်ကို။ ဝါ၊ ပုဗ္ဗာပရကို။ ဂဟိတံ၊ အပ်၏။
စတုဗျူဟပုဗ္ဗာပရလောဟူသော ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ဗျာကရဏဿ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဗျာကရဏဿ၊ အဖြေ၏။ ပုစ္ဆာနုရူပတာ၊ ပုစ္ဆာအားလျော်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဣဓ၊ ဤဝိစယဟာရ၌။ ပုဗ္ဗာပရံ၊ ရဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ၊ အပ်၏။ ယာ ပုစ္ဆာနုရူပတာ၊ ကို။ “ပုစ္ဆာနုသန္ဓီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ပုရိမံ၊ ရှေးဖြစ်သော။ “သုတ္တဿာ”တိ ပဒံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗာပေက္ခံ၊ ရှေး၌ဖြစ်သော ပုစ္ဆိတဝိဿဇ္ဇိတဟူသော ပုဒ်တို့ကို ငဲ့သောပုဒ်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “သုတ္တဿာ”တိ ပဒံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ရှေး’သုတ္တဿ’ပုဒ်သည် ရှေး’ပုစ္ဆိတ’စသောပုဒ်ကိုငဲ့သောကြောင့် သုတ္တဿဟု တစ်ဖန်ဆိုသောဟူပြီ။ ထိုနောက်’သုတ္တဿ’ပုဒ်ဖြင့် ယူအပ်သော အနက်မရှိခဲ့သော် နိရတ္ထက မဖြစ်ခဲ့ပြီလော စောဒနာကြောင့် ‘တေန’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တေန၊ ထိုနောက်သုတ္တဿဟူသော ပုဒ်ဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ နိဿယဘူတေ၊ မှီရာဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ အဿာဒါဒိကေ၊ တို့ကို။ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ယူ၏။
အဋ္ဌကထာ ဆရာ စ၊ သဒ္ဒါဖြင့် ဂါထာ၌ မဆိုအပ်သော ပဒ အစရှိသည်ကို။ နောက်သုတ္တဿပုဒ်ဖြင့် အဿာဒ အစရှိသည်တို့ကို သင်္ဂြိုဟ်သော ဟူ၏။ ယင်းသို့ သင်္ဂြိုဟ်သဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိသနည်း။ တစ်နည်းကား။ ဂါထာ၌ ဆိုအပ်သည်ကိုသာ မသင်္ဂြိုဟ်ကောင်းပါလော အသို့မူ၍
(ပေ၈ဝ) ပဒအဿာဒအစရှိသည်တို့ကို သင်္ဂြိုဟ်သောဟူဘိသနည်း။ တစ်နည်းကား ယင်းသို့ သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သဘောဖြင့် သိအပ်ပါသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ဧတ္တာဝတာ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ဖြင့်။ ဝိစယဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယော၊ အရာကို။ နိရဝသေသေန၊ ဖြင့်။ ဒဿိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ စသဒ္ဒါ သုတ္တဿသဒ္ဒါတို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်မှ ဝိစယဟာရ၏ ဝိသယဖြစ်သော ပဒပုစ္ဆာအစရှိသော တစ်ဆယ့်တစ်ပါး အကြွင်းမဲ့ကုန်သည်။ မသင်္ဂြိုဟ်သော်ကား မကုန်။ ထို့ကြောင့် သင်္ဂြိုဟ်သော ဟု ဆိုသည်ဟူလိုသော်။
မိမိစကားကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလိုရကား တထာအစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော။
တထာ စ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ဝိစယဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ “ပဒံ ဝိစိနတိ။ လ။ အနုဂီတိံ ဝိစိနတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။
ပဒပုစ္ဆာအစရှိသည်တို့ကို အဘယ်သို့ စီစစ်အပ်သနည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိ၍ ပဒပုစ္ဆာအစရှိသည်တို့ကို စီစစ်ဟန်ကို ပြလိုသောကြောင့် ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပဒပုစ္ဆာအစရှိသော တစ်ဆယ့်တစ်ပါးတို့တွင်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ ပဒါနံ၊ တို့ကို။ အနုပုဗ္ဗေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ အတ္ထသော စ၊ အနက်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇနသော စ၊ သဒ္ဒါအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိစယော၊ စီစစ်ခြင်းသည်။ ပဒဝိစယော၊ မည်၏။ “အယံ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ အဒိဋ္ဌဇောတနာ၊ အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာတည်း။ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ၊ တည်း။ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ၊ တည်း။ အနုမတိပုစ္ဆာ၊ တည်း။ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ၊ တည်း။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနာ၊ သတ္တဝါလျှင် တည်ရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ ဝါ၊ သတ္တာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာတည်း။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ၊ ဓမ္မလျှင် တည်ရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ ဧကာဓိဋ္ဌာနာ၊ တစ်ခုသော တရားလျှင် တည်ရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ အနေကာဓိဋ္ဌာနာ၊ များသော တရားလျှင် တည်ရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ သမ္မုတိဝိသယာ၊ သမ္မုတိတရားလျှင် အရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ ပရမတ္ထဝိသယာ၊ ပရမတ္ထတရားလျှင် အရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ အတီတဝိသယာ၊ အတိတ်တရားလျှင် အရာရှိသော ပုစ္ဆာတည်း။ အနာဂတဝိသယာ၊ တည်း။ ပစ္စုပ္ပန္နဝိသယာ၊ တည်း”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပုစ္ဆာဝိစယော၊ ပုစ္ဆာကို စီစစ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ဣဒံ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ သည်။ ဧကံသဗျာကရဏံ၊ ဧကံသဗျာကရဏဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏံ၊ တည်း။ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏံ၊ တည်း။ ဌပနံ၊ ဌပနဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ သာဝသေသံ၊ သာဝသေသဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ ဝါ၊ အကြွင်းနှင့် တကွသော ဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ နိရဝသေသံ၊ အကြွင်းမရှိသော ဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ သဥတ္တရံ၊ လွန်ကဲသော တရားရှိသော ဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ အနုတ္တရံ၊ လွန်ကဲသော တရားမရှိသော ဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ လောကိယံ၊ လောကိယဝိဿဇ္ဇနာတည်း။ လောကုတ္တရံ၊ တည်း”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ စက္ခုသည် အနိစ္စလောဟု မေးသည်ရှိသော် စက္ခုသည် အနိစ္စသာတည်းဟု ဧကန္တအားဖြင့် ဖြေခြင်းသည် ဧကံသဗျာကရဏဝိဿဇ္ဇနာ မည်၏။ အညိန္ဒြေသည် ဘာဝေတဗ္ဗလော၊ သစ္ဆိကာတဗ္ဗလောဟု မေးသည်ရှိသော် မဂ်၌ အကျုံးဝင်သော အညိန္ဒြေသည် ဘာဝေတဗ္ဗ မည်၏။ ဗိုလ်၌ အကျုံးဝင်သော အညိန္ဒြေသည် သစ္ဆိကာတဗ္ဗ မည်၏ဟု ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ဖြေခြင်းသည် ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏဝိဿဇ္ဇနာ မည်၏။ အညိန္ဒြေသည် ကုသိုလ်လောဟု မေးသည်ရှိသော် အနဝဇ္ဇအနက်ရှိသော ကုသလသဒ္ဒါကို ရည်၍ မေးသလော။ ထိုသို့ မဟုတ် သုခဝိပါက အနက်ရှိသော ကုသလသ (ပေ ၈၁) ဒ္ဒါကို ရည်၍ မေးသလောဟု တစ်ဖန်မေး၍ ဖြေခြင်းသည် ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏဝိဿဇ္ဇနာ မည်၏။ အတ္တသည် သဿတလော၊ အသဿတလောဟု မေးသည်ရှိသော် ဤပြဿနာကို မဖြေအပ်ဟု တိတ်တိတ်နေခြင်းသည် ဌပနဝိဿဇ္ဇနာ မည်၏။
“အယံ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ ဣမိနာ၊ ဤဝိဿဇ္ဇနာနှင့်။ သမေတိ၊ ညီ၏။ ဧတေန၊ ထိုဝိဿဇ္ဇနာနှင့်။ န သမေတိ၊ မညီ”။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆိတတ္ထံ၊ မေးအပ်သော အနက်ကို။ အာနေတွာ၊ ၍။ ဝိစယော စ၊ စီစစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ပုဗ္ဗေန၊ ရှေ့စကားနှင့်။ အပရံ၊ နောက်စကားကို။ သံသန္ဒိတွာ၊ နှီးနှော၍။ ဝိစယော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပုဗ္ဗာပရဝိစယော၊ မည်၏။ “အယံ အနုဂီတိ၊ ဤအနုဂီတိသည်။ ဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟာ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကို သင်္ဂြိုဟ်သော အနုဂီတိတည်း။ အဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟာ၊ တည်း။ တဒုဘယတ္ထသင်္ဂဟာ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီး မဆိုအပ်သေးသော အနက်နှစ်ပါးကို သင်္ဂြိုဟ်သော အနုဂီတိတည်း။ ကုသလတ္ထသင်္ဂဟာ၊ ကုသိုလ်ဟူသော အနက်ကို သင်္ဂြိုဟ်သော အနုဂီတိတည်း။ အကုသလတ္ထသင်္ဂဟာ၊ တည်း”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနုဂီတိဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အဿာဒါဒီသု၊ တို့တွင်။ သုခဝေဒနာယ၊ ကို။ “ဣဋ္ဌာရမ္မဏာနုဘဝနလက္ခဏာ၊ ဣဋ္ဌာရုံကို ခံစားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်။ နောက်ကိုလည်း ဤအတူ)။ တဏှာယ၊ ကို။ “အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ၊ အာရုံကို ယူခြင်း စွဲလမ်းခြင်း လက္ခဏာရှိ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့ကို။ “ဝိပရီတဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ၊ ဖောက်ပြန်သော အားဖြင့် ယူခြင်းလက္ခဏာရှိကုန်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အဝသိဋ္ဌာနံ၊ သုခဝေဒနာ တဏှာ ဝိပလ္လာသတို့မှ ကြွင်းကုန်သော။ တေဘူမကဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ “ယထာသကလက္ခဏာ၊ အကြင် အကြင်သို့သော မိမိတို့၏ လက္ခဏာရှိကုန်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သဗ္ဗေသဉ္စ၊ အလုံးစုံကုန်သော အဿာဒတရားတို့ကိုလည်း။ (သဗ္ဗေ’ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ဆင်ခြင်)။ ဒွါဝီသတိယာ တိကေသု စ၊ နှစ်ဆယ်နှစ်ပါးသော တိတ်တို့၌လည်းကောင်း။ ဒွါစတ္တာလီသာဓိကေ၊ လေးဆယ်နှစ်ဒုက်အလွန်ရှိသော။ ဒုကသတေ စ၊ ဒုက်တစ်ရာ၌လည်းကောင်း။ လဗ္ဘမာနပဒဝသေန၊ ရသင့်ကုန်သော ပုဒ်တို့၏ အစွမ်းဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ (ဂမျမာန်လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌဖြစ်သောကြောင့် ဣတိသဒ္ဒါကို မဆိုလေသည်)။ တံတံအဿာဒတ္ထဝိသေသနိဒ္ဓါရဏံ၊ ထိုထိုသို့သော အသာဒအနက်အထူးကို ထုတ်ခြင်းသည်။ အဿာဒဝိစယော၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ တံတံအဿာဒတ္ထဝိသေသနိဒ္ဓါရဏံ တံတံအဿာဒတ္ထဝိသေသနိဒ္ဓါရဏေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤကား ‘ဩကာရနိဒ္ဓါရဏေန အာဒီနဝဝိစယော’ဟူသော အနက်စကားကို ထောက်၍ ကရဏတ္ထ၌ ဥပယောဂဝိဘတ်ကြံသည်)။
ဒုက္ခဝေဒနာယ၊ ကို။ “အနိဋ္ဌာနုဘဝနလက္ခဏာ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဒုက္ခသစ္စာနံ၊ ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်သော တရားတို့ကို။ “ပဋိသန္ဓိလက္ခဏာ၊ စေ့စပ်အပ်သည်၏ အဖြစ်လျှင် လက္ခဏာရှိကုန်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အနိစ္စတာဒီနံ၊ အစရှိသည်တို့ကို။ အာဒိအန္တဝန္တတာယ စ၊ အစအဆုံးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အနိစ္စန္တိကတာယ စ၊ မမြဲသော အဖို့ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ “အနိစ္စာ၊ မည်ကုန်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သဗ္ဗေသဉ္စ၊ ကုန်သော။ (ပေ၈၂) လောကိယဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ သကိလေသဘာဂိယဟာနဘာဂိယတာဒိဝသေန၊ ညစ်နွမ်းသော အဖို့ရှိသည်၏အဖြစ်, ယုတ်သော အဖို့ရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ (ဤ၌လည်း ဣတိသဒ္ဒါသည် ဂမျမာန်လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌတည်း)။ အာဒီနဝဝုတ္တိယာ၊ အာဒီနဝ၏ ဖြစ်ခြင်း၏။ ဩကာရနိဒ္ဓါရဏေန၊ ယုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ထုတ်သဖြင့်။ အာဒီနဝဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ နိဿရဏပဒေ၊ ပုဒ်၌။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ကို။ [ကျမ်း ၂၄] အာဂမနတော၊ အကြောင်းအားဖြင့်။ ကာယာနုပဿနာဒိပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒါဝိဘာဂဝိသေသနိရဒ္ဓါရဏဝသေန၊ ကာယာနုပဿနာအစရှိသော ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော ပဋိပဒါကို ဝေဖန်ခြင်းအထူးကို ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ နိဗ္ဗာနဿ၊ ကို။ ယထာဝုတ္တပရိယာယဝိဘာဂဝိသေသနိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပရိယာယ်ကို ဝေဖန်ခြင်းအထူးကို ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့။ နိဿရဏဝိစယော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဖလာဒီနံ၊ တို့ကို။ တံတံသုတ္တဒေသနာယ၊ ထိုထိုသို့သော သုတ်ဒေသနာသည်။ သာဓေတဗ္ဗဖလဿ စ၊ ပြီးစေအပ်သော အကျိုးကိုလည်းကောင်း။ တဒုပါယဿ စ၊ ထိုအကျိုး၏ အကြောင်းကိုလည်းကောင်း။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော အရာ၌။ သုတ္တဝိဓိဝစနဿ စ၊ သုတ်ကို စီရင်သော စကားကိုလည်းကောင်း။ (ပေမူ၌။ သတ္ထု၊ ၏။ ဝိဓာနဝစနဿ စ၊ စီရင်တိုက်တွန်းသော စကားကိုလည်းကောင်း၊ ဟု ရှိသည်)။ ဝိဘာဂနိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ ဝေဖန်ခြင်းကို ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိစယော၊ စိစစ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနပုဗ္ဗာပရာနုဂီတီနဉ္စ၊ ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာပုဗ္ဗာပရအနုဂီတိတို့ကိုလည်းကောင်း။ အဿာဒါဒီနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ (ဝိစယ၌ ချည်းစပ်)။ ဝိသေသနိဒ္ဓါရဏဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိစယလက္ခဏော၊ ရွေးခြယ်စိစစ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးကို။ “ဝိစယော ဟာရော”တိ၊ ဝိစယဟာရဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
စာပိုဒ် ၃။ သဗ္ဗေသန္တိ၊ ကား။ သောဠသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဘူမီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဗျဉ္ဇနံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဆရာ၊ ကာမဘုံအစရှိသည်သာလျှင် ဘူမိဟူ၍ ထင်ရှားခဲ့၏။ သဒ္ဒါသည် ဘုံဟူ၍ မထင်ရှားခဲ့။ ဆရာ့စကား အသို့သင့်ပါအံ့နည်း။ စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဗျဉ္ဇနံ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ နယာနံ၊ တို့၏။ ဘူမိ၊ ဖြစ်ရာသည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဗျဉ္ဇနံ၊ သည်။ ဟာရာနံ၊ တို့၏။ ဘူမိ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုဟာရတို့၏။ ဗျဉ္ဇနဝိစာရဘာဝတော၊ သဒ္ဒါကို စီရင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဟိ၊ စွ။ “ဟာရာ ဗျဉ္ဇနဝိစယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပေဋကေပိ၊ ၌လည်း။ (ဟိ’ကား ဝါကျာရမ္ဘဇောတက)။ “ယတ္ထ စ၊ လ။ ပုထုတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဂေါစရောတိ၊ ကား။ သုတ္တတ္ထော၊ သုတ်၏ အနက်တည်း။
ရူပါရုံအစရှိသည်တို့သာ ဂေါစရဟု ထင်ရှားသည် မဟုတ်ကုန်လော။ အနက်ကား ဂေါစရဟု မထင်ရှားခဲ့။ ဆရာ့စကား အဘယ်သို့ ယုတ္တိရှိအံ့နည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘သုတ္တဿ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ပဒတ္ထုဒ္ဓါရဏမုခေန၊ ပုဒ်အနက်ကို ထုတ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဟာရယောဇနာ၊ ဟာရကို ယှဉ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေသံ ဗျဉ္ဇနတ္ထာနံ၊ ထိုသဒ္ဒါအနက်တို့၏။ (ဝုတ္တိနည်း)။ ယုတ္တာယုတ္တပရိက္ခာတိ၊ ကား။ ယုတ္တဿ စ၊ အသင့်ကိုလည်းကောင်း။ အယုတ္တဿ စ၊ လ (ပေ ၈၃) ည်းကောင်း။ ဥပပရိက္ခာ၊ ဆင်ခြင်ခြင်းတည်း။ “ယုတ္တာယုတ္တိပရိက္ခာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ယုတ္တိအယုတ္တီနံ၊ သင့်သည် မသင့်သည်တို့ကို။ ဝိစာရဏာ၊ စိစစ်ခြင်းတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကထံ ပန၊ အဘယ်သို့လျှင်။ တေသံ၊ ထိုသဒ္ဒါအနက်တို့၏။ ယုတ္တာယုတ္တဇာနနာ၊ သင့်သည် မသင့်သည်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ အံ့နည်း။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ မဟာပဒေသေဟိ၊ တို့နှင့်။ အဝိရုဇ္ဈနေန၊ မဆန့်ကျင်သောအားဖြင့်။ ယုတ္တာယုတ္တဇာနနာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသဒ္ဒါအနက်တို့တွင်။ တာဝ၊ အစဉ်သဖြင့်။ ဗျဉ္ဇနဿ၊ ၏။ (ယုတ္တဘာဝေါ၌ စပ်)။ သဘာဝနိရုတ္တိဘာဝေါ စ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောရှိသော မာဂဓဘာသာ၏အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ အဓိပ္ပေတတ္ထဝါစကဘာဝေါ စ၊ အလိုရှိအပ်သော အနက်ကို ဟောသည်၏အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ယုတ္တဘာဝေါ၊ သင့်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အတ္တဿ ပန၊ ၏ကား။ (ယုတ္တဘာဝေါ၌ စပ်)။ သုတ္တဝိနယဓမ္မတာဟိ၊ သုတ်ဝိနည်းဓမ္မတာတို့နှင့်။ ဝါ၊ သစ္စာလေးပါးကို ပြတတ်သော သုတ်, ရာဂအစရှိသည်ကို ဖျောက်ခြင်း, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တည်းဟူသော ဓမ္မတာတို့နှင့်။ အဝိလောမနံ၊ မဆန့်ကျင်ခြင်းသည်။ ယုတ္တဘာဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယုတ္တအယုတ္တကို ဆရာဆိုသည်ကား နိရဝသေသလော။ စုဒ်ရှိသောကြောင့် ‘အယမေတ္ထသင်္ခေပေါ’ ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
သင်္ခေပသာ ဖြစ်သော် ဝိတ္ထာရကို ဆရာဆိုပါလော။ ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ဝိတ္ထာရော ပန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
အယံ၊ ဤဆိုအပ်ပြီးသော ယုတ္တအယုတ္တအဖြစ်သည်။ ဧတ္ထ၊ ဤနိဒ္ဒေသသဝါရ၌။ သင်္ခေပေါ၊ အကျဉ်းမျှသာတည်း။ ဝိတ္ထာရော ပန၊ သည်ကား။ ပရတော၊ မှနောက်၌။ အာဝိ၊ စွာ။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဟာရော ယုတ္တီတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဗျဉ္ဇနတ္ထာနံ၊ သဒ္ဒါအနက်တို့၏။ ယုတ္တာယုတ္တဘာဝဝိဘာဝနလက္ခဏော၊ သင့်သည် မသင့်သည်၏ အဖြစ်ကို ထင်ရှားပြခြင်းလက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “ယုတ္တိဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
စာပိုဒ် ၄။ ဓမ္မန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယံ ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော။ သုတ္တာဂတံ၊ သော။ ကုသလာဒိဓမ္မံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿ ဓမ္မဿာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ တဿ ကုသလာဒိဓမ္မဿ၊ ၏။ ယံ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ယောနိသောမနသိကာရာဒိ၊ သော။ ယံ ကာရဏံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် သဒ္ဓမ္မဿဝန သပ္ပုရိသူပနိဿယအစရှိသော သာဓာရဏအကြောင်း။ လှူဖွယ်ဝတ္ထု, အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်အစရှိသော အသာဓာရဏအကြောင်းကိုယူ)။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတံ ဝါ၊ လာသော ပဒဋ္ဌာန်ကိုလည်းကောင်း။ အနာဂတံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ကထေတဗ္ဗံ၊ အပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဣတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဧဝံ ဣမိနာ နယေန၊ ဤနည်းဖြင့်။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ယာဝ သဗ္ဗဓမ္မာတိ၊ ကား။ ယတ္တကာ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ တသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာ၊ လာကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ ကုန်သော။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ယထာနုရူပံ၊ ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ကထေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
ယာဝသဒ္ဒါ၏ အဝဓိအနက်ကို ပြပြန်လိုရကား ‘အထ ဝါ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ယာဝ သဗ္ဗဓမ္မာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သုတ္တာဂတဿ၊ သော။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ယံ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿပိ ဓမ္မဿ၊ ၏လည်း။ ယံ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (ပေ၈၄) ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဘဝတော၊ စွာ။ ယာဝ သဗ္ဗဓမ္မာ၊ အလုံးစုံသော ပဒဋ္ဌာန်တရားတိုင်အောင်။ ပဒဋ္ဌာနဝိစာရဏာ၊ ပဒဋ္ဌာန်အစီအရင်ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧသော ဟာရော ပဒဋ္ဌာနောတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (အတ္ထောသို့ ဆိုက်)။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနဘူတာ၊ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တရားတို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသဉ္စ၊ ထိုပဒဋ္ဌာန်တရားတို့၏လည်း။ ပဒဋ္ဌာနဘူတာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဘဝတော၊ စွာ။ ပဒဋ္ဌာနဘူတဓမ္မနိဒ္ဓါရဏလက္ခဏော၊ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော တရားတို့ကို ထုတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “ပဒဋ္ဌာနော နာမ ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၂၅] စာပိုဒ် ၅။ ဝုတ္တမှိ ဧကဓမ္မေတိ၊ ကား။ ကုသလာဒီသု ဝါ၊ တို့တွင်လည်းကောင်း။ ခန္ဓာဒီသု ဝါ၊ တို့တွင်လည်းကောင်း။ ယသ္မိံ ကိသ္မိံစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ ဧကဓမ္မေ၊ တစ်ခုသော တရားကို။ သုတ္တေ၊ ၌။ သရူပတော ဝါ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝါ၊ ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထိတေ၊ သော်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဝုတ္တသဒ္ဒါ၏ ကေသောဟာရဏဇီဝိတ၊ ဝုတ္တိသု ဝပနေ စ ဝါပသမကရဏေ၊ ကထနေ ပမုတ္တဘာဝ၊ ဇ္ဈေနာဒေါ ‘ဝုတ္တ’မပိ တီသု (အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ၊ ၇၉၆)ဟူ၍ ဆိုအပ်သော ကေသောဟာရဏဇီဝိတဝုတ္တိအစရှိသော အနက်အများ လျဉ်းပါးဖွယ်ရှိသောကြောင့် ဤ၌ ကထနအနက်ကို ဟော၏ဟု သိစေခြင်းငှာ ဝုတ္တေကို ‘ကထိတေ’ဟု ဖွင့်သည်။
ယေ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ ကေစီတိ၊ ကား။ ယေ ကေစိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ကုသလာဒိဘာဝေန ဝါ၊ ကုသိုလ်အစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ရူပက္ခန္ဓာဒိဘာဝေန ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ တေန ဓမ္မေန၊ ထိုသုတ်၌ သရုပ်အားဖြင့် ဟောအပ်သော တရား, ယုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်သော တရားနှင့်။ သမာနလက္ခဏာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ‘စိန္တော ကာကော စ ကိံသဒ္ဒါ၊ အပ္ပကတ္ထဿ ဝါစကော၊ ယကာရယုတ္တော အာဒိမှိ၊ သကလတ္ထဿ ဝါစကော၊ အယာဒိ စ အစိန္တော စ၊ ပုစ္ဆာဝါစကသညိတော’ဟု ဆိုသောကြောင့် ယထာရဟအားဖြင့်သာ ယူ၍ ဗောဓိသဒ္ဒါသည် အပ္ပကအနက်ကို ဟော၏ဟု အယူရှိရာလေသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ယေနှင့် ကေစိကို ပေါင်း၍ ‘ယေ ကေစိ’ဟု ဖွင့်သည်။ ဧကသဒ္ဒါ၏လည်း ‘သေဠာ သဟာယ သင်္ချာည၊ တုလျေသွေကော တိလိင်္ဂိကော’ဟု ဆိုသောကြောင့် သေဋ္ဌအသဟာယသင်္ချာအညအနက် လျဉ်းပါးဖွယ်ရှိသောကြောင့် ‘ဧကရသဋ္ဌေန ဘာဝနာဧကုပ္ပါဒါ’အစရှိသည်တို့၌ကဲ့သို့ တုလျအနက်ကို ဟော၏ဟု သိစေလိုရကား သမာနလက္ခဏာဟု ဖွင့်သတည်း။
ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ သဗ္ဗေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (အဓိပ္ပါယော၌ စပ်)။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ ကုသလာဒိသဘာဝါ ဝါ၊ ကုသိုလ်အစရှိသော သဘောရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ခန္ဓာဒိသဘာဝါ ဝါ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ (ဘဝန္တိ၌ ပကတိကတ္တား)။ သုတ္တေ၊ ၌။ အဝုတ္တာပိ၊ ကုန်သော်လည်း။ တာယ သမာနလက္ခဏတာယ၊ ထိုတူသော လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သံဝဏ္ဏနာဝသေန၊ ဖွင့်အပ်သော အဖွင့်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာနေတွာ၊ ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဂါထာ၌လည်း။ ဧကလက္ခဏာတိ ဣမိနာ၊ ဤပါဌ်ဖြင့်။ သမာနလက္ခဏာ၊ တူသောလက္ခဏာရှိကုန်သော တရားတို့ကို။ ဝုတ္တာ၊ ဆိုအပ်ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌၊ ဧကလက္ခဏာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ (ပေ၈၅) လက္ခဏဝသေန၊ ဥပလက္ခဏာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဤ၌ ‘သမာနလက္ခဏာ န ဝုတ္တံ’ဟူ၍လည်းကောင်း။ ‘သမာနလက္ခဏာ ဝုတ္တာ’ဟူ၍လည်းကောင်း အချို့ပါဌ်ရှိ၏။ မသင့်။ လက္ခဏဝသေနာတိ ဥပလက္ခဏဝသေန၊ ဋီကာ၊ ဟု ရှိသည်။
တေန၊ ထိုသို့ ဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (နိဒ္ဓါရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံသို့ သွား)။ သဟစာရိတာ၊ တကွဖြစ်သည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနကိစ္စတာ၊ တူသော ကိစ္စရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနဟေတုတာ၊ တူသော အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနဖလတာ၊ တူသော အကျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနာရမ္မဏတာ၊ တူသော အာရုံရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒီဟိ၊ ဤသို့ သဟစရိတအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သမာနာနံ၊ တူကုန်သော။ (ဆောင်၍ ယောဇနာသည်)။ အဝုတ္တာနမ္ပိ၊ သုတ်၌ မဟောအပ်ကုန်သော တရားတို့ကိုလည်း။ ဝုတ္တာနံ ဝိယ၊ သုတ်၌ ဟောအပ်ကုန်သော တရားတို့ကိုကဲ့သို့။ နိဒ္ဓါရဏံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (သဟစာရိတစသည်ကို ဋီကာရှု)။ သော ဟာရော လက္ခဏော နာမာတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တေ၊ ၌။ အနာဂတေပိ၊ မလာသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ မလာကုန်သော်လည်း။ (အဓိပ္ပါယတ္ထ)။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ပါဠိ၌ ဟောအပ်သော အပြား အဋ္ဌကထာ၌ ဆိုအပ်သော အပြားအားဖြင့်။ (ဝဓကဋ္ဌေန ဧကလက္ခဏာအစရှိသည်ဖြင့် ပါဠိ၌။ သဟစာရိတာအစရှိသည်ဖြင့် အဋ္ဌကထာ၌ ဟောအပ် ဆိုအပ်သော အပြားဟူလိုသော်)။ အာဂတေ ဝိယ၊ လာသော တရားတို့ကိုကဲ့သို့။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ယာ သံဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ သာ သံဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ “လက္ခဏော နာမ ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
နိရုတ္တမေဝ နေရုတ္တံ’ဟု ဏပစ္စည်းသည် သကတ္ထဟု ပြလိုရကား ‘နေရုတ္တန္တိ နိရုတ္တံ’ဖွင့်သော်။
စာပိုဒ် ၆။ နေရုတ္တန္တိ၊ ကား။ နိရုတ္တံ၊ ဝိဂြိုဟ်တည်း။ ပဒနိဗ္ဗစနံ၊ ပုဒ်ကို ဝိဂြိုဟ်ပြုခြင်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဖုသနဋ္ဌေန ဖဿော’ အစရှိသည်ဖြင့် အကြောင်းကို ထုတ်၍ ဆိုခြင်းသည် ‘နိဒ္ဓါရေတွာ ဝစနံ နိဗ္ဗဝစနံ’ဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် နိဗ္ဗစန မည်၏။ ထိုနိဗ္ဗစနသည်ကား ပုဒ်၏သာ နိဗ္ဗစန ဖြစ်၏။ ဝါကျ၏ နိဗ္ဗစန မဖြစ်ရကား ပဒနိဗ္ဗစနံဟု ဆိုသတည်း။
အဓိပ္ပါယောတိ၊ ကား။ တဿ သုတ္တဿ၊ ကို။ ဒေသကာနံ၊ ဟောကုန်သော။ ဗုဒ္ဓါနံ ဝါ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ သာဝကာနံ ဝါ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အဓိပ္ပါယော၊ အလိုတည်း။ ဗျဉ္ဇနန္တိ၊ ကား။ ဗျဉ္ဇနေန၊ သဒ္ဒါဖြင့်။ ဟိ၊ စွ။ ကရဏေ၊ ကရိုဏ်းအနက်၌။ ဧတံ ပစ္စတ္တံ၊ ဤပဌမာဝိဘတ်သည်။ ဝတ္တတိ၊ ၏။
ခပ်သိမ်းသော ဟာရတို့သည် ဗျဉ္ဇနဝိစယချည်း ဖြစ်ပါကုန်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ဤဟာရ၌သာ ဗျဉ္ဇနံဟု ဆိုလေသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် ‘ကာမဉ္စ။ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ထွက်သည်။
ကာမဉ္စ၊ စင်စစ်ကား။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ ဗျဉ္ဇနဝိစယာ၊ သဒ္ဒါကို ရွေးချယ်စိစစ်တတ်ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ အယံ ဟာရော၊ ဤစတုဗျူဟဟာရသည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဗျဉ္ဇနဒွါရေနေဝ၊ သဒ္ဒါကို အကြောင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ အတ္ထပရိယေသနာ၊ အနက်ကို ရှာမှီးတတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ဗျဉ္ဇန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဗျဉ္ဇနေန၊ လ။ ဂဝေသိတဗ္ဗာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ အထာတိ ပဒံ၊ သည်။ ပဒပူရဏမတ္တံ၊ ပုဒ်ကို ပြည့်စေကာမျှဖြစ်သော ပုဒ်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ‘အဓိကာရေ မင်္ဂလေ စေဝ’ စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော အထသဒ္ဒါ၏ အနက် (ပေ၈၆) တို့တွင် မင်္ဂလာအနက်ဟူလိုသော်။
ဒေသနာနိဒါနန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဖလံ၊ ကို။ နိဒဒါတိ၊ ပေးတတ်၏။ ဝါ၊ ဆောက်နှင်းတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဒါနံ၊ မည်၏။ ကာရဏံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ယေန ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဒေသနာ၊ သည်။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်၏။ ဒေသနာယ၊ ၏။ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ တံ ကာရဏံ၊ သည်။ နိဒါနံ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓီတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗေန စ၊ ရှေးစကားနှင့်လည်းကောင်း။ အပရေန စ၊ နှင့်လည်းကောင်း။ အနုသန္ဓိ၊ စပ်ခြင်းတည်း။ “ပုဗ္ဗာပရေန သန္ဓီ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ပုဗ္ဗဘာဂေန၊ ရှေးအဖို့နှင့်။ အပရဘာဂံ၊ ကို။ သံသန္ဒိတွာ၊ နှီးနှော၍။ ကထနံ၊ ဆိုခြင်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သင်္ဂီတိဝသေန၊ ညီညွတ်၍ ဆိုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပုဗ္ဗာပရဘူတေဟိ၊ ရှေ့နောက်ဖြစ်ကုန်သော။ သုတ္တန္တရေဟိ၊ သုတ်တစ်ပါးတို့နှင့်။ (သံသန္ဒနံ၌ စပ်)။ သံဝဏ္ဏိယမာနဿ၊ ဖွင့်အပ်သော။ သုတ္တဿ၊ ကို။ သံသန္ဒနံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤနည်း၌ သုတ်တစ်ပါးတို့နှင့် သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဖြစ်သော သုတ်ကို နှီးနှောညီညွတ်သည်ကို ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ ဟူသည်။ ရှေးနည်း၌ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်တွင်ပင် ရှေ့နောက်ညီညွတ်သည်ကို ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ ဟူသည်။
ပုဗ္ဗပဒေန၊ နှင့်။ ပရပဒဿ၊ ကို။ ဝါ၊ ၏။ ယဉ္စ သမ္ဗန္ဓနံ၊ အကြင်စပ်ခြင်းသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယမ္ပိ၊ ဤရှေ့ပုဒ်နှင့် နောက်ပုဒ်ကို စပ်ခြင်းသည်လည်း။ ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤနည်း၌ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ်ဝယ် တစ်ဝါကျတည်း၌ ရှေးပုဒ် နောက်ပုဒ်တို့၏ ကြိယာ ကာရကအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် စပ်ခြင်းကို ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိဟု ဆိုပါသတည်း။
ဧသော ဟာရော စတုဗျူဟောတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဧဝံ၊ သို့။ နိဗ္ဗစနာဓိပ္ပါယာဒီနံ၊ ဝိဂြိုဟ်ပြုခြင်း ဒေသက၏အလို အစရှိကုန်သော။ စတုန္နံ၊ လေးပါးသော အနက်တို့ကို။ ဝိဘာဝနလက္ခဏော၊ ထင်ရှားပြခြင်း လက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “စတုဗျူဟော ဟာရော နာမ၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၇။ ဧကမှိ ပဒဋ္ဌာနေတိ၊ ကား။ ဧကသ္မိံ၊ သော။ အာရမ္ဘဓာတုအာဒိကေ၊ အာရမ္ဘဓာတ်အစရှိသော။ ပရက္ကမဓာတုအာဒီနံ၊ ပရက္ကမဓာတ်အစရှိသည်တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနဘူတေ၊ နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်၍ဖြစ်သော။ တစ်နည်းကား။ ပဒဋ္ဌာနဘူတေ၊ အနက်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။
မှတ်ချက်။ ။ ပဒဿ သဒ္ဒဿ ဋ္ဌာနံ ပဒဋ္ဌာနံ၊ အနက်ရစေ။ ဤနောက်ပက္ခ၌ ‘အာရမ္ဘထ နိက္ခမထာတိ ဝီရိယဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟူသော ပါဠိ၌ ဆိုအပ်သော အာရမ္ဘဓာတ်အစရှိသော အနက်သည် ဝီရိယဟူသော ပုဒ်၏ဖြစ်ရာ ဖြစ်၍ ပဒဋ္ဌာနမည်၏ ဟူလိုသော်။
ဓမ္မေ၊ ကို။ ဒေသနာရူဠှေ၊ ဒေသနာသို့ တင်အပ်သည်။ သတိ၊ သော်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ပဒဋ္ဌာနဘူတေကို ရှေးအနက်ပေးသောအားဖြင့် သုတ်၌ လာသော တရားတို့၏ ပဒဋ္ဌာန်တရားတို့ကို ထုတ်၍ သဘာဝါတိသဘာဝအားဖြင့်လည်း ပေးသည့်အတိုင်း ‘ဒေသနာရူဠှ’ဟု ယူ၊ ပါဠိအားဖြင့် ဟောသည့်အတိုင်း မယူလင့်။ နောက်ပေးသော အနက်အားဖြင့်ကား ပါဠိအားဖြင့် ဟောသည်ကိုပင် ‘ဒေသနာရူဠှ’ဟု ယူ။
ပရိယေသတိ သေသကံ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ တဿ၊ ထိုပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်သော တရား၏။ ဝိသဘာဂတာယ ဝါ၊ သဘောမတူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ အဂ္ဂဟဏေန ဝါ၊ သုတ်၌ မဟောသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သေသကံ၊ သော။ (ဓမ္မန္တရံ၌ စပ်)။ ပမာဒါဒီနံ၊ အစရှိသည်တို့၏။ အာသန္နကာရဏတ္တာ၊ နီးသော အကြောင်းဖြစ်သည်၏အ (ပေ၈၇) ဖြစ်ကြောင့်။ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ၊ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်သော။ ကောသဇ္ဇာဒိကံ၊ ကောသဇ္ဇအစရှိသော။ ဓမ္မန္တရံ၊ တရားအထူးကို။ ပရိယေသတိ၊ ၏။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ ဂဝေသတိ၊ ၏။ ပရိယေသိတွာ စ၊ ၍လည်း။ သံဝဏ္ဏနာယ၊ အနက်ကို ဖွင့်သောအားဖြင့်။ ယောဇေန္တော၊ ပါဠိ၌ ယှဉ်သည်ဖြစ်၍။ [ကျမ်း ၂၆] ဒေသနံ၊ ကို။ အာဝဋ္ဋေတိ၊ လည်စေ၏။ (ဤသို့ ပေး)။ အာဝဋ္ဋေတိ ပဋိပက္ခေတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဝီရိယာရမ္ဘာဒိမုခေန၊ ဝီရိယာရမ္ဘအစရှိသည်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အာရဒ္ဓသုတ္တံ၊ ကို။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ပမာဒါဒိဝသေန၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဒိသန္တော၊ ပြသည်ရှိသော်။ ဒေသနံ၊ ကို။ ပဋိပက္ခတော၊ အားဖြင့်။ အာဝဋ္ဋေတိ နာမ၊ လည်စေသည် မည်၏။ အာဝဋ္ဋော နာမ သော ဟာရောတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဒေသနာယ၊ ၌။ ဂဟိတဓမ္မာနံ၊ ယူအပ်ကုန်သော တရားတို့၏။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန၊ ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနလက္ခဏော၊ လည်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “အာဝဋ္ဋော ဟာရော နာမ၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၈။ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ သဘာဝဓမ္မံ၊ ကို။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ ကုသလာဒိဝသေန၊ အားဖြင့်။ အနေကဝိဓံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ အနေကဝိဓံ၊ သော။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ယသ္မိံ ကာရဏေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌိတေ၊ တည်ကုန်သော။ တစ်နည်းကား။ ယသ္မိံ ကာရဏေ၊ သည်။ ပတိဋ္ဌိတေ၊ သော်။ ဥတ္တရိ ဂုဏဝိသေသေ၊ အထက်ဖြစ်သော ဂုဏ်အထူးတို့ကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ တံ ဝိသေသာဓိဂမနကာရဏံ၊ ထိုအထက်ဖြစ်သော ဂုဏ်အထူးကို ရခြင်း၏ အကြောင်းကို။ ဘူမိန္တိ၊ ကား။ ပုထုဇ္ဇနဘူမိ၊ ပုထုဇဉ်ဘုံလည်းကောင်း။ ဒဿနဘူမိ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒိကံ၊ သော။ ဘူမိံ၊ ကို။ ဝိဘဇ္ဇတေတိ၊ ကား။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ကထေတိ၊ ဆို၏။ သာဓာရဏေတိ၊ ကား။ ဒဿနပဟာတဗ္ဗာဒိနာမဝသေန ဝါ၊ ဒဿနပဟာတဗ္ဗအစရှိသော အမည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နာဒိဝတ္ထုဝသေန ဝါ၊ ပုထုဇဉ် သောတာပန် အစရှိသော ဝတ္ထု၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သာဓာရဏေ၊ ဆက်ဆံသော တရားတို့ကို။ အဝိသိဋ္ဌေ၊ မထူးသော တရားတို့ကို။ သမာနေ၊ တူသော တရားတို့ကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ပြန်သောအားဖြင့်။ အသာဓာရဏာ၊ တရားတို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ နေယျော ဝိဘတ္တီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ယထာဝုတ္တဓမ္မာဒီနံ၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော သဘောတရား အစရှိသည်တို့ကို။ ဝိဘဇနော၊ ဝေဖန်တတ်သော။ အယံ ဟာရော၊ ကို။ ဝိဘတ္တီတိ၊ ဝိဘတ္တိဟာရ ဟူ၍။ ဉာတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံကိလေသဓမ္မေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝေါဒါနဓမ္မေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သာဓာရဏာသာဓာရဏတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘူမိတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိဘဇနလက္ခဏော၊ ဝေဖန်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “ဝိဘတ္တိဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၉။ နိဒ္ဒိဋ္ဌေတိ၊ ကား။ ကထိတေ၊ သော။
ကထိတေကို ဖွင့်လိုရကား ‘သုတ္တေ’ အစရှိသည်ကို ဆိုသတည်း။
သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတေ ဝါ၊ လာသည်ရှိသော်လည်းကောင်း။ သံဝဏ္ဏိတေ ဝါ၊ ဖွင့်အပ်သည်ရှိသော်လည်းကောင်း။
‘ဘာဝေ ကမ္မနိ ဘူတေ တော’ဟု သဒ္ဒါဆရာတို့ မိန့်သောကြောင့် ပစ္စည်းသည် အတိတ်ကာလ၌ ဖြစ်ရကား အတိတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်ဟု အယူရှိသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ဘာဝိတေတိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတ (ပေ ၈၈) ည်း။
အဓိဂမာတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပ္ပန္နသဒိသာ၊ ဖြစ်ပြီးသော တရားနှင့် တူကုန်သော အနာဂတ်တရားတို့ကို။ ဥပ္ပန္နာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဘာဝိတသဒိသေ၊ ပွားစေအပ်ပြီးသော ကုသိုလ်အကုသိုလ်နှင့် တူသော။ ဘာဝေတဗ္ဗေ၊ ပွားစေအပ် ပွားစေရာသော ကုသိုလ်တရားကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဟီနေတိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ပွားစေအပ်ပြီးသော အတိတ်ကုသိုလ်နှင့်တူသော ပွားစေအပ် ပွားစေရာသော ကုသိုလ်တရားကို ဘာဝိတေဟု၊ ပယ်အပ်ပြီးသော အတိတ်အကုသိုလ်နှင့် တူသော ပယ်အပ် ပယ်ရာသော အကုသိုလ်ကို ပဟီနေဟု ဆိုသည်။ စင်စစ် အတိတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်ကို ဆိုသည် မဟုတ် ဟူလိုသော်။
ပရိဝတ္တတိ ပဋိပက္ခေတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဝုတ္တာနံ၊ သုတ်၌ ဟောအပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ဖွင့်အပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ ကုသိုလ်အကုသိုလ်တရားတို့၏။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပဋိပက္ခာ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ ပဋိပက္ခဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ပရိဝတ္တေတိ၊ လည်စေ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤ၌ ‘ယေ စ ပဋိပက္ခာ’ဟု အချို့စာ ရှိ၏။ ဆင်ခြင်။ စသဒ္ဒါ လွန်သကဲ့သို့ ထင်၏)။ ဧဝံ၊ သို့။ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ၊ သုတ်၌ ပြအပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ဖွင့်အပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ ကုသိုလ်အကုသိုလ်တရားတို့၏။ ပဋိပက္ခတော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်။ ပရိဝတ္တနလက္ခဏော၊ လည်စေခြင်းလက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ “ပရိဝတ္တနော ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၀။ ဝိဝိဓာနိ၊ အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော။ ဧကသ္မိံယေဝ အတ္ထေ၊ ၌သာလျှင်။ ပဝတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ ဝစနာနိ၊ သဒ္ဒါတို့တည်း။ ဝိဝစနာနိ၊ အထူးထူး အပြားပြားသော သဒ္ဒါတို့။ ဝိဝစနာနိ ဧဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဝေဝစနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ (ဏပစ္စသည်ကား သွတ္ထဟူလိုသော်)။ ပရိယာယသဒ္ဒါ၊ တို့တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တာနိ ဝေဝစနာနိ၊ တို့ကို။ ဗဟူနီတိ၊ ကား။ အနေကာနိ၊ ကုန်သော။ တု-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ အဝဓာရဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တော၊ သော။
ထိုအဝဓာရဏအနက်ရှိသော တုသဒ္ဒါဖြင့် ယူအပ်သော အနက်ကား အဘယ်နည်း။ နစ်စေအပ်သော အနက်ကား အဘယ်နည်း။ ဂဟေတဗ္ဗနိဝတ္တေတဗ္ဗအနက် မရှိဘဲ ‘တု၊ ကား အဝဓာရဏအနက်၌ဖြစ်သော’ဟု ဆရာဆိုဘိသလောဟု စောဒနာရှိသောကြောင့် ‘တေန၊ လ။ ဒေဿတိ’ပါဌ် ထွက်သော်။
တေန၊ ထိုအဝဓာရဏ အနက်ရှိသော တုသဒ္ဒါဖြင့်။ ဗဟူ ဧဝ၊ များသည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ပရိယာယသဒ္ဒါ၊ တို့ကို။ ဝေဝစနဟာရယောဇနာယံ၊ ဝေဝစနဟာရကို ယှဉ်ခြင်း၌။ ကထေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ကတိပယာ၊ စိုးစဉ်းသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ကို။ န ကထေတဗ္ဗာ၊ အပ်ကုန်။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သုတ္တေ ဝုတ္တာနီတိ၊ ကား။ နဝဝိဓသုတ္တန္တသင်္ခါတေ၊ ကိုးပါးအပြားရှိသော အင်္ဂါရှိသော သုတ္တန်ဟု ဆိုအပ်သော။ တေပိဋကေ၊ ပိဋကသုံးပုံဖြစ်သော။ ဗုဒ္ဓဝစနေ၊ မြတ်စွာဘုရားပါဠိတော်၌။ ဘာသိတာနိ၊ ကုန်သော။ ဧတ္ထာပိ၊ ဤသုတ္တေ ဝုတ္တာနိဟူသော ပုဒ်၌လည်း။ တု-သဒ္ဒဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ အာနေတွာ၊ ဆောင်၍။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ တေန၊ ထိုတု-သဒ္ဒါဖြင့်။ ဝါ၊ ထို့ကြောင့်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ အာဂတာနိယေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝေဝစနာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ (ပေ၈၉) သို့။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧကဓမ္မဿာတိ၊ ကား။ ဧကဿ၊ သော။ ပဒတ္ထဿ၊ ပုဒ်အနက်၏။ ဝါ၊ သဘောတရား၏။
ယော ဇာနာတိ သုတ္တဝိဒူ’ဟူသော ပုဒ်၏ အနက်ကို ယထာရုတအားဖြင့်ပင် မှတ်ရမည်လော။ ယင်းသို့ မှတ်ရသည်ရှိသော် ဝေဝုစ်ကို သိခြင်းသည်ပင် ဝေဝစနဟာရ မည်ရာခဲ့၏ဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ယောဇနာတိ။ လ။ အတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယော ဇာနာတိ သုတ္တဝိဒူတိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ တို့ဆိုက။ “သပ္ပိဿ ဇာနာဟီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တေ၊ သော်။ “သပ္ပိနာ၊ ထောပတ်ဖြင့်။ ဝိစာရေဟိ၊ စီရင်လော့”။ ဣတိ ဝါ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ “သပ္ပိံ၊ ကို။ ဒေဟိ၊ လော့”။ ဣတိ ဝါ၊ လည်းကောင်း။ “သပ္ပိံ၊ ကို။ ဒေထ၊ ကုန်လော့”။ ဣတိ ဝါ၊ လည်းကောင်း။ အာဏာပေတိ၊ စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္ထော၊ သည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သုတ္တကောဝိဒေါ၊ သုတ်၌ လိမ်မာသော။ ယော ဓမ္မကထိကော၊ သည်။ [ကျမ်း ၂၇] ဧကဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ ဗဟူပိ ပရိယာယသဒ္ဒေ၊ တို့ကိုလည်း။ ဝိစာရေတိ၊ စီရင်၏။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ ယောဇေတိ၊ ယှဉ်စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္ထော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝေဝစနော နာမ သော ဟာရောတိ၊ ကား။ တဿ အတ္ထဿ၊ ၏။ ဝုတ္တပ္ပကာရပရိယာယသဒ္ဒယောဇနာလက္ခဏော၊ အကြင် အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားရှိသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ကို ယှဉ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော သံဝဏ္ဏနာအထူးသည်။ ဝေဝစနဟာရော နာမ၊ မည်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ၊ ၌။ အနေကပရိယာယသဒ္ဒယောဇနာလက္ခဏော၊ တို့ကို ယှဉ်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ “ဝေဝစနဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၁။ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ ခန္ဓာဒိဓမ္မံ၊ ကို။ ပညတ္တီဟီတိ၊ ကား။ ပညာပနေဟိ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းတို့ဖြင့်။ ပကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဉာပနေဟိ၊ သိစေခြင်းတို့ဖြင့်။
ဤသို့ ‘ပကာရေဟိ ဉာပနာ ပဉာတ္တိ’ ဟူသော ဝစနတ္ထကိုလည်းကောင်း။ ဉာဓာတ်၏ ဉာဏအနက်ကိုလည်းကောင်း ပြပြီး၍ ယခုအခါ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဉာပနာ ပညတ္တိဟူသော ဝစနတ္ထကိုလည်းကောင်း။ ဉာဓာတ်၏ ဌပနအနက်ကိုလည်းကောင်း ပြပြန်လိုရကား ‘အသင်္ကရတော ဝါ ဌပနေဟိ’ဟု တစ်ဝိကပ် အားထုတ်တော်မူပြန်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ အသင်္ကရတော၊ မရောယှက်သောအားဖြင့်။ ဌပနေဟိ၊ ထားခြင်းတို့ဖြင့်။ ဝိဝိဓာဟီတိ၊ ကား။ နိက္ခေပပ္ပဘဝါဒိဝသေန၊ နိက္ခေပပဘဝအစရှိသည်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့်။ (နိက္ခေပဟူသည် ဒေသနာ၊ ပဘဝဟူသည် သမုဒယသစ္စာဟု မှတ်)။ အနေကဝိဓာဟိ၊ ကုန်သော။ သော အာကာရောတိ၊ ကား။ ဧကဿေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထဿ၊ ကို။ (ပညာပနာကာရော၌ စပ်)။ နိက္ခေပပ္ပဘဝပညတ္တိအာဒိဝသေန၊ နိက္ခေပပညတ်ပဘဝပညတ်အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကာဟိ၊ ကုန်သော။ ပညတ္တီဟိ၊ ပညတ်တို့ဖြင့်။ ယော ပညာပနာကာရော၊ အကြင် သိစေသော အခြင်းအရာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော အာကာရော၊ ကို။ (အချို့သော ပုဒ်၌ ‘ပညာပနာ ယော အာကာရော’ဟု၊ ရှေး၌လည်း ‘ယာ’ဟု ရှိ၏)။ ဉေယျော ပညတ္တိ နာမ ဟာရောတိ၊ ကား။ ပညတ္တိဟာရော နာမာတိ၊ မည်၏ ဟူ၍။ ဉာတဗ္ဗော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကေကဿ၊ တစ်ခုတစ်ခုသော။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ အနေကာဟိ၊ ကုန်သော။ ပညတ္တီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပညာပေတဗ္ဗာကာရဝိဘာဝနလက္ခဏော၊ အပြားအားဖြင့် သိစေအပ်သော အခြင်းအရာကို ထင်ရှားပြခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ “ပညတ္တိဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ပဋိစ္စုပ္ပါဒတရားဟူသည် အဘယ်နည်းဟု သရုပ်အားဖြ (ပေ၉ဝ) င့် မထင်ရှားသောကြောင့် ‘ပဋိစ္စုပ္ပါဒေါတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ’ဟု ဖွင့်သော်။ သံသဒ္ဒါ မပါသောကြောင့် အခြားတရား မှတ်အံ့စိုးသတည်း။
စာပိုဒ် ၁၂။ ပဋိစ္စုပ္ပါဒေါတိ၊ ကား။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပင်တည်း။ ဣန္ဒြိယခန္ဓာတိ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယာနိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ခန္ဓာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဓာတုအာယတနာတိ၊ ကား။ ဓာတုယော စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အာယတနာနိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဧတေဟီတိ၊ ကား။ ဒွါဒသပဒိကော၊ တစ်ဆယ့်နှစ်ပုဒ်ရှိသော။ ယော ပစ္စယာကာရော စ၊ အကြင်ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားသည်လည်းကောင်း။ ဒွါဝီသတိ၊ ကုန်သော။ ယာနိ ဣန္ဒြိယာနိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ ယေ စ ခန္ဓာ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အဋ္ဌာရသ၊ ကုန်သော။ ယာ စ ဓာတုယော၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒွါဒသ၊ ကုန်သော။ ယာနိ စ အာယတနာနိ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတပဒတ္ထမုခေန၊ လာသော ပုဒ်၏အနက်ကို အကြောင်းပြုသဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိယမာနေဟိ၊ ကုန်သော။ ဧတေဟိ၊ ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အစရှိသော တရားတို့ဖြင့်။ ဩတရတိ ယောတိ၊ ကား။ ယော သံဝဏ္ဏနာနယော၊ အကြင် သံဝဏ္ဏနာနည်းသည်။ ဩဂါဟတိ၊ သွင်းတတ်၏။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒိကေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အစရှိသော တရားတို့ကို။ အနုပဝိသတိ၊ လျောက်ပတ်စွာ သွင်းတတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဩတရဏော နာမ သော ဟာရောတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တော၊ သော။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ ဩတရဏဟာရော နာမ၊ မည်၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဂါထာ၌လည်း။ စ-သဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ သုညတမုခါဒီနံ၊ အစရှိကုန်သော။ ဂါထာယံ၊ ၌။ အဝုတ္တာနမ္ပိ၊ မဆိုအပ်သော တရားတို့ကိုလည်း။ သင်္ဂဟော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒါဒိမုခေဟိ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အစရှိသော တရားတို့ကို အရင်းပြုခြင်းတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ အဦးဖြစ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အစရှိသော တရားတို့ဖြင့်။ သုတ္တတ္ထဿ၊ ကို။ ဩတရဏလက္ခဏော၊ သွင်းခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ “ဩတရဏော ဟာရော နာမ၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၃။ ဝိဿဇ္ဇိတမှီတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ၊ တို့သည်။ ဗျာကတေ၊ ဖြေအပ်သော။ ပဉှေတိ၊ ကား။ ဉာတုံ၊ သိခြင်းငှာ။ ဣစ္ဆိတေ၊ အပ်သော။ အတ္ထေ၊ အနက်ကို။ ဂါထာယန္တိ၊ ကား။ ဂါထာရူဠှေ၊ ဂါထာသို့ တင်အပ်သည်။ သတိ၊ သော်။
ဂါထာယံဟူ၍သာ ဆိုသောကြောင့် ဂါထာဗန္ဓ၌သာ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာရှိသလော၊ စုဏ္ဏိယဖြစ်သော ပါဠိ၌ကား မရှိသလော။ ထိုစုဏ္ဏိယဖြစ်သော ပါဠိ၌လည်း သောဓနဟာရကို မထုတ်အပ်သလောဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာ ရှိလေရကား ‘ဣဒဉ္စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒဉ္စ ဝစနံ၊ ဤဂါထာယဟူသော စကားကိုလည်း။ ပုစ္ဆန္တာ၊ မေးကုန်သော သူတို့သည်။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ ဂါထာဗန္ဓဝသေန၊ ဂါထာဗန္ဓ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပုစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယမာရဗ္ဘာတိ၊ ကား။ သာ ပန ဂါထာ၊ ကို။ ယံ အတ္ထံ၊ ကို။ အာရဗ္ဘ၊ အကြောင်းပြု၍။ အဓိကိစ္စ၊ စွဲ၍။ ပုစ္ဆိတာ၊ မေးအပ်၏။ တဿ အတ္ထဿ၊ ၏။ သုဒ္ဓါသုဒ္ဓပရိက္ခာတိ၊ ကား။ ပဒံ၊ ကို။ သောဓိတံ၊ သုတ်သင်အပ်ပြီ။ အာရမ္ဘော၊ အားထုတ်ခြင်းကို။ န သောဓိတော၊ မသုတ်သင်အပ်သေး။ ပဒဉ္စ၊ ကိုလည်း။ သောဓိတံ၊ ပြီ။ အာရမ္ဘော စ၊ ကိုလည်း။ သောဓိတော၊ ပြီ။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ပဒါဒီနံ၊ တို့၏။ သောဓိတာသောဓိတ
(ပေ၉၁) ဘာဝဝိစာရော၊ သုတ်သင်အပ်သည်၏အဖြစ်, မသုတ်သင်အပ်သေးသည်၏အဖြစ်ကို စီရင်ခြင်းသည်။ ဟာရော သော သောဓနော နာမာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဝိစာရော၊ အကြင်အချင်းဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော အစီအရင်သည်။ သောဓနော ဟာရော နာမ၊ မည်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ ပဒပဒတ္ထပဉှာရမ္ဘာနံ၊ ပုဒ် ပုဒ်၏အနက် ပြဿနာ အားထုတ်ခြင်းတို့ကို။ သောဓနလက္ခဏော၊ သုတ်သင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ “သောဓနော ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၈] စာပိုဒ် ၁၄။ ဧကတ္တတာယာတိ၊ ကား။ ဧကဿ၊ တူသည်၏။ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ ဧကတ္တံ၊ ဖြစ်။ ဧကတ္တမေဝ၊ တူသည်၏ အဖြစ်သည်သာလျှင်။ ဧကတ္တတာ၊ မည်၏။ တာယ ဧကတ္တတာယ၊ ထိုတူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ တ္တပစ္စည်းသည် ဘာဝတ္ထကို ဟောလေပြီ ဖြစ်ရကား တာပစ္စည်း၏ အနက်အထူးမရှိပြီ။ သွတ္ထသာ ဟူလိုသော်။ သွတ္ထဟူသည်ကား “သော ယေဝ အတ္ထော ယဿ ပစ္စယဿာတိ သွတ္ထော= ယဿ ပစ္စယဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကား။ သော ယေဝ အတ္ထော၊ ထိုပုဒ်၏ အနက်ပင်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သွတ္ထော၊ မည်၏”ဟူသော ဝစနတ္ထဖြင့် မိမိ၏ အနက်အသီးမရှိ၊ ပုဒ်၏ အနက်ပင် အနက်ရှိသော ပစ္စည်း ဟူလိုသော်။ ဤသွတ္ထသည် သကတ္ထလည်း မည်၏။ “ပဒသင်္ခါတဿ သကဿ အတ္ထော ယဿာတိ သကတ္ထော၊ အထ ဝါ သဿ အတ္တနော ဧသော သကော၊ အတ္ထော၊ သကော အတ္ထော ယဿ ပစ္စယဿာတိ သကတ္ထော’’ဟူသော ဝစနတ္ထဖြင့် ပုဒ်ဟု ဆိုအပ်သော မိမိ၏ အနက်သာ ရှိ၏။ တစ်နည်းကား ပုဒ်ဟု ဆိုအပ်သော မိမိ၏ ဥစ္စာဖြစ်သော အနက်သာ ရှိ၏။ ပစ္စည်း၏အနက် အသီးမရှိ ဟူလိုသော်။
ပဒတ္ထကို ဆရာဆို၍ သိရပြီ။ အဓိပ္ပါယတ္ထကား အဘယ်သို့နည်း။ မြတ်သည်၏ အဖြစ်။ အဖော်မရှိသည်၏အဖြစ်။ တစ်ခုတည်း၏အဖြစ်သည် ဧကတ္တတာမည်သလောဟူသော စောဒနာကို နှစ်လုံးထားတော်မူ၍ ‘သာမညေနာတိ အတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ သာမညေနဟူ၍ ဆို၏။ ‘သေဋ္ဌဘာဝေန’ဟူ၍သော်လည်းကောင်း။ အညထာယ ဘာဝေနဟူ၍သော်လည်းကောင်း။ ဧကဋ္ဌေန ဘာဝေနဟူ၍သော်လည်းကောင်း မဆိုကောင်းပါသလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘သာမညေန’ဟူ၍ ဆိုသနည်းဟု ပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် ‘ဧကသဒ္ဒေါ။ လ။ တသ္မာ’ပါဌ် ထွက်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤဧကတ္တတာယဟူသော ပါဌ်၌လည်း။ ဧက-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သမာနသဒ္ဒပရိယာယော၊ သမာနသဒ္ဒါ၏ ပရိယာယ်သည်။ ဝါ၊ ဝေဝုစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာမညေန၊ တူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ သာမညဖြင့်။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဝိသိဋ္ဌာ၊ ထူးသော။ မတ္တာ၊ အတိုင်းအရှည်တည်း။ ဝိမတ္တာ၊ ထူးသော အတိုင်းအရှည်။ ဝိမတ္တာဝ၊ ထူးသော အတိုင်းအရှည်သည်ပင်လျှင်။ ဝေမတ္တံ၊ မည်၏။ တဿ၊ ထိုထူးသော အတိုင်းအရှည်၏။ ဘာဝေါ၊ တည်း။ ဝေမတ္တတာ၊ အဖြစ်။ တာယ ဝေမတ္တတာယ၊ ထိုထူးသော အတိုင်းအရှည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိသေသေန၊ ထူးသောအားဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ (ဒေသိတာ၌ စပ်)။ “ဒုက္ခံ သမုဒယော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သာမညေန စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ “ဇာတိ ဇရာ ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိသေသေန စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဒေသိတာ၊ ကုန်၏။ တေ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ (န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၌ စပ်)။ “ဧတ္ထ၊ ဤဒုက္ခသစ္စာအစရှိသော တ (ပေ ၉၂) ရား၌။ သာမညံ ဝါ၊ သည်လည်း။ ကိံ၊ အဘယ်နည်း။ ဝိသေသော ဝါ၊ သည်လည်း။ ကော၊ အဘယ်နည်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ သာမညဝိသေသဝိကပ္ပနဝသေန၊ သာမညဝိသေသတို့ကို အထူးကြံသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ အထူးမကြံအပ်ကုန်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ သာမညဝိသေသကပ္ပနာယ၊ သာမညဝိသေသကို ကြံသဖြင့်။ ဝေါဟာရဘာဝေန၊ ခေါ်ဝေါ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ကာလဒိသာဝိသေသာဒီနံ၊ ကာလအထူး အရပ်အထူး အစရှိသည်တို့၏။ အနဝဋ္ဌာနံ ဝိယ၊ အမြဲမတည်ခြင်းကဲ့သို့။ အနဝဋ္ဌာနတော စ၊ အမြဲမတည်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော စ၊ ငဲ့သောအားဖြင့် ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ ကုန်။
ထိုစကားကို အကျယ်ချဲ့လိုရကား ‘ယထာ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ “အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ ဟိယျော၊ ယမန်နေ့။ သွေ၊ နက်ဖန်”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စမာနာ၊ ဆိုအပ်ကုန်သော။ ကာလဝိသေသာ၊ ကာလအထူးတို့သည်။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ အမြဲမတည်သော သဘောရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ “ပုရိမာ ဒိသာ၊ အရှေ့အရပ်။ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ၊ အနောက်အရပ်”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စမာနာ၊ ကုန်သော။ ဒိသာဝိသေသာ၊ အရပ်အထူးတို့သည်။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သာမညဝိသေသာပိ၊ တို့သည်လည်း။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား နက်ဖန်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်အပ်သော ကာလအထူးသည် ထိုနေ့လွန်သည်ရှိသော် ယနေ့ဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်၏။ တစ်ဖန် တစ်နေ့လွန်သည်ရှိသော် ယမန်နေ့ဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်၏။ တစ်ခုသော အပိုင်းအခြားကို ငဲ့၍ အရှေ့အရပ်ဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်သော အရပ်အထူးသည် ထိုမှ တစ်ပါးသော အပိုင်းအခြားကို ငဲ့၍ အနောက်အရပ်ဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်၏။ ဤသို့ ကာလဝိသေသဒိသာဝိသေသတို့သည် အမြဲမတည်တန့်သကဲ့သို့ ထို့အတူ တစ်ခုသော တရားကို ငဲ့၍ သာမညဖြစ်သော်လည်း တစ်ခုသော တရားကို ငဲ့ပြန်သဖြင့် ဝိသေသ၊ တစ်ခုသော တရားကို ငဲ့၍ ဝိသေသဖြစ်သော်လည်း တစ်ခုသော တရားကို ငဲ့၍ သာမည ဖြစ်၏။ ဤသို့ သာမညဝိသေသတို့သည် အမြဲမတည်ကုန်ဟူလိုသော်။
အနဝဋ္ဌာနတော ကာလဒိသာဝိသေသာဒီနံ ဝိယ’၏ အကျယ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ‘အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော’၏ အကျယ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘တဿ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ဤအနုသန္ဓေအတက်အားဖြင့် ဟိ- ကား ပက္ခန္တရအနက်ရှိ၏။
တထာ၊ ထိုမှ တစ်ပါး။ “ဣဒံ ဒုက္ခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စမာနံ၊ ဟောအပ်သော ဒုက္ခသစ္စာသည်။ ဇာတိအာဒိအပေက္ခာယ၊ ဇာတိအစရှိသော ဒုက္ခအထူးကို ငဲ့သောအားဖြင့်။ သာမညံ၊ သည်။ သမာနမ္ပိ၊ ဖြစ်သော်လည်း။ သစ္စာပေက္ခာယ၊ သစ္စာသာမညကို ငဲ့သောအားဖြင့်။ ဝိသေသော၊ အထူးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သမုဒယာဒီသုပိ၊ သမုဒယသစ္စာအစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ‘အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော စ’ဟု ရှိသည့်အတိုင်း စ၊ သဒ္ဒါကို သမုစ္စည်းအနက်ယူ၍ ပေးသည်။ ငါတို့ အလိုကား ဤသို့တည်း= ‘အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော စ’၌ စသဒ္ဒါ မလို။ ကျလေသည်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နောက်သားတို့ ထည့်မိလေသည်သာ ဖြစ်ရာသည်။ ‘အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော’ဟူသော ဟိတ်သည် အဝဋ္ဌာနတော၏ ပရမ္ပရဟိတ်သာဟု အထင်ရှိသည်။
တစ်နည်း။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ သာမညဝိသေသကပ္ပနာယ၊ သဖြင့်။ ဝေါ (ပေ ၉၃) ဟာရဘာဝေန၊ အဖြစ်ဖြင့်။ ကာလဒိသာဝိသေသာဒီနံ၊ တို့၏။ အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော၊ ကြောင့်။ အနဝဋ္ဌာနံ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော၊ ဇာတိအစရှိသည်ကိုငဲ့သောအားဖြင့် ပြီးခြင်းကြောင့်။ (အနဝဋ္ဌာနတော၊ ဟိတ်တွင် စပ်)။ အနဝဋ္ဌာနတော၊ ကြောင့်။ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ အပ်ကုန်။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ “အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ ဟိယျော၊ ယမန်နေ့။ သွေ၊ နက်ဖန်”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စမာနာ၊ ကုန်သော။ ကာလဝိသေသာ၊ တို့သည်။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ “ပုရိမာ ဒိသာ၊ အရှေ့အရပ်။ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ၊ အနောက်အရပ်”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စမာနာ၊ ကုန်သော။ ဒိသာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သာမညဝိသေသာပိ၊ တို့သည်လည်း။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “ဣဒံ ဒုက္ခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စမာနံ၊ သည်။ ဇာတိအာဒိအပေက္ခာယ၊ ဖြင့်။ သာမညံ၊ သည်။ သမာနမ္ပိ၊ သော်လည်း။ သစ္စာပေက္ခာယ၊ ဖြင့်။ ဝိသေသော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သမုဒယာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ဧသော ဟာရော အဓိဋ္ဌာနောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဝါ၊ တို့၏။ အဝိကပ္ပနဝသေန၊ အထူးမကြံသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သာမညဝိသေသနိဒ္ဓါရဏလက္ခဏော၊ သာမညဝိသေသကို ထုတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ “အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော နာမ၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၅။ ယေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ အဝိဇ္ဇာဒိကာ၊ ကုန်သော။ ယေ ပစ္စယဓမ္မာ၊ အကြင် အကြောင်းတရားတို့သည်။ ယံ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ သင်္ခါရာဒိကံ၊ သော။ ယံ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မံ၊ အကြင်အကျိုးတရားကို။ ဇနယန္တီတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ဖြစ်စေကုန်၏။ ပစ္စယာတိ၊ ကား။ သဟဇာတပစ္စယဘာဝေန၊ သဟဇာတပစ္စည်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပရမ္ပရတောတိ၊ ကား။ ပရမ္ပရပစ္စယဘာဝေန၊ အဆင့်ဆင့်သော ပစ္စည်း၏အဖြစ်ဖြင့်။ အနုရူပသန္တာနဃဋနဝသေန၊ လျောက်ပတ်စွာ အစဉ်အားဖြင့် စပ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ထိုပစ္စည်းနှစ်ပါးတို့၏ အထူးကား အဘယ်နည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ဥပနိဿယကောဋီဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ ဝိသေသော၊ ပစ္စည်းနှစ်ပါးတို့၏ အထူးကား။ ဥပနိဿယကောဋိ၊ ဥပနိဿယအစွန်းကို။ ဣဓ၊ ဤပရမ္ပရအကြောင်း၌။ အဓိပ္ပေတာ၊ ၏။ ပုရိမသ္မိံ၊ ရှေးပစ္စယအကြောင်း၌။ အဝသိဋ္ဌော၊ ဥပနိဿယပစ္စည်းမှ ကြွင်းသော။ ပစ္စယဘာဝေါ၊ ပစ္စည်း၏ အဖြစ်ကို။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဟေတုမဝကဍ္ဎယိတွာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တပစ္စယသင်္ခါတံ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယဟု ဆိုအပ်သော။ ဇနကာဒိဘေဒဘိန္နံ၊ ဇနကအစရှိသော အပြားအားဖြင့် ပြားသော။ တံ ဟေတုံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ အာကဍ္ဎိတွာ၊ ငင်ထုတ်၍။ သုတ္တတော၊ မှ။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ သံဝဏ္ဏနာသင်္ခါတော၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ယော ဟာရော၊ သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဧသော ဟာရော၊ သည်။ ပရိက္ခာရော၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပရိက္ခာရသင်္ခါတေ၊ ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဟေတုပစ္စယေ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ သံဝဏ္ဏနာလက္ခဏော၊ ဖွင့်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ (ပေ ၉၄) “ပရိက္ခာရော ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၆။ ယေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ယေ သီလာဒိဓမ္မာ၊ တို့သည်။
‘ယံမူလာ’ကား ဝါကျတည်းဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေ၍ ဝါကျမဟုတ် သည်သာတည်းဟု ပြအံ့သောငှာ ‘ယံမူလာတိ ယေသံ’အစရှိသည်ဖြင့် ဖွင့်သတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ယေသံ မူလာ ယံမူလာ’ဟု ပြု။ ယမူလာဟု ဆိုလိုလျက် ‘ယတသဒ္ဒသမာသမှိ၊ သဒ္ဓိံ ပရပဒေန စေ။ နိဂ္ဂဟီတာဂမော ပုဗ္ဗေ၊ ဒွေဘာဝေါ ဝါ ပရေ သိယာ’ဟု သဒ္ဒါတတ်သော ဆရာတို့ ဆိုသည်နှင့် အညီ ယသဒ္ဒါ တသဒ္ဒါတို့ကို သမာသ်ပြုရာ၌ နိဂ္ဂဟိတ်လာခြင်း။ နောက်ပုဒ်ကို ဒွေဘော်ပြုခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ဤ၌ ဒွေဘော်အရာ မဟုတ်ရကား ယ၌ နိဂ္ဂဟိတ်လာ၍ ယံမူလာဟု ပြီးသည်ဟူလိုသော်။
ယံမူလာတိ၊ ကား။ ယေသံ သမာဓိအာဒီနံ၊ တို့၏။ မူလဘူတာ၊ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုသီလအစရှိကုန်သော တရားတို့ကို။ (သမာရောပယိတဗ္ဗာ၌ စပ်)။ တေသံ သမာဓိအာဒီနံ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သမာရောပယိတဗ္ဗာ၊ ကောင်းစွာ တင်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယေ စေကတ္ထာ ပကာသိတာ မုနိနာတိ၊ ကား။ အနာဂါမိဖလတ္ထတာယ၊ အနာဂါမိဖိုလ်ဟူသော အနက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကတ္ထာ၊ တူသော အနက်ရှိကုန်သော။ ယေ စ ရာဂဝိရာဂါစေတောဝိမုတ္တိသေက္ခဖလကာမဓာတုသမတိက္ကမနာဒိသဒ္ဒါ၊ အကြင်ရာဂဝိရာဂစေတောဝိမုတ္တိသေက္ခဖလကာမဓာတုသမတိက္ကမနအစရှိသော သဒ္ဒါတို့ကို။ ဗုဒ္ဓမုနိနာ၊ ဘုရားတည်းဟူသော မုနိသည်။ ပရိဒီပိတာ၊ ကုန်၏။ တေ၊ ထိုရာဂဝိရာဂစေတောဝိမုတ္တိအစရှိသော သဒ္ဒါတို့ကို။ အညမညဝေဝစနဘာဝေန၊ အချင်းချင်း၏ ဝေဝုစ်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သမာရောပယိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ သမာရောပနသည် ပဒဋ္ဌာနသမာရောပန၊ ဝေဝစနသမာရောပန၊ ဘာဝနာသမာရောပန၊ ပဟာနသမာရောပနအားဖြင့် လေးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် ‘ယေ ဓမ္မာ ယံမူလာ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ပဒဋ္ဌာနသမောရောပနကို။ ‘ယေ စေကတ္ထာ ပကာသိတာ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဝေဝစနသမာရောပနကို။ ဤသို့ ရှေးသမာရောပနနှစ်ပါးကိုသာ ပါဠိ၌ ပြခဲ့၏။ ယင်းသို့သာ ပြသည်ရှိသော် ပါဠိ၌ အဗျာပိတဒေါသရောက်ခဲ့ရာ၏။ ‘ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနဘာဝနာပဟာနသမာရောပနဝိစာရဏလက္ခဏော’ဟု ဆိုလတ္တံ့သော ဆရာစကားသည်လည်း အတိဗျာပိတဖြစ်ခဲ့ရာ၏။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့်လည်း ဆန့်ခဲ့ဟု ပါဠိအဋ္ဌကထာ မလွတ် စောဒနာရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘သမာရောပနံ စေတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ၊ ဤမြတ်စွာဘုရားပါဠိတော်၌။ သမာရောပနဉ္စ၊ တင်ခြင်းသည်လည်း။ သုတ္တေ၊ ၌။ [ကျမ်း ၂၉] ယထာရုတဝသေန ဝါ၊ တိုက်ရိုက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝါ၊ ထုတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဂယှမာနဿ၊ ယူအပ်သော။ သိက္ခတ္တယသင်္ခါတဿ၊ သိက္ခာသုံးပါးတို့၏အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော။ သီလာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿ၊ သီလအစရှိသော ခန္ဓာသုံးပါးအပေါင်း၏။ ပရိယာယန္တရဝိဘာဝနမုခေန၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါအထူးကို ထင်စွာပြခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဘာဝနာပါရိပူရိကထနံ၊ ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကို ဆိုခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ ၉၅) တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘာဝနာယမာရောပနာပိ၊ ဘာဝနာအားဖြင့် တင်ခြင်းကိုလည်း။ ဒဿိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သောတုဇနတို့အား နာဝင်လွယ်အောင် ဝစနသေသနှင့် တကွ ပေး)။ ဘာဝနာပါရိပူရီ စ၊ ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်လည်း။ ပဟာတဗ္ဗဿ၊ ပယ်အပ်သော တရားကို။ ပဟာနေန၊ ပယ်သဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဟာနသမာရောပနာပိ၊ ပဟာန်အားဖြင့် တင်ခြင်းကိုလည်း။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿိတာ ဧဝ၊ သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧသ သမာရောပနော ဟာရောတိ၊ ကား။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနဘာဝနာပဟာနသမာရောပနဝိစာရဏလက္ခဏော၊ ပဒဋ္ဌာန်ဝေဝုစ်ဘာဝနာပဟာန်အားဖြင့် တင်ခြင်းကို စီရင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော။ ဧသ ဧသော ဟာရော၊ သည်။ “သမာရောပနော နာမ ဟာရော၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
နည်းအကျဉ်း
စာပိုဒ် ၁၇။ ဧဝံ၊ သို့။ ဂါထာဗန္ဓဝသေန၊ ဂါထာဗန္ဓ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သောဠသပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဟာရေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျယ်အားဖြင့် ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ နယေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတုံ၊ ငှာ။ “တဏှဉ္စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုတဏှဉ္စအစရှိသော ပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တဏှဉ္စ အဝိဇ္ဇမ္ပိ စာတိ၊ ကား။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတံ၊ သော။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝါ၊ အားဖြင့်လည်း။ ဂဟိတံ၊ သော။ တဏှဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ နေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ယော နေတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ နှင့်။ သမ္ဗန္ဓော၊ ကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ တံ၊ ထိုတဏှာအဝိဇ္ဇာကို။ နေတိ၊ ၏။ သံကိလေသပက္ခံ၊ သံကိလေသအဖို့ရှိသော တရားသို့။ ပါပေတိ၊ ရောက်စေ၏။ သံကိလေသဝသေန၊ ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သုတ္တတ္ထံ၊ ကို။ ယောဇေတိ၊ ယှဉ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ သမထေနာတိ၊ ကား။ သမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိပဿနာယာတိ၊ ကား။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ ဝေါဒါနပက္ခံ၊ သို့။ ပါပေတိ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ (ဝေါဒါနဝသေနဟူလိုသော်)။ သုတ္တတ္ထံ၊ ကို။ ယောဇေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ သစ္စေဟိ ယောဇယိတွာတိ၊ ကား။ နယန္တော စ၊ ဆောင်သည်ရှိသော်လည်း။ တဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဝမူလကတ္တာ၊ ဘဝဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမုဒယသစ္စံ၊ မည်၏။ အဝသေသာ၊ တဏှာ အဝိဇ္ဇာမှ ကြွင်းကုန်သော။ တေဘူမကဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဒုက္ခသစ္စံ၊ မည်၏။ သမထဝိပဿနာ၊ သည်။ မဂ္ဂသစ္စံ၊ မည်၏။ တေန၊ ထိုမဂ္ဂသစ္စာဖြင့်။ ပတ္တဗ္ဗာ၊ ရောက်အပ်သော။ အသင်္ခတဓာတု၊ သည်။ နိရောဓသစ္စံ၊ မည်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ သစ္စေဟိ၊ တို့နှင့်။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ နေတိ၊ ၏။ (နောက်သို့ လည်)။ အယံ နယော နန္ဒိယာဝဋ္ဋောတိ၊ ကား။ တဏှာဝိဇ္ဇာဟိ၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခဿ၊ သံကိလေသအဖို့ရှိသော။ သုတ္တတ္ထဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (နယနလက္ခဏော၌ စပ်)။ သမထဝိပဿနာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခဿ၊ ဝေါဒါန်အဖို့ရှိသော။ သုတ္တတ္ထဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (လိုက်စေသည်)။ စတုသစ္စယောဇနမုခေန၊ လေးပါးသော သစ္စာတို့နှင့် ယှဉ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ နယနလက္ခဏော၊ ဆောင်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော။ (ပေ ၉၆) ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ “နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော နာမ၊ မည်၏”။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ ‘သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အယံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော နာမ’ဟု ဆို၏။ ‘အတ္ထနယော အယံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော နာမ’ဟူ၍ မဆိုကောင်းပါသလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော’ဟု ဆိုဘိသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထ စ။ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤအရာ၌လည်း။ နယဿ၊ အတ္ထနယ၏။ ဘူမိ၊ အရာဖြစ်သော သံဝဏ္ဏနာအထူးကို။ ဂါထာယံ၊ ၌။ “နယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသောတိ၊ ဟူ၍။ အမှေဟိ၊ တို့သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ အတ္ထနယ၏ အရာဖြစ်သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသကို ဂါထာ၌ နယောဟု ဆိုအပ်သောဟူ၍ ဆို၏။ အတ္ထနယကိုသာ နယောဟု မဆိုကောင်းပါသလော။ ဆရာ့စကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိသောကြောင့် ‘န ဟိ အတ္ထနယော သံဝဏ္ဏနာ’ဟူသော ပါဌ်ထွက်ပြန်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ အတ္ထနယော၊ သည်။ သံဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။
အဋ္ဌကထာဆရာ၊ အတ္ထနယသည် သံဝဏ္ဏနာ မဖြစ်ဟု ဆို၏။ ယင်းသို့ မဖြစ်သော် အဘယ်သည် အတ္ထနယမည်သနည်း။ အတ္ထနယ၏အရ သရုပ်ဝိသေသမရှိ။ ‘အဝိဇ္ဇမာနဘော’သာ ဖြစ်လေသလောဟု ပုစ္ဆာ ရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘စတုသစ္စ၊ လ။ အတ္ထနယော’ဟူသော ပါဌ်ထွက်ပြန်သတည်း။
စတုသစ္စပဋိဝေဓဿ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းအား။ အနုရူပေါ၊ လျောက်ပတ်သော။ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း၏ ရှေးအဖို့၌။ အနုဂါဟဏနနယော၊ မဂ်အားလျော်စွာ ယူသော အခြင်းအရာဟု ဆိုအပ်သော နည်းသည်။ အတ္ထနယော၊ မည်၏။
ယင်းသို့ အနုဂါဟဏနနည်းသည် အတ္ထနယဖြစ်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့လျှင် သံဝဏ္ဏနာဝိသေသသည် နယမည်ကုန်အံ့နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တဿ ပန၊ လ။ ဝေါဟာရော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သတည်း။
တဿ ပန အတ္ထနယဿ၊ ၏ကား။ (နယဘူမိနှင့် စပ်)။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒီနံ၊ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တဏှာဒိမုခေန၊ တဏှာအစရှိသည်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ယာ နယဘူမိရစနာ၊ အကြင် အတ္ထနယ၏အရာကို စီရင်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအတ္ထနယ၏ အရာကို စီရင်ခြင်း၌။ နယဝေါဟာရော၊ နည်းဟု ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၈။ အကုသလေတိ၊ ကား။ ဒွါဒသစိတ္တုပ္ပါဒသင်္ဂဟိတေ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသော စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အကုသလေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ သမူလေဟီတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ မူလေဟိ၊ မူလဖြစ်ကုန်သော။ လောဘဒေါသမောဟေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကုသလေတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ စတုဘူမကေ၊ ဘုံလေးပါး၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ကုသလေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ကုသလမူလေဟီတိ၊ ကား။ ကုသလေဟိ၊ ကုန်သော။ အာလောဘာဒိမူလေဟိ၊ အလောဘအစရှိသော မူလတို့ဖြင့်။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ နေတိ၊ ၏။ နယန္တော စ၊ ဆောင်သည်ရှိသော်လည်း။ မာယာမရီစိအာဒယော ဝိယ၊ မျက်လှည့် တံလျှပ် အစရှိသည်တို့ကဲ့သို့။ အဘူတံ၊ ထင်ရှားမရှိသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ (ပေ ၉၇) တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘူတံ၊ ထင်ရှားရှိသော။ [ကျမ်း ၃၀] ပဋဃဋာဒယော ဝိယ၊ သတ္တဝါအိုး အစရှိသည်တို့ကဲ့သို့။ သမ္မုတိသစ္စမတ္တံ၊ သမ္မုတိသစ္စာမျှသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တထံ၊ မှန်သော။ အကုသလဿ၊ ၏။ ဣဋ္ဌဝိပါကတာဘာဝတော စ၊ အလိုရှိအပ်သော အကျိုးကို ပေးခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ကုသလဿ၊ ၏။ အနိဋ္ဌဝိပါကတာဘာဝတော စ၊ အလိုမရှိအပ်သော အကျိုးကို ပေးခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝိပါကေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ အဝိသံဝါဒကတ္တာ၊ မချွတ်ယွင်းစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝိတထံ၊ မချွတ်ယွင်းသော။ ဝါ၊ မချွတ်မယွင်းစေတတ်သော။ ကုသလာကုသလံ၊ ကို။ နေတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ တိဏ္ဏမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဧတေသံ ပဒါနံ၊ တို့၏။ ကုသလာကုသလဝိသေသနတာ၊ ကုသလပုဒ် အကုသလပုဒ်တို့၏ ဝိသေသနအဖြစ်ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ အကုသလမူလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အကုသလာနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ကုသလမူလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကုသလာနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နယန္တော၊ သော။ အယံ နယော၊ သည်။ ဘူတံ၊ ထင်ရှားရှိသော။ တထံ၊ မှန်သော။ အဝိတထံ၊ မချွတ်မယွင်းသော သစ္စာကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ နေတိ၊ ၏။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ယောဇေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ ပါဠိ၌ ‘ဘူတံ တထံ အဝိတထံ’သာ ဆိုသည်မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့လျက် အသို့မူ၍ ‘စတ္တာရိ သစ္စာနိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ အဘယ်သို့ ဆရာ့စကားသည် သင့်ပါအံ့နည်း။ တစ်နည်းကား။ အဘယ့်ကြောင့် သစ္စာလေးပါးတို့သည် ဘူတ တထ အဝိတထ မည်ကုန်သနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘ဒုက္ခာဒီနိ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဒုက္ခာဒီနိ၊ ဒုက္ခသစ္စာအစရှိသည်တို့သည်။ ဗာဓကာဒိဘာဝတော၊ နှိပ်စက်ခြင်း အစရှိသော အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ မှ။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ယာဝသန္တိနိယျာနအဖြစ်ကို ယူ)။ အညထာဘာဝါဘာဝေန၊ အဗာဓကအစရှိသော တစ်ပါးသော အဖြစ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဘူတာနိ၊ ဘူတမည်ကုန်၏။ သစ္စသဘာဝတ္တာ၊ မှန်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တထာနိ၊ ကုန်၏။ အဝိသံဝါဒနတော၊ မချွတ်ယွင်းစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝိတထာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ “စတ္တာရိ။ လ။ အနညထာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
“ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ၊ ဤသစ္စာတို့သည်။ တထာနိ၊ မှန်ကန်၏။ အဝိတထာနိ၊ မချွတ်ယွင်းကုန်။ အနညထာနိ၊ မဖောက်ပြန်ကုန်။ ဝါ၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့် မဖြစ်ကုန်”။
တိပုက္ခလံ တံ နယံ အာဟူတိ၊ ကား။ အကုသလမူလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခဿ၊ ညစ်နွမ်းခြင်း အဖို့ရှိသော။ သုတ္တတ္ထဿ၊ ကို။ ကုသလမူလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခဿ၊ ဖြူစင်ခြင်း အဖို့ရှိသော။ သုတ္တတ္ထဿ၊ ကို။ စတုသစ္စယောဇနမုခေန၊ သဖြင့်။ နယနလက္ခဏော၊ သော။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသံ၊ ကို။” တိပုက္ခလံ နယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၉။ ဝိပလ္လာသေဟီတိ၊ ကား။ အသုဘေ၊ ၌။ သုဘံ၊ တည်း။ ဣတိ အာဒိနယပ္ပဝတ္တေဟိ၊ ဤသို့အစရှိသော နည်းအားဖြင့် ဖြစ်ကုန်သော။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကိလေသေတိ၊ ကား။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ (ပေ ၉၈) ကိလိဿန္တိ ဝိဗာဓိယန္တိ၊ နှိပ်စက်တတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ကိလေသာ၊ မည်ကုန်၏။ သံကိဋ္ဌဓမ္မာ၊ ညစ်နွမ်းစေတတ်သော တရားနှင့် ပြည့်စုံသော တရားတို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ တစ်နည်းကား။ သံကိလိဋ္ဌဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သံကိလေသပက္ခံ၊ ညစ်နွမ်းခြင်းအဖို့ရှိသော တရားတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “သံကိလေသေ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ ကိလေသသဟိတေ၊ ကိလေသာနှင့် တကွဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣန္ဒြိယေဟီတိ၊ ကား။ သဒ္ဓါဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သဒ္ဓမ္မေတိ၊ ကား။ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မေ၊ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓတည်းဟူသော သူတော်ကောင်းတရားတို့ကို။ ဝေါဒါနပက္ခံ၊ ဖြူစင်ခြင်းအဖို့ရှိသော တရားကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတံ နယန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (အတ္ထောသို့ သွား)။ သုဘသညာဒီဟိ၊ သုဘသညာအစရှိကုန်သော။ ဝိပလ္လာသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သကလဿ၊ သော။ သံကိလေသပက္ခဿ၊ သော။ သုတ္တတ္ထဿ၊ ကို။ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခဿ၊ သော။ သုတ္တတ္ထဿ၊ ကို။ စတုသစ္စယောဇနဝသေန၊ သစ္စာလေးပါးနှင့် ယှဉ်သည်၏ အစွမ်းဖြင့်။ နယနလက္ခဏော၊ သော။ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသံ၊ ကို။ နယဝိဒူ သဒ္ဓမ္မနယကောဝိဒါ၊ သစ္စာပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အစရှိသော သူတော်ကောင်းတရား၌ လိမ္မာကုန်သော ပညာရှိတို့သည်။ ဝါ၊ ကား။ အတ္ထနယကုသလာ ဧဝ၊ အတ္ထနယ၌ လိမ္မာကုန်သော ပညာရှိတို့သာလျှင်။ “သီဟဝိက္ကီဠိတံ နယန္တိ၊ ဟူ၍”။ ဝဒန္တိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၂၀။ ဝေယျာကရဏေသူတိ ပဒဿ၊ ၏။ (အတ္ထော၌ စပ်)။ တဿ တဿ အတ္ထနယဿ၊ ကို။ ယောဇနတ္ထံ၊ ငှာ။ ကတေသု၊ ကုန်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထဝိဿဇ္ဇနေသု၊ အနက်အဖြေတို့၌။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ ‘အတ္ထဝိဿဇ္ဇနေသု’ဟူ၍သာ မဆိုမူ၍ အဘယ့်ကြောင့် ‘သုတ္တဿ’ဟု ဆိုလေသနည်း။ သုတ်၏ အနက်အဖြေ၏အဖြစ်ကို ဆရာအဘယ်ဖြင့် သိပါသနည်း။ အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာထွက်ရာသည်ကို မြင်တော်မူ၍ ‘တေနေဝါဟ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေနေဝ၊ ထိုသို့ သုတ်၏ အနက်အဖြေ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ “တဟိံ တဟိ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာစရိယော၊ သည်။ အာဟ၊ ပြီ။ ကုသလာကုသလာတိ၊ ကား။ ဝေါဒါနိယာ စ၊ ဖြူစင်ခြင်း အဖို့ရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သံကိလေသိကာ စ၊ ညစ်နွမ်းခြင်း နှိပ်စက်ခြင်း အဖို့ရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တဿ တဿ နယဿ၊ ထိုထိုအတ္ထနယ၏။ ဒိသာဘူတဓမ္မာ၊ ဒိသာဖြစ်၍ ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ဝုတ္တာတိ၊ ကား။ သုတ္တတော၊ မှ။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ကထိတာ၊ ကုန်၏။ မနသာ ဝေါလောကယတေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ တေ ယထာဝုတ္တဓမ္မေ၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော ထိုတရားတို့ကို။ စိတ္တေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ “အယံ၊ ဤတရားသည်။ ပဌမာ ဒိသာ၊ ပဌမဒိသာ မည်၏။ အယံ၊ ကား။ ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တဿ တဿ နယဿ၊ ၏။ ဒိသာဘာဝေန၊ ဒိသာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဥပပရိက္ခတိ၊ စူးစမ်း၏။ ဝိစာရေတိ၊ ဆင်ခြင်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ဩလောကယတေ တေ [ကျမ်း ၃၁] အဗဟီ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပါဠိ၌။ တေတိ၊ ကား။ တေ ယထာဝုတ္တဓမ္မေ၊ တို့ကို။ အဗဟီတိ၊ ကား။
[ကျမ်း ၃၁] (ပေ ၉၉) အဗ္ဘန္တရံ၊ အတွင်း၌။ စိတ္တေ ဧဝ၊ ၌သာလျှင်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တံ ခု ဒိသာလောစနံ အာဟူတိ၊ ကား။ ဩလောကယတေတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ ဩလောကနံ၊ အကြင်ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ ဩလောကနံ၊ ကို။ ဒိသာလောစနံ နာမ၊ အမည်ရှိသော။ နယံ၊ နည်းဟူ၍။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ခု တိ စ၊ ခုဟူသည်လည်း။ အဝဓာရဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ တေန၊ ထိုခုဟူသော နိပါတ်ပုဒ်ဖြင့်။ အယံ နယော၊ ဤဒိသာလောစနနည်းသည်။ ဩလောကနမေဝ၊ သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကောစိ၊ သော။ အတ္ထဝိသေသော၊ အနက်အထူးသည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၂၁။ ဩလောကေတွာတိ၊ ကား။ ပဌမာဒိဒိသာဘာဝေန၊ ပဌမာ အစရှိသော ဒိသာ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဥပပရိက္ခိတွာ၊ ၍။ ဒိသာလောစနေနာတိ၊ ကား။ ကရဏဘူတေန၊ သော။ ဒိသာလောစနနယေန၊ ဖြင့်။
ကရိုဏ်း မဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဒိသာလောစနနည်း၏ အနက်အထူး အဘယ်သို့ ဖြစ်တော့အံ့နည်းဟု ပြလိုရကား ‘ယေန ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ယေန ဝိဓိနာ၊ အကြင် အစီအရင်ဖြင့်။ တဿ တဿ အတ္ထနယဿ၊ ကို။ ယောဇနာယ၊ ယှဉ်ခြင်းငှာ။ ဒိသာ၊ တို့ကို။ ဩလောကီယန္တိ၊ ကုန်၏။ သော ဝိဓိ၊ သည်။ ဒိသာလောစနံ၊ မည်၏။ ဣတိ ဧဝံ ဝါ၊ ဤသို့လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဥက္ခိပိယာတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ထုတ်၍။ ဒိသာဘူတဓမ္မေ၊ တို့ကို။ သုတ္တတော၊ မှ။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ဥက္ခိပိယ ယော သမာနေတီ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တဿ၊ ထိုပါဌ်၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ “ယော နယော၊ သည်။ တေသံ ဒိသာဘူတဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ သမာနယနံ၊ အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းကို။ ကရောတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ယန္တိ ပဒံ၊ ယံ ဟူသော ပုဒ်သည်။ ကိရိယာပရာမသနံ၊ ကြိယာကို စွဲသော ပုဒ်တည်း။ သမာနေတီတိ၊ ကား။ သမံ၊ အညီအညွတ်။ ဝါ၊ ကား။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ တဿ တဿ နယဿ၊ ထိုထိုသို့သော အတ္ထနယကို။ ယောဇနာဝသေန၊ ယှဉ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာနေတိ၊ ဆောင်၏။ ကေ ပန၊ အဘယ်တရားတို့ကိုကား။ အာနေတိ၊ နည်းဟူမူကား။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ တံတံနယဒိသာဘူတေ၊ ထိုထိုသို့သော အတ္ထနယ၏ ဒိသာဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ကုသလာကုသလေ၊ တို့ကို။ အာနေတိ၊ ၏။ အယံ နယောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ (အတ္ထောနှင့် စပ်)။ သမာနေတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ တံတံနယဒိသာဘူတဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ သမာနယနံ၊ အကြင် အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသို့ အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းသည်။ အင်္ကုသော နာမ၊ အမည်ရှိသော။ နယော၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတဉ္စ ဒွယံ၊ ဤဒိသာလောစန အင်္ကုသနည်းနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းကို။ “ဝေါဟာရနယော”တိ စ၊ ဝေါဟာရနည်းဟူ၍လည်းကောင်း။ “ကမ္မနယော”တိ စ၊ ကမ္မနည်းဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းကြောင့် ဝေါဟာရနည်း ကမ္မနည်းသာ မည်၏။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော နည်းတို့ကဲ့သို့ အသီးထုတ်၍ ဆောင်အပ်သော အနက်မရှိသောကြောင့် အတ္ထနယ မမည်ဟူလိုသော်။
စာပိုဒ် ၂၂။ (ပေ ၁၀၀) ဧဝံ၊ သို့။ ဟာရေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နယေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ နေသံ၊ ထိုဟာရနယတို့ကို။ ယောဇနက္ကမံ၊ ယှဉ်ခြင်း၏ အစဉ်ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သောဠသ ဟာရာ ပဌမ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပဌမံ၊ စွာ။ သောဠသ ဟာရာ၊ တို့ကို။ “ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနသေသော၊ ပါဠိကြွင်းကို။ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗော၊ ဆောင်အပ်၏။ ဗျဉ္ဇနပရိယေဋ္ဌိဘာဝတော၊ သဒ္ဒါကို ရှာမှီးတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဟာရသံဝဏ္ဏနာ၊ ဟာရအဖွင့်ကို။ ပဌမံ၊ စွာ။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပာယော၊ တည်း။ ဒိသာလောစနတောတိ၊ ကား။ ဒိသာလောစနေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ အယမေဝ၊ ဤပါဠိသည်ပင်လျှင်။ ပါဌော၊ မူလပါဌ်တည်း။ အင်္ကုသေန ဟီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သမဘိနိဝိဋ္ဌော၊ သော။ ဟိ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ နိပါတ်မျှသာတည်း။
ဤမျှတည်းဖြင့် ဤဂါထာ၏ အနက်ကုန်သလောဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘သေသံ ဥတ္တာနမေဝ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ ပေါ်သလျှင်ကတည်း။ (ပေါ်ပြီး ဖြစ်ရကား ငါတို့ မဖွင့်ပြီဟူလိုသော်)။
ဒွါဒသပဒ=ပုဒ်တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး
စာပိုဒ် ၂၃။ ဣဒါနိ၊ ၌။ (နိဒ္ဒိသိတုံ အာဟ၌ စပ်)။ ယေသံ ဗျဉ္ဇနပဒါနဉ္စ၊ အကြင် ဗျဉ္ဇနပဒ တို့၏လည်းကောင်း။ ယေသံ အတ္ထပဒါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒွါဒသပဒါနိ သုတ္တန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တာနိ ပဒါနိ၊ ထိုဗျဉ္ဇနပဒအတ္ထပဒတို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတုံ၊ ငှာ။ “အက္ခရံ ပဒ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအက္ခရံ ပဒံ အစရှိသော ပါဠိ၌။ ဝါ၊ ထိုအက္ခရာ ပုဒ် အစရှိသည်တို့တွင်။ ပဒေ၊ ပုဒ်သည်။ အပရိယောသိတေ၊ မပြီးဆုံးသေးသည်ရှိသော်။ တစ်နည်းကား။ အပရိယောသိတေ၊ သော။ ပဒေ၊ ၌။ ဝဏ္ဏော၊ တစ်လုံးတစ်လုံးသော ဝဏ္ဏသည်။ ပရိယာယဝသေန၊ ပရိယာယ်ဝေဝုစ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အက္ခရဏတော အသဉ္စရဏတော၊ မပြောင်းရွေ့ခြင်းကြောင့်။ အက္ခရံ၊ မည်၏။ (နာက္ခရတိ န သဉ္စရတီတိ အက္ခရံဟူသော ဝိဂြိုဟ်ကို ပြသတည်း)။
ဝဏ္ဏ၏ဝေဝုစ် စင်စစ်ရှိခဲ့သော် ပရိယာယ်ဝေဝုစ်အားဖြင့် မပြောင်းရွေ့သောကြောင့် အက္ခရာမည်၏’ဟု ဆိုသော ဆရာစကား မသင့်ရာတကားဟု စောဒနာရှိရကား ‘န ဟိ။ လ။ ဝိဇ္ဇတိ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဝဏ္ဏဿ၊ အအက္ခရာ အစရှိသော ဝဏ္ဏ၏။ ပရိယာယော၊ ပရိယာယ်ဝေဝုစ်သည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။
ပရိယာယ်အားဖြင့် မပြောင်းရွေ့သောကြောင့် အက္ခရာမည်သောဟူပြီ။ အဘယ်သဘောကြောင့်ကား ဝဏ္ဏမည်သနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘အထ ဝဏ္ဏောတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ပရိယာယဝသေန၊ ဖြင့်။ အက္ခရဏတော အသဉ္စရဏတော၊ ကြောင့်။ အက္ခရံ၊ မည်သည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ အထ၊ ထိုသို့မည်သည်ရှိသော်။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)၊ ဝဏ္ဏောတိ၊ ဝဏ္ဏဟူသည်။ ကေနဋ္ဌေန၊ အဘယ်သဘောကြောင့်။ ဝဏ္ဏော၊ မည်သနည်း။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနဋ္ဌေန၊ အနက်ကို ဖွင့်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝဏ္ဏော၊ မည်၏။ တစ်နည်း။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဝဏ္ဏဿ၊ အအက္ခရာ အစရှိသော ဝဏ္ဏ၏။ ပရိယာယော၊ ပရိယာယ်ဝေဝုစ်သည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ အထ၊ ထိုသို့မရှိသော်။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)၊ ဝဏ္ဏောတိ၊ ဝဏ္ဏဟူသည်။ ကေနဋ္ဌေန၊ အဘယ်သဘောကြောင့်။ ဝဏ္ဏော၊ မည်သနည်း။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနဋ္ဌေန၊ အနက်ကို ဖွင့်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝဏ္ဏော၊ မည်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပုဒ်ဝါကျသည်သာ အနက်ကို ဖွင့်သည်မဟုတ်ကုန်လော။ အက္ခရာသည် အနက်ကို မဖွင့်သည် မဟုတ်ကုန်လောဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဝဏ္ဏော ဧဝ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဣတ္တရခဏတာယ၊ ထိုသို့သော ခဏရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပရာပရဘာဝေန၊ အဆင့်ဆင့် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဒါဒိဘာဝေန၊ ပုဒ်အစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ဖြင့်။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ဝါကျကို ယူ)။ ဂယှမာနော၊ ယူအပ်ေ (ပေ ၁၀၁) သာ။ ဝဏ္ဏော ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ယထာသမ္ဗန္ဓံ၊ သင်္ကေတအားလျော်စွာ။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသဒ္ဒါသည် ဤအနက်ကို ဟော၏။ ဤအနက်သည် ဤသဒ္ဒါ၏ အနက်တည်းဟု ယူအပ်သော သဘောအားလျော်စွာဟု ဆိုသော်။
တစ်နည်းကား။ ယထာသမ္ဗန္ဓံ၊ သဒ္ဒါအနက်တို့၏ အချင်းချင်း အဝိနာသောအားဖြင့် စပ်သည်အားလျော်စွာ။ တံ တံ အတ္ထံ၊ ကို။ [ကျမ်း ၃၂] ဝဒတိ၊ ဟော၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧကက္ခရံ၊ တစ်လုံးသော အက္ခရာရှိသော။ ပဒံ၊ သည်။ အက္ခရံ၊ မည်၏။ (မာ ဧဝံ အစရှိသည်တို့၌ မာ အစရှိသော အက္ခရာသည် ဧကက္ခရပုဒ်မည်၏ ဟူလိုသော်)။ ကေစိ ပန၊ အချို့သော။ အဘယဂီရိဝါသီ၊ တို့သည်ကား။ “မနသာ ဒေသနာ ပန၊ မနသာဝဝိတ္ထပိတဖြစ်သော ဒေသနာသည်။ ဝါစာယ၊ ဝစီဘေဒအားဖြင့်။ ဝါ၊ နှုတ်မြွက်သောအားဖြင့်။ အက္ခရဏတော၊ မပြောင်းရွှေ့ခြင်းကြောင့်။ အက္ခရံ၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ပဒန္တိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ပဒံဟူသော ပါဠိ၌။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတေန ဝစနေန၊ ဤသဒ္ဒါဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ပဇ္ဇတိ၊ သိအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ပဒံ၊ မည်၏။ တံ ပဒံ၊ သည်။ နာမပဒံ၊ လည်းကောင်း။ အာချာတပဒံ၊ လည်းကောင်း။ ဥပသဂ္ဂပဒံ၊ လည်းကောင်း။ နိပါတပဒံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော ပုဒ်တို့တွင်။ “ဖဿော ဝေဒနာ စိတ္တ”န္တိ ဧဝမာဒိကံ၊ ဖဿော ဝေဒနာ စိတ္တံ ဤသို့အစရှိသော။ သတွပ္ပဓာနံ၊ ဒြပ်ပြဓာန်းသော ပုဒ်သည်။ နာမပဒံ၊ မည်၏။ “ဖုသတိ ဝေဒယတိ ဝိဇာနာတီ”တိ ဧဝမာဒိကံ၊ သော။ ကိရိယာပဓာနံ၊ ကြိယာပြဓာန်းသော ပုဒ်သည်။ အာချာတပဒံ၊ မည်၏။ ကိရိယာဝိသေသဂ္ဂဟဏနိမိတ္တံ၊ ကြိယာအထူးကို သိခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ “ပ’’ ဣတိ ဧဝမာဒိကံ၊ ပ ဤသို့ အစရှိသော ပုဒ်သည်။ ဥပသဂ္ဂပဒံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပြယုဂ်ကား စိရပ္ပဝါသိံ စသည်တည်း။ ဤပြယုဂ်၌ ပသဒ္ဒါသည် ပဝေသနကြိယာ၏ ဝိယောဂဟူသော အနက်အထူးကို ပြသတည်း။
ကိရိယာ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ သတွဿ စ၊ ဒြပ်၏လည်းကောင်း။ သရူပဝိသေသပ္ပကာသနဟေတုဘူတံ၊ သရုပ်အထူး၏ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ “ဧဝ”န္တိ ဧဝမာဒိကံ၊ ဧဝံဤသို့ အစရှိသော ပုဒ်သည်။ နိပါတပဒံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပြယုဂ်ကား ‘ဧဝံ မနသိကရောထ မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ၊ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ’ အစရှိသည်တည်း။ ဤပြယုဂ်ဝယ် ဧဝံ မနသိကရောထ မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ ပြယုဂ်၌ ဧဝံသဒ္ဒါသည် ကြိယာအထူးကို။ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ပြယုဂ်၌ ဧဝံသဒ္ဒါသည် ဒြပ်အထူးကို ပြသတည်း။
ဗျဉ္ဇနန္တိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယံ ဝါကျံ၊ သည်။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ပဒါဘိဟိတံ၊ ပုဒ်သည် ဟောအပ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဗျဉ္ဇယတိ၊ ပြတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဝါကျံ၊ သည်။ ဗျဉ္ဇနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤအနက်ကား ‘သင်္ခေပတော ဝုတ္တံ ကိံ ပန တ’န္တိအာဟ ပဒါဘိဟိတံ’ ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီတည်း။
တစ်နည်းကား။ ယံ ဝါကျံ၊ သည်။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ အက္ခရာတို့သည် ဟောအပ်သော။ အတ္ထံ၊ အနက်ကို လည်းကောင်း။ ပဒါဘိဟိတံ၊ ပုဒ်တို့သည် ဟောအပ်သော။ အတ္ထံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇယတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဝါကျံ၊ သည်။ ဗျဉ္ဇနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤအနက်ကား။ အထ ဝါ သင်္ခေပတော ဝုတ္တံ စသည်ဖြင့် တစ်နည်းဖွင့်သော ဋီကာနှင့် အညီတည်း။
ဝါကျံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
ဝါကျသည် သရုပ်အားဖြင့် အဘယ်နည်း စုဒ်ရှိရကား ‘တံ ပန’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တံ ပန ဝါကျံ၊ သည်။ အတ္ထတော၊ သရုပ်အားဖြင့်။ ပဒသမုဒါယော၊ ပုဒ်အပေါင်းတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ (ပေ ၁၀၂)ပုဒ်အပေါင်းသည် ဝါကျမည်သည်ရှိသော် ထိုဝါကျ အပိုင်းအခြားကား အဘယ်နည်းဟု ဆိုငြားအံ့၊ အကြင်မျှလောက် အလိုရှိအပ်သော အနက်အဆုံးသည်ရှိ၏။ ထိုမျှလောက်သော အပိုင်းအခြားသည် ဝါကျအပိုင်းအခြား မည်၏။ သာချာတံ သာဗျယံ သကာရကံ သဝိသေသနံ “ဝါကျံ” ဟူသောဋီ။ ဧကာချာတော ပဒစယော၊ သိယာ ဝါကျံ သကာရကော ဟူသော အဘိဓာန်။ ဘေဒါဘေဒကဘူတတ္ထံ၊ ပုဏ္ဏံ ဝေါဟာရနိဿိတံ၊ နာနာပဒံ ဝိဘာဝေတိ၊ ယန္တံ ဝါကျန္တိ ဝုစ္စတိ၊ အနိဋ္ဌိတေ ပဒေ ဝဏ္ဏော၊ ဝါက္ခရံ နိဋ္ဌိတေ ပဒံ၊ ဝါကျံ တဿမုဒါယော တံ၊ အညောညာပေက္ခလက္ခဏံ ဟူသော သဒ္ဒတ္ထဘေဒစိန္တာကို မှီ၍လည်း ဝါကျအပိုင်းအခြားကို မှတ်အပ်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အနက်ကို ပြတတ်သောကြောင့် ဝါကျသည် ဗျဉ္ဇနမည်သောဟု ဆို၏။ ပုဒ်သည်လည်း အနက်ကို မပြတတ်ပါသလောဟု စောဒနာကို နှလုံးပြု၍ ‘ပဒမတ္တသဝနေပိ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ပဒမတ္တသဝနေ၊ ပုဒ်မျှကို ကြားခြင်းသည်။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ အဓိကာရာဒိဝသေန၊ အဓိကာရ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ အရာ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ လဗ္ဘမာနေဟိ၊ ရအပ်ကုန်သော။ ပဒန္တရေဟိ၊ ပုဒ်တစ်ပါးတို့နှင့်။ အနုသန္ဓာနံ၊ လျောက်ပတ်စွာ စပ်ခြင်းကို။ ကတွာဝ၊ ၍သာလျှင်။ အတ္ထသမ္ပဋိပတ္တိ၊ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝါကျမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဗျဉ္ဇယတိ၊ ပြတတ်၏။ နိရုတ္တီတိ၊ ကား။ အာကာရာဘိဟိတံ၊ ဝါကျကို ဝေဖန်ခြင်းတို့၌ ဆိုအပ်သော။ နိဗ္ဗစနံ၊ ဝိဂြိုဟ်သည်။ နိရုတ္တိ၊ မည်၏။
နိဒ္ဒေသောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗစနဝိတ္ထာရော၊ ဝိဂြိုဟ်၏ အကျယ်သည်။ နိရဝသေသဒေသနတ္တာ၊ အကြွင်းမရှိ ဟောအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဒ္ဒေသော၊ မည်၏။ (နိဗ္ဗာနံ မဂ္ဂတိ နိဗ္ဗနတ္ထိကေဟိ ဝါ မဂ္ဂီယတိ၊ ကိလေသေ မာရေန္တော ဂစ္ဆတီတိ မဂ္ဂေါ အစရှိသည်ကိုယူ)။ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါကျဿ၊ ကို။ ဝိဘာဝေါ၊ သည်။ အာကာရော၊ မည်၏။ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါကျဿ၊ ကို။ ဝိဘာဂေါ၊ သည်။ အာကာရော၊ မည်၏။ ဝိဘာဂေါ၊ သည်။ အာကာရော၊ မည်သည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ဧဝံ၊ သို့ဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ (ဤသို့နောက်မှ ငင်၍ပေး)။ ပဒတော၊ ပုဒ်မှ။ အာကာရဿ၊ အာကာရ၏။ ဝိသေသော၊ အထူးသည်။ ကော၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဝါကျေ၊ သည်။ အပရိယောသိတေ၊ မီ။ ဝါ၊ ကား။ ဝါကျေ၊ ကို။ အဝိဘဇ္ဇမာနေ၊ မဝေဖန်မီ။ တဒဝယဝေါ၊ ထိုဝါကျ၏ အစိတ်သည်။ ပဒံ၊ မည်၏။ ဥစ္စာရဏဝသေန၊ ရွတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါကျေ၊ သည်။ ပရိယောသိတေ၊ သော်။ ဝါ၊ ကား။ ဝိဘဇ္ဇမာနေ၊ သော်။ တဒဝယဝေါ၊ ထိုဝါကျ၏ အစိတ်သည်။ အာကာရော၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဧတေသံ၊ ထိုပဒအာကာရတို့၏။ ဝိသေသော၊ အထူးတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ကုသလာ ဓမ္မာ’အစရှိသော ဝါကျ၌ ဓမ္မာတိုင်အောင် အဆုံးမရောက်မီ ကုသလာဟူသော အစိတ်သည် ပုဒ်သာ မည်၏။ အာကာရ မမည်။ တစ်နည်းကား ဓမ္မာတိုင်အောင် အဆုံးရောက်ငြားသော်လည်း ကုသလာဟူ၍လည်းကောင်း။ ဓမ္မာဟူ၍လည်းကောင်း မဝေဖန်သေးသည်ရှိသော် ကုသလာဟူသော အစိတ် ဓမ္မာဟူသော အစိတ်သည် ပုဒ်သာ မည်၏။ အာကာရ မမည်။ ဓမ္မာတိုင်အောင် အဆုံးရောက်ပြီးသော်ကား ကုသလာဟူသော အစိတ် ဓမ္မာဟူသော အစိတ်သည် အာကာရ မည်၏။ တစ်နည်းကား ကုသလာဟူ၍လည်းကောင်း။ ဓမ္မာဟူ၍လည်းကောင်း ဝေဖန်သည်ရှိသော် ကုသလာဟူသော အစိတ် ဓမ္မာဟူသော အစိတ်သည် အာကာရ မည်၏ဟူလိုသော်။
ဆဋ္ဌံ၊ ခြောက်ခုမြောက်သော။ ဝစနံ၊ ပုဒ်သည်။ ဆဋ္ဌဝစနံ၊ ခြောက်ခုမြောက်သော ပုဒ်။ ဧတဿ ဗျဉ္ဇနပဒဿ၊ အား။ အာကာရော၊ အာကာရဟု ဆိုအပ်ေ (ပေ ၂၀၃) သာ။ ဆဋ္ဌဝစနံ၊ ခြောက်ခုမြောက်သော ပုဒ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဗျဉ္ဇနပဒံ၊ သည်။ အာကာရဆဋ္ဌဝစနံ၊ မည်၏။ ဗျဉ္ဇနပဒံ၊ ဗျဉ္ဇနပဒကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဂါထာ၌လည်း။ ဗျဉ္ဇနန္တိ ဣမဿ ပဒဿ၊ ၏။ အနန္တရံ၊ အခြားမဲ့၌။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုအပ်သော။ အာကာရပဒံ၊ အာကာရပုဒ်ကို။ နိဒ္ဒေသပဒါနန္တရံ၊ နိဒ္ဒေသပုဒ်၏ အခြားမဲ့၌။ ဝဒန္တေန၊ ဆိုသဖြင့်။ “အာကာရဆဋ္ဌဝစန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပဒါနုပုဗ္ဗိကံ၊ ပုဒ်အစဉ်ကို။ ဣစ္ဆန္တေဟိ ပန၊ အလိုရှိသော သူတို့သည်ကား။ တံ၊ ထိုအာကာရဟူသော ပုဒ်ကို။ ဗျဉ္ဇနပဒါနန္တရမေဝ၊ ဗျဉ္ဇနပုဒ်၏ အခြားမဲ့၌သာလျှင်။ ကာတဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အပရိမာနာ၊ လ။ အာကာရာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “ဗျဉ္ဇနေဟိ၊ လ။ ဝိဘဇတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း”။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။ ကေစိ ပန၊ တို့သည်ကား။ “အာကာရပဒဗျဉ္ဇနနိရုတ္တိယော စ နိဒ္ဒေသော”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧတ္တာဝ ဗျဉ္ဇနံ သဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ ယာနိမာနိ အက္ခရာဒီနိ၊ အကြင်အက္ခရာ အစရှိသည်တို့ကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ ကုန်၏။ ဧတ္တကမေဝ၊ ဤမျှသာဖြစ်သော။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဗျဉ္ဇနံ၊ ဗျဉ္ဇနပဒသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဗျဉ္ဇနံ၊ သည်။ ဧတ္တကမေဝ၊ သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ပိဋကသုံးပုံ၌ သဒ္ဒါသည် အနန္တအပရိမာဏ မဟုတ်ပါလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧတေဟိ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သော်။ တစ်နည်းကား။ ‘ဧတ္တာဝ’ဟူ၍ ဧဝသဒ္ဒါကို ဆို၏။ ထိုဧဝသဒ္ဒါဖြင့် နစ်စေအပ်သော နိဝတ္တေတဗ္ဗမရှိသော် မဆိုသင့်တကားဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧတေဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဧတေဟိ၊ ဤဗျဉ္ဇနပဒ ခြောက်ပါးတို့ဖြင့်။ အသင်္ဂဟိတံ၊ သော။ ဗျဉ္ဇနံ နာမ၊ သဒ္ဒါမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၂၄။ သင်္ကာသနာတိ၊ ကား။ သံခိတ္တေန၊ အကျဉ်းအားဖြင့်။ ကာသနာ၊ ပြအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာတည်း။ ပကာသနာတိ၊ ကား။ ပဌမံ၊ စွာ။ ကာသနာ၊ တည်း။
ကာသနာသဒ္ဒါသည် ကမ္မတ္ထ၌ ဖြစ်၏ဟု ပြလိုရကား ‘ကာသီယတိ ဒီပီယတီတိ အတ္ထော’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကာသီယတိ ဒီပီယတိ၊ ပြအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည် သံကာသနာပကာသနာဟူသော အတ္ထပဒနှစ်ပါးကို ဆိုတော်မူ၏။ ထိုအတ္ထပဒနှစ်ပါးဖြင့် ဗျဉ္ဇနပဒခြောက်ပါးတို့တွင် အဘယ် ဗျဉ္ဇနပဒဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ကို ယူအပ်သနည်း။ အမှတ်မရှိသော ဗျဉ္ဇနပဒဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ကို ယူအပ်သလော။ အလုံးစုံသော ဗျဉ္ဇနပဒတို့ဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ကို ယူသလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဣမိနာ ဟိ။ လ။ ဝဟိတော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
(ဟိ’ကား ဝါကျာရမ္ဘဇောတကတည်း)။ ဣမိနာ အတ္ထပဒဒွယေန၊ ဤသင်္ကာသနာပကာသနာဟူသော အတ္ထပဒနှစ်ခုတို့၏ အပေါင်းဖြင့်။ အက္ခရပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဝိဘာဝိယမာနော၊ ပြအပ်သော။ အတ္ထာကာရော၊ အနက်ဟူသော အခြင်းအရာကို။ ဂဟိတော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပုဒ်တို့ဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာကိုသာ အတ္ထပဒနှစ်ပါးဖြင့် ယူအပ်ကောင်းသည် မဟုတ်လော။ အက္ခရာတို့ဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာကို အတ္ထပဒနှစ်ပါးဖြင့် အဘယ်သို့လျှင် ယူကောင်းအံ့နည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် ထိုအမေးပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုယျမာနေဟိ၊ ကြားအပ်ကုန်သော။ အက္ခရေဟိ၊ (ပေ ၁၀၄) တို့ဖြင့်။ သုဏန္တာနံ၊ နာကုန်သော သူတို့အား။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဝိသေသဝိဓာနဿ၊ အထူးဖြစ်ခြင်း၏။ ကတတ္တာ၊ ပြုအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ [ကျမ်း ၃၃] ပဒပရိယောသာနေ၊ ပုဒ်၏ အဆုံး၌။ ပဒတ္ထသမ္ပဋိပတ္တိ၊ ပုဒ်၏ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣတိ ဣမိနာ အတ္ထပဒဒွယေန၊ ဖြင့်။ အက္ခရပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဝိဘာဝိယမာနော၊ သော။ အတ္ထာကာရော၊ ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား နား၌ ကြားအပ်သော အက္ခရာသည် ထိုထိုသို့သော ပညတ္တိသဒ္ဒါဖြင့် ပုဒ်၏အနက် ဝါကျ၏အနက်ကို သိခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် ပုဒ်မပြီးမီကပင် ထိုပုဒ်၏ အနက်ကို အကျဉ်းအားဖြင့် သိစေ၏။ ဝါစကအားဖြင့်ကား မသိပေ။ ထိုထိုသို့သော ပညတ္တိသဒ္ဒါသည်ကား အက္ခရာဖြင့် အကျဉ်းပြအပ်ပြီးသော အနက်ကိုပင် ဝါစက၏ အဖြစ်ဖြင့် သိစေ၏။ ထို့ကြောင့် အက္ခရာပုဒ်နှစ်ပါးတို့ဖြင့် ပြအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာကို သင်္ကာသနာပကာသနာဟူသော အတ္ထပဒနှစ်ပါးဖြင့် ယူအပ်၏ ဟူလိုသော်။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “တတ္ထ၊ လ။ ပကာသေတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “အက္ခရေဟိ၊ လ။ ဥဂ္ဃာဋေတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း”။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
ဝိဝရဏာတိ၊ ကား။ ဝိတ္ထာရဏာ၊ အကျယ်ချဲ့အပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာတည်း။ ဝိဘဇနာ စ၊ ဝေဖန်အပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာလည်းကောင်း။ ဥတ္တာနီကမ္မဉ္စ၊ ထင်စွာပြုအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာလည်းကောင်း။ ပညတ္တိ စ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာလည်းကောင်း။ ဝိဘဇနုတ္တာနီကမ္မပညတ္တိ၊ ဝေဖန်အပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာ၊ ထင်စွာပြုအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာ။ တတ္ထ၊ ထိုအတ္ထပဒတို့တွင်။ ဝိဘဇနာတိ၊ ကား။ ဝိဘာဂကရဏံ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို ပြုအပ်သော အနက်ဟူသော အခြင်းအရာတည်း။ ဥဘယေနာပိ၊ နှစ်ပါးသော ဝိဝရဏာဝိဘဇနာဟူသော အတ္ထပဒနှစ်ပါးဖြင့်လည်း။ နိဒ္ဒိသနံ၊ အကျယ်ပြအပ်သော အနက်ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဣဓ၊ ဤအတ္ထပဒနှစ်ပါး၌။ ပုရိမနယေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဗျဉ္ဇနာကာရေဟိ၊ ဗျဉ္ဇနာကာရတို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိယမာနော၊ အကျယ်ပြအပ်သော။ အတ္ထာကာရော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤ၌ ပုရိမနယေနတူသည်ကား ယသ္မာ အက္ခရေဟိ အစရှိသော ရှေးနည်းကဲ့သို့ ယသ္မာ ဗျဉ္ဇနေဟိ အစရှိသော နည်းကိုယူ)။ ပါကဋကရဏံ၊ ထင်ရှားစွာ ပြုအပ်သော အနက်သည်။ ဥတ္တာနီကမ္မံ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ ဥတ္တာနီကမ္မံ၊ မ္မဟူသည်။ ပါကဋကရဏံ၊ ထင်ရှားစွာ ပြုအပ်သော အနက်တည်း။ ပကာရေဟိ၊ အပြားတို့ဖြင့်။ ဉာပနံ၊ သိစေအပ်သော အနက်သည်။ ပညတ္တိ၊ မည်၏။ ဒွယေနာပိ၊ ဥတ္တာနီကမ္မ ပညတ္တိဟူသော အတ္ထပဒနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းဖြင့်လည်း။ ပဋိနိဒ္ဒိသနံ၊ တစ်ဖန် အကျယ်ပြခြင်းကို။ ကထေတိ၊ ၏။ ဧတ္ထာပိ၊ ဤအတ္ထပဒနှစ်ပါး၌လည်း။ နိရုတ္တိနိဒ္ဒေသသင်္ခါတေဟိ၊ ကုန်သော။ ဗျဉ္ဇနပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိယမာနော၊ သော။ အတ္ထာကာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘နိဒ္ဒိသိယမာနော အတ္ထာကာရော’ဟု ဆို၏။ ဗျဉ္ဇနအာကာရတို့ဖြင့် အကျယ်ပြအပ်သော အတ္ထာကာရလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ယော။ လ။ ဝုစ္စတိ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယော အတ္ထာကာရော၊ ကို။ ပဋိနိဒ္ဒိသီယတိ၊ တစ်ဖန် အကျယ်ပြအပ် (ပေ ၁၀၅) ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ဧတေဟိ’၌ ဧဝသဒ္ဒါကား လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌဖြစ်ရကား ဧတေဟိ ဧဝဟု ဖွင့်သော။
ဧတေဟီတိ၊ ကား။ သင်္ကာသနာဒိဝိနိမုတ္တဿ၊ သင်္ကာသနာ အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော။ ဒေသနာတ္ထဿ၊ ဒေသနာ၏ အနက်၏။ အဘာဝတော၊ ကြောင့်။ ဧတေဟိ ဧဝ၊ ဤခြောက်ပါးသော အတ္ထပဒတို့ဖြင့်သာလျှင်။ အတ္ထော စ၊ သုတ်၏အနက်ကိုလည်းကောင်း။ ကမ္မဉ္စ၊ ဥဂ္ဃဋနအစရှိသော ကြိယာကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။ (ပါဠိမှ ဆောင်၍ ယောဇနာသည်)။ အတ္ထောတိ၊ ကား။ သုတ္တတ္ထော၊ ကို။ ကမ္မန္တိ၊ ကား။ ဥဂ္ဃဋနာဒိကမ္မံ၊ ဥဂ္ဃဋနအစရှိသော ကိရိယာကို။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ဝိပဉ္စနနယန ကြိယာတို့ကို ယူ)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သင်္ကာသန အစရှိသော အတ္ထပဒခြောက်ပါးဖြင့် သုတ်၏ အနက်ကိုသာ မပြကောင်းပါလော။ ဥဂ္ဃဋန အစရှိသော ကိရိယာကိုလည်း အဘယ်ကြောင့် အတ္ထပဒခြောက်ပါးဖြင့် ပြအပ်သနည်း။ ဥဂ္ဃဋန အစရှိသော ကြိယာသည် အနက်မဟုတ်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သုတ္တတ္ထေန ဟိ။ လ။ နိဗ္ဗတ္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ သုတ်၏ အနက်ဖြင့် ဝေနေယျတို့၏ စိတ်အစဉ်၏ နိုးခြင်း ဖွင့်ခြင်း သိခြင်း ကိရိယာပြီးသည်ရှိသော် သုတ်၏ အနက်ဖြင့် ဥဂ္ဃဋန အစရှိသော ကိရိယာကို ပြအပ်၏ဟူ၍သာ မဆိုကောင်းပါလော။ အသို့မူ၍ သင်္ကာသန အစရှိသော အတ္ထပဒခြောက်ပါးဖြင့် ပြအပ်၏ဟု ဆိုသနည်း စောဒနာကြောင့် ‘သော စ။ လ။ အာကာရောတိ’ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေသနာယ၊ သည်။ ပဝတ္တိယမာနေန၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ သုတ္တတ္ထေန၊ ဖြင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိဝေနေယျာနံ၊ ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျတို့၏။ စိတ္တသန္တာနဿ၊ စိတ်အစဉ်၏။ ပဗောဓနကိရိယာနိဗ္ဗတ္တိ၊ နိုးခြင်း ဖွင့်ခြင်း သိခြင်း ကိရိယာ၏ ပြီးခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော စ သုတ္တတ္ထော၊ သည်လည်း။ သင်္ကာသနာဒိအာကာရော၊ သင်္ကာသန အစရှိသော အခြင်းအရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေဟိ ဧဝ၊ ထိုအတ္ထပဒခြောက်ပါးတို့ဖြင့်သာလျှင်။ “အတ္ထော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏”။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ တေန၊ ကြောင့်။ “အတ္ထော ကမ္မဉ္စ နိဒ္ဒိဋ္ဌ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္ထံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၂၅။ တီဏိတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန၊ လိင်ပြန်သောအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အဘယ်ကြောင့် လိင်ပြန်အံ့နည်း။ နပုလ္လိင်မဖြစ်ကောင်းပါသလော စောဒနာကြောင့် ‘တယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ’ ပါဌ်ထွက်သတည်း။
တယော’တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုလိုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နဝဟိ ပဒေဟီတိ၊ ကား။ နဝဟိ၊ ကုန်သော။ ကောဋ္ဌာသေဟိ၊ အဖို့တို့နှင့်။ အတ္ထော သမာယုတ္တောတိ၊ ကား။ အတ္ထော၊ သည်။ သမ္မာယုတ္တော၊ မဖောက်မပြန် အကြွင်းမဲ့ ယှဉ်၏။ ဝိနာ၊ ၍။ န ဝတ္တတိ၊ မဖြစ်။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ မြတ်စွာဘုရားပါဠိတော်၏ အနက်သည် အတ္ထနယသုံးပါး အတ္ထပဒခြောက်ပါးအားဖြင့် ကိုးပါးသော အဖို့တို့နှင့် မဖောက်မပြန် အကြွင်းမဲ့ ယှဉ်သောဟု ဆို၏။ မယှဉ်ဘဲသော်လည်း မဖြစ်ကောင်းပါ။ အချို့သော အဖို့နှင့်သော်လည်း မယှဉ်ကောင်းပါသလောဟု စောဒနာရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သဗ္ဗော ပါဠိအတ္ထော။ လ။ ဝုတ္တိ စာတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အလုံးစုံ ပါဠိ၏အနက်ကို အတ္ထနယသုံးပါးဖြင့် အဘယ်ကြောင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သနည်း စေဒနာကြောင့် ‘သဗ္ဗဿ ဟိ။ လ။ ပကာသနတော’ ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ယင်းသို့ အလုံးစုံသော ဘုရားပါဠိသည် သစ္စာလေးပါးကို ပြတတ်ပါသော် အလုံးစုံသော ပါဠိ၏ အနက်ကို သစ္စာလေးပါးဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်၏ဟူ၍ မဆိုကောင်းသလော။ (ပေ ၁၀၆) ပုစ္ဆာကြောင့် ‘အတ္ထနယာနဉ္စ။ လ။ ပဝတ္တနတော’ဟူသော ဟိတ်ထွက်ပြန်သော်။ ဤနောက်ဟိတ်ကား ‘အကြောင်းမကုန်။ လောင်းပြန်တုန်။ မှတ်ရုံဟိတ်တုတည်း’ဟု နိယံဆရာတို့ ဆိုသည်နှင့်အညီ ရှေးဟိတ်ဖြင့် အကြောင်းမကုန်ချေသေးရကား ဟိတ်တုဟု မှတ်။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ သဗ္ဗဿ၊ သော။ ဗုဒ္ဓဝစနဿ၊ ၏။ စတုသစ္စပ္ပကာသနတော၊ သစ္စာလေးပါးကို ပြတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္ထနယာနဉ္စ၊ တို့၏လည်း။ စတုသစ္စယောဇနဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တနတော၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပါဠိအတ္ထော၊ သည်။ အတ္ထနယတ္တယသင်္ဂဟိတော စ၊ အတ္ထနယသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ သင်္ကာသနာဒိအာကာရဝိသေသဝုတ္တိ စ၊ သင်္ကာသန အစရှိသော အခြင်းအရာ အထူးတို့ဖြင့် ဖြစ်ခြင်းရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤကားပရိသမာပနတည်း။ တစ်နည်းကား။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နဝဟိ ပဒေဟိ၊ ကိုးပါးသော အဖို့တို့နှင့်။ အတ္ထော၊ သည်။ သမ္မာယုတ္တော၊ ကောင်းစွာယှဉ်၏။
စာပိုဒ် ၂၆။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ အကြင် အကြင် အကျယ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသော။ ဒေသနာဟာရာဒိကေ၊ ဒေသနာဟာရ အစရှိကုန်သော။ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ၊ ၏။ ပဒတ္ထေ၊ ပုဒ်အနက်တို့ကို။ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ၊ ယူလွယ်စေခြင်းငှာ။ ဂဏနဝသေန၊ အရေအတွက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “အတ္ထဿာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ စတုဗ္ဗီသာတိ၊ ကား။ သောဠသ ဟာရာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဆ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဒွေ ကမ္မနယာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ စတုဗ္ဗီသံ၊ နှစ်ဆယ့်လေးပါးတို့သည်။ ဥဘယန္တိ၊ ကား။ ဆ၊ ကုန်သော။ အတ္ထပဒါနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ အတ္ထနယာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣဒံ နဝဝိဓဉ္စ၊ ဤကိုးပါးအပြားလည်းကောင်း။ ယထာဝုတ္တံ၊ သော။ စတုဗ္ဗီသဝိဓဉ္စ၊ နှစ်ဆယ့်လေးပါးသော အပြားလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဧတံ ဥဘယံ၊ ကို။ သင်္ကလယိတွာတိ၊ ကား။ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ၊ ပေါင်း၍။ “သင်္ခေပယတော”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧကတော၊ တစ်ပေါင်းတည်း။ ကရောန္တဿ၊ ပြုသော သူအား။ ဝါ၊ ပြုသည်ရှိသော်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတ္တိကာတိ၊ ကား။ ဧတပ္ပမာဏာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိ၏။ ဣတော၊ ဤသုံးဆယ့်သုံးပါးမှ။ ဝိနိမုတ္တော၊ သော။ ကောစိ၊ သော။ နေတ္တိပဒတ္ထော၊ နေတ္တိပုဒ်၏ အနက်သည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ တေတ္တိံသပဒတ္ထာယ၊ သုံးဆယ့်သုံးပါးသော ပုဒ်အနက်ရှိသော။ နေတ္တိယာ၊ ဖြင့်။ (အတ္ထပရိယေသနာယ၌ စပ်)။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထပရိယေသနာယ၊ အနက်ကို ရှာမှီးခြင်း၌။ ဝါ၊ ငှါ။ “သောဠသ ဟာရာ ပဌမ”န္တိ ဣမာယ ပါဠိယာ၊ ဖြင့်။ နယေဟိ၊ တို့မှ။ ပဌမံ၊ စွာ။ ဟာရာ၊ တို့ကို။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗာ၊ ဖွင့်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ သံဝဏ္ဏနာက္ကမော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ သွာယံ သော အယံ သံဝဏ္ဏနာက္ကမော၊ သည်။ ဟာရနယာနံ၊ တို့ကို။ [ကျမ်း ၃၄] ဒေသနာက္ကမေနေဝ၊ ဟောသော အစဉ်ဖြင့်သာလျှင်။ သိဒ္ဓေါ၊ ပြီး၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သိဒ္ဓေ၊ သည်။ သတိ၊ ဖြစ်လျက်။ အယံ အာရမ္ဘော၊ ဤသို့သော ဥပဟာရာ ပဌမံဟူ၍ဖြစ်သော အားထုတ်ခြင်းသည်။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သော အနက်ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဣမေ ဟာရာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣမေ နယာ စ၊ (ပေ ၁၀၇) တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣမိနာ ဒဿိတက္ကမေနေဝ၊ ဤပြအပ်ပြီးသော အစဉ်ဖြင့်သာလျှင်။ သုတ္တေသု၊ တို့၌။ သံဝဏ္ဏနာဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ၊ အစဉ်မဟုတ်သောအားဖြင့်။ န ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ဤအနက်ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။
ဧတေ ဟာရာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဧတေ နယာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣမိနာဝ ကမေန၊ ဤအစဉ်ဖြင့်သာလျှင်။ ယံ ဒေသိတာ၊ အကြင်ဟောအပ်ကုန်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤသို့ဟောခြင်း၌။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းကား။ ကိံ ပန၊ အဘယ်နည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ယဒိပိ၊ အကယ်၍လည်း။ အယံ အနုယောဂေါ၊ ဤသို့ စောဒနာခြင်းသည်။ န ယုတ္တော၊ မသင့်၏ရှင့်။ ကတ္ထစိ အနုက္ကမေ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အစဉ်၌။ န နိဝိသတိ၊ မတည်၏ရှင့်။ ဝါ၊ မဝင်၏ရှင့်။ အပိ စ၊ ထိုသို့ မတည်သော်လည်း။ ဓမ္မဒေသနာယ၊ ဓမ္မဒေသနာ၏။ နိဿယဖလတဒုပါယသရီရဘူတာနံ၊ မှီရာအကျိုး ထိုအကျိုး၏အကြောင်း ကိုယ်ဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ (အဿာဒအာဒီနဝနိဿရဏတို့သည် နိဿယ မည်၏။ အာဏတ္တိသည် ကိုယ် မည်၏)။ အဿာဒါဒီနံ၊ အဿာဒအစရှိသည်တို့ကို။ ဝိဘာဝနသဘာဝတ္တာ၊ ထင်ရှားပြခြင်းသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (အနုရူပ၌ စပ်)။ ပကတိယာ၊ သဘောအားဖြင့်။ သဗ္ဗသုတ္တာနုရူပါ၊ အလုံးစုံသော သုတ်အား လျောက်ပတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ဒုတိယဟိတ်တွင် စပ်)။ သုဝိညေယျဘာဝတော စ၊ သိလွယ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပရေသံ၊ ကုန်သော။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာနံ၊ သံဝဏ္ဏနာအထူးဖြစ်ကုန်သော။ ဝိစယဟာရာဒီနံ၊ တို့၏။ ပတိဋ္ဌာဘာဝတော စ၊ မှီရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပဌမံ၊ စွာ။ ဒေသနာဟာရော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။
ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနပုဗ္ဗာပရာနုဂီတီဟိ၊ ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာပုဗ္ဗာပရအနုဂီတိတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဒေသနာဟာရပဒတ္ထာနံ၊ ဒေသနာဟာရ၏ ပုဒ်အနက်တို့ကို။ ပဝိစယသဘာဝတာယ၊ ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်း သဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ တဿ၊ ထိုဒေသနာဟာရ၏။ အနန္တရံ၊ ၌။ ဝိစယော၊ ဝိစယဟာရကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တစ်နည်း။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ပဒံ ဝိစိနတိ။ လ။ ဝိစိနတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။ (ဉာပကပါဌ်၏ အနက်ကို ပါဠိကို သင်သဖြင့် သိကောင်းပြီဖြစ်၍ အနက်မပေးသည်။ နောက်နောက်ကိုလည်း ဤအတူ)။
ဝိစယေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ပဝိစိတာနံ၊ ရွေးချယ်စိစစ်အပ်ကုန်ပြီးသော။ အတ္ထာနံ၊ တို့၏။ ယုတ္တာယုတ္တိဝိစာရဏာ၊ သင့်သည် မသင့်သည်ကို စီရင်ခြင်းသည်။ ယုတ္တာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယုတ္တိဝိစာရဏဘာဝတော၊ ယုတ္တိကို စီရင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိစယာနန္တရံ၊ ဝိစယဟာရ၏ အခြားမဲ့၌။ ယုတ္တိဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဝိစယေန။ လ။ ယောဇေတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
ယုတ္တာယုတ္တာနံယေဝ၊ သင့်သည် မသင့်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထာနံ၊ တို့၏။ (ပဒဋ္ဌာန၌ စပ်)။ ဥပပတ္တိအနုရူပံ၊ လက္ခဏာအကြောင်းနှင့် လျော်စွာ။ ကာရဏပရမ္ပရာယ၊ အကြောင်း အဆင့်ဆင့်ကို။ ဝါ၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏံ၊ ထုတ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ (ပေ ၁၀၈) ပဒဋ္ဌာနစိန္တနံ၊ ပဒဋ္ဌာန်ကို ကြံခြင်းကို။ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယုတ္တိဟာရာနန္တရံ၊ ၌။ ပဒဋ္ဌာနဟာရော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ယော ကောစိ။ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
ယုတ္တာယုတ္တာနဉ္စ၊ သင့်သည် မသင့်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ကာရဏပရမ္ပရာယ၊ အားဖြင့်။ ပရိဂ္ဂဟိတသဘာဝါနံယေဝ စ၊ သိမ်းဆည်းအပ်သော သဘောရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ (ဂဟဏံသို့ ဆိုက်)။ အဝုတ္တာနမ္ပိ၊ သုတ်၌ မဟောအပ်ကုန်သော်လည်း။ ဧကလက္ခဏတာယ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပဒဋ္ဌာနာနန္တရံ၊ ၌။ လက္ခဏော ဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ လက္ခဏဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ သင်္ခါရာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ “ဧဝံ ယေ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာနံ၊ ထုတ်အပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ နိဗ္ဗစနာဒီနိ၊ ဝိဂြိုဟ်အစရှိသည်တို့ကို။ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ သုတ္တေ၊ ၌။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ အာဂတာနမေဝ၊ လာသော တရားတို့၏သာလျှင်။ နိဗ္ဗစနာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ဆိုအပ်ကုန်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ လက္ခဏာနန္တရံ၊ ၌။ စတုဗျူဟော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဧဝံ၊ သို့ အနက်အားဖြင့် ထုတ်အပ်ကုန်သော တရားတို့၏လည်း ဝိဂြိုဟ် အစရှိသည်တို့ကို ဆိုအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ နိရဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ အတ္ထာဝဗောဓော၊ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ယဒါ ဟိ၊ လ။ အဘိနိရောပေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အနဝသေသပရိယာဒါနံ၊ အကြွင်းမရှိ ကုန်စေသော စကားကို။ ဝါ၊ အကြွင်းမဲ့ယူစေသော စကားကို။ (တာ အတ္ထဿ ဓမ္မဿ ဟူသော ပုဒ်နှစ်ပါးဖြင့် သာမညအားဖြင့် အတ္ထဓမ္မကို ယူသောကြောင့် အနဝသေသပရိယာဒါနံဟု ဆိုသည်)။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ တထာ၊ ထိုအတူ။
မှတ်ချက်။ ။ အနဝသေသအနက်ကို သိစေတတ်သော အတ္ထဿ ဓမ္မဿ’ဟူသော အနဝသေသပရိယာဒါနသဒ္ဒါကို ပြသကဲ့သို့ ထို့အတူ ‘ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘမုပေတီတိ’ဟူသော ပါဠိ၌ သဒ္ဒါမရှိဘဲ အတ္ထာပတ္တိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ရအပ်သော သမ္မာပဋိပတ္တိကို ထုတ်သည်ဟူလိုသော်။
“ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘမုပေတီ”တိ ဧတ္ထ ပါဠိယံ၊ ၌။ “ယေ ဇရာမရဏေန။ လ။ [ကျမ်း ၃၅] ဂုတ္တဒွါရာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သမ္မာပဋိပတ္တိံ၊ ကောင်းသော အကျင့်ကို။ အဓိပ္ပါယဘာဝေန၊ ဒေသက၏ အလို၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။
နိဗ္ဗစနာဓိပ္ပါယနိဒါနဝစနေဟိ၊ ဝိဂြိုဟ် ဒေသက၏အလို ဒေသနာ၏ အကြောင်းကို ဆိုခြင်းတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ (‘နိဒါနဝေဝစနေဟိ’ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်၍ ယူ)။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ ပဒတ္ထာနံ၊ ပုဒ်၏ အနက်တို့ကို။ သုတ္တန္တရသံသန္ဒနသင်္ခါတေ၊ သုတ္တန်တစ်ပါးတို့နှင့် နှီးနှောခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ပုဗ္ဗပရဝိစာရေ၊ ပုဗ္ဗာပရအစီအရင်ကို။ ဒဿိတေ၊ သော်။ တေသံ ပဒတ္ထာနံ၊ တို့၏။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မန္တရာဝဋ္ဋနံ၊ သဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့၏ လည်ခြင်းကို။ သုခေန၊ လွယ်သဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတုဗျူဟာနန္တရံ၊ ၌။ အာဝဋ္ဋော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ တေနေဝ၊ ထိုသို့ သုတ္တန်တစ်ပါးတို့နှင့် နှီးနှောခြင်း၏ သဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့၏ (ပေ ၁၀၉) လည်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ (တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်ဟူ၍သော်လည်း သာမန်ပေး)။ “အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အာရမ္ဘနိက္ကမနဗုဒ္ဓသာသနယောဂဓုနနေဟိ၊ အားထုတ်ခြင်းဖြင့် (ခြင်းမှ) ထွက်မြောက်ခြင်း မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ လုံ့လပြုခြင်း သေမင်း၏ စစ်သည်ကို ဖျက်ဆီးခြင်းတို့ဖြင့်။ ဝီရိယသမာဓိပညိန္ဒြိယာနိ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ သမာဓိန္ဒြေ ပညိန္ဒြေတို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ (အာရမ္ဘနိက္ကမနနှင့် ဝီရိယိန္ဒြေ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာယောဂနှင့် သမာဓိန္ဒြေ၊ ဓုနနနှင့် ပညိန္ဒြေကို ဟပ်၍ ယူ)။ တဒနုယောဂဿ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသာသနာ၌ အားမထုတ်ခြင်း၏။ မူလံ၊ အကြောင်းသည်။ “ပမာဒေါ”၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ သုတ္တန္တရေ၊ သုတ်တစ်ပါး၌။ ဒဿိတော၊ သော။ ပမာဒေါ၊ ကို။ အာဝဋ္ဋိတော၊ လည်စေအပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင်း၌ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဝီရိယဿ ပဒဋ္ဌာနံ၊လ။ ဣမာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ ဒေသနာဟု ထုတ်ပြီး၍ အယုဉ္ဇန္တာနံ ဝါ သတ္တာနံ ယောဂေ ယုဉ္ဇန္တာနံ ဝါ အာရမ္ဘော။ တတ္ထ ယေ န ယုဉ္ဇန္တိ တေ ပမာဒမူလကာ န ယုဉ္ဇန္တိဟု လည်စေသည် ဟူလိုသော်။
သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနေ၊ သဘာဂတရား ဝိသဘာဂတရားတို့၏ လည်ခြင်းကို။ နိယောဇိတေ၊ ယှဉ်စေအပ်ပြီးသည်ရှိသော်။ သာဓာရဏာသာဓာရဏဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဝါ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနတော စ၊ ပဒဋ္ဌာန်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘူမိတော စ၊ ဘုံအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ သုခေန၊ ဖြင့်။ ယောဇိတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဝဋ္ဋာနန္တရံ၊ ၌။ ဝိဘတ္တိဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ယတော၊ အကြင်သဘာဂဝိသဘာဂတရားတို့ကို လည်စေခြင်း၏ သာဓာရဏ အစရှိသော ဓမ္မကို ဝေဖန်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိဘတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ “ကတမေ။ လ။ ဝတ္ထုသာဓာရဏာစာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ ၍။ “မိစ္ဆတ္တနိယတာနံ။ လ။ သာဓာရဏာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သဘာဂဝိသဘာဂပရိယာယဝန္တေယေဝ၊ သဘာဂဝိသဘာဂ ပရိယာယ်ရှိသည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဝိဘဇိဿတိ၊ တ္တံ့။
သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ၊ သာဝဇ္ဇအနဝဇ္ဇဖြစ်သော တရားတို့၏။ သပ္ပဋိဘာဂါဘာဝတော၊ မိမိ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖို့ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဝိဘာဂေ ကတေ၌ စပ်။ သမ္ပဋိဘာဝတံဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်)။ တေသံ၊ ထိုသာဝဇ္ဇအနဝဇ္ဇတရားတို့၏။ ဝိဘာဂေ၊ ဂဖြစ်သော တရားကို။ ကတေ၊ ပြုအပ်ပြီးသော်။ သုတ္တာဂတေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ အကသိရေန၊ မငြိုငြင်သဖြင့်။ ပဋိပက္ခတော၊ အားဖြင့်။ ပရိဝတ္တေတုံ၊ လည်စေခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဘတ္တိအနန္တရံ၊ ၌။ ပရိဝတ္တနဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သမ္မာ၊ လ။ ဘဝတီ’’တီတိ၊ ဟူ၍။ ပဋိဝိဘတ္တသဘာဝေ ဧဝ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖို့၏ အဖြစ်ဖြင့် ဝေဖန်အပ်သော သဘောရှိသည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ပရိဝတ္တနဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ ဥဒါဟရိဿတိ၊ ထုတ်လတ္တံ့။
ပဋိပက္ခတော၊ အားဖြင့်။ ပရိဝတ္တိတာ၊ လည်စေအပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာပိ၊ တို့ကိုလည်း။ ပရိယာယဝစနေဟိ၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ဖြင့်။ ဗောဓေတဗ္ဗာ၊ သိစေအပ်ကုန်၏။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာယေဝ၊ လာသောတရားတို့ကိုသာလျှင်။ န ဗောဓေတဗ္ဗာ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပရိဝတ္တနာနန္တရံ၊ ၌။ ဝေဝစနဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။
ယင်းသို့ ပရိဝတ္တနဟာရ၏ အခြားမဲ့၌ ဝေဝစနဟာရကို ဆို(ပေ ၁၁ဝ) သဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိသနည်းဟု စောဒနာရှိ၍ ပရိဝတ္တနဟာရ၏ အခြားမဲ့၌ ဝေဝစနဟာရကို ဆိုခြင်း၏ အကျိုးဟု ဆိုအပ်သော လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ၊ လ။ ဟောန္တီတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ ဤသို့ ပရိဝတ္တနဟာရ၏ အခြားမဲ့၌ ဝေဝစနဟာရကို ဆိုသည်ရှိသော်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုပဋိပက္ခအားဖြင့် လည်စေအပ်သော တရားတို့သည်။ (ဟောန္တိ ၌ ပကတိကတ္တား)။ ပရိယာယသဒ္ဒတောပိ၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါအားဖြင့်လည်း။ ဝိဘာဝိတာ၊ ပြအပ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤ၌ အချို့သော ပေ၌ ဧဝံသဒ္ဒါ မရှိ။ ရှိရာမှာ သုန္ဒရဖြစ်၏)။ ပရိယာယတော၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါအားဖြင့်။ ပကာသိတာနံ၊ ပြအပ်ကုန်ပြီးသော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ပဘေဒတော၊ အပြားအားဖြင့်။ ပညတ္တိဝသေန၊ ပညတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇနံ၊ ကို။ သုခေန၊ ဖြင့်။ ဉာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝေဝစနဟာရာနန္တရံ၊ ၌။ ပညတ္တိဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ ပရိယာယပညတ္တိဝိဘာဂဉ္စ၊ ပရိယာယသဒ္ဒါပညတ်အားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ သုဗောဓနဉ္စ၊ ကောင်းစွာ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ပညတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
[ကျမ်း ၃၆] ပဘဝပရိညာဒိပညတ္တိဝိဘာဂမုခေန၊ ပဘဝပညတ် ပရိညာပညတ်အစရှိသော ပညတ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝါ၊ ပညတ်အားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒသစ္စာဒိဓမ္မဝိဘာဂေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သစ္စာအစရှိသော တရားတို့ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ကတေ၊ သော်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒါဒိမုခေန၊ ဖြင့်။ အဝဓာရဏံ၊ သက်ဝင်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညတ္တိအနန္တရံ၊ ၌။ ဩတရဏော ဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဥဒ္ဓံ အဓော”တိ ဂါထံ၊ ကို။ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ ၍။ “ဝိမုတ္တော”တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အသေက္ခံ၊ အသေက္ခဖြစ်သော။ ဝိဇ္ဇံ၊ ဝိဇ္ဇာကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ “ဝိဇ္ဇုပ္ပါဒါ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ၊ ကို။ ဥဒါဟရိဿတိ၊ တံ့။
ဓာတာယတနာဒီသု၊ ဓာတ်အာယတန အစရှိသည်တို့၌။ ဩတာရိတာနံ၊ သွင်းအပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ သက်ဝင်စေအပ်ကုန်သော။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ ပဒတ္ထာနံ၊ တို့၏။ ပုစ္ဆာရမ္ဘဝိသောဓနံ၊ ပုစ္ဆာကို သုတ်သင်ခြင်း အာရမ္ဘကို သုတ်သင်ခြင်းကို။ သုခေန၊ ဖြင့်။ သမ္ပာဒေတုံ၊ ပြီးစေခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဩတရဏာနန္တရံ၊ ၌။ သောဓနော ဟာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ယတ္ထ၊ လ။ ဘဝတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတေသု၊ ကုန်သော။ ပဒတ္ထေသု၊ တို့ကို။ ဝိသောဓိတေသု၊ သုတ်သင်အပ်ကုန်ပြီးသည်ရှိသော်။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော တရားတို့၌။ လဗ္ဘမာနသာမညဝိသေသဘာဝေါ၊ ရအပ်သော သာမညအားဖြင့် ဝိသေသအဖြစ်ကို။ ဝါ၊ သည်။ သုကရော၊ ပြုလွယ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ သောဓနာနန္တရံ၊ ၌။ အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ သောဓနော၊ သောဓနဟာရသည်။ အဓိဋ္ဌာနဿ၊ အဓိဋ္ဌာနဟာရအား။ ဗဟူပကာရော၊ များသော ကျေးဇူးရှိ၏။ ဟိ၊ စွ။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ များသော ကျေးဇူးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ “ယထာ ယထာ ဝါ ပန။ လ။ ဝိဿဇ္ဇယိတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
သာမညဝိသေသဘူတေသု၊ ကုန်သော။ သာဓာရ (ပေ ၁၁၁) ဏာသာဓာရဏေသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့ကို။ ပဝေဒိတေသု၊ သိအပ်ကုန်ပြီးသည်ရှိသော်။ ပရိက္ခာရသင်္ခါတဿ၊ ရဟုဆိုအပ်သော။ သာဓာရဏာသာဓာရဏရူပဿ၊ ဏသဘောရှိသော။ ပစ္စယဟေတုရာသိဿ၊ ပစ္စယအကြောင်း ဟေတုအကြောင်း အပေါင်း၏။ ပဘေဒေါ၊ အထူးအပြားကို။ သုဝိညေယျော၊ သိလွယ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဓိဋ္ဌာနာနန္တရံ၊ ၌။ ပရိက္ခာရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အသာဓာရဏလက္ခဏော။ လ။ သာဓာရဏာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
အသာဓာရဏေ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ သာဓာရဏေ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ ကာရဏေ၊ ကို။ ဒဿိတေ၊ သော်။ တဿ ကာရဏဿ၊ ၏။ (ကာရဏာကာရော၌ စပ်)။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလေသု၊ တို့၌။ ကာရဏာကာရော စ၊ အကြောင်းဟူသော အခြင်းအရာသည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (သံဝတ္တန္တိသို့ သွား။ အဓိပ္ပာယတ္ထ ပေး၍။ ဝုစ္စမာန၌သော်လည်း စပ်)။ တေသံ ဟေတုဖလာနံ၊ တို့ကို။ ပဘေဒတော၊ အပြားအားဖြင့်။ ဒေသနာကာရော စ၊ ဝေဝုစ်အားဖြင့် ဟောသော အခြင်းအရာသည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဘာဝေတဗ္ဗပဟာတဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဘာဝနာပဟာနာနိ စ၊ ပွားစေခြင်း ပယ်ခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဝုစ္စမာနာနိ၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ တထတ္တာဝဗောဓာယ၊ မဖောက်မပြန် မှန်သော သဘောအားဖြင့် သိခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိက္ခရာနန္တရံ၊ ၌။ သမာရောပနော ဟာရော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ ကား ပရိသမာပနတည်း။ (ဟာရတို့၏ အစဉ်ကို ဆိုသည်ကား ပြီး၏ဟူလိုသော်)။
ဟာရာနုက္ကမကို ဆိုပြီး၍ ယခုအခါ နယာနုက္ကမကို ဆိုလို၍ စကားပျိုးလိုရကား ‘ဣဒံ ဟာရာနံ အနုက္ကမကာရဏံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဣဒံ၊ ဤဆိုအပ်ပြီးသော အကြောင်းသည်။ ဟာရာနံ အနုက္ကမကာရဏံ၊ ဟာရအစဉ်၏ အကြောင်းတည်း။ ဝါ၊ ဟာရတို့၏ အစဉ်ကို ဆိုသောအကြောင်းတည်း။
နယာနမ္ပန၊ နည်းတို့တွင်ကား။ (အတ္ထ နယာနံ ဣတရဿ ပန နယဒွယဿ၌ စပ်)။ အတ္ထနယတ္တယူပဒေသဿ၊ အတ္ထနယသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းတည်းဟူသော ဥပဒေသ၏။ ဝေနေယျတ္တယပ္ပယောဇိတတ္တာ၊ ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းသည် ယှဉ်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။
မှတ်ချက်။ ။ အကြောင်းညီညွတ်သည်ရှိသော် ထိုအတ္ထနယသုံးပါးတည်းဟူသော ဥပဒေသ၏ အကျိုးကို ရသည်ဖြစ်၍ ဝေနေယျသုံးပါးအပေါင်းသည် အနက်ကို ယှဉ်စေသည်မည်ရကား ဝေနေယျတ္တယပ္ပယောဇိတတ္တာဟူ၍ ဆိုသည်။
တဒနုက္ကမေနေဝ၊ ထိုဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျသုံးယောက်တို့အား ဟောသောအစဉ်အားဖြင့်သာလျှင်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒီနံ၊ ကုန်သော။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ အတ္ထနယာနံ၊ တို့၏။ ကမော၊ အစဉ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အတ္ထနယသုံးပါးကို ဝေနေယျသုံးယောက်တို့သည် ယှဉ်စေကုန်သောဟု ဆို၏။ သံဝဏ္ဏိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ယှဉ်စေကုန်၏ဟူ၍ မဆိုကောင်းပါသလော။ အဋ္ဌကထာဆရာစကား အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒယော ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝေနေယျာ၊ တို့သည်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒယော၊ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော အတ္ထနယတို့ကို။ ပယောဇေန္တိ၊ ယှဉ်စေကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ၊ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော အတ္ထနယတို့သည်။ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေ (ပေ ၁၁၂) သာ ဝိယ၊ သတို့ကဲ့သို့။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ တေသံ၊ ထိုဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျသုံးယောက်တို့အား။ [ကျမ်း ၃၇] ဥပကာရာယ၊ ကျေးဇူးပြုခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝေနေယျာ၊ တို့သည်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒယော၊ တို့ကို။ ပယောဇေန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ဥဒ္ဒေသဒေသနာအစရှိသည်တို့သည် ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျသုံးယောက်တို့အား အစဉ်အတိုင်း ကျေးဇူးပြုသကဲ့သို့ ထို့အတူ နန္ဒိယာဝဋ္ဋ အစရှိသော အတ္ထနယသုံးပါးတို့သည်လည်း ဝေနေယျသုံးယောက်တို့အား အစဉ်အလျောက် ကျေးဇူးပြုကုန်၏။ ဤသို့ ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ထိုဝေနေယျတို့၏ အကျိုးငှာ ယှဉ်အပ်သည်ရှိသော် ဝေနေယျတို့သည် ယှဉ်စေသည် မည်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ နေသံ၊ ထိုအတ္ထနယသုံးပါးတို့၏။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ မူလပဒါ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဆ၊ ကုန်သော။ မူလပဒါ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အဋ္ဌ၊ ကုန်သော။ မူလပဒါ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ ကုန်၏။ (စတ္တာရော ဆ အဋ္ဌကို အတ္ထနယသုံးပါးနှင့် အစဉ်အတိုင်းဟပ်)။ ဣတရဿ၊ ဤအတ္ထနယသုံးပါးမှ တစ်ပါးသော။ နယဒွယဿ ပန၊ ၏ကား။ (ဥဒ္ဒေသက္ကမောနှင့် စပ်)။ အတ္ထနယတ္တယဿ၊ ၏။ ဘူမိယာ၊ အရာကို။ အာလောစနဉ္စ၊ ကြည့်ရှုခြင်းလည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုအတ္ထနယသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကို။ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော အရာ၌။ (ဤ၌ တတ္ထ တဿဟူ၍ လည်းကောင်း။ တဿ တတ္ထဟူ၍လည်းကောင်း ရှေ့နောက်ပြန်၍ ပါဌ်ရှိကြ၏။ နောက်သာ ဋီကာနှင့် ညီသည်)။ သမာနယဉ္စ၊ အညီအညွတ်ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒေသက္ကမော၊ အကျဉ်းပြသော အစဉ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ကြည့်ခြင်း ဆောင်ခြင်းဖြင့် နည်းနှစ်ပါးတို့ဖြင့် ဥဒ္ဒေသအစဉ်ကို သိအပ်သောဟူ၏။ မကြည့်မူ၍လည်း မဆောင်ကောင်းပါသလော။ ဆောင်ပြီး၍သော်လည်း မကြည့်ကောင်းပါသလောဟူသော စောဒနာကို မြင်ရကား ‘န ဟိ။ လ။ သမာနေတုန္တိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ အနောလောကေတွာ၊ ၍။ သမာနေတုံ၊ အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်အံ့သောငှာ။ န သက္ကာ၊ မတတ်ကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အဋ္ဌကထာဆရာ ဟာရနယတို့၏ ကမကို ပြပြီး ဧတပရမအဖြစ်ကို မပြပြီလော။ ဧတပရမအဖြစ်ကို ငါတို့ အဘယ်သို့ သိရမည်နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧတပရမတာ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အတ္ထနယတ္တယသဟိတေဟိ၊ အတ္ထနယသုံးပါးအပေါင်းနှင့် တကွဖြစ်ကုန်သော။ ဧတ္တကေဟိ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည် ရှိကုန်သော။ ပကာရဝိသေသေဟိ၊ အပြားအထူးတို့ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိယမာနော၊ ထုတ်အပ်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ သည်။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့အား။ ဝါ၊ တို့၏။ အနုတ္တရာယ၊ မြတ်သော။ ပဌမာယ ဘူမိယာ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ကို။ သမဓိဂမာယ၊ သိခြင်းငှာ။ အလံ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟာရာနံ၊ တို့၏။ ဧတပရမတာ၊ ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ နေတ္တိပ္ပကရဏဒေသနာ၊ နေတ္တိကျမ်းတည်းဟူသော ဒေသနာသည်။ ဒဿနဘူမိသမနုပ္ပတ္တိအတ္ထာ၊ ဒဿနဘုံသို့ ရောက်ခြင်း အကျိုးရှိ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာနံ၊ တို့၏။ ဧတဒ (ပေ ၁၁၃) န္တောဂဓတ္တာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဟာရတို့၏ အတွင်းဝင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဟာရာနံ၊ တို့၏။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
သံဝဏ္ဏနာဝိသေသတို့သည် များကုန်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ အဘယ်သို့ ထိုမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဟာရတို့၏ အတွင်းဝင်ပါကုန်အံ့နည်းဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ယတ္တကာ ဟိ။ လ။ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ယတ္တကာ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ တေ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ တို့သည်။ နေတ္တိဥပဒေသာယတ္တာ၊ နေတ္တိနည်းဥပဒေသနှင့် စပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တောဝ၊ ဆိုခဲ့ပြီးသလျှင်ကတည်း။
အလုံးစုံသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသတို့သည် နေတ္တိဥပဒေသနှင့် စပ်ကုန်သောဟု ဆို၏။ တစ်နည်းကား။ အလုံးစုံသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသတို့သည် ဟာရတဆယ့်ခြောက်ပါးတို့၏ အတွင်းဝင်ကုန်သောဟု ဆို၏။ ထိုသို့ဆိုသော် အဘယ်ဂုဏ်ရှိပါသနည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိ၍ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘တထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ယေ ကေစိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သံဝဏ္ဏနာပကာရာ၊ သံဝဏ္ဏနာအပြားတို့ကို။ နိဒ္ဒိသီယန္တိ၊ ပြအပ်ကုန်၏။ ဣဒံ ဣမေ သံဝဏ္ဏနာပကာရာ၊ တို့သည်။ သေယျထာ ကတမေ၊ အဘယ်သည်တို့နည်း ဟူမူကား။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သမုဋ္ဌာနံ၊ နိဒါန်းကို။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုအပ်၏။ အဓိပ္ပါယော၊ အလိုကို။ ဝိဘာဝေတဗ္ဗော၊ ၏။ အနေကဓာ၊ သဒ္ဒါနည်း နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် များသော အပြားရှိသော။ ပဒတ္ထော၊ ပုဒ်၏ အနက်ကို။ ဝါ၊ သဒ္ဒါ၏ အနက်ကို။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗော၊ ဖွင့်အပ်၏။ ဝိဓိ စ၊ ဝိဓိကိုလည်းကောင်း။ အနုဝါဒေါ စ၊ အနုဝါဒကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိသေသျသည် ဝိဓိမည်၏။ ဝိသေသနသည် အနုဝါဒမည်၏။ ထိုကြောင့် သဒ္ဒတ္ထဘေဒစိန္တာ၌ အတ္ထရူပံ ပသိဒ္ဓန္တု၊ ဝါဒရူပန္တိ ဝုစ္စတေ၊ ဝိသေသနံ ဝတံ အပ္ပ၊ သိဒ္ဓကံ ဝိဓိရူပကံ၊ ဝိသေသျမေဝ တနေ႖ဝံ၊ အတ္ထရူပံ ဒုဓာ မတံ၊ ယထာ နီလုပ္ပလရာဇ၊ ပုရိသောတိ နိဒဿနံ’ဟု မိန့်အပ်ပြီ။
ဝိရောဓော၊ အပြစ်ကို။ သမာဓာတဗ္ဗော၊ ပယ်အပ်၏။ အနုသန္ဓိယာ၊ အနုသန္ဓေအား။ အနုရူပံ၊ စွာ။ နိဂမေတဗ္ဗံ၊ ပြီးစေအပ်၏။ ဝါ၊ နိဂုံးအုပ်အပ်၏။
မှတ်ချက်။ ၊ အကြင် အနုသန္ဓေဖြင့် သုတ်၌ အထက်ဒေသနာသည် ဖြစ်၏။ ထိုအနုသန္ဓေနှင့် လျော်စွာ သံဝဏ္ဏနာကို ပြီးစေအပ်၏ဟူလိုသော်။
ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ တထာ၊ ထိုမှ တစ်ပါး။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ပယောဇနဉ္စ၊ အကျိုးကိုလည်းကောင်း။ ပိဏ္ဍတ္ထော စ၊ သင်္ခေပဖြစ်သော အနက်ကိုလည်းကောင်း။ ပဒတ္ထော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အနုသန္ဓိ စ၊ ပုစ္ဆာနုသန္ဓေ အစရှိသော အနုသန္ဓေကိုလည်းကောင်း။ စောဒနာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပရိဟာရော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝဒန္တေန၊ ဆိုသော သူသည်။ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ တထာ၊ ပါး။ ဥပေါဂ္ဃာဋပဒဝိဂ္ဂဟပဒတ္ထစာလနာပစ္စုပဋ္ဌာနာနိ၊ နိဒါန်း, ပုဒ်ကို ဝိဂြိုဟ်ပြုခြင်း, ပုဒ်၏အနက်, စောဒနာ ပရိယာယ်တို့ကို။ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။
တထာ၊ ပါး။ ကထာ၊ အဋ္ဌကထာတို့သည်။ ဝါ၊ သုတ်၏ အဖွင့်တို့သည်။ (တိဿော ကထာတိ တိဿော အဋ္ဌကထာ၊ သုတ္တဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာတိ (ပေ ၁၁၄) အတ္ထော၊ အင်္ဂုတ္တရဋီကာကြီး)။ ဧကနာဠိကာ၊ ဧကနာဠိကအဖွင့်လည်းကောင်း။ စတုရဿာ၊ ဿအဖွင့်လည်းကောင်း။ နိသိန္နဝတ္တိကာ၊ ကအဖွင့်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဿော၊ သုံးပါးတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော အဖွင့်တို့တွင်။ ပါဠိံ၊ ကို။ ဝတွာ၊ ၍။ ဧကေကပဒဿ၊ တစ်ခုတစ်ခုသော ပုဒ်၏။ အတ္ထကထနံ၊ အနက်ကို ဆိုခြင်းသည်။ ဧကနာဠိကာ နာမ၊ မည်၏။
ပဋိပက္ခံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အဖို့ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပဋိပက္ခဿ၊ ၏။ ဥပမံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ သပက္ခံ၊ မိမိအဖို့ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ သပက္ခဿ၊ ၏။ ဥပမံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ကထနံ၊ သည်။ စတုရဿာ နာမ၊ မည်၏။
ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေနေဝ၊ သဘာဂ မတူသော တရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ပရိယောသာနံ၊ အဆုံးသို့။ ဂန္တွာ၊ ၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ သဘာဂဓမ္မဝသေနေဝ၊ သဘောတူသော တရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ပရိယောသာနဂမနံ၊ အဆုံးသို့ သွားခြင်းရောက်ခြင်းသည်။ နိသိန္နဝတ္တိကာ နာမ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား တစ်ခုတစ်ခုသော ပုဒ်လျှင် မူလရှိသော အဖွင့်သည် ဧကနာဠိက မည်၏။ တစ်နည်းကား တစ်ခု တစ်ခုသော ပုဒ်ဖြင့် အနက်ကို ပြီးစေခြင်းသည် ဧကနာဠိကမည်၏။ ထိုကြောင့် ဧကာဒသနိပါတ် အင်္ဂုတ္တရဋီကာကြီး၌ ‘ဧကေကံ ပဒံ နာဠံ မူလံ ဧတိဿာတိ ဧဝံသညိတာ ဧကနာဠိကာ၊ ဧကေကံ ဝါ ပဒံ နာဠံ အတ္ထနိဂ္ဂမနမဂ္ဂေါ ဧတိဿာတိ ဧကနာဠိကာ’ဟု မိန့်သတည်း။ ကဏှပက္ခ၌ ဥပမာ ဥပမေယျနှစ်ပါး သုတ္တပက္ခ၌ ဥပမာ ဥပမေယျနှစ်ပါး ဤသို့ စတုက္ကကို ဖွဲ့၍ ဆိုခြင်းသည် စတုရဿ မည်၏။ ထို့ကြောင့် ဧကာဒသနိပါတ် အင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ၌ ‘အပဏ္ဍိတဂေါပါလကံ ဒေဿတွာ အပဏ္ဍိတဘိက္ခုံ ဒေဿတွာ၊ ပဏ္ဍိတဂေါပါလကံ ဒေဿတွာ ပဏ္ဍိတဘိက္ခုံ ဒေဿတွာတိ စတုက္ကံ ဗန္ဓိတွာ ကထနံ စတုရဿာ နာမ’ဟု မိန့်သတည်း။ ၎င်းဋီကာ၌လည်း ‘စတ္တာရော အံသာ ဘာဂါ သလ္လက္ခဏူပါယာ ဧတိဿာတိ စတုရဿာ၊ စတုက္ကံ ဗဒ္ဓိတွာတိ ကဏှပက္ခေ ဥပမောပမေယျဒွယံ တထာ သုက္ကပက္ခေတိ ဣဒံ စတုက္ကံ ယောဇေတွာ’ဟု မိန့်သတည်း။ အသီးအသီး ကဏှပက္ခကို ပြ၍ အဆုံးသို့ရောက်စေခြင်း သုက္ကပက္ခကို ပြ၍ အဆုံးသို့ ရောက်စေခြင်းသည် နိသိန္နဝတ္တိကမည်၏။ ထိုကြောင့် ၎င်းအဋ္ဌကထာ၌ ‘အပဏ္ဍိတဂေါပါလကံ ဒေဿတွာ ပရိယောသာနဂမနံ၊ အပဏ္ဍိတဘိက္ခုံ ဒေဿတွာ ပရိယောသာနဂမနံ၊ ပဏ္ဍိတဂေါပါလကံ ဒေဿတွာ ပရိယောသာနဂမနံ၊ ပဏ္ဍိတဘိက္ခုံ ဒေဿတွာ ပရိယောသာနဂမနန္တိ အယံ နိသိန္နဝတ္တိကာ နာမ’ဟု မိန့်သတည်း။ ၎င်းဋီကာ၌လည်း နိယမတော နိသိန္နဿ အာရဒ္ဓဿ ဝတ္တော သံဝတ္တော ဧတိဿာ အတ္ထီတိ နိသိန္နဝတ္တိကာ၊ ယထာရဒ္ဓဿ အတ္ထဿ ဝိသုံ ဝိသုံ ပရိယောသာပိကာတိ အတ္ထော’ဟု မိန့်သတည်း။
ဘေဒကထာယ စ၊ ပကတိဖြစ်သော ဓာတ်အစရှိသော အစိတ်ကို ခွဲခြမ်း၍ ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ တတွကထာယ စ၊ ပုဒ်၏ အနက်ကို ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ပရိယာယဝစနေဟိ စ၊ ပရိယာယသဒ္ဒါတို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ သုတ္တံ၊ ကို။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ ဧဝမာဒယော၊ ဤသို့ အစရှိသည်တို့သည်။ သံဝဏ္ဏနာပကာရာ၊ တို့တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ဒိဗ္ဗန္တီတိ ဒေဝါ အစရှိသည်ဖြင့် ဓာတ်ပစ္စည်း (ပေ ၁၁၅) အားဖြင့် ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ဆိုခြင်းသည် ဘေဒကထာ မည်၏။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယော အစရှိသည်ဖြင့် ပုဒ်၏အရဖြစ်သော အနက်ကို ဆိုခြင်းသည် တတွကထာ မည်၏။ ပညာ ပဇာနနာ အစရှိသည်ဖြင့် ပရိယာယ်သဒ္ဒါကို ဆိုခြင်းသည် ပရိယာယဝစန မည်၏ ဟူလိုသော်။
တေသမ္ပိ၊ ထိုသံဝဏ္ဏနာအပြားတို့၏လည်း။ ဧတ္ထေဝ၊ ဤဟာရတို့၌သာလျှင်။ အဝရောဓော၊ အတွင်းဝင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ၊ ထိုသံဝဏ္ဏနာ အပြားတို့ကို။ ဣဓ ဣမေသု ဟာရေသု၊ တို့တွင်။ ကတိပယဟာရသင်္ဂဟိတာ၊ စိုးစဉ်းသော ဟာရတို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေသံပိ၊ တို့၏လည်း။ ဧတ္ထေဝ၊ တို့၌သာလျှင်။ အဝရောဓော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိစယဟာရ တစ်စိတ်။ ယုတ္တိဟာရ တစ်စိတ်။ စတုဗျူဟဟာရ တစ်စိတ်။ ပရိဝတ္တနဟာရ တစ်စိတ်။ ဝေဝစနဟာရဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သောကြောင့် အတွင်းဝင်၏ဟူလိုသော်။
ဟာရတို့၏ ဧတပရမအဖြစ်ကို ဆိုပြီး၍ နယတို့၏ ဧတပရမအဖြစ်တို့၏ ဝိဘဇိတဗ္ဗအပြား မရှိ မများပါသလောဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘သတိပိ။ လ။ အဝိေဉ္ဈတွာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဝိဘဇိတဗ္ဗအပြားရှိပါသော် မူလပဒတို့ကို ပွားစေ၍ ထိုမူလပဒတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် နည်းအပြား များကောင်းပါသည် မဟုတ်ကုန်လောဟူသော ပုစ္ဆာကို မြင်ပြန်ရကား ‘ယသ္မာ။ လ။ ဘာဂိနော တသ္မာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ဝေနေယျသုံးယောက်တို့သည်သာ သစ္စာကို သိခြင်းအဖို့ရှိသောကြောင့် မူလပဒတို့ကို မပွားစေဟု ဆို၏။ ယင်းသို့ ဝေနေယျသုံးယောက်တို့သည်သာ သစ္စာသိခြင်းအဖို့ရှိသော် ဝေနေယျသုံးယောက်၏ အစွမ်းအားဖြင့် သစ္စာသာ သုံးပါး မပြားကောင်းပါသလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိပြန်ရကား ‘တဒတ္တာယ စ အတ္ထနယဒေသနာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်ရသတည်း။
နယာနံ ပန၊ အတ္ထနယတို့၏ကား။ (ဧတပရမတာ၌ စပ်)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော ဧဝ၊ သုံးယောက်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝေနေယျာ၊ တို့သည်။ သစ္စာဘိသမယဘာဂိနော၊ သစ္စာကို သိခြင်းအဖို့ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တဒတ္ထာယ စ၊ ထိုသစ္စာကို သိခြင်းအကျိုးငှာလည်း။ အတ္ထနယဒေသနာ၊ အတ္ထနယကို ဟောခြင်းသည်။ ဝါ၊ အတ္ထနယဒေသနာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ဝေနေယျတ္တယဝသေနေဝ ဧတပရမတာသို့ ဆိုက်)။ [ကျမ်း ၃၈] သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ (ပကာရ၌ စပ်)။ ယထာဝုတ္တမူလပဒဘေဒတော၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော မူလပဒအပြားမှ။ ဝဍ္ဎေတွာ၊ ပွားစေ၍။ ဝိဘဇိတဗ္ဗပ္ပကာရေ၊ ဝေဖန်အပ်သော အပြားသည်။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ တထာ၊ ထိုဝိဘဇိတဗ္ဗအပြားအားဖြင့်။ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ အဝဍ္ဎေတွာ၊ ၍။ ဝေနေယျတ္တယဝသေနေဝ၊ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဧတပရမတာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဝိဘဇိတဗ္ဗအပြားရှိသော်လည်း မူလပဒတို့ကို မပွားစေဟု ဆို၏။ အဘယ်ကြောင့် (ပေ ၁၁၆) ဝိဘဇိတဗ္ဗအပြားရှိပါလျက် မပွားစေအပ်ကုန်သနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘နဝသု နဝသု။ လ။ န ဟာပေတဗ္ဗာနိ’ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ယင်းသို့ မပွားစေအပ်သော် အဋ္ဌာရသအောက် ယုတ်စေအပ်သည် မဟုတ်ကုန်လော စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဝေနေယျတ္တယာဓိကာရတော န ဟာပေတဗ္ဗာနိ’ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သော်။
ဟိ၊ စွ။ နဝသု နဝသု ဧဝ၊ သာဖြစ်ကုန်သော။ မူလပဒေသု၊ တို့၌။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ အန္တောဂဓဘာဝတော၊ ကြောင့်။ တာနိ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်။ ဝေနေယျတ္တယာဓိကာရတော၊ ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးပါးအပေါင်း၏ အရာဖြစ်သောကြောင့်။ န ဟာပေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယာနံ၊ တို့၏။ ဧတပရမတာ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
ကမ္မနယာနံ ပန၊ ကမ္မနည်းတို့၏ကား။ အာလောစနသမာနယနတော၊ ကြည့်ခြင်း အညီအညွတ် ကောင်းစွာ ဆောင်ခြင်းမှ။ အညဿ၊ သော။ ပကာရန္တရဿ၊ အပြားအထူး၏။ အသမ္ဘဝတော၊ မဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ ဧတပရမတာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဟေတွာဒီတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အာဒိသဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ ဖလဘူမိဥပနိသာသဘာဂဝိသဘာဂလက္ခဏနယာဒယော၊ အကျိုး ဘုံ ဥပနိဿယအကြောင်း သဘာဂတရား ဝိသဘာဂတရားသဘော နည်း အစရှိသည်တို့ကို။ ပရိဂ္ဂဟိတာ၊ သိမ်းဆည်းအပ်ကုန်၏။ ဝါ၊ ယူအပ်ကုန်၏။ တေသု၊ ထိုဟေတုဖလ အစရှိသည်တို့တွင်။ ဟေတူတိ၊ ကား။ ကာရဏံ၊ တည်း။ ယော ဟေတု၊ ကို။ ဓမ္မောတိပိ၊ ဓမ္မဟူ၍လည်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (အတ္တနော ဖလံ ဓာရေတီတိ ဓမ္မောဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် ဟေတုသည် ဓမ္မမည်သတည်း)။ သော ပန ဟေတု၊ သည်ကား။ ပစ္စယဘာဝေန၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကဝိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ကာရကော၊ ကာရကအကြောင်းလည်းကောင်း။ သမ္ပာပကော၊ ကအကြောင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ကာရကော၊ လည်းကောင်း။ ဉာပကော၊ လည်းကောင်း။ သမ္ပာပကော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဉာပကအကြောင်းကို ဒုဝိဓ၌ ကာရကသို့ သွင်းသည်။ တိဝိဓ၌ စက္ခုဗီဇ အစရှိသည်ကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းကိုသာ ကာရကအကြောင်းပြု၍ ဉာပကအကြောင်းကို အသီးဆိုသည်။
ဟေတုဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်းလည်းကောင်း။ ပစ္စယဟေတု၊ ပစ္စယအကြောင်းလည်းကောင်း။ ဥတ္တမဟေတု၊ လည်းကောင်း။ သာဓာရဏဟေတု၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတုဗ္ဗိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ တယော ကုသလဟေတူ အစရှိသည်ဖြင့် လာသော အလောဘအစရှိသည်တို့သည် ဟေတုအကြောင်းမည်၏။ စတ္တာရော ဝေါ ဘိက္ခဝေ မဟာဘူတာ ဟေတူ စတ္ထာရော မဟာဘူတာ ပစ္စယော ရူပက္ခန္ဓဿ ပညာပနာယအစရှိသည်ဖြင့် လာသော အကြောင်းသည် ပစ္စယအကြောင်း မည်၏။ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရားသည် မိမိ၏ ဝိပါက်ကို စွဲ၍ ဥတ္တမအကြောင်း မည်၏။ စက္ခုဗီဇအစရှိသည်တို့သည် စက္ခုဝိညာဏ် အညွန့် အစရှိသည်တို့၏ တစ်ပါးနှင့် မဆက်ဆံသော အသာဓာရဏအကြောင်း မည်၏။
ပစ္စယဓမ္မော၊ ပစ္စည်းဖြစ်သော အကြောင်းတရားလည်းကောင်း။ ကုသလော၊ လည်းကောင်း။ အကုသလော၊ လည်းကောင်း။ သဒ္ဒေါ၊ သဒ္ဒါလည်းကောင်း။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပဉ္စဝိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤပဉ္စဝိဓ၌ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တို့၏ ပစ္စယဓမ္မအဖြစ် ဖြစ်ငြားသော်လည်း ဣဋ္ဌအနိဋ္ဌဖြစ်သော အကျိုး၏ ဝိသေသအကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ အသီးယူသတည်း။ သဒ္ဒါ၏ ဉာပကအကြောင်း၏ အဖြစ်ကို မဂ်၏ သမ္ပာပကအကြော (ပေ ၁၁၇) င်း၏ အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ အသီးယူပါသတည်း။
တထာ၊ ပါး။ သဘာဂဟေတု၊ ဂအကြောင်းလည်းကောင်း။ အသဘာဂဟေတု၊ လည်းကောင်း။ အဇ္ဈတ္တိကဟေတု၊ လည်းကောင်း။ ဗာဟိရဟေတု၊ ကောင်း။ ဇနကဟေတု၊ ကောင်း။ ပရိဂ္ဂါဟကဟေတု၊ ဥပထမ္ဘကအကြောင်းလည်းကောင်း။ သာဓာရဏဟေတု၊ ကောင်း။ အသာဓာရဏဟေတု၊ ကောင်း။ သမနန္တရဟေတု၊ ကောင်း။ ပရမ္ပရဟေတု၊ ဥပနိဿယအကြောင်းလည်းကောင်း။ သဟဇာတဟေတု၊ သဟဇာတ်ဖြစ်သော အကြောင်းလည်းကောင်း။ အသဟဇာတဟေတု၊ သဟဇာတ်မဟုတ်သော အကြောင်းလည်းကောင်း။ သာသဝဟေတု၊ ကောင်း။ အနာသဝဟေတု၊ ကောင်း။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနေကဝိဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အညွန့်အစရှိသည်၏ တစ်ပါးနှင့် မဆက်ဆံသော မျိုးစေ့အစရှိသော အကြောင်းသည် တူသော သဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင် သဘာဂဟေတုမည်၏။ တစ်ပါးနှင့် ဆက်ဆံသော ရေအစရှိသော အကြောင်းသည် သဘောမတူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အသဘာဂဟေတုမည်၏။ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓသန္တာန်၌ ဖြစ်သော အကြောင်းသည် အဇ္ဈတ္တိကဟေတုမည်၏။ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓအကြောင်းသည် ဗာဟိရဟေတုမည်၏။ တစ်နည်းကား။ မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်သော အကြောင်းသည် အဇ္ဈတ္တိကဟေတုမည်၏။ မိမိသန္တာန်၌ မဖြစ်သော အကြောင်းသည် ဗာဟိရဟေတုမည်၏။
ဖလမ္ပိ၊ အကျိုးသည်လည်း။ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန၊ အကျိုး၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အဓိဂန္တဗ္ဗတောပိ၊ ရောက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ သမ္ပာပကဟေတုဝသေန၊ သမ္ပာပကအကြောင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဖလပရိယာယော၊ ဖလပရိယာယ်ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗအဓိဂန္တဗ္ဗဘာဝတော၊ ပြီးစေအပ်သည်၏အဖြစ် ရောက်အပ်သည်၏အဖြစ်အားဖြင့်။ ဒုဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား နိဗ္ဗာန်၏ တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းသည် မပြီးစေအပ်သည်၏ အဖြစ် ရှိငြားသော်လည်း သမုဒယကို ပယ်ခြင်း သမုဒယ၏ ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်သောအားဖြင့် ရောက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် နိဗ္ဗာန်ကို စွဲ၍ မဂ်၏ ဟေတုအဖြစ်ကဲ့သို့ မဂ်ကို စွဲ၍ နိဗ္ဗာန်၏ ဖလအဖြစ်သည် ဥပစာရအားဖြင့် ပြီး၏ဟူလိုသော်။
ဉာပေတဗ္ဗနိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗပတ္တဗ္ဗတော၊ သိအပ်သောအကျိုး ပြီးစေအပ်သောအကျိုး ရောက်အပ်သောအကျိုးအားဖြင့်။ တိဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပစ္စယုပ္ပန္နဝိပါကကိရိယာဝစနတ္ထနိဗ္ဗာနဝသေန၊ ပစ္စုပ္ပန် ဝိပါက် ကြိယာ ဝစနတ္ထ နိဗ္ဗာန်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဉ္စဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ သဘာဂဟေတုနိဗ္ဗတ္တံ၊ သဘောတူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သော အကျိုးလည်းကောင်း။ အသဘာဂဟေတုနိဗ္ဗတ္တံ၊ သဘောမတူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သော အကျိုးလည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒိဝသေန၊ ဤသို့ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ လောကိယံ၊ လောကီအကျိုးလည်းကောင်း။ လောကုတ္တရံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနေကဝိဓဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (တထာသဒ္ဒါဖြင့် ဣတိ ဧဝမာဒိနာ အနေကဝိဓဉ္စကို ယူသည်)။ တတ္ထ၊ ထိုလောကီလောကုတ္တရာအကျိုးတို့တွင်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သာမညဖလာနိ၊ သာမညဖိုလ်တို့သည်။ လောကုတ္တရံ၊ ရာအကျိုးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လောကိယဖလံ၊ သည်။ ကာယိကဉ္စ၊ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော အကျိုးလည်းကောင်း။ မာနသဉ္စ၊ လည်း (ပေ ၁၁၈) ကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်။ ပဉ္စဒွါရိကံ၊ ပဉ္စဒွါရ၌ ဖြစ်သော အကျိုးသည်။ ကာယိကံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝသိဋ္ဌံ၊ ကြွင်းသော အကျိုးသည်။ မာနသံ၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော အကျိုးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဉ္စ ဖလံ၊ ကိုလည်း။ တာယ တာယ သုတ္တဒေသနာယ၊ သည်။ သာဓေတဗ္ဗံ၊ ပြီးစေအပ်၏။ တဒပိ တမ္ပိဖလံ၊ သည်လည်း။ ဖလံ၊ ဖလမည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ဘူမီပိ၊ သည်လည်း။ သာသဝဘူမိ၊ သာသဝဘုံလည်းကောင်း။ အနာသဝဘူမိ၊ ကောင်း။ သင်္ခတဘူမိ၊ ကောင်း။ အသင်္ခတဘူမိ၊ ကောင်း။ ဒဿနဘူမိ၊ ကောင်း။ ဘာဝနာဘူမိ၊ ကောင်း။ ပုထုဇ္ဇနဘူမိ၊ ကောင်း။ သေက္ခဘူမိ၊ ကောင်း။ အသေက္ခဘူမိ၊ ကောင်း။ သာဝကဘူမိ၊ ကောင်း။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဘူမိ၊ ကောင်း။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘူမိ၊ ကောင်း။ ဈာနဘူမိ၊ ဈာနဘုံလည်းကောင်း။ အသမာဟိတဘူမိ၊ ကောင်း။ ပဋိပဇ္ဇမာနဘူမိ၊ ကောင်း။ ပဋိပ္ပန္နဘူမိ၊ ကောင်း။ ပဌမာဘူမိ၊ ကောင်း။ ယာဝ စတုတ္ထီဘူမိ၊ စတုတ္ထတိုင်အောင်သော ဘုံလည်းကောင်း။ ကာမာဝစရဘူမိ၊ ကောင်း။ ယာဝ လောကုတ္တရဘူမိ၊ လောကုတ္တရာတိုင်အောင်သော ဘုံလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဗဟုဝိဓာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဘုံတို့တွင်။ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတာ၊ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သာသဝဘူမိ၊ မည်၏။ အပ္ပမာဏာ၊ ဏဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အနာသဝဘူမိ၊ မည်၏။ နိဗ္ဗာနဝဇ္ဇာ၊ နိဗ္ဗာန်သည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ သဘာဝဓမ္မာ၊ သဘောတရားတို့သည်။ သင်္ခတဘူမိ၊ မည်၏။ [ကျမ်း ၃၉] အပ္ပစ္စယာ၊ အကြောင်းကင်းကုန်သော။ ဝါ၊ အပ္ပစ္စယဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အသင်္ခတဘူမိ၊ မည်၏။ ပဌမမဂ္ဂဖလဓမ္မာ၊ ရှေးဦးစွာသော မဂ်ဖိုလ်တရားတို့သည်။ ဒဿနဘူမိ၊ မည်၏။ အဝသိဋ္ဌမဂ္ဂဖလဓမ္မာ၊ ကြွင်းသော မဂ်ဖိုလ်တရားတို့သည်။ ဘာဝနာဘူမိ၊ မည်၏။ ဟီနမဇ္ဈိမာ ဓမ္မာ၊ တရားတို့သည်။ ပုထုဇ္ဇနဘူမိ၊ မည်၏။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အရိယမဂ္ဂဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဟေဋ္ဌိမာ၊ အောက်ဖြစ်ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ဖလဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ သေက္ခဘူမိ၊ မည်၏။ အဂ္ဂဖလဓမ္မာ၊ အရဟတ္တဖိုလ်တရားတို့သည်။ အသေက္ခဘူမိ၊ မည်၏။ သာဝကပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓဓမ္မာ၊ သာဝကပစ္စေကဗုဒ္ဓသဗ္ဗညူဘုရားတို့၏ တရားတို့သည်။ သာဝကာဒိဘူမိယော၊ သာဝက အစရှိသော ဘုံမည်ကုန်၏။ ဈာနဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဈာနဘူမိ၊ မည်၏။ ဈာနဝဇ္ဇိတာ၊ ဈာန်သည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အသမာဟိတဘူမိ၊ မည်၏။ မဂ္ဂဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပဋိပဇ္ဇမာနဘူမိ၊ မည်၏။ ဖလဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပဋိပန္နဘူမိ၊ မည်၏။ “ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ”တိ အာဒိဝစနတော၊ ကြောင့်။ အပရိယာပန္နာ၊ ဝဋ်၌ အကျုံးမဝင်ကုန်သော။ (သပရိယာပန္နာဟု အချို့ပါဌ်ရှိသည်ကား ပါဌ်ပျက်)။ ဖလေန၊ ဖိုလ်နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ မဂ္ဂါ၊ တို့သည်။ ပဌမာဒိဘူမိယော၊ ပဌမာ အစရှိသော ဘုံမည်ကုန်၏။ ကာမာဝစရာဒိဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ကာမာဝစရာဒိဘူမိယော၊ မည်ကုန်၏။ ယေ စ ဓမ္မာ၊ တို့ကိုလည်း။ တေသံ တေသံ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ ပတိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ တည်ရာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သုတ္တေသု၊ တို့၌။ နိဒ္ဓါရီယန္တိ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။ တေပိ ဓမ္မာ၊ တို့သည်လည်း။ ဘူမိယော၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိညာတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဥပနိသာတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဗလဝကာရဏံ၊ အားကြီးစွာသော အကြောင်းတည်း။ ယော၊ အကြင် အကြောင်းကို။ ဥပနိဿယပစ္စယော (ပေ ၁၁၉) တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ယဉ္စ၊ အကြင် ဥပနိဿယအကြောင်းကိုလည်း။ သန္ဓာယ၊ ၍။ သုတ္တေ၊ ၌။ “ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ သဒ္ဓူပနိသံ သီလ’န္တိ၊ ယာဝ ဝိမုတ္တူပနိသံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန”န္တိ၊ ဝိမုတ္တူပနိသံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံဟူသည့်တိုင်အောင်သော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဒုက္ခူပနိသာ။ လ။ သီလန္တိ၊ ဟူ၍။ အာရဘိတွာ၊ ၍။ ယာဝ။ လ။ ဒဿနန္တိ၊ ဝိမုတ္တူပ။ လ။ ဒဿနံဟူသည့်တိုင်အောင်သော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါတရားသည်။ ဒုက္ခူပနိသာ၊ ဒုက္ခလျှင် အားကြီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏။ သီလံ၊ သည်။ သဒ္ဓူပနိသံ၊ သဒ္ဓါတရားလျှင် အားကြီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသနံ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်၏ အမြင်သည်။ ဝိမုတ္တူပနိသံ၊ ဖိုလ်တရားလျှင် အားကြီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏။ အပိ စ၊ တစ်နည်းကား။ ဥပနိသာတိ၊ ဟူသည်ကား။ တသ္မိံ တသ္မိံ သမယေ သိဒ္ဓန္တေ၊ ထိုထိုသို့သော အယူ၌။ တစ်နည်းကား။ တသ္မိံ တသ္မိံ၊ ထိုထိုသို့သော သဘောရှိသော။ သမယေ၊ သမယဟု ဆိုအပ်သော။ သိဒ္ဓန္တေ၊ အယူ၌ ယူ၍။ ဟဒယဘူတံ၊ ဟဒယဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ အဗ္ဘန္တရံ၊ အတွင်း၌ဖြစ်သော တရားကို။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒဿနံ ဒိဋ္ဌိလဒ္ဓိတ္ထိ၊ သိဒ္ဓန္တော သမယော ဘဝေဟု အဘိဓာန်မိန့်ရကား သမယသဒ္ဒါ သိဒ္ဓန္တသဒ္ဒါတို့သည် အယူဟောတည်း။ သမယေကို သိဒ္ဓန္တေဟု ပကာရန္တရပရိယာယ်အားဖြင့် ဖွင့်သည်။ ယဒယသဒ္ဒါလည်း အဗ္ဘန္တရအနက်ဟောတည်း။ ထိုကြောင့် ဟဒယဘူတံ အဗ္ဘန္တရံဟု ဆိုသည်။
ဣဓာပိ၊ ဤအရာ၌လည်း။ နေတ္တိဟဒယံ၊ နေတ္တိ၏ အတွင်း၌ဖြစ်သော တရားကို။ ဥပနိသာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ထိုနေတ္တိ၏ အတွင်း၌ ဖြစ်သော တရားကား အဘယ်သို့ သဘောရှိပါသနည်းဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ယံ သမ္မာ ပရိဂ္ဂဏှန္တာ။ လ။ ဟောန္တိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
(ဤ၌ နေတ္တိဟဒယံနောင် ယံ တစ်ပုဒ်အချို့စာ၌ ကျလေ၏)။ ယံ နေတ္တိဟဒယံ၊ ကို။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ပရိဂ္ဂဏှန္တာ၊ စူးစမ်းဆင်ခြင်ကုန်သော။ ဓမ္မကထိကာ၊ တို့သည်။ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မမုခေန၊ လာသော တရားကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သဗ္ဗဟာရနယယောဇနာယ၊ အလုံးစုံသော ဟာရနယတို့ကို ယှဉ်ခြင်းငှာ။ သမတ္ထာ၊ စွမ်းနိုင်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧတံ နေတ္တိဟဒယံ၊ သည်။ ကိမ္ပန၊ အဘယ်နည်း။ ပကရဏပဒတ္ထသောဠသဿ၊ ကျမ်း၏ ပုဒ်အနက်တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးအပြားရှိသော။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂသဟိတဿ၊ နှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအပြားရှိသော သာသနပဋ္ဌာနတို့ကို ဝေဖန်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော။ တေတ္တိံသဝိဓဿ၊ သုံးဆယ့်သုံးပါးအပြားရှိသော။ ဧတဿေဝ၊ ထိုကျမ်း၏သာလျှင်။ ယဒိဒံ ယော အယံ ဝိသယော၊ အကြင်အရာကို။ နိမိတ္တဝိဘာဂေန၊ နိမိတ်ဝေဖန်ခြင်းနှင့်။ (နိမိတ္တဉ္စ ဝိဘာဂေါ စ နိမိတ္တဝိဘာဂေါဟု ဒွန်ပြု)။ သဟ၊ ကွ။ အသင်္ကရတော၊ မရောယှက်သောအားဖြင့်။ ဝဝတ္တိတော၊ မှတ်အပ်၏။ ဝါ၊ ပိုင်းခြားအပ်၏။ တစ်နည်းကား။ နိမိတ္တဝိဘာဂေန၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ပဝတ္တော၊ သော။ ယဒိဒံ ယော အယံ ဝိသယော၊ ကို။ အသင်္ကရတော၊ အားဖြင့်။ ဝဝတ္တိတော၊ ၏။ အယံ ဝိသယော၊ သည်။ နေတ္တိဟဒယံ၊ မည်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
ဣဒံ အယံ ဝိသယော၊ သည်။ သေယျထာ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ အဿာဒါဒယော၊ တို့သည်။ ဝိသယော၊ အရာတည်း။ ကသ္မာ၊ ကား။ တဿ၊ ထိုဒေသနာဟာရ၏။ အဿာဒါဒိဝိဘာဝနလက္ခဏတ္တာ၊ အဿာဒ အစရှိသည်ကို ဝေဖန်ခြင်း လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တဿ၊ အား။ ဝါ၊ ထိုဒေသနာဟာရ၏။ (ပေ ၁၂၀) အဿာဒေါ၊ လည်းကောင်း။ သုခံ၊ လည်းကောင်း။ သောမနဿံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒိ၊ ဤသို့အစရှိသည်သည်။ ဝိဘာဂေါ၊ ဝေဖန်ခြင်းတည်း။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာဒိ၊ ဣဋ္ဌာရုံ အစရှိသည်သည်။ တဿ၊ ထိုဒေသနာဟာရ၏။ နိမိတ္တံ၊ နိမိတ်တည်း။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ ဒေသနာဟာရဝိစယဟာရနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာယံ၊ ဒေသနာဟာရနိဒ္ဒေသ ဝိစယဟာရနိဒ္ဒေသအဖွင့်၌။ ဝိတ္ထာရတော၊ အားဖြင့်။ ပကာသိတော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ အာဝဋ္ဋဟာရော၊ သည်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မဿ၊ ၏။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝိသယော၊ သဘာဂတရား ဝိသဘာဂတရားတို့ကို လည်စေခြင်းလျှင် အရာရှိ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တဒုဘယအာဝဋ္ဋနလက္ခဏတ္တာ၊ ထိုသဘာဂတရား ဝိသဘာဂတရားနှစ်ပါးတို့ကို လည်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ပရိဝတ္တနဟာရော၊ သည်။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စနီကဓမ္မဝိသယော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားလျှင် အရာရှိ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ပဋိပက္ခဓမ္မပရိဝတ္တနလက္ခဏတ္တာ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို လည်စေခြင်း လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ပဒဋ္ဌာနပရိက္ခာရေသု၊ ရတို့တွင်။ အာသန္နကာရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပနိဿယကာရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်းသည်။ ပရိက္ခာရော၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဧတေသံ၊ ထိုပဒဋ္ဌာနပရိက္ခာရတို့၏။ ဝိသေသော၊ တည်း။
ဥပနိဿယကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မတို့ကို ပြခြင်းငှာ ‘သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
(စ သဒ္ဒါကား ပက္ခန္တရဇောတက)။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာ၊ တရားတို့ကို။ (ဝေဒိတဗ္ဗာ၌ ပကတိကံ)။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ အနုကူလပဋိကူလဓမ္မာ၊ လျော်သော တရား ဆန့်ကျင်သော တရားတို့ကို။ (ဝေဒိတဗ္ဗာ၌ ဝိကတိကံ)။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ယထာ ကိံ၊ အဘယ်သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ၏။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ၊ သည်။ သဘာဂေါ၊ တည်း။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေါ၊ သည်။ ဝိသဘာဂေါ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော တရားကို။ သဘာဂဝိသဘာဂတော၊ အားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၄၀] လက္ခဏန္တိ၊ ကား။ သဘာဝေါ၊ တည်း။ သော သဘာဝေါ၊ ကို။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ နိဒ္ဒေသေ၊ ၌။ ဝိဘာဝိတော ဧဝ၊ လျှင်တည်း။
ဟေတုအာဒိဝိသေသဝိနိမုတ္တံ၊ ဟေတု အစရှိသော အထူးမှလွတ်သော။ ဟာရနယာနံ၊ တို့ကို။ ယောဇနာနိဗန္ဓနံ၊ ယှဉ်ခြင်းနှင့် စပ်သော။ ဝါ၊ ယှဉ်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဝါ၊ ၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ယံ ပန ဧတံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ နယော၊ နယမည်၏။ တဿ ဝစနဿ၊ ၏။ သာဓကံ၊ သော။ ဝစနံ၊ ကို။ အာစရိယော၊ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည်။ ယထာ ကိံ၊ အဘယ်သို့။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ လက္ခဏဟာရေ၊ ၌။ “ဧဝံ။ လ။ သာမညတော စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ ထိုမြို့။ ဝိစယေန ဟာရေန၊ ဖြင့်။ ဝိစိနိတွာ၊ ၍။ ယုတ္တိဟာရေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ မြို့။ သောဓနဟာရာဒီသု၊ တို့၌။ သုဒ္ဓေါ၊ လည်းကောင်း။ အာရမ္ဘော၊ လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ သည်။ ပေ ဉှာ၊ လည်းကောင်း။ ဝိဿဇ္ဇိတော၊ လည်းကောင်း။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ ဧဝမာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဧကတ္တာဒယော၊ ဧကတ္တနည်း အစရှိကုန်သော။ နယာပိ၊ တို့ကိုလည်း။ ဣဓ၊ ၌။ နယောတိ၊ ဟူ၍။ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဧဝံ၊ သို့။ ဟေတုဖလာဒီနိ၊ အကြောင်းအကျိုး အစရှိသည်တို့ကို။ ဥပဓာရေတွာ၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်၍။ နေသံ၊ ထိုအကြောင်းအကျိုး အစရှိသည်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တတ္ထ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ လဗ္ဘမာနပဒတ္ထနိဒ္ဓါရဏမုခေန၊ ရအပ်သော အဿာဒ အစရှိသော (ပေ ၁၂၁) ဟာရ၏ ပဒတ္ထကို ထုတ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ယထာလက္ခဏံ၊ လက္ခဏာအားလျော်စွာ။ ဧတေ ဟာရာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဧတေ နယာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
ယခုအခါ အကြင် ဟေတုဖလ အစရှိသည်တို့ကို အကြင်ဟာရ၌ အထူးနှင့်တကွ အလိုရှိအပ်ကုန်၏။ ထိုဟေတုဖလ အစရှိသည်တို့ကို ပြခြင်းငှာ ‘ဝိသေသတော ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိသေသတော ပန၊ အားဖြင့်ကား။ ပဒဋ္ဌာနပရိက္ခာရာ၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရ ပရိက္ခာရဟာရတို့ကို။ ဟေတုဝသေန၊ အကြောင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဒေသနာဝိစယစတုဗျူဟသမာရောပနာ၊ တို့ကို။ ဟေတုဖလဝသေန၊ အကြောင်း၏အကျိုး၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ တထာ၊ တူ။ ဝေဝစနပညတ္တိဩတရဏသောဓနာ၊ တို့ကို။ ဖလဝသေနေဝ၊ အားဖြင့်သာလျှင်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ကေစိ၊ တို့သည်။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝိဘတ္တိ၊ ဝိဘတ္တိဟာရကို။ ဟေတုဘူမိဝသေန၊ ဟေတုဘူမိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ပရိဝတ္တော၊ ကို။ ဝိသဘာဂဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ အာဝဋ္ဋော၊ ကို။ သဘာဂဝိသဘာဂဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ လက္ခဏယုတ္တိအဓိဋ္ဌာနာ၊ တို့ကို။ နယဝသေန၊ နည်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ကား ပရိသမာပနတည်း။ ဧတ္တာဝတာ ဧတ္တကေန ဝစနက္ကမေန စ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်လည်း။ “သာမညတော၊ လ။ ဝိညုနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဝစနံ၊ အကြင်ဂါထာဖြစ်သော စကားကို။ အမှေဟိ၊ တို့သည်။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ အယံ ဂါထာ၊ သည်။ ဝုတ္တတ္ထာ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
နိဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၄၊ နိဒ္ဒေသဝါရအဖွင့် ပြီးပြီ။
၁၊ ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂအဖွင့်
စာပိုဒ် ၅။ ဧဝံ၊ သို့။ ဟာရာဒယော၊ တို့ကို။ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ၊ ယူလွယ်စေခြင်းငှာ။ ဂါထာဗန္ဓဝသေန၊ ဂါထာဗန္ဓ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျယ်ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တေသု၊ ထိုဟာရနယတို့တွင်။ ဟာရေ၊ တို့ကို။ တာဝ၊ စွာ။ ပဋိနိဒ္ဒေသဝသေန၊ ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်တော်မူအပ်၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကတမောတိ၊ ကား။ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ၊ ဖြေလို၍မေးသော ပုစ္ဆာတည်း။ (နာမသတ်သော်လည်းပေး)။ ဒေသနာဟာရောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဓမ္မနိဒဿနံ၊ မေးအပ်သော တရားကို ပြကြောင်းဖြစ်သော စကားတည်း။ ဒေသနာဟာရော၊ ကို။ နိဒ္ဒေသဝါရေ၊ ၌။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ကိဉ္စာပိ ဒဿိတော၊ ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ ထိုသို့ ပြအပ်လျှင်းမူလည်း။ ပဋိနိဒ္ဒေသဿ၊ သဝါရ၏။ [ကျမ်း ၄၁] ဝိသယံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “အဿာဒါဒီနဝတာ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ ဧကဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ ပစ္စာမသတိ၊ သုံးသပ်၏။ အယံ ဒေသနာဟာရော၊ ဤဒေသနာဟာရောဟူသော သဒ္ဒါသည်။ ပုဗ္ဗာပရာပေက္ခော၊ ရှေ့နောက်ကို ငဲ့၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ငဲ့ခြင်းတို့တွင်။ ပုဗ္ဗာပေက္ခတ္တေ၊ ရှေ့ကို ငဲ့သည်၏ အဖြစ်၌။ (နိဂမနံ ဟောတိသို့ ဆိုက်)။ တစ်နည်းကား။ ပုဗ္ဗာပေက္ခတ္တေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ “ကတမော ဒေသနာဟာရော”တိ၊ ဟူ၍။ ပုစ္ဆိတွာ၊ ၍။ “အဿာဒါဒီနဝတာ”တိ၊ ဟူ၍။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿိတဿ၊ ပြအပ်သော အနက်၏။ နိဂမနံ၊ နိဂုံးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရာပေက္ခတ္တေ ပန၊ (ပေ ၁၂၂) နောက်ကို ငဲ့သည်၏ အဖြစ်၌ကား။ တစ်နည်းကား။ ပရာပေက္ခတ္တေ၊ သည်။ သတိ ပန၊ သော်ကား။ “အယံ ဒေသနာဟာရော၊ သည်။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ ဒေသယတိ၊ ဖွင့်သနည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေသနာကိရိယာယ၊ ဒေသနာကိရိယာ၏။ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော၊ ကတ္တားကို ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ထိုအယံ ဒေသနာဟာရော ကိံ ဒေသယတိဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ အနွတ္ထသညတံ၊ အနက်သို့ အစဉ်လိုက်သော အမည်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဒေသယတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ သံဝဏ္ဏေတိ၊ ဖွင့်၏။ ဝိတ္ထာရေတိ၊ ချဲ့၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ အနေန၊ ဤဒေသနာဟာရသည်။ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မေ၊ ဖွင့်အပ်သော တရားတို့ကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “အဿာဒ”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ထိုပါဠိသည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ ပေါ်သလျှင်ကတည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣတော၊ ဤပါဠိမှ။ ပရမ္ပိ၊ နောက်၌လည်း။ အဝုတ္တမေဝ၊ မဆိုအပ်သော ပုဒ်ကိုသာလျှင်။ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ဖွင့်ပေကုန်အံ့။ “ကတ္ထ ပန၊ အဘယ်၌။ အာဂတေ၊ ကုန်သော။ အဿာဒါဒိကေ၊ အစရှိသည်တို့ကို။ အယံ ဟာရော၊ သည်။ သံဝဏ္ဏေတိ၊ နည်း”။ ဣတိ အနုယောဂံ၊ ဤသို့သော စောဒနာခြင်းကို။ မနသိကတွာ၊ နှလုံးပြု၍။ ဒေသနာဟာရေန၊ သည်။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဓမ္မံ၊ ဖွင့်အပ်သော တရားကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမီ”တိ အာဒိကံ၊ သော။ သဗ္ဗပရိယတ္တိဓမ္မသင်္ဂါဟကံ၊ အလုံးစုံသော ပရိယတ္တိတရားကို သင်္ဂြိုဟ်တတ်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဆဆက္ကဒေသနံ၊ ဆဆက္ကဒေသနာကို။ ဧကဒေသေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုဆဆက္ကဒေသနာ၌။ သမဘိနိဝိဋ္ဌေ၊ သော။ ဓမ္မန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အယံ ဓမ္မသဒ္ဒေါ၊ သည်။ ပရိယတ္တိသစ္စသမာဓိပညာပကတိပုညာပတ္တိဉေယျာဒီသု၊ ပရိယတ္တိဟူသော အနက်, သစ္စာဟူသော အနက်, သမာဓိဟူသော အနက်, ပညာဟူသော အနက်, သဘောဟူသော အနက်, ကောင်းမှုဟူသော အနက်, အာပတ္တိဟူသော အနက်, သိအပ်သော တရားဟူသော အနက် အစရှိကုန်သော။ ဗဟူသု၊ ကုန်သော။ အတ္ထေသု၊ တို့၌။ ဒိဋ္ဌပ္ပယောဂေါ၊ မြင်အပ်သော ပြယုဂ်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဣဓ သာသနေ၊ ၌။ ဘိက္ခု၊ သည်။ ဓမ္မံ၊ ပရိယတ္တိတရားကို။ ပရိယာပုဏာတိ၊ သင်၏”။ ဣတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ပရိယတ္တိယံ၊ ပရိယတ်၌။ ဒိဿတိ၊ ထင်၏။ “ဒိဋ္ဌဓမ္မော၊ မြင်အပ်သော သစ္စာရှိ၏။ ပတ္တဓမ္မော၊ ရောက်အပ်သော သစ္စာရှိ၏။ “ ဣတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ သစ္စေ၊ သစ္စာ၌။ ဒိဿတိ၊ ၏။ “တေ ဘဂဝန္တော၊ ထိုဝိပဿိအစရှိသော မြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ ဧဝံဓမ္မာ၊ ဤသို့သော သမာဓိရှိကုန်သည်။ အဟေသုံ၊ ကုန်ပြီ။ “ ဣတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ သမာဓိမှိ၊ ၌။ ဒိဿတိ၊ ထင်၏။ “သစ္စံ၊ သစ္စာလည်းကောင်း။ ဓမ္မော၊ ပညာလည်းကောင်း။ ဓိတိ၊ လုံ့လလည်းကောင်း။ စာဂေါ၊ စွန့်ကြဲခြင်းလည်းကောင်း။ “ ဣတိ ဧဝမာဒီသု၊ တို့၌။ ပညာယံ၊ ၌။ ဒိဿတိ၊ ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဇာတိဓမ္မာ၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း သဘောရှိကုန်သော။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဣစ္ဆာ၊ အလိုသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ “ ဣတိ ဧဝမာဒီသု၊ တို့၌။ ပကတိယံ၊ သဘော၌။ ဒိဿတိ၊ ၏။ “ ဓမ္မော၊ ကုသိုလ်တရားသည်။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ ဓမ္မစာရိံ၊ ကုသိုလ်တရားကို ကျင့်သောသူကို။ ရက္ခတိ၊ ၏။ “ ဣတိ ဧဝမာဒီသု၊ တို့၌။ ပုညေ၊ ၌။ (ပေ ၁၂၃) ဒိဿတိ၊ ၏။ “စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ အာပတ်တို့သည်။ ဥဒ္ဒေသံ၊ သရုပ်အားဖြင့် အကျဉ်းပြခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။ “ ဣတိ ဧဝမာဒီသု၊ တို့၌။ အာပတ္တိယံ၊ ၌။ ဒိဿတိ၊ ၏။ “ကုသလာ ဓမ္မာ အကုသလာ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဉေယျေ၊ သိအပ်သော တရား၌။ ဒိဿတိ၊ ၏။ ဣဓ ပန၊ ၌ကား။ ပရိယတ္တိယံ၊ ၌။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ဝေါတိ ဧတ္ထ ပန ပဒေ၊ ၌။ အယံ ဝေါ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဟန္ဒ ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ဝေါ၊ သင်တို့ကို။ ပဝါရေမိ၊ ဖိတ်၏။ “ ဣတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ဝေါဟူသော ဤပါဠိ၌။ ဥပယောဂတ္ထေ၊ ဒုတိယာအနက်၌။ အာဂတော၊ လာ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သန္နိပတိတာနံ၊ စည်းဝေးကုန်သော။ ဝေါ၊ သင်တို့သည်။ ဒွယံ၊ နှစ်ပါးသော ကိစ္စကို။ ကရဏီယံ၊ ပြုအပ်၏။ “(ဒွယံ၏ သရုပ်ကား ဓမ္မိယာ ဝါ ကထာ အရိယော ဝါ တုဏှိဘာဝေါကို ယူ)။ ဣတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ကရဏတ္ထေ၊ ၌။ အာဂတော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ကရိုဏ်းအနက်ဟူသော်လည်း ဒတ္တေန ဝီဟိံ လုနာတိ စသည်တို့၌ကဲ့သို့ ကရိုဏ်းစင်စစ်မဟုတ်။ တတိယာဝိဘတ်ကို အဋ္ဌကထာတို့၏ ဝေါဟာရအားဖြင့် ကရိုဏ်းဟု ခေါ်ဝေါ်သောကြောင့်သာ ကရိုဏ်းအနက်ဟူပါသတည်း။ ဤ၌ ကတ္တားကို ကရဏတ္ထယူ။
“ဟိ၊ စွ။ ယေ အရိယာ၊ အကြင်အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တာ၊ စင်ကြယ်သော ကိုယ်ဖြင့် ပြုအပ်သော အမှုရှိကုန်၏။ “ ဣတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ပဒပူရဏေ၊ ပုဒ်ပြည့်ကာမျှ၌။ အာဂတော၊ ၏။ “အာရောစယာမိ။ လ။ ဘိက္ခဝေ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ သမ္ပဒါနတ္ထေ၊ ၌။ အာဂတော၊ ၏။ ဣဓာပိ၊ ၌လည်း။ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဧဝ၊ ၌သာလျှင်။ အာဂတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
[ကျမ်း ၄၂] ဘိက္ခနသီလတာဒိဂုဏယောဂေန၊ တောင်းခြင်း အလေ့ရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသော ဂုဏ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဘိက္ခူ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဘိန္နကိလေသတာဒိဂုဏယောဂေန၊ ဖျက်ဆီးအပ်သော ကိလေသာရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသော ဂုဏ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဘိက္ခူ၊ မည်ကုန်၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ သံသာရေ၊ ၌။ ဘယံ၊ ကို။ ဣက္ခန္တိ၊ ရှုတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘိက္ခူ၊ မည်ကုန်၏။ ဘိက္ခဝေတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ တေသံ ဘိက္ခူနံ၊ တို့ကို။ အာလပနံ၊ ခေါ်သော စကားတည်း။ တေန၊ ထိုဘိက္ခဝေဟူသော စကားဖြင့်။ ဝါ၊ ထိုသို့ ခေါ်ခြင်းဖြင့်။ တေ ဘိက္ခူ၊ တို့ကို။ ဓမ္မဿဝနေ၊ တရားနာခြင်း၌။ နိယောဇေန္တော၊ တိုက်တွန်းတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍။ အတ္တနော၊ ကိုယ်တော်၏။ မုခါဘိမုခံ၊ မျက်နှာသို့ ရှေ့ရှုသည်ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဒေသေဿာမီတိ၊ ကား။ ကထေဿာမိ၊ အံ့။ တေန၊ ထိုဒေသေဿာမိဟူသော စကားဖြင့်။ အဟံ၊ သည်။ ဓမ္မိဿရတာယ၊ တရားကို အစိုးရသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တုမှေ၊ တို့ကို။ အညံ၊ သော။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အမှုကို။ န ကာရေယျာမိ၊ မပြုစေအံ့။ အနာဝရဏဉာဏေန၊ အနာဝရဏဉာဏ်ဖြင့်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဉေယျဓမ္မံ၊ ဉေယျဓံတရားကို။ (သဗ္ဗညေယျဓမ္မေ’ဟုလည်း ပါဌ်ရှိ၏)။ ပစ္စက္ခကာရိတာယ ပန၊ မျက်မှောက်ပြုပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသေဿာမိ၊ အံ့။ ဣတိ၊ သို့။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ပဝတ္တိယမာနံ၊ ဟောလတ္တံ့သော။ ဓမ္မဒေသနံ၊ ကို။ ပဋိဇာနာတိ၊ ဝန်ခံတော်မူ၏။ အာဒိကလျာဏန္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အာဒိမှိ၊ အစ၌။ ကလျာဏံ၊ ကောင်းသော။ (ပေ ၁၂၄) အာဒိကလျာဏံ၊ အစ၌ ကောင်းသော။ (ဝိသေသျကို ငဲ့၍ ဝိသေသနပေးသည်)။ ဝါ၊ ကား။ ဧတဿ ဓမ္မဿ၊ အား။ အာဒိကလျာဏံ၊ အစ၌ ကောင်းခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဒိကလျာဏံ၊ မည်၏။ ဒေသပဒဒွယေပိ၊ ကြွင်းသော ပုဒ်နှစ်ခုတို့၏ အပေါင်း၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ကိုသာလျှုင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအာဒိကလျာဏ အစရှိသည်တို့တွင်။ သီလေန၊ ဖြင့်။ အာဒိကလျာဏံ၊ အစ၌ ကောင်းခြင်းရှိ၏။ ဝါ၊ အစ၌ ကောင်း၏။ (ရှေးဝိကပ်အတိုင်းပေးသည်)။ သမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ မဇ္ဈေကလျာဏံ၊ ၏။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာယ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ကောင်းသော ဘုရားဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ အာဒိကလျာဏံ၊ ၏။ ဓမ္မသုဓမ္မတာယ၊ တရားတော်၏ ကောင်းသော တရားဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ မဇ္ဈေကလျာဏံ၊ ၏။ သံဃသုပ္ပဋိပတ္တိယာ၊ သံဃာ၏ ကောင်းသော အကျင့်ဖြင့်။ ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ ၏။
ဤ၌ လိုအပ်သော အာဒိကလျာဏ အစရှိသည်ကို ပြလိုရကား ‘အထ ဝါ’ အစရှိသည်ဖြင့် တစ်ဝိကပ်အားထုတ်ပြန်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ဥဂ္ဃဋိတညုဝိနယနေန၊ ဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂိုလ်ကို ဆုံးမခြင်းဖြင့်။ အာဒိကလျာဏံ၊ ၏။ ဝိပဉ္စိတညုဝိနယနေန၊ ဖြင့်။ မဇ္ဈေကလျာဏံ၊ ၏။ နေယျပုဂ္ဂလဝိနယနေန၊ ဖြင့်။ ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ ၏။ အယမေဝ အတ္ထော၊ ဤနောက် အနက်ကိုသာလျှင်။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။
အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ၊ အနက်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ သာတ္ထံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ အနက်နှင့် ပြည့်စုံသော။ (သဒ္ဒါ၏ သမ္ပတ္တိအနက်၌ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ သာတ္ထံဟု ဖွင့်သည်)။ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာ၊ သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ သဗျဉ္ဇနံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံသော။
ဤ၌ လိုအပ်သည်ကို ပြခြင်းငှာ သင်္ကာသနာဒိ အစရှိသော တစ်ဝိကပ်ကို အားထုတ်တော်မူသတည်း။
ဝါ၊ ကား။ သင်္ကာသနာဒိဆအတ္ထပဒသမာယောဂတော၊ သင်္ကာသနအစရှိသော အတ္ထပဒခြောက်ပါးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ သာတ္ထံ၊ အနက်နှင့် ပြည့်စုံသော။ အက္ခရာဒိဆဗျဉ္ဇနပဒသမာယောဂတော၊ အက္ခရာ အစရှိသော ဗျဉ္ဇနပဒခြောက်ပါးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ သဗျဉ္ဇနံ၊ သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံသော။ အယမေဝ စ အတ္ထော၊ ဤနောက်အနက်ကိုသာလျှင်။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဥပနေတဗ္ဗာဘာဝတော၊ ထည့်အပ်သော ဝေါဒါန်အနက် မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကန္တေန၊ ဖြင့်။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ၊ အလုံးစုံ ပြည့်စုံသော။ (ဥပနေတဗ္ဗဿ၊ အဘာဝတောတိ ပက္ခိပိတဗ္ဗဿ ဝေါဒါနတ္ထဿ အဝုတ္တဿ အဘာဝတော၊ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ)။ အပနေတဗ္ဗာဘာဝတော၊ ပယ်အပ်သော သံကိလေသတရား မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ စင်ကြယ်သော။ (အပနေတဗ္ဗဿာတိ သံကိလေသဓမ္မဿ၊ ၎င်းဋီကာ)။ ဝါ၊ ကား။ သီလာဒိပဉ္စဓမ္မက္ခန္ဓပါရိပူရိယာ၊ သီလ အစရှိသော ငါးပါးသော ကျေးဇူးတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ သော။ စတုရောဃနိတ္ထရဏာယ၊ လေးပါးသော ဩဃမှ ထုတ်ခြင်းငှာ။ ပဝတ္တိယာ စ၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း။ လောကာမိသနိရပေက္ခတာယ စ၊ လူတို့၏ အာမိသကို မငဲ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ သော။ ဗြဟ္မံ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ၊ မြတ်သော။ စရိယံ၊ ကို။ (လှမ်း၍ ပေးသည်)။ ဝါ၊ ကား။ ဗြဟ္မူနံ သေဠာနံ၊ မြတ်ကုန်သော။ အရိယာနံ၊ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ စရိယံ၊ အကျင့် (ပေ ၁၂၅) ကို။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ၊ သိက္ခာသုံးပါးအပေါင်းဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သော။ သာသနံ၊ သာသနာဟု ဆိုအပ်သော။ ဗြဟ္မစရိယံ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို။ ဝါ၊ မြတ်သော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျင့်ကို။ ပကာသိဿာမိ ပရိဒီပယိဿာမိ၊ အံ့။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဒေသိတော စ၊ ဟောအပ်သည်လည်းဖြစ်သော။ (ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိကို ရည်သည်)။ ပကာသိတော စ၊ သည်လည်းဖြစ်သော။ (ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသယိဿာမိကို ရည်သည်)။ သာသနဓမ္မော၊ သာသနာတည်းဟူသော တရားသည်။ ယေသံ အဿာဒါဒီနံ၊ အကြင်အဿာဒ အစရှိသည်တို့ကို။ ဒဿနဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ ၏။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယဘူတာ၊ အရာဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ တေ အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ ယတ္ထ ယတ္ထ ပါဌေ၊ အကြင် အကြင်သို့သော ပါဠိ၌။ သဝိသေသံ၊ အထူးနှင့် တကွ။ ဝုတ္တာ၊ ဟောအပ်ကုန်၏။ တတော တတော၊ ထိုထိုသို့သော ပါဠိမှ။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣဓ၊ ဤဒေသနာဟာရ၌။ အာနေတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမော အဿာဒေါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကာမန္တိ၊ ကား။ မနာပိယရူပါဒိံ၊ နှစ်သက်ဖွယ်ရှိသော ရူပါရုံ အစရှိသော။ တေဘူမကဓမ္မသင်္ခါတံ၊ တေဘူမကတရားဟု ဆိုအပ်သော။ ဝတ္ထုကာမံ၊ ကို။ ကာမယမာနဿာတိ၊ ကား။ ဣစ္ဆန္တဿ၊ အလိုရှိသော။ တဿ စေတံ သမိဇ္ဈတီတိ၊ ကား။ ကာမယမာနဿ၊ အလိုရှိသော။ တဿ သတ္တဿ၊ အား။ ကာမသင်္ခါတံ၊ ကာမဟု ဆိုအပ်သော။ တံ ဝတ္ထု၊ သည်။ စေ သမိဇ္ဈတိ၊ အကယ်၍ ပြည့်စုံသည်ဖြစ်အံ့။ သော သတ္တော၊ သည်။ တံ၊ ကို။ သစေ လဘတိ၊ အံ့။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၄၃] အဒ္ဓါ ပီတိမနော ဟောတီတိ၊ ကား။ ဧကံသေန၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ တုဋ္ဌစိတ္တော၊ နှစ်လိုသော စိတ်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လဒ္ဓါတိ၊ ကား။ လဘိတွာ၊ ၍။ မစ္စောတိ၊ ကား။ သတ္တော၊ သည်။ ယဒိစ္ဆတီတိ၊ ကား။ ယံ၊ အကြင်ဝတ္ထုကို။ ဣစ္ဆတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤပဋိနိဒ္ဒေသဝါရ၌။ သင်္ခေပေါ၊ အကျဉ်းတည်း။ ဝိတ္ထာရော ပန၊ ကိုကား။ နိဒ္ဒေသေ၊ သဝါရ၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အယံ အဿာဒေါတိ၊ ကား။ ယာယံ အဓိပ္ပာယသမိဇ္ဈနာ၊ အကြင်အလို၏ ပြည့်စုံခြင်းကို။ ဣစ္ဆိတလာဘေ၊ အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုကို ရခြင်းကြောင့်။ ယာယံ ပီတိမနတာ၊ အကြင် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူ၏ အဖြစ်ကို။ ယံ သောမနဿံ၊ အကြင် ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။ အယံ၊ ဤအလို၏ ပြည့်စုံခြင်း နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူ၏အဖြစ် ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ အဿာဒေတဗ္ဗတော၊ သာယာအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ (ဤကား ဆရာတို့၏ အနက်)။ တစ်နည်းကား။ အဓိပ္ပာယသမိဇ္ဈနာ၊ အလို၏ ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ ဣစ္ဆိတလာဘေ၊ အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုကို ရခြင်းကြောင့်။ ယာ ပီတိမနတာ၊ အကြင် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူ၏ အဖြစ်ကို။ ယံ သောမနဿံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤနှစ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူ၏အဖြစ် ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ အဿာဒေတဗ္ဗတော၊ ကြောင့်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။
တဿ စေ ကာမယာနဿာတိ၊ ကား။ ကာမေ၊ အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ဣစ္ဆမာနဿ၊ သော။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဝါ၊ ကား။ ကာမေန၊ ဖြင့်။ ယာယမာနဿ၊ သွားထသော။ ဝါ၊ ဖြစ်ထသော။ ဆန္ဒဇာတဿာတိ၊ ကား။ ဇာတတဏှဿ၊ ဖြစ်သော (ပေ ၁၂၆) တဏှာရှိထသော။ ဇန္တုနောတိ၊ ကား။ သတ္တဿ၊ အား။ တေ ကာမာ ပရိဟာယန္တီတိ၊ ကား။ တေ ဝတ္ထုကာမာ၊ ထိုဝတ္ထုကာမတို့သည်။ ကေနစိ အန္တရာယေန၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အန္တရာယ်ကြောင့်။ စေ ဝိနဿန္တိ၊ အကယ်၍ ပျက်စီးကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ သလ္လဝိဒ္ဓေါဝ ရုပ္ပတီတိ၊ ကား။ အထ၊ ထိုသို့ ပျက်စီးကုန်သည်ရှိသော်။ အယောမယာဒိနာ၊ သံဖြင့် ပြီးသော အပြား အစရှိသော။ သလ္လေန၊ မြားဖြင့်။ ဝိဒ္ဓေါ ဝိယ၊ ပစ်အပ်သကဲ့သို့။ ပီဠိယတိ၊ နှိပ်စက်အပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယံ အာဒီနဝေါတိ၊ ကား။ ကာမာနံ၊ ဝတ္ထုကာမတို့၏။ ယာယံ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ၊ အကြင် ဖောက်ပြန် ပျက်စီးသည်၏ အဖြစ်ကို။ ကာမယာနဿ၊ အလိုရှိသော။ ဝါ၊ ကာမဖြင့် သွားသော။ သတ္တဿ၊ အား။ ယာ ရုပ္ပနာ ဒေါမနဿုပ္ပတ္တိ၊ အကြင် ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဝတ္ထုကာမတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်း ပျက်စီးခြင်း နှလုံးမသာယာခြင်းတည်းဟူသော ဒေါမနဿ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ (ဤကား ဆရာတို့၏ အနက်)။ တစ်နည်းကား။ ကာမာနံ၊ တို့၏။ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ၊ ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်းကြောင့်။ ကာမယာနဿ၊ သော။ သတ္တဿ၊ အား။ ရုပ္ပနာ၊ နှိပ်စက်ခြင်းကြောင့်။ ယာ ဒေါမနဿုပ္ပတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဒေါမနဿ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။
ယော ကာမေ ပရိဝဇ္ဇေတီတိ၊ ကား။ ယော ဘိက္ခု၊ သည်။ ယထာဝုတ္တေ၊ ကုန်သော။ ကာမေ၊ တို့ကို။ တတ္ထ၊ ထိုကာမတို့၌။ ဆန္ဒရာဂဿ၊ ဆန္ဒရာဂကို။ ဝါ၊ အားကြီးသော ရာဂကို။ ဝိက္ခမ္ဘနေန ဝါ၊ ခွာသဖြင့်လည်းကောင်း။ သမုစ္ဆိန္ဒနေန ဝါ၊ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်သဖြင့်လည်းကောင်း။ သဗ္ဗဘာဂေန၊ အလုံးစုံသော အဖို့အားဖြင့်။ ဝဇ္ဇေတိ၊ ကြဉ်၏။ ယထာ ကိံ၊ အဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူမူကား။ သပ္ပဿ၊ မြွေဟောက်၏။ သိရော သိရံ၊ ဦးခေါင်းကို။ ပဒါ ပဒေန၊ ခြေဖြင့်။ ပရိဝဇ္ဇေတိ ဣဝ၊ ကြဉ်သကဲ့သို့တည်း။ (ဤသို့ ပေးဦး)။ သပ္ပေဿဝ ပဒါသိရောတိ၊ ကား။ ကောစိ၊ သော။ ပုရိသော၊ သည်။ ဇီဝိတုကာမော၊ အသက်ရှည်လိုသည်ဖြစ်၍။ ကဏှသပ္ပံ၊ မြွေဟောက်ကို။ ပဋိပထေ၊ ခရီးရင်ဆိုင်။ ပဿိတွာ၊ မြင်၍။ အတ္ထနော၊ ၏။ ပါဒေန၊ ဖြင့်။ တဿ၊ ထိုမြွေဟောက်၏။ သိရံ၊ ကို။ ပရိဝဇ္ဇေတိ ယထာ၊ ကြဉ်သကဲ့သို့။ သော မံ။ လ။ သမတိဝတ္တတီတိ၊ ကား။ သော ဘိက္ခု၊ သည်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ လောကံ၊ ကို။ ဝိသရိတွာ၊ လွန်မြောက်၍။ ဌိတတ္တာ၊ တည်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ လောကေ၊ ၌။ ဝိသတ္တိကာသင်္ခါတံ၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ဣမံ တဏှံ၊ ကို။ သတိမာ၊ သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ သမတိက္ကမတိ၊ လွန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣဒံ နိဿရဏန္တိ၊ ကား။ ဝိသတ္တိကာသင်္ခါတာယ၊ သော။ တဏှာယ၊ ကို။ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေန၊ နိဗ္ဗာန်လျှင် အာရုံရှိသော။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ သမတိဝတ္တနံ၊ အကြင် လွန်ခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤတဏှာကို လွန်ခြင်းသည်။ နိဿရဏံ၊ မည်၏။
ခေတ္တန္တိ၊ ကား။ ကေဒါရာဒိခေတ္တံ၊ လယ် အစရှိသော လုပ်ခင်းကို။ ဝတ္ထုန္တိ၊ ကား။ ဃရဝတ္ထုအာဒိဝတ္ထုံ၊ အိမ်ရာ အစရှိသော အရာကို။ ဟိရညံ ဝါတိ၊ ကား။ ကဟာပဏသင်္ခါတဉ္စ၊ အသပြာဟု ဆိုအပ်သည်လည်း ဖြစ်ထသော။ သုဝဏ္ဏသင်္ခါတဉ္စ၊ ရွှေဟု ဆိုအပ်သည်လည်း ဖြစ်ထသော။ ဟိရညံ၊ အသပြာရွှေကို။ ဝါ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဝိကပ္ပနတ္ထော၊ ဝိကပ်အနက်ရှိ၏။ ဝါ၊ အထူးကြံခြင်းအနက်ရှိ၏။ သော ဝါ သဒ္ဒေါ၊ ကို။ သဗ္ဗပဒေသု၊ တို့၌။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဂဝါဿန္တိ၊ ကား။ ဂါဝေါ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အေဿ စ၊ မြင်းတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဂဝါဿံ၊ နွားမြင်းကို။ (ပေ ၁၂၇) ဒါသပေါရိသန္တိ၊ ကား။ ဒါသေ စ၊ ကျွန်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ပေါရိသေ စ၊ အမှုလုပ်ယောကျ်ားတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒါသပေါရိသံ၊ ကျွန်ုအမှုလုပ်ယောကျ်ားကို။ ထိယောတိ၊ ကား။ ဣတ္ထိယော၊ တို့ကို။ ဗန္ဓူတိ၊ ကား။ ဉာတိဗန္ဓဝေါ၊ အဆွေအမျိုးတို့ကို။ ပုထူ ကာမေတိ၊ ကား။ အညေပိ ဝါ၊ တစ်ပါးလည်း ဖြစ်ကုန်သော။ မနာပိယရူပါဒိကေ၊ နှစ်လိုဖွယ်ရှိသော ရူပါရုံ အစရှိကုန်သော။ ဗဟူ၊ များစွာကုန်သော။ ကာမဂုဏေ၊ ကာမဂုဏ်တို့ကို။ ယော နရော အနုဂိဇ္ဈတီတိ၊ ကား။ ယော သတ္တော၊ သည်။ အနု အနု၊ အဖန်တလဲလဲ။ အဘိကင်္ခတိ၊ အလွန်အလိုရှိ၏။ ပတ္ထေတိ၊ တောင့်တ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယံ အဿာဒေါတိ၊ ကား။ ခေတ္တာဒီနံ၊ လယ်အစရှိသည်တို့ကို။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ အနုဂိဇ္ဈနံ၊ အကြင်အဖန်တလဲလဲ တောင့်တခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤအဖန်တလဲလဲ တောင့်တခြင်းသည်။ ဧတေန လောဘေန၊ ဖြင့်။ ဝတ္ထုကာမေ၊ တို့ကို။ အဿာဒေတိ၊ ၏။ ဣတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။
[ကျမ်း ၄၄] အဗလာ နံ ဗလီယန္တီတိ၊ ကား။ ခေတ္တာဒိဘေဒေ၊ လယ်အစရှိသည် အပြားရှိကုန်သော။ ကာမေ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ အနုဂိဇ္ဈန္တံ၊ အဖန်တလဲလဲ တောင့်တသော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ကုသလေဟိ၊ တို့သည်။ ပဟာတဗ္ဗတ္တာ၊ ကြောင့်။ အဗလသင်္ခါတာ၊ အားနည်းသည်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ဗလီယန္တိ အဘိဘဝန္တိ၊ နှိပ်စက်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ သဒ္ဓါဗလာဒိဝိရဟေန၊ သဒ္ဓါဗလ အစရှိသည်တို့မှ ကင်းခြင်းကြောင့်။ အဗလံ၊ နည်းသော အားရှိသော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ အဗလာ၊ အားနည်းကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ဗလီယန္တိ၊ နှိပ်စက်ကုန်၏။ အဗလတ္တာ၊ အားနည်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ သဒ္ဓါဗလ အစရှိသည်မှ ကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဘိဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ မဒ္ဒန္တေနံ ပရိဿယာတိ၊ ကား။ ကာမဂိဒ္ဓံ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို တောင့်တ မက်မောသည်ဖြစ်၍။ ကာမေ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ပရိယေသန္တဉ္စ၊ ရှာသည်လည်းဖြစ်ထသော။ ရက္ခန္တဉ္စ၊ စောင့်ရှောက်သည်လည်းဖြစ်ထသော။ ဧနံ နရံ၊ ထိုသတ္တဝါကို။ သီဟာဒယော၊ ခြင်္သေ့ အစရှိကုန်သော။ ပါကဋပရိဿယာ စ၊ ထင်ရှားသော ဘေးရန်တို့သည်လည်းကောင်း။ ကာယဒုစ္စရိတာဒယော၊ ကုန်သော။ အပါကဋပရိဿယာ စ၊ မထင်ရှားသော ဘေးရန်တို့သည်လည်းကောင်း။ မဒ္ဒန္တိ၊ နှိပ်စက်ကုန်၏။ တတော နံ။ လ။ ဒကန္တိ၊ ကား။ တတော တေဟိ ပါကဋာပါကဋပရိဿယေဟိ၊ ထိုထင်ရှားသော ဘေးရန် မထင်ရှားသော ဘေးရန်တို့သည်။ အဘိဘူတံ၊ နှိပ်စက်အပ်သော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ သို့။ ဇာတိအာဒိဒုက္ခံ၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အစရှိသော ဆင်းရဲသည်။ သမုဒ္ဒေ၊ ၌။ ဘိန္နနာဝံ၊ ကွဲသောလှေသို့။ ဥဒကံ၊ သည်။ အနွေတိ အနုဂစ္ဆတိ ဝိယ၊ အစဉ်လိုက်သကဲ့သို့။ အနွေတိ အနုဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယံ အာဒီနဝေါတိ၊ ကား။ တဏှာဒုစ္စရိတသံကိလေသဟေတုကော၊ တဏှာဒုစရိုက်တည်းဟူသော ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ယွာယံ ဇာတိအာဒိဒုက္ခာနုဗန္ဓော၊ အကြင်ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အစရှိသော ဆင်းရဲ၏ အစဉ်မပြတ် လိုက်ခြင်းကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ အယံ၊ ဤပဋိသန္ဓေနေခြင်း အစရှိသော ဆင်းရဲ၏ အစဉ်မပြတ်လိုက်ခြင်းသည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။
တသ္မာတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမဂိဒ္ဓဿ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို တောင့်တမက်မောသော သူအား။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဒုက္ခာနုဗန္ဓော၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အစရှိသော (ပေ ၁၂၈) ဆင်းရဲ၏ အစဉ်မပြတ် လိုက်ခြင်းသည်။ ဝိဇ္ဇတိ၊ ရှိ၏။ (ဤကား တသ္မာ၏ အနိယတ်ကို ဖော်ပြသည်)။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇန္တူတိ၊ ကား။ သတ္တော၊ သည်။ သဒါ သတောတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ၊ ညဉ့်ယံ မိုးသောက်ယံ ကာလပတ်လုံး။ ဇာဂရိယာနုယောဂေန၊ နိုးကြားခြင်း လုံ့လဖြင့်။ သတော၊ သတိရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကာမာနိ ပရိဝဇ္ဇယေတိ၊ ကား။ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန စ၊ ခွာသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သမုစ္ဆေဒဝသေန စ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြစ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ရူပါဒီသု၊ ရူပါရုံ အစရှိကုန်သော။ ဝတ္ထုကာမေသု၊ တို့၌။ သဗ္ဗပ္ပကာရံ၊ အလုံးစုံသော အပြားရှိသော။ ကိလေသကာမံ၊ ကို။ အနုပ္ပါဒေန္တော၊ မဖြစ်စေမူ၍။ ကာမာနိ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ပရိဝဇ္ဇယေ၊ ပဇဟေယျ၊ စွန့်ရာ၏။ တေ ပဟာယ တရေ ဩဃန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ဤသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားအားဖြင့်။ တေ ကာမေ၊ ထိုဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ပဟာယ၊ ၍။ တပ္ပဟာနကရအရိယမဂ္ဂေနေဝ၊ ထိုကာမတို့ကို ပယ်ခြင်းကို ပြုတတ်သော အရိယမဂ်ဖြင့်သာလျှင်။ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ၊ ရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ဩဃံ၊ ကို။ တရေယျ၊ ကူးနိုင်ရာ၏။ တရိတုံ၊ ကူးအံ့သောငှာ။ သက္ကုဏေယျ၊ တတ်နိုင်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ နာဝံ သိတွာဝ ပါရဂူတိ၊ ကား။ ပုရိသော၊ သည်။ ဥဒကဂ္ဂဟဏေန၊ ရေယိုသဖြင့်။ ဂရုဘာရံ၊ လေးသော ဝန်ရှိပေသော။ နာဝံ၊ လှေ၌။ ဥဒကံ၊ ကို။ ဗဟိ၊ အပသို့။ သိဉ္စိတွာ၊ သွန်၍။ လဟုကာယ၊ ပေါ့သော။ နာဝါယ၊ ဖြင့်။ အပ္ပကသိရေနေဝ၊ မငြိုငြင်သဖြင့်သာလျှင်။ ပါရဂူ၊ ကမ်းတစ်ဖက်သို့ ရောက်သည်။ ဘဝေယျ ယထာ၊ ဖြစ်ရာသကဲ့သို့။ ပါရံ၊ ကမ်းတစ်ဖက်သို့။ ဂစ္ဆေယျ ယထာ၊ ရောက်ရာသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကိလေသူဒကဂရုကံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ရေဖြင့် လေးသော ဝန်ရှိသော။ အတ္ထဘာဝနာဝံ၊ အတ္ထဘောတည်းဟူသော လှေကို။ သဉ္စိတွာ၊ သွန်၍။ လဟုကေန၊ ပေါ့သော။ အတ္တဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ပါရဂူ၊ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ကမ်းတစ်ဖက်သို့ ရောက်သည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သဖြင့်။ (အရဟတ္တုပ္ပတ္တိယာဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ အရဟတ္တဖိုလ် ဖြစ်သဖြင့် ပေး)။ အနုပါဒိသေသာယ၊ ကံကိလေသာသည် ဖြစ်စေအပ်သော ဝိပါက်ကမ္မဇရုပ်အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ နိဗ္ဗာနဓာတ်မျှဖြစ်၍။ ပရိနိဗ္ဗာနေန၊ ငြိမ်းခြင်းဖြင့်။ ပါရံ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့။ တစ်နည်းကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော။ ပါရံ၊ ကမ်းတစ်ဖက်သို့။ ဂစ္ဆေယျ၊ ရောက်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣဒံ နိဿရဏန္တိ၊ ကား။ ကာမပ္ပဟာနမုခေန၊ ကာမကို ပယ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ စတုရောဃံ၊ လေးပါးသော ဩဃကို။ တရိတွာ၊ ကူးမြောက်၍။ အနုပါဒိသေသာယ၊ သော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ဖြင့်။ ယံ နိဗ္ဗာနံ၊ အကြင် ငြိမ်းခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤအနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်ဖြင့် ငြိမ်းခြင်းသည်။ သဗ္ဗသင်္ခတနိဿရဏတော၊ ခပ်သိမ်းသော သင်္ခတတရားတို့မှ ထွက်မြောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဿရဏံ၊ မည်၏။
ဓမ္မောတိ၊ ကား။ ဒါနာဒိပုညဓမ္မော၊ ဒါန အစရှိသောကုသိုလ်တရားသည်။ ဟဝေတိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ နိပါတ်မျှသာတည်း။ ရက္ခတိ ဓမ္မစာရိန္တိ၊ ကား။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ တံ ဓမ္မံ၊ ထိုကုသိုလ် တရားကို။ အပ္ပမတ္တော၊ မမေ့မလျော့သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ စရတိ၊ ကျင့်၏။ တံ ဓမ္မစာရိံ၊ ထိုကုသိုလ်တရားကို ကျင့်သော သူကို။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဘေဒေန၊ မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော အကျိုးမဲ့ တမလွန်၌ဖြစ်သော အကျိုးမဲ့အပြားအားဖြင့်။ ဒုဝိဓတောပိ၊ လည်းဖြစ် (ပေ၂၉) သော။ အနတ္ထတော၊ အကျိုးမဲ့မှ။ ရက္ခတိ ပါလေတိ၊ စောင့်တတ်၏။ ဆတ္တံ မဟန္တံ ယထ ဝဿကာလေတိ၊ ကား။ ဝဿကာလေ၊ မိုးရွာသော ကာလ၌။ ဒေဝေ၊ မိုးသည်။ ဝဿန္တေ၊ ရွာသည်ရှိသော်။ ကုသလေန၊ လိမ္မာသော။ ပုရိသေန၊ သည်။ ဓာရိတံ၊ ဆောင်းအပ်သော။ မဟန္တံ၊ သော။ ဆတ္တံ၊ သည်။ တံ ပုရိသံ၊ ကို။ ဝဿတေမနတော၊ မိုးစွတ်ခြင်းမှ။ ရက္ခတိ ယထာ၊ စောင့်သကဲ့သို့။
ယခုအခါ ဥပမာ ဥပမေယျအားဖြင့် နှီးနှော၍ အဓိပ္ပါယတ္ထကို ပြုအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တံ ဆတ္တံ၊ သည်။ အပ္ပမတ္တော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ အတ္တာနံ၊ မိမိကို။ ရက္ခန္တဉ္စ၊ စောင့်သော သူကိုလည်းကောင်း။ ဆာဒေန္တဉ္စ၊ မိုးသော သူကိုလည်းကောင်း။ ဝဿာဒိတော၊ မိုးစွတ်ခြင်း အစရှိသည်မှ။ ရက္ခတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဓမ္မောပိ၊ ကုသိုလ်တရားသည်လည်း။ အတ္တသမ္မာပဏိဓာနေန၊ မိမိကိုယ်စိတ်ကို ကောင်းစွာကျင့် ဆောက်တည်သဖြင့်။ အပ္ပမတ္တော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဓမ္မစရိယာယ၊ ကုသိုလ်တရားတို့ကို ကျင့်သဖြင့်။ အတ္တာနံ၊ ကို။ [ကျမ်း ၄၅] ရက္ခန္တံ ယေဝ၊ စောင့်သော သူကိုသာလျှင်။ ရက္ခတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဧသာ၊ လ။ စာရီတိ ဧတေန ပဒေန၊ စာရီဟူသော ဤပါဌ်ဖြင့်။ ဝုတ္တမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပါကဋတရံ၊ ထင်ရှားစွာ။ ကရောတိ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ထိုပါဠိသည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ သိလွယ်သလျှင်ကတည်း။ ဣဒံ ဖလန္တိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေဟိ၊ မျက်မှောက်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ အနတ္ထေဟိ စ၊ အကျိုးမဲ့တို့မှလည်းကောင်း။ သမ္ပရာယိကေဟိ၊ တမလွန်၌ဖြစ်ကုန်သော။ အနတ္ထေဟိ စ၊ တို့မှလည်းကောင်း။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ ရက္ခဏဉ္စ၊ အကြင် စောင့်ရှောက်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ရက္ခာဝသာနဿ၊ စောင့်ရှောက်ခြင်း၏ အဆုံးဖြစ်သော။ အဗ္ဘုဒယဿ၊ လွန်စွာသော အစီးအပွား၏။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ နိပ္ဖာဒနဉ္စ၊ အကြင် ပြီးခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤစောင့်ရှောက်ခြင်း လွန်စွာသော အစီးအပွား၏ ပြီးခြင်းသည်။ (ဖလံ၌ စပ်)။ နိဿရဏံ၊ ဏကို။ အနာမသိတွာ၊ မသုံးသပ်မူ၍။ ဒေသနာယ၊ သည်။ နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗတာယ၊ ပြီးစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဖလံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အရိယမဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်တို့ဖြင့်သာ တိဿယအားဖြင့် စောင့်ရှောက်အပ်ခြင်းဖြစ် သင့်သော်လည်း ထိုအရိယမဂ်အစရှိသည်တို့သည် နိဿရဏမည်လေပြီ ဖြစ်ရကား ဤ၌ နိဿရဏကို မသုံးသပ်မူ၍ ဒေသနာသည် ပြီးစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖလမည်၏ဟူလိုသော။
သဗ္ဗေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ သင်္ခတာ၊ အကြောင်းတရားတို့သည် ပေါင်း၍ ပြုပြင်အပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အနတ္တာတိ၊ ကား။ ဧတေသံ၊ ထိုသင်္ခတတရားတို့အား။ အတ္တာကာရကဝေဒကသဘာဝေါ၊ ပြုပြင်တတ်သော သဘော ခံစားတတ်သော သဘောသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနတ္တာ၊ မည်၏။ (အတ္တသဒ္ဒါကား သဘာဝအနက်ဟောတည်း။ ထို့ကြောင့် အတ္တာကို ကာရကဝေဒကသဘာဝေါဟု ဖွင့်သည်)။ ဝါ၊ ကား။ သယံ၊ သင်္ခတတရားတည်းဟူသော မိမိတို့သည်။ အတ္တာ၊ ပြုပြင်တတ် ခံစားတတ်သော သဘောသည်။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနတ္တာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ယဒါ ပညာယ ပဿတီတိ၊ ကား။ ယသ္မိံ ကာလေ၊ ၌။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥဿုက္ကာပေန္တော၊ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍။ အနတ္တာနုပဿနာသင်္ခါတာယ၊ နာဟု ဆိုအပ်သော။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ ဝါ၊ ရှု၏။ အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေတိ၊ ကား။ အထ၊ ထိုသို့ မြင်သောအခါ၌။ အနတ္တာနုပဿနာယ၊ ဖြင့်။ (သုပရိ (ပေ ၁၃၀) ဒိဋ္ဌတ္တာ၌ စပ်)။ ပုဗ္ဗေ ဧဝ၊ ၌သာလျှင်။ အနိစ္စတာဒုက္ခတာနံ၊ အနိစ္စအဖြစ် ဒုက္ခအဖြစ်တို့၏။ သုပရိဒိဋ္ဌတ္တာ၊ ကောင်းစွာ မြင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာဝသေန၊ နာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိပဿနာဂေါစရဘူတေ၊ ဝိပဿနာ၏ အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခေ၊ ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ငြီးငွေ့၏။ နိဗ္ဗေဒံ၊ ငြီးငွေ့ခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ၊ ကား။ ဝုတ္တလက္ခဏာ၊ သော။ ယာ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧသ ဧသော၊ ဤနိဗ္ဗိဒါနုပဿနာသည်။ သဗ္ဗကိလေသဝိသုဇ္ဈနတော၊ အလုံးစုံသော ကိလေသာတို့မှ စင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိသုဒ္ဓိသင်္ခါတဿ၊ ဝိသုဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်သော။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ အစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိယာ၊ စင်စစ် အလုံးစုံသော ကိလေသာတို့မှ စင်ရာစင်ကြောင်းဖြစ်သော။ အမတဓာတုယာ၊ သေခြင်းမရှိသော နိဗ္ဗာနဓာတ်၏။ မဂ္ဂေါ ဥပါယော၊ အကြောင်းတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယံ ဥပါယောတိ၊ ကား။ အနတ္တာနုပဿနာမုခေန၊ အနတ္တာနုပဿနာကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သော။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ နိဗ္ဗိန္ဒနံ၊ အကြင် ငြီးငွေ့ခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ နိဗ္ဗိန္ဒနံ၊ သည်။ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ အရိယမဂ်နိဗ္ဗာန်၏။ ဝါ၊ ကို။ အဓိဂမဟေတုဘာဝတော၊ ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥပါယော၊ မည်၏။
စက္ခု။ လ။ ပရိဝဇ္ဇယေတိ ဣမိဿာ ဂါထာယ၊ ၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ အကျဉ်းဖြစ်သော အနက်တည်း။ စက္ခုမာ၊ မျက်စိအမြင်ရှိသော။ ပုရိသော၊ သည်။ ဝဟန္တေ၊ ရွက်ဆောင်နိုင်သော။ သရီရေ၊ ကိုယ်သည်။ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ သော်။ ဝိသမာနိ၊ မညီညွတ်ကုန်သော။ ဘူမိပ္ပဒေသာနိ၊ မြေအရပ်တို့ကို။ ဝါ၊ ကား။ စဏ္ဍတာယ၊ ကြမ်းသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိသမေ၊ မညီညွတ်ကုန်သော။ ဟတ္ထိအာဒယော၊ တို့ကို။ ပရိဝဇ္ဇေတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ လောကေ၊ သတ္တလောက၌။ သပ္ပညော၊ ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော။ ပုရိသော၊ သည်။ သပ္ပညာတာယ၊ ပညာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဟိတာဟိတံ၊ အစီးအပွားရှိသည် အစီးအပွား မရှိသည်ကို။ ဇာနန္တော၊ သိသည်ဖြစ်၍။ ပါပါနိ လာမကာနိ၊ ကုန်သော။ ဒုစ္စရိတာနိ၊ တို့ကို။ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ အယံ အာဏတ္တီတိ၊ ကား။ “ပါပါနိ၊ ယုတ်မာသော ဒုစရိုက်တို့ကို။ ပရိဝဇ္ဇေတဗ္ဗာနိ၊ ကြဉ်အပ်ကုန်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဓမ္မရာဇဿ၊ တရားမင်း ဖြစ်တော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ယာ အယံ အာဏာ၊ အကြင် တိုက်တွန်းခြင်း အာဏာအစီအရင်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤတိုက်တွန်းခြင်း အာဏာအစီအရင်သည်။ အာဏတ္တိ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည် ‘သုညတော’ဟူသော ဂါထာကို ဆိုတော်မူပြန်၏။ သုတ်၌ လာကုန်သော ဖလဥပါယအာဏတ္တိကို ဆိုတော်မူပြန်၏။ သုတ်၌ လာကုန်သော ဖလဥပါယအာဏတ္တိတို့ကို ပြရပါပြီ မဟုတ်ကုန်လော။ ပုနရုတ္တိနိရတ္ထကသာ ဖြစ်အံ့သည်တကားဟု ပါဠိ၌ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသောကြောင့် ‘ဧဝံ ဝိသုံ ဝိသုံ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ သီး။ သုတ္တေသု၊ တို့၌။ အာဂတာ၊ ကုန်သော။ ဖလူပါယာဏတ္တိယော၊ ဖလ, ဥပါယ, အာဏတ္တိတို့ကို။ ဥဒါဟရဏဘာဝေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဧကတော၊ တစ်ပေါင်းတည်း။ တစ်နည်းကား။ ဧကတော ဧတိဿာ ဂါထာယ၊ တစ်ခုသော ဂါထာ၌။ အာဂတာ၊ (ပေ ၁၃၁) ကုန်သော။ တာ၊ ထိုဖလ ဥပါယ အာဏတ္တိတို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သုညတော”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု မောဃရာဇာတိ အာဏတ္တီတိ၊ ဟူသည်ကား။ “မောဃရာဇ၊ မောဃရာဇ်မည်သော ရသေ့။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ သော။ သင်္ခါရလောကံ၊ ကို။ (ပဿသို့ ဆိုက်)။ အဝသဝတ္တိတာသလ္လက္ခဏဝသေန ဝါ၊ အလိုသို့ မလိုက်တတ်သည်၏ အဖြစ်ဟုဆိုအပ်သော မိမိလက္ခဏာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (အဝသဝတ္တိတာယ သလက္ခဏဝသေနဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်ပါ)။ တုစ္ဆဘာဝသမနုပဿနဝသေန ဝါ၊ အတ္တမှ ဆိတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ရှုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သုညောတိ၊ ဆိတ်၏ဟူ၍။ ပဿ၊ ရှုလော့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဓမ္မရာဇဿ၊ တရားမင်းဘုရား၏။ ဣဒံ ဝစနံ၊ ဤစကားတော်သည်။ ဝိဓာနဘာဝတော၊ စီရင်တိုက်တွန်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အာဏတ္တိ၊ မည်၏။ သဗ္ဗဒါ၊ အခါခပ်သိမ်း။ သတိကိရိယာယ၊ သတိကို ပြုခြင်းဖြင့်။ တံ သုညတာဒဿနံ၊ ထိုအတ္တမှ ဆိတ်သည်၏ အဖြစ် အချည်းနှီး၏ အဖြစ်ကို မြင်ခြင်းသည်။ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဒါ သတောတိ ဥပါယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စာတိ၊ ကား။ [ကျမ်း ၄၆] ဝီသတိဝတ္ထုကံ၊ နှစ်ဆယ်သော ဝတ္ထုရှိသော။ သက္ကာယဒဿနံ၊ သက္ကယဒိဋ္ဌိကို။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ နုတ်၍။ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်၍။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဝီသတိသရုပ်ကို ရူပံ အတ္တတာယမနုပဿတိ ရုပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ သမနုပဿတိ အစရှိသည်ဖြင့် လာသောနည်းဖြင့် မှတ်ယူအပ်၏။
ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာတိ၊ ဣဒံ ဖလန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တေန၊ သော။ ဝိဓိနာ၊ အစီအရင်ဖြင့်။ ယံ မစ္စုတရဏံ၊ အကြင် သေမင်း၏ အရာကို လွန်မြောက်ခြင်းသည်။ မစ္စုနော၊ ၏။ ယံ ဝိသယာတိက္ကမနံ၊ အကြင်အရာကို လွန်မြောက်ခြင်းသည်။ သိယာ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုသေမင်း၏ အရာကို လွန်မြောက်ခြင်း၏။ ယံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါပဋိပဇ္ဇနံ၊ အကြင် ရှေးအဖို့ဖြစ်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါပဋိပဇ္ဇနံ၊ သည်။ ဒေသနာယ၊ ၏။ ဖလံ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဖလ အစရှိသည်တို့ကို တစ်ပေါင်းတည်း အဘယ်ကြောင့် ပြပြန်သနည်း။ အသီးအသီးပြလျှင်ပင် ပြီးကောင်းသည်မဟုတ်ကုန်လောဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ယထာ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ သုတ္တေ၊ ၌။ ကတ္ထစိ၊ အချို့သော သုတ်၌။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ကတ္ထစိ၊ ၌။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗတာယ၊ ထုတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ကတ္ထစိ၊ ၌။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ သီး။ ကတ္ထစိ၊ ၌။ ဧကတော၊ တစ်ပေါင်းတည်း။ ဒဿိတာ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဖလာဒယော၊ တို့ကို။ န ဒဿိတာ၊ ကုန်။ ဖလာဒယော ပန၊ တို့ကိုကား။ သဗ္ဗတ္ထ၊ သော။ သုတ္တေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဂါထာသု ဝါ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဧကတော၊ တည်း။ ဒေဿတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမဿ နယဿ၊ ကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ သီး။ ဥဒါဟရိတွာပိ၊ ထုတ်ပြီး၍လည်း။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “သုညတော လောက”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကတော၊ တည်း။ ဥဒါဟရဏံ၊ ထုတ်ခြင်းကို။ ကတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၆။ ဧဝံ၊ သို့။ အာသာဒါဒယော၊ တို့ကို။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အစရှိသည်တို့၌။ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂေန၊ ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒေ (ပေ ၁၃၂) သနာဝိဘာဂံ၊ ဒေသနာကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ဘဂဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဥဂ္ဃဋိတံ ဃဋိတမတ္တံ၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့် မနောဒွါရိကဝိညာဉ် အစဉ်ဖြင့် အာရုံပြုကာမျှဖြစ်သော တရားကို။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌမတ္တံ၊ အကျဉ်းပြကာမျှဖြစ်သော တရားကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ (ဤသို့ လှမ်း၍ပေး)။ တစ်နည်းကား။ ဃဋိတမတ္တံ၊ သည်။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌမတ္တံ၊ သည်။ ဥဂ္ဃဋိတံ၊ မည်၏။ ယဿ ဓမ္မဿ၊ ၏။ နိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေသာ၊ တို့ကို။ န ကတာ၊ ကုန်။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။ ဥဒ္ဒေသမတ္တေန၊ အကျဉ်းပြကာမျှဖြင့်။ သပ္ပဘေဒံ၊ အပြားနှင့် တကွဖြစ်သော။ သဝိတ္ထာရံ၊ အကျယ်နှင့် တကွဖြစ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဥဂ္ဃဋိတံ ဥစ္စလိတံ၊ လှုပ်စေကာမျှဖြစ်သော တရားကို။ ဥဋ္ဌပိတံ၊ ထစေကာမျှဖြစ်သော တရားကို။ တစ်နည်းကား။ ဥစ္စလိတံ၊ သည်။ ဝုဋ္ဌပိတံ၊ သည်။ ဥဂ္ဃဋိတံ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တံ၊ ထိုလှုပ်စေကာမျှ ထစေကာမျှဖြစ်သော တရားကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ လှုပ်စေကာမျှ ထစေကာမျှသော တရားကို သိသောသူတို့၏ ဓမ္မသည် စင်စစ်အားဖြင့် မလှုပ်သည်သာ မထသည်သာ မဟုတ်ကုန်လော။ ဆရာစကား အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း စောဒနာရှိရကား ‘ဓမ္မော ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဒေသိယမာနော၊ ဟောအပ်သော။ ဓမ္မော၊ သည်။ ဒေသကတော၊ တရားဟောသော ပုဂ္ဂိုလ်မှ။ ဒေသနာဘာဇနံ၊ ဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော တရားနာပုဂ္ဂိုလ်သို့။ သင်္ကမန္တော ဝိယ၊ ပြောင်းရွှေ့သကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧသ ဧသော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥစ္စလိတမေဝ၊ လှုပ်စေကာ ထစေကာမျှသာဖြစ်သော။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ စလိတမေဝ၊ ခွာသော အာသယသည်သာလျှင်။ ဝါ၊ လှုပ်သော အာသယသည်သာလျှင်။ ဥဂ္ဃဋိတံ၊ မည်၏။
လှုပ်သော ခွာသော တရားကား အဘယ်နည်း။ အဘယ်တရားသည် လှုပ်စေ ခွာစေသနည်းဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘သဿတာဒိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ သဿတာဒိအာကာရဿ၊ သဿတဒိဋ္ဌိ အစရှိသော အခြင်းအရာရှိသော။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ဥစ္ဆေဒကိုသာ ယူ။ အနုလောမိက ယထာဘူတဉာဏ်ကို မယူလင့်)။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့၏။ အာသယဿ၊ အာသယ၏။ ဝါ၊ အလို၏။ (စလနာယသို့ သွား)။ ဗုဒ္ဓါဝေဏိကာ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အသီးသော သန္တာန်၌ ဖြစ်သော။ ဓမ္မဒေသနာ၊ သည်။ တင်္ခဏပတိတာ ဧဝ၊ ထိုခဏ၌ ကျ၍သာလျှင်။ (တင်္ခဏသဟိတာ ဧဝဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ထိုဟောသော ခဏနှင့်တကွ ဖြစ်၍သာလျှင်ပေး)။ စလနာယ၊ ခွာခြင်းငှာ။ ဝါ၊ လှုပ်ခြင်းငှာ။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော၊ ထိုသို့ ခွာသည် လှုပ်သည်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ ပရာနုဝတ္တိယာ၊ အကြွင်းမဲ့ ပြတ်ခြင်းငှာ။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ တသ္မိံ အာသယေ၊ ထိုအာသယသည်။ ဥဂ္ဃဋိတေ စလိတမတ္တေယေဝ၊ ခွာကာမျှ ဖြစ်သည်ရှိသော်သာလျှင်။ ဝါ၊ လှုပ်ကာမျှ ဖြစ်သည်ရှိသော်သာလျှင်။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဇာနာတိ အဝဗုဇ္ဈတိ၊ သိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်အလိုကား ဥဂ္ဃဋိတေ ဇာနာတီတိ ဥဂ္ဃဋိတညူ’ဟု ဝစနတ္ထပြုစေလိုသည်။
တတ္တကေနေဝ၊ ထိုမျှအ (ပေ ၁၃၃) တိုင်းအရှည်ရှိသော နိဿရဏမျှဖြင့်သာလျှင်။ တဿ၊ ထိုဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂိုလ်အား။ (ဝိဘတျန္တခံသည်)။ အတ္ထသိဒ္ဓိတော၊ အကျိုးပြီးခြင်းကြောင့်။ တဿ ဥဂ္ဃဋိတညုဿ၊ ထိုဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂိုလ်အား။ နိဿရဏံ၊ ဏကို။ ဒေသေယတိ၊ ၏။ ဝိပဉ္စိတံ ဝိတ္ထာရိတံ၊ ချဲ့အပ်သော အနက်ကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ အကျယ်ပြအပ်သော အနက်ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝိပဉ္စိတံ မန္ဒံ သဏိကံ၊ တဖြည်းဖြည်း။ တစ်နည်းကား။ ဝိပဉ္စိတံ၊ ကာလရှည်မြင့်စွာ။ မန္ဒံ၊ နှေးနှေး။ သဏိကံ၊ တဖြည်းဖြည်း။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်၏။ နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရာယ၊ မကျဉ်းလွန်း မကျယ်လွန်းသော။ ဒေသနာယ၊ ဖြင့်။ တဿ၊ ထိုဝိပဉ္စိတညူပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ၏။ အတ္ထသိဒ္ဓိတော၊ ကြောင့်။ တဿ ဝိပဉ္စိတညုဿ၊ အား။ အာဒီနဝဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေသယတိ၊ ၏။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ပဋိနိဒ္ဒေသေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထံ၊ အနက်သို့။ ဝါ၊ အကျိုးသို့။ နေတဗ္ဗော ပါပေတဗ္ဗော၊ ရောက်စေအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေယျော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ မုဒိန္ဒြိယတာယ၊ နုန့်သော ဣန္ဒြေရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဒုတိယဟိတ်၌ စပ်)။ ပဋိလောမဂ္ဂဟဏတော၊ ဆန့်ကျင်သောအားဖြင့် ယူတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နေတဗ္ဗော အနုနေတဗ္ဗော၊ အဖန်တလဲလဲ ဆုံးမအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေယျော၊ မည်၏။ အနဝသေသေတွာဝ၊ အကြွင်းမရှိစေမူ၍သာလျှင်။ ဒေသနေန၊ ဟောသဖြင့်။ တဿ၊ ထိုနေယျပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ၏။ အတ္ထသိဒ္ဓိတော၊ ကြောင့်။ တဿ နေယျဿ၊ အား။ အဿာဒဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အာဒီနဝဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေသယတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ် သုံးယောက်ကို ဆိုသော စကား၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ပါဠိ၊ တည်း။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်သနည်းဟူမူကား။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဥဒါဟဋဝေလာယ၊ အကျယ်ဟောသော ကာလနှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ဓမ္မာဘိသမယော၊ သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းသည်။ ဝါ၊ သစ္စာလေးပါး တရား၏ ဉာဏ်နှင့်တကွ အညီအညွတ်ပေါင်းယှဉ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဓမ္မာဘိသမယောတိ စတုသစ္စဓမ္မဿ ဉာဏေန သဒ္ဓိံ အဘိသမယော၊ မဟာပဒါနသုတ်ဋီကာ)၊ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၄၇] ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်သနည်းဟူမူကား။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သံခိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ဘာသိတဿ၊ ဟောအပ်သော သုတ်၏။ အတ္ထေ၊ ကို။ ဝိတ္ထာရေန၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇိယမာနေ၊ ဝေဖန်အပ်သည်ရှိသော်။ ဓမ္မာဘိသမယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ နေယျော၊ မည်သနည်းဟူမူကား။ ဥဒ္ဒေသတော၊ ပါဠိသင်သော။ ပရိပုစ္ဆတော၊ အနက်ကို မေးသော။ ယောနိသော၊ အသင့်အားဖြင့်။ မနသိကရောတော၊ နှလုံးပြုသော။ ကလျာဏမိတ္တေ၊ ကောင်းသော အဆွေခင်ပွန်းတို့ကို။ သေဝတော၊ မှီဝဲသော။ ဘဇတော၊ ဆည်းကပ်သော။ ပယိရုပါသတော၊ လုပ်ကျွေးသော။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ အနုပုဗ္ဗေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ ဓမ္မာဘိသမယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ နေယျော၊ နေယျပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပါဠိ၊ တည်း။
ပဒပရမော ပန၊ ပုဂ္ဂိုလ်ကိုကား။ ဧတ္ထ နေတ္တိယံ၊ ၌။ ပဋိဝေဓဿ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း၏။ အဘာဇနံ၊ တည်ရာမဟုတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဂဟိတော၊ မယူအပ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပါဠိ၌ ဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂလဿ နိဿရဏံ ဒေ (ပေ ၁၃၄) သယတိ စသည်ဖြင့် နည်းသုံးပါးကိုသာ ယူ၏။ ဤမျှသာ နည်းရှိသလော စောဒနာကြောင့် ‘ဧတ္ထ စ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဧတ္ထ စ၊ ဤဒေသနာဝိဘာဂ၌လည်း။ အဿာဒေါ၊ လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေါ၊ လည်းကောင်း။ နိဿရဏံ၊ လည်းကောင်း။ (ဤသုံးချက်ကို အသီးအသီးယူ)။ အဿာဒေါ စ၊ လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေါ စ၊ လည်းကောင်း။ (ဤနှစ်ချက်ကို တစ်ပေါင်းတည်းယူ)။ အဿာဒေါ စ၊ ကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ ကောင်း။ (ဤနှစ်ချက်လည်း တစ်ပေါင်းတည်း)။ အာဒီနဝေါ စ၊ ကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ ကောင်း။ (ဤနှစ်ချက်လည်း တစ်ပေါင်းတည်း)။ အဿာဒေါ စ၊ ကောင်း။ အာဒီနဝေါ စ၊ ကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ ကောင်း။ (ဤသုံးချက်လည်း တစ်ပေါင်းတည်းယူ)။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတေ သတ္တ ပဋ္ဌာနနယာ၊ ဤခုနစ်ပါးသော ပဋ္ဌာနတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
တေသု၊ ထိုခုနစ်ပါးသော နည်းတို့တွင်။ တတိယဆဋ္ဌသတ္တမာ၊ တတိယနည်း ဆဋ္ဌနည်း သတ္တမနည်းတို့ကို။ ဝေနေယျတ္တယဝိနယနေ၊ ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အပေါင်းကို ဆုံးမခြင်း၌။ သမတ္ထတာယ၊ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂဟိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတရေ၊ ဤသုံးပါးမှ တစ်ပါးကုန်သော။ စတ္တာရော၊ လေးပါးသော နည်းတို့ကို။ န ဂဟိတာ၊ ကုန်။
ဒေသနာဟာရ၏ ပဒတ္ထချည်းဖြစ်လျက် အသို့မူ၍ လေးပါးသော နည်းတို့ကို မယူအပ်ကုန်သနည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘န ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ကထိတေန၊ ဟောအပ်သော။ ကေဝလေန၊ သက်သက်သော။ အဿာဒေန ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေန ဝါ၊ ကောင်း။ တဒုဘယေန ဝါ၊ ထိုအဿာဒ အာဒီနဝနှစ်ပါးဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝေနေယျဝိနယနံ၊ ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်းသည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်။ ကသ္မာ၊ ကား။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနာဝစနတော၊ ပယ်ခြင်းကို မဟောသောကြောင့်တည်း။
ယင်းသို့ ကိလေသာတို့ကို ပယ်ခြင်းကို မဟောသောကြောင့် သက်သက်သော အာဒီနဝ စသည်ဖြင့် ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်း မဖြစ်သော် အဿာဒနိဿရဏဟူသော ပဉ္စမနည်းသည် ကိလေသာတို့ကို ပယ်ခြင်းကို ဟောပါသောကြောင့် ဝေနေယျတို့အား ဆုံးမခြင်း မဖြစ်ကောင်းပါသလော။ ယင်းသို့ ဖြစ်သော် ထိုပဉ္စမနည်းကိုလည်း ယူကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လော စုဒ်ရှိရကား ‘ပဉ္စမောပိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပဉ္စမောပိ၊ အဿာဒနိဿရဏဟူသော ပဉ္စမနည်းသည်လည်း။ အာဒီနဝါဝစနတော၊ အာဒီနဝကို မဟောခြင်းကြောင့်။ နိဿရဏဿ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်း၏။ ဝါ၊ အရိယမဂ်နိဗ္ဗာန်၏။ အနုပါယော ဧဝ၊ အကြောင်းမဟုတ်သလျှင်တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အာဒီနဝကို မဟောစေကာမူ ကိလေသပဟာန်ကို ဟောပါသော် နိဿရဏ၏ ဥပါယဖြစ်ကောင်းပါ၏ တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘န ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝိမုတ္တိရသာ၊ ဝိမုတ္တိကိစ္စရှိသော။ ဒေသနာ၊ သည်။ ဝိမုတ္တိဉ္စ၊ ဝိမုတ္တိကိုလည်းကောင်း။ တဒုပါယဉ္စ၊ ထိုဝိမုတ္တိ၏ အကြောင်းကိုလည်းကောင်း။ အနာမသန္တိ၊ မသုံးသပ်မူ၍။ န ပဝတ္တတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေ စတ္တာရော နယာ၊ တို့ကို။ အနုဒ္ဓဋာ၊ မထုတ်အပ်ကုန်။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပဒပရမပုဂ္ဂိုလ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ခုနစ်ပါးသော နည်းတို့ကို ယူကောင်းသည် မဟုတ်လော။ ယင်းသို့ ယူကောင်းပါသော် လေးပါးသော နည်းတို့ကို ဟောကောင်းသည် မဟုတ်လော။ အဘယ်ကြောင့် လေးပါးသော နည်းတို့ကို မဟော (ပေ ၁၃၅) လေသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘သစေ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပဒပရမဿ၊ ဖြစ်သော။ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ ဖြစ်သော။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ သော။ တဒုဘယဘာဂေ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သံကိလေသဝါသနာအဖို့၌။ ဌိတံ၊ သော။ ဒေသနံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (ဤကား သာမည)။ တာဒိသံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ သုတ္တေကဒေသံ ဝါ၊ သုတ်တစိတ်ကိုလည်းကောင်း။ ဂါထံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (ဤကား ဝိသေသ)။ ဧတေသံ နယာနံ၊ ထိုခုနစ်ပါးသော နည်းတို့၏။ ဥဒါဟရဏဘာဝေန၊ ရုဏ်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သစေ ပန ဥဒ္ဓရတိ၊ အကယ်၍ ထုတ်အံ့။ ဧဝံ သတိ၊ ဤသို့ ထုတ်သည်ရှိသော်။ သတ္တန္နမ္ပိ နယာနံ၊ တို့ကိုလည်း။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းသည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ ဝေနေယျဝိနယနံ၊ ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်းသည်။ တေသံ၊ ထိုဝေနေယျသတ္တဝါတို့၏။ သန္တာနေ၊ သန္တာန်၌။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒနံ၊ ဖြစ်စေခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းသည်။ ယထာဝုတ္တေဟိ ဧဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော။ နယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝသေသေဟိ၊ ကုန်သော။ နယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣတရေ၊ ဤမှ တစ်ပါးသော လေးပါးသော နည်းတို့ကို။ ဣဓ၊ ဤဒေသနာဝိဘာဂ၌။ န ဝုတ္တာ၊ ကုန်။
လေးပါးသော နည်းတို့ကို ဤနေတ္တိကျမ်း၌ မဟောအပ်ကုန်သော် ထိုလေးပါးသော နည်းတို့ကို မရအပ် မထုတ်အပ်ပြီလောဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မာ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ပေဋကေ၊ ၌။ (ဤနှစ်ပုဒ်ကို။ ဝုတ္တံ၌ စပ်)။
“တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒအာဒီနဝ အစရှိသည်တို့တွင်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမော၊ အဘယ်နည်းဟူမူကား။ ပုရိသော၊ သည်။ ယာနိ၊ အကြင် ကောင်းမှု မကောင်းမှုတို့ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ တာနိ၊ ထိုကောင်းမှု မကောင်းမှု၏ အကျိုးတို့ကို။ အတ္တနိ၊ ၌။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ ကလျာဏကာရီ၊ ကောင်းမှုကို ပြုသော သူသည်။ ကလျာဏံ၊ ကောင်းကျိုးကို။ ပဿတိ၊ ၏။ ပါပကာရီ၊ မကောင်းမှုကို ပြုသော သူသည်။ ပါပကံ၊ မကောင်းကျိုးကို။ ပဿတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ဟောတော်မူအပ်၏။
တတ္ထ၊ ထိုကောင်းကျိုး မကောင်းကျိုးတို့တွင်။ ကလျာဏကာရီ၊ သည်။ ယံ ကလျာဏံ၊ ကောင်းကျိုးကို။ ပစ္စနုဘောတိ၊ ခံစားရ၏။ အယံ၊ ဤကောင်းကျိုးသည်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ ပါကာရီ၊ သည်။ ယံ ပါပံ၊ အကြင် မကောင်းကျိုးကို။ ပစ္စနုဘောတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤမကောင်းကျိုးသည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။
[ကျမ်း ၄၈] အဋ္ဌိမေ ဘိက္ခဝေ၊ လ။ လာဘောတိအာဒိ၊ ဤသို့ အစရှိသော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအဋ္ဌိမေ ဘိက္ခဝေ အစရှိသော ပါဠိ၌။ ဝုတ္တေသု၊ ကုန်သော။ အဋ္ဌသု၊ ကုန်သော။ လောကဓမ္မေသု၊ လောကဓံတရားတို့တွင်။ လာဘော၊ လာဘ်ရခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယသော၊ အခြံအရံ များခြင်းသည်လည်းကောင်း။ သုခံ၊ ချမ်းသာခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ပသံသာ၊ ချီးမွမ်းခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤလာဘ်ရခြင်း အစရှိသည်သည်။ အဿာဒေါ၊ မည်၏။ အလာဘော စ၊ လာဘ်မရခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အယသော စ၊ အခြံအရံ မရှိခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲခြင်းသည်လည်းကောင်း။ နိန္ဒာ၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤလာဘ်မရခြင်း အစရှိသည်သည်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။
တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အာဒီနဝ အစရှိသည်တို့တွင်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ (ပေ ၁၃၆) နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ ပုညာနံ၊ တို့၏။ သုခေါ၊ အလိုရှိအပ်သော။ ဝိပါကော၊ အကျိုးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဓိပ္ပါယော စ၊ အလိုသည်လည်း။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ ခိပ္ပဉ္စ၊ လျင်စွာလည်း။ ပရမံ၊ မြတ်သော။ သန္တိံ၊ ငြိမ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဂါထာ၌။ ဝုတ္တေသု၊ ကုန်သော။ ပုညဝိပါကာဒီသု၊ ကောင်းမှု၏အကျိုး အစရှိသည်တို့တွင်။ ပုညာနံ၊ တို့၏။ ယော ဝိပါကော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယာ အဓိပ္ပါယသမိဇ္ဈနာ စ၊ အကြင်အလို၏ ပြည့်စုံခြင်းသည် လည်းကောင်း။ ယံ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤကောင်းမှု၏အကျိုး အလို၏ပြည့်စုံခြင်း နိဗ္ဗာန်သည်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ အပြည့်အစုံပေး။ ပုညဝိပါကအဓိပ္ပါယသမိဇ္ဈနာသည် အဿာဒ၊ နိဗ္ဗာန်သည် နိဿရဏမည်၏ဟု မှတ်လင့်)။
ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ မဟာပုရိသဿ၊ မြတ်သော ယောကျ်ား၏။ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ၊ မြတ်သော ယောကျ်ား၏ လက္ခဏာတို့သည်။ ဣမာနိ ဒွတ္တိံသ၊ ဤသုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့တည်း။ ယေဟိ မဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတဿ၊ သော။ မဟာပုရိသဿ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ ဒွေဝ၊ ကုန်သော။ ဂတိယော၊ ဖြစ်ခြင်းတို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ အညာ၊ တစ်ပါးသော ဖြစ်ခြင်းသည်။ န နတ္ထိ၊ မရှိ။ အဂါရံ၊ အိမ်၌။ သစေ အဇ္ဈာဝသတိ၊ အကယ်၍ နေအံ့။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တိ၊ စက္ကဝတေးမင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဂါရသ္မာ၊ အိမ်ရာထောင်သော လူ၏ဘောင်မှ။ နိက္ခမိတွာ၊ ၍။ အနဂါရိယံ၊ အိမ်ရာမထောင်သော ရဟန်းအဖြစ်သို့။ သစေ ပဗ္ဗဇ္ဇတိ၊ အကယ်၍ ရောက်အံ့။ လောကေ၊ ၌။ အရဟံ၊ ရာဂ အစရှိသော ကိလေသာတို့မှ ဝေးသော။ ဝိဝဋစ္ဆဒေါ၊ ရာဂ ဒေါသ အစရှိသော ကိလေသာတည်းဟူသော ဖျက်ဆီးအပ်ပြီးသော အမိုးရှိသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဘုရားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤကား အနက်ပြေပြစ်ရုံ ပေယျာလတစ်စိတ်ကို ဖော်၍ ပေးလိုက်သည်။ ပေယျာလငုပ်သည်ကား များသေး၏)။ ဣတိ၊ သို့။ တစ်နည်းကား။ ဣတိ အာဒိ၊ ဤသို့ အစရှိသော။ သဗ္ဗံ၊ သော။ လက္ခဏသုတ္တံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုလက္ခဏသုတ်၌။ ယော စက္ကဝတ္တိဘာဝေါ စ၊ အကြင် စက္ကဝတေးမင်း၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝေါ စ၊ အကြင်ဘုရားအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တော၊ ၏။ အယံ၊ ဤစက္ကဝတေးမင်း၏ အဖြစ် ဘုရား၏ အဖြစ်သည်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤ၌လည်း စက္ကဝတ္တိဘာဝသည် အဿာဒ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝသည် နိဿရဏမည်၏)။
တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အာဒီနဝ အစရှိသည်တို့တွင်။ အာဒီနဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ လောကေ၊ ၌။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တို့သည်။ ဘာရာ၊ ဝန်မည်ကုန်၏။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဘာရဟာရော၊ ဝန်ကို ရွက်ဆောင်သော သူမည်၏။ ဘာရာဒါနံ၊ ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်ကို ယူခြင်းသည်။ ဒုခံ၊ မည်၏။ ဘာရနိက္ခေပနံ၊ ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်ကို ချခြင်းသည်။ သုခံ၊ ၏။ ဂရုံ၊ လေးစွာသော။ ဘာရံ၊ ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်ကို။ နိက္ခိပိတွာ၊ ချ၍။ အညံ၊ သော။ ဘာရံ၊ ဝန်ကို။ အနာဒိယ၊ မယူမူ၍။ သမူလံ၊ အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်သော။ ဝါ၊ အပြစ်နှင့်တကွဖြစ်သော။ တဏှံ၊ ကို။ အဗ္ဘုယှ၊ နုတ်၍။ နိစ္ဆာတော၊ တဏှာတည်းဟူသော မွတ်သိပ်ခြင်း မရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ငြိမ်းခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယေ ဘာရာ စ၊ အကြင်ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်တို့ကိုလည်းေ (ပေ ၁၃၇) ကာင်း။ ယံ ဘာရာဒါနဉ္စ၊ အကြင်ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်ကို ယူခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ယံ ဘာရနိက္ခေပနဉ္စ၊ အကြင် ခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်ကို ချခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ယာ ပရိနိဗ္ဗုတိ စ၊ အကြင် ငြိမ်းခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အယံ၊ ဤခန္ဓာတည်းဟူသော ဝန်အစရှိသည်သည်။ အာဒီနဝေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤ၌လည်း ဘာရဒါနသည် အာဒီနဝ၊ ဘာရနိက္ခေပန ပရိနိဗ္ဗုတိသည် နိဿရဏမည်၏)။
တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒအာဒီနဝ အစရှိသည်တို့တွင်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ နိဿရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ ရာဇ၊ မင်းမြတ်။ စိတြာ၊ ဆန်းကြယ်ကုန်သော။ မဓုရာ၊ သာယာအပ်ကုန်သော။ မနောရမာ၊ နှလုံး၏ မွေ့လျော်ရာဖြစ်ကုန်သော။ ကာမာ၊ ဝတ္ထုကာမ ကိလေသကာမတို့သည်။ ဝိရူပရူပေန၊ ဖောက်ပြန်သော အခြင်းအရာဖြင့်။ စိတ္တံ၊ ကို။ မထေန္တိ၊ နှိပ်စက်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဟံ၊ သည်။ ပဗ္ဗဇိတော၊ ရဟန်းပြုသည်။ အမှိ၊ ၏။ အပဏ္ဏကံ၊ မချွတ်မယွင်းသော။ သာမညမေဝ၊ ရဟန်း၏ အဖြစ်သည်သာလျှင်။ ဝါ၊ ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသော မကောင်းမှု ရှိသည်၏ အဖြစ်သည်သာလျှင်။ သေယျော၊ မြတ်၏။ ဝါ၊ အလွန်ကောင်း၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယေ ကာမာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ယံ စိတ္တမထနဉ္စ၊ အကြင်စိတ်ကို နှိပ်စက်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ယံ သာမညဉ္စ၊ အကြင် ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသော ရဟန်း၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အယံ၊ ဤကာမ အစရှိသည်သည်။ အဿာဒေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာဒီနဝေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဿရဏနဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤ၌လည်း သုံးပါးကို အစဉ်အတိုင်း ဟပ်၍ယူ)။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေပိ နယာ၊ ထိုအဿာဒအာဒီနဝ အစရှိသော နည်းတို့ကိုလည်း။ ဣဓ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
အဿာဒ အစရှိသည်တို့၌သာ ဒုကတိကနည်းကို ရသလော။ ဖလ အစရှိသည်တို့၌ကား မရပြီလောဟူသော ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ဖလာဒီသုပိ။ လ။ ဧဝ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဖလာဒီသုပိ၊ ဖလအစရှိသည်တို့၌လည်း။ အယံ နယော၊ ဤဒုကတိကနည်းကို။ လဗ္ဘတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်ကြောင့် သိအပ်ပါသနည်းဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မာ။ လ။ အာဏတ္တိ စ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပေဋကေ၊ ၌။ (ဤနှစ်ပုဒ်ကို ဆိုလတ္တံ့သော ဝုတ္တံဟူသော ပါဌသေသနှင့် စပ်)။ “တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အစရှိသည်တို့တွင်။ ဖလဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပါယော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမံ၊ ဟူမူကား။ သီလေ။ လ။ သပညောတိ ဂါထာ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဂါထာ၌။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ယံ သီလာဒိ စ၊ အကြင် သီလအစရှိသည်သည်လည်းကောင်း။ ယံ အာတာပျာဒိကံ၊ အကြင် ဝီရိယ အစရှိသည်သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤသီလဝီရိယ အစရှိသည်သည်။ ဖလဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥပါယော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဂါထာကို တစ်စိတ်မျှသာ ထုတ်သည်။ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပ္ပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယံ၊ အာတာပီ နိပကော ဘိက္ခု၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ၊ ဤသို့ ဂါထာအပြည့်စုံမှတ်လင့်။ ဤဂါထာ၌ ရှေးထက်ဝက်ဖြင့် ဥပါယကို (ပေ ၁၃၈) နောက်ထက်ဝက်ဖြင့် ဖလကို ပြသတည်း။ ထိုကြောင့် ပေဋကောပဒေသ၌ ‘ပုရိမာယ တဉ္စ ဂါထာယ ဥပါယော၊ ပစ္ဆိမိကာယ တဉ္စ ဂါထာယ ဖလံ’ဟု မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၄၉] တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အစရှိသည်တို့တွင်။ ဖလဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အာဏတ္တိ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမံ၊ ဟူမူကား။ ဒုက္ခဿ၊ ဆင်းရဲမှ။ သစေ ဘာယထ၊ အကယ်၍ ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ ဝေါ၊ သင်တို့သည်။ ဒုက္ခံ၊ ကို။ သစေ အပ္ပိယံ၊ အကယ်၍ မချစ်သည်ဖြစ်အံ့။ ဝါ၊ အလိုမရှိသည် ဖြစ်အံ့။ အာဝိ ဝါ၊ မျက်မှောက်၌လည်းကောင်း။ ယဒိ၊ ထိုမြို့။ ရဟော ဝါ၊ မျက်ကွယ်၌လည်းကောင်း။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာသော။ ကမ္မံ၊ ကို။ မာ အကတ္ထ၊ မပြုကုန်လင့်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ယံ ဝိဓာနဉ္စ၊ အကြင် မာကတ္ထ ပါပကံ ကမ္မံဟူ၍ တိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင်သည်လည်းကောင်း။ ယော ဒုက္ခာပမောက္ခော စ၊ အကြင် ဆင်းရဲမှ မလွတ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤတိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင် ဆင်းရဲမှ မလွတ်ခြင်းသည်။ ဖလဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာဏတ္တိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
ဤကား ဖလနှင့်တကွ အပြည့်အစုံပေးသည်။ သစေ ဘာယထ အစရှိသော ဂါထာဖြင့်ကား အာဏတ္တိကိုသာ ပြသည်။ ဖလကို ပြသော ဂါထာကိုကား ဤအဋ္ဌကထာ၌ မဆိုလေ။ ပေဋကောပဒေသ၌ကား ‘သစေ ဘာယထ’ဂါထာ၏ အခြားမဲ့၌ ‘သစေ ဟိ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ကရောထ ဝါ ကရိဿထ၊ န ဝေါ ဒုက္ခာ ပမောက္ခာတ္ထိ၊ ဥပစ္စာပိ ပလာယတံ’ဟု ဖလကို ပြသော ဂါထာကိုလည်း ဆို၏။ ထိုတွင် ‘သစေ ဘာယထ’ဂါထာဖြင့် အာဏတ္တိကို ‘သစေ ဟိ ပါပကံ’ဟူသော ဂါထာဖြင့် ဖလကို ပြသည်။ ထို့ကြောင့် ပေဋကောပဒေသ၌ပင် ‘ပုရိမိကာယ ဂါထာယ အာဏတ္တိ၊ ပစ္ဆိမိကာယ ဖလံ’ဟု မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုအဿာဒ အစရှိသည်တို့တွင်။ ဥပါယော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အာဏတ္တိ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ ကုမ္ဘူပမံ၊ အိုးနှင့် တူသော။ ဝါ၊ အိုးလျှင် ဥပမာရှိသော။ ဣမံ ကာယံ၊ ဤအပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော ကိုယ်ကို။ ဝိဒိတွာ၊ သိ၍။ နဂရူပမံ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့သော မြို့နှင့်တူသော။ ဣဒံ စိတ္တံ၊ ဤဝိပဿနာစိတ်ကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ ဝါ၊ ဖြစ်စေ၍။ ပညာဝုဓေန၊ ဝိပဿနာအရိယမဂ်ဖြင့် ပြီးသော ပညာတည်းဟူသော လက်နက်ဖြင့်။ မာရံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော မာရ်ကို။ ယောဇေထ၊ ခွင်းရာ၏။ ဝါ၊ အောင်ရာ၏။ ဇိတဉ္စ၊ ဖြစ်စေအပ်ပြီးသော တရုဏဝိပဿနာကိုလည်း။ ရက္ခေ၊ စောင့်ရှောက်ရာ၏။ အနိဝေသနော၊ တပ်ခြင်းမရှိသည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယံ စိတ္တဉ္စ၊ အကြင်ဝိပဿနာစိတ်ကိုလည်းကောင်း။ ယံ ဝိဓာနဉ္စ၊ အကြင် တိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင်ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဝိပဿနာစိတ် တိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင်သည်။ ဥပါယော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာဏတ္တိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ (ယောဓေထ ဇိတဉ္စ ရက္ခေ အနိဝေသနော သိယာကို အာဏတ္တိယမှတ်)။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဖလာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ အယံ နယော၊ ထို။ လဗ္ဗတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ (ဤသို့ အပြည့်အစုံသမ္ဗန်)။
ယခုအခါ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြလိုသောကြောင့် ‘ဧဝံ’အစရှိ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဖလာဒီနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ ဒုကဝသေနပိ၊ ဒုက၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ ဥဒါဟရဏံ၊ ရုဏ်ကို။ ဝါ၊ ထုတ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဖလစသည်တို့ကို တတ္ထ ကတမံ ဖလံ၊ လ။ (ပေ၁၃၉) ဒွေ ဓမ္မာ။ လ။ ဓမ္မစာရီတိ။ ဣဒံ ဖလံ၊ တတ္ထ ကတမော ဥပါယော၊ လ။ သဗ္ဗေသင်္ခါရာ။ လ။ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ။ အယံ ဥပါယော၊ တတ္ထ ကတမာ အာဏတ္တိ။ လ။ စက္ခုမာ။ လ။ ဝဇ္ဇယေတိ။ အယံ အာဏတ္တိ ဟု ဧကက၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သုညတော၊ လ။ သိယာတိ။ ဣဒံ ဖလံ ဟု တိက၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း ပါဠိ၌ ထုတ်ပြီးဖြစ်သောကြောင့် ဒုကဝသေနပိဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာ မိန့်တော်မူသည်။ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂဖြင့် ဒေသနာဝိဘာဂကို အသို့မူ၍ ပြသနည်း။ မပြသော်လည်း ပြီးကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဧတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤအရာ၌လည်း။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ နိဿရဏဒေသနာယ၊ ဖြင့်။ ဝိနေတဗ္ဗော၊ ဆုံးမအပ်၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂသိဒ္ဓိ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်ခြင်း၏ ပြီးခြင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ အတူ။ ဥဂ္ဃဋိတညုဿ၊ လ။ ဒေသေတီတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဝိဘာဂေါ၊ ဒေသနာကို ဝေဖန်ခြင်းသည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်သင့်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဒေသနာဝိဘာဂေါ၊ ကို။ တထာ၊ ထိုပုဂ္ဂလဝိဘာဂဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဒဿိတော၊ ၏။
ပုဂ္ဂလဝိဘာဂအားဖြင့် ဒေသနာဝိဘာဂကို ပြရပြီးလျက် အသို့မူ၍ ‘စတဿော ပဋိပဒါ’အစရှိသည်ကို ဆိုပြန်လေသနည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧဝံ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ တေ ပုဂ္ဂလေ၊ တို့ကို။ ပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ ပဋိပဒါကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စတဿော ပဋိပဒါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပဋိပဒါသည် သုခါ ပဋိပဒါ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါဟူ၍ နှစ်ပါးသာ ပြားသည်မဟုတ်ကုန်လော။ ယင်းသို့လျက် ‘စတဿော ပဋိပဒါ’ဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ ပုစ္ဆာကြောင့် ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပဋိပဒါဝိဘာဂ၌။ ပဋိပဒါဘိညာကတော၊ ပဋိပဒါအဘိညာဉ်တို့သည် ပြုအပ်သော။ ဝိဘာဂေါ၊ ဝေဖန်ခြင်းသည်။ ပဋိပဒါကတော၊ ပဋိပဒါပြုအပ်သည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတဿော ပဋိပဒါတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
သုခါ ပဋိပဒါ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါဟူ၍ ပဋိပဒါနှစ်ပါးတည်း။ ထိုတွင် တစ်ပါးတစ်ပါးသည် ဒန္ဓာဘိည ခိပ္ပဘိညအားဖြင့် နှစ်ပါး နှစ်ပါးဖြစ်ရကား ပဋိပဒါလေးပါးဖြစ်၏ဟု ဆိုသော။ ဤ၌လိုအပ်သော ပဋိပဒါကို ပြအံ့သောငှာ ရှေးဦးစွာ ပဋိပဒါဘေဒကို ပြလိုရကား ‘တာ ပနေတာ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စ၊ ဆက်၍ဆိုဦးအံ့။ တာ ပနေတာ တာ ပန ဧတာ ပဋိပဒါ၊ တို့သည်။ သမထဝိပဿနာပဋိပတ္တိဝသေန၊ သမထပဋိပတ္တိ ဝိပဿနာပဋိပတ္တိတို့၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒုဝိဓာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ကထံ ဟောန္တိ၊ နည်းဟူမူကား။ သမထပက္ခေ၊ သမထအဖို့၌။ တာဝ၊ စွာ။ ဝုစ္စတေ၊ ပဌမသမန္နာဟာရတော၊ ရှေးဦးစွာ နှလုံးသွင်းသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ (ပုဗ္ဗကိစ္စကို ပြုပြီး၍ ပထဝီကသိုဏ်းအစရှိသည်တို့၌ ရှေးဦးစွာ ပထဝီ ပထဝီအစရှိသည်ဖြင့် နှလုံးသွင်းသည်ဟူလိုသော်)။ ယာဝ၊ လောက်။ တဿ တဿ ဈာနဿ၊ ၏။ ဥပစာရံ၊ ဥပစာရဈာန်သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တာဝ၊ လောက်။ ပဝတ္တာ၊ သော။ သမထဘာဝနာ၊ နာကို။ “ပဋိပဒါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗဖြစ်ရကား ဈာန်ကိုလည်း ပဋိပဒါဟူပါသတည်း။ ပဋိပဒါတို့ကို ဆိုပြီး၍ အဘိညာကား အဘယ်နည်း စုဒ်ရှိသော (ပေ၁၄ဝ) ကြောင့် ‘ဥပစာရတော ပန’အစရှိသည်ကို မိန့်သော။
ဥပစာရတော ပန၊ ဥပစာရဈာန်မှကား။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ယာဝ၊ လောက်။ အပ္ပနာ၊ အပ္ပနာသည်။ ဝါ၊ ဈာန်သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တာဝ၊ လောက်။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပညာ၊ ကို။ “အဘိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အောက်ပညာထက် လွန်ရကား ‘အဘိ အဓိကာ ပညာ အဘိညာ’ဟူသော ဝစနတ္ထဖြင့် အဘိညာဟူပါသတည်း။ ထိုပဋိပဒါ အဘိညာသည် အသို့မူ၍ လေးပါးပြားသနည်း စောဒနာရှိရကား ‘သာ ပနာယံ’စသည်ကို တက်သတည်း။
သာ ပနာယံ သာ ပန အယံ ပဋိပဒါ၊ သည်။ ဧကစ္စဿ၊ အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ နီဝရဏာဒိပစ္စနီကဓမ္မသမုဒါစာရဂဟဏတာယ၊ နီဝရဏအစရှိသော ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို ယူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုက္ခာ၊ ဆင်းရဲသည်။ ကိစ္ဆာ၊ ငြိုငြင်သည်။
ဒုက္ခဝေဒနာနှင့် ယှဉ်သောကြောင့် ဒုက္ခဖြစ်သလော စုဒ်ရှိရကား ‘အသုခသေဝနာတိ အတ္ထော’ကို မိန့်သော။
အသုခသေဝနာ၊ မချမ်းသာသော မှီဝဲခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧကစ္စဿ၊ အား။ တဒဘာဝေန၊ ထိုနီဝရဏအစရှိသော ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို ယူခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုခါ၊ ချမ်းသာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ပဋိပဒါ၏ သုခါ ဒုက္ခာဖြစ်ကြောင်းကို ဆရာဆိုပြီ။ အဘိညာ၏ ဒန္ဒာ ခိပ္ပါဖြစ်ကြောင်းကို မဆိုပြီလော စောဒနာရှိရကား ‘အဘိညာပိ’စသည်ကို မိန့်သည်။
အဘိညာပိ၊ သည်လည်း။ ဧကစ္စဿ၊ အား။ ဒန္ဓာ၊ နှေးသည်။ မန္ဒာ၊ နုန့်သည်။ အသီဃပ္ပဝတ္တိ၊ မလျင်သော ဖြစ်ခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧကစ္စဿ၊ အား။ ခိပ္ပါ၊ လျှင်သည်။ အမန္ဒာ၊ မနုန့်သည်။ သီဃပ္ပဝတ္တိ၊ လျင်သော ဖြစ်ခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အာဒိတော၊ အစမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ဝိက္ခမ္ဘေန္တော၊ ခွာသည်ရှိသော်။ ဒုက္ခေန၊ ဆင်းရဲသဖြင့်။ သသင်္ခါရေန၊ တိုက်တွန်းသဖြင့်။ သဗ္ဗယောဂေန၊ လုံ့လနှင့် ယှဉ်သဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ပင်ပန်းသည်ဖြစ်၍။ ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ ခွာရ၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသော၊ ခွာအပ်ပြီးသော ကိလေသာရှိသည်ဖြစ်၍။ [ကျမ်း ၅၀] အပ္ပနာပရိဝါသံ၊ အပ္ပနာ၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ ဝသန္တော၊ ဖြစ်စေသည်ရှိသော်။ စိရေန၊ ကြာမြင့်မှ။ အင်္ဂပါတုဘာဝံ၊ ဈာန်အင်္ဂါကို ရခြင်းသို့။ ဝါ၊ ဈာန်အင်္ဂါထင်ရှားဖြစ်ခြင်းသို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဒန္ဓာ၊ နုန့်သော။ အဘိညာ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ခိပ္ပံ၊ လျင်စွာ။ အင်္ဂပါတုဘာဝံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ခိပ္ပာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ဝိက္ခမ္ဘေန္တော၊ ရှိသော်။ သုခေန၊ လွယ်သဖြင့်။ အကိလမန္တော၊ မပင်မပန်းသည်ဖြစ်၍။ ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ ၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သုခါ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
သမထပက္ခ၌ ဆိုပြီး၍ ဝိပဿနာပက္ခ၌ မဆိုပြီလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဝိပဿနာပက္ခေ ပန’စသည်ကို မိန့်သော်။
ဝိပဿနာပက္ခေ ပန၊ ၌ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ရူပါရူပမုခေန၊ ရုပ်နာမ်တရားကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အဘိနိဝိသန္တော၊ နှလုံးသွင်းသည်ရှိသော်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ မဟာဘူတာနိ၊ တို့ကို။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ သိမ်းဆည်း၍။ ဝါ၊ လက္ခဏာအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပိုင်းခြားယူသည်ဖြစ်၍။ (ပေ ၁၄၁) ဥပါဒါရူပံ၊ ဥပါဒါရုပ်ကို။ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ သိမ်းဆည်း၏။ ဝါ၊ လက္ခဏာအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ ယူ၏။ အရူပံ၊ နာမ်ကို။ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ၏။ ရူပါရူပံ ပန၊ ရုပ်နာမ်တရားကိုကား။ ပရိဂ္ဂဏှန္တေ၊ လက္ခဏာအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ ယူသည်ရှိသော်။ ဒုက္ခေန၊ သဖြင့်။ ကသိရေန၊ ငြိုငြင်သဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ၍။ ပရိဂ္ဂဟေဟုံ၊ ငှာ။ သက္ကောတိ၊ ၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရိဂ္ဂဟိတရူပါရူပဿ ပန၊ ပိုင်းခြား၍ ယူအပ်ပြီးသော ရုပ်နာမ်တရားရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အားကား။ ဝိပဿနာပရိဝါသေန၊ ဝိပဿနာကို ဖြစ်စေသဖြင့်။ (ဝိပဿနာပရိဝါသေဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ၌ဟုပေး)။ မဂ္ဂပါတုဘာဝဒန္ဓတာယ၊ မဂ်ထင်ရှားဖြစ်ခြင်း နှေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဒန္ဓာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ထိုပုဂ္ဂိုလ်သာ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညဖြစ်သည် မဟုတ်ဟု ပြလိုရကား ‘ယောပိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယောပိ ပုဂ္ဂလော၊ သည်လည်း။ ရူပါရူပံ၊ ကို။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ ၍။ နာမရူပံ၊ နာမ်ရုပ်ကို။ ဝဝတ္ထပေန္တော၊ မှတ်သည်ရှိသော်။ (ဤသည်ကား နာမ်ရုပ်မျှသာတည်း။ တစ်စုံတစ်ခုသော သတ္တဝါမဟုတ်ဟု မှတ်သည်ဟူလိုသော်)။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ ကသိရေန၊ ဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ၍။ ဝဝတ္ထပေတိ၊ မှတ်၏။
ဒုက္ခာပဋိပဒါ၏အကြောင်းကို ပြပြီး၍ ဒန္ဓာဘိညာ၏ အကြောင်းကို ပြလိုရကား ‘ဝဝတ္ထပိတေ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သော်။
နာမရူပေ၊ ကို။ ဝဝတ္ထပိတေ စ၊ သော်လည်း။ ဝိပဿနာပရိဝါသံ၊ ဝိပဿနာ၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ ပရိဝသန္တော၊ ဖြစ်စေသည်ရှိသော်။ စိရေန၊ မှ။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတုံ၊ ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ သက္ကောတိ၊ ၏။ တဿာပိ ပုဂ္ဂလဿ၊ အားလည်း။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒန္ဓာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ထိုသို့သာ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာဖြစ်သည်မဟုတ်သေးဟု ပြပြန်လိုရကား ‘အပရော’စသည်ကို တက်သော်။
အပရော၊ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ နာမရူပမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ ဝဝတ္ထပေတွာ၊ မှတ်၍။ ပစ္စယေ၊ နာမ်ရုပ်၏ အကြောင်းတို့ကို။ ပရိဂ္ဂဏှန္တော၊ ရှိသော်။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ ကသိရေန၊ ဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ၍။ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ၏။
ဤကား ဒုက္ခာပဋိပဒါဖို့။ ဒန္ဓာဘိညာကို ပြလိုရကား ‘ပစ္စယေ စ’အစရှိသည်ကို မိန့်သည်။ ပစ္စယေ စ၊ တို့ကိုလည်း။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဝိပဿနာပရိဝါသံ၊ ကို။ ဝသန္တော၊ ရှိသော်။ စိရေန၊ မှ။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေဟိ၊ ဖြစ်စေ၏။ ဧဝမ္ပိ၊ ဤသို့လည်း။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒန္ဓာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အပရော၊ သည်။ ပစ္စယေပိ၊ တို့ကိုလည်း။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ ၍။ လက္ခဏာနိ၊ တို့ကို။ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော၊ ထိုးထွင်း၍ သိသည်ရှိသော်။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ ကသိရေန၊ ဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ၍။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ၏။
ဒုက္ခာ ပဋိပဒါကို ပြပြီး၍ ဒန္ဓာဘိညကို ပြခြင်းငှာ ‘ပဋိဝိဒ္ဓလက္ခဏော စ’အစရှိသည်ကို မိန့်သည်။
ပဋိဝိဒ္ဓလက္ခဏော စ၊ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သော လက္ခဏာရှိသည်ဖြစ်၍လည်း။ ဝိပဿနာပရိဝါသံ၊ ကို။ ဝသန္တော၊ ဖြစ်စေသည်ရှိသော။ စိရေန၊ မှ။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတိ၊ ၏။ ဧဝမ္ပိ၊ လည်း။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒန္ဓာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အပရော၊ သည်။ လက္ခဏာနိပိ၊ တို့ကိုလည်း။ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ၊ ၍။ ဝိပဿနာဉာဏေ၊ သည်။ တိက္ခေ၊ ထက်လတ်သော်။ သူရေ၊ ရဲလတ်သော။ သုပ္ပသန္နေ၊ ကောင်းစွာ ကြည်လင်လတ်သော်။ ဝဟန္တေ၊ ရွက်ဆောင်လတ်သော်။ ဥပ္ပန္နံ၊ ဖြစ်သော။ ဝိပဿနာနိကန္တိံ၊ ဝိပဿနာ၌ တပ်ခြင်းကို။ ပရိယာဒိယမာနော၊ ကုန်ခန်းစေသည်ရှိသော်။ (ပေ၁၄၂) ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ ကသိရေန၊ ဖြင့်။ ကိလမန္တော၊ ၍။ ပရိယာဒိယတိ၊ ကုန်ခန်းစေ၏။
ဒန္ဓာဘိညကို ပြအံ့သောငှာ ‘နိကန္တိ စ’အစရှိသည်ကို တက်သည်။
နိကန္တိဉ္စ၊ ဝိပဿနာ၌ တပ်ခြင်းကိုလည်း။ ပရိယာဒိယိတွာ၊ ၍။ ဝိပဿနာပရိဝါသံ၊ ကို။ ဝသန္တော၊ ရှိသော်။ စိရေန၊ မှ။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတိ၊ ၏။ ဧဝမ္ပိ၊ လည်း။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒန္ဓာ၊ သော။ အဘိညာ နာမ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမိနာဝ ဥပါယေန၊ ဤနည်းဖြင့်သာလျှင်။ ဣတရာပိ၊ ဤမှတစ်ပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါ၊ တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဧတ္ထ ပန၊ ဤအရာ၌ကား။ ဝိပဿနာပက္ခိကာ ဧဝ၊ ဝိပဿနာအဖို့၌သာ ဖြစ်ကုန်သော။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါ၊ တို့ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းကို အလိုရှိအပ်သောကြောင့် ဝိပဿနာပက္ခိကဖြစ်သော ပဋိပဒါလေးပါးကိုသာ မှတ်အပ်၏ဟူလိုသော်။ ပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်အရ များခဲ့၏။ အဘယ်လေးယောက်နည်း ပုစ္ဆာရှိရကား ‘စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာတိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပဋိပဒါကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပဋိပန္နကပုဂ္ဂလာ၊ ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ ပန ပဋိပဒါဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဟေတုပါယဖလေဟိ၊ ဟေတုဥပါယဖလတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တဏှာစရိတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ တဏှာစရိတအဖြစ် မန္ဒပည၏အဖြစ်သည် ‘ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ’ဟု ဆိုအပ်သော ပဌမပဋိပဒါ၏ ဟေတုမည်၏။ တဏှာစရိတအဖြစ် ဥဒတ္ထပညာ၏ အဖြစ်သည် ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာဟု ဆိုအပ်သော ဒုတိယပဋိပဒါ၏ ဟေတုမည်၏။ ဒိဋ္ဌိစရိယအဖြစ် မန္ဒပညာ၏ အဖြစ်သည် သုခါ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာဟု ဆိုအပ်သော တတိယပဋိပဒါ၏ ဟေတုမည်၏။ ဒိဋ္ဌိစရိတအဖြစ် ဥဒတ္ထပညာ၏အဖြစ်သည် သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာဟု ဆိုအပ်သော စတုတ္ထပဋိပဒါ၏ ဟေတုမည်၏။ သတိန္ဒြေ, သမာဓိန္ဒြေ, ဝီရိယိန္ဒြေ, ပညိန္ဒြေတို့သည်လည်းကောင်း။ သတိပဋ္ဌာန်, ဈာန်, သမ္မပဓာန်, သစ္စာတို့သည်လည်းကောင်း အစဉ်အတိုင်း ပဋိပဒါတို့၏ ဥပါယအကြောင်း မည်၏။ ဤဟေတုကြောင့် ဥပါယအကြောင်းတို့တွင် ဇနကနိမ္မာဒကအကြောင်းသည် ဟေတုမည်၏။ ဥပနိဿယအကြောင်းသည် ဥပါယမည်၏။ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းသည် ဖလမည်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ စရိတန္တိ၊ ကား။ စရိယာ၊ အကျင့်။ ဝုတ္တိ၊ အကျင့်။ ဣတိအယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ တဏှာယ၊ သည်။ နိဗ္ဗတ္တိကံ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ စရိတံ၊ အကျင့်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တဏှာစရိတော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ (ဤ၌ အချို့စာ ဝါသဒ္ဒါ မရှိ)။ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ တဏှာယ၊ သည်။ ပဝတ္တိတော၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ စရိတော၊ အဇ္ဈာသယဟု ဆိုအပ်သော စရိုက်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၅၁] တဏှာစရိတော၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ လောဘဇ္ဈာသယော၊ လောဘဟု ဆိုအပ်သော အဇ္ဈာသယရှိ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒိဋ္ဌိစရိတောတိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။ မန္ဒောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ မန္ဒိယံ၊ ဟူ၍။ ဝါ၊ နုန့်သည်၏ အဖြစ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တာယ၊ (ပေ၁၄၃) ထိုအဝိဇ္ဇာနှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ မန္ဒော၊ မည်၏။ မောဟာဓိကော၊ ဓောဟလွန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သတိန္ဒြိယေနာတိ၊ ကား။ အာဓိပစ္စံ၊ အစိုးရသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝါ၊ အကြီး၏ အဖြစ်ကို။ ကုရုမာနာယ၊ ပြသော။ သတိယာ၊ ဖြင့်။
အဘယ်ကြောင့် သတိန္ဒြေဖြင့် ထွက်မြောက်သနည်း။ သမာဓိန္ဒြေအစရှိသည်ဖြင့်လည်း မထွက်မြောက်ကောင်းပါသလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘သတိန္ဒြိယမေဝ။ လ။ ဟောတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ သတိန္ဒြိယမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဝိသဒံ၊ သန့်ရှင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သတိန္ဒြိယေန၊ ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ထွက်မြောက်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သတိန္ဒြေသာ သန့်ရှင်းသောဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုဘိသနည်း။ သမာဓိန္ဒြေအစရှိသည်သည်လည်း သန့်ရှင်းသည် မဟုတ်လော။ စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မာ၊ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာစရိတတာယ၊ တဏှာသည်ဖြစ်စေအပ်သော စရိုက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ ရှေးအဖို့၌။ ကောသဇ္ဇာဘိဘဝေန၊ ပြင်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်သဖြင့်။ ဝီရိယံ၊ သည်။ ဗလဝံ၊ အားရှိသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ မောဟာဓိကတာယ၊ လွန်သော မောဟရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပညာ၊ သည်။ ဗလဝတီ၊ အားရှိသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တဒုဘယေနာပိ၊ ထိုတဏှာစရိုက်ရှိသည်၏အဖြစ်။ လွန်သော မောဟရှိသည်၏အဖြစ်ဟူသော နှစ်ပါးသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ သမာဓိ၊ သည်။ ဗလဝါ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သတိန္ဒြိယမေဝ၊ လ။ ဟောတီ”တိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ သတိပဋ္ဌာနေဟိ၊ နိဿယေဟီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။
ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာကား အဘယ့်ကြောင့် ဖြစ်သနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘တဏှာစရိတတာယ စဿ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာစရိတတာယ စ၊ တဏှာသည် ဖြစ်စေအပ်သော စရိုက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ အဿ၊ ထိုတဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနံ၊ ကိလေသာကို ခွာခြင်းသည်။ န သုကရံ၊ မလွယ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခာ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝိသဒဉာဏတာယ၊ မသန့်ရှင်းသော ဉာဏ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒန္ဓာဘိညာ၊ နုန့်သော အဘိညာဉ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ဝုတ္တနယံ၊ ကို။ အာနေတွာ၊ ၍။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ နိယျာတီတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော၊ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ။ နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ထွက်မြောက်၏။
ဥဒတ္ထောတိ၊ ကား။ ဥဒအတ္ထော၊ ပြန့်ပြောသော ပညာရှိသော။
အတ္ထသဒ္ဒါကား သဘောဟောတည်း။ ထိုသဘောဟူသည်လည်း ဤ၌ ပညာတည်းဟု ပြခြင်းငှာ ဥဠာရပညော’စသည် မိန့်။
ဥဠာရပညော၊ ပြန့်ပြောသော ပညာရှိသော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပညာသဟာယပဋိလာဘေန စ၊ ပညာတည်းဟူသော အဖော်ကို ရသဖြင့်လည်း။ အဿ၊ ထိုတဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ၏။ သမာဓိ၊ သည်။ တိက္ခော၊ ထက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သမ္မယုတ္တေသု ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အာဓိပစ္စံ၊ အကြီး၏ အဖြစ်ကို။ ဝတ္တေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သမာဓိန္ဒြိယေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဝိသဒဉာဏတ္တာ၊ သန့်ရှင်းသော ဉာဏ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “ခိပ္ပါဘိညာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဈာနာနံ၊ တို့၏။ သမာဓိပဓာနတ္တာ၊ သမာဓိ (ပေ၁၄၄) လျှင် ပြဓာန်းခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဈာနေဟိ နိဿယေဟီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသည်လျှင်။ ဝိသေသော၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ ပုရိမသဒိသမေဝ၊ ရှေးနှင့် တူသလျှင်ကတည်း။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝါ၊ ဒိဋ္ဌိသည် ဖြစ်စေအပ်သော စရိုက်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အနိယျာနိကမဂ္ဂမ္ပိ၊ ဝဋ်မှ မထွက်မြောက်စေတတ်သော အကြောင်းကိုလည်း။ နိယျာနိကန္တိ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော အကြောင်းဟူ၍။ မညမာနော၊ အောက်မေ့သည်ဖြစ်၍။ တတ္ထ၊ ထိုဝဋ်မှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော အကြောင်း၌။ ဥဿာဟဗဟုလတ္တာ၊ များစွာ အားထုတ်ခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝီရိယာဓိကော၊ လွန်သော ဝီရိယရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝီရိယာဓိကတာယေဝ စ၊ လွန်သော ဝီရိယရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်လည်း။ အဿ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနံ၊ သည်။ သုကရံ၊ လွယ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုခါ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝိသဒဉာဏတာယ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဒန္ဓာဘိညာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ဒိဋ္ဌိစရိတော မန္ဒော”တိ အာဒိနာ၊ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိသလျှင်ကတည်း။
သစ္စေဟီတိ၊ ကား။ အရိယသစ္စေဟိ၊ တို့ဖြင့်။
သစ္စာတို့သည် အဘယ်သို့ နိဿယဖြစ်ကုန်သနည်း။ အဘယ်၏လည်း နိဿယဖြစ်ကုန်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘အရိယသစ္စာနိ ဟိ၊ လ။ ဟောန္တီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိသစ္စံ၊ ၏။ အရိယသစ္စာနိ၊ တို့သည်။ (ဤကား သာမည၊ နိဿယာ ဟောန္တိသို့ သွား။ လောကိယာနိ၊ လောကုတ္တရာနိကား ဝိသေသနထည့်)။ လောကိယာနိ၊ လောကီသစ္စာတို့သည်။ (၎င်းသို့ သွား)။ ပုဗ္ဗဘာဂဉာဏဿ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော ဉာဏ်၏။ (သမ္မသနဋ္ဌာန နိဿယတို့၌ စပ်)။ သမ္မသနဋ္ဌာနတာယ၊ သုံးသပ်အပ်သော အရာဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နိဿယာနိ၊ မှီရာတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ လှမ်း၍ ပေး)။ လောကုတ္တရာနိ၊ လောကုတ္တရာသစ္စာတို့သည်။ အဓိမုစ္စနတာယ စ၊ ညွှတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ မဂ္ဂဉာဏဿ၊ ၏။ အဘိသမယဋ္ဌာနတာယ စ၊ သိအပ်သော အရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိဿယာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သိအပ်ကုန်၏။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဤပဋိပဒါဝိဘာဂ၌ တဏှာစရိတအစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဥဂ္ဃဋိတညူအစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှ အသီးအခြား မှတ်အပ်ကုန်သလော၊ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧတ္ထ စ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤပဋိပဒါဝိဘာဂ၌လည်း။ ဥဒတ္ထော၊ ပြန့်ပြောသော ပညာရှိသော။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။ မန္ဒော၊ နုန့်သော ပညာရှိသော။ တဏှာစရိတော၊ သည်။ နေယျော၊ မည်၏။ ဣတရေ၊ ဤမှ တစ်ပါးကုန်သော။ ဒွေပိ၊ နှစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ယေန ဝေနေယျတ္တယေန၊ အကြင် ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အပေါင်းဖြင့်။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဒေသနာဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ တဒေဝ ဝေနေယျတ္တယံ၊ ကိုသာလျှင်။ ဣမိနာ ပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ (ပေ ၁၄၅) ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ ဝေနေယျပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ထိုဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ အတ္ထနယယောဇနာယ၊ အတ္ထနယကို ယှဉ်ခြင်း၏။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဥဘောတဏှာစရိတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဝိပဿနာယသာ ဆိုပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာယဟူ၍လည်း ဆိုသနည်း။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘တဏှာယ။ လ။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာယာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာယ၊ ၏။ သမာဓိပဋိပက္ခတ္တာ၊ သမာဓိ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဏှာစရိတော၊ သည်။ ဝိသုဇ္ဈမာနော၊ စင်ကြယ်သည်ရှိသော်။ သမာဓိမုခေန၊ သမာဓိကို အရင်းပြု၍ ဘာဝနာကို အားထုတ်ခြင်းဖြင့်။ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၅၂] “သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ယင်းသို့ သမာဓိကို အရင်းပြု၍ ဘာဝနာကို အားထုတ်ခြင်းဖြင့် စင်ကြယ်ပါသော် ‘သမထေန’ဟူ၍သာ ဆိုပါလော၊ အသို့မူ၍ ‘သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ဝိပဿနာယ’ဟူ၍ ဆိုဘိသနည်း။ စောဒနာရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘သမထ၊ လ။ ဝိပဿနာယာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သော်။
“သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော ပန၊ ကြောင့်ကား။ သမ္မာဒိဋ္ဌိသဟိတေနေဝ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိနှင့် တကွသာဖြစ်သော။ သမ္မာသမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ နိယျာနံ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သမ္မာသမာဓိနာ ဧဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ နိယျာနံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ဝိပဿနာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ “ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တီတိ အရတတ္တဖလသမာဓီ”တိ၊ ဟူ၍။ သင်္ဂဟေသု၊ အဋ္ဌကထာတို့၌။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ ဆိုသော် အရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိကိုပင် ဤ၌ မှတ်ရမည်လော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘ဣဓ ပန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဓ ပန၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌ကား။ အနာဂါမိဖလသမာဓီတိ၊ အနာဂါမိဖိုလ်သမာဓိဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ သေက္ခဖလံ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ ကာမဓာတုသမတိက္ကမနံ’ဟူ၍ ဆိုလတံ့ဟူလိုသော်။ အနာဂါမိဖလသမာဓိကို အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ အရဟတ္တဖလသမာဓိကိုသာ ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်လော။ ပုစ္ဆာရှိသောကြောင့် ‘သော။ လ။ ကာရီတိ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော၊ ထိုအနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သမာဓိသ္မိံ၊ ၌။ ဝါ၊ ကို။ ပရိပူရကာရီ၊ ဖြည့်ခြင်းကို ပြုလေ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာနဂါမိဖလသမာဓီတိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တံ့။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၏အရ သရူပတ္ထကို ဆိုပြီ။ ဝစနတ္ထကား အဘယ်နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိဟူသော ပုဒ်၌။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ရဉ္ဇနဋ္ဌေန၊ တပ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ရာဂေါ၊ မည်၏။ ဧတာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ၊ ဖြင့်။ သော ရာဂေါ၊ ထိုရာဂသည်။ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ကင်း၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ စေတောဝိမုတ္တိ၊ သည်။ ရာဂဝိရာဂါ၊ မည်၏။ တာယ ရာဂဝိရာဂါယ၊ ထိုရာဂမှ ကင်းကြောင်းဖြစ်သော စေတောဝိမုတ္တိဖြင့်။ (ဤကား ဝိဘတျန်ခံသည်)။
ပကတိသဘောအားဖြင့် ရာဂကင်းသောကြောင့် ရာဂဝိရာဂမည်သလော စောဒနာကြောင့် ‘ရာဂပ္ပဟာယိကာယာတိ အတ္ထော’ကို မိန့်သတည်း။
ရာဂပ္ပဟာယိကာ (ပေ ၁၅၈) ယ၊ ရာဂကို ပယ်တတ်သော စေတောဝိမုတ္တိဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ပယ်သောကြောင့် ရာဂကင်းသည်။ ပကတိသဘောအားဖြင့် မရှိသောကြောင့် ကင်းသည် မဟုတ်ဟူလိုသော်)။
စေတောဝိမုတ္တိယာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ စေတောတိ၊ ကား။ စိတ္တံ၊ စိတ်တည်း။ တဒပဒေသေန စ၊ ထိုစိတ်ကို ညွှန်သဖြင့်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ သမာဓိ၊ ကို။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ “စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့တည်း။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန၊ ငြိမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဋိပက္ခတော၊ ဆန့်ကျင်ဘက် တရားမှ။ ဝိမုစ္စတိ၊ လွတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တေန၊ ထိုဆန့်ကျင်ဘက် တရားသည်။ ဝိမုတ္တော၊ လွှတ်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တတော၊ ထိုဆန့်ကျင်ဘက် တရားမှ။ ဝိမုစ္စနံ၊ လွတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ သမာဓိယေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
န ပညာဟူ၍လည်းကောင်း။ န စိတ္တံဟူ၍လည်းကောင်း ဧဝကို လှန်စေသော ဝိမုတ္တိ၏အရ သမာဓိဟု အဘယ်သဘောဖြင့် သိပါသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ယထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
လောကိယကထာယံ၊ လောကီဒေသနာ၌။ သညာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ စိတ္တဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဒေသနာသီသံ၊ ဒေသနာ၏ ပဓာနသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဝစနဿ၊ ၏။ သာဓကံ၊ သော။ ယထာ ကိံဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “ကိံ စိတ္တော တွံ ဘိက္ခူ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အာဟ၊ ၏။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ လောကုတ္တရကထာယံ၊ လောကုတ္တရာဒေသနာ၌။ ပညာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သမာဓိ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဒေသနာသီသံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဝစနဿ၊ ၏။ သာဓကံ၊ သော။ ယထာ ကိံ ဝစနံ၊ ကို။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အာဟ၊ ၏။
ယင်းသို့ ပညာ သမာဓိ ပညာ လောကုတ္တရာဒေသနာ၌ ဒေသနာသီသဖြစ်ပါသော် စေတောဝိမုတ္တိအရကို ပညာဟူ၍လည်းကောင်း။ ပညာသမာဓိဟူ၍လည်းကောင်း ဆရာဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ သမာဓိသာဟု ဆိုလေသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တေသု။ လ။ သမာဓိယေဝါတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေသု၊ ထိုပညာသမာဓိတို့တွင်။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ ရာဂဿ၊ ၏။ ဥဇုဝိပစ္စနီကတော စ၊ ဖြောင့်ဖြောင့်ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမတာဝစနတော စ၊ သမထလျှင် ရှေ့သွားရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသောကြောင့်လည်းကောင်း။ စေတောဂ္ဂဟဏေန၊ စေတောသဒ္ဒါဖြင့်။ သမာဓိ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဝိမုတ္တိဝစနေန စ၊ ဝိမုတ္တိသဒ္ဒါဖြင့်လည်း။ တထာ၊ တူ။ သမာဓိ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သမာဓိယေဝါ”တိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ စေတော စ၊ စိတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ၊ ထိုစိတ်သည်။ ဝိမုတ္တိ စ၊ ဝိမုတ္တိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စေတောဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။
သမာနာဓိကရဏ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စေတောဝိမုတ္တိသဒ္ဒါတို့၏ သမာသကို ပြုပြီး၍ ဘိန္နာဓိကရဏ၏ အစွမ်းအားဖြင့် (ပေ ၁၅၉) ဆိုပြန်အံ့သောငှာ ‘အထ ဝါ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ဝုတ္တပ္ပကာရေဿဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားရှိသည်သာ ဖြစ်သော။ စေတသော၊ စိတ်၏။ ပဋိပက္ခတော၊ မှ။ ဝိမုတ္တိ ဝိမောက္ခော၊ လွတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စေတောဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ စေတသိဖလဝိညာဏေ၊ ဖိုလ်ဝိညာဉ်၌။ ဝါ၊ ဖိုလ်စိတ်၌။ ဝုတ္တပ္ပကာရာဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ ဝိမုတ္တိ၊ လွတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စေတောဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ (ဤပုဒ်၏အခြားမဲ့၌ သာ စေတောဝိမုတ္တိဟု အချို့စာရှိ၏။ အချို့စာကား မရှိ။ မရှိသည်သာ သင့်သကဲ့သို့ ထင်၏။ ဆင်ခြင်)။
အညပဒတ္ထ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြပြန်လိုရကား ‘စေတသော ဝါ’ အစရှိသော ဝိကပ်ကို အားထုတ်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ ဧတသ္မိံ၊ ဤသမာဓိ၌။ စေတသော ဖလဝိညာဏဿ၊ ၏။ ပဋိပက္ခတော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားမှ။ ဝိမုတ္တိ ဝိမောက္ခော၊ လွတ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စေတောဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ သမာဓိယေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ပညာဝိမုတ္တိယာတိ ဧတ္ထပိ၊ ၌လည်း။ အယံ နယော၊ ကို။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤဝိညာဉ်၏ ပရိယာယ်ကို ဖြစ်သော စေတောသဒ္ဒါနှင့် ဆိုအပ်ပြီးသော ယောဇနာခြင်း မဖြစ်သင့်ရကား ယထာသမ္ဘဝံဟုသာ ကြိယာဝိသေသနကို မိန့်သည်)။
ရှေးကဲ့သို့ ‘သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ဝိပဿနာယ’ဟု ဆိုပါလော။ အသို့မူ၍ ‘ဝိပဿနာ ပုဗ္ဗင်္ဂမေန သမထေန’ဟု ဆိုသနည်း။ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓိ ဖြစ်ခဲ့ဟု ပါဌ်၌ စောဒနာရှိလေရကား ‘ဒိဋ္ဌိယာ။ လ။ ဝိသုဇ္ဈတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဒိဋ္ဌိယာ၊ သည်။ (ပဝတ္တိသို့ ဆိုက်)။ သဝိသယေ၊ မိမိအရာ၌။ ပညာသဒိသီ၊ ပညာနှင့် တူသော။ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ဝိသုဇ္ဈတိ၌ စပ်)။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ သည်။ ဝိသုဇ္ဈမာနော၊ ရှိသော်။ ပညာမုခေန၊ ပညာကိုအဦးပြုသဖြင့်။ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဥဘော ဒိဋ္ဌိစရိတာ ဝိပဿနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇာ ဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တီတိ၊ ကား။ အရဟတ္တဖလပညာ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ပညာတည်း။
သမထပုဗ္ဗင်္ဂမဖြစ်သော ပဋိပဒါတို့ဖြင့် ထွက်မြောက်ကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်းဖြင့် အဘယ်ကြောင့် ဆောင်အပ်ကုန်သနည်း။ တစ်ပါးသော နည်းဖြင့်လည်း ဆောင်အပ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာကြောင့် ‘သမထ။ လ။ ဟာတဗ္ဗာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သမထဂ္ဂဟဏေန၊ သမထကို ယူသဖြင့်။ တပ္ပဋိပက္ခတော၊ ထိုသမထ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဏှဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိပဿနာဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ တပ္ပဋိပက္ခတော၊ ထိုဝိပဿနာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (လိုက်စေသည်)။ အဝိဇ္ဇဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ပဌမနယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ အရာသို့။ သုခေန၊ လွယ်သဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေ၊ လ။ ဟာတဗ္ဗာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
[ကျမ်း ၅၃] တတ္ထ၊ ထိုပဋိပဒါတို့တွင်။ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာ ပဋိပဒါတိ၊ ဟူသည်ကား။ ပုရိမာ၊ ရှေးဖြစ်ကုန်သော။ ဒွေ ပဋိပဒါ၊ တို့သည်။ ဣတရာ၊ ဤမှတစ်ပါးသော နောက်ပဋိပဒါနှစ်ပါးတို့သည်။ ဝိပဿနာပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ဝိပဿနာ ရှေ့သွားရှိသော ပဋိပဒါမည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဟာသဒ္ဒါသည် ဂတိအနက်ရှိ၏။ ဂတိကိုလည်း ဤ၌ ဉာဏ်ကို လိုအပ်ရကား (ပေ ၁၆ဝ) ‘ဟာတဗ္ဗာတိ ဂမေတဗ္ဗာ’ဟု ဖွင့်သော်)။
ဟာတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ ဂမေတဗ္ဗာ၊ ရောက်စေအပ်ကုန်၏။ နေတဗ္ဗာ၊ သိစေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိပဿနာယ၊ ၏။ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တသညာဘာဝတော စ၊ အနိစ္စသညာ ဒုက္ခသညာ အနတ္တသညာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အသုဘသညာယ၊ ၏။ ဒုက္ခသညာပရိဝါရတ္တာ စ၊ ဒုက္ခသညာ၏ အခြံအရံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ဣမာ သညာ၊ တို့ကို။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဒဿိတာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တပ္ပဋိပက္ခေန၊ ထိုငါဟူသော သညာတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာ စ၊ တို့ကိုလည်း။ ဒဿိတာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သကလဿ၊ သော။ သီဟဝိက္ကီဠိတနယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ ကို။ သုခေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေ ဝိပဿနာ၊ လ။ ဟာတဗ္ဗာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ပဋိပဒါဝိဘာဂဖြင့် ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို ပြပြီးလျက် အသို့မူ၍ ‘သွာယံ ဟာရော’အစရှိသော ပါဌ်ကို ကစ္စည်းမဟာထေရ် မိန့်ပြန်လေသနည်းဟူသော စောဒနာရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဧဝံ ပဋိပဒါ။ လ။ သမ္ဘဝတီ”တိ အာဒိမာဟ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ဉာဏဝိဘာဂဖြင့် ပုဂ္ဂလဝိဘာဂကို ပြလိုသည်ရှိသော် ‘ကတ္ထ ယာ ဝိပဿနာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကိုသာ ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘ယဿ သတ္ထာ ဝါ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုလေသနည်း စောဒနာရှိပြန်ရာသည်ကို ရည်၍ ‘ယေန ပုဂ္ဂလဝိဘာဂဒဿနေန။ လ။ ဒေဿတုံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သတည်း။
ယင်းသို့ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂကို ပြသဖြင့် ဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်၍ ထိုဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌ ဒေသနာဟာရကို ယှဉ်လိုပါသော် ‘ယဿ သတ္ထာ ဝါ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘သွာယံ ဟာရော ကတ္ထ သမ္ဘဝတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုပြန်လေသနည်းဟု စောဒနာဖြစ်ရာသည်ကို ရည်၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဣမဿ။ လ။ ပုစ္ဆိတွာ’ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အသို့မူ၍ ဟာရ၏ ဖြစ်ရာအပြားကို မေးသနည်း။ မမေးသော်လည်း ပုဂ္ဂလဝိဘာဂကို ပြခြင်း ကိစ္စပြီးကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မာ။ လ။ ဝိနယတ္ထာ တသ္မာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝေနေယျတို့အား ဆုံးမခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိရကား ‘ဝိနယနဉ္စ။ လ။ နိဗ္ဗတ္တနံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ယင်းသို့ဖြစ်သော် မြတ်စွာဘုရားဒေသနာတော်သည် ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်းအကျိုးရှိပါသလော။ ဒေသနာ၏ ဖြစ်ရာအပြားကိုသာ မမေးအပ်ကောင်းပါသလော။ အသို့မူ၍ ဟာရ၏ဖြစ်ရာ အပြားကို မေးဘိသနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာကြောင့် ‘ယထာ။ လ။ ဗျာပါရော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၇။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဝေနေယျပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဉာဏဝိဘာဂေန၊ သုတမယ အစရှိသော ဉာဏ်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒေဿန္တော၊ ပြတော်မူလိုသော။ အာစရိယော၊ အရှင်မဟာကစ္စည်းဆရာသည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာ၊ သည်။ ယာဝဒေဝ ဝေနေယျဝိနယတ္ထာ၊ ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်းအကျိုး အပိုင်းအခြားရှိသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝိနယနဉ္စ၊ ဆုံးမခြင်းဟူသည်လည်း။ နေသံ၊ ထိုဝေနေယျတို့အား။ သုတမယာဒီနံ၊ ကုန်သော။ တိဿန္နံ၊ ကုန်သော။ ပညာနံ၊ ပညာတို့ကို။ အနုက္ကမေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ နိဗ္ဗတ္တနံ၊ ဖြစ်စေခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ပေ ၁၆၁) ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာယ၊ ၏။ ပဝတ္တိဘာဝဝိဘာဝနဉ္စ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို ထင်ရှားပြခြင်းသည်လည်း။ ဟာရနယဗျာပါရော၊ ဟာရနယတို့၏ ဗျာပါရသည်။ ဝါ၊ ဟာရနယတို့၏ ကိစ္စသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣမဿ ဟာရဿ၊ ဤဒေသနာဟာရ၏။ သမုဋ္ဌိတပ္ပကာရံ၊ ဖြစ်ရာအပြားကို။ တာဝ၊ စွာ။ ပုစ္ဆိတွာ၊ မေး၍။ ယေန ပုဂ္ဂလဝိဘာဂဒဿနေန၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို ပြသဖြင့်။ ဒေသနာဘာဇနံ၊ ဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ တတ္ထ၊ ထိုဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌။ ဒေသနာဟာရံ၊ ကို။ ဒေသနာယံ၊ သုတ်၌။ ဝါ၊ ဒေသနာ၌။ နိယောဇေတုကာမော၊ ယှဉ်လိုသည်ဖြစ်၍။ တံ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သွာယံ ဟာရော ကတ္ထ သမ္ဘဝတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယဿာတိ၊ ကား။ ယော သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အဋ္ဌဟိ၊ ရှစ်ပါးကုန်သော။ အက္ခဏေဟိ၊ အက္ခဏတို့မှ။ ဝိမုတ္တော စ၊ လွတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သောတာဝဓာနပရိယောသာနာဟိ၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့် မှတ်ခြင်းအဆုံး ရှိကုန်သော။ သမ္ပတ္တီဟိ၊ ပြည့်စုံခြင်းတို့နှင့်။ သမန္နာဂတော စ၊ ပြည့်စုံသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အဋ္ဌက္ခဏသရုပ်ကို ‘တယော အပါယာ အရူပါ၊ အသညံ ပစ္စန္တမ္ပိ စ၊ ပဉ္စန္ဒြိယာနဝေကလ္လံ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ ဒါရုကာ’ဟု ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ မိန့်သည်ကို မှီ၍ သိအပ်၏။
သတ္ထာတိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ၊ မျက်မှောက်၌ဖြစ်သော မြတ်သောအကျိုး တမလွန်၌ဖြစ်သော မြတ်သောအကျိုးတို့ဖြင့်။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ အနုသာသနတော၊ ဆုံးမတော်မူတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတ္ထာ၊ မည်၏။ ဓမ္မန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယထာနုသိဋ္ဌံ၊ ဆုံးမတော်မူတိုင်း။ ပဋိပဇ္ဇမာနေ၊ ကျင့်ကုန်သော သူတို့ကို။ အပါယေသု၊ တို့၌။ အပတမာနေ၊ မကျစေသည်တို့ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဓာရေတိ၊ ဆောင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မော၊ ၏။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသယတီတိ၊ ကား။ သင်္ခေပဝိတ္ထာရနယေဟိ၊ အကျဉ်းအကျယ်ဖြစ်သော နည်းတို့ဖြင့်။ ဘာသတိ ကထေတိ၊ ဟော၏။ အညတရောတိ၊ ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာဝကေသု၊ တို့တွင်။ အညတရော၊ တစ်ယောက် တစ်ယောက်သော။ ဂရုဋ္ဌာနီယောတိ၊ ကား။ သီလသုတာဒိဂုဏဝိသေသယောဂေန၊ သီလအကြားအမြင် အစရှိသော ဂုဏ်အထူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဂရုကရဏီယော၊ အလေးပြုအပ်သော။ သဗြဟ္မစာရီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သေဋ္ဌဋ္ဌေန၊ မြတ်သော သဘောကြောင့်။ သကလံ၊ သော။ သတ္ထုသာသနံ၊ ကို။ ဗြဟ္မံ၊ ဗြဟ္မဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ သမံ၊ အညီအညွတ်။ ဝါ၊ ကား။ သဟ၊ တကွ။ ဗြဟ္မံ၊ မြတ်သော သာသနာကို။ စရတိ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ကျင့်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗြဟ္မစာရီ၊ မည်၏။ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတီတိ၊ ကား။ “ယော ဘဂဝါ၊ သည်။ ဧဝရူပဿ၊ သော။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ ဒေသေတာ၊ ဟောတော်မူ၏။ သော ဘဂဝါ၊ သည်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝတ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင် သိတော်မူပေစွတကား”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တထာဂတေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ အယံ ဓမ္မော၊ ကို။ ဝါ၊ သည်။ “သွာက္ခာတော၊ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော။ ယော ဓမ္မော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏော၊ စင်စစ် ပြည့်စုံ၏။ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓေါ၊ စင်စစ် စင်ကြယ်၏။ အယံ ဓမ္မော၊ ကို။ သွာက္ခာတော ဝတ၊ ကောင်းစွာ ဟောအပ်လေစွတကား”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဓမ္မေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ သဒ္ဓံ၊ ယုံကြည်ခြင်းကို (ပေ ၁၆၂) လဘတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ရ၏ဟူသည်။ တထဂတအားဖြင့် ရသည် မဟုတ်ဟု ပြအပ်သောငှာ ဥပ္ပါဒေတီတိ အတ္ထောကို မိန့်သော်။
ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
တတ္ထာတိ၊ ကား။ ယထာသုတေ၊ အကြင် အကြင် ကြားအပ်သော။ ဝါ၊ ကြားအပ်တိုင်းသော။ ယထာပရိယတ္တေ၊ အကြင် အကြင် သင်အပ်သော။ ဝါ၊ သင်အပ်တိုင်းသော။ တသ္မိံ ဓမ္မေ၊ ထိုတရား၌။ ဝီမံသာတိ၊ ကား။ ပါဠိယာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပါဠိအတ္ထဿ စ၊ ပါဠိ၏ အနက်ကို လည်းကောင်း။ ဝီမံသနပညာ၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်သော ပညာသည်။ သေသံ၊ ကြွင်းသော ဥဿာဟနာ အစရှိသော သုံးပုဒ်သည်။ တဿာ ဧဝ၊ ထိုဆင်ခြင်သော ပညာ၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ ဝေဝုစ်တည်း။
အဘယ့်ကြောင့် ဝေဝုစ်ဖြစ်အံ့နည်း။ အနက်အသီးလည်း ဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော ဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘သာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုစုံစမ်းဆင်ခြင်သော ပညာကို။ ယထာဝုတ္တဝီမံသနေ၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော စုံစမ်းဆင်ခြင်ခြင်း၌။ သင်္ကောစံ၊ တွန့်ခြင်းသို့။ အနာပဇ္ဇိတွာ၊ မရောက်မူ၍။ ဥဿဟနဝသေန၊ အားထုတ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥဿာဟနာတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ တုလနဝသေန၊ နှိုင်းချိန်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တုလနာတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဥပပရိက္ခဏဝသေန၊ ကပ်၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကြည့်ရှုခြင်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ ဆင်ခြင်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥပပရိက္ခာတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿာ ဧဝ၊ ထိုစုံစမ်းဆင်ခြင်သော ပညာ၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
အနက်အထူးအားဖြင့် ပြပြန်လိုရကား ‘အထ ဝါ’အစရှိသောပါဌ်ကိုမိန့်သည်။
အထ [ကျမ်း ၅၄] ဝါ၊ ကား။ ဝီမံသတိ၊ စုံစမ်းတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝီမံသာ၊ မည်၏။ သာ၊ ထိုဝီမံသပညာသည်။ ပဒပဒတ္ထဝိစာရဏာ၊ ပုဒ်ကိုလည်းကောင်း။ ပုဒ်၏အနက်ကိုလည်းကောင်း ဆင်ခြင်တတ်သော။ ပညာ၊ တည်း။ ဥဿာဟနာတိ၊ ကား။ ဝီရိယေန၊ သည်။ ဥပတ္ထမ္ဘိတာ၊ ထောက်ပင့်အပ်သော။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ ဓာရဏပရိစယသာဓိကာ၊ ဆောင်ခြင်း လေ့ကျက်ခြင်းကို ပြီးစေတတ်သော။ ပညာ၊ တည်း။ တုလနာတိ၊ ကား။ ပဒေန၊ နှင့်။ ပဒန္တရံ ဝါ၊ ပုဒ်တစ်ပါးကိုလည်းကောင်း။ ဒေသနာယ၊ နှင့်။ ဒေသနန္တရံ ဝါ၊ ဒေသနာတစ်ပါးကို လည်းကောင်း။ တုလယိတွာ၊ နှိုင်းချိန်၍။ သံသန္ဒိတွာ၊ နှီးနှော၍။ ဂဟဏပညာ၊ ယူသောပညာတည်း။ ဥပပရိက္ခာတိ၊ ကား။ မဟာပဒေသေ၊ မဟာပဒေသ၌။ ဩတာရေတွာ၊ ချ၍။ ပါဠိယာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပါဠိအတ္ထဿ စ၊ ပါဠိအနက်ကိုလည်းကောင်း။ ဥပပရိက္ခဏပညာ၊ ကပ်၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်သော ပညာတည်း။ အတ္တဟိတဉ္စ၊ မိမိအစီးအပွားကိုလည်းကောင်း။ ပရဟိတဉ္စ၊ သူတစ်ပါးအစီးအပွားကိုလည်းကောင်း။ အာကင်္ခန္တေဟိ၊ အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည်။ သုယျတိ၊ ကြားအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုတံ၊ မည်၏။ ဒုဒ္ဓန္တိ ယထာ၊ ဒုဒ္ဓံဟူသကဲ့သို့။ ကာလဝစနိစ္ဆာယ၊ အတိတ်ကာလကို ဆိုလိုခြင်း၏။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုတံ၊ မည်၏။
ဤ၌ ‘သုယျတီတိ သုတံ’ဟု ဝတ္တမာနကာလဖြင့် အဘယ်ကြောင့် ပြုသနည်း။ ‘ဘာဝေ ကမ္မနိ သုတေတော’ဟူသော ပရိဘာသာ သဒ္ဒါလက္ခဏာနှင့် အညီ ‘သုယိတ္ထာတိ သုတံ’ဟု အတိတ် (ပေ ၁၆၃) ကာလအားဖြင့် ပြုပါလော့ ဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ကာလ။ လ။ ဒုဒ္ဓန္တိ’ ဟူသောပါဌ် ထွက်သတည်း။
အဓိပ္ပာယ်ကား ဒုဒ္ဓံ၌ အတိတ်ကာလအထူးတို့ကို မဆိုလိုသောကြောင့် ‘ဒုဟိတ္ထာတိ ဒုဒ္ဓံ’ဟု မပြုမူ၍ ‘ဒုယှတီတိ ဒုဒ္ဓံ’ဟု ပြုအပ်သကဲ့သို့ ထိုအတူ အတိတ်ကာလအထူးကို မဆိုလိုသောကြောင့် ‘သုယိတ္ထာတိ သုတံ’ဟု မပြုမူ၍ ‘သုယျတီတိ သုတံ’ဟု ပြုသည်ဟူလိုသော်။
တံ သုတံ၊ ထိုကြားနာအပ်သော တရားဟူသည်။ ကိမ္ပန၊ အဘယ်နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ အဓိကာရတော ဝါ၊ အရာအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (သတ္ထာ ဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိ စသည်ကိုယူ)။ သာမတ္ထိယတော ဝါ၊ ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ပရိယတ္တိဓမ္မောတိ၊ ဟူ၍။ ဝိညာယတိ၊ သိအပ်၏။
ကမ္မသာဓနအားဖြင့် ပြပြီး၍ ယခုအခါ ဘာဝသာဓနအားဖြင့် သုတသဒ္ဒါ၏ ဝစနတ္ထကို ပြလိုရကား ‘အထ ဝါ’ စသည်ကို တက်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ အဓိကာရတော ဝါ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ သာမတ္ထိယတော ဝါ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ (လိုက်စေသည်)။ သဝနံ၊ ကြားနာခြင်း။ သုတံ၊ ကြားနာခြင်း။ သောတဒွါရာနုသာရေန၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ပရိယတ္တိဓမ္မဿ၊ ကို။ ဥပဓာရဏံ၊ ဆောင်ခြင်း။ ဝါ၊ မှတ်ခြင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သုတေန၊ ကြားနာအပ်သော ပရိယတ္တိတရားတည်းဟူသော။ ဟေတုနာ၊ အကြောင်းဖြင့်။ တစ်နည်းကား။ သုတေန၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့် ပရိယတ္တိတရားကို ဆောင်ခြင်း မှတ်ခြင်းတည်းဟူသော။ ဟေတုနာ၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်သော ပညာသည်။ သုတမယီ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဂေါဏတော နိဗ္ဗတ္တံ ဂေါမယံ ဟူ၏သို့ နိဗ္ဗတ္တအနက်၌ မယပစ္စည်းဟူလိုသော်။ ဣတ္ထိလိင်ဖြစ်ရကား သုတမယီဟု ဤကာရန္တ ဖြစ်ပြန်သတည်း။
ပကာရေန၊ အပြားအားဖြင့်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာ၊ မည်၏။ ယာ ဝီမံသာ၊ အကြင် စုံစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော ပညာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤစုံစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော ပညာသည်။ သုတမယီ ပညာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပစ္စေကမ္ပိ၊ အသီးအသီးလည်း။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာတိ၊ ကား။ သုတမယီ ပညာ၊ သည်။ ဝီမံသာဒိပရိယာယဝတီ စ၊ ဝီမံသအစရှိသော ပရိယာယ် ရှိသည်လည်းကောင်း။ ဝီမံသာဒိဝိဘာဂဝတီ စ၊ ဝီမံသအစရှိသော ဝေဖန်ခွဲခြမ်းခြင်း ရှိသည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ စိန္တာမယီ စ၊ စိန္တာမယီပညာသည်လည်း။ ဝီမံသာဒိပရိယာယဝတီ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဝီမံသာဒိဝိဘာဂဝတီ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ အနက်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ‘ဝီမံသာဒိပရိယာယဝတီ’ဟူသော စကားကို ‘ဝီမံသာတိ။ လ။ ဝေစနံ’ ဟူသော ရှေးဝိကပ်ကို ရည်၍ ဆိုသည်။ ‘ဝီမံသာဒိဝိဘာဂဝတီ’ဟူသော စကားကို ‘အထ ဝါ ဝီမံသတီတိ ဝီမံသာ။ လ။ ဥပပရိက္ခဏပညာ’ဟူသော နောက်ဝိကပ်ကို ရည်၍ ဆိုသည်ဟု မှတ်လင့်ကုန်။
ဝါ၊ ကား။ သုတမယီ၊ သုတမယီပညာသည်။ ဩရမတ္တိကာ စ၊ နည်းသော အတိုင်းအရှည်ရှိသည် လည်းကောင်း။ အနဝဋ္ဌိတာ စ၊ အမြဲမတည်သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ စိန္တာမယီ စ၊ သည်လည်း။ ဩရမတ္တိကာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အနဝဋ္ဌိတာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
သုတေန နိဿယေနာတိ၊ ကား။ သုတေန သုတံ၊ ကြားနာအပ်သော။ ပရိယတ္တိဓမ္မေန ပရိယတ္တိဓမ္မံ၊ ကို။ (ဤကား သုတသဒ္ဒါ၏ ဝစနတ္ထ နှစ်ချက်တွင် ရှေးဝိကပ်ကို ရည်သည်)။ ဝါ၊ ကား။ ပရိယတ္တိဓမ္မဿဝနေန (ပေ ၁၄၆) ပရိယတ္တိဓမ္မသဝနံ၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့် ပရိယတ္တိတရားကို ဆောင်ခြင်း မှတ်ခြင်းကို။ (ဤကား နောက်ဝိကပ်ကို ယှဉ်သည်)။ ဥပနိဿယေန ဥပနိဿယံ ကတွာ၊ အမှီပြု၍။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ၊ အထူးအပြားသို့ ရောက်သည်ကို မှတ်ခြင်းအနက်၌။ ကရဏဝစနံ၊ တည်း။ ယထာဝုတ္တံ၊ သော။ သုတံ၊ ကြားနာအပ်သော ပရိယတ္တိတရားကို။ ဝါ၊ သောတဒွါရကို အစဉ်မှီးသဖြင့် ပရိယတ္တိတရားကို ဆောင်မှတ်ခြင်းကို။ ဥပနိဿာယ၊ အမှီပြု၍။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စိန္တာမယိပညာ၌ ဝီမံသအစရှိသည်တို့၏ အထူးကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဝီမံသာတိ အာဒီသု’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဝီမံသာတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ “ဣဒံ၊ ဤသည်ကား။ သီလံ၊ တည်း။ အယံ၊ ကား။ သမာဓိ၊ တည်း။ ဣမေ၊ ဤသည်တို့ကား။ ရူပါရူပဓမ္မာ၊ ရုပ်နာမ်တရားတို့တည်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တို့တည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သဘာဝဝီမံသနဘူတာ၊ သဘောကို စုံစမ်းတတ်သည်ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ပညာ၊ သည်။ ဝီမံသာ၊ မည်၏။ တေသံယေဝ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏သာလျှင်။ ဝစနတ္ထံ၊ ကို။ မုဉ္စိတွာ၊ ၍။ သဘာဝသရသလက္ခဏဿ၊ မိမိသဘော ကိစ္စလက္ခဏာကို။ တုလယိတွာ၊ နှိုင်းချိန်၍။ ဂတဏံ ဝိယ၊ ယူခြင်းကဲ့သို့။ ဂဟဏပညာ၊ ယူတတ်သော ပညာသည်။ တုလနာ၊ မည်၏။ တေသံယေဝ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏သာလျှင်။ သလက္ခဏံ၊ မိမိလက္ခဏာကို။ အဝိဇဟိတွာ၊ မစွန့်မူ၍။ အနိစ္စတာဒိရုပ္ပနသပ္ပစ္စယာဒိအာကာရေ၊ အနိစ္စအစရှိသော အခြင်းအရာ ရုပ္ပနသပ္ပစ္စယအစရှိသော အခြင်းအရာတို့ကို။ တက္ကေတွာ စ၊ ကြံ၍လည်းကောင်း။ ဝိတက္ကေတွာ စ၊ အထူးကြံ၍လည်းကောင်း။ ဥပပရိက္ခဏပညာ၊ ကပ်၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်သော ပညာသည်။ ဥပပရိက္ခာ၊ မည်၏။ တထာ ဥပပရိက္ခိတေ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ကပ်၍ ထက်ဝန်းကျင် ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်အပ်ကုန်သော။ သဝိဂ္ဂဟေ ဝိယ၊ မိမိကိုယ်ကဲ့သို့။ ဥပဋ္ဌဟန္တေ၊ ထင်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ ဤတရားတို့သည်။ ဧဝံ၊ ဤသို့ သဘောရှိကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ နိဇ္ဈာနက္ခမေ၊ ရခြင်းငှာ ခံ့သည်တို့ကို။ ဝါ၊ ဆင်ခြင်ခြင်းငှာ ခံ့သည်တို့ကို။ ကတွာ၊ ၍။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ အနု အနု၊ အဖန်တလဲလဲ။ ပေက္ခနာ၊ ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်ခြင်းသည်။ မနသာနုပေက္ခဏာ၊ မည်၏။ သုတမယီပညာ၌ ဥဿာဟနာဟူသော ပုဒ်ကို ဆိုသကဲ့သို့ ဤစိန္တာပယီပညာ၌ မဆိုကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသုတမယီပညာ စိန္တာမယီပညာတို့တွင်လည်း။ သုတမယီပညာ၊ သည်။ ယထာသုတဿ၊ အကြင် အကြင် ကြားနာအပ်သော။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ ဓာရဏပရိစယဝသေန၊ ဆောင်ခြင်း လေ့ကျက်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တနတော၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ဥဿာဟဇာတာ၊ ဖြစ်သော အားထုတ်ခြင်းရှိသည် ဖြစ်၍။ “ဥဿာဟနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗတံ၊ ဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ အရဟတိ ယထာ၊ ထိုက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ စိန္တာမယီ၊ စိန္တာမယီပညာသည်။ န အရဟတိ၊ မထိုက်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဓ၊ ဤစိန္တာမယီပညာ၌။ “ဥဿာဟနာ”တိ ပဒံ၊ ကို။ န ဝုတ္တံ၊ မဆိုအပ်သတည်း။ စိန္တနံ၊ ကြံခြင်း။ စိန္တာ၊ ခြင်း။ နိဇ္ဈာနံ၊ ဆင်ခြင်ခြင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စိန္တာယ ဟေတုဘူတာယ နိဗ္ဗတ္တာ စိန္တာမယီ’အစရှိသည်ကို သုတမယီပညာပုဒ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့် ယှဉ်ခြင်းငှာ တတ်ကောင်းပြီ ဖြစ်ရကား သေသံ ‘ဝုတ္တနယမေဝ’ဟု ဆိုသတည်း။
သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဣမာဟိ ဒွီဟိ ပညာဟီတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တာဟိ၊ ကုန်သော။ ကာရဏဘူတာဟိ၊ အကြောင်း ဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဒွီဟိ၊ ကုန်သော။ ပညာဟိ၊ တို့ဖြင့်။
ထိုစကားကို မြဲစေလိုရကား ‘သုတ။ လ။ အာရဘတီတိ’ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ သုတစိန္တာမယဉာဏေသု၊ သုတမယဉာဏ် စိန္တာမယဉာဏ် သုတစိန္တာမယဉာဏ်တို့၌။ ပတိဋ္ဌိတော၊ တည်သောသူသည်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အာရဘတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤ၌ သုတမယဉာဏဉ္စ စိန္တာမယဉာဏဉ္စ သုတစိန္တာမယဉာဏဉ္စ သုတစိန္တာမယဉာဏာနိဟု ဧကဒေသသရူပေကသေသ ပြု)။ “ဣမာသု ဒွီသု ပညာသူ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ “တေဟိ၊ ထိုသို့ရွတ်သော ဆရာတို့သည်။ ဇာတာသူတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဥပ္ပန္နာသူတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၅၅] ဝစနသေသော၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။
သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒါ၏ သမ္ပယောဂအနက်သာ ထင်ရှားရကား မနသိကာရေန သမ္ပယုတ္တော အဝိယုတ္တော မနသိကာရသမ္ပယုတ္တောဟု ကြံအံ့စိုး၍ မနသိကာရသမ္ပယုတ္တဿာတိ အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
မနသိကာရသမ္ပယုတ္တဿာတိ၊ ကား။ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟာဒိမနသိကာရေ၊ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း အစရှိသည်ဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တဿ၊ အားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ယံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ (ရူပံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ အရူပံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ စသည်ဖြင့် ပဋိပဒါကိုဆိုသောအရာ၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းကိုယူ)။ မနသိကာရပ္ပယောဂေန၊ နှလုံးသွင်းခြင်း၌ လုံ့လပြုသောအားဖြင့်။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီနံ၊ တို့ကို။ သမ္ပါဒနေန၊ ပြီးစေသဖြင့်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥဿုက္ကန္တဿ၊ လုံ့လပြုသောပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိသင်္ခါတံ၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ယံ အရိယမဂ္ဂဉာဏံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိဟုဆိုအပ်သော အရိယမဂ်ပညာသည်။ ဘာဝနာမယီ ပညာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ တမ္ပန ဉာဏံ၊ သည်ကား။ ဒဿနံ၊ ဒဿနဉာဏ်လည်းကောင်း။ ဘာဝနာ၊ ဘာဝနာဉာဏ်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဒဿနဘာဝနာဟိဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဒဿနဉာဏ်ဘာဝနာဉာဏ်တို့ဖြင့် ပေး)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒဿန၊ လ။ ဝါ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဘာဝနာဟူ၍ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ဘာဝနာမယီပညာ မည်တန်စေ။ ဒဿနဟူ၍ဆိုအပ်သော်ကား ဘာဝနာမယီပညာ အဘယ်သို့ မည်ပါအံ့နည်းဟု နှလုံးပိုက်၍ ‘ယဒိ။ လ။ ဘာဝနာမယီတိ’ဟု စောဒနာသတည်း။
ဒဿနန္တိ၊ ဟူ၍။ ယဒိ ဝုစ္စတိ၊ အကယ်၍ ဆိုသည်ဖြစ်အံ့။ ဧဝံ သတိ၊ သော်။ တတ္ထ၊ ထိုဒဿနဘုံ၌။ ဥပ္ပန္နာ၊ သော။ ပညာ၊ သည်။ ဘာဝနာမယီ၊ ဘာဝနာမယီပညာမည်သည်။ ကထံ ဟောတိ၊ နည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စေဒနာ၊ တည်း။ ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ တံ ဉာဏံ၊ သည်။ ဘာဝနာမယမေဝ၊ ဘာဝနာမယဉာဏ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယင်းသို့ ဘာဝနာမယဖြစ်သော် အဘယ်သို့ ဒဿနဟူ၍ ဆိုရတော့အံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ပဌမံ၊ လ။ ဝုတ္တန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပဌမံ၊ စွာ။ နိဗ္ဗာနဒဿနတော ပန၊ နိဗ္ဗာန်ကို မြင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ “ဒဿန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဘာဝနာမယဉာဏ်ကိုပင် ဒဿနဟူ၍လည်းကောင်း။ ဘာဝနာဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ဒဿနဘုံဘာဝနာဘုံတို့၏ အထူးကား အဘယ်နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သဖလော’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ သဖလော၊ ဖိုလ်နှင့်တကွ (ပေ ၁၄၇) ဖြစ်သော။ ပဌမမဂ္ဂေါ၊ သောတာပတ္တိမဂ်သည်။ ဒဿနဘူမိ၊ ဒဿနဘုံ မည်၏။ သေသာ၊ ကုန်သော။ သေက္ခာသေက္ခဓမ္မာ၊ သေက္ခအသေက္ခတရားတို့သည်။ ဘာဝနာဘူမိ၊ မည်၏။
စာပိုဒ် ၈။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဣမာ ပညာ၊ တို့ကို။ ပရိယာယန္တရေန၊ ပရိယာယ်တပါးဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပရတော ဃောသာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ပရတောတိ၊ ကား။ အတ္တတော၊ မိမိမှ။ န ပဝတ္တာ၊ သော။ အညတော၊ သော။ သတ္ထုတော ဝါ၊ မြတ်စွာဘုရားမှလည်းကောင်း။ သာဝကတော ဝါ၊ မှလည်းကောင်း။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဃောသာတိ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုတစ်ပါးသော ဘုရားသာဝကတို့၏။ ဒေသနာဃောသတော၊ ဒေသနာဟူသော အသံကြောင့်။ ဒေသနာပစ္စယာ၊ ဒေသနာဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်သော။ သာ ပညာ၊ သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ အထဝါ၊ ကား။ ဧတိဿာ၊ ဤသုတမယီပညာအား။ ပရတော၊ သူတစ်ပါးမှ။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဃောသော၊ ဒေသနာတည်းဟူသော အသံသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုသုတမယီပညာသည်။ ပရတော ဃောသာ၊ မည်၏။ ယာ ပညာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သာ ပညာ၊ သည်။ သုတမယီ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ပစ္စတ္တသမုဋ္ဌိတာတိ၊ ကား။ ပစ္စတ္တံ၊ အသီးသော မိမိသန္တာန်၌။ တဿ တဿ၊ ထိုထိုသို့သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ၏။ အတ္တနိ၊ မိမိ၌။ သမ္ဘူတာ၊ ဖြစ်သော။ ယောနိသောမနသိကာရာတိ၊ ကား။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သဘာဝပရိဂ္ဂဏှနာဒိနာ၊ သဘောကို သိမ်းဆည်းခြင်း အစရှိသော။ ယထာဝုတ္တေန၊ သော။ ဥပါယေန၊ သင့်သော အကြောင်းဖြင့်။ ပဝတ္တမနသိကာရာ၊ ဖြစ်သော နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့်။ ပရတော စ ဃောသေနာတိ၊ ကား။ ဟေတုဘူတေန၊ သော။ ပရတော ဃောသေန၊ သူတစ်ပါးမှ ဖြစ်သော ဒေသနာဟူသော အသံကြောင့်။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယဒတ္ထံ၊ အကြင် ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဝေဖန်ခြင်း အကျိုးငှာ။ ဣမာ ပညာ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဓဋာ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။ တမေဝ ဝေနေယျပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ထိုဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဝေဖန်ခြင်းကိုသာလျှင်။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယဿာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဣမာ ဒွေတိ၊ ဟူ၍။ ဂဏနဝသေန၊ အရေအတွက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝတွာ၊ ဆိုပြီး၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ တာ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ပညာတို့ကို။ သုတမယီ စိန္တာမယီ စာတိ၊ ဟူ၍။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အယံ ဥဂ္ဃဋိတညူတိ၊ ကား။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ သုတမယစိန္တာမယဉာဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အာသယပယောဂပဗောဓဿ၊ အာသယပယောဂ၏ နိုးခြင်း ပွင့်ခြင်း၏။ နိပ္ဖာဒိတတ္တာ၊ ပြီးစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥဒ္ဒေသမတ္တေနေဝ၊ ဥဒ္ဒေသမျှဖြင့်သာလျှင်။ ဇာနနတော၊ သိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “ဥဂ္ဃဋိတညူ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အယံ ဝိပဉ္စိတညူတိ၊ ကား။ စိန္တာမယဉာဏေန၊ ဖြင့်။ အာသယဿ၊ ၏။ အပရိက္ခတတ္တာ၊ မပြုပြင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဇာနနတော၊ ကြောင့်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်၏။ အယံ နေယျောတိ၊ ကား။ သုတမယဉာဏဿာပိ၊ (ပေ၁၄၉) ၏လည်း။ (အပိသဒ္ဒါဖြင့် စိန္တာမယဉာဏ်ကို ယူ)။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိရဝသေသံ၊ အကြွင်းမဲ့။ ဝိတ္ထာရဒေသနာယ၊ အကျယ်ဟောအပ်သော ဒေသနာဖြင့်။ နေတဗ္ဗတော၊ ဆောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ သိစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နေယျော၊ မည်၏။
စာပိုဒ် ၉။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒေသနာပဋိပဒါဉာဏဝိဘာဂေဟိ၊ ဒေသနာဝိဘာဂပဋိပဒါဝိဘာဂဉာဏဝိဘာဂတို့ဖြင့်။ (‘ယံ ဒွန္ဒတော ပရံ သုယျတိ တံ ပစ္စေကမဘိသဇ္ဇတေ’ဟု ဆိုသောကြောင့် ဝိဘာဂသဒ္ဒါ၏ ဒွန္ဒတောပရဖြစ်ရကား အသီးအသီး ယှဉ်၍ ပေးသည်)။ ဒေသနာဘာဇနံ၊ ဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော။ ဝေနေယျတ္တယံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တတ္ထ၊ ထိုဒေသနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အပေါင်း၌။ ပဝတ္တိတာယ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဓမ္မဒေသနာယ၊ ၌။ ဒေသနာဟာရံ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ယောဇေတုံ၊ ငှာ။ “သာယံ ဓမ္မဒေသနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်တော်မူအပ်၏။
[ကျမ်း ၅၆] တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သာယန္တိ၊ ကား။ သာ အယံ ဓမ္မဒေသနာ၊ သည်။ တစ်နည်းကား။ သာယန္တိ ပဒဿ၊ ၏။ သာ အယံ ပဒစ္ဆေဒေါ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။
သာယံ ဓမ္မဒေသနာ၏ အရ အဘယ်ဒေသနာနည်း။ သာယံဟူသော နိယတ်၏ အနိယတ်ကား အဘယ်နည်းဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘ယာ ပုဗ္ဗေ။ လ။ ပစ္စာမသတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ “ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပဋိနိဒ္ဒေသဝါရဿ၊ ၏။ အာဒိတော၊ အစ၌။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယဘာဝေန၊ အရာ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ယာ ပါဠိ၊ ကို။ နိက္ခိတ္တာ၊ ချထားအပ်ပြီ။ တမေဝ ပါဠိ၊ ကိုသာလျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ဒေသနာဟာရံ၊ ကို။ နိယောဇေတုံ၊ ငှာ။ “သာယံ ဓမ္မဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ “သာယံ ဓမ္မဒေသနာ”တိ ဣမာယ ပါဠိယာ၊ ဖြင့်။ ပစ္စာမသတိ၊ စွဲ၏။ ကိံ ဒေသယတီတိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ ကိံ ဒေသယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ကထေတုကမျတာဝသေန၊ ဖြေလိုဟောလိုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒေသနာယ၊ ၏။ ပိဏ္ဍတ္ထံ၊ အပေါင်းဖြစ်သော အနက်ကို။ ပုစ္ဆိတွာ၊ ၍။ တံ ပိဏ္ဍတ္ထံ၊ ကို။ ဂဏနာယ၊ အရေအတွက်အားဖြင့်။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ သာမညတော၊ အားဖြင့်။ “စတ္တာရိ သစ္စာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ “စတ္တာရိ သစ္စာနီ”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ’အစရှိသော ဒေသနာ၏ ဓမ္မသာမန်သာ ပိဏ္ဍတ္ထဖြစ်သည်မဟုတ်လော။ ထိုဓမ္မသာမန်ဟု ဆိုအပ်သော ပိဏ္ဍတ္ထကိုသာ ပြကောင်းသည်မဟုတ်လော။ အဘယ့်ကြောင့် သစ္စာလေးပါးဟု ဆိုအပ်သော ပိဏ္ဍတ္ထကို ပြသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သစ္စ၊ လ။ နတ္တီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သစ္စဝိနိမုတ္တာ၊ သစ္စာမှ လွတ်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတ္တာရိ သစ္စာနီတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ သာမညတော၊ အားဖြင့်။ ပိဏ္ဍတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
သစ္စာလေးပါးမှ လွတ်သော ဒေသနာမရှိစေကာမူ သစ္စာလေးပါးသည် ပိဏ္ဍတ္ထမဟုတ်ခဲ့သော် ဆရာစကား မသင့်သေးဟု စောဒနာဖွယ်ရှိပြန်ရကား ‘တဿာ စ။ လ။ ပိဏ္ဍတ္ထော’ ပါဌ်ထွက်ပြန်သတည်း။
တဿာ စ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား ဒေသနာတော်၏လည်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ ပိဏ္ဍတ္ထော၊ အပေါင်းဖြစ်သော အနက်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
အဘယ့်ကြောင့်ကား လေးပါးဖြစ်သနည်း။ အဘယ်ကြောင့်ကား သစ္စာမည်သနည်းဟူ (ပေ ၁၅ဝ) သော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘ပဝတ္တိ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပဝတ္တိပဝတ္တကနိဝတ္တိတဒုပါယဝိမုတ္တဿ၊ ဖြစ်သော တရား, ဖြစ်စေတတ်သော တရား, ဖြစ်တတ်ဖြစ်စေတတ်သော တရားတို့၏ နစ်ရာဖြစ်သော တရား။ ထိုနစ်ရာဖြစ်သော တရား၏ အကြောင်းဖြစ်သော တရားမှ လွတ်သော။ နေယျဿ၊ သိအပ်သော တရား၏။ အဘာဝတော၊ ကြောင့်။ စတ္တာရိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အဝိပရီတဘာဝေန၊ မဖောက်မပြန်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တာနိ၊ ထိုသစ္စာတို့ကို။ “ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂ”န္တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ “ဒုက္ခံ၊ လ။ မဂ္ဂ”န္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ဒုသဒ္ဒါသည် ကုစ္ဆိတအနက်ကို။ ခသဒ္ဒါသည် တုစ္ဆအနက်ကို ဟောရကား ‘ကုစ္ဆိတဉ္စ တုစ္ဆဉ္စာတိ ဒုက္ခံ’ဟူသော ကမ္မဓာရည်းသမာသ်ကို အကြောင်းနှင့်တကွ ပြလိုသောကြောင့် ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့တွင်။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အနေကုပဒ္ဒဝါဓိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ များစွာသော ဥပဒ္ဒဝေါတို့၏ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ပရံပရဟိတ်တည်း)။ ကုစ္ဆိတတ္တာ စ၊ စက်ဆုပ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဗာလဇနပရိကပ္ပိတဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝဝိရဟေန၊ သူမိုက်တို့သည် ကြံအပ်သော ဓုဝအဖြစ် သုဘအဖြစ် သုခအဖြစ် အတ္တအဖြစ်မှ ကင်းခြင်းကြောင့်။ တုစ္ဆတ္တာ၊ အချည်းနှီး ဆိတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခံ၊ မည်၏။
သံသဒ္ဒါ၏ သံယောဂအနက်ကို။ ဥဒသဒ္ဒါ၏ ဥပ္ပတ္တိအနက်ကို။ အာယသဒ္ဒါ၏ ကာရဏအနက်ကို ပြလိုခြင်းကြောင့် ‘အယတိ ပဝတ္တတိ ဧတိဿာ ဝါ ဧတသ္မာ ဖလန္တိ အယော၊ သံယောဂေ သတိ ဥဒဿ အယောတိ သမုဒယော’ဟူသော ဝစနတ္ထကို ပြလိုရကား ‘အဝသေသ။ လ။ သမုဒယော’ဟု ဖွင့်သတည်း။
အဝသေသပစ္စယသမဝါယေ၊ တဏှာမှ ကြွင်းသော အကြောင်း၏ ညီညွတ်ခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ ဥပ္ပတ္တိကာရဏတ္တာ၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမုဒယော၊ မည်၏။ သဗ္ဗဂတိသုညတ္တာ၊ အလုံးစုံသော ဂတိမှ ဆိတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧတ္ထ၊ ဤနိဗ္ဗာန်၌။ သံသာရစာရကသင်္ခါတော၊ သံသရာနှောင်ချိုင့်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ သံသရာတည်းဟူသော ဖြစ်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ (ဤအနက်ကား ‘စာရကန္တိ စရဏံ ပဝတ္တနံ စာရကံ’ဟု သစ္စဝိဘင်းယောဇနာနှင့် အညီတည်း)။ ဒုက္ခရောဓော၊ ဒုက္ခ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိရောဓော၊ မည်၏။ (ဤသို့ လှမ်း၍ သမ္ဗန်)။ ဝါ၊ ကား။ ဧတသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ၊ ကို။ အဓိဂတေ၊ သိအပ်သည်ရှိသော်။ ဝါ၊ ရအပ်သည်ရှိသော်။ ဝါ၊ ရောက်အပ်သည်ရှိသော်။ သံသာရစာရကသင်္ခါတဿ၊ သော။ ဒုက္ခရောဓဿ၊ ဒုက္ခဖြစ်ခြင်း၏။ အဘာဝေါ၊ မရှိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိပိ တသ္မာ၊ ကြောင့်လည်း။ နိရောဓော၊ မည်၏။ မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်၌လည်း ‘အဘာဝေါ ဧတသ္မိံ ရောဓဿာတိ နိရောဓော’ဟု ပြု။ ထို့ကြောင့် ဝိဘင်းဋီကာ၌ ‘ဧတသ္မိံ စတ္ထေ အဘာဝေါ ဧတသ္မိံ ရောဓဿာတိ နိရောဓော ဣစ္စေဝ ပဒသမာသော’ဟု မိန့်သတည်း။
ဖလူပစာရတ္ထအားဖြင့် ပြပြန်လိုရကား ‘အနုပ္ပါဒနိရောဓပစ္စယတ္တာ ဝါ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ အနုပ္ပါဒနိရောဓပစ္စယတ္တာ၊ (ပေ ၁၅၁) တစ်ဖန်မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိရောဓော၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ မာရေန္တော၊ ကိလေသာတို့ကို သတ်လျက်။ ဂစ္ဆတိ၊ သွားတတ်၏။ ဝါ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနတ္ထိကေဟိ၊ နိဗ္ဗာန်ကို အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည်။ မဂ္ဂိယတိ၊ ရှာအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤနှစ်ဝိကပ်တို့တွင် ရှေးဝိကပ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် မာရေန္တဂေါဟု ဆိုအပ်လျက် နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် မဂ္ဂေါဟု ဆိုသည်။ မဏိမဉ္ဇူအလို တစ်နည်းကား ‘မာရေတီတိ မော၊ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါ၊ မော စ သော ဂေါ စာတိ မဂ္ဂေါ’ဟူသော ဝစနတ္ထကို ပြ၏။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့တွင်။ သမုဒယေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ အာဒီနဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဂ္ဂနိရောဓေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဿရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ တစ်နည်းကား။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ အာဂတာနိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ထိုသုတ်၌။ ယထာရုတဝသေန၊ တိုက်ရိုက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ (လှမ်း၍ပေး)။ ယတ္ထ ပန သုတ္တေ၊ ၌ကား။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ န အာဂတာနိ၊ ကုန်။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ၍။ တေသံ၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
သစ္စာတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဿာဒအစရှိသည်တို့ကို ထုတ်အပ်ကုန်သောဟု ဆိုပြီ။ အဿာဒအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်ကား သစ္စာတို့ကို မထုတ်အပ်ကုန်သလော။ စောဒနာရှိရကား ‘ယတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယတ္ထ စ၊ အကြင် သုတ်၌လည်း။ အဿာဒါဒယော၊ တို့သည်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ အာဂတာ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ၊ ဆိုဖွယ်သည်ပင်လျှင်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ယတ္ထ ပန၊ ၌ကား။ န အာဂတာ၊ ကုန်။ တတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ၍။ တေသံ၊ ထိုအဿာဒအစရှိသည်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
ယင်းသို့ သစ္စာတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဿာဒအစရှိသည်တို့ကိုလည်းကောင်း။ အဿာဒအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် သစ္စာတို့ကိုလည်းကောင်း ထုတ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဤ၌ အသို့မူ၍ အဿာဒအစရှိသည်တို့ဖြင့်သာ သစ္စာတို့ကို ထုတ်သနည်း။ သစ္စာတို့ဖြင့်လည်း အဿာဒအစရှိသည်တို့ကို ထုတ်ကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လောဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဣဓ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဓ ပန၊ ဤအရာ၌ကား။ အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ အားဖြင့်။ (ကာမံ ကာမယမာနဿအစရှိသော ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်ဟူလိုသော်)။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေဟိ၊ ထိုအဿဒအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ငှာ။ “အာဒီနဝေါ စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုဒုက္ခသစ္စာအာဒီနဝအစရှိသည်တို့တွင်။ “သံခိတ္တေန၊ လ။ ဒုက္ခာ”တိ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ တဏှာဝဇ္ဇာ၊ တဏှာသည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော။ တေဘူမကဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဒုက္ခသစ္စံ၊ မည်၏။ တေစ၊ ထိုတေဘူ (ပေ ၁၅၂) မကတရားတို့သည်လည်း။ အနိစ္စာဒိသဘာဝတ္တာ၊ အနိစ္စအစရှိသော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အာဒီနဝေါ၊ မည်၏။ ဖလဉ္စ၊ ဖလသည်လည်း။ ဒေသနာယ၊ သည်။ သာဓေတဗ္ဗံ၊ ပြီးစေအပ်သော အကျိုးတည်း။ တတ္ထ၊ ထိုအကျိုးတို့တွင်။ ယံ ဖလံ၊ သည်။ လောကိယံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ ဖလံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ဖလဉ္စ ဒုက္ခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အဿာဒေါတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တဏှာဝိပလ္လာသာနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ တေ၊ ထိုတဏှာဝိပလ္လာသတို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “အဿာဒေါ သမုဒယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရိယမဂ်ကိုသာ မဂ္ဂသစ္စာဟူ၍ ဆိုတန်စေ၊ အဘယ့်ကြောင့် ဥပါယအာဏတ္တိတို့ကို မဂ္ဂသစ္စာဟု ဆိုဘိသနည်း။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘သဟ၊ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိပဿနာယ၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ အရိယမဂ္ဂေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဒေသနာ [ကျမ်း ၅၇] စ၊ တိုက်တွန်းခြင်း အစီအရင်အားဖြင့် ဖြစ်သော ဒေသနာသည်လည်းကောင်း။ ဒေသနာဖလာဓိဂမဿ၊ ဒေသနာ၏ အကျိုးကို ရခြင်း၏။ ဥပါယော၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့်။ “ဥပါယော အာဏတ္တိ စ မဂ္ဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ အရိယမဂ်ကို မဂ္ဂသစ္စာ၌ ထုတ်အပ်သည်ရှိသော် နိဿရဏပုဒ်၌ကား မထုတ်အပ်ပြီဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘နိဿရဏ။ လ။ တဗ္ဗော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နိဿရဏပဒေစာပိ၊ နိဿရဏပုဒ်၌လည်း။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗော၊ ၏။
ယင်းသို့ နှစ်ပုဒ်၌ ထုတ်အပ်သည်ရှိသော် အာကုလမဖြစ်ခဲ့ပြီလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘န စာယံ၊ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အယံ သစ္စဝိဘာဂေါ၊ ဤသစ္စာကို ဝေဖန်ခြင်းသည်။ အာကုလော၊ နှောင့်ရှက်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
နှစ်ပုဒ်၌ ထုတ်လျက် အသို့မူ၍ အာကုလမဖြစ်ရှိကုန်အံ့နည်း။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ယထာ ဟိ၊ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သစ္စဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ “တဏှာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဝသိဋ္ဌာ၊ တဏှာမှ ကြွင်းကုန်သော။ ကိလေသာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အဝသိဋ္ဌာ၊ ကိလေသာမှ ကြွင်းကုန်သော။ အကုသလာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သာသဝါနိ၊ အာသဝေါတရား၏ အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ ကုသလမူလာနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သာသဝါ၊ ကုန်သော။ ကုသလာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သမုဒယသစ္စဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘတ္တာ၊ ကုန်၏”။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တသ္မိံ တသ္မိံ နယေ၊ ၌။ တံတံအဝသိဋ္ဌာ၊ ထိုထိုသမုဒယသစ္စာ၏အဖြစ်ဖြင့် ဝေဖန်အပ်သည်မှ ကြွင်းကုန်သော။ တေဘူမကဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဒုက္ခသစ္စဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘတ္တာ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဓာပိ၊ ဤသစ္စာကို ဝေဖန်ရာ၌လည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သစ္စဝိဘာဂေါ၊ သည်။ အာကုလော၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ နိဂမနံ၊ နိဂုံးတည်း။ ဣဒံ ဓမ္မစက္ကန္တိ၊ ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ စတုသစ္စဝသေန၊ ဖြင့်။ သာမုက္ကံသိကာ၊ ကိုယ်တော်မှ ထုတ်၍ ဟောတော်မူအပ်သော။ ယာယံ ဓမ္မဒေသနာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤကိုယ်တော်မှ ထုတ်၍ ဟောတော်မူအပ်သော ဒေသနာသည်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ နိယတ်၏ သဘောသည် နောက်ပုဒ်သို့ လိင်လိုက်မြဲ။ ပြယုဂ် (ပေ၁၅၃) ကား ‘ယံ မမဿ ဥပါဒါနံ သော မမဿ ပဋိဃာတော’အစရှိသည်တည်း။ ထိုကြောင့် ဤ၌ ‘ယာယံ ဓမ္မဒေသနာ’ဟူသော ရှေးပုဒ်သို့ မလိုက်မူ၍ ဓမ္မစက္ကံဟူသော နောက်ပုဒ်သို့ လိုက်၍ ‘ဣဒံ’ဟု နပုလ္လိင်ဆိုသည်။ အနက်ကား ဒေသနာပင်တည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿာ ဓမ္မဒေသနာယ၊ ၏။ ဓမ္မစက္ကဘာဝံ၊ ဓမ္မစက္က၏ အဖြစ်ကို။ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ္တဝသေန၊ သစ္စာကို ဝေဖန်ရာဖြစ်သော ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ သစ္စာကို ဝေဖန်ရာဖြစ်သော သံယုတ်၌ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယထာဟ ဘဂဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ သစ္စာကို ဝေဖန်ရာဖြစ်ရကား သစ္စသံယုတ်ကို သစ္စဝိဘင်္ဂဟူပါသတည်း။ အဘိဓမ္မာ၌ ဓာတုဝိဘင်း၏ အခြားမဲ့၌ ဟောအပ်သော သစ္စဝိဘင်းကို မယူလင့်။
တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ၊ ကား။ ဇာတိအာဒိဝိဘာဂံ၊ ဇာတိအစရှိသော ဝေဖန်ခြင်းရှိသော။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓသဟဂတံ၊ ငါးပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ (သဟဂတကား တဗ္ဘောတည်း)။ တစ်နည်း။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓသင်္ဂဟံ၊ ငါးပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သော။ တဏှာဝဇ္ဇံ၊ သော။ တေဘူမကဓမ္မဇာတံ၊ တေဘူမကဖြစ်သော တရားသဘောသည်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေန စ၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခဒုက္ခာဒိဘာဝေန စ၊ ဒုက္ခဒုက္ခအစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခဟု ဆိုအပ်သော။ အရိယသစ္စံ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ မေတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အတ္တာနံ၊ ကိုယ်တော်ကို။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ညွှန်တော်မူ၏။ ဗာရာဏသိယန္တိ၊ ကား။ ဗာရာဏသီနာမကဿ၊ သော။ နဂရဿ၊ ၏။ အဝိဒူရေ၊ အနီး၌။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဣသီနံ၊ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတည်းဟူသော ဣသိတို့၏။ အာကာသတော၊ မှ။ ဩတရဏဋ္ဌာနတာယ၊ သက်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣသိပတနန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ မိဂါနံ၊ သားအပေါင်းတို့အား။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ အဘယဿ၊ ဘေးမဲ့၏။ ဝါ၊ ကို။ ဒိန္နတ္တာ၊ ပေးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မိဂဒါယန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ လဒ္ဓနာမေ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ အဿမေ၊ သင်္ခမ်း၌။ ဥတ္တရတိ အတိက္ကမတိ၊ လွန်တတ်၏။ ဝါ၊ ကား။ အဘိဘဝတိ၊ နှိပ်နင်းတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥတ္တရံ၊ မည်၏။ ဧတဿ ဓမ္မစက္ကဿ၊ ထိုဓမ္မစက်အား။ ဝါ၊ ထက်။ ဥတ္တရံ၊ လွန်သော တရားသည်။ ဝါ၊ နှိပ်နင်းနိုင်သော တရားသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဓမ္မစက္ကံ၊ သည်။ အနုတ္တရံ၊ မည်၏။ အနတိသယံ၊ လွန်ကဲသော တရားမရှိသော။ ဝါ၊ ကား။ အပဋိဘာဂံ၊ အတူမရှိသော။
ဤဓမ္မဒေသနာ၏သာ ဓမ္မစက္ကဟူ၍ ဟောအပ်သည်၏အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ကိဉ္စာပိ၊ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဘဂဝတော၊ ၏။ ဓမ္မဒေသနာ၊ ကို။ အနေကာသု၊ ကုန်သော။ ဒေဝမနုဿပရိသာသု၊ နတ်ပရိသတ် လူပရိသတ်တို့၌။ အနေကသတက္ခတ္တုံ၊ အကြိမ်တစ်ရာမက။ တေသံ၊ ထိုနတ်လူတို့၏။ ဝါ၊ အား။ အရိယသစ္စပ္ပဋိဝေဓသမ္ပာဒနဝသေန၊ အရိယသစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို ပြီးစေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ကိဉ္စာ (ပေ၁၅၄) ပိ ပဝတ္တိတာ၊ အကယ်၍ကား ဟောတော်မူအပ်၏ရှင့်။ ဝါ၊ ဖြစ်စေအပ်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ သဗ္ဗပဌမံ၊ အလုံးစုံသော ဓမ္မဒေသနာတို့၏ ရှေးဦးစွာ။ အညာသိကောဏ္ဍညပ္ပမုခါယ၊ အညာသိကောဏ္ဍညအမှူးရှိသော။ အဋ္ဌာရသပရိမာဏာယ ဗြဟ္မကောဋိယာ၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ကုဋေအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဗြဟ္မာ၏။ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓဝိဘာဝနီယာ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို ပြတတ်သော။ ယာ ဓမ္မဒေသနာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿာ ဓမ္မဒေသနာယ၊ ၏။ သာတိသယာ၊ လွန်စွာသော။ ဓမ္မစက္ကသမညာ၊ ဓမ္မစက်ဟူသော အမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သတိပဋ္ဌာနာဒိဓမ္မော ဧဝ၊ သတိပဋ္ဌာန်အစရှိသော တရားတို့သည်သာလျှင်။ ပဝတ္တနဋ္ဌေန၊ ဖြစ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ စက္ကံ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ စက္ကန္တိ၊ ကား။ အာဏာ၊ အာဏာတည်း။ ဓမ္မတော၊ တရားသဘောမှ။ အနပေတတ္တာ၊ မကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဓမ္မဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုဓမ္မသည်။ စက္ကဉ္စ၊ အာဏာသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။ ဓမ္မေန ဉာယေန၊ အသင့်အားဖြင့်။ စက္ကံ၊ ဖြစ်သည်တည်း။ တစ်နည်းကား။ ဓမ္မေန ညာယေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ စက္ကံ၊ အာဏာတည်း။ ဣတိပိ တသ္မာ၊ ကြောင့်လည်း။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဝစနဿ၊ ၏။ သာဓကံ၊ သော။ ယထာ ကိံ ဝစနံ၊ ကို။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “ဓမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်း။ ပဝတ္တေတိ၊ ဖြစ်စေတတ်၏။ စက္ကဉ္စ၊ အာဏာကိုလည်း။ ဝပတ္တေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။ စက္ကဉ္စ၊ အာဏာကိုလည်း။ ပဝတ္တေတိ၊ ၏။ ဓမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်း။ ပဝတ္တေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏။ ဓမ္မေန၊ အသင့်အားဖြင့်။ ပဝတ္တေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မစက္ကံ၊ မည်၏”။ ဣတိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ အပ္ပဋိဝတ္တိယန္တိ၊ ကား။ ဓမ္မိဿရဿ၊ တရားကို အစိုးရတော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝတော စ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဓမ္မစက္ကဿ၊ ဓမ္မစက္ကတရား၏။ အနုတ္တရဘာဝတော စ၊ လွန်ကဲသော တရားမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကာင်း။ အပ္ပဋိသေဓနီယံ၊ မတားမြစ်အပ်သော။ ပန၊ ဆက်၍ဆိုဦးအံ့။ ကေန၊ အဘယ်သူသည်။ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ၊ မတားမြစ်အပ်သနည်း။ ဣတိ စောဒနာယ၊ ဤသို့သော စောဒနာကြောင့်။ “သမဏေန ဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမဏေနာတိ၊ ကား။ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ ရဟန်းအဖြစ်သို့။ ဥပဂတေန၊ ရောက်သော သူသည်။ [ကျမ်း ၅၈] ဗြာဟ္မဏေနာတိ၊ ကား။ ဇာတိဗြာဟ္မဏေန၊ ဇာတ်အားဖြင့်ဖြစ်သော ပုဏ္ဏားသည်။
သမိတပါပ ဗာဟိတပါပဖြစ်သော ပရမတ္ထသမဏဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်း ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်ကုန်လောဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘ပရမတ္ထ။ လ။ နတ္ထိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ပရမတ္ထသမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊ ပရမတ္ထဖြစ်သော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့အား။ ပဋိလောမနစိတ္တံယေဝ၊ ဆန့်ကျင်သော စိတ်သည်ပင်လျှင်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဒေဝေနာတိ၊ ကား။ ကာမာဝစရဒေဝေန၊ သည်။ ကေနစီတိ၊ ကား။ ယေန ကေနစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ အဝသိဋ္ဌပါရိသဇ္ဇေန၊ ကြွင်းသော ပရိသတ်သည်။ (ပေ ၁၅၅) (ခတ္တိယဂဟပတိပရိသတ်ကို ယူ)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပါဠိ၌ လာသော သမဏဗြာဟ္မဏစသည်တို့တွင် တစ်ယောက်ယောက်သာ ယေန ကေနစိ ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်ကုန်လောဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာရှိရကား ‘ဧတ္တာဝတ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ဟူသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်။ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ပရိသာနံ၊ ရှစ်ပါးသော ပရိသတ်တို့ကိုလည်း။ အနဝသေသပရိယာဒါနံ၊ အကြွင်းမဲ့ယူခြင်းကို။ ဝါ၊ အကြွင်းမဲ့ ကုန်စေခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပရိသတ်ရှစ်ပါးသရုပ်ကား မင်းပရိသတ်။ ပုဏ္ဏားပရိသတ်။ သူကြွယ်ပရိသတ်။ ရဟန်းပရိသတ်။ စတုမဟာရာဇ်ပရိသတ်။ တာဝတိံသာပရိသတ်။ မာရပရိသတ်။ ဗြဟ္မာပရိသတ်။ ဤရှစ်ပါးတည်း။
လောကသ္မိန္တိ၊ ကား။ သတ္တလောကေ၊ ၌။
တတ္ထာတိ၊ ကား။ တိဿံ စတုသစ္စဓမ္မဒေသနာယံ၊ ထိုစတုသစ္စဓမ္မဒေသနာ၌။
အပရိမာဏာ အက္ခရာ၊ အပရိမာဏာ ပဒါဟု ပဋိပါဋိအားဖြင့် ဆိုပါလော့။ စုဒ်ရှိရကား ‘အပရိမာဏာ။ လ။ ဒဿနတ္ထံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အပရိမာဏာ ပဒါ အပရိမာဏာ အက္ခရာတိ၊ ဟူ၍။ ဥပ္ပဋိပါဋိဝစနံ၊ ကျိတ်ကျအားဖြင့် ဆိုခြင်းသည်။ ဝါ၊ အစဉ်မဟုတ်သောအားဖြင့် ဆိုခြင်းသည်။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ အက္ခရာနိ၊ တို့ကို။ ပဒသင်္ဂဟိတာနိ၊ ပုဒ်ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ပြခြင်း အကျိုးရှိ၏။ ပဒါ အက္ခရာ ဗျဉ္ဇနာတိ၊ ဟူ၍။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော၊ လိင်ပြန်ခြင်းကို။ ကတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အတ္ထဿာတိ၊ ကား။ စတုသစ္စသင်္ခါတဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ အား။ သင်္ကာသနာတိ၊ ကား။ သင်္ကာသိတဗ္ဗာကာရော၊ အကျဉ်းပြအပ်သော အခြင်းအရာတည်း။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ပကာသနာအစရှိသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အတ္ထဿကား သုပစ္စည်းအယှဉ် ဆဋ္ဌီကံဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ‘အတ္ထဿာတိစ။ လ။ ဝစနံ’ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
အတ္ထဿာတိ ဧတ္ထ ပဒေ စ၊ ၌လည်း။ သမ္ဗန္ဓေ၊ သမ္ဗန်အနက်၌။ သာမိဝစနံ၊ သာမိဝိဘတ်တည်း။ ဣတိပိဒန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဣတီတိ သဒ္ဒေါ၊ ဣတိဟူသော သဒ္ဒါသည်။ ပကာရတ္ထော၊ ပကာရအနက်ရှိ၏။ ပိ-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော၊ သမ္ပိဏ္ဍနအနက်ရှိ၏။ ဣမိနာပိ ဣမိနာပိ ပကာရေန၊ ဤအပြား ဤအပြားဖြင့်လည်း။ ဣဒံ၊ ဤတဏှာကြဉ်သော တေဘူမကတရားသည်။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခဟု ဆိုအပ်သော။ အရိယသစ္စံ၊ ဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေန၊ ထိုဣတိပိဟူသော သဒ္ဒါဖြင့်။ ဇာတိအာဒိဘေဒေန၊ ဇာတိအစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ ဒုက္ခသစ္စဿ၊ ၏။ အနေကဘေဒတဉ္စ၊ များသော အပြားရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တံဒီပကာနံ၊ ထိုဒုက္ခသစ္စာကို ပြတတ်ကုန်သော။ အက္ခရပဒါဒီနံ၊ တို့၏။ ဝုတ္တပ္ပကာရံ၊ သော။ အပရိမာဏတဉ္စ၊ အတိုင်းအရှည်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ သမတ္ထေတိ၊ ပြီးစေ၏။
အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ၊ ကား။ ကာမတဏှာဒိဘေဒါ၊ ကာမတဏှာအစရှိသော အပြားရှိသော။ ဝဋ္ဋဿ၊ ၏။ မူလဘူတာ၊ သော။ အယံ တဏှာ၊ သည်။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ နိဗ္ဗတ္တိဟေတုဘာဝတော၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုက္ခသမုဒယော၊ မည်၏။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ၊ ကား။ သဗ္ဗသင်္ခတနိဿဋာ၊ အလုံးစုံသော သင်္ခတတရားတို့မှ လွတ်သော။ အယံ အသင်္ခတာဓာတု၊ ဤအသင်္ခတဓာတ်သည်။ ယထာဝုတ္တဿ၊ (ပေ၁၅၆) သော။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အနုပ္ပါဒနိရောဓပစ္စယတ္တာ၊ တစ်ဖြန်မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုက္ခနိရောဓော၊ မည်၏။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ၊ ကား။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိအဋ္ဌင်္ဂသမူဟော၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိအစရှိသော ရှစ်ပါးသော အင်္ဂါဖြင့် ရေတွက်အပ်သော။ အယံ၊ ဤမဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသည်။ ဒုက္ခနိရောဓသင်္ခါတံ၊ သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ အာရမ္မဏဝသေန၊ အာရုံပြုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တဒဘိမုခီဘူတတ္တာ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သို့ ရှေ့ရှုဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂစ္ဆတိ စ၊ သွားလည်းသွားတတ်၏။ (ဂစ္ဆန္တိ စ’ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဂစ္ဆန္တိ စ၊ သွားသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဤသို့ပေး)။ ဒုက္ခနိရောဓပ္ပတ္တိယာ၊ ဒုက္ခ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ခြင်း၏။ ဝါ၊ ငှာ။ ပဋိပဒါ စ၊ အကျင့်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ မည်၏။ ဣတိပိဒန္တိ ပဒဿ ပန၊ ဣတိပိဒံဟူသော ပုဒ်၏ကား။ (အတ္ထော၌ စပ်)။ သမုဒယသစ္စေ၊ ၌။ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတေဟိ၊ တစ်ရာ့ရှစ်ပါးသော တဏှာဝိစရိုက်တို့ဖြင့်။ နိရောဓသစ္စေ၊ ၌။ မဒနိမ္မဒနာဒိပရိယာယေဟိ၊ မဒနိမ္မဒနအစရှိသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့်။ မဂ္ဂသစ္စေ၊ ၌။ သတ္တတ္တိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတသရုပ်ကား ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာအားဖြင့် သုံးပါး။ ထိုသုံးပါးကို သန္တာန်နှစ်ပါးနှင့် မြှောက်သည်ရှိသော် ခြောက်ပါးဖြစ်၏။ ထိုခြောက်ပါးကို အာရုံခြောက်ပါးနှင့် မြှောက်သည်ရှိသော် သုံးဆယ့်ခြောက်ပါးဖြစ်၏။ ထိုသုံးဆယ့်ခြောက်ပါးကို ကာလသုံးပါးနှင့် မြှောက်သည်ရှိသော် တရာ့ရှစ်ပါးဖြစ်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ အလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားစကားတော် ပါဠိ၏ ဒွါဒသပဒ၏ အဖြစ်ကို ပြပြီးသည်မဟုတ်လော။ အဘယ်အကျိုးငှာ ကစ္စည်းမဟာထေရ်သည် ‘တတ္ထ ဘဂဝါ အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်လေသနည်းဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘ဧဝံ ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တန္တိ ဂါထာယ။ လ။ အာဒိ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဒွါဒသပဒအဖြစ်ကို ပြသောဟူ၏။ ‘အက္ခရံ ပဒံ ဗျဉ္ဇနံ’စသည်ဖြင့် ပြသည်ကို မပြဆိုကောင်းမည်လော စောဒနာကြောင့် ‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိမေ။ လ။ ဝိဘဇန္တော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိမေ ဘိက္ခဝေ အစရှိသည်ဖြင့် သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်ကို အကျဉ်းအားဖြင့် ပြ၍ ‘တတ္ထ အပရိမာဏပဒါ’အစရှိသည်ဖြင့် ဗျဉ္ဇနပဒအတ္ထပဒတို့ကို ဝေဖန်သောဟူ၏ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်ကို မပြသော်လည်း ဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒတို့ကို ဝေဖန်ခြင်း ကိစ္စပြီးကောင်းပါသည် မဟုတ်ကုန်လော အသို့မူ၍ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်ကို ပြ၍ ဝေဖန်သနည်း စောဒနာရှိပါသောကြောင့် ‘သဗ္ဗဿာပိ၊ လ။ ဝိဘာဝေန္တော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားစကားတော်၏ စတုသစ္စဒေသနာ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဆဆက္ကဒေသနာ၏ အနက်၏ စတုသစ္စအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ပြသောဟူ၏ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်၌ အလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားစကားတော်၏ စတုသစ္စဒေသနာ၏ အဖြစ် (ပေ ၁၅၇) ကြောင့် ဆဆက္ကဒေသနာ၏ စတုသစ္စအဖြစ်ကို ပထိုသို့တကား။ ပထာတကားဟုစောဒနာ ရှိရာသောကြောင့် ‘ဆဆက္ကပရိယာယံ။ လ။ ဒဿနမုခေန’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဆဆက္ကဒေသနာကို တစ်စိတ်အားဖြင့် ပြ၍ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်ဖြင့် ထိုဆဆက္ကဒေသနာ၏ အနက်ကို သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြသောဟူ၏။ ဆဆက္ကဒေသနာကို မပြသော်လည်း မပြီးကောင်းပါသလော စောဒနာရှိရကား ‘ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ။ လ။ ဒဿနဝသေန’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ “ဒွါဒသပဒါနိ သုတ္တ”န္တိ ဂါထာယ၊ ၌။ သကလဿ၊ သော။ သာသနဿ၊ ၏။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ အတ္ထပဒါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ ဗျဉ္ဇနပဒါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ယာ ဒွါဒသပဒတာ၊ အကြင်တစ်ဆယ့်နှစ်ပုဒ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ “ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယဒဿနဝသေန၊ အရာကို ပြခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဆဆက္ကပရိယာယံ၊ ဆဆက္ကဒေသနာကို။ ဧကဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျဉ်းပြပြီး၍။ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တေန၊ ဖြင့်။ တဒတ္ထဿ၊ ထိုဆဆက္ကဒေသနာ၏ အနက်၏။ သင်္ဂဟိတဘာဝဒဿနမုခေန၊ သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို ပြခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သဗ္ဗ္ဗဿာပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝစနဿ၊ ၏။ စတုသစ္စဒေသနာဘာဝဉ္စ၊ စတုသစ္စဒေသနာ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တဒတ္ထဿ၊ ထိုဆဆက္ကဒေသနာ၏ အနက်၏။ စတုသစ္စဘာဝဉ္စ၊ လေးပါးသောသစ္စာ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘာဝေန္တော၊ ထင်ရှားပြလိုသည်ဖြစ်၍။ (ဥဒ္ဒေသတော ဒေဿတွာ၌ စပ်)။ “ဣဒံ [ကျမ်း ၅၉] ဒုက္ခန္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ဗာရာဏသိယ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ္တံ၊ သစ္စာလေးပါးကို ဝေဖန်ရာဖြစ်သော ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်ကို။ ဥဒ္ဒေသတော၊ အကျဉ်းပြသောအားဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ (ဝိဘဇန္တောသို့ သွား)။ “တတ္ထ အပရိမာဏာ ပဒါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဗျဉ္ဇနတ္ထပဒါနိ၊ ဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒတို့ကို။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူလိုသည်ဖြစ်၍။ တမေဝ ဒွါဒသပဒဘာဝံ၊ ထိုတစ်ဆယ့်နှစ်ပုဒ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ (ဘာဝသမ္ဗန်ကား ‘သကလသာသနဿ’ဟု လာ)။ ဒီပေတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တေသံ၊ ထိုဗျဉ္ဇနပဒ အတ္ထပဒတို့၏။ အညမညဝိသယိဝိသယဘာဝေန၊ အချင်းချင်း၏ ဝိသယ၏အဖြစ် ဝိသယီ၏အဖြစ်ဖြင့်။ သမ္ဗန္ဓဘာဝံ၊ စပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ဘဂဝါ အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤ၌ ဝိသယီကား ဗျဉ္ဇနပဒ၊ ဝိသယကား အတ္ထပဒတည်း)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ’ဟု အရှင်ကစ္စည်းဆရာ အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ ‘ပဒေဟိ သင်္ကာသေတိ’အစရှိသည်ဖြင့်သာ မဆိုကောင်းပါသလောဟု စောဒနာပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘သတ္ထ။ လ။ ပဒဂ္ဂဟဏံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ အက္ခရာကို သိခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့် ပုဒ်ကို သိသည်ရှိသော် အက္ခရာတို့ဖြင့် ပုဒ်ကို ပြ၏ဟူ၍သာ မဆိုကောင်းပါသလော စောဒနာကြောင့် ‘ဂဟိတေ စ။ လ။ ဟောတိ ကိုမိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ပုဒ်ကို သိသဖြင့် ပုဒ်၏ အနက်ကို သိပါသည်ရှိသော် ပဒတို့ဖြင့် ယင်း၏ အနက်ကို ပြ၏ဟူ၍သာ ဆိုကောင်းပါသလော စောဒနာကြောင့် ‘တတ္ထ စ။ လ။ သင်္ကာသေတီတိ’ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
(ပေ ၁၆၄) တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုပါဠိ၌။ အာဟ၊ သို့ဆို၏။ ပဒါဝယဝဂ္ဂဂဟဏမုခေန၊ ပုဒ်၏ အစိတ်ဖြစ်သော အက္ခရာကို သိခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ပဒဂ္ဂဟဏံ၊ ပုဒ်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ပဒေ၊ ကို။ ဂဟိတေ စ၊ သိအပ်ပြီးသည် ရှိသော်လည်း။ ဂတိတပုဗ္ဗသင်္ကေတဿ၊ ရှေး၌ ယူအပ်သော အမှတ်ရှိသောသူအား။ ပဒတ္ထာဝဗောဓော၊ ပုဒ်၏ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တတ္ထ စ၊ ထိုအက္ခရာပုဒ်တို့တွင်လည်း။ ပဒါဝယဝဂ္ဂဟဏေန၊ ပုဒ်၏ အစိတ်ဖြစ်သော အက္ခရာကိုသိသဖြင့်။ ပဒဂ္ဂဟဏဿ၊ ပုဒ်ကို သိခြင်း၏။ ဝိသေသဓာနံ၊ အထူးဖြစ်ခြင်းသည်။ ဇာယတိ ဝိယ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ ပဒတ္ထာဝယဝဂ္ဂဟဏေနာပိ၊ ပုဒ်၏ အနက်အစိတ်ကို သိသဖြင့်လည်း။ ဝါ၊ ပုဒ်၏ အစိတ်ဖြစ်သော အက္ခရာ၏ အနက်ကို သိသဖြင့်လည်း။ ပဒတ္ထဂ္ဂဟဏဿ၊ ပုဒ်၏အနက်ကို သိခြင်း၏။ ဝိသေသဓာနံ၊ အထူးဖြစ်ခြင်းသည်။ ဇာယတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
‘အက္ခရေဟိ ပကာသေတိ’အစရှိသည်ဖြင့်လည်း ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ်ကြောင့် ‘ပဒေဟိ ပကာသေတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘ယသ္မာ ပန။ လ။ ဝုတ္တံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အက္ခရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သံခိတ္တေန၊ အားဖြင့်။ ဒီပိယမာနော၊ ပြအပ်သော။ အတ္ထော၊ သည်။ ပဒပရိယောသာနေ၊ ပုဒ်၏အဆုံး၌။ ဝါကျဿ၊ ၏။ အပရိယောသိတတ္တာ၊ မဆုံးသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဒေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ပကာသိတော ဒီပိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပဒေဟိ ပကာသေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘အက္ခရေဟိ ဝိဝရတိ’အစရှိသည်ဖြင့်လည်း ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝိဝရတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဝါကျပရိယောသာနေ ပန။ လ။ ဝိဝရတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝါကျပရိယောသာနေ ပန၊ ဝါကျ၏ အဆုံး၌ကား။ သော အတ္ထော၊ သည်။ ဝိဝရိတော ဝိဝဋော၊ ဖွင့်အပ်သည်ကို။ ကတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝိဝရတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘အာကာရေဟိ ဝိဘဇတိ’ဟု ဆိုခဲ့၏။ ‘အက္ခရေဟိ ဝိဘဇတိ’အစရှိသည်ဖြင့်လည်း ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ယသ္မာ စ။ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ စ၊ အကြင်ကြောင့်လည်း။ ပကာရေဟိ၊ အပြားတို့ဖြင့်။ ဝါကျဘေဒေ၊ ဝါကျကို ခွဲခြမ်းခြင်းကို။ ကတေ၊ ပြုအပ်သည်ရှိသော်။ တဒတ္ထော၊ ထိုဝါကျ၏ အနက်သည်။ ဝိဘတ္တော နာမ၊ ဝေဖန်အပ်သည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အာကာရေဟိ ဝိဘဇတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနီကရောတိ’ဟု ဆိုခဲ့၏။ ‘အက္ခရေဟိ ဥတ္တာနီကရောတိ’ အစရှိသည်ဖြင့်လည်း မဆိုကောင်းပါလေသလော။ ပုစ္ဆာကြောင့် ‘တထာ။ လ။ ကရောတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ၊ တူ။ ဝါကျာဝယဝါနံ၊ ဝါကျအစိတ်တို့၏။ ဝါ၊ ကို။ ပစ္စေကံ၊ သီးသီး။ နိဗ္ဗစနဝိဘာဂေ၊ ဝိဂြိုဟ်အားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝါ၊ ဝိဂြိုဟ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ကတေ၊ သော်။ သော အတ္ထော၊ ထိုဝါကျ၏ အနက်သည်။ ပါကဋော၊ ထင်ရှားသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနီကရောတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘အက္ခရေဟိ ပညပေတိ’အစရှိသည်ဖြင့်လည်း ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘နိဒ္ဒေသေဟိ ပညပေတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ကတနိဗ္ဗစနေဟိ။ လ။ ပညာပေတီတိ’ (ပေ ၁၆၅) ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကတနိဗ္ဗစနေဟိ၊ ပြုအပ်သော ဝိဂြိုဟ်ရှိကုန်သော။ နိရဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဝိတ္ထာရဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဒေသိတေဟိ၊ ကုန်သော။ ဝါကျာဝယဝေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့၏။ စိတ္တပရိတောသနဉ္စ၊ စိတ်၏ နှစ်သက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓနိသာနဉ္စ၊ ပညာ၏ ထက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကတံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိဒ္ဒေသေဟိ ပညပေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ခပ်သိမ်းသော ဝါကျတို့၌ ဧဝအနက်ကို ရအပ်၏။ ထိုဧဝကို ယှဉ်သည်ရှိသော် ဤ၌ ‘သင်္ကာသေတိ ဧဝ’ဟု ယှဉ်အပ်၏ဟု ပြခြင်းငှာ ‘ဧတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤအက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ အစရှိသော ပါဠိ၌လည်း။ အက္ခရေဟိ ဧဝ သင်္ကာသေတီတိ၊ ဟူ၍။ အဝဓာရဏံ၊ အဝဓာရဏကို။ (ဧဝသဒ္ဒါ ကိုလည်းဟူ)။ အကတွာ၊ ၍။ အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ ဧဝါတိ၊ ဟူ၍။ ဧဝံ၊ သို့။ အဝဓာရဏံ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အက္ခရေဟိ ဧဝ’ဟူ၍ အဝဓာရဏကို မှတ်အပ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ တစ်နည်းကား ‘သင်္ကာသေတိ ဧဝ’ဟု အဝဓာရဏကို မှတ်ရသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိပါသနည်း စောဒနာရှိ၍ ‘သင်္ကာသေတိ ဧဝ’ဟု အဝဓာရဏကို မှတ်ခြင်း၏ အကျိုးဟု ဆိုအပ်သော လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ ဟိ။ လ။ ဟောတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ ဤသို့ မှတ်အပ်သည်။ သတိ၊ သော်။ အတ္ထပဒါနံ၊ တို့၏။ နာနာဝါကျဝိသယတာပိ၊ အထူးထူးသော ဝါကျလျှင် အရာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်လည်း။ သိဒ္ဓါ၊ ပြီးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား အက္ခရာတို့ဖြင့်သာ အကျဉ်းပြသည် မဟုတ်။ ပုဒ် အစရှိသည်တို့ဖြင့်လည်း အကျဉ်းပြသောကြောင့် ‘အက္ခရေဟိ ဧဝ’ဟု အဝဓာရဏကို မမှတ်မူ၍ ‘အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ ဧဝ’ဟု အဝဓာရဏကို မှတ်အပ်၏။ ထိုသို့ မှတ်သည်ရှိသော် ပဒ အစရှိသည်တို့ဖြင့် သင်္ကာသန၏ ပြီးခြင်းကြောင့် အတ္ထပဒကို နာနာဝါကျဝိသယ အဖြစ်သည်လည်း ပြီး၏ ဟူလိုသော်။
ဧဝံ ဟိ အစရှိသော စကား၏ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘တေန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သတည်း။
တေန၊ ထိုအတ္ထပဒတို့၏ အထူးထူးသော ဝါကျလျှင် အရာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကာနုသန္ဓိကေ၊ တစ်ခုသော အနုသန္ဓေရှိသော။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဆဠေဝ၊ ခြောက်ပါးသာ ဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထပဒါနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ နာနာနုသန္ဓိကေ၊ အထူးထူးသော အနုသန္ဓေရှိသော။ သုတ္တေ ပန၊ ၌ကား။ အနုသန္ဓိမှိ အနုသန္ဓိမှိ၊ အနုသန္ဓေ အနုသန္ဓေတိုင်း။ ဆ ဆ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထပဒါနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
“အက္ခရေဟိ စ ပဒေဟိ စ ဥဂ္ဃဋေတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဗျဉ္ဇနပဒါနံ၊ တို့၏။ ကိစ္စသာဓနံ၊ ကိစ္စ၏ ပြီးခြင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
သင်္ကာသန အစရှိသည်သာ ဗျဉ္ဇနပဒတို့၏ ကိစ္စမဟုတ်တုံလော စောဒနာကြောင့် ‘ဝေနေယျတ္တယ။ လ။ ဗျာပါရော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဝေနေယျတ္တယ ဝိနယနမေဝ၊ ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အပေါင်းကို ဆုံးမခြင်းသည်သာလျှင်။ တေသံ၊ ထိုဗျဉ္ဇနပဒတို့၏။ ဗျာပါရော၊ သည်။ ဝါ၊ ကိစ္စသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သစ္စပ္ပဋိဝေဓဿ၊ ၏။ အဋ္ဌာနဘာဝတော ပန၊ အရာမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ ပဒပရမော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ န ဝုတ္တော၊ မဆိုလေသတည်း။
သရုပ်အားဖြင့် မဆိုသော်လည်း ပဒပရမပုဂ္ဂိုလ်ကို ယူအပ်၏ဟု ပြပြန်လိုရကား ‘နေယျဂ္ဂဟဏေန ဝါ’ အစရှိသောပါဌ်ကို (ပေ ၁၆၆) မိန့်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ သေက္ခဂ္ဂဟဏေန၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်ကို ယူသဖြင့်။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနဿ၊ ကို။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းသည်။ ဟောတိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ နေယျဂ္ဂဟဏေနေဝ၊ နေယျပုဂ္ဂိုလ်ကို ယူသဖြင့်သာလျှင်။ တဿာပိ၊ ထိုပဒပရမပုဂ္ဂိုလ်ကိုလည်း။ ဣဓ၊ ဤ၌။ ဂဟဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အက္ခရေဟီတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ကရဏသာဓနေ၊ ကရဏသာဓန၌။ ဝါ၊ ကရဏကာရက၌။ ကရဏဝစနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟေတုမှိ၊ ဟိတ်အနက်၌။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။
ဟိတ်အနက် မဖြစ်သင့်သည်ကို ပြီးစေလို၍ ‘အက္ခရာဒီနိ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ အက္ခရာဒီနိ၊ တို့သည်။ ဥဂ္ဃဋနာဒိအတ္ထာနိ၊ ဥဂ္ဃဋန အစရှိသော အကျိုးရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဥဂ္ဃဋနာဒိ၊ ဥဂ္ဃဋနာဒိ အစရှိသည်သည်။ အက္ခရာဒိအတ္ထံ၊ အက္ခရာ အစရှိသော အကျိုးရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ယင်းသို့ဆိုသော် အဘယ်သည် ဟေတု ဟူသနည်း ဟူသော ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ယဒတ္ထာ စ။ လ။ ဝသသီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကိုမိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၆၈] ကိရိယာ စ၊ သည်လည်း။ ယဒတ္ထာ၊ အကြင်အကျိုးရှိ၏။ သော အတ္ထော၊ ထိုအကျိုးသည်။ ဟေတု၊ ဟိတ်မည်၏။ ယထာ၊ ဥဒါဟရုဏ် အဘယ်နည်း ဟူမူကား။ “အန္နေန ဝသတီ”တိ၊ ဟူသည်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား နေခြင်း အစရှိသော ကြိယာ၏ အကျိုးဖြစ်သော ထမင်းရခြင်း အစရှိသည်သည် ဟိတ် မည်၏။ ဤ၌ကား အက္ခရာ အစရှိသည်တို့သည် ဥဂ္ဃဋန အစရှိသော ကြိယာ၏ အကျိုးမဟုတ်ကုန်။ ထို့ကြောင့် ‘အက္ခရေဟိ’ အစရှိသည်တို့၌ ကရိုဏ်းဝိဘတ်သည် ကရဏအနက်၌သာ ဖြစ်သင့်၏။
ဟိတ်အနက်၌ မဖြစ်သင့်ဟူလိုသော ‘ဥဂ္ဃဋေတိ’ ဟူသော ပါဌ်၏ အနက်ဖြစ်သင့်သောကြောင့် ထိုအနက်ကို နစ်စေလို စင်စေလိုရကား ‘ဥဂ္ဃဋေတီတိ။ လ။ ဥဒ္ဒိသတီတိ အတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အဘယ်သို့ ဟောသနည်း။ ပြသနည်း စောဒနာကြောင့် ‘ယထာဓိပ္ပေတံ အတ္ထံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
အဘယ်သို့ ပြသနည်း စောဒနာကြောင့် ‘ယထာ။ လ။ တထာ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
အာသယ၏ နိုးခြင်း ပွင့်ခြင်းကို ဖြစ်လောဟုဆို၍ ဟောသလော၊ ပြသလော စောဒနာကြောင့် ‘သင်္ကာသနဝသေန အာဒဟန္တော’ဟူသော ပါဌ်ကို။
အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်အား ဝိသေသကို ထားသနည်း။ အာသယ၏ နိုးခြင်း ပွင့်ခြင်း ဖြစ်သနည်းဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘သောတာဝဓာနံ။ လ။ ဝေနေယျာနံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဥဂ္ဃဋေတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ သောတာဝဓာနံ၊ သောတသဒ္ဒါကို အစဉ်မှီသဖြင့် မှတ်ခြင်းကို။ ကတွာ၊ ၍။ သမာဟိတစိတ္တာနံ၊ တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သော။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့၏။ သင်္ကာသနဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ အက္ခရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝိသေသံ၊ အထူးကို။ အာဒဟန္တော၊ ထားသည်ဖြစ်၍။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ကထိတေ၊ သော။ ပဒပရိယောသာနေ၊ ၌။ အာသယပ္ပဋိဗောဓော၊ အာသယ၏ နိုးခြင်း ပွင့်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ ယထာဓိပ္ပေတံ၊ အကြင် အကြင် အလိုရှိအပ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ သင်္ခေပေန၊ ဖြင့်။ ကထေတိ၊ ၏။ ဥဒ္ဒိသတိ၊ အကျဉ်းပြတော်မူ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိပဉ္စယတီတိ၊ ကား။ ယထာဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် အကျဉ်းပြအပ်ပြီးသော။ အတ္ထံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိသတိ၊ မကျဉ်းမကျယ်ပြတော်မူ၏။ ဝိတ္ထာရေတီတိ၊ ကား။ ဝိတ္ထာရံ၊ အကျယ်ချဲ့ခြင်းကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝိတ္ထာရံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။ အာစိက္ခတိ၊ (ပေ ၁၆၇) ၏။ ပဋိနိဒ္ဒိသတိ၊ တစ်ဖန်အကျယ်ပြတော်မူ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
‘ဥဂ္ဃဋနာ အာဒိ’ဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုလေသနည်းဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ဆိုကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ။ လ။ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ဥဂ္ဃဋနာ အာဒီတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ဆိုသော် ‘ဥဂ္ဃဋနာ ဥဒ္ဒေသော ဟူ၍သာ ဆိုပါလော။ စောဒနာရှိရကား ‘ဥဒ္ဒေသော စ ဒေသနာယ အာဒိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ ဥဂ္ဃဋေတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒိသနံ၊ အကျဉ်းပြခြင်းကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ဥဒ္ဒေသော စ၊ သည်လည်း။ ဒေသနာယ၊ ၏။ အာဝဒိ၊ အစသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဥဂ္ဃဋနာ အာဒီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘ဝိပဉ္စနာ မဇ္ဈေ၊ ဝိတ္ထာရဏာပရိယောသာနံ’ဟု ဆိုကြောင်းကို ပြလို၍ ‘တထာ။ လ။ ပဋိနိဒ္ဒိသနံ၊ တေန ဝုတ္တံ ဝိပဉ္စနာ မဇ္ဈေ ဝိတ္ထာရဏာ ပရိယောသာနန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ဆိုသော် ‘ဝိပဉ္စနာ နိဒ္ဒေသော ဝိတ္ထာရဏပဋိနိဒ္ဒေသော’ဟူ၍သာ ဆိုပါလော။ စောဒနာကြောင့် ‘နိဒ္ဒေသ။ လ။ ပရိယောသာနန္တိ’ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ ဝိပဉ္စနံ၊ မကျဉ်းမကျယ်ပြခြင်းသည်။ နိဒ္ဒိသနံ၊ နိဒ္ဒေသမည်၏။ ဝိတ္ထရဏံ၊ ချဲ့ခြင်းသည်။ ပဋိနိဒ္ဒိသနံ၊ ပဋိနိဒ္ဒေသမည်၏။ နိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေသာ စ၊ တို့သည်လည်း။ ဒေသနာယ၊ ၏။ မဇ္ဈပရိယောသာနာ၊ အလယ်အဆုံး မည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဝိပဉ္စနာ မဇ္ဈေ ဝိတ္ထာရဏာ ပရိယောသာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဧဝံ၊ ဤသို့။ “အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ ဗျဉ္ဇနပဒါနံ၊ တို့၏။ ဗျာပါရံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အတ္ထပဒါနံ၊ တို့၏။ ဗျာပါရံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သောယံ ဓမ္မဝိနယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပရိယတ္တိအတ္ထဘူတော၊ ပရိယတ်၏အနက်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ သီလာဒိဓမ္မော ဧဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ဝေနေယျဝိနယနတော၊ ဝေနေယျတို့ကို ဆုံးမတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဓမ္မဝိနယော၊ မည်၏။ ဥဂ္ဃဋီယန္တောတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဒိသိယမာနော၊ အကျဉ်းပြတော်မူသည် ဖြစ်၍။ တေနာတိ၊ ကား။ ဥဂ္ဃဋိတညူဝိနယနေန၊ ဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂိုလ်ကို ဆုံးမသဖြင့်။ ဝိပဉ္စီယန္တောတိ၊ ကား။ နိဒ္ဒိသိယမာနော၊ မကျဉ်းမကျယ် ပြတော်မူသည် ဖြစ်၍။ ဝိတ္ထာရီယန္တောတိ၊ ကား။ ပဋိနိဒ္ဒိသိယမာနော၊ တစ်ဖန်အကျယ်ပြတော်မူသည်ဖြစ်၍။
စာပိုဒ် ၁၀။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်။ “ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာယ၊ အကျဉ်းပြအပ်ပြီးသော။ ပါဠိယာ၊ ၏။ တိဝိဓကလျာဏတံ၊ သုံးပါးအပြားရှိသော ကောင်းခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိံ၊ အနက်သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဆ ပဒါနိ အတ္ထော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ သိလွယ်ပြီ။ “တေနာဟ ဘဂဝါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ သော။ ပါဠိံ၊ ကို။ နိဂမနဝသေန၊ နိဂုံးအုပ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ပြပြန်သတည်း။ လောကုတ္တရန္တိအာဒိ၊ လောကုတ္တရအစရှိသော စကားသည်။ “ကေဝလပရိပဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓ”န္တိ ပဒါနံ၊ တို့၏။ အတ္ထဝိဝရဏံ၊ အနက်ကို ဖွင့်သော စကားတည်း။ တတ္ထ တိဿံ ပါဠိယံ၊ ၌။ ဥပဋ္ဌိတံ သဗ္ဗဝိသေသာနန္တိ၊ ကား။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မသင်္ခါတာနံ၊ ဓမ္မဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဝိသေသာနံ၊ တရားအထူးတို့၏။ ဝါ၊ ကား။ အဓိသီလသိက္ခာဒိဝိသေသာနံ၊ အဓိသီလသိက္ခာ အစရှိသော တရားအ (ပေ ၁၆၈) ထူးတို့၏။ ဥပတိဋ္ဌနဋ္ဌာနံ၊ တည်ရာဖြစ်သော။ “ဣဒံ နေသံ ပဒက္ကန္တ”န္တိ အာဒီနံ၊ ဣဒံ နေသံ ပဒက္ကန္တအစရှိသောပုဒ်တို့၏။ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝိယ၊ သဒ္ဒါ၏ ပြီးခြင်းကဲ့သို့။ ဧတဿ၊ ဤဥပဋ္ဌိတဟူသောပုဒ်၏။ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ (ပဒက္ကမတိ ဧတ္ထာတိ ပဒက္ကန္တံဟု အဓိကရဏသာဓနအားဖြင့် သဒ္ဒါ၏ ပြီးခြင်းကဲ့သို့ ထို့အတူ ဥပတိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ ဥပဋ္ဌိတံဟု အဓိကရဏသာဓနအားဖြင့် ပြီးသည်ဟူလိုသော်)။ “ဣဒံ ဝုစ္စတိ တထာဂတပဒံ ဣတိပီ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ (အတ္ထော၌ စပ်)။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ၊ သော။ ဣဒံ သာသနဗြဟ္မစရိယံ၊ ဤသာသနာတည်းဟူသော မြတ်သော အကျင့်ကို။ တထာဂတဂန္ဓဟတ္ထိနော၊ မြတ်စွာဘုရားတည်းဟူသော ဂန္ဓဆင်မင်း၏။ ပဋိပတ္တိဒေသနာဂမနေဟိ၊ ပဋိပတ္တိတည်းဟူသော သွားခြင်း ဒေသနာတည်းဟူသော သွားခြင်း တို့ဖြင့်။ ကိလေသဂဟဏံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ချုံတောအုပ်ကို။ ဩတ္ထရိတွာ၊ နင်းနယ်လွှမ်းမိုး၍။ ဂတမဂ္ဂေါတိပိ၊ သွားရာခရီးဟူ၍လည်းကောင်း။ တေန၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားတည်းဟူသော ဂန္ဓဆင်မင်းသည်။ ဂေါစရဘာဝနာသေဝနာဟိ၊ ဂေါစရာသေဝန ဘာဝနာသေဝနတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် မှီဝဲခြင်း ပွားစေသောအားဖြင့် မှီဝဲခြင်းတို့ဖြင့်။ နိသေဝိတံ ဘဇိတန္တိပိ၊ အမြဲမှီဝဲအပ်၏ဟူ၍လည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားတည်းဟူသော ဂန္ဓဆင်မင်း၏။ မဟာဝဇိရဉာဏသဗ္ဗညုတဉာဏဒန္တေဟိ၊ မဟာဝဇီရဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တည်းဟူသော အစွယ်တို့ဖြင့်။ တေဘူမကဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဝါ၊ တို့၏။ အာရဉ္ဇိတံ အာရဉ္ဇနဋ္ဌာနန္တိပိ၊ ဝင်နှုတ်ထိုးဖောက်ရာဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤ၌ မဟာဝဇိရဉာဏ်ဟူသည် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်တည်း)။ အတော စေတန္တိ၊ ကား။ ယတော ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ တထာဂတပဒါဒိဘာဝေန၊ မြတ်စွာဘုရားတည်းဟူသော ဂန္ဓဆင်မင်း၏ သွားရာခရီး အစရှိသည်တို့၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အတော အနေနေဝ ကာရဏေန၊ ဤအကြောင်းကြောင့်သာလျှင်။ ဗြဟ္မုနော သဗ္ဗသတ္တုတ္တမဿ၊ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့ထက် မြတ်တော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ စရိယံ၊ အကျင့်တည်း။ (လှမ်း၍ ပေးသည်)။ ဝါ၊ ကား။ ဗြဟ္မံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့ထက် မြတ်သော။ စရိယံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပညာယတိ၊ အပြားအားဖြင့် သိအပ်၏။ (‘ပညာယတိ၊ ကို။ [ကျမ်း ၆၁] ယာဝဒေဝ။ လ။ ဉာယတိ’ဟု ဖွင့်သည်)။ ယာဝ ယတ္တကာ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ ဝိဉာဇာတိကာ၊ ပညာရှိသော သဘောရှိကုန်သော။ ဒေဝါ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ မနုဿာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေဟိ၊ ကုန်သော။ ဒေဝမနုဿေဟိ၊ တို့သည်။ သုပ္ပကာသိတတ္တာ၊ ကောင်းစွာ ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ် အဋ္ဌကထာနှင့်အညီ အပြည့်အစုံပေးသည်)။ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရေဟိ၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားတို့ဖြင့်။ ဉာယတိ၊ သိအပ်၏။ တေနာဟ ဘဂဝါတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယထာဝုတ္တတ္ထံ၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ရှိသော။ ပါဠိံ၊ ကို။ နိဂမနဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ပြတော်မူပြန်သတည်း။
ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာယ၊ ၏။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထတာယ၊ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန် အကျိုးရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် တစ်စုံတစ်ခုသော အာရုံကို မယူမူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်း အကျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒေသနာဟာရော၊ သည်။ ယာဝဒေဝ အရိယမဂ္ဂသမ္ပာ (ပေ ၁၆၉) ပနတ္ထော၊ အရိယမဂ်တိုင်အောင် ရောက်စေခြင်း အကျိုးရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကေသံ အယံ ဓမ္မဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပုစ္ဆိတွာ၊ မေးဦး၍။ “ယောဂီန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ၊ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်း၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ၊ အမြဲလုံ့လပြုကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယောဂိနော၊ ယောဂီမည်ကုန်၏။
အဘယ့်ကြောင့် ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျိုးငှာ ဖြစ်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တေ ဟိ။ လ။ ပယောဇေန္တီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ၊ ထိုစတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်း၌ အမြဲလုံ့လပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဣမံ ဒေသနာဟာရံ၊ ကို။ ပယောဇေန္တိ၊ ယှဉ်စေကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယောဂီနံ၊ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်း၌ လုံ့လပြုကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ အတ္ထာယ၊ ငှာ။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဣဒံ ဝစနံ၊ ဤတေသံ အယံ ဓမ္မဒေသနာ ယောဂီနံဟူသော စကားကို။ ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂဿ၊ ၏။ ယထာနုသန္ဓိနာ၊ အနုသန္ဓေအားလျော်စွာ။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ဌပိတဘာဝံ၊ ထားအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ပကရဏံ၊ နေတ္တိကျမ်းကို။ သင်္ဂါယန္တေဟိ၊ သင်္ဂါယနာတင်ကုန်သော မထေရ်တို့သည်။ ဌပိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “တေနာဟ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
နိယုတ္တော’ဟူသော ပုဒ်၌ ကာရိုက်တည်းဟူသော ဟိတ်အနက်သည် အန္တောနီတတည်းဟု ပြလို၍ ‘နိယုတ္တောတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နိယုတ္တောတိ ပဒဿ၊ ၏။ ပါဠိတော၊ မှ။ အဿာဒါဒိပဒတ္ထေ၊ အဿာဒအစရှိသော ပဒတ္ထတို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ယောဇိတော၊ ယှဉ်စေအပ်ပြီ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၂၊ ဝိစယဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော’အစရှိသည်ကို ကစ္စည်းမြတ်စွာမထေရ် ဆိုတော်မူ၏။ ဒေသနာဟာရဝိဘင်းကို ဆိုပြီးသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာဖွယ် ရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ဤကား ပါဠိမှ ထွက်ဆိုသည်။
တစ်နည်းကား။ အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဒေသနာဟာရဝိဘင်းအဖွင့်ပြီးသောဟု ဆို၏။ ‘တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော’အစရှိသည်ကိုလည်း ဆိုသေးသည် မဟုတ်ပါလော။ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဆို၏ ဆိုသော်လည်း တတ္ထ ကတမော အစရှိသော စကားသည် ဒေသနာဟာရဝိဘင်းမဟုတ် ဝိစယဟာရဝိဘင်းတိုင်ကား ဟူလိုသော်။ ဤကား ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာနိဋ္ဌိတာ ဟူသော အောက်အဋ္ဌကထာစကားမှ အထွက်ဆိုသတည်း။
စာပိုဒ် ၁၁။ တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရောတိ အာဒိ၊ အစရှိသော စကားသည်။ ဝိစယဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဝိစယဟာရဝိဘင်း၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ အနုပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ၊ အစဉ်အတိုင်းသော ပုဒ်၏ အဖွင့်တည်း။ ကိံ ဝိစိနတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ “ဝိစိနတီ”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝိစယသဒ္ဒဿ၊ ၏။ ကတ္တုနိဒ္ဒေသတံ၊ ကတ္တုတကို ပြသောသဒ္ဒါ၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ကိန္တိ ဣမိနာ ပန ပဒေန၊ ကိံဟူသော ဤပုဒ်ဖြင့်ကား။ အဿ ဟာရဿ၊ ထိုဝိစယဟာရ၏။ ဝိသယော၊ အရာကို။ ပုစ္ဆိတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ ဟာရဿ၊ ၏။ တံ ဝိသယံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပဒံ ဝိစိနတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “ပဒံ ဝိစိနတီ”တိ၊ ကား။ အာဒိတော၊ အစမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ယာဝ နိဂမနာ၊ နိဂုံးတိုင်အောင်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ပဒံ၊ ကို။ ဝိစိနတိ၊ စိစစ်၏။ အယဉ္စ ဝိစယော၊ ဤ (ပေ ၁၇၀) ပုဒ်ကို စိစစ်ခြင်းသည်လည်း။ သဒ္ဒတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ အတ္ထတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုဝိဓော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေသု၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်။ “ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နာမပဒံ၊ နာမ်ပုဒ်တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ အာချာတပဒံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဥပသဂ္ဂပဒံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတပဒံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ပုရိသလိင်္ဂံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နပုသကလိင်္ဂံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ အတီတကာလံ၊ အတိတ်ကာလနှင့် ယှဉ်၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ အနာဂတကာလံ၊ ၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဝတ္တမာနကာလံ၊ ပစ္စုပ္ပန်ကာလနှင့် ယှဉ်၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ကတ္တုသာဓနံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ကရဏသာဓနံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ကမ္မသာဓနံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ အဓိကရဏသာဓနံ၊ တည်း။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ပဌမာဝိဘတ်နှင့် ယှဉ်၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဥပယောဂဝစနံ၊ ဒုတိယာဝိဘတ်နှင့် ယှဉ်၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ယာဝ ဘုမ္မဝစနံ၊ သတ္တမီဝိဘတ်တိုင်အောင်သော ဝိဘတ်နှင့် ယှဉ်၏။ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဧကဝစနံ၊ ဧကဝုစ်ဝိဘတ်နှင့် ယှဉ်၏။ အနေကဝစနံ၊ ၏”။ ဣတိ ဧဝမာဒိဝိဘာဂဝစနံ၊ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ခွဲခြမ်းဝေဖန်၍ ဆိုခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသို့ ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ဆိုခြင်းသည်။ သဒ္ဒတော၊ အားဖြင့်။ ပဒဝိစယော၊ ပုဒ်ကို စိစစ်ခြင်း မည်၏။
ထိုသို့စိစစ်ခြင်းသည် သဘာဝနိရုတ္တိအားလျော်စွာ စိစစ်ခြင်းကို ပြုသော်သာ ကောင်းစွာ စိစစ်ခြင်းကို ပြုသည်သာ ဖြစ်၏ဟု ပြလိုရကား ‘သော ပနာယံ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သော ပနာယံ သော ပန အယံ ဝိစယော၊ သည်။ အဝိပရီတသဘာဝနိရုတ္တိသလ္လက္ခဏေနေဝ၊ မဖောက်မပြန်သော မာဂဓဘာသာတည်းဟူသော သဘာဝနိရုတ္တိကို မှတ်သဖြင့်သာလျှင်။ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တေန တေန ပဒေန၊ သည်။ ဝတ္တဗ္ဗအတ္ထသံဝဏ္ဏနာ ပန၊ ဟောအပ်သော အနက်ကို ဖွင့်ခြင်းသည်ကား။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဝိစယော၊ စိစစ်ခြင်း မည်၏။ ပဒံ၊ သည်။ ပုစ္ဆာဒိဝသေန၊ ပုစ္ဆာ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သစေ ပန ပဝတ္တံ၊ အကယ်၍ကား ဖြစ်အံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်။ သတိ၊ ရှိသော်။ တဿ၊ ထိုပုဒ်၏။ တဒတ္ထဿ၊ ထိုအနက်၏ (ဘာဝသမ္ဗန်တည်း)။ ပုစ္ဆာဒိဘာဝေါ၊ ပုစ္ဆာ အစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ကို။ ဝိစေတဗ္ဗော၊ စိစစ်အပ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ပဉှံ ဝိစိနတီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
အဿာဒ အစရှိသည်တို့ကို ဒေသနာဟာရ၌ ဆိုအပ်ပြီးလျက် အဘယ်ကြောင့် ဤ၌ အဿာဒ အစရှိသည်ကို စိစစ်ခြင်းကို ဆိုပြန်သနည်းဟု ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘ယသ္မာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၆၂] သုတ္တဿ၊ ကို။ ဝိစယော၊ ရွေးချယ် စိစစ်တတ်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗော၊ သော။ ဒေသနာဟာရော၊ သည်။ ဝိစယဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယော၊ သည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အဿာဒံ ဝိစိနတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘သဗ္ဗေ နဝသုတ္တန္တေ ဝိစိနတိ’ဟူ၍ အဘယ့်ကြောင့် အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ် ဆိုတော်မူပြန်သနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဝိစိယမာနဿ။ လ။ အာဟ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဝိစယသည် ပဒဝိစယ အစရှိသောအားဖြင့် တစ်ဆယ့်တစ်ပါး မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့ တစ်ဆယ့်တစ်ပါးသာ ဖြစ်သည်ရှိသော် ‘သဗ္ဗေ နဝသုတ္တန္တေ ဝိစိနတိ’ဟူ၍ ဆိုပြီးတကား။ တစ်နည်းကား ရွေးချယ်စိစစ်အပ်သော သုတ်ပုဒ် (ပေ ၁၇၁) အားလျော်စွာ သုတ္တန္တရပုဒ်တို့ကိုလည်း အတ္ထုဒ္ဓါရပဒုဒ္ဓါရ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဆောင်၍ စိစစ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဋ္ဌကထာဆရာ အဘယ့်ကြောင့် သိပါသနည်းဟု စောဒနာဖွယ် ရှိသောကြောင့် ‘ယသ္မာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အနုဂီတီတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အနုရူပါ၊ လျော်သော။ ဂီတိ၊ ဆို၏။ အနုဂီတိ၊ လျော်သော ဆိုခြင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အယမ္ပိ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ ဣစ္ဆိတော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိစိယမာနဿ၊ ရွေးချယ် စိစစ်အပ်သော။ သုတ္တပဒဿ၊ သုတ်ပုဒ်အား။ အနုရူပတော၊ လျော်သောအားဖြင့်။ သုတ္တန္တရပဒါနိပိ၊ သုတ်တစ်ပါး၌ လာသော ပုဒ်တို့ကိုလည်း။ အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန ဝါ၊ အနက်ကို ထုတ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဒုဒ္ဓါရဝသေန ဝါ၊ ပုဒ်ကို ထုတ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အာနေတွာ၊ ၍။ ဝိစေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တစ်နည်း။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သဗ္ဗေ နဝ သုတ္တန္တေ ဝိစိနတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ တစ်ခုသောပုဒ်၏ ဖြစ်သင့်ကုန်သော များစွာသော အနက်တို့ကို ထုတ်ခြင်းသည် အတ္ထုဒ္ဓါရ မည်၏။ တစ်ခုသောအနက်၏ ဖြစ်သင့်ကုန်သော များစွာသော ပုဒ်တို့ကို ထုတ်ခြင်းသည် ပဒုဒ္ဓါရမည်၏။
နဝ သုတ္တန္တေတိ၊ ကား။ သုတ္တဂေယျာဒိကေ၊ သုတ္တဂေယျ အစရှိကုန်သော။ နဝ သုတ္တေ၊ ကိုးပါးသော သုတ်တို့ကို။ ယထာသမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ။ ဝိစိနတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဝိစယဟာရဿ၊ ၏။ ပဒတ္ထနိဒ္ဒေသော၊ ပုဒ်အနက်ကို ပြခြင်းတည်း။
ဝိစယဟာရကို ဝေဖန်သောအားဖြင့် မကျဉ်းမကျယ်ပြရပြီး မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ယထာ ကိံ ဘဝေ’အစရှိသော စကားကို အရှင်ကစ္စည်းဆရာ ဆိုပြန်လေသနည်းဟု သူမေးဖွယ်ရှိ၍ ထိုအမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ။ လ။ ဝိဘဇန္တော ယထာ ကိံ ဘဝေတိ အာဒိမာဟ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ဝေဖန်လိုသည်ရှိသော် ‘ပဒံ ဝိစိနတိ’ အစရှိသည်ဖြင့် ရှေး၌ ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ ပဒဝိစယကို ရှေးဦးစွာ ပြပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် ပဉှာဝိသဇ္ဇနာဝိစယတိုင် ရှေးဦးစွာ ပြလေသနည်း။ ပုဗ္ဗာပရ မဆန့်ခဲ့ပြီလော ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ယသ္မာ။ လ။ ဒေဿန္တော’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ နိဒ္ဒေသဝါရေ၊ ၌။ ဝိစယဟာရော၊ ကို။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဝိဘာဂေန၊ ထိုဝိစယဟာရကို ဝေဖန်ခြင်းဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ ၍။ ပဋိနိဒ္ဒေသဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူလိုသော အရှင်ကစ္စည်း ဆရာသည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဒဝိစယော၊ ပုဒ်တိုင်း စိစစ်ခြင်းသည်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အနုပဒံ၊ ပုဒ်စဉ်အတိုင်း။ ပဝတ္တေတဗ္ဗတာယ၊ ဖြစ်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတိဘာရိကော စ၊ အလွန်ကျမ်းလေးခြင်းကို ပြုတတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ န သုကရော စ၊ မလွယ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ပဒဝိစယံ၊ ကို။ အနာမသိတွာ၊ မသုံးသပ်မူ၍။ ပဉှဝိဿဇ္ဇနဝိစယေ၊ ပဉှာဝိစယ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယတို့ကို။ တာဝ၊ စွာ။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ယထာ ကိံ ဘဝေ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယထာ ကိံ ဘဝေတိ ပဒဿ၊ ၏။ ယေန ပကာရေန၊ အကြင်အပြားဖြင့်။ သော ဝိစယော၊ ထိုပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာကို စိစစ်ခြင်းကို။ ပဝတ္တေတဗ္ဗော၊ ဖြစ်စေအပ်၏။ တံ ပကာရဇာတံ၊ ထိုအပြားသဘောသည်။ ကိံ ဘဝေ၊ အဘယ် (ပေ ၁၇၂) သို့ ဖြစ်သနည်း။ ကီဒိသံ၊ အဘယ်သို့သဘောရှိသည်။ ဘဝေယျ၊ ဖြစ်ရာသနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ယထာ ကိံ ဘဝေယျာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ယထာတိ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ နိပါတ်မျှသာတည်း။ အာယသ္မာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပိယဝစနံ၊ ချစ်ဖွယ်ဆိုသော စကားတည်း။ အဇိတောတိ၊ ကား။ ဗာဝရီ ဗြာဟ္မဏဿ၊ ဗာဝရီပုဏ္ဏား၏။ ပရိစာရကဘူတာနံ၊ အခြံအရံဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ သောဠသန္နံ၊ တစ်ကျိပ်ခြောက်ယောက်သော သူတို့တွင်။ အညတရော၊ တစ်ယောက်ဖြစ်သော အရှင်အဇိတသည်။ ပါရာယနေတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ ပါရံ၊ ပါရဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သို့။ အဓိဂမူပါယဒေသနတ္တာ၊ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော ဒေသနာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဣဒံ နာမံ ကတံ ပါရာယနသမညာပုဒ်တို့၌ စပ်)။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝစနံ၊ သည်။ “ပါရာယန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗတံ၊ ဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ကိဉ္စာပိ အရဟတိ၊ အကယ်၍ကား ထိုက်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ ထိုသို့ထိုက်လျှင်းမူလည်း။ သင်္ဂီတိကာရေဟိ၊ သင်္ဂါယနာတင်ကုန်သော မထေရ်တို့သည်။ ဝတ္ထုဂါထာနုဂီတိဂါထာဒီဟိ၊ ဝတ္ထုဂါထာ အနုဂီတိဂါထာစသည်တို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ အဇိတသုတ္တာဒီနံ၊ အဇိတသုတ် အစရှိကုန်သော။ သောဠသန္နံ၊ ကုန်သော။ သုတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဣဒံ နာမံ၊ ဤပါရာယနဟူသော အမည်ကို။ ကတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေသညေဝ၊ ထိုအဇိတသုတ် အစရှိသော တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော သုတ်တို့၏သာလျှင်။ ပါရာယနသမညာ၊ ပါရာယနဟူသော အမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပါရာယနေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “ပါရာယနိကော”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။
ယင်းသို့ရွတ်ကုန်သော် အနက်ကို ရှေးအတိုင်းပင် မှတ်ရမည်လော စောဒနာရှိရကား ‘တေ ကိရ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေ၊ ထိုတစ်ကျိပ်ခြောက်ယောက်သော သူတို့သည်။ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇူပဂမနတော၊ ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်မှ။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ပါရာယနံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို။ အဓီယန္တာ၊ ဖြစ်စေကုန်လျက်။ ဝါ၊ ကျင့်ကုန်လျက်။ ဝိစရိံသု ကိရ၊ သွားကုန်သတတ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယမ္ပိ၊ ဤအရှင်အဇိတသည်လည်း။ ပါရာယနံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို။ ဝတ္တေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ ဝါ၊ ကျင့်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပါရာယနိကော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ပုစ္ဆတီတိ၊ ဟူ၍။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ နည်း။ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ၊ ပြီးပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတီတာ နနု၊ လွန်ပြီး မဟုတ်ကုန်လော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စံ၊ ၏။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ ပုစ္ဆာနာကာရံ၊ မေးသော အခြင်းအရာကို။ ဗုဒ္ဓိယံ၊ မိမိပညာ၌။ ဝိပရိဝတ္တမာနံ၊ ဖြစ်သည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။
ဧသာ ပုစ္ဆာ စ နာမ၊ ဤပုစ္ဆာမည်သည်လည်း။ အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာ၊ အဒိဋ္ဌဇောတနာပုစ္ဆာလည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ၊ လည်းကောင်း။ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ၊ လည်းကောင်း။ အနုမတိပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ၊ လည်းကောင်း။ ဧကံသဗျာကရဏီယာ၊ ဧကံသဗျာကရဏီယပုစ္ဆာလည်းကောင်း။ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏီယာ၊ လည်းကောင်း။ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏီယာ၊ လည်းကောင်း။ ဌပနီယာ၊ လည်းကောင်း။ ဓ (ပေ ၁၇၃) မ္မာဓိဋ္ဌာနာ၊ လည်းကောင်း။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနာ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အနေကဝိဓာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အယံ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ကိံ၊ လေလော”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ ပုစ္ဆာ၊ ကို။ ဝိစေတဗ္ဗာ၊ စိစစ်အပ်၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤပုစ္ဆာ ဝိဿဇ္ဇနာတို့တွင်လည်း။ ပုစ္ဆာဝိဘာဂေါ၊ ပုစ္ဆာကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝတ္တဗ္ဗော ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ [ကျမ်း ၆၃] ဝိဿဇ္ဇနဝိဘာဂေါပိ၊ ကိုလည်း။ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယေ၊ ဝိဿဇ္ဇနာကို စိစစ်ရာ၌။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုစ္ဆာသဘာဂေန၊ ပုစ္ဆာနှင့်သဘောတူသောအားဖြင့်။ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဿဇ္ဇနာဝိဘာဂေါပိ၊ ကိုလည်း။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဣဓ ပန၊ ၌ကား။ ဝိမတိစ္ဆေဒနံ၊ ယုံမှားတိုင်းကို ဖြတ်တတ်သော။ ဝါ၊ ယုံမှားဖြတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ၊ သတ္တဝါလျှင် တည်ရာရှိသော။ ပုစ္ဆံ၊ ကို။ ဥဒါဟရိတွာ၊ ထုတ်ပြီး၍။ တတ္ထ၊ ထိုပုစ္ဆာ၌။ ဝိစယနာကာရံ၊ စိစစ်အပ်သော အခြင်းအရာကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကေနဿု နိဝုတော လောကော”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမဘိနိဝိဋ္ဌေ၊ သော။ ကေနာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ကတ္တရိ၊ ကတ္တားအနက်၌။ ကရဏဝစနံ၊ ကရိုဏ်းဝိဘတ်တည်း။ သူတိ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သူတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သူဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်။ သံသယေ၊ ယုံမှားခြင်းအနက်၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ တေန၊ ထိုသူဟူသော နိပါတ်ပုဒ်ဖြင့်။ အဿ ပဉှဿ၊ ၏။ ဝိမတိစ္ဆေဒနပုစ္ဆာဘာဝံ၊ ဝိမတိစ္ဆေဒနာပုစ္ဆာ၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ နိဝုတောတိ၊ ကား။ ပဋိစ္ဆာဒိတော၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သနည်း။ လောကောတိ၊ ကား။ သတ္တလောကော၊ ကို။ ဝါ၊ သည်။ ဣစ္ဆာယသ္မာ အဇိတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သင်္ဂီတိကာရကဝစနံ၊ သင်္ဂါယနာတင်ကုန်သော ဆရာတို့၏ စကားတည်း။ နပ္ပကာသတီတိ၊ ကား။ န ပညာယတိ၊ မထင်ရှားသနည်း။ ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသီတိ၊ ကား။ ကိံ၊ အဘယ်တရားကို။ အဿ လောကဿ၊ ထိုသတ္တလောကအား။ ဝါ၊ ကို။ အဘိလေပနံ၊ လိမ်းကျံတတ်သော တရားဟူ၍။ ဝဒသိ၊ ဟောတော်မူသနည်း။ “ကိံသွာဘိလေပန”န္တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုကိံသွာဘိလေပနံ ဟူသော ပါဌ်၏။ ကိံ သု အဘိလေပနန္တိ၊ ဟူ၍။ ပဒဝိဘာဂေါ၊ ပုဒ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝါ၊ ပုဒ်ဖြတ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။
ပဒါနီတိ၊ ကား။ ဧတေဟိ ဝါကျေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ပဇ္ဇတိ၊ သိအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာနိ ဝါကျာနိ၊ တို့သည်။ ပဒါနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါကျာနိ၊ တည်း။ ဝါ၊ တို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။
ကေနဿု နိဝုတော လောကော စသော ဝါကျပုဒ်တို့သည် ပုစ္ဆိတဗ္ဗအနက် မဟုတ်ကုန်။ နိဝါတေ စသော အနက်တို့သာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗအနက် ဖြစ်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ပုစ္ဆိတာနီတိ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပုစ္ဆိတာနီတိ၊ ကား။ ပုစ္ဆာဘာဝေန၊ ပုစ္ဆာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
လေးပါးသော ဝါကျကို မေးခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်ကုန်သည် မဟုတ်ပါလော။ အသို့မူ၍ ‘ဧကော ပဉှော’ဟု ဆိုသနည်းဟု ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဧကော ပဉှောတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧကော ပေ ဉှာတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ ဝါကျ (ပေ ၁၇၄) တို့ကို။ ပုစ္ဆနဝသေန၊ မေးသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယဒိပိ ဝုတ္တာနိ၊ အကယ်၍ကား ဆိုအပ်ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ဉာတုံ၊ သိခြင်းငှာ။ ဣစ္ဆိတော၊ သော။ အတ္ထော၊ သည်။ ဧကော ဧဝ၊ တစ်ပါးတည်းသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဧကော ပေ ဉှာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုလေသတည်း။ တတ္ထ၊ ထိုတစ်ခုသော ပ ဉှာဖြစ်ခြင်း၌။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ တဿ ဧကပ ဉှဿ ဘာဝဿ၊ ထိုတစ်ခုသော ပ ဉှာဖြစ်ခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ ကို။ “ဧကဝတ္ထုပရိဂ္ဂဟာ”တိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ အာဟ၊ ၏။
အကြောင်းကို ဧကဝတ္ထုပရိဂ္ဂဟာဟု ဆို၏။ ဤ၌ အဓိပ္ပါယတ္ထသင့်ပါ၏လော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ’ အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော ဝတ္တုကာမော၊ ဆိုလိုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဝါရဏအပ္ပကာသနအဘိလေပနမဟာဘယသင်္ခါတာ၊ ဖုံးလွှမ်းခြင်း မထင်ရှားခြင်း လိမ်းကျံခြင်း ကြီးစွာသော ဘေးဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဧတေ အတ္ထာ၊ တို့ကို။ ပုစ္ဆာယ၊ ပုစ္ဆာ၌။ ကိဉ္စာပိ ဂဟိတာ၊ ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ တေ အတ္ထာ၊ တို့သည်။ ဧကံ၊ သော။ လောကံ၊ သတ္တလောကကို။ ပတိ၊ စွဲ၍။ ဂုဏဘူတာ၊ အပဓာနဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ လောကော၊ ကို။ ပဓာနဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဗ္ဗသေန၊ ထိုသတ္တလောက၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အယံ ပေ ဉှာ၊ သည်။ ဧကောဝ၊ တစ်ပါးတည်းသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော ဝတ္တုကာမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “လောကာဓိဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ သော လောကော ပန၊ သည်ကား။ ကော၊ နည်း။ ဣတိ ပုစ္ဆာယ၊ ဤသို့သော အမေး၏။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ “လောကော တိဝိဓော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော လောကတို့တွင်။ ရာဂါဒိကိလေသဗဟုလတာယ၊ များသော ရာဂအ စရှိသော ကိလေသာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ကာမာဝစရသတ္တာ၊ ကာမာဝစရသတ္တဝါတို့သည်။ ကိလေသလောကော၊ မည်၏။ ဈာနာဘိညာပရိဗုဒ္ဓိယာ၊ ဈာန်အဘိညာဉ်တို့၏ ပွားခြင်းကြောင့်။ ရူပါဝစရသတ္တာ၊ တို့သည်။ ဘဝလောကော၊ မည်၏။ အာနေဉ္ဇသမာဓိဗဟုလတာယ၊ များသော မတုန်မလှုပ်သောသမာဓိ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ (ပရမ္ပရဟိတံ၌ စပ်)။ ဝိသဒိန္ဒြိယတ္တာ၊ သန့်ရှင်းသော ဣန္ဒြေရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အရူပါဝစရသတ္တာ၊ တို့သည်။ ဣန္ဒြိယလောကော၊ မည်၏။
လောကသုံးပါးတို့၏ အထူးကို တစ်နည်းပြပြန်လို၍ ‘အထ ဝါ’ အစရှိသော တစ်ဝိကပ်ကို အားထုတ်သတည်း။ ထိုဝိကပ်၌ အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဒုက္ခများသောကြောင့် အပါယ်သတ္တဝါတို့သည် ဒုက္ခလောကသာ မည်ကောင်းသည် မဟုတ်လောဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် ‘ကိလိဿနံ ကိလေသော’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သည်။
ယင်းသို့ဆိုသော် ‘ကိလေသဗဟုလတာယ’သာ ဟူပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဒုက္ခဗဟုလတာယ’ဟူဘိသနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘ဝိပါကဒုက္ခန္တိ အတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ကိလိဿနံ၊ ညစ်နွမ်းခြင်းသည်။ ကိလေသော၊ မည်၏။ ဝိပါကဒုက္ခံ၊ ဝိပါက်ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်းတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခဗဟုလတာယ၊ များသော ဆင်းရဲခြင်းရှိသည် (ပေ ၁၇၅) ၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယေသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ကိလေသလောကော၊ မည်၏။ တဒညေ၊ ထိုအပါယ်သတ္တဝါတို့မှ တစ်ပါးကုန်သော။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သမ္ပတ္တိဘဝဘာဝတော၊ သမ္ပတ္တိဘဝ ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ပြည့်စုံသော အစီးအပွားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဘဝသဒ္ဒါကား ဝုဒ္ဓိအနက်ဟော)။ ဘဝလောကော၊ မည်၏။
ယင်းသို့ အပါယ်သတ္တဝါတို့မှတစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့သည် ဘဝလောကမည်သော် ဣန္ဒြိယလောကမည်စရာ သတ္တဝါမရှိပြီတကား။ ယင်းသို့မရှိသော် ‘ဣန္ဒြိယလောကော’ဟူ၍ ဆိုသောစကားသည် စကားမျှသာ ဖြစ်ခဲ့ဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုအပါယ်သတ္တဝါမှ တစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့တွင်။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဝိမုတ္တိပရိပါစကေဟိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရင့်စေတတ်ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ သဒ္ဓါ အစရှိသော ဣန္ဒြေတို့နှင့်။ သမန္နာဂတာ၊ ပြည့်စုံကုန်၏။ သော သတ္တော၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ကို ရင့်စေတတ်သော ဣန္ဒြေနှင့် ပြည့်စုံသော သတ္တဝါသည်။ ဣန္ဒြိယလောကော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဤ၌ နိယတ်တို့သဘောသည် နောက်ပုဒ်သို့ လိင်ဝုစ်လိုက်မြဲဖြစ်ရကား ‘သော’ဟု ဧကဝုစ်ဆိုသည်။ ယင်းသို့ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရင့်စေတတ်သော ဣန္ဒြေနှင့် ပြည့်စုံသော သတ္တဝါသည် ‘ဣန္ဒြိယလောက’မည်သည်ရှိသော် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုလည်း ဤ၌ သင်္ဂြိုဟ်အပ်သလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘ပရိယာပန္နဓမ္မဝသေန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ပရိယာပန္နဓမ္မဝသေန၊ ဝဋ်၌ အကျွမ်းဝင်သောတရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ လောကသမညာ၊ လောကဟူသော အမည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အရိယပုဂ္ဂလာ၊ တို့ကို။ ဣဓ၊ ၌။ န သင်္ဂယှန္တိ၊ ကုန်။
အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကောတိ၊ ကား။ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေန၊ လေးပါးသော အင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော။ အန္ဓကာရေန၊ အမိုက်တိုက်သည်။ ရထဃဋာဒိ၊ ရထားအို အစရှိသည်ကို။ နိဝုတော ပဋိစ္ဆာဒိတော ဝိယ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သကဲ့သို့။ ဓမ္မသဘာဝပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာယ၊ တရားသဘောကို ဖုံးလွှမ်းခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ အဝိဇ္ဇာယ၊ သည်။ [ကျမ်း ၆၄] လောကော၊ သတ္တလောကကို။ နိဝုတော ပဋိစ္ဆာဒိတော၊ ၏။ ဝိဝိစ္ဆာတိ၊ ကား။ ဝိစိကိစ္ဆာဟေတု၊ ယုံမှားခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ “မစ္ဆရိယံ၊ သည်။ ဝိဝိစ္ဆာ၊ မည်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သင်္ဂဟေ၊ အဋ္ဌကထာ၌။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပမာဒါတိ၊ ကား။ ပမာဒဟေတု၊ မေ့လျော့ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဇပ္ပာဘိလေပနန္တိ၊ ကား။ ဇပ္ပာ တဏှာ၊ တဏှာသည်။ (ဇပ္ပာကား တဏှာ၏ ပရိယာယ်တည်း။ ထိုကြောင့် ဇပ္ပာကို ‘တဏှာ’ဟု ဖွင့်သည်)။ အဿ လောကဿ၊ ထိုသတ္တလောကကို။ မက္ကဋာလေပေါ၊ မျောက်နှဲစေးသည်။ မက္ကဋဿ၊ မျောက်ကို။ အဘိလေပနံ ဝိယ၊ လိမ်းကျံကပ်ငြိသကဲ့သို့။ အဘိလေပနံ၊ လိမ်းကျံတတ်၏။ သိလေသော၊ ကပ်ငြိတတ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဗြူမိ၊ ဟောတော်မူ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ‘ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယံ’ ဟူသော ပုဒ်၌ ဆိုအပ်သော အဿဟူသော ပုဒ်ကို ‘ဇပ္ပာဘိလေပနံ အဿ ဗြူမိ’ဟု ဆောင်၍ သမ္ဗန်အပ်၏ဟု ပြလို၍ ‘ဇပ္ပာ တဏှာ အဿ လောကဿ’ဟု ဆိုသတည်း။
ဒုက္ခန္တိ၊ ကား။ ဇာတိအာဒိကံ၊ သော။ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲသည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ပဒတ္ထော၊ ပုဒ်၏ အနက်တည်း။ သေသံ၊ ကြွင်းသော စကားကို။ ပါဠိယာ ဧဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိညာယတိ၊ ၏။ ပုစ္ဆာဂါ (ပေ ၁၇၆) ထာယံ၊ ၌။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ (ဝိဿဇ္ဇိတာနိကို ငဲ့၍ပေးသည်)။ “ဣမေဟီ”တိ၊ ကား။ ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယံ၊ ၌။ ဝုတ္တေဟိ၊ ကုန်သော။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝိဿဇ္ဇိတာနိ၊ ဖြေအပ်ကုန်၏။ ကထံ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာယ၊ ၏။ သမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “ပဌမ”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တေန၊ ထိုပဌမံ အစရှိသော စကားဖြင့်။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာနိ၊ တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ တံ ပုစ္ဆဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ တံ ဝိဿဇ္ဇနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ဂါထာယ စ၊ ၏လည်း။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဝရိတုံ၊ ဖွင့်အံ့သောငှာ။ “ကေနဿူ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “နီဝရဏေဟီ”တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပါကဋံ၊ ထင်ရှားစွာ။ ကတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ ဟိ သဗ္ဗေ သတ္တာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာအရာ၌ ‘ယထာဟ’အစရှိသည်ကို အသို့မူ၍ ဆိုသနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤပါဠိ၌လည်း။ “ယထာဟာ”တိ အာဒိနာ၊ ယထာဟ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ သုတ္တန္တရဒဿနေန၊ သုတ်တစ်ပါးကို ပြသဖြင့်။ ဣမသ္မိံ ပဉှဝိဿဇ္ဇနဝိစယေ၊ ဤပဉှာဝိဿဇ္ဇနာကို စိစစ်ခြင်း၌။ အနုဂီတိဝိစယံ၊ အနုဂီတိကို စိစစ်ခြင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပရိယာယတောတိ၊ ကား။ ကာရဏတော၊ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့်။ နီဝရဏသင်္ခါတာနံ၊ ကုန်သော။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒီနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ကာရဏဘာဝတော စ၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပဋိစ္ဆာဒနဘာဝတော စ၊ ဖုံးလွှမ်းတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဧကံယေဝ၊ တစ်ခုသော အဝိဇ္ဇာကိုသာလျှင်။ နီဝရဏံ၊ ဟူ၍။ ဝဒါမိ၊ ဟောတော်မူ၏။ အညေသံ၊ အဝိဇ္ဇာမှ တစ်ပါးဖြစ်ကုန်သော။ နီဝရဏသဘာဝါနံ၊ နီဝရဏသဘောရှိသော တရားတို့၏။ အဘာဝါ ပန၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ န ဝဒါမိ၊ ဟောတော်မမူ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အဝိဇ္ဇာယ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ နီဝရဏာနံ၊ တို့၏။ ဘာဝေါ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အဝိဇ္ဇာယ၊ သည်။ အသတိ၊ သော်။ နီဝရဏာနိ၊ တို့သည်။ န သန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဗ္ဗသော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တေနာတိ၊ ကား။ “အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော”တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပဌမဿ ပဒဿာတိ၊ ကား။ “ကေနဿု နိဝုတော လောကော”တိ ပဒဿ၊ ၏။ ယုတ္တာတိ၊ ကား။ ယောဇိတာ၊ ယှဉ်အပ်၏။ ဝါ၊ ကား။ အနုရူပါ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတေန၊ ဤ’တေန စ ပဌမဿ ပဒဿ ဝိဿဇ္ဇနာ ယုတ္တာ’ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဝိဿဇ္ဇနဿ၊ ၏။ ပုစ္ဆာနုရူပတာ၊ ပုစ္ဆာအားလျော်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုဗ္ဗာပရဝိစယော၊ ပုဗ္ဗာပရကို စိစစ်ခြင်းကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ယော ပုဂ္ဂလော နီဝရဏေဟိ နိဝုတော”တိ အာဒိနာ၊ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဝိဝိစ္ဆာပမာဒါနံ၊ ယုံမှားခြင်း မေ့လျော့ခြင်းတို့၏။ (ပစ္စယသမ္ဗန်တည်း)။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ (ဘာဝသမ္ဗန်တည်း)။ ပစ္စယဘာဝံ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ထိုသို့ ပြ၏ဟူသော စကားကို မြဲစေလို ခိုင်စေလိုပါ (ပေ ၁၇၇) စေလိုရကား ‘နိဝုတော ဧဝ ဟိ နပ္ပကာသတိ’ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ နိဝုတော ဧဝ၊ အဝိဇ္ဇာနှင့် လွှမ်းအပ်သည် ဖြစ်၍သာလျှင်။ နပ္ပကာသတိ၊ မထင်ရှား။ ဝိဝိစ္ဆာတိ၊ ကား။ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ တည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဝိဝိစ္ဆာ နာမ ဝုစ္စတိ ဝိစိကိစ္ဆာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတြ၊ ထိုဝိဝိစ္ဆာဟူသော ပုဒ်၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ပဒသိဒ္ဓိ၊ ပုဒ်၏ပြီးခြင်းတည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသမ္မာဒိဋ္ဌိယော၊ တို့သည်။ “နိစ္စံ၊ မြဲ၏။ အနိစ္စံ၊ မမြဲ”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကံသဂ္ဂါဟဘာဝေန၊ စင်စစ် ယူသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ တစ်ခုသော အဖို့ကို ယူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ (အသသဒ္ဒါကား ကောဋ္ဌာသဟောတည်း)။ ပဝတ္တန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အယံ၊ ဤဝိစိကိစ္ဆာသည်။ န ပဝတ္တတိ၊ မဖြစ်။ အယမ္ပန၊ ဤဝိစိကိစ္ဆာသည်ကား။ အနေကံသဂ္ဂါဟဘာဝတော၊ စင်စစ် မယူနိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ တစ်ခုသော အဖို့ကို မယူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “နိစ္စံ နု ခေါ၊ မြဲသလော။ အနိစ္စံ နု ခေါ၊ လော”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိဝိဓံ၊ အထူးထူး အပြားပြားသော အာရုံကို။ ဝါ၊ ကား။ ဝိရုဒ္ဓံ၊ ဆန့်ကျင်ခြင်းကို။ ဣစ္ဆတိ ဧသတိ၊ ရှာတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဝိစ္ဆာ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ပဒသိဒ္ဓိ၊ တည်း။ “သော ဝိစိကိစ္ဆန္တော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အပ္ပကာသနဿ၊ မထင်ရှားခြင်း၏။ (ကာရဏ သမ္ဗန်)။ ဝိဝိစ္ဆာပမာဒါနံ၊ တို့၏။ (ဘာဝ သမ္ဗန်)။ ကာရဏဘာဝံ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်ကို။ ဝိဝရတိ၊ ဖွင့်၏။ သုတ္တေ ဓမ္မေ န ဥပ္ပာဒိယတီတိ၊ ကား။ သမာဒါယ၊ ဆောက်တည်၍။ န ဝတ္တတိ၊ မကျင့်။ နပ္ပကာသန္တီတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ သန္တာနေ၊ ၌။ အနုပ္ပါဒိယမာနာ၊ မဖြစ်စေအပ်ကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တေ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ [ကျမ်း ၆၅] လောကေ၊ ၌။ ပကာသံ အဘိညာတံ၊ ထင်ရှားသည်ကို။ န ကရောန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အဘိလိမ္ပတီတိ၊ ကား။ မက္ကဋာလေပေါ၊ သည်။ မက္ကဋံ၊ ကို။ ဒါရုသိလာဒီသု၊ သစ် ကျောက် အစရှိသည်တို့၌။ အလ္လီယာပေတိ ဝိယ၊ ကပ်ငြိစေသကဲ့သို့။ ပုရိသံ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ရူပါဒိဝိသယေ၊ ရူပါရုံ အစရှိသော အာရုံ၌။ အလ္လီယာပေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အာသတ္တိဗဟုလဿာတိ၊ ကား။ အာသင်္ဂဗဟုလဿ၊ များသော ကပ်ငြိခြင်းရှိသော။ ဧဝံ အဘိဇပ္ပာတိ ကရိတွာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပရိယုဋ္ဌာနဋ္ဌာယိနီ၊ နှိပ်စက်၍ တည်တတ်၏။ ဣတိ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ တာယ တဏှာယ၊ သည်။ လောကော၊ လောကကို။ အဘိလိတ္တော၊ လိမ်းကျံအပ်သည်။ သိလေသေန၊ ချေးသစ်စေးဖြင့်။ ဝါ၊ သည်။ မက္ခိတော ဝိယ၊ လိမ်းကျံသကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဧတသ္မာ ဒုက္ခာ၊ မှ။ ဘာယတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဒုက္ခံ၊ သည်။ ဘယံ၊ မည်၏။ မဟန္တံ၊ သော။ ဘယံ၊ တည်း။ မဟဗ္ဘယံ၊ ကြီးစွာသော ဘေး။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဒုဝိဓံ ဒုက္ခံ’အစရှိသည်ဖြင့် ဒုက္ခအပြားကို ဝေဖန်ပြီး မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ’တိဿော ဒုက္ခတာ’အစရှိသော စကားကို ဆိုပြန်သနည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဒုက္ခံ ဒေါမနဿန္တိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဒုက္ခံ ဒေါမနဿန္တိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဒုက္ခမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝိဘတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဒုက္ခံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။” တိဿော ဒုက္ခတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဩဓသောတိ၊ ကား။ ကဒါစိ၊ ရံခါ။ အတ္တူပက္ကမမူလာယ၊ မိမိလုံ့လလျှင် အကြောင်းရှိသော ဒုက္ခ ဒုက္ခအဖြစ်မှ။ ကဒါစိ၊ ခါ။ ပရူပက္က (ပေ ၁၇၈) မမူလာယ၊ သူတစ်ပါးလုံ့လလျှင် အကြောင်းရှိသော ဒုက္ခ ဒုက္ခအဖြစ်မှ။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ၊ မှ။ မုစ္စနကာ၊ ၏။ ဝိသေသေန၊ ဖြင့်။ ရူပါဝစရာ၊ ရူပါဝစရ သတ္တဝါတို့သည်။ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ၊ ဒုက္ခ ဒုက္ခ အဖြစ်မှ။ မုစ္စနကာ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ပေး)။ တထာတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဩဓသော၊ အခိုက်အတန့်အားဖြင့်။ ဝါ၊ အပိုင်းအခြားအားဖြင့်။ ကဒါစိ၊ ရံခါ။ ကရဟစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဘဝ၌။ မုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အာကဍ္ဎတိ၊ ၏။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ၊ ဝိပရိဏာမဒုက္ခအဖြစ်မှ။ မုစ္စနကာ၊ လွတ်သော သူတို့ကား။ ဥပေက္ခာသမာပတ္တိဗဟုလာ၊ များသော ဥပေက္ခာသမာပတ်ရှိသော သူတို့တည်း။ တစ်နည်းကား။ ဥပေက္ခာသမာပတ္တိဗဟုလာ၊ များသော ဥပေက္ခာသမာပတ်ရှိသော သူတို့သည်။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ၊ မှ။ မုစ္စနကာ၊ လွတ်ကုန်၏။ ဝိသေသေန၊ ဖြင့်။ အရူပါဝစရသတ္တာ၊ တို့သည်။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ၊ မှ။ မုစ္စနကာ၊ လွတ်ကုန်၏။ (ဤသို့ ပေး)။ အပ္ပာဗာဓာတိ ပဒံ၊ သည်။ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ၊ မှ။ မုစ္စနဿ၊ ၏။ ကာရဏဝစနံ၊ အကြောင်းကို ပြသော စကားတည်း။ ဒိဃာယုကာတိ ပဒံ၊ သည်။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ၊ မှ။ မုစ္စနဿ၊ ၏။ ကာရဏဝစနံ၊ တည်း။ (ဤသို့ ပေး)။
ဒိဃာယုကာ’ဟူသော ပုဒ်၏ ဝိပရိဏာမဒုက္ခအဖြစ်မှ လွတ်ခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြသော စကား၏အဖြစ်ကို အဘယ့်ကြောင့် သိပါသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘အရူပဒေဝါ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အရူပဒေဝါ၊ အရူပါဝစရဗြဟ္မာတို့သည်။ လောကေ၊ ၌။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဒီဃာယုကာ၊ ရှည်သော အသက်ရှိကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒီဃာယုကာတိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခမှ။ မုစ္စနံ၊ သည်။ အစ္စန္တိတံ၊ စင်စစ်လွတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ဒုက္ခာ ဝေဒနာပိ၊ တို့သည်လည်း။ သင်္ခတတ္တာ၊ သင်္ခတတရား ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အနိစ္စတာဒိသင်္ခါရဒုက္ခသဘာဝါ ဧဝ၊ အမြဲမရှိ အစရှိသော သင်္ခါရဒုက္ခသဘောရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယတော ဝဋ္ဋဒုက္ခတော၊ အကြင် ဝဋ္ဋဒုက္ခမှ။ မုစ္စနံ၊ သည်။ အစ္စန္တိတံ၊ စင်စစ်လွတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ၊ ကို။ အနဝသေသပရိယာဒါနဝသေန၊ အကြွင်းမဲ့ ကုန်စေသည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ အကြွင်းမဲ့ယူသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သင်္ဂဏှိတွာ၊ သင်္ဂြိုဟ်၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သင်္ခါရဒုက္ခတာယ ပနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝယဝတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ကမ္မကိလေသေဟိ၊ ကံကိလေသာတို့သည်။ ဥပါဒိယတိ၊ စွဲလမ်းအပ်၏။ ဝါ၊ ဖြစ်စေအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥပါဒိ၊ မည်၏။ ဝိပါကက္ခန္ဓာ စ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာတို့ကိုလည်းကောင်း။ ကဋတ္တာ စ ရူပံ၊ ကဋတ္တာရုပ်ကိုလည်းကောင်း။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ ဥပါဒိဿ၊ ကံ ကိလေသာတို့သည် စွဲလမ်းအပ် ဖြစ်စေအပ်သော ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ်၏။ သေသံ၊ အကြွင်းတည်း။ ဥပါဒိသေသံ၊ ကံကိလေသာတို့သည် စွဲလမ်းအပ် ဖြစ်စေအပ်သော။ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ် အကြွင်း၏။ ဧတိဿာ၊ ထိုနိဗ္ဗာနဓာတ်အား။ တံ ဥပါဒိသေသံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနုပါဒိသေသာ၊ မည်၏။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ အနုပါဒိသေသာယ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ က (ပေ ၁၇၉) ဋတ္တာရုပ် အကြွင်းမရှိသော။ တာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ထိုငြိမ်းခြင်းသဘောမျှဖြစ်၍။ အယံ၊ ဤပုဒ်သည်။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ စ၊ အထူးအပြားသို့ ရောက်သော လက္ခဏာကို မှတ်ကြောင်းအနက်၌။ ကရဏနိဒ္ဒေသော၊ ကရိုဏ်းဝိဘတ်ဖြင့် ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဗ္ဗာနဓာတူတိ စ၊ ဟူသည်လည်း။ နိဗ္ဗာယနမတ္တံ၊ ငြိမ်းခြင်းမျှသာတည်း။ တသ္မာတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ခါရဒုက္ခတာ၊ သည်။ သကလလောကဗျာပိနီ စ၊ အလုံးစုံသော လောက၌ နှံ့သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိနီ စ၊ အလုံးစုံသော ဒုက္ခကို သင်္ဂြိုဟ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကဿာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ သာမိဝစနံ၊ သာမိဝိဘတ်သည်။ သမ္ဗန္ဓေ၊ သမ္ဗန်အနက်၌။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ထို’သင်္ခါရဒုက္ခတာ ဒုက္ခံ လောကဿ’ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ “ဒုက္ခမဿာ”တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ပဒတ္ထကို ဆရာဆိုပြီ။ ပုစ္ဆာဝိစယ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယကို မဆိုပြီလော။ အဘယ်သို့ ငါတို့ ပုစ္ဆာဝိစယ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယကို သိရပါကုန်အံ့နည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဧဝမေတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဧတ္ထ၊ ဤဂါထာ၌။ လောကဿ၊ သတ္တလောကကို။ နီဝရဏာဒီနိ၊ ဖုံးလွှမ်းတတ်သော တရား အစရှိသည်တို့ကို။ (အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် အပ္ပကာသန အဘိလေပန မဟဗ္ဘယ သုံးပါးကို ယူ)။ အဇာနန္တေန ဝါ၊ မသိသဖြင့်လည်းကောင်း။ သမယန္တရပရိစယေန၊ အယူတစ်ပါး၌ လေ့ကျက်ခြင်းကြောင့်။ တတ္ထ၊ ထိုသတ္တလောကကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော တရား အစရှိသည်တို့၌။ သံသယပက္ခန္ဒေန ဝါ၊ ယုံမှားခြင်းသို့ ပြေးဝင်သဖြင့်လည်းကောင်း။ (ပုစ္ဆာ ကတာသို့ ဆိုက်)။ ဧကံသေနေဝ၊ စင်စစ်သဖြင့်သာလျှင်။ ဗျာကာတဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြေအပ်သော သဘောရှိသော။ (‘ဗျာကာတဗ္ဗော အတ္ထဿ ဘဝေါ ဧတိဿာတိ ဗျာကာတဗ္ဗတ္တာ’ဟု ပြု)။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနာ၊ သတ္တဝါလျှင် တည်ရာရှိသော။ ပုစ္ဆာ၊ ကို။ ကတာ၊ ၏။ သာ စ ပုစ္ဆာ၊ သည်လည်း။ အဇာနနဿ ဝါ၊ မသိသည်လည်း ဖြစ်သော။ သံသယဿ ဝါ၊ ယုံမှားသည်လည်း ဖြစ်သော။ အဇိတဿ၊ အရှင်အဇိတအား။ (ဤသို့ ဝစနသေသ ထည့်၍ သမ္ဗန်)။ တစ်နည်းကား။ အဇာနနဿ ဝါ၊ သော။ သံသယဿ ဝါ၊ သော။ အဇိတဿ၊ ၏။ သာ စ ပုစ္ဆာ၊ သည်လည်း။ နီဝရဏာဒိဝိသယတာယ၊ သတ္တလောကကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သောတရား အစရှိသည်လျှင် အရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ စတုဗ္ဗိဓာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
‘စတုဗ္ဗိဓာ’ဟု ဆရာဆိုခဲ့၏။ ပါဠိ၌ ‘ဧကော ပဉှော’ဟု ဆိုသည် မဟုတ်ပါလော။ ဆရာစကား ပါဠိနှင့် ဆန့်ခဲ့၏။ စောဒနာရှိရကား ‘ပါဠိယံ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပါဠိယံ ပန၊ ၌ကား။ နီဝရဏာဒီနံ၊ ဖုံးလွှမ်းတတ်သော တရား အစရှိသည်တို့၏။ (အာဓာရ၌ စပ်)။ လောကော၊ သတ္တလောကကို။ အာဓာရဘာဝေန၊ တည်ရာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဂါထာယံ၊ ၌။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကော၊ သော။ ပဉှော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ပုစ္ဆာဝိစယော၊ ပုစ္ဆာကို စိစစ်ခြင်းတည်း။ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယောပိ၊ ကိုလည်း။ အဒိဋ္ဌဇောတိနီဝိဿဇ္ဇနာ စ၊ အဒိဋ္ဌဇောတနာဝိဿဇ္ဇနာသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝိမတိစ္ဆေဒိနီ စ၊ ဝိမတိစ္ဆေဒနာဝိဿဇ္ဇနာသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပုစ္ဆာဝိစယေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
[ကျမ်း ၆၆] ဧဝံ၊ သို့။ ဧကာဓာရံ၊ တစ်ခုသော ဝတ္ထုလျှင် တည်ရာရှိသော။ ပုစ္ဆံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အ (ပေ ၁၈၀) နေကာဓာရံ၊ များသော ဝတ္ထုလျှင် တည်ရာရှိသော။ ပုစ္ဆံ၊ ကို။ (လိုက်စေသည်)။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဝန္တိ သဗ္ဗဓီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သဝန္တီတိ၊ ကား။ သန္ဒန္တိ၊ စီးကုန်၏။ သဗ္ဗဓီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေသု၊ ကုန်သော။ ရူပါဒီသု၊ ကုန်သော။ အာယတနေသု၊ တို့၌။ သောတာတိ၊ ကား။ တဏှာဒိသောတာ၊ တဏှာ အစရှိသော သောတတို့သည်။ ဝါ၊ အလျဉ်တို့သည်။ ကိံ နိဝါရဏန္တိ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုတဏှာ အစရှိသော သောတတို့ကို။ အာဝရဏံ၊ တားမြစ်တတ်သော တရားသည်။ ကိံ၊ အဘယ်နည်း။ ရက္ခာ၊ စောင့်ရှောက်တတ်သော တရားသည်။ ကာ၊ အဘယ်နည်း။ သံဝရံ ဗြူဟီတိ၊ ကား။ နေသံ၊ ထိုတဏှာ အစရှိသော သောတတို့ကို။ နီဝရဏသင်္ခါတံ၊ တားမြစ်တတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ တံ သံဝရံ၊ ထိုစောင့်တတ်သော တရားကို။ ကထေဟိ၊ ဟောတော်မူပါလော။ ကေန သောတာ ပိဓီယရေတိ၊ ကား။ ကေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ တဏှာဒိသောတာ၊ တို့သည်။ ပိဓိယျန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ ပြတ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤဂါထာ၌။ ပဒတ္ထော၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ ပါဠိဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အာဝိ၊ ထင်စွာ။ ဘဝိဿတိ၊ တ္တံ့။
ဂါထာ၌ လေးပါးသော ဝါကျတို့ကို ပုစ္ဆာ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်ကုန်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ပဉှာနှစ်ပါးသာ ဖြစ်ပါအံ့နည်း ပုစ္ဆာရှိရကား ‘တေ ဒွေ ပဉှာတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တေ ဒွေ ပဉှာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပုစ္ဆာဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တာယ၊ သော။ ဣမိဿာ ဂါထာယ၊ ၌။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဝါကျာနိ၊ တို့ကို။ ယဒိပိ ပုစ္ဆိတာနိ၊ အကယ်၍ ပုစ္ဆာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်ကုန်၏ရှင့်။ (စတ္တာရိ ဝါကျာနိ’ကား စတ္တာရိ ပဒါနိ’၏ အဖွင့်တည်း။ ပုစ္ဆိတာနိ’ကို ပါဠိမှ ယူ၍ ပေးသည်)။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ဉာတုံ၊ ငှာ။ ဣစ္ဆိတဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ ဒုဝိဓတ္တာ၊ ကြောင့်။ တေ အတ္ထာ၊ ထိုဂါထာဖြင့် ယူအပ်ကုန်သော အနက်တို့သည်။ ဒွေ ပဉှာ၊ နှစ်ပါးသော ပဉှာတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒွေ ပဉှာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ “ဣမေဟိ ဗဟွာဓိဝစနေန ပုစ္ဆိတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပါဠိ၌။ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ အကျဉ်းဖြစ်သော အနက်တည်း။ ဧတာယ ဂါထာယ၊ ဤဂါထာဖြင့်။ ဣမေ ဂဟိတာ အတ္ထာ၊ ဤယူအပ်သော အနက်တို့ကို။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗဟူနိ၊ များစွာသော သဘောတရားတို့ကို။ အဓိကိစ္စ၊ စွဲ၍။ ပဝတ္တဝစနေန၊ ဖြစ်သော စကားဖြင့်။ ပုစ္ဆိတာ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ အတ္ထာ၊ ထိုဂါထာဖြင့် ယူအပ်ကုန်သော အနက်တို့သည်။ ဒွေ ပ ဉှာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။
နီဝရဏဝိဓာနအားဖြင့် နှစ်ပါးသာ ဖြစ်လျက် ‘ဗဟွာဓိဝစနေန’ဟု ဆိုသောစကား အသို့ သင့်ပါအံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဧကတော’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧကတော၊ တစ်ခုမှ။ ဥပရိ၊ အလွန်သည်။ ဝါ၊ အထက်သည်။ ဗဟူ၊ အများမည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သာသနဝေါဟာရော၊ သာသနာ၌ဖြစ်သော ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ပုစ္ဆာယ၊ ၏။ တမေဝ ဒုဝိဓတ္ထဝိသယတံ၊ ထိုနှစ်ပါးအပြားရှိသော အနက်လျှင် အရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဝိဝရိတုံ၊ ဖွင့်အံ့သောငှာ။ “ဧဝ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုဧဝံအစရှိသော ပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဉာတိဗျသနာဒိသင်္ခါတာ (ပေ ၁၈၁) ဟိ၊ အဆွေအမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်း အစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ယာဟိ အာပဒါဟိ၊ အကြင် ဘေးရန်တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ (လှမ်း၍ပေးသည်)။ ဝါ၊ ကား။ ပါဏဝဓာဒီဟိ ဧဝ၊ သတ္တဝါကို သတ်ခြင်းအစရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော။ ဒုဂ္ဂတိဟေတုဘူတာဟိ၊ ဒုဂ္ဂတိ၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ယာဟိ အာပဒါဟိ၊ အကြင် ဘေးရန်တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ သမံ သဟ၊ တကွနက်။ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗထာ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ (ဤကားသမာပန္န၌ သ၏အနက်ကို နှစ်ဝိကပ်ဖွင့်သည်)။ အယံ လောကော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ အာပန္နော အဇ္ဈောတ္ထဋော စ၊ နှိပ်စက်လွှမ်းမိုးအပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တံနိမိတ္တေဟိ၊ ထိုဉာတိဗျသန အစရှိသော ဘေးရန်တို့၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒသဟိ၊ ကုန်သော။ ကိလေသဝတ္ထူဟိ၊ ကိလေသဝတ္ထုတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ သံကိလိဋ္ဌော စ၊ နှိပ်စက်အပ် ပူပန်စေအပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တဿ လောကဿ၊ ၏။ တံ အာပန္နာကာရဉ္စ၊ ထိုလွှမ်းမိုးအပ်သည်၏ အဖြစ်ဟူသော အခြင်းအရာကိုလည်းကောင်း။ တံ သံကိလိဋ္ဌာကာရဉ္စ၊ ထိုနှိပ်စက်အပ် ပူပန်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ဟူသော အခြင်းအရာကိုလည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓိယံ၊ ပညာ၌။ ကတွာ၊ ၍။ “ဧဝံ သမာပန္နဿ ဧဝံ သံကိလိဋ္ဌဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧတေန၊ ဤသမထဝိပဿနာဖြင့်။ ဝေါဒါယတိ သုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝေါဒါနံ၊ မည်၏။ သမထဝိပဿနာ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဧတေန၊ ဤအရိယမဂ်ဖြင့်။ နိမိတ္တတော စ၊ နိမိတ်မှလည်းကောင်း။ ပဝတ္တတော စ၊ ဝဋ်တရားမှလည်းကောင်း။ ဝုဋ္ဌာတိ၊ ထမြောက်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
အသမာဟိတဿာတိ၊ ကား။ နာနာရမ္မဏေသု၊ အထူးထူးသော အာရုံတို့၌။ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တဿ၊ ပြန့်လွင့်သော စိတ်ရှိသောသူအား။ သဝန္တီတိ၊ ကား။ ပဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ အဘိဇ္ဈာတိ အာဒိ၊ အဘိဇ္ဈာအစရှိသော စကားသည်။ အသမာဓာနဟေတုဒဿနံ၊ မတည်ကြည်ခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြသောစကားတည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဧဝံ အသမာဟိတဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ (ပါဠိ၌ ‘ဧဝံ အသမာဟိတဿ’ဟု မရှိ။ ‘အသမာဟိတဿ’သာ ရှိသည်)။ “ယထာဟ ဘဂဝါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဣဓာပိ၊ ၌လည်း။ အနုဂီတိဝိစယံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မနာပိယမဟုတ်သော ရူပါရုံစသည်တို့၌လည်း သောတဖြစ်သည် မဟုတ်လော။ အသို့မူ၍ ‘သဝတိ မနာပိကေသု ရူပေသု’ဟု ဆိုသနည်း အမေးရှိရကား ‘သောတာနံ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တစ်နည်းကား။ ဒိဋ္ဌိသောတ မာနသောတ အဝိဇ္ဇာသောတတို့၏လည်း တဏှာသောတသို့ အစဉ်လိုက်ရကား ‘သောတာနံ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
သောတာနံ၊ တို့၏။ သဝနံ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဝါ၊ စီးခြင်းသည်။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ အနုရောဓဝသေနေဝ၊ တပ်နှစ်သက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဝတိ မနာပိကေသု ရူပေသူ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
တဏှာအစရှိသော သောတတို့သည် ရူပါရုံ စသည်တို့၌ ဖြစ်ကုန် စီးကုန်သည် ဟုတ်ပါသလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘စက္ခုံ သဝတိ’စသည်ဖြင့် ဆိုလေသနည်း။ စက္ခု အစရှိသည်တို့သည် ရူပါရုံ စသည်၌ မဖြစ်တတ် မစီးတတ်ကုန်တကားဟု အမေးပုစ္ဆာ ရှိရာသောကြောင့် ‘ဧတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤစက္ခုံ သဝတိအစရှိသော (ပေ ၁၈၂) ပါဌ်၌။ သောတာနံ၊ တဏှာအစရှိသော သောတတို့၏။ ဒွါရဘာဝေန၊ ဖြစ်ရာဒွါရ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တမာနာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ တစ်နည်းကား။ ပဝတ္တမာနာ ပဝတ္တမာနတ္တာ၊ ကြောင့်။ စက္ခာဒယော၊ တို့ကို။ ဥပစာရဝသေန၊ နိဿိတဖြစ်သော သောတတို့ကို နိဿယဖြစ်သော စက္ခုအစရှိသည်တို့၌ တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သယံ၊ မိမိတို့သည်။ သဝန္တာ ဝိယ၊ ဖြစ်ကုန် စီးကုန်သကဲ့သို့။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။
မှတ်ချက်။ ။ ‘တယော နေဝ စ သဗ္ဗနာမေဟိ’ဟူသော ကစ္စည်းသုတ်ဖြင့် သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်နောင် သ္မာ သ္မိံ သဝိဘတ်တို့၏ အာ ဧ အာယဟူသော ကာရိယသုံးပါးကို မြစ်ရကား သဗ္ဗာ၌ အာသည် သ္မာဝိဘတ်၏ ကာရိယ’အာ’ မဟုတ်။ ဣတ္ထိလိင်ဇောတကသာတည်းဟု အယူရှိလေရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘သဗ္ဗာတိ သဗ္ဗသ္မာ’ဟု ဖွင့်သတည်း။ ‘တယော နေဝ စ သဗ္ဗနာမေဟိ’သုတ်ကို ယေဘုယျအားဖြင့်သာ ဆိုသည်။ အပ္ပကအားဖြင့် ဤ၌ သဗ္ဗသဒ္ဒါနောင် သ္မာဝိဘတ်ကို ‘သ္မာသ္မိံနံ ဝါ’ သုတ်ဖြင့် အာပြု၏ဟူလိုသော်။
သဗ္ဗာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗသ္မာ၊ အလုံးစုံသော ဒွါရမှ။ သဗ္ဗထာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗပ္ပကာရေန၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ ဣဒံ ဝေါဒါနန္တိ၊ ကား။ “ပရိယုဋ္ဌာနဝိဃာတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဣဒံ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပဟာနံ၊ ဤပရိယုဋ္ဌာန်ကို ပယ်ခြင်းသည်။ ဝေါဒါနံ၊ ဖြူစင်ကြောင်းတည်း။
[ကျမ်း ၆၇] ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယ၊ ၌။ သတိ တေသံ နိဝါရဏန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကုသလာကုသလာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ၊ ဝိပဿနာနှင့် ယှဉ်သော။ ဂတိယော၊ ဖြစ်ခြင်းတို့ကို။ သမနွေသမာနာ၊ ကောင်းစွာ ရှာတတ်သော။ သတိ၊ သည်။ တေသံ သောတာနံ၊ တို့ကို။ နိဝါရဏံ၊ တားမြစ်တတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမီတိ၊ ကား။ တမေဝ သတိံ၊ ကိုသာလျှင်။ သောတာနံ၊ တို့ကို။ သံဝရံ၊ စောင့်တတ် ပိတ်တတ်၏ဟု။ ဗြူမိ၊ ၏။ (မဂ်၏ ရှေးအဖို့ဖြစ်သော ဝိပဿနာနှင့် ယှဉ်သော သောတတို့ကို ခွါသောအားဖြင့် ဖြစ်သော သတိကို ယင်းမဂ်ခဏ၌ သောတတို့ကို ပိတ်တတ်၏ ဟု ဟောသည်ဟူလိုသော်)။ ပညာယေတေ ပိဓီယရေတိ၊ ကား။ ရူပါဒီသု၊ ရူပက္ခန္ဓာ အစရှိသည်တို့၌။ အနိစ္စတာဒိပဋိဝေဓသာဓိကာယ၊ အနိစ္စအစရှိသည်ကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ပြီးစေအပ်သော။ မဂ္ဂပညာယ၊ ဖြင့်။ ဧတေ သောတာ၊ တို့သည်။ သဗ္ဗသော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ ပိဓိယျန္တိ၊ ပြတ်ကုန်၏။ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ၊ ငှာ။ အပ္ပဒါနဝသေန၊ မပေးခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သမုစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ ပြတ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
နာဝိဉ္ဆတီတိ၊ ကား။ အဘိဇ္ဈာဒိပ္ပဝတ္တိဒွါရဘာဝေန၊ အဘိဇ္ဈာအစရှိသည်တို့၏ ဖြစ်ရာ ဒွါရ၏အဖြစ်ဖြင့်။ စိတ္တသန္တာနံ၊ စိတ်အစဉ်ကို။ ဝါ၊ ကား။ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ နာကဍ္ဎတိ၊ မငင်။
‘ပညာယ အနုသယာ ပဟီယန္တီတိ’ဟု အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ ‘ပညာယ သောတာ ပဟီိယန္တိ’ဟူ၍သာ ဆိုပါလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘အနုသယပ္ပဟာနံ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အနုသယပ္ပဟာနံ၊ အနုသယကို ပယ်ခြင်းကို။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ ပိဓာနံ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာယ အနုသယာ ပဟီယန္တီတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနုသယနိမိတ္တံ၊ အနုသယလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ပရိယုဋ္ဌာနံ၊ ပရိယုဋ္ဌာန်သည်။ ဝါ၊ သတ္တဝါတို့ကို ပူပန်စေတတ် နှိပ်စက်တတ်သော ကိလေသာသည် (ပေ ၁၈၃)။ အနုသယာဘာဝေ၊ အနုသယမဖြစ်သည်ရှိသော်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနုသယေသူတိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တမေဝ အတ္ထံ၊ ကိုပင်လျှင်။ ဥပမာယ၊ ဖြင့်။ ဝိဘာဝေန္တော၊ ထင်ရှားပြလိုရကား။ “တံ ယထာ ခန္ဓဝန္တဿာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ပဒတ္ထကို ဆရာဆိုပြီး၍ ပုစ္ဆာဂါထာ၌ ပုစ္ဆာဝိစယ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယကိုကား မဆိုပါပြီလော။ အဘယ်သို့ ငါတို့သိရပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ဧတ္ထာပိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထာပိ၊ ဤဂါထာ၌လည်း။ (ပုစ္ဆာဝိစယေ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယော စ ဝေဒိတဗ္ဗော၌ စပ်)။ သောတာနံ၊ တဏှာအစရှိသော သောတတို့ကို။ နိဝါရဏသင်္ခါတံ၊ တားမြစ်တတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ သံဝရဉ္စ၊ စောင့်တတ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ ပိဓာနဉ္စ၊ ပိတ်တတ် ဖြတ်တတ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ အဇာနန္တေန ဝါ၊ သဖြင့်လည်းကောင်း။ တတ္ထ၊ ထိုစောင့်တတ် ပိတ်တတ်သော တရား၌။ သံသယိတေန ဝါ၊ ယုံမှားရှိသဖြင့်လည်းကောင်း။ ဧကံသိကတ္တာ၊ စင်စစ် ဖြေအပ်ဖြတ်အပ်သော သဘောရှိသော။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ၊ ဓမ္မလျှင် တည်ရာရှိသော။ ပုစ္ဆာ၊ ကို။ ကတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဓ၊ ဤဂါထာ၌။ ပုစ္ဆာဝိစယော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ လျှင်။ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာဟူသော ဂါထာ၌ ‘တေ ဒွေ ပဉှာ’ဟု အရှင်ကစ္စည်းဆရာ ဆိုတော်မူ၏။ ထိုသို့သာ ဆိုအပ်သလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘ဧတ္ထ စ ဧကော ပဉှောတိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် ဆိုအပ်သနည်း။ သံဝရပိဓာန၏ အစွမ်းအားဖြင့် ‘ဒွေ ပဉှာ’ဟူ၍သာ ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော၊ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘သော တေ။ လ။ ဘာဝတော’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် သောတတို့၏ ဧကတ္တ၏အစွမ်းအားဖြင့် အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဆရာသိပါသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ယေန အဓိပ္ပါယေန။ လ။ ပုစ္ဆိတန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
‘ဧကော ပဉှော’ဟူ၍သာ ဆိုအပ်သလော၊ ပုစ္ဆာထွက်ပြန်ရာသောကြောင့် ‘သောတာနံ ဝါ။ လ။ ပဉှာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာဟူသော ဂါထာ၌လည်း။ (ဝတ္တဗ္ဗံသို့ သွား)။ ယေန အဓိပ္ပါယေန၊ အကြင်အလိုဖြင့်။ “ကေနဿု နိဝုတော လောကော ”တိ ဂါထာယ၊ ၌။ နီဝရဏာဒီနံ၊ သတ္တလောကကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော တရားအစရှိကုန်သော။ စတုန္နံ၊ လေးပါးသော တရားတို့၏။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဘာဝေ၊ မေးအပ်သည်၏အဖြစ်သည်။ သတိပိ၊ လည်း။ ဧကော ပေ ဉှာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန အဓိပ္ပါယေန၊ ဖြင့်။ တာဝ၊ အစဉ်သဖြင့်။ သောတာနံ ယေဝ၊ တို့ကိုသာလျှင်။ သံဝရော စ၊ စောင့်တတ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ ပိဓာနဉ္စ၊ ပိတ်တတ်ဖြတ်တတ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ ပုစ္ဆိတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သောတေ၊ တို့ကို။ ဧကတ္တဝသေန၊ တစ်ပါးတည်း၏ အဖြစ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ပုစ္ဆာယ၊ ၏။ ဧကာဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ တစ်ခုသော တရားလျှင် တည်ရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကော ပဉှောတိ၊ ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သည်။ သိယာ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ သောတာနံ၊ တို့၏။ ဗဟုဘာဝတော၊ များသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဗဟူ၊ များကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယတ္တကာ သောတာ တတ္တကာ ပ ဉှာတိ၊ ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သည်။ သိယာ၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ကေနဿု နိဝုတော လောကော (ပေ ၁၈၄) ဂါထာ၌ နီဝရဏအပ္ပကာသနအဘိလေပနမဟဗ္ဘယအားဖြင့် လေးပါးသော အနက်တို့ကို မေးအပ်ကုန်သော်လည်း ထိုလေးပါးသော အနက်တို့ကို မသုံးသပ်မူ၍ သတ္တလောက၏ အစွမ်းအားဖြင့် ‘ဧကော ပေ ဉှာ’ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ သောတတို့၏ သံဝရပိဓာနကို မေးအပ်ငြားသော်လည်း ထိုသံဝရပိဓာနကို မသုံးသပ်မူ၍ သောတ၏အစွမ်းအားဖြင့် ‘ဧကော ပေ ဉှာ’ဟု ဆိုအပ်၏။ သောတတို့၏လည်း တဏှာသောတ ဒိဋ္ဌိသောတစသောအားဖြင့် များခြင်းကြောင့် ထိုသောတတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပ ဉှာကို အများဟူ၍ ဆိုအပ်၏ ဟူလိုသော်။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ကေနဿု နိဝုတော လောကော’ဂါထာကို ဆိုသော အလိုအားဖြင့် ‘သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ’ဂါထာ၌ ‘ဧကော ပဉှော’စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော နည်းကို ဆို၏။ ‘သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ’ဂါထာကို ဆိုသော အလိုအားဖြင့်ကား ‘ကေနဿု နိဝုတော လောကော’ဂါထာ၌ မဆိုအပ်ပြီလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘ယေန ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယေန ပန အဓိပ္ပါယေန၊ ဖြင့်။ “သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ သောတေ၊ တဏှာ အစရှိသော သောတတို့ကို။ အနာမသိတွာ၊ မသုံးသပ်မူ၍။ သံဝရပိဓာနာနံ၊ စောင့်တတ် ပိတ်တတ်သော တရားတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ “ဒွေ ပ ဉှာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန အဓိပ္ပါယေန၊ ဖြင့်။ ပဌမဂါထာယံ၊ ၌။ နိဝါရဏာဒီနံ၊ ဖုံးလွှမ်းတတ်သော တရားအစရှိသည်တို့၏။ လောကာဓာရဘာဝေ၊ သတ္တလောကလျှင် တည်ရာရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ သတိပိ၊ လည်း။ လောကံ၊ ကို။ အနာမသိတွာ၊ ၍။ နိဝါရဏာဒီနံ၊ တို့ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ စတ္တာရော ပဉှာတိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ နယော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုစ္ဆန္တော၊ မေးသော အရှင်အဇိတသည်။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ အတ္တနာ၊ သည်။ ရစိတနိယာမေနေဝ၊ စီရင်အပ်သော အမှတ်ဖြင့်သာလျှင်။ န ပုစ္ဆတိ၊ မမေး။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ ဒေသနာကာလေ၊ ဟောတော်မူသော ကာလ၌။ ဝုတ္တဓမ္မဿ၊ ဟောတော်မူအပ်သော တရား၏။ အနုသန္ဓံ၊ အနုသန္ဓေကို။ ဂဟေတွာပိ၊ ၍လည်း။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ၊ ထိုဟောတော်မူအပ်သော တရား၏။ ဝါ၊ အရှင်အဇိတ၏။ အနုသန္ဓိံ ပုစ္ဆာယ၊ အနုသန္ဓေကို ယူ၍ မေးအပ်သော ပုစ္ဆာ၏။ ဝိစေတဗ္ဗာကာရံ၊ စိစစ်အပ်သော အခြင်းအရာကို။ ဒဿန္တော၊ ၍။ “ယာနိ သောတာနီ”တိ ဂါထာယ၊ ၏။ အနန္တရံ၊ ၌။ “ပညာ စေဝ သတိစာ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿာ ဂါထာယ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဝုတ္တာ၊ သော။ ယာယံ ပညာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယာ [ကျမ်း ၆၈] စ သတိ၊ သည်လည်းကောင်း။ တဒဝသေသံ၊ ထိုပညာသတိမှ ကြွင်းသော။ ယဉ္စ နာမရူပံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ သဗ္ဗမ္ပိ၊ ဤအလုံးစုံသည်လည်း။ ကတ္ထ၊ အဘယ်အရပ်၌။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ချုပ်သနည်း။ မေ မယာ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပုဋ္ဌော၊ မေးလျောက်အပ်သော်။ တွံ၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဧတံ၊ ဤချုပ်ရာကို။ ပဗြူဟိ၊ အပြားအားဖြင့် ဟောတော်မူပါလော့။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။
အဿ၊ ထိုပုစ္ဆာ၏။ ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယံ ပန၊ ၌ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာသတိယော၊ တို့သည်။ နာမေနေဝ၊ နာမ်ဖြင့်သာလျှင်။ (ပေ ၁၈၅) သင်္ဂဟံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာ၊ ထိုသတိပညာတို့ကို။ ဝိသုံ၊ သီး။ န ဝုတ္တာ၊ ကုန်။ ဧတ္ထ၊ ဤဝိဿဇ္ဇနာဂါထာ၌။ အယဉ္စ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ အဇိတ၊ တ။ အနန္တရဂါထာယံ၊ ၌။ “ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဧတံ ပ ဉှံ၊ အကြင်ပြဿနာကို။ တွံ၊ သည်။ မံ၊ ကို။ အပုစ္ဆိ၊ မေးပြီ။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ တံ နာမရူပံ၊ သည်။ အသေသံ၊ အကြွင်းမဲ့။ ဥပရုဇ္ဈတိ၊ ချုပ်၏။ တံ၊ ထိုနာမ်ရုပ်တို့၏ ချုပ်ရာကို။ တေ၊ အား။ ဝဒါမိ၊ ၏
ဝိညာဉ်ချုပ်ပြီးမှ နာမ်ရုပ်ချုပ်သလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘တဿ တဿ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တဿ တဿ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ နိရောဓေန၊ ချုပ်ခြင်းနှင့်။ သဟေဝ၊ တကွလျှင်။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ မရှေးမနှောင်း။ ဧတ္ထ၊ ဤဝိညာဉ်၏ချုပ်ရာ၌။ ဧတံ၊ ဤနာမ်ရုပ်သည်။ ဥပရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဧတ္ထေဝ၊ ဤဝိညာဉ်၏ချုပ်ရာ၌သာလျှင်။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ နိရောဓေန၊ ဖြင့်။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဧတံ ဝိညာဏနိရောဓံ၊ ဤဝိညာဉ်၏ချုပ်ခြင်းကို။ တဿ၊ ထိုနာမ်ရုပ်၏။ နိရောဓော၊ သည်။ နာတိဝတ္တတိ၊ မလွန်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အယံ ပေ ဉှ အနုသန္ဓိံ ပုစ္ဆတီတိ၊ ကား။ အနန္တရဂါထာယံ၊ ၌။ သောတာနံ၊ တဏှာအစရှိသော သောတတို့၏။ ပရိယုဋ္ဌာနာနုသယပ္ပဟာနကိစ္စေန၊ ပရိယုဋ္ဌာန်အနုသယတို့ကို ပယ်ခြင်းကိစ္စနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သတိ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပညာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ ဟောအပ်၏။ တံ၊ ထိုအနန္တရဂါထာကို။ သုတွာ၊ ၍။ တပ္ပဟာနေ၊ ထိုပရိယုဋ္ဌာန်အနုသယတို့ကို ပယ်ခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ ပညာသတီသု၊ ပညာသတိတို့သည်။ တိဋ္ဌန္တီသု၊ တည်ကုန်သည်ရှိသော်။ တာသံ၊ ထိုသတိပညာတို့၏။ သန္နိဿယေန၊ မှီရာဖြစ်သော။ နာမရူပေန၊ သည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏။ တထာ စ၊ ထိုနာမ်ရုပ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်း။ သတိ၊ သော်။ ဝဋ္ဋံ၊ ဝဋ်တရားသည်။ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ၊ ဖြစ်သလျှင်ကတည်း။ ဝါ၊ လည်သလျှင်ကတည်း။ ကတ္ထ၊ အဘယ်အရပ်၌။ သန္နိဿယာနံ၊ နာမ်ရုပ်တည်းဟူသော မှီရာနှင့်တကွဖြစ်ကုန်သော။ ဣမာသံ ပညာသတီနံ၊ ဤပညာသတိတို့၏။ အသေသနိရောဓော၊ အကြွင်းမဲ့ချုပ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ နု ခေါ၊ သလော။ ဣတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပါယေန၊ ဤသို့သော အလိုအားဖြင့်။ အယံ ပုစ္ဆာ၊ ကို။ ကတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အယံ ပေ ဉှ၊ လ။ ဓာတု”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧတာယ သန္ဓိယာ၊ ဤအစပ်ဖြင့်။ ဒေသနာ၊ ကို။ အနုသန္ဓီယတိ၊ အစဉ်စပ်အပ် ဆက်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ သန္ဓိ၊ ထိုအစပ်သည်။ အနုသန္ဓိ၊ မည်၏။
ယာယ ပဋိပဒါယ၊ အကြင်စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်းဟု ဆိုအပ်သော အကျင့်ဖြင့်။ အနုပါဒိသေသံ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ်၏ အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတုံ၊ သို့။ အဓိဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာသင်္ခါတံ၊ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ တံ ပဋိပဒံ၊ ကို။ ဝိသယေန၊ အရာနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တီဏိ စ သစ္စာနီ”တိအာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သင်္ခတာနီတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သမေစ္စ သမ္ဘူယ၊ အညီအညွတ်ရောက်၍။ ပစ္စယေဟိ၊ အကြောင်းတရားတို့သည်။ ကတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ခတာနိ၊ ကုန်၏။ နိရောဓဓမ္မာနီတိ၊ ကား။ နိရုဇ္ဈနသဘာဝါနိ၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိကုန်၏။ ဒုက္ခံ သမုဒယော မဂ္ဂေါတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ တေသံ၊ ထိုသုံးပါးသော သစ္စာတို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ သရူပဒဿနံ၊ သရုပ်ကို ပြသော (ပေ ၁၈၆) စကားတည်း။ ဝါ၊ သရုပ်အားဖြင့် ပြသော စကားတည်း။ နိရောဓော ပန၊ နိရောဓသစ္စာသည်ကား။ ကထံ၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ စောဒနာ၏ ဖြစ်သင့်ခြင်းကြောင့်။ “နိရောဓော အသင်္ခတော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
နိရောဓော အသင်္ခတောဟု ဆိုကြောင်းကို ဆိုပြီ။ ထိုနိရောဓသည် အဘယ့်ကြောင့် အသင်္ခတမည်သနည်းဟု ပုစ္ဆာရှိရကား ‘သော ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဤအနုသန္ဓေအားဖြင့် ဟိ သဒ္ဒါသည် ဝါကျာရမ္ဘတည်း။
တစ်နည်းကား။ နိရောဓသစ္စာသည် အသင်္ခတဟု ဆို၏။ သစ္စာ၏ အဖြစ်ဖြင့် အတူတူ မဟုတ်ပါလော၊ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘သော ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဤအနုသန္ဓေအားဖြင့် ဟိ သဒ္ဒါသည် အဓိကရဏတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သော နိရောဓော၊ သည်။ ကေနစိ၊ သော။ ပစ္စယေန၊ အကြောင်းတရားသည်။ သင်္ခတော၊ ပြုပြင်အပ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသင်္ခတော၊ မည်၏။ ဝိသယေန၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ပဟာတဗ္ဗပဟာယကသဘာဝေသု၊ ပဟာတဗ္ဗသဘော ပဟာယကသဘော ရှိကုန်သော။ အရိယသစ္စေသု၊ တို့တွင်။ ပဟာယကဝိဘာဂမုခေန၊ ပဟာယကဖြစ်သော မဂ္ဂသစ္စာကို ဝေဖန်ခြင်းကို အကြောင်းပြုသဖြင့်။ ပဟာတဗ္ဗဝိဘာဂံ၊ ပဟာတဗ္ဗဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ သမုဒယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာဝသေသာတိ၊ ကား။ ဒဿနမဂ္ဂေန၊ သောတာပတ္တိမဂ်သည်။ ပဟီနာဝသေသာ၊ ပယ်အပ်သည်မှ ကြွင်းသော။ အဝိဇ္ဇာ၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယဉ္စ သေသသဒ္ဒေါ၊ ကိုလည်း။ ကာမစ္ဆန္ဒော ဗျာပါဒေါ မာနော ဥဒ္ဓစ္စန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ ဥဒ္ဓစ္စံဟူသော ဤပုဒ်တို့၌လည်း။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။
အဝိဇ္ဇာဟူသော ပုဒ်၌သာ ယှဉ်အပ်သည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ကာမစ္ဆန္ဒော’ အစရှိသော ပုဒ်တို့၌လည်း ယှဉ်အပ်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ယထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဤအနုသန္ဓေတက်အားဖြင့် ဟိ သဒ္ဒါသည် ကာရကအနက်ဟောတည်း။
တစ်နည်းကား။ ‘ကာမစ္ဆန္ဒော’အစရှိသော ပုဒ်၌လည်း ယှဉ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သဘောဖြင့် သိပါသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ယထာ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဤအနုသန္ဓေတက်အားဖြင့်ကား ဟိသဒ္ဒါသည် ဒဠှီကရဏတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တစ်နည်းကား။ ဟိတဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇာ ယထာ၊ အဝိဇ္ဇာကိုကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အပါယဂမနီယသဘာဝါ၊ အပါယ်သို့ လားစေတတ်သော သဘောရှိကုန်သော။ ဧတေပိ ဓမ္မာ၊ ထိုကာမစ္ဆန္ဒအစရှိသော တရားတို့ကို။ ပဌမမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ သည်။ ပဟီယန္တိ ဧဝ၊ ပယ်အပ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမစ္ဆန္ဒော ဗျာပါဒေါ မာနော ဥဒ္ဓစ္စန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ တို့၌လည်း။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ “အဝိဇ္ဇာနိရဝသေသာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတ္ထာပိ၊ ဤသို့ပါဌ်ရှိရာ၌လည်း။ ယထာဝုတ္တေသု၊ ကုန်သော။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ နိရဝသေသသဒ္ဒေါ၊ ကို။ [ကျမ်း ၆၉] ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တစ်နည်းကား။ ဟိတဒေဝ သစ္စွံ၊ ၏။ ပုရိမမဂ္ဂဒွယေန၊ ရှေးမဂ်နှစ်ခုတို့၏ အပေါင်းဖြင့်။ သာဝသေသံ၊ အကြွင်းနှင့်တကွ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော၊ တို့ကို။ ပဟီယန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတရေဟိ ပန၊ ဤမှ တစ်ပါးသော အထက်မဂ်နှစ်ပါးတို့ဖြင့် (ပေ ၁၈၇) ကား။ နိရဝသေသံ၊ အကြွင်းမဲ့။ ပဟီယန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမစ္စန္ဒာဒိပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ နိရဝသေသသဒ္ဒေါ၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ တေဓာတုကေ ဣမာနိ ဒသ သံယောဇနာနီတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တေဓာတုကေဟိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သံယောဇနာနံ၊ တို့၏။ ဝိသယဒဿနံ၊ အရာကို ပြသော စကားတည်း။
အရာကို ပြသောဟူ၏။ သံယောဇဉ်တို့သည် ထိုတေဓာတုက၌ ဖြစ်ပါကုန်၏လော။ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တာနိ၊ ထိုဆယ်ပါးသော သံယောဇဉ်တို့သည်။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော ဘဝ၌။ သံယောဇနဝသေန၊ ယှဉ်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ နှောင်ဖွဲ့ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။
စာပိုဒ် ၁၂။ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ အဓိဋ္ဌာယာတိ၊ ကား။ ပဟာယကံ၊ ဖြစ်သော။ တံ၊ ထိုအနညာတညဿာမီတိန္ဒြေသို့။ ပတွာ၊ ရောက်၍။ ယံ ပနာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ယန္တိ ပဒံ၊ သည်။ ဟေတုအတ္ထေ၊ ၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ (နာမ်ပုဒ်လည်းဟူသောကြောင့် ဆိုသည်)။ ဣဒံ ခယေ ဉာဏန္တိ၊ ကား။ ဟေတုဘူတေန၊ သော။ ယေန ဉာဏေန၊ ကြောင့်။ “မေ၊ အား။ ဇာတိ၊ ပဋိသန္ဓေသည်။ ခီဏာ၊ ကုန်ပြီ”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အတ္တနော၊ ၏။ ဇာတိယာ၊ ၏။ ခီဏဘာဝံ၊ ကုန်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပစ္စဝေက္ခဏဿ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်၏။ နိမိတ္တဘူတံ၊ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဣဒံ အရဟတ္တဖလဉာဏံ၊ သည်။ ခယေ ဉာဏံ နာမ၊ ခယေ ဉာဏ်မည်၏။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီတိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ “ယံ နာပရံ၊ လ။ ပဇာနာတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ယန္တိ ပဒံ၊ ယံ ဟူသောပုဒ်ကို။ အာနေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣဒံ အနုပ္ပါဒေ ဉာဏန္တိ ဣဓာပိ၊ ဟူသော ဤပါဌ်၌လည်း။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ လျှင်။ အရဟတ္တဖလဉာဏဝသေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။
အဋ္ဌသာလိနီ၌ ဆရာကဲ့သို့ အရဟတ္တဖိုလ်ဉာဏ်ချည်းပင် ဆိုသလော၊ စောဒနာကြောင့် ‘အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန၊ ၌ကား။ “ကိလေသက္ခယကရေ၊ ကိလေသာ၏ ကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်သော။ အရိယမဂ္ဂေ၊ ၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ ခယေ ဉာဏံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပဋိသန္ဓိဝသေန၊ ဖြင့်။ အနုပ္ပါဒဘူတေ၊ မဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ တံတံမဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသာနံ၊ ထိုထိုသော မဂ်ဖြင့် သတ်အပ်သော ကိလေသာတို့၏။ အနုပ္ပါဒပရိယောသာနေ၊ မဖြစ်သည်၏ အဆုံး၌။ ဥပ္ပန္နေ၊ သော။ အရိယဖလေ၊ အရိယဖိုလ်၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ အနုပ္ပါဒေ ဉာဏံ၊ အနုပ္ပါဒေ ဉာဏ်မည်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ အဋ္ဌသာလိနီ၌ ဆိုသော် ဤ၌လည်း အရိယမဂ်၌ ဖြစ်သော ဉာဏ်သည် ခယေဉာဏ် မည်၏။ အရိယဖိုလ်၌ ဖြစ်သော ဉာဏ်သည် အနုပ္ပါဒေဉာဏ် မည်၏ဟု ဆိုပါလော၊ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေလိုရကား ‘ဣဓ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း
ဣဓ ပန၊ ၌ကား။ ဥဘယမ္ပိ၊ နှစ်ပါးသော ခယေဉာဏ် အနုပ္ပါဒေဉာဏ်ကိုလည်း။ အရဟတ္တဖလဉာဏဝသေနေဝ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဉာဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဝိဘတ္တံ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဣမာနိ၊ လ။ ဝိန္ဒြိယ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “အာရမ္မဏ။ လ။ လဗ္ဘန္တီ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အာဟ၊ ၏။
အညိန္ဒြိယံ၊ သည်။ ဟေဋ္ဌိမေသု၊ အောက်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ တီသု၊ ကုန်သော။ ဖလေသု၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဥပရိမေသု၊ အထက်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ တီသု၊ ကုန်သော။ (ပေ ၁၈၈) မဂ္ဂေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဥပ္ပတ္တိယာ၊ ဖြစ်သဖြင့်။ ပုနပ္ပုနံ၊ လည်း။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမ္ပိ၊ သော်လည်း။ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ သည်။ ပဌမဖလုပ္ပတ္တိယာ၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်ဖြစ်သဖြင့်။ အနုပ္ပါဒနိရောဓေန၊ တစ်ဖန်မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်းဖြင့်။ နိရုဇ္ဈတိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ အဂ္ဂဖလုပ္ပတ္တိယာ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဖြစ်သဖြင့်။ အနုပ္ပါဒနိရောဓေန၊ ဖြင့်။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယဉ္စ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဧတေန၊ ဤအနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ပဟာတဗ္ဗဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဒဿနဘာဝနာဟိ၊ သောတာပတ္တိမဂ် အထက်မဂ်သုံးပါးတို့ဖြင့်။ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝိယ၊ ချုပ်ကုန်သကဲ့သို့။ အဂ္ဂဖလုပ္ပတ္တိယာ၊ ဖြင့်။ တဒဝသေသဖလဓမ္မာပိ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်မှ ကြွင်းသော ဖိုလ်တရားတို့သည်လည်း။ အနုပ္ပါဒနိရောဓေန၊ ဖြင့်။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ တေဘူမကဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ နိရုဇ္ဈနေ ပန၊ ၌ကား။ ကော ပန ဝါဒေါ၊ အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိသနည်း။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အညာတာဝိန္ဒြိယတ္တာ၊ အညာတာဝိန္ဒြေဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကာ၊ တစ်ခုသော။ ပညာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧကာ၊ တစ်ခုသော ပညာသည်။ ယဒိ ဟောတိ၊ အံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ ကထံ၊ အဘယ်သို့။ ဝါ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဝုတ္တာ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “အပိ စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ အာရမ္မဏသင်္ကေတေနာတိ၊ ကား။ ခယေ အနုပ္ပါဒေတိ၊ ခယေ အနုပ္ပါဒေဟူသော။ ဣမာယ အာရမ္မဏသမညာယ၊ ဤအာရုံ၏ အမည်အားဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား အရဟတ္တဖိုလ်ဉာဏ်၏ အဖြစ်ဖြင့် တစ်ပါးတည်းသာ ဖြစ်ငြားသော်လည်း ထိုအရဟတ္တဖိုလ်လျှင် အကြောင်းရှိသော ခယအနုပ္ပါဒလျှင် အာရုံရှိသော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် အကျိုး၏ ဝေါဟာရအားဖြင့် နှစ်ပါးသော အမည်ကို ရကုန်၏ ဟူလိုသော်။
သာ ပဇာနနဋ္ဌေန ပညာတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ သောတာနံ၊ တို့ကို။ ပိဓာနကိစ္စာ၊ ဖြတ်ခြင်းကိစ္စရှိသော။ ယာ ပညာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ပြီ။ သာ ပညာ၊ သည်။ ပဇာနနသဘာဝေန၊ သိတတ်သော သဘောကြောင့်။ ပညာ၊ မည်၏။ ဣတရာ ပန၊ သတိသည်ကား။ ယထာဒိဋ္ဌံ၊ အကြင်အကြင် မြင်အပ်သော။ ယထာဂဟိတံ၊ အကြင်အကြင် ယူအပ်သော။ အာရမ္မဏံ၊ သို့။ အပိလာပနဋ္ဌေန ဩဂါဟနဋ္ဌေန၊ သက်ဝင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ သတိ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
[ကျမ်း ရဝ] စာပိုဒ် ၁၃။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ “ပညာ စေဝ သတိ စာ”တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဝရိတွာ၊ ဖွင့်ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ “နာမရူပ”န္တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဝရန္တော၊ ရကား။ “တတ္ထ ယေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဣဒံ နာမရူပ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ယေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဣဒံ နာမရူပံ’ဟူသော ပုဒ်၌ နာမရူပံဟူသောပုဒ်၏ အနက်ကို ဖွင့်ပြီးသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ်အကျိုးငှာ ‘တတ္ထ ယေ’အစရှိသည်ကို ဆိုပြန်သနည်း။ ပုစ္ဆာဖြစ်ရာသောကြောင့် ‘နာမရူပဉ္စ ဝိဘာဝေန ဒေဿန္တော တတ္ထ ယေတိ အာဒိမာဟ’ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယင်းသို့ နာမ်ရုပ်တိုင်းကို ဝေဖန်သဖြင့် ပြလိုပါသော် အလုံးစုံသော နာမ်ရုပ်ကို ပြပါလော။ အသို့မူ၍ ဖဿပဉ္စမကတရား ရုပ်ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကိုသာ ပြလေသနည်း။ ပုစ္ဆာဖြစ်ရာသောကြောင့် ‘သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ပါကဋနာမရူပမေဝ ဝိဘာဝေတုံ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
နာမရူပဉ္စ၊ ကိုလည်း။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒ (ပေ ၁၈၉) ဿေန္တော၊ ပြသည်ရှိသော်။ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ၊ ယူလွယ်စေခြင်းငှာ။ ပါကဋနာမရူပမေဝ၊ ထင်ရှားသော နာမ်ရုပ်ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ယေ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ယူလွယ်စေခြင်းငှာ ထင်ရှားသော နာမ်ရုပ်ကိုသာ ပြခြင်းငှာ ‘တတ္ထ ယေ’ စသည်ကို ဆိုသောဟူ၏။ ဖဿပဉ္စမကတရား ရုပ်ဣန္ဒြေငါးပါးမှတစ်ပါး နာမ်ရုပ် မရှိခဲ့သော် ယူလွယ်စေခြင်းငှာ ထင်ရှားသော နာမ်ရုပ်ကိုသာ ပြခြင်းငှာ ‘တတ္ထ ယေ’ အစရှိသည်ကို ဆို၏ဟု ဆိုသောစကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း စောဒနာရှိရကား ‘တဂ္ဂဟဏေနေဝ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တဂ္ဂဟဏေနေဝ၊ ထိုဖဿပဉ္စမကတရား ရုပ်ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ယူသဖြင့်သာလျှင်။ သဟစရဏာဒိနာ၊ တကွဖြစ်ခြင်းအစရှိသောအားဖြင့်။ တဒညေ၊ ထိုဖဿပဉ္စမကတရား ရုပ်ဣန္ဒြေငါးပါးမှ တစ်ပါးကုန်သော။ စိတ္တစေတသိကာ စ၊ စိတ်စေတသိက်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ရူပဓမ္မာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဂဟိတာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤနာမ်ရုပ်တို့တွင်။ နာမဂ္ဂဟဏေန စ၊ နာမသဒ္ဒါဖြင့်လည်း။ ခန္ဓတ္တယမေဝ၊ ခန္ဓာသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကိုသာလျှင်။ ဂဟိတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နာမရူပံ ဝိညာဏသမ္ပယုတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
နာမရူပံ ဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ’ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရုပ်သည်လည်း ဝိညာဉ်နှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်၏ဟု အနက်ရောက်ရကား ‘တမ္ပန’ စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
တံ ပန ရူပံ၊ သည်ကား။ သမ္ပယုတ္တံ၊ ဝိညာဉ်နှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်သလော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဣဒံ၊ ဤသမ္ပယုတ္တံဟူသော စကားကို။ သမ္ပယုတ္တပစ္စယဝသေန၊ သမ္ပယုတ္တပစ္စည်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ န ဝုတ္တံ၊ မဆိုအပ်။ ပစုရဇနဿ၊ အပြိန်အဖျင်းဖြစ်သော သူသည်။ အဝိဘာဂေန၊ အသီးမဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဂဟဏီယသဘာဝံ ပန၊ ယူအပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုကား။ သန္ဓာယ၊ ရည်၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဂါထာယ၊ ဖြင့်။ အနုပါဒိသေသာ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ်၏ အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ နိဗ္ဗာနဓာတ်ကို။ ပုစ္ဆိတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုအနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်သို့။ စတုရိဒ္ဓိပါဒမုခေန၊ လေးပါးသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမေန၊ အရိယမဂ်ကို ရသဖြင့်။ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ရောက်အပ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာမူလဘူတာနိ၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားစေခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ သတိပညာဟိ၊ သတိပညာတို့ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ သတိ စ ပဉှာ စ စတ္တာရိ ဣန္ဒြိယာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
သတိသည် သတိန္ဒြေသာ မည်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ်ကြောင့် ‘သတိ ဒွေ ဣန္ဒြိယာနိ၊ သတိန္ဒြိယဉ္စ သမာဓိန္ဒြိယဉ္စ’ဟု ကစ္စည်းမြတ်စွာ မဟာထေရ် ဆိုလေသနည်းဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေလိုသော အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ကုသလာကုသလာနံ။ လ။ သမာဓိန္ဒြိယဉ္စာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
အဘယ်သို့ သမာဓိန္ဒြေကို ပြီးစေသနည်း ပုစ္ဆာရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘သတိဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ။ လ။ ဣဓာဓိပ္ပေတံ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ကုသလာကုသလာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဂတိယော၊ ဖြစ်ခြင်းတို့ကို။ သမနွေသမာနာ၊ ကောင်းစွာ ရှာတတ်သော။ သတိ၊ သည်။ သိဇ္ဈန္တီ၊ ပြီး (ပေ ၁၉၀) သည်ရှိသော်။ ဧကန္တေန၊ ဖြင့်။ သမာဓိံ၊ ကို။ နိပ္ဖါဒေတိ၊ ပြီးစေ၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤပညာသတိတို့တွင်လည်း။ သတိဂ္ဂဟဏေန၊ သတိကို ယူသဖြင့်။ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပဟာနံ၊ ပရိယုဋ္ဌာန်ကို ပယ်ခြင်းကို။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သတိ။ လ။ သမာဓိန္ဒြိယဉ္စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သမာဓိနှင့် ကင်း၍ ပရိယုဋ္ဌာန်ကို မရခြင်း မဖြစ်သင့်သောကြောင့် သတိဖြင့် သမာဓိန္ဒြေကို ထုတ်သည် ဟူလိုသော်။
ပညာသည် ပညိန္ဒြေသာ မည်ကောင်းပါလျက် အသို့မူ၍ ‘ပညာ ဒွေ ဣန္ဒြိယာနိ’စသည်ကို ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တထာ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ အနုသယသမုဂ္ဃာတဝိဓာယိနီ၊ အနုသယတို့ကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ခြင်းကို စီရင်တတ်သော။ ပညာ၊ သည်။ သိဇ္ဈမာနာ၊ ပြီးသည်ရှိသော်။ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယံ၊ လေးပါးအပြားရှိသော သမ္မပဓာန်ဟု ဆိုအပ်သော ဝီရိယကို။ ဝိနာ၊ ၍။ န သိဇ္ဈတိ၊ မပြီး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပညာ။ လ။ ဝီရိယိန္ဒြိယဉ္စာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယာ ဣမေသု စတူသု ဣန္ဒြိယေသူတိ၊ ကား။ နိဿယပစ္စယတာယ၊ နိဿယပစ္စည်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ အဓိဋ္ဌာနဘူတေသု၊ တည်ရာဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ သတိအာဒီသု၊ ကုန်သော။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဣမေသု ဣန္ဒြိယေသု၊ တို့၌။ တံသဟဇာတာ ဧဝ၊ ထိုလေးပါးသော ဣန္ဒြေနှင့်တကွသာ ဖြစ်သော။ ယာ သဒ္ဒဟနာ၊ အကြင်ယုံကြည်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ “ဣမေဟိ စတူဟိ ဣန္ဒြိယေဟီ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဠိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿာ၊ ထိုပါဠိ၏။ ဝါ၊ ၌။ (ဝစနသေသော၌ စပ်)။ ဣမေဟိ စတူဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ သမ္ပယုတ္တာတိ၊ ဟူ၍။ ဝစနသေသော၊ ပါဠိကြွင်းကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ယှဉ်အပ်၏။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ အဘိပ္ပသာဒလက္ခဏာ၊ အလွန်ယုံကြည်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ သဒ္ဓါ၊ သည်။ ကတ္တုကာမတာသဘာဝဿ၊ ပြုလိုခြင်း သဘောရှိသော။ ဆန္ဒဿ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ ဝိသေသပစ္စယော၊ ထူးသော အကြောင်းသည်။ ဝါ၊ အထူးသဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယာ သဒ္ဓါဓိပတေယျာ စိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ အယံ ဆန္နသမာဓီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သမာဟိတေ စိတ္တေတိ၊ ကား။ ဝိပဿနာသမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ စိတ္တေ၊ သည်။ သမာဟိတေ၊ တည်ကြည်သည် ရှိသော်။ ဣဒံ ပဟာနန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနသာဓကော၊ ဝိက္ခမ္ဘနပဟာန်ကို ပြီးစေတတ်သော။ သမာဓိ၊ ကို။ ပဇဟတိ ဧတေနာတိ၊ ဟူ၍။ ကတွာ၊ ၍။ တစ်နည်းကား။ ဧတေန၊ ဤသမာဓိဖြင့်။ ပဇဟတိ၊ စွန့်တတ် ပယ်တတ်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ ပဟာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ “ပဓာန”န္တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အဂ္ဂေါ၊ အမြတ်သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သမာဓိ၊ ကို။ ဧကောဒီတိ၊ ဟူ၍”။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အဿာသပဿာသ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့် ထွက်သက်ဝင်သက် စသည်ကိုပင် ယူအပ်သလော စောဒနာကြောင့် ‘အဿာသပဿာသာတိ အာဒိနာ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
“ဒဿာသပဿာသာ”တိ အာဒိနာ၊ ပါဌ်ဖြင့်။ ကာယဝစီစိတ္တသင်္ခါရသီသေန၊ ကာယသင်္ခါရ ဝစီသင်္ခါရ စိတ္တသင်္ခါရကိုအရင်းပြုသဖြင့်။ တံသမုဋ္ဌာပကာ၊ ထိုကာယသင်္ခါရ အစရှိသည်တို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ဝီရိယသင်္ခါရာဝ၊ ဝီရိယသင်္ခါရတို့ကို (ပေ ၁၉၁) သာလျှင်။ ဂဟိတာ၊ ကုန်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘အဿာသပဿာသာ’ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့် ကာယသင်္ခါရ အစရှိသည်ကို ဖြစ်စေတတ်သော ဝီရိယသင်္ခါရတို့ကိုသာ ယူအပ်ကုန်သောဟု ဆို၏။ ထိုသို့ ယူအပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သဘောဖြင့် သိပါသနည်း။ တစ်နည်းကား ထွက်သက်ဝင်သက် အစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်သော ကာယသင်္ခါရအစရှိသည်တို့ကိုသာ မယူအပ်ကောင်းပါသလော။ ဆရာစကား အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တေ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ တေ၊ ထိုဝီရိယသင်္ခါရတို့ကို။ တစ်နည်း။ တေဟိ၊ တို့သည်။ ယာဝ၊ လောက်။ ဘာဝနာနိပ္ဖတ္တိ၊ ဘာဝနာ၏ ပြီးခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တာဝ၊ လောက်။ ဧကရသေန၊ တစ်ကိစ္စတည်း၏အဖြစ်ဖြင့်။ သရဏတော စ၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း။ သင်္ကပ္ပေတဗ္ဗတော စ၊ ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သည် ကြံအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ “သရဏသင်္ကပ္ပါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ [ကျမ်း ၇၁] “ဧဝံ၊ သို့။ မေ၊ အား။ ဝါ၊ ၏။ ဘာဝနာ၊ သည်။ ဟောတု၊ တည်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ဣစ္ဆိတာ၊ ၏။ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ ပဝတ္တိယာ၊ ဖြစ်ခြင်း၏။ ဟေတုဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ (ဤဟိတ်ကား သင်္ကပ္ပေတဗ္ဗတော၏ ဟိတ်တည်း)။ တဒုဘယန္တိ၊ ကား။ ဆန္ဒသမာဓိသင်္ခါတံ၊ ဆန္ဒသမာဓိဟု ဆိုအပ်သော။ ဝီရိယဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ပဓာနသင်္ခါရသင်္ခါတံ၊ သော။ ဝီရိယဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တံ ဥဘယံ၊ ထိုနှစ်ပါးစုံသော။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ဆန္ဒသမာဓိ’ဟု ဆိုအပ်သော ဝီရိယ၊ ‘ပဓာနသင်္ခါရ’ဟု ဆိုအပ်သော ဝီရိယကို ‘ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ယူအပ်ပြီး မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့ ယူအပ်သည်ရှိသော် တဒုဘယံ၏ အရကို အသီးအခြားသာ ဆိုအပ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘ဥဘယမေဝ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဥဘယမေဝ၊ နှစ်ပါးသော ဝီရိယကိုသာလျှင်။ ဥပစာရဝသေန၊ အဘေဒဘေဒူပစာရ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အညံ ဝိယ၊ တစ်ပါးကိုကဲ့သို့။ ကတွာ၊ ၍။ “ဆန္ဒသမာဓိ။ လ။ ဣဒ္ဓိပါဒ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပြားမှသာ အပြားကို ပြု၍ ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်လော။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘အဘိန္နမ္ပိ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “သိလာပုတ္တကဿ သရီရ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝေါဟရန္တိ ယထာ၊ ခေါ်ဝေါ်ကုန်သကဲ့သို့။ အဘိန္နမ္ပိ၊ မပြားသည်ကိုလည်း။ ဥပစာရဝသေန၊ အဘေဒဘေဒူပစာရ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘိန္နံ ဝိယ၊ ပြားသကဲ့သို့။ ကတွာ၊ ၍။ ဝေါဟရန္တိ၊ ကုန်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယာ ဓမ္မဇာတိ၊ အကြင်သမာဓိပဓာနဟု ဆိုအပ်သော သဘောတရားသည်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဝါ၊ ပြီး၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ ဓမ္မဇာတိ၊ သည်။ ဣဒ္ဓိ၊ မည်၏။ သမိဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ ပြီး၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ တာယ ဓမ္မဇာတိယာ၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ပြည့်စုံကုန်၏။ ဝါ၊ ကြီးပွားခြင်း လွန်ကဲခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဣဒ္ဓါ၊ ပြည့်စုံကုန်သည်။ ဝုဒ္ဓါ၊ ပွားကုန်သည်။ ဥက္ကံသဂတာ၊ လွန်ကဲခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ ဓမ္မဇာတိ၊ သည်။ ဣဒ္ဓိ၊ မည်၏။ ဧတေန ဓမ္မေန၊ ထိုသမာဓိ အစရှိသော တရားဖြင့်။ ပဇ္ဇတိ၊ ပြည့်စုံခြင်း ပြီးခြင်းသို့ ရောက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ (ပေ ၁၉၂) ပါဒေါ၊ မည်၏။ ပဌမေန၊ သော။ အတ္ထေန၊ ဣဇ္ဈတိဟူသော အနက်အားဖြင့်။ ဣဒ္ဓိ ဧဝ၊ ပြည့်စုံသော တရားသည်ပင်လျှင်။ ပါဒေါ၊ အဖို့အစုတည်း။ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ ပြည့်စုံသော တရားသည်ပင် အဖို့အစု။ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသော၊ ပြည့်စုံသောတရား အဖို့အစု။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒုတိယေန၊ သော။ အတ္ထေန၊ ဣဇ္ဈန္တိ တာယဟူသော အနက်အားဖြင့်။ ဣဒ္ဓိယာ၊ ပြည့်စုံခြင်း ပွားခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော တရား၏။ ပါဒေါ၊ တည်ရာ အကြောင်းတည်း။ ပတိဋ္ဌာ၊ တည်ရာတည်း။ အဓိဂမူပါယော၊ ရခြင်း၏ အကြောင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤအနက်ကား ‘ဣဒ္ဓိသဒ္ဒဿ ပဌမော ကတ္တုအတ္ထော၊ ဒုတိယော ကရဏတ္ထော ဝုတ္တော။ ပါဒသဒ္ဒဿ ဧကော ကရဏတ္ထော ဧဝ၊ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာ စ ဣဒ္ဓိ ဝုတ္တာ၊ န စ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာ စ ဣဒ္ဓီ ပဇ္ဇနကရဏေန ပါဒေန သမာနာဓိကရဏာ န ဟောန္တီတိ “ပဌမေန အတ္ထေန ဣဒ္ဓိ ဧဝ ပါဒေါ”တိ ကထံ သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ တထာ ဣဒ္ဓိကိရိယာကရဏေန သာဓေတဗ္ဗာ ဗုဒ္ဓိသင်္ခါတာ ဣဒ္ဓိ ပဇ္ဇနကိရိယာကရဏေန ပဇ္ဇိတဗ္ဗာတိ ဒွိန္နံ ကရဏာနံ န သမာနာဓိကရဏတာ သမ္ဘဝတီတိ “ဒုတိယေန အတ္ထေန ဣဒ္ဓိယာ ပါဒေါ”တိ ကထံ သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ စေ။ သက္ကာ၊ ပါဒဿ ဣဇ္ဈမာနကောဋ္ဌာသဣဇ္ဈနကရဏူပါယဘာဝတော’ ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီတည်း။ ဋီကာအနက်ကား ဣဒ္ဓိသဒ္ဒဿ၊ ၏။ ပဌမော၊ သော။ ကတ္တုအတ္ထော၊ ကတ္တုအနက်ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဒုတိယော၊ သော။ ကရဏတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ပါဒသဒ္ဒဿ၊ ၏။ ဧကော၊ သော။ ကရဏတ္ထော ဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာ၊ ပဇ္ဇနကြိယာဖြင့် ရောက်အပ်သော။ ဣဒ္ဓိ စ၊ ဝုဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်သော ဣဒ္ဓိကိုလည်း။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဣဇ္ဈန္တီ၊ ပြည့်စုံသော။ ဣဒ္ဓိ၊ ကို။ န ဝုတ္တာ၊ အပ်ခဲ့။ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာ စ ဣဒ္ဓိ၊ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာဖြစ်သော ဣဒ္ဓိသည်လည်း။ ပဇ္ဇနကရဏေန၊ ပဇ္ဇနကြိယာ၏ ကရိုဏ်းဖြစ်သော။ ပါဒေန၊ ပါဒနှင့်။ သမာနာဓိကရဏာနံ၊ တူသော တည်ရာရှိသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်ခဲ့။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဌမတ္ထေန ဣဒ္ဓိ ဧဝ ပါဒေါတိ၊ ဟူ၍။ အာစရိယေန၊ အဋ္ဌကထာဆရာသည်။ ဝတ္တုံ၊ ဆိုအံ့သောငှာ။ ကထံ သက္ကာ၊ အဘယ်သို့ တတ်ကောင်းပါအံ့နည်း။ တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ ဣဒ္ဓိကိရိယာကရဏေန၊ ဣဒ္ဓိကြိယာ၏ ကရိုဏ်းဖြင့်။ သာဓေတဗ္ဗာ၊ ပြီးစေအပ်သော။ ဗုဒ္ဓိသင်္ခါတာ၊ ကြီးပွားသည်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဣဒ္ဓိ၊ ဣဒ္ဓိသည်။ ပဇ္ဇနကိရိယာကရဏေန၊ ပဇ္ဇနကြိယာ၏ ကရိုဏ်းဖြင့်။ ပဇ္ဇိတဗ္ဗာ၊ ရောက်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်ခဲ့၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ကရဏာနံ၊ တို့၏။ အသမာနာဓိကရဏတာ၊ မတူသော တည်ရာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်သင့်ခဲ့။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုတိယတ္ထေန ဣဒ္ဓိယာ ပါဒေါတိ၊ ဟူ၍။ အာစရိယေန၊ သည်။ ဝတ္တုံ၊ ငှာ။ ကထံ သက္ကာ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ သက္ကာ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ သက္ကာ၊ နည်းဟူမူကား။ ပါဒဿ၊ ပါဒ၏။ ဣဇ္ဈမာနကောဋ္ဌာသကရဏူပါယဘာဝတော၊ ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိအဖို့အစု ဣဇ္ဈနကြိယာ၏ ကရိုဏ်းဖြစ်သော ဣဒ္ဓိ၏မှီရာအကြောင်း ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သက္ကာ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ပဌမေန၊ သော။ အတ္ထေန၊ ဣဇ္ဈန္တိ တာယ ဟူသော အနက်အားဖြင့်။ ဝုဒ္ဓိ ဧဝ၊ ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော တရားသည်သာလျှင်။ ပါဒေါ၊ ပါဒ မည်၏။ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်း ဖြစ်သော တရားသည်သာလျှင်။ ပါဒေါ၊ ပါဒမည်၏။ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသော၊ ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းဖြ (ပေ ၁၉၃) စ်သော တရားအဖို့အစု။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒုတိယေန၊ သော။ အတ္ထေန၊ ဣဇ္ဈတိဟူသော အနက်အားဖြင့်။ ဣဒ္ဓိယာ၊ ပြည့်စုံအပ်သော တရား၏။ ပါဒေါ၊ တည်ရာအကြောင်းတည်း။ ပတိဋ္ဌာ၊ တည်ရာတည်း။ အဓိဂမူပါယော၊ ရခြင်း၏အကြောင်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ မည်၏။ ဤအနက်ကား ‘အထ ဝါ ပဌမတ္ထေန ဣဒ္ဓိယာ ပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဒုတိယေန အတ္ထေန ဣဒ္ဓိ ဧဝ ပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါတိ ဧဝံ ယောဇနတော၊ တထာ အနန္တရတ္ထော ပစ္စာသတ္တိ ဉာယေန ဣဓ ပဌမောတိ အဓိပ္ပေတော၊ တထာ ပုရိမော ဒုတိယောတိ’ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီတည်း။
စင်စစ် ဣဒ္ဓိ၏ တည်ရာအကြောင်း ဟုတ်ပါ၏လော။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘တေန ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ အံ့။ တေန၊ ထိုသမာဓိ အစရှိသော တရားဖြင့်။ ဥပရူပရိဝိသေသသင်္ခါတံ၊ အထက်အထက်၌ ဖြစ်သော အထူးဟု ဆိုအပ်သော။ ဣဒ္ဓိံ၊ ပြည့်စုံခြင်း ကြီးပွားခြင်း လွန်ကဲခြင်းသို့။ ပဇ္ဇန္တိ ပါပုဏန္တိ၊ ကုန်၏။
သစ္ဆိကာတဗ္ဗဖြစ်သော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို မလို၊ ဘာဝေတဗ္ဗဖြစ်သော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုသာ လိုအပ်ရကား ပဋိပဿဒ္ဓိဝိဝေကနိဿိတအနက်ကို နစ်စေခြင်းငှာ ဝိဝေကနိဿိတန္တိ’အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိဝေကနိဿိတန္တိ၊ ကား။ တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတဉ္စ၊ တဒင်္ဂဝိဝေကကို မှီသည်လည်းဖြစ်သော။ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတဉ္စ၊ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကကို မှီသည်လည်း ဖြစ်သော။ နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတဉ္စ၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ သည်လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အဘယ်သို့ တဒင်္ဂဝိဝေက အစရှိသည်ကို မှီသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားစေသနည်း။ မှီခြင်း အတူတူပင် မဟုတ်လောဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို ပြတော်မူလို၍ ‘တထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာနုယုတ္တော၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားစေခြင်း၌ အဖန်တလဲလဲ လုံ့လပြုသော။ အယံ ယောဂီ၊ ဤယောဂီ ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝိပဿနာက္ခဏေ၊ ဝိပဿနာခဏ၌။ ကိစ္စတော၊ ကိစ္စအားဖြင့်။ တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတံ၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ အဇ္ဈာသယတော၊ အလိုအားဖြင့်။ နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတံ၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန၊ ၌ကား။ ကိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတံ၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ အာရမ္မဏတော၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့်။ နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတံ၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ ဝိရာဂနိဿိတန္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဧသ ဧသော နယော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အဘယ်သို့ နည်းတူပါအံ့နည်း။ သဒ္ဒါပြားရှိသောကြောင့် နည်းပြားကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလောဟု ပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဝိဝေကတ္တာ ဧဝ ဟိ ဝိရာဂါဒယော’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဝိရာဂါဒယော၊ ဝိရာဂအစရှိသည်တို့သည်။ ဝိဝေကတ္တာ ဧဝ၊ ဝိဝေကအနက်ရှိကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
တစ်စုံတစ်ခု အထူးမရှိပြီလော။ စောဒနာပုစ္ဆာရှိရကား အထူးကို ပြခြင်းငှာ ‘ကေဝလေဉ္စတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤဝိရာဂ အစရှိသည်တို့၌။ ကေဝလံ၊ အထူးကား။ ဝေါဿဂ္ဂေါ၊ ဝေါဿဂ္ဂသည်။ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါ စ၊ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂလည်းကောင်း။ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒုဝိဓော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ထိုနှစ်ပါးတို့၏ အထူးကား အဘယ်သို့နည်း စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို (ပေ ၁၉၄) ဟောတော်မူသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ဝေါဿဂ္ဂတို့တွင်။ ဝိပဿနာက္ခဏေ၊ ၌။ တဒင်္ဂဝသေန၊ တဒင်္ဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ မဂ္ဂက္ခဏေ၊ ၌။ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ ဖြင့်။ ကိလေသပ္ပဟာနံ၊ ကိလေသာကို ပယ်ခြင်းသည်။ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ဝိပဿနာက္ခဏေ၊ ၌။ တန္နိန္နဘာဝေန၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ မဂ္ဂက္ခဏေ၊ ၌။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ပြေးဝင်ခြင်းသည်။ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါ၊ မည်၏။
ထိုနှစ်ပါးသော ဝေါဿဂ္ဂတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ဝေါဿဂ္ဂသည် ဤ၌ သင့်သလော ပုစ္ဆာရှိရကား ‘တဒုဘယမ္ပိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဒုဘယမ္ပိ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ဝေါဿဂ္ဂသည်လည်း။ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကေ၊ လောကီလောကုတ္တရာနှင့် ရောသော။ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ သံဝဏ္ဏနာနယေ၊ ဤအတ္ထသံဝဏ္ဏနာနည်း၌။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။
တစ်ပါးပါးသော ဝေါဿဂ္ဂသာ သင့်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အမေးရှိရကား ‘တထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ အယံပဌမိဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဤရှေးဦးစွာသော ဣဒ္ဓိပါဒ်သည်။ ယထာဝုတ္တေန၊ သော။ ပကာရေန၊ ဖြင့်။ (ဝိပဿနာက္ခဏေ တဒင်္ဂဝသေနစသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော အပြားကိုယူ)။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ပရိစ္စဇတိ၊ စွန့်၏။ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ သို့လည်း။ ပက္ခန္ဒတိ၊ ပြေးဝင်၏။ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိန္တိ ဣမိနာ ပန ဝစနေန၊ ဖြင့်ကား။ ဝေါဿဂ္ဂတ္ထံ၊ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂ အကျိုးငှာ။ ပရိဏမန္တံ ပရိပစ္စန္တဉ္စ၊ ရင့်ဆဲလည်းဖြစ်သော။ ပရိဏတံ ပရိပက္ကဉ္စ၊ ရင့်ပြီးလည်းဖြစ်သော။ ဣတိ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ပရိဏမန္တံကို ပရိပစ္စန္တံ၊ ပရိဏတံကို ပရိပက္ကံ ဖွင့်သည်။ ရင့်ဆဲ ရင့်ပြီးဟု နှစ်ချက်အသို့မူ၍ ဖွင့်သနည်း။ တစ်ချက်ချက်သာ ဖွင့်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာကြောင့် ‘အယံ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာနုယုတ္တော၊ သော။ အယံ ယောဂီ၊ သည်။ ယထာ ယေန အာကာရေန၊ ဖြင့်။ ပဌမော၊ သော။ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ သည်။ ကိလေသပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂတ္ထဉ္စ၊ ကိလေသာတို့ကို စွန့်ခြင်းတည်းဟူသော ဝေါဿဂ္ဂအကျိုးငှာလည်းကောင်း။ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒန ဝေါဿဂ္ဂတ္ထဉ္စ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ပြေးဝင်ခြင်းတည်းဟူသော ဝေါဿဂ္ဂအကျိုးငှာလည်းကောင်း။ ပရိပစ္စတိ၊ ရင့်ဆဲဖြစ်၏။ ယထာ စ ယေန အာကာရေန၊ ဖြင့်လည်း။ ပရိပက္ကော၊ ရင့်ပြီးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တထာ တေန အာကာရေန၊ ဖြင့်။ နံ၊ ထိုပဌမဣဒ္ဓိပါဒ်ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဝိဓေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တော၊ ဆိုအပ်သတည်း။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ သေသိဒ္ဓိပါဒေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အယံ ပန၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ဝိသေသော၊ တည်း။ ဆန္ဒံ၊ ကို။ ဇေဋ္ဌကံ၊ အကြီးကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပဝတ္တိတော၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ သမာဓိ၊ သည်။ ဆန္ဒသမာဓိ၊ မည်သည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဝီရိယံ၊ ကို။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဝီမံသံ၊ ကို။ ဇေဋ္ဌကံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပဝတ္တိတော၊ သော။ သမာဓိ၊ သည်။ ဝိမံသာသမာဓိ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝိသေသော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၇၂] စာပိုဒ် ၁၄။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ စတုတ္ထဣဒ္ဓိပါဒေါ ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ သမာဓိဉာဏမူလကော၊ သမာဓိဉာဏ်တည်းဟူသော မူလရှိသည်။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်မူကား။ သဗ္ဗောပိ၊ အလုံးစုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်သည်လည်း။ သမာဓိဉာဏမူလကော၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော မူလရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ (ပေ ၁၉၅) ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဗ္ဗော။ လ။ ပရိဝတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဗ္ဗောပိ၊ အလုံးစုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်သည်လည်း။ ဉာဏမူလကော၊ သည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ဧဝံ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ဧဝ၊ ထိုစတုတ္ထဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုသာလျှင်။ ဝီမံသာသမာဓီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ နည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ပုစ္ဆာ၊ အမေးတည်း။ ဝီမံသံ၊ ကို။ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ၊ အကြီးပြု၍။ ပဝတ္တိတတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သော ဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝီမံသာသမာဓီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တောဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသလျှင်ကတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပုဗ္ဗဘာဂပညာယ၊ ရှေ့ပိုင်း၌ ဖြစ်သော ပညာဖြင့်။ ဉာဏမူလကော၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော မူလရှိ၏။ အဓိဂမပညာယ၊ အဓိဂမပညာဖြင့်။ ဉာဏပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ဉာဏ်လျှင် ပြဓာန်းရှိ၏။ ပစ္စဝေက္ခဏပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ၊ ဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ပုဗ္ဗဘာဂပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏမူလကော၊ ၏။ ဥပစာရပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ၏။ အပ္ပနာပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဥပစာရပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏမူလကော၊ ၏။ အပ္ပနာပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏပုပ္ပင်္ဂမော၊ ၏။ အဘိညာပညာယ၊ ဖြင့်။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ယထာ ပုရေတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဆိုအပ်၏။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာနုပရိဝတ္တိဘာဝေန၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပုရေ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ (ထိုကို ဖွင့်လိုရကား ‘အတီတာသု’ စသည်ကို ဆိုသည်)။ အတီတာသု၊ ကုန်သော။ ဇာတီသု၊ ဇာတိဘုံဘဝတို့၌လည်းကောင်း။ အသင်္ချေယျေသုပိ၊ မရေတွက်နိုင်သည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋေသု၊ သံဝဋ္ဋကပ်ဝိဝဋ္ဋကပ်တို့၌လည်းကောင်း။ အတ္တနော စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ပရေသဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သိနိုင်ခဲသော။ ခန္ဓဉ္စ နာမ၊ ခန္ဓာမည်သည်လည်းကောင်း။ ခန္ဓူပနိဗဒ္ဓဉ္စ နာမ၊ ခန္ဓာနှင့်စပ်သော အမည်အမျိုး အစရှိသည့်အမည်သည်လည်းကောင်း။ နတ္ထိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ပစ္ဆာ၊ နောက်၌ ဖြစ်သော။ သမာဓိဿ၊ ၏။ အနာဂတံသဉာဏာနုပရိဝတ္တိဘာဝေန၊ အနာဂတံသဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ (ပစ္ဆာကို ဖွင့်လိုရကား အနာဂတာသု အစရှိသည်ကို ဆိုသော်)။ အနာဂတာသု၊ လာလတ္တံ့ကုန်သော။ ဇာတီသု၊ တို့၌လည်းကောင်း။ အသင်္ချေယျေသုပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋေသု၊ တို့၌လည်းကောင်း။ အတ္တနော စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ပရေသဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ ခန္ဓဉ္စ နာမ၊ သည်လည်းကောင်း။ ခန္ဓူပနိဗဒ္ဓဉ္စ နာမ၊ သည်လည်းကောင်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယထာ ပစ္ဆာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သမာဓိဿ၊ ၏။ စေတောပရိယဉာဏာနုပရိဝတ္တိဘာဝေန၊ စေတောပရိယဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနာဂတေသု၊ ကုန်သော။ သတ္တသု ဒိဝသေသု၊ ခုနစ်ရက်တို့၌။ ပရသတ္တာနံ၊ တစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့၏။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ စိတ္တံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ပုရေ၊ ၌။ အတီတေသု၊ လွန်လေကုန်ပြီးသော။ သတ္တသု ဒိဝသေသု၊ တို့၌။ ပရသတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ စိတ္တံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ယထာ ဒိဝါတိ၊ ကား။ ဒိဝသဘာဂေ၊ နေ့အဖို့၌။ သူရိယာလောကေန၊ နေရောင်ဖြင့်။ အန္ဓကာရဿ၊ အမိုက်တိုက်၏။ ဝိဓမိတတ္တာ၊ ဖျောက်အပ် (ပေ ၁၉၆) သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ စက္ခုမန္တာနံ၊ မျက်စိအမြင်ရှိကုန်သော။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ အာပါထဂတံ၊ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သော။ စက္ခုဝိညေယျံ၊ စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် သိအပ်သော။ ရူပံ၊ ရူပါရုံကို။ သုဝိညေယျံ ယထာ၊ သိလွယ်သကဲ့သို့။ တထာ ရတ္တိန္တိ၊ ကား။ တထာ၊ တူ။ ရတ္တိဘာဂေ၊ ၌။ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေပိ၊ လေးပါးသောအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသည်လည်းဖြစ်သော။ အန္ဓကာရေ၊ သည်။ ဝတ္တမာနေ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာနုပရိဝတ္တိတာယ၊ ကြောင့်။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ ရူပါယတနံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါတိ၊ ကား။ ရတ္တိယံ၊ ၌။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ ရူပါယတနံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ (ဤသို့ ပေး)။ တထာ၊ တူ။ ဒိဝါပိ၊ ၌လည်း။ အတိသုခုမံ၊ အလွန်သိမ်မွေ့သော။ ယဉ္စရူပံ၊ အကြင်ရူပါရုံသည်လည်းကောင်း။ ကေနစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုဖြင့်။ တိရောဟိတံ၊ ခြားနားဖုံးကွယ်သော။ ယဉ္စ ရူပံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတိဒူရေ၊ အလွန်ဝေးသောအရပ်၌။ ဌိတံ၊ သော။ တစ်နည်းကား။ အတိဒူရေ၊ သော။ ယဉ္စ ရူပံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တံ ရူပံ နာမ၊ ထိုရူပါရုံမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ရူပါယတနေ၊ ၌။ ဝုတ္တံ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ တထာ၊ တူ။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏာနုပရိဝတ္တိတာယ၊ ကြောင့်။ သဒ္ဒါယတနေ စ၊ ၌လည်း။ နေတဗ္ဗံ၊ ဆောင်အပ်၏။ ဝါ၊ သိအပ်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အပရိယောနဒ္ဓေနာတိ၊ ကား။ အဘိညာဉာဏဿ၊ အဘိညာဉ်ဉာဏ်၏။ ပါရိဗန္ဓကကိလေသေဟိ၊ ဘေးရန်ဖြစ်သော ကိလေသာတို့သည်။ အနဇ္ဈောတ္ထဋေန၊ မလွှမ်းမိုး မနှိပ်စက်အပ်သော။ အပရိယောနဒ္ဓတ္တာ ဧဝ၊ မလွှမ်းမိုး မနှိပ်စက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ သပ္ပဘာသံ၊ အရောင်နှင့် တကွဖြစ်သော။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဧတေနေဝ၊ ဤဝိဝဋေန စေတသာ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်သာလျှင်။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏာနုပရိဝတ္တိတာပိ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်း။ ဝုတ္တာ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဣဒ္ဓိပါဒသမ္ပယုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ သေက္ခဿ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ အဓိပ္ပေတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၇၃] “ကုသလာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ စိတ္တသဟဘူနီတိ အာဒိ၊ ကို။ တေသံ၊ ထိုငါးပါးသော ဣန္ဒြေတို့၏။ ဝိဉာဏနိရောဓေန၊ ဝိညာဉ်ချုပ်သဖြင့်။ နိရောဓဒဿနတ္ထံ၊ ချုပ်ခြင်းကို ပြအံ့သောငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ “နာမရူပဉ္စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ တထာ၊ တူ။ ဝိညာဏနိရောဓေန၊ ဖြင့်။ နိရောဓဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ နာမ်ရုပ်၏ ဝိညာဉ်အကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်။ ဝိညာဉ်ကြောင့် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကိုသာ မဆိုပါသလော။ ဝိညာဉ်ချုပ်သဖြင့် ချုပ်ခြင်းကို မဆိုတကား။ ပုစ္ဆာထွက်ရာသောကြောင့် ‘တေ နေတံ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တေန၊ ထိုနာမရူပဉ္စ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဧတံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ “န ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ပဉ္စန္ဒြိယာနိ ဧဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ နိရောဓာ၊ ကြောင့်။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ချုပ်ကုန်သည်ကား။ န၊ ကုန်။ အထ ခေါ၊ မူကား။ နာမရူပဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဝိညာဏဟေတုကံ၊ ဝိညာဉ်လျှင် အကြောင်းရှိသည်ဖြစ်၍။ တစ်နည်းကား။ ဝိညာဏဟေတုကံ၊ သော။ နာမရူပဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ နိရောဓာ၊ ကြောင့်။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏”။ ဣတိ ဧတံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
တဿာတိ၊ ကား။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ ဟေတူတိ၊ ကား။ တဏှာ (ပေ ၁၉၇) အဝိဇ္ဇာဒိကော၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာ အစရှိသည်တည်း။ အနာဟာရန္တိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထဝိဝရဏံ၊ အနက်ကို ဖွင့်သော ပုဒ်တည်း။ အနဘိနန္ဒိတန္တိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ အဘိနန္ဒနဘူတာယ၊ အလွန်တပ်နှစ်သက်တတ်သည် ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ တဏှာယ၊ တဏှာ၏။ ပဟီနတ္တာ ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အပတ္ထိတံ၊ မတောင့်တသည် ဖြစ်၍။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ တဏှာကို ပယ်အပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ အပ္ပဋိသန္ဓိကံ၊ ပဋိသန္ဓေကို မဖြစ်စေသည်ဖြစ်၍။ တံ ဝိညာဏံ၊ သည်။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ ဟေတုနော၊ တဏှာ အဝိဇ္ဇာ အစရှိသော အကြောင်း၏။ အဘာဝါ၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဟေတု၊ အကြောင်းမရှိသည်။ အပစ္စယံ၊ ပစ္စည်းမရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပုနဗ္ဘဝံ၊ အသစ်သော ဘဝကို။ န နိဗ္ဗတ္တတိ ယထာ စ၊ မဖြစ်သကဲ့သို့လည်း။ တစ်နည်း။ ဝိညာဏံ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ (ဤသို့သော် လည်းပေး)။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ နာမရူပမ္ပိ၊ သည်လည်း။ တပ္ပစ္စယာနံ၊ ထိုဝိညာဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော။ သင်္ခါရာဒီနံ၊ တို့၏။ အဘာဝါ၊ မရှိခြင်းကြောင့်။ (အဘာဝါ၌ ပရံပရဟိတ် စပ်)။ ဝိညာဏသင်္ခါတဿ၊ သော။ ဟေတုနော စ၊ အကြောင်း၏လည်းကောင်း။ ပစ္စယဿ စ၊ ပစ္စည်း၏လည်းကောင်း။ အဘာဝါ၊ ကြောင့်။ အဟေတု၊ ဝိညာဉ်တည်းဟူသော အကြောင်းမရှိသည်။ အပစ္စယံ၊ ဝိညာဉ်တည်းဟူသော ပစ္စည်းမရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပုနဗ္ဘဝံ၊ ဘဝသစ်ကို။ န နိဗ္ဗတ္တတိ၊ မဖြစ်စေ။ (ဤသို့အပြည့်အစုံပေး။ ဝိညာဏသင်္ခါတဿ စသည်ကို တဖြောင့်တည်း မပေးလင့်)။ သေသံ၊ သည်။ ပါကဋမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဝိစယောပိ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ အနုသန္ဓိပုစ္ဆမ္ပိ၊ အနုသန္ဓေကို ယူ၍မေးသော ပုစ္ဆာကိုလည်း။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနာ၊ သော။ ပုစ္ဆာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ၊ သော။ ပုစ္ဆာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ သီး။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တာ၊ ထိုသတ္တာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနပုစ္ဆာတို့ကို။ သဟ၊ တကွ။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ သင်္ခါတဓမ္မာတိ၊ ကား။ အနိစ္စာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ပရိဝီမံသိတဓမ္မာ၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်အပ်သော တရားရှိကုန်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သင်္ခါတဓမ္မာကို သမေစ္စ သံတုယှ ပစ္စယေဟိ ကတာ ဓမ္မာ အစရှိသည်ဖြင့် သင်္ခါတတရားကိုသာ ဖွင့်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ တစ်နည်းကား။ စုံစမ်းဆင်ခြင်အပ်သော ဓမ္မသည် သင်္ခါတဓမ္မ မည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်လောဟု အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘အရဟတံ ဧတံ အဓိဝစနံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတံ၊ ဤသင်္ခတဓမ္မဟူသော အမည်သည်။ အရဟတံ အရဟန္တာနံ၊ ရဟန္တာတို့၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ သေက္ခာတိ၊ ကား။ သီလာဒီနိ၊ တို့ကို။ သိက္ခမာနာ၊ ကျင့်ဆဲဖြစ်ကုန်သော။ အဝသေသာ၊ ရဟန္တာမှ ကြွင်းကုန်သော။ အရိယပုဂ္ဂလာ၊ တို့တည်း။ ပုထူတိ၊ ကား။ ဗဟူ၊ ကုန်သော။ သတ္တ ဇနာ၊ ခုနစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟီတိ၊ ကား။ တေသံ သေခါသေခါနံ၊ ထိုသေက္ခပုဂ္ဂိုလ် အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ပဋိပတ္တိံ၊ အကျင့်ကို။ ပုဋ္ဌော၊ မေးအပ်သော။ နိပကော ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိတော်မူသော။ ဘဂဝါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော။ တွံ၊ သည်။ မေ၊ အား။ ဗြူဟိ၊ လော့။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပဒတ္ထော၊ တည်း။ သေသံ၊ ကို။ ပါဠိဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိညာယတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၅။ ကိဿာတိ၊ ကား။ ကိဿ ဟေတု၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ ကေန ကာရဏေန၊ အဘယ်အ (ပေ ၁၉၈) ကြောင်းကြောင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေခါသေခဝိပဿနာ ပုဗ္ဗင်္ဂမပ္ပဟာနယောဂေနာတိ၊ ကား။ သေခေ စ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို လည်းကောင်း။ အသေခေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝိပဿနာပုဗ္ဗင်္ဂမပ္ပဟာနေ စ၊ ဝိပဿနာ ရှေ့သွားရှိသော ပဟာန်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ပုစ္ဆနယောဂေန၊ မေးခြင်းနှင့် ယှဉ်သော။ ပုစ္ဆာဝိဓိနာ၊ ပုစ္ဆာအစီအရင်ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယံ၊ ၌။ ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျာတိ၊ ကား။ ဝတ္ထုကာမေသု၊ တို့၌။ ကိလေသကာမေန၊ ဖြင့်။ န အဘိဂိဇ္ဈေယျ၊ မမက်မောရာ။ မနသာ’နာဝိလော သိယာတိ၊ ကား။ ဗျာပါဒဝိတက္ကာဒယော စ၊ ဗျာပါဒဝိတက် အစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ကာယဒုစ္စရိတာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ မနသော၊ စိတ်၏။ အာဝိလဘာဝကရေ၊ နောက်ကျိသည်၏ အဖြစ်ကို ပြတတ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ပဇဟန္တော၊ ၍။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ အနာဝိလော၊ နောက်ကျိခြင်း မရှိသည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အနိစ္စတာဒိဝသေန၊ အနိစ္စအဖြစ် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပရိတုလိတတ္တာ၊ နှိုင်းယှဉ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ကုသလော၊ လိမ္မာသော။ အသေက္ခော၊ အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ကာယာနုပဿနာသတိအာဒီဟိ၊ ကာယာနုပဿနာသတိ အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သတော စ၊ သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်လည်းကောင်း။ သဗ္ဗကိလေသာနံ၊ တို့၏။ ဘိန္နတ္တာ၊ ဖျက်ဆီးအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥတ္တမဘိက္ခုဘာဝံ၊ မြတ်သောရဟန်း အဖြစ်သို့။ ပတ္တော စ၊ ရောက်သည်လည်းကောင်း။ ဟုတွာ၊ ၍။ သဗ္ဗဣရိယာပထေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝါ၊ နေ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ကုသလော၊ လ။ ပရိဗ္ဗဇေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ သင်္ခပတ္ထော၊ တည်း။
သတ္တာဓိဋ္ဌာန် ဓမ္မာဓိဋ္ဌာန်ဖြစ်သော ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာကို ပြပြီး မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဘဂဝတော’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သေခါသေခ။ လ။ ဝုတ္တံ’ကို ဆိုသတည်း။
ယင်းသို့ သေခါသေခပဋိပဒါကို ပြလိုပါသော် ‘တတ္ထ သေက္ခေန’ စသည်ကိုသာ ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဘဂဝတော’ စသည်ကို ဆိုသနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘အနာဝရဏဉာဏံ။ လ။ ဝိဘဇိတွာ’ကို ဆိုသတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် အနာဝရဏဉာဏ်ကို ကမ္မဒွါရတို့ဖြင့် ဝေဖန်သနည်း။ မဝေဖန်သော်လည်း သေခအသေခပဋိပဒါကို ပြခြင်းကိစ္စ မပြီးကောင်းပါသလော။ စောဒနာကြောင့် ‘တတ္ထ ယံ။ လ။ ဝုတ္တံ’ကို ဆိုသတည်း။
ယင်းသို့ နိပကောဟူသော ပုဒ်ကို ဘုရားကို ရည်၍ ဆိုပါသော် ဘုရားကိုသာ ပြကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော စောဒနာကြောင့် ‘ဘဂဝတော စ။ လ။ ဒီပေတဗ္ဗန္တိ’ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၇၄] တတ္ထ၊ ထိုပုစ္ဆာဂါထာ ဝိဿဇ္ဇနာဂါထာတို့တွင်။ ပုစ္ဆာဂါထာယံ၊ ၌။ ယံ “နိပကော”တိ ပဒံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ၊ ထိုနိပကောဟူသော ပုဒ်ကို။ ဘဂဝန္တံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၏။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဘဂဝတော စ၊ ၏လည်း။ ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တံ၊ လွန်ကဲသော အဆုံးသို့ ရောက်သော။ နေပက္ကံ၊ ပညာတော်ကို။ အနာဝရဏဉာဏဒဿနေန၊ အနာဝရဏဉာဏ်ကို ပြသဖြင့်။ ဒီပေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနာဝရဏဉာဏံ၊ ကို။ တာဝ၊ စွာ။ ကမ္မဒွါရဘေဒေဟိ၊ ကမ္မဒွါရ အပြားတို့ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ သေခါသေခပဋိပဒံ၊ သေခအသေခတို့၏ အကျင့်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ဘဂဝတော သဗ္ဗံ ကာယကမ္မန္တိ အာဒိ၊ ကို။ (ပေ ၁၉၉) ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန၊ ထို ဘဂဝတော သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော အစိတ်အပိုင်း အစရှိသည်တို့၌။ အပ္ပဋိဟတဉာဏဒဿနေန၊ အပိတ်အပင် မရှိသော ဉာဏ်ကို ပြသဖြင့်။ တထာဂတဿ၊ ၏။ သေခါသေခပဋိပတ္တိဒေသနာကောသလ္လမေဝ၊ သေခအသေခတို့၏အကျင့်ကို ဟောခြင်း၌ လိမ္မာတော်မူသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတိ၊ ထင်ရှားပြ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကော စာတိ ပဒဿ၊ ၏။ ကွ စ၊ အဘယ်အာရုံ၌။ ကသ္မိံ ဝိသယေ၊ အဘယ်အာရုံ၌။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ယံ အနိစ္စေ ဒုက္ခေ အနတ္တနိ စာ”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တံ ဝိသယံ၊ ထိုအာရုံကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဉာဏဒဿနံ နာမ၊ ဉာဏ်အမြင်မည်သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ “သဗ္ဗံ၊ သော။ သင်္ခတံ၊ သင်္ခတတရားသည်။ အနိစ္စံ၊ တည်း။ ဒုက္ခံ၊ တည်း။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အနတ္တာ၊ တည်း”။ ဣတိ ဣမိနာ အာကာရေန၊ ဖြင့်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တဿ ပန၊ ထိုဉာဏ် အမြင်၏ကား။ တသ္မိံ ဝိသယေ၊ ၌။ ယေန မောဟေန၊ ဖြင့်။ တစ်နည်းကား။ ယေန အညာဏအဒဿနေန၊ အကြင်မသိ မမြင်ခြင်းဖြင့်။ အပ္ပဝတ္တိ၊ မဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ ထိုမောဟသည်။ ဝါ၊ ထိုမသိမမြင်ခြင်းသည်။ ပဋိဃာတော၊ အပိတ်အပင်အဆီးအတား မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧတေန၊ ဤအယံ အနိစ္စေ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ လက္ခဏတ္တယပဋိဝေဓဿ၊ လက္ခဏာရေးသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကို ထိုးထွင်း၍သိခြင်း၏။ ဒုရဘိသမ္ဘဝတဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အနညသာဓာရဏတဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ လက္ခဏတ္တယဝိဘာဝနေန၊ လက္ခဏာရေးသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကို ဝေဘန်ခြင်းဖြင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓဉ္စ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်းသိခြင်းကိုလည်းကောင်း။ သမ္မာသဗ္ဗောဓိဉ္စ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကိုလည်းကောင်း။ ပဏ္ဍိတာ၊ တို့သည်။ ပဋိဇာနန္တိ၊ သိကုန်၏။
အဉာဏံ အဒဿနန္တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ တံ ပဋိဃာတံ၊ ထိုပိတ်ပင် ဆီးတားတတ်သော တရားကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ထိုအညာဏအဒဿနသည် ပဋိဃာတစင်စစ် ဟုတ်ပါ၏လော။ ပဋိဃာတ မဟုတ်ခဲ့သော် ပဋိဃာတကို ပြ၏ဟု မဆိုတန်တကား။ စောဒနာကြောင့် ‘ဆဠာရမ္မဏ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဆဠာရမ္မဏသဘာဝပ္ပဋိစ္ဆာဒကော၊ ခြောက်ပါးသော အာရုံ၏သဘောကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော။ သမ္မောဟော၊ ပြင်းစွာ တွေဝေခြင်းသည်။ ဉာဏဒဿနဿ၊ ကို။ ပဋိဃာတော၊ ပိတ်ပင်ဆီးတားတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ယံ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’ ပါဌ်ဖြင့် ဝိသယကို ပြသောဟု ဆို၏။ ‘ယံ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’ဟူ၍သာ ပါဌ် ရှိသလောဟု အမေးရှိရကား ‘ယသ္မိံ ဝိသယေ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤပါဌ်ဖြင့် ‘ယံ အနိစ္စွံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’သာ ရှိသည်မဟုတ်။ ‘အနိစ္စေ ဒုက္ခေ အနတ္တနိ’ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိသည်ကို ပြသည်။
ယသ္မိံ ဝိသယေ၊ ၌။ ဉာဏဒဿနံ၊ သည်။ ဥပ္ပတ္တိရဟံ၊ ဖြစ်ခြင်းငှာ ထိုက်၏။ တတ္ထေဝ ဝိသယေ၊ ၌သာလျှင်။ တ (ပေ ၂၀၀) ဿ၊ ထိုဉာဏ်အမြင်ကို။ ပဋိဃာတေန၊ ပိတ်ပင်ဆီးတားသော မောဟသည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယံ အနိစ္စေ ဒုက္ခေ အနတ္တနိ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယထာ ဣဓ ပုရိသောတိ အာဒိ၊ သည်။ ဥပမာဒဿနံ၊ ဥပမာကို ပြသော စကားတည်း။ တတြ ဝစနေ၊ ၌။ ဣဒံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ၊ ဥပမာဥပမေယျကို နှီးနှောခြင်းတည်း။ ပုရိသော ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သဗ္ဗော၊ သော။ လောကော၊ သတ္တလောကကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တာရကရူပါနိ ဝိယ၊ ကြယ်အပေါင်းတို့ကိုကဲ့သို့။ ဆ အာရမ္မဏာနိ၊ တို့ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ တဿ ပုရိသဿ၊ ၏။ တာရကရူပါနံ၊ တို့ကို။ ဒဿနံ ဝိယ၊ မြင်ခြင်းကဲ့သို့။ လောကဿ၊ ၏။ စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ဆဠာရမ္မဏဇာနနံ၊ ခြောက်ပါးသော အာရုံတို့ကို သိခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တဿ ပုရိသဿ၊ ၏။ (အဇာနနံ၌ စပ်)။ တာရကရူပါနိ၊ တို့ကို။ ပဿန္တဿာပိ၊ မြင်သော်လည်း။ “ဧတ္တကာနိ သတာနိ၊ ဤမျှလောက်သော အရာတို့တည်း။ ဧတ္တကာနိ သဟဿာနိ၊ ဤမျှလောက်သော အထောင်တို့တည်း”။ ဣတိအာဒိနာ ဤသို့ အစရှိသော။ ဂဏနသင်္ကေတေန၊ ရေတွက်ခြင်း အမည်ဖြင့်။ အဇာနနံ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ လောကဿ၊ ၏။ (အနဝဗောဓောမှာ စပ်)။ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ၊ ကို။ ကထဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဇာနန္တဿာပိ၊ သိသော်လည်း။ အနိစ္စာဒိလက္ခဏတ္တယာနဝဗောဓော၊ အနိစ္စအစရှိသော လက္ခဏာရေးသုံးပါးတို့၏ အပေါင်းကို မသိခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ ဣဒံ၊ ကား။ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ ပါကဋမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယေဟိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ အာယသ္မတော၊ သော။ အဇိတဿ၊ အား။ သေခါသေခပဋိပဒါ၊ သေခအသေခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျင့်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တေသံ ပဒါနံ၊ တို့၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ သေခေနာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ နိပါတမတ္တံ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ တသ္မိံ ဝိဿဇ္ဇနေ၊ ၌။ သေခေနာတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဝစနတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သိက္ခာ၊ ကျင့်ခြင်းတည်းဟူသော။ သီလံ၊ အလေ့သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သေခေါ၊ မည်၏။ တေန သေခေန၊ ထိုသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဒွီသု ဓမ္မေသူတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဒုဝိဓေသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ပရိယုဋ္ဌာနီယေသူတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ပရိယုဋ္ဌိတေန၊ ထိုးကျင့်နှိပ်စက်တတ်သော။ ဒေါသေန၊ သည်။ ယတ္ထ၊ အကြင်ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းတို့၌။ ပရိဝတ္တိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏။ တစ်နည်းကား။ ဒေါသေန၊ သည်။ ပရိယုဋ္ဌိတေန၊ ထိုးကျင့်နှိပ်စက်သဖြင့်။ ယတ္ထ၊ တို့၌။ ပရိဝတ္တိတဗ္ဗံ၊ ရာ၏။ တေသု အာဃာတဝတ္ထူသု၊ ထိုရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းတို့၌။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ပဋိဃဋ္ဌာနီယေသူ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော ယေဝ အတ္ထော၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ဒေါသပရိယုဋ္ဌာနီယေသု’ဟု ဒေါသမှလည်း စိတ်၏ စောင့်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ထုတ်၍ ဆိုအပ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့ဖြစ်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ‘တတ္ထ ယာ ဣစ္ဆာ’ စသည်ဖြင့် ဂေဓ၏အစွမ်းအားဖြင့်သာ နိဒ္ဒေသကို ကစ္စည်းမြတ်စွာ မဟာထေရ် ပြုလေသနည်း။ ဒေါသ၏အစွမ်း (ပေ ၂၀၁) အားဖြင့်လည်း မပြုကောင်းပါသလောဟု လီနန္တရစောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုလီနန္တရစောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
[ကျမ်း ၇၅] ဧတ္ထ စ ဂေဓပဋိသေဓစောဒနာယံ၊ ၌။ (ဂေဓကို မြစ်ခြင်းကို တိုက်တွန်းရာ၌လည်း ‘ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ’ဟု တိုက်တွန်းသည်ကို ယူ)။ ဂေဓနိမိတ္တော၊ ဂေဓလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ဒေါသော၊ သည်။ ဂေဓေ၊ ဂေဓသည်။ သတိ၊ သော်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တတောပိ၊ ထိုဒေါသမှလည်း။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ရက္ခိတဗ္ဗတာ၊ စောင့်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ပန တထာပိ၊ ထိုသို့ ထုတ်၍ ဆိုအပ်သော်လည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ “ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တတ္ထ ယာ ဣစ္ဆာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဂေဓဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဒ္ဒေသော၊ ကို။ ကတော၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဒေါသတော၊ မှ။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ရက္ခိတဗ္ဗတာ၊ ကို။ ဂါထာယ၊ ၌။ ဒုတိယပါဒေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တာယေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဒေါသမှ စောင့်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို ဒုတိယပါဒဖြင့် သရုပ်အားဖြင့် မဆိုတကား။ စိတ်ဖြင့် နောက်ကျိခြင်း မရှိရာသည်ကိုသာ ဆိုသည် မဟုတ်ပါလော ဟူသော ပုစ္ဆာကြောင့် ‘ဒုတိယပါဒေန ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဒုတိယပါဒေန၊ ဖြင့်။ သေသကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာ၊ ဂေဓမှ ကြွင်းသော သံကိလေသတရား အလုံးစုံသော ဝေါဒါန်တရားတို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ တထာ ဟိ စသော ပါဌ်ကိုကား အမ္ဗသေစနဂရုသိနာနနည်းအားဖြင့် ဆိုတော်မူသတည်း။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား ဒုတိယပါဒဖြင့် ဂေဓမှကြွင်းသော သံကိလေသတရား။ အလုံးစုံသော ဝေါဒါန်တရားတို့ကို ပြ၏ဟု ဆိုသော ရှေးစကားကို ပြီးစေသောကြောင့် လည်းကောင်း။ ‘သေခေါ အဘိဂိဇ္ဈန္တော’ အစရှိသော စကား၏ အနုသန္ဓေသမ္ဗန္ဓတ္ထကို ပြသောကြောင့်လည်းကောင်းတည်း။ ထို့ကြောင့် ဤသို့ အထွက်ဆိုရာ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဒုတိယပါဒဖြင့် ဂေဓမှကြွင်းသော သံကိလေသတရား။ အလုံးစုံသော ဝေါဒါန်တရားတို့ကို ပြအပ်ကုန်သောဟု ဆို၏။ ထိုသို့ ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဋ္ဌကထာဆရာ ပစ္စက္ခအားဖြင့် မသိပါသလောဟု အမေးပုစ္ဆာစောဒနာ ရှိရကား ‘တထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဤအထွက်အနုသန္ဓေအားဖြင့် ‘ဟိ’သဒ္ဒါ အနက်ရှိ၏။
နောက်ကို ငဲ့၍ အထွက်ဆိုသော်ကား အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ကစ္စည်းမြတ်စွာ မဟာထေရ်သည် ‘တတ္ထ သေခေန’ အစရှိသည်ဖြင့် ‘ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ၊ မနသာ’နာဝိလော သိယာ’ဟူသော ပုဒ်တို့၏အနက်ကို ဝေဖန်ပြီး မဟုတ်တုံလော။ အဘယ်အကျိုးငှာ ‘သေခေါ အဘိဂိဇ္ဈန္တော’စသော ပါဌ်ကို ဆိုပြန်လေသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာရှိရကား ‘တထာ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဤအထွက် အနုသန္ဓေအားဖြင့် ဟိ သဒ္ဒါ အနက်မရှိ။
တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ ဒုတိယပါဒဖြင့် ဂေဓမှကြွင်းသော သံကိလေသတရား အလုံးစုံသောဝေါဒါန်တရားတို့၏ ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် (ဤကား ရှေးအထွက်နှင့် အညီတည်း)။ တစ်နည်းကား။ တထာ၊ ပါး။ (ဤကား နောက်အထွက်နှင့် အညီတည်း)။ ဥပ္ပန္နာနုပ္ပန္နဘေဒတော၊ ဥပ္ပန္နအပြား အနုပ္ပန္နအပြားအားဖြင့်။ သမ္မာဝါယာမဿ၊ ၏။ ဝိသယဘာဝေန၊ အရာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သေ (ပေ ၂၀၂) ဗ္ဗ၊ ကုန်သော။ သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မေ၊ တို့ကို။ စတုဓာ၊ လေးပါးအပြားအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ သမ္မပ္ပဓာနမုခေန၊ သမ္မပ္ပဓာန်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သေခပဋိပဒံ၊ ကို။ မတ္ထကံ၊ အပြီးသို့။ ပါပေတွာ၊ ရောက်စေ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သေခေါ အဘိဂိဇ္ဈန္တော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အနာဝိလသင်္ကပ္ပေါတိ၊ ကား။ အာဝိလာနံ၊ နောက်ကျိကုန်သော။ ကာမသင်္ကပ္ပါဒီနံ၊ တို့၏။ အဘာဝေန၊ မရှိသဖြင့်။ ဝါ၊ မရှိခြင်းကို ပြုသဖြင့်။ အနာဝိလသင်္ကပ္ပေါ၊ မနောက်ကျိသော အကြံရှိသည် ဖြစ်၍။ တတော ဧဝ စ၊ ထိုသို့ မနောက်ကျိသော အကြံရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ အနဘိဂိဇ္ဈန္တော၊ မတပ်မက်သည် ဖြစ်၍။ ဝါယမတိ ဝီရိယံ ပဝတ္တေတိ၊ ဝီရိယကို ဖြစ်စေ၏။ ကထံ ဝါယမတိ၊ အဘယ်သို့ ဝီရိယကို ဖြစ်စေသနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “သော အနုပ္ပန္နာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သောတိ၊ ကား။ ဥတ္တရိဝိသေသတ္ထာယ၊ အထက်ဖြစ်သောတရား အထူးကို ရခြင်းအကျိုးငှာ။ ပဋိပဇ္ဇမာနော၊ ကျင့်သော။ သေက္ခော၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အနုပ္ပန္နာနန္တိ၊ ကား။ အနိဗ္ဗတ္တာနံ၊ မဖြစ်ကုန်သေးသော။ ပါပကာနန္တိ၊ ကား။ လာမကာနံ၊ ယုတ်မာကုန်သော။ အကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ၊ ကား။ အကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ၊ ပညာကြောင့် မဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ အနုပ္ပါဒါယာတိ၊ ကား။ န ဥပ္ပါဒနတ္ထာယ၊ မဖြစ်စေခြင်းငှာ။ (အနုပ္ပါဒနတ္ထာယလည်း ရှိ၏)။ ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ၊ ကား။ ကတ္တုကမျတာသင်္ခါတံ၊ ပြုလိုသည်၏ အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ကုသလစ္ဆန္ဒံ၊ ကုသိုလ်ဆန္ဒကို။ ဥပ္ပါဒေတိ၊ ၏။ ဝါယမတီတိ၊ ကား။ ပယောဂပရက္ကမံ၊ ပြင်းစွာသော လုံ့လကို။ (ပယောဂပရတ္တမံဟု ပါဌ်ရှိ၏။ ပယောဂပရက္ကမန္တိ ဘူ သံယောဂေါ ပယောဂေါ၊ ပယောဂေါ စ ပရက္ကမောဟု ဋီကာဖွင့်သည်နှင့် မတန်)။ ကရောတိ၊ ၏။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ၊ ကား။ ကာယိကစေတသိကဝီရိယံ၊ ကိုယ်၌ဖြစ်သော ဝီရိယ စိတ်၌ဖြစ်သော ဝီရိယကို။ ကရောတိ၊ ၏။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတီတိ၊ ကား။ တေနေဝ သဟဇာတဝီရိယေန၊ ထိုစိတ်နှင့် တကွဖြစ်သော ဝီရိယဖြင့်သာလျှင်။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဥက္ခိပတိ၊ ချီးမြှောက်၏။ ပဒဟတီတိ၊ ကား။ ပဓာနဝီရိယံ၊ မြတ်သော ဝီရိယကို။ ကရောတိ၊ ၏။
ဝါယမတိ အစရှိသော လေးပုဒ်၏အနက်အထူး မရှိဟူသော အယူကို နစ်စေလို၍ ‘ဝါယမတီတိ အာဒီနိ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဝါယမတီတိအာဒီနိ၊ ကုန်သော။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ ပန၊ တို့ကိုကား။ အာသေဝနာဘာဝနာဗဟုလီကမ္မသာတစ္စကိရိယာဟိ၊ မှီဝဲခြင်း ပွားစေခြင်း အဖန်တလဲလဲပြုခြင်း အမြဲပြုခြင်းတို့နှင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ (‘အာသေဝမာနော ဝါယမတိ’ အစရှိသည်ဖြင့် ယှဉ်အပ်ကုန်၏ ဟူလိုသော်)။ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနန္တိ၊ ကား။ အနုပ္ပန္နာတိ၊ မဖြစ်ကုန်ဟူ၍။ အဝတ္တဗ္ဗတံ၊ မဆိုအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့။ အာပန္နာနံ၊ ကုန်သော။ ပါပဓမ္မာနံ၊ ယုတ်မာသော တရားတို့ကို။ ပဟာနာယာတိ၊ ကား။ ပဇဟနတ္ထာယ၊ ပယ်ခြင်းငှာ။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနန္တိ၊ ကား။ အနိဗ္ဗတ္တာနံ၊ ကုန်သော။ ကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ၊ ပညာကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဥပ္ပါဒါယာတိ၊ ကား။ ဥပ္ပါဒနတ္ထာယ၊ ငှာ။ (ပေ ၂၀၃) ဥပ္ပန္နာနန္တိ၊ ကား။ နိဗ္ဗတ္တာနံ၊ ကုန်သော။ ဌိတိယာတိ၊ ကား။ ဌိတတ္ထံ၊ တည်စေခြင်း အကျိုးငှာ။ အသမ္မောသာယာတိ၊ ကား။ အနဿနတ္ထံ၊ မပျောက်စေခြင်း အကျိုးငှာ။ ဘိယျောဘာဝါယာတိ၊ ကား။ ပုနပ္ပုနံ၊ လဲ။ ဘာဝါယ၊ ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ ဝေပုလ္လာယာတိ၊ ကား။ ဝိပုလဘာဝါယ၊ ပြန့်ပြောစွာ ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ ဘာဝနာယာတိ၊ ကား။ ဝုဍ္ဎိယာ၊ ပွားစေခြင်းငှာ။ ပါရိပူရိယာတိ၊ ကား။ ပရိပူရဏတ္ထာယ၊ ပြည့်စုံခြင်း အကျိုးငှာ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ တာဝ၊ စွာ။ ပဒတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၆။ “ကတမေ အနုပ္ပန္နာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အကုသလဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ကုသလဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ယာဒိသာ၊ အကြင်သဘောရှိသော ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရားတို့သည်။ အနုပ္ပန္နာ၊ မဖြစ်ကုန်သေး။ ယာဒိသာ စ၊ အကြင်သို့ သဘောရှိသော ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရားတို့သည်လည်း။ ဥပ္ပန္နာ၊ ကုန်၏။ တေ၊ ထိုဥပ္ပန္န အနုပ္ပန္နဖြစ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရားတို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဣမေ အနုပ္ပန္နာတိ၊ ကား။ ဣမေ ကာမဝိတက္ကာဒယော၊ တို့သည်။ အသမုဒါစာရဝသေန ဝါ၊ မဖြတ် မဖြစ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၇၆] အနနုဘူတာရမ္မဏဝသေန ဝါ၊ မခံစားဖူးသော အာရုံ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနုပ္ပန္နာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ အလျှင်မဖြစ်ဖူးသောအားဖြင့်သာ အနုပ္ပန္န’မည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော ပုစ္ဆာရှိရကား ‘အညထာ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အညထာ၊ အချင်းခပ်သိမ်း မဖြစ်ဖူးသောအားဖြင့်။ အနမတဂ္ဂေ၊ မသိနိုင်သော အစရှိသော။ သံသာရေ၊ ၌။ အနုပ္ပန္နာ၊ မဖြစ်ဖူးကုန်သော။ အကုသလာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ နာမ၊ တို့မည်သည်။ နတ္ထိ၊ ကုန်။ ဧတ္ထ စ၊ အနုပ္ပန္နဖြစ်သော အကုသိုလ်ကို ပြရာ၌လည်း။ ဝိတက္ကတ္တယဂ္ဂဟဏံ၊ ဝိတက်သုံးခုတို့၏အပေါင်းကို ယူခြင်းကို။ နိဒဿနမတ္တံ၊ နိဒဿနမျှသာ ဟူ၍။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
လောဘ အစရှိသည်သာ အကုသလမူဟု ထင်ရှားရကား ထိုလောဘ စသည်သာ အကုသလမူဟု အယူရှိလေရကား ‘အကုသလမူလာနီတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
အကုသလမူလာနီတိ၊ ကား။ အနုသယာ ဧဝ၊ တို့ကိုသာလျှင်။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ အကုသလာနံ၊ တို့၏။ မူလဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ လောဘာဒယော ဧဝ၊ တို့ကိုသာလျှင်။ မူလဘာဝတော၊ ၏အဖြစ်ကြောင့်။ န ဝုတ္တာ၊ သည် မဟုတ်ကုန်။ ဣမေ အနုသယာ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပန္နာ၊ ဖြစ်သောအကုသိုလ်တရားမည်ကုန်၏။
ထိုကိုဖွင့်လိုရကား ‘အနုသယာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဝုတ္တိနည်းတည်း။
အနုသယာ၊ တို့သည်။ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နာ၊ ရအပ်သော ဘုံရှိသော ဥပ္ပန္နတို့လည်းကောင်း။ အသမုဂ္ဃာဋိတုပ္ပန္နာ၊ မနုတ်အပ် မပယ်အပ်သေးသော ဥပ္ပန္နတို့သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ အာဒိ ဥပ္ပန္နပရိယာယသဗ္ဘာဝတော၊ ဤသို့ အစရှိသော ဥပ္ပန္နပရိယာယအားဖြင့် သင့်သောသဘော ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဥပ္ပန္နာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ ဝတ္တမာနဘာဝေန၊ ဖြစ်ဆဲ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ န ဥပ္ပန္နာ နာမ၊ ကုန်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္န အသမုဂ္ဃာဋိတုပ္ပန္နတို့၏ အရကို ‘တာသု တာသု ဘူမီသု အသမူဟတံ အကုသလံ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ နာမ၊ ဘူမီတိ ဝိပဿနာယ အာရမ္မဏတာ တေဘူမကပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ဘူမိလဒ္ဓံ နာမ တေသု ခန္ဓေသု (ပေ ၂၀၄) ဥပ္ပတ္တာရဟံ ကိလေသဇာတံ’ဟူသော အဋ္ဌသာလိနီ၊ ‘တာသု တာသု ဘူမီသု အသမုဂ္ဃာဋိတာ ကိလေသာ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နာတိ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ’ဟူသော သမ္မောဟဝိနောဒနီကို ထောက်၍ သိအပ်၏။
ဣမေ အနုပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ သောတာပန္နဿ၊ သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဣမေ သဒ္ဓါဒယော၊ တို့သည်။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ။ ပဋိပန္နဿ၊ ကျင့်သော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ အနုပ္ပန္နာ၊ ကုန်သော။ ကုသလာဓမ္မာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ တို့အား။ ကော ပန ဝါဒေါ၊ အံ့နည်း။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဣမေ အနုပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာ ဟူသော ပါဌ်၌လည်း။ ကုသလ သဒ္ဒေါ၊ ကို။ ဗာဟိတိကသုတ္တေ ဝိယ၊ ဗာဟိတိကသုတ်၌ကဲ့သို့။ အနဝဇ္ဇပရိယာယော၊ ဟူ၍။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဣမေ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ပဌမမဂ္ဂေ၊ ၌။ ဣမေ သဒ္ဓါဒယော၊ တို့သည်။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ၊ ငှာ။ ပဋိပန္နဿ၊ အား။ ဥပ္ပန္နာ၊ ကုန်သော။ ကုသလာ ဓမ္မာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။
သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာယ၊ ဖြင့်။ ကာမဝိတက္ကော၊ ကို။ သုနိဂ္ဂဟိတော၊ ကောင်းစွာ နှိပ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေန။ လ။ သတိန္ဒြိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
သမာဓိဖြစ်သည်ရှိသော် ကာမဝိတက်ကိုကဲ့သို့ ဗျာပါဒဝိတက်ကို နှိပ်၍သာ ဖြစ်၏ဟု ပြလိုရကား ‘အနဝဇ္ဇသုခပဒဋ္ဌာနေန’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
အနဝဇ္ဇသုခပဒဋ္ဌာနေန၊ အပြစ်မရှိသော သုခလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိသော။ အဝိက္ခေပေန၊ သမာဓိဖြင့်။ စေတောဒုက္ခသန္နိဿယော၊ စိတ်၏ ဆင်းရဲခြင်းကို မှီ၍ ဖြစ်သော။ ဝိက္ခေပပစ္စယော၊ ဥဒ္ဓစ္စ၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ ကို။ သုနိဂ္ဂဟော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေန။ လ။ သမာဓိန္ဒြိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အာရဒ္ဓဝီရိယော၊ အားထုတ်အပ်သော ဝီရိယရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ပရာပရာဓံ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ အပြစ်ကို။ သုခေန၊ လွယ်သဖြင့်။ သဟတိ၊ သည်းခံတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝီရိယေန၊ ဖြင့်။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော၊ ကို။ သုနိဂ္ဂဟိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေန။ လ။ ဝီရိယိန္ဒြိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သမာဓိအာဒီနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ယထာသကံ၊ မိမိဥစ္စာအားလျော်စွာ။ ပဋိပက္ခပ္ပဟာနံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းသည်။ ပညဝန္တဿေဝ၊ အားသာလျှင်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ယေန ဥပ္ပနုပ္ပန္နေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ယထာနိဒ္ဓါရိတာနံ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ထုတ်အပ်ကုန်သော။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ဧတေသံ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ သဝိသယေ၊ မိမိအရာ၌။ ဇေဋ္ဌကဘာဝံ၊ အကြီး၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ကတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ ပြီ။ သဒ္ဓါဒီနံ၊ ကုန်သော။ သေခါနံ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော။ ဣမေသဉ္စ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏လည်း။ နိဗ္ဗတ္တိယာ၊ ပြီးသဖြင့်။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ သေခါ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ မတ္ထကပ္ပတ္တာ၊ အပြီးသို့ ရောက်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဧဝံ သေခေါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သေခပဋိပဒံ၊ ကို။ နိဂမေတိ၊ နိဂုံးအုပ်တော်မူ၏။
စာပိုဒ် ၁၇။ ဧဝံ၊ သို့။ သေခပဋိပဒံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အသေခပဋိပဒံ၊ ကို။ ဝိဘဇိ (ပေ ၂၀၅) တုံ၊ ငှာ။ “ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာန”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တဓမ္မေ၊ တို့ကို။ တာဝ၊ စွာ။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ တတ္ထ၊ ထိုတရားတို့၌။ အသေခဿ၊ အသေခပုဂ္ဂိုလ်၏။ ကောသလ္လံ၊ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “လောကော [ကျမ်း ၇၇] နာမာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဝုတ္တတ္ထမေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ရှိသလျှင်ကတည်း။ ကိလေသလောကေန ဘဝလောကော သမုဒါဂစ္ဆတီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ကာမာဝစရဓမ္မံ၊ ကို။ နိဿာယ၊ ၍။ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေ၊ တို့သို့။ သမုဒါဂမေတိ၊ ကောင်းစွာ ရောက်စေ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သောတိ၊ ကား။ မဟဂ္ဂတဓမ္မေသု၊ မဟဂ္ဂုတ်တရားတို့၌။ ဝါ၊ ကား။ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတဓမ္မေသု၊ ပရိတ္တတရား မဟဂ္ဂုတ်တရားတို့၌။ ဌိတော၊ သော။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဣန္ဒြိယာနိ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ၊ ကား။ သီလသမာဓယော၊ သီလသမာဓိတို့ကို။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေ၊ ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ထွင်းခြင်း အဖို့ရှိသည်တို့ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာနိ၊ ဝိမုတ္တိကို ရင့်စေတတ်ကုန်သော။ သဒ္ဓါဒီနိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဥပ္ပါဒေတိ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယေသု ဘာဝိယမာနေသူတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဣန္ဒြိယေသု၊ တို့ကို။ ဝဍ္ဎိယမာနေသု၊ ပွားစေအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟာဒိဝသေန၊ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နေယျဿ၊ သိအပ်သော တရားကို။ ပရိညာ၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းသည်။ ဘဝတိ၊ ၏။
ဒဿနပရိညာတိ၊ ကား။ ဉာတပရိညာ၊ ဉာတပရိညာတည်း။ ဘာဝနာပရိညာတိ၊ ကား။ တီရဏပရိညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ပဟာနပရိညာ စ၊ လည်းကောင်း။
မှတ်ချက်။ ။ ထိုသုံးပါးသော ပရိညာတို့၏ အထူးကား ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို ရုပ္ပန နမန ကက္ခဠအစရှိသော မိမိလက္ခဏအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အကြောင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း ပိုင်းခြားသိခြင်းသည် ဉာတပရိညာ မည်၏။ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို အသီးလည်းကောင်း, တကွလည်းကောင်း, အဖြစ်အပျက်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း အနိစ္စ အစရှိသော လက္ခဏာကို သိမ်းဆည်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် စုံစမ်း၍ ပိုင်းခြားသော ပညာသည် တီရဏပရိညာ မည်၏။ ဆန့်ကျင်ဘက် တရားတို့ကို ပယ်သဖြင့် ဖြစ်ပျက် အစရှိသည်ကို ပိုင်းခြားသော ပညာသည် ပဟာနပရိညာ မည်၏။
“သာ ဒုဝိဓေနာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ “ယဒါ ဟိ သေခေါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိဝရတိ၊ ဖွင့်တော်မူ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “နိဗ္ဗိဒါသဟဂတေဟိ သညာမနသိကာရေဟီ”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဗလဝဝိပဿနံ၊ အားကြီးသော ဝိပဿနာကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ယဒါ ဟိ သေခေါတိ စ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ သိက္ခနသီလတာယ၊ ကျင့်ခြင်းအလေ့ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနောပိ၊ ကိုလည်း။ သေခပဒေန၊ ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ ကတွာ၊ ဤသို့ နှလုံးပြု၍။ တစ်နည်းကား။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ဒွေ ဓမ္မာ၊ လ။ ကောသလ္လဉ္စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ကလျာဏပုထုဇဉ်တို့၏ ဝိပဿနာတရားတို့သည် ပဌမမဂ်ဉာဏ်တည်းဟူသော ဒဿနကောသလ္လသို့ မရောက်ကုန်သေးသော်လည်း သေက္ခပုဒ်ဖြင့် ကလျာဏပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို သင်္ဂြိုဟ်ကောင်းအံ့လော။ စောဒနာရှိရကား ‘အယမေတ္ထ အဓိပ္ပါယော’ အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အယံ၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ (ပေ ၂၀၆) ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ယဒါ၊ ၌။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ ပုဗ္ဗဘာဂသိက္ခံ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော အကျင့်ကို။ သိက္ခန္တော၊ ကျင့်သည်ဖြစ်၍။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတေဟိ၊ ကုန်သော။ သညာမနသိကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဉေယျံ၊ သိအပ်သော တရားကို။ ပရိဇာနာတိ၊ ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ တဒါ၊ ၌။ တဿ၊ ထိုကလျာဏပုထုဇဉ်၏။ ဝိပဿနာဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဒဿနကောသလ္လံ၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ပဌမမဂ္ဂဉာဏံ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်သို့။ ဂစ္ဆန္တိ သမ္ပာပုဏန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ထိုသောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဃဋေန္တိ၊ စပ်ကုန်၏။ ယဒါ ပန၊ ၌ကား။ သောတာပန္နာဒိသေခေါ၊ သည်။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ နေယျံ၊ ကို။ ပရိဇာနာတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ တဿ၊ ထိုသောတာပန်အစရှိသော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝိပဿနာဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဘာဝနာကောသလ္လံ၊ ဘာဝနာကောသလ္လဟု ဆိုအပ်သော အထက်မဂ်ဉာဏ်သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
တံ ဉာဏန္တိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ နေယျဿ၊ ကို။ ယာ ပရိညာ၊ အကြင် ပိုင်းခြား၍ သိသော ပညာကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တံ နေယျပရိဇာနနဉာဏံ၊ ထိုသိအပ်သော တရားကို ပိုင်းခြား၍ သိသော ဉာဏ်ကို။ ပဉ္စဝိဓေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝိသယဘေဒေန၊ အာရုံအပြားအားဖြင့်။ တဿ ဉာဏဿ၊ ၏။ ဘေဒံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဓမ္မာနံ သလက္ခဏေ ဉာဏန္တိ၊ ကား။ ရူပါရူပဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ကက္ခဠဖုသနာဒိသလက္ခဏေ၊ ကက္ခဠ ဖုသနအစရှိသော မိမိလက္ခဏာ၌။ ဉာဏံ၊ သည်။ တံ ပန ဉာဏံ၊ ကိုကား။ (နိဒ္ဒိဋ္ဌံသို့ ဆိုက်)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ နေယျံ၊ သိအပ်သော တရားသည်။ ဟေတုဟေတုဖလဘေဒတော၊ အကြောင်းအကျိုးတို့၏ အပြားအားဖြင့်။ ဒုဝိဓမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ စ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ပြအပ်၏။
ပရိညာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ တီရဏပရိညာ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတာ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အဿ၊ အား။ ဝါ၊ ထိုသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏။ (ဇာနနာ၌ စပ်)။ ရူပါရူပဓမ္မေ၊ တို့ကို။ သလက္ခဏတော စ၊ မိမိလက္ခဏာအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပစ္စယတော စ၊ အကြောင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဘိဇာနိတွာ၊ အဘိညာပညာဖြင့် သိ၍။ ဌိတဿ၊ တည်သော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝါ၊ အား။ တစ်နည်းကား။ အဘိဇာနိတွာ၊ သိခြင်းကြောင့်။ ကုသလာဒိဝိဘာဂေဟိ၊ ကုသိုလ် အစရှိသည်ကို ဝေဖန်ခြင်းတို့ဖြင့်။ တေ၊ ထိုရုပ်နာမ်တရားတို့ကို။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ ၍။ အနိစ္စာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဇာနနာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဧဝံ။ လ။ ကုသလ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧဝံ ဂဟိတာတိ၊ တည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ အနိစ္စာဒိတော၊ အားဖြင့်။ ကလာပသမ္မသနာဒိဝသေန၊ ကလာပ်ကို သုံးသပ်ခြင်း အစရှိသည်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဂဟိတာ သမ္မသိတာ၊ သုံးသပ်အပ်ကုန်သော။ ဣဒံ ဖလံ နိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ၊ ကား။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒိကံ၊ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် အစရှိသော။ ဣဒံ ဖလံ၊ ကို။ ပဋိပါဋိယာ၊ အစဉ်အတိုင်း။ [ကျမ်း ၇၈] ဥပ္ပါဒေန္တိ၊ ဖြစ်စေကုန်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သုံးသပ်သော တရားတို့သည်သာ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် အစရှိသော အကျိုးကို ဖြစ်စေကုန်သည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် သုံးသပ်အပ်သော တရားတို့သည် ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် အစရှိသော အကျိုးကို ဖြစ်စေကုန်၏ဟု ဆိုဘိသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာ (ပေ ၂ဝ၇) ထွက်ရာသောကြောင့် ထိုအမေးပုစ္ဆာ စောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘နိမိတ္တဿ။ လ။ သစ္စာနီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥပ္ပါဒေန္တိ၊ ကုန်သနည်း ဟူမူကား။ အရိယဘာဝကရာနိ၊ အရိယာ၏ အဖြစ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့တည်း။ အရိယသစ္စာနိ၊ အရိယာ၏ အဖြစ်ကို ပြုတတ်သော သစ္စာတို့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ နိမိတ္တဿ၊ အာရုံအကြောင်းဖြစ်သော သုံးသပ်အပ်သော တရား၏။ ဝါ၊ တရားကို။ ကတ္တုဘာဝေန၊ ကတ္တား၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဥပစရဏတော၊ တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဥပ္ပါဒေန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ဒုက္ခ အစရှိသော သစ္စာတို့သည် အရိယာ၏အဖြစ်ကို မပြုတတ်ကုန်။ ထိုသစ္စာတို့ကို သိသော မဂ်ပညာသည်သာ အရိယာ၏အဖြစ်ကို ပြုတတ်၏။ သို့သော်လည်း သစ္စာတို့ကို သိတတ်သော မဂ်ပညာ၏ အာရုံအကြောင်းဖြစ်သော သစ္စာတို့ကို အရိယာ၏အဖြစ်ကို ပြုတတ်ကုန်၏ဟု ကတ္တား၏အဖြစ်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်အပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ အနိစ္စစသောအားဖြင့် သုံးသပ်သော တရားသာ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် အစရှိသော အကျိုးကို ဖြစ်စေသော်လည်း ထိုသုံးသပ်အပ်သော တရား၏ အာရုံအကြောင်းဖြစ်သော သုံးသပ်အပ်သော တရားတို့ကို ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် အစရှိသော အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏ဟု ကတ္တား၏အဖြစ်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်အပ်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
တေသန္တိ၊ ကား။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒီနံ၊ တို့၏။ ဧဝံ ဂဟိတာနန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဝတ္တိတာနံ၊ ဖြစ်စေအပ်ကုန်သော။ အယံ အတ္ထောတိ၊ ကား။ သစ္စာနံ၊ တို့ကို။ အယံ အနုဗောဓပဋိဝေဓော၊ ဤလျောက်ပတ်စွာ သိခြင်း ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည်။ အတ္ထော၊ အကျိုးတည်း။
တတ္ထ ကတမာ ပရိညာ။ လ။ ဣဒံ ဖလံ နိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ အယံ ပရိညာ’ဟူ၍ ဆိုက ပရိညာကို ပြခြင်းကိစ္စ မပြီးကောင်းပါသလော။ အသို့မူ၍ ‘တေသံ ဧဝံ ဂဟိတာနံ အယံ အတ္ထော’ဟု ဆိုပြန်သနည်းဟု လီနန္တရစောဒနာရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယထာ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိညာပညာ၊ ပိုင်းခြား၍ သိသော ပညာသည်။ သမ္မသိတဗ္ဗဓမ္မေ စ၊ သုံးသပ်အပ်သော တရားတို့ကိုလည်းကောင်း။ သမ္မသနဓမ္မေ စ၊ သုံးသပ်တတ်သော တရားတို့ကိုလည်းကောင်း။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးသပ်အပ်သော တရားတို့၌။ သမ္မသနာကာရဉ္စ၊ သုံးသပ်အပ်သော အခြင်းအရာကိုလည်းကောင်း။ ပရိဇာနာတိ ယထာ၊ ပိုင်းခြား၍ သိသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သမ္မသနဖလမ္ပိ၊ သုံးသပ်ခြင်း၏ အကျိုးကိုလည်း။ ပရိဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ အယံ နယော၊ ကို။ ဒဿိတော၊ ပြတော်မူပြန်သတည်း။
ယေ အကုသလာတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သမုဒယသစ္စံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် သမုဒယသစ္စာကို ဆိုသနည်း။ အလုံးစုံသော အကုသိုလ်ကို မဆိုကောင်းပါသလော ပုစ္ဆာရှိရကား ‘သဗ္ဗေ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ အကုသလာ၊ တို့သည်။ သမုဒယပက္ခိယာ၊ သမုဒယသစ္စာ အဖို့ရှိကုန်၏။ ဝါ၊ သမုဒယသစ္စာ၏ အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမုဒယသစ္စံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ယေ ကုသလာတိ၊ ကား။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော၊ ကုန်သော။ မဂ္ဂဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ ဖလဓမ္မာပိ၊ ဖိုလ်တရားတို့ကိုလည်း။ ယဒိပိ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ၊ အကယ်၍ကား (ပေ ၂၀၈) မျက်မှောက်ပြုအပ်ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓဿ၊ ၏။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကြောင့်။ “ကတမေ။ လ။ အသင်္ခတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဖိုလ်တရားတို့၏ သစ္စဝိမုတ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤ၌လည်း သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်း၏ အလိုရှိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အသင်္ခတဓာတ်ကိုသာ ‘သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’ဟု ဆိုလေသည် ဟူလိုသော်။
အတ္ထကုသလောတိ၊ ကား။ ပစ္စယုပ္ပန္နေသု၊ အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထေသု၊ အကျိုးတို့၌။ ကုသလော၊ လိမ်မာ၏။ ဓမ္မကုသလောတိ၊ ကား။ ပစ္စယဓမ္မေသု၊ အကြောင်းတရားတို့၌။ ကုသလော၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပါဠိအတ္ထပါဠိဓမ္မာ၊ ပါဠိ၏အနက် ပါဠိဓမ္မတို့သည်။ အတ္ထဓမ္မာ၊ အတ္ထဓမ္မမည်ကုန်၏။ (ဤ၌ အချို့အတ္ထဓမ္မာဟု မရှိ။ မရှိသော်လည်း ဆောင်၍ ယောဇနာ)။ ကလျာဏတာကုသလောတိ၊ ကား။ ယုတ္တတာကုသလော၊ သင့်သည်၏ အဖြစ်၌ လိမ်မာ၏။ စတုနယကောဝိဒေါ၊ ဧကတ္တ အစရှိသော လေးပါးသော နည်း၌ လိမ်မာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဒေသနာယုတ္တိကုသလော၊ တရားဟောခြင်း အစီအရင်၌ လိမ်မာ၏။ ဖလတာကုသလောတိ၊ ကား။ ခီဏာသဝဖလကုသလော၊ ဖိုလ်၌ လိမ္မာ၏။ “အာယကုသလော”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အာယောတိ၊ ကား။ ဝဍ္ဎိ၊ အစီးအပွားတည်း။ သာ၊ ထိုအစီးအပွားသည်။ အနတ္ထဟာနိတော စ၊ အကျိုးမဲ့ မယုတ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိတော စ၊ အကျိုးဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုဝိဓာ၊ ၏။ အပါယာတိ၊ ကား။ အဝဍ္ဎိ၊ အစီးအပွား မရှိခြင်းတည်း။ သာပိ၊ ထိုအစီးအပွား မရှိခြင်းသည်လည်း။ အတ္ထဟာနိတော စ၊ အကျိုးယုတ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနဋ္ဌုပ္ပတ္တိတော စ၊ အကျိုးမဲ့ဖြစ်သော အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုဝိဓာ၊ ၏။ ဥပါယောတိ၊ ကား။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ အစ္စာယိကေ၊ အဆောတလျှင် ပြုအပ်သော။ ဝါ၊ ရှောင်တခင် ပြုအပ်သော။
မှတ်ချက်။ ။ အရေးကန့်လန့်, ဟန့်ပါကောင်းလျက်, ရှောင်းတခင်ခင်, ခုံတမင်လျှင်ဟူ၍ ရှေးဆရာတို့ဆိုရကား ရှောင်ဟု ဝိသဇ္ဇနီနှင့် ရေးအပ် ပယ်အပ်၏။
ကိစ္စေ ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘယေ ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပန္နေ၊ သော်။ တဿ၊ ထိုဘေးရန်ကို။ တိကိစ္ဆနသမတ္ထံ၊ ဖျောက်ခြင်း၌ စွမ်းနိုင်စေခြင်းငှာ။ ဌာနုပ္ပတ္တိကာရဏံ၊ ထိုခဏ၌ ဖြစ်သော အကြောင်းတည်း။ တတ္ထ၊ ထိုအစီးအပွား အစရှိသည်တို့၌။ ကုသလော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အဘယ့်ကြောင့် အစီးအပွား အစရှိသည်တို့၌ လိမ္မာ၏ဟု ဆိုအပ်သနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ခီဏာသဝေါ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ခီဏာသဝေါ၊ သည်။ သဗ္ဗသော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ ပဟီနတ္တာ၊ ကြောင့်။ ပညာဝေပုလ္လပ္ပတ္တော၊ ပညာ၏ ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဧတေသု အာယာဒီသု၊ ထိုအစီးအပွား အစရှိသည်တို့၌။ ကုသလော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အသေခဿ၊ ၏။ ကောသလ္လံ၊ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဧကဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ ဝိဘာဝေတွာ၊ ၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ အနဝသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “မဟတာ ကောသလ္လေန သမန္နာဂတော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ပရိနိဋ္ဌိတသိက္ခဿ၊ ပြီးပြီးသော အကျင့်ရှိသော။ အသေခဿ၊ အား။ သတောကာ (ပေ ၂၀၉) ရိတာယ၊ သတိကို ပြုသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ အညံ၊ သော။ ပယောဇနံ၊ အကျိုးသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ သော။ သေခါသေခပဋိပဒံ၊ ကို။ နိဂမေန္တော၊ နိဂုံးအုပ်လိုသည်ဖြစ်၍။ “ဣမာ ဒွေ စရိယာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဗောဇ္ဈန္တိ၊ ကား။ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ၊ သိအပ်၏။ ဝါ၊ သိအပ်သော တရားတည်း။ တံ စတုဗ္ဗိဓန္တိ၊ ကား။ တံ ဗောဇ္ဈံ၊ ထိုသိအပ်သော တရားသည်။ စတုသစ္စဘာဝတော၊ သစ္စာလေးပါး ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ အဖြစ်အားဖြင့်။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ ၏။ ဧဝံ ဇာနာတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပရိညာဘိသမယာဒိဝသေန၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ အယံ ဝုစ္စတီတိ၊ ကား။ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တော၊ သတိ၏ ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်သော။ အယံ သေခေါ၊ ကို။ နိပ္ပရိယာယေန၊ မုချအားဖြင့်။ “သတော၊ သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍။ အဘိက္ကမတိ၊ ရှေးသို့တက်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ၊ ပေါ်သောအနက် ရှိသလျှင်ကတည်း။ ဣဓာပိ၊ ဤပုစ္ဆာဂါထာ ဝိဿဇ္ဇနာဂါထာတို့၌လည်း။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဝိစယာ၊ တို့ကို။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
[ကျမ်း ၇၉] ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားဖြင့်။ မဟာထေရော၊ အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ ဝိစယဟာရံ၊ ကို။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူသည်ဖြစ်၍။ အဇိတသုတ္တဝသေန၊ အဇိတသုတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပုစ္ဆာဝိစယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သုတ္တန္တရေသုပိ၊ သုတ်တစ်ပါးတို့၌လည်း။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဝိစယာနံ၊ တို့၏။ နယံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဧဝံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧဝန္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ နယေန၊ ဤအဇိတသုတ်၌ ဆိုအပ်သော နည်းဖြင့်။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ ပုစ္ဆာ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ အာစိက္ခိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဝိဝေစေတဗ္ဗာ၊ ရွေးချယ်စိစစ်အပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇိတန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ဤနည်းပင်တည်း။ သုတ္တဿ စာတိ အာဒိ၊ သည်။ အနုဂီတိဝိစယနိဒဿနံ၊ အနုဂီတိကို စိစစ်ခြင်းကို ပြသော စကားတည်း။ အနုဂီတိ အတ္ထတော စ ဗျဉ္ဇနတော စ သမာနေတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ သုတ္တန္တရဒေသနာသင်္ခါတာ၊ တစ်ပါးသော သုတ် ဒေသနာဟု ဆိုအပ်သော။ အနုဂီတိ၊ ကို။ အတ္ထတော စ၊ အနက်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇနတော စ၊ သဒ္ဒါအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သံဝဏ္ဏိယမာနေန၊ ဖွင့်အပ်သော။ သုတ္တေန၊ နှင့်။ သမာနာ သဒိသီ၊ တူသည်ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဝါ၊ နှီးနှောသေ အားဖြင့်တူသည်ကို ပြုအပ်၏။ ဝါ၊ ကား။ တသ္မိံ သုတ္တေ၊ ထိုဖွင့်အပ်သော သုတ်၌။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ အာနေတဗ္ဗာ၊ ၏။ အတ္ထာပဂတန္တိ၊ ကား။ အတ္ထတော၊ အနက်မှ။ အပေတံ၊ ကင်းသော။ ဝါ၊ ကား။ ဒသဒါဠိမာဒိဝစနံ ဝိယ၊ ဒသဒါဠိမာ အစရှိသော သဒ္ဒါကဲ့သို့။ အသမ္ဗန္ဓတ္ထံ၊ အချင်းချင်း မစပ်သော ပုဒ်အနက်ရှိသော။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သမ္ဖပ္ပလာပံ ဘဝတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧတေန၊ ဤအတ္ထာပဂတံ အစရှိသောပါဌ်ဖြင့်။ အတ္ထဿ၊ ၏။ သမာနေတဗ္ဗတာယ၊ ကောင်းစွာ ဆောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်၏။ ကာရဏံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဒုန္နိက္ခိတ္တဿာ (ပေ ၂၁၀) တိ၊ ကား။ အသမ္မာဝုတ္တဿ၊ မကောင်းသဖြင့် ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ မကောင်းစွာ ဆိုအပ်သော။ ဒုန္နယောတိ၊ ကား။ ဒုက္ခေန၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သဖြင့်။ နေတဗ္ဗော၊ သိအပ်သည်။ ဝါ၊ ကား။ နေတုံ၊ သိခြင်းငှာ။ အသက္ကုဏေယျော၊ မတတ်နိုင်သည်။ ဗျဉ္ဇနုပေတန္တိ၊ ကား။ သဘာဝနိရုတ္တိသမုပေတံ၊ မာဂဓဘာသာတည်းဟူသော သဘာဝနိရုတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော။
ဧဝံ၊ သို့။ အနုဂီတိဝိစယံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒေသဝါရေ၊ ၌။ “သုတ္တဿ ယော ပဝိစယော”တိ၊ ဟူ၍။ သံခိတ္တေန၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “သုတ္တဉ္စ ပဝိစိနိတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝတွာ၊ ၍။ တဿ သုတ္တဿ၊ ကို။ ဝိစိနနာကာရံ၊ ရွေးချယ်စိစစ်သော အခြင်းအရာကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ကိံ ဣဒံ သုတ္တံ အာဟစ္စ ဝစန”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အာဟစ္စ ဝစနန္တိ၊ ကား။ ဘဂဝတော၊ သည်။ ဌာနကရဏာနိ၊ ဋ္ဌာန်ကရိုဏ်းတို့ကို။ အာဟစ္စ အဘိဟန္တွာ၊ ထိစေ၍။ ပဝတ္တဝစနံ၊ ဟောတော်မူအပ်သော စကားတော်လော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန၊ သည်။ သာမံ၊ ကိုယ်တော်တိုင်။ ဒေသိတသုတ္တံ၊ လော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အနုသန္ဓိဝစနန္တိ၊ ကား။ သာဝကဘာသိတံ၊ သာဝကတို့ ဟောအပ်သော သုတ်လော။
ရှေ့နောက်စပ်သော စကားသာ အနုသန္ဓိ မည်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘တံ ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုသာဝကတို့ ဟောအပ်သော သုတ်ကို။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝစနံ၊ ကို။ အနုသန္ဓေတွာ၊ စပ်၍။ ပဝတ္တနတော၊ ဟောအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “အနုသန္ဓိဝစန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ နီတတ္ထန္တိ၊ ကား။ ယထာရုတဝသေန၊ တိုက်ရိုက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဉာတဗ္ဗတ္ထံ၊ သိအပ်သော အနက်ရှိသော သုတ်လော။ နေယျတ္ထန္တိ၊ ကား။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ထုတ်ဆောင်၍။ ဂဟေတဗ္ဗတ္ထံ၊ သိအပ်သော အနက်ရှိသော သုတ်လော။ သံကိလေသဘာဂိယန္တိ အာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ပဒါနံ၊ တို့၏။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဋ္ဌာနဝါရဝဏ္ဏနာယံ၊ ပဋ္ဌာနဝါရ၏ အဖွင့်၌။ အာဝိ၊ စွာ။ ဘဝိဿတိ၊ တံ့။
ပဋ္ဌာနအစီအရင်သည် နယအစီအရင်ကဲ့သို့ ဟာရတို့နှင့် မရောမယှက်သော အစီအရင်တစ်ပါး မဟုတ်လောဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ယသ္မာ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာ၊ သည်။ သောဠသဝိဓေ၊ သော။ သာသနပဋ္ဌာနေ၊ ၌။ ဧကံ ဘာဂံ၊ တစ်ခုသော အဖို့သို့။ အဘဇန္တီ နာမ၊ မဝင်သော ဒေသနာ မည်သည်။ ဝါ၊ မဆည်းကပ်သော ဒေသနာမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သောပိ နယော၊ ထိုသာသနပဋ္ဌာနသို့ ဝင်သော နည်းကိုလည်း။ ဝိစေတဗ္ဗဘာဝေန၊ စိစစ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဣဓ၊ ဤသုတ်ကို မစိစစ်ရာ၌။ နိက္ခိတ္ထော၊ ထားတော်မူအပ်၏။
ကုဟိံ ဣမဿ သုတ္တဿာတိ၊ ကား။ ဣမဿ သုတ္တဿ၊ ၏။ ကသ္မိံ၊ အဘယ်မည်သော။ ပဒေသေ၊ အရပ်၌။ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေသု၊ အစ အလယ် အဆုံးတို့၌။ သဗ္ဗာနိ သစ္စာနိ ပဿိတဗ္ဗာနီတိ၊ ကား။ ဒုက္ခသစ္စံ၊ ကို။ သုတ္တဿ၊ ၏။ “ကုဟိံ ကသ္မိံ ပဒေသေ၊ အဘယ်အရပ်၌။ ဝါ၊ ကား။ ကသ္မိံ ပဒေ၊ အဘယ်ဂါထာပုဒ်၌။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဝိစေတုံ၊ ရွေးချယ် စိစစ်အံ့သောငှာ။ ပဿိတဗ္ဗံ၊ ရှုအပ်သနည်း။ သမုဒယသစ္စံ၊ ကို။ နိရောဓသစ္စံ၊ ကို။ မဂ္ဂသစ္စံ၊ ကို။ ကုဟိံ၊ အဘယ်အရပ်၌။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဝိစေတုံ၊ ငှာ။ ပဿိတဗ္ဗံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ရအပ် မှတ်အပ် သနည်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ၍။ ဝိစေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ (ပေ ၂၁၁) အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေတိ ဧဝံ သုတ္တံ ပဝိစေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အာဒိတော စ၊ အစ၌လည်းကောင်း။ မဇ္ဈတော စ၊ အလယ်၌ လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၈၀] ပရိယောသာနတော စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဧဝံ ဣမိနာ ပုစ္ဆာဝိစယာဒိနယေန၊ ဤသို့ ပုစ္ဆာကို စိစစ်ခြင်း အစရှိသော နည်းဖြင့်။ သုတ္တံ၊ ကို။ ပဝိစိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဝိစယဟာရ ဝိဘင်း၌လည်း။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနပုဗ္ဗာပရာနုဂီတိဝိစယာ၊ ပုစ္ဆာဝိစယ ဝိဿဇ္ဇနာဝိစယ ပုဗ္ဗာပရဝိစယ အနုဂီတိဝိစယတို့ကို။ ပါဠိယံ၊ ၌။ သရူပေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ အဿာဒါဒိဝိစယော ပန၊ ကိုကား။ သစ္စနိဒ္ဓါရဏမုခေန၊ သစ္စာကို ထုတ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ နယတော၊ နည်းအားဖြင့်။ ဒဿိတော၊ ၏။ သော အဿာဒါဒိဝိစယော၊ ကို။ နိဒ္ဒေသဝါရေ၊ နိဒ္ဒေသဝါရ အဖွင့်၌။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ပဒဝိစယကို သရုပ်အားဖြင့်လည်းကောင်း နည်းအားဖြင့်လည်းကောင်း မပြခဲ့။ လွတ်လေအံ့လော။ စုဒ်ရှိရကား ‘တဗ္ဗိစယေနေဝ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တဗ္ဗိစယေနေဝ စ၊ ထိုပုစ္ဆာ အစရှိသည်ကို စိစစ်ခြင်း အဿာဒ အစရှိသည်ကို စိစစ်ခြင်းဖြင့်သာလျှင်။ ပဒဝိစယော၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ ပြီး၏။ ဣတိ၊ ကား ပရိသမာပနတည်း။
ဝိစယဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိစယဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၃၊ ယုတ္တိဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
စာပိုဒ် ၁၈။ တတ္ထ ကတမော ယုတ္တိဟာရောတိ အာဒိ၊ ဟာရော အစရှိသော စကားသည်။ ယုတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုယုတ္တိဟာရဝိဘင်း၌။ ကိံ ယောဇယတီတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ယုတ္တိဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ ဧတဿ၊ ဤယုတ္တိဟာရ၏။ ဝိသယော ပန၊ သည်ကား။ ကော၊ နည်း။ အတထာကာရေန၊ မဟုတ်မမှန်သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဂယှမာနာ၊ ယူအပ်ကုန်သော။ သုတ္တတ္ထာ၊ သုတ်၏ အနက်တို့သည်။ ဝိသယော၊ အရာတည်း။
ဟုတ်မှန်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ယူအပ်ကုန်သော သုတ်၏ အနက်တို့သာ ဤဟာရ၏အမည် မဟုတ်ကောင်းပါလော။ စောဒနာရှိရကား ‘တေဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တေ၊ ထိုမဟုတ်မမှန်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ယူအပ်ကုန်သော သုတ်၏ အနက်တို့ကို။ တေန၊ ထိုယုတ္တိဟာရဖြင့်။ သာတိသယံ၊ လွန်စွာ။ ယာထာဝတော၊ ဟုတ်မှန်သောအားဖြင့်။ ယုတ္တိနိဒ္ဓါရဏေန၊ ယုတ္တိကိုထုတ်သောအားဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတရေသုပိ၊ ဤမှ တစ်ပါးသောဟာရတို့၌လည်း။ အယံ ဟာရော၊ ကို။ ဣစ္ဆိတော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ထိုသို့ အလိုရှိအပ်သော် တစ်ပါးသော ဟာရတို့၌ ထုတ်သောအားဖြင့်ပင် အလိုမရှိအပ်သလော။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘တံ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တံ ပန၊ ထိုသို့ အလိုရှိခြင်းသည်သာ။ ဘူတကထနမတ္တံ၊ ဟုတ်မှန်သောအားဖြင့် ဆိုခြင်းမျှသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယုတ္တိဟာရကို ဝေဖန်လိုသည်ရှိသော် ‘တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ’စသည်ကိုသာ ဆိုပါလော။ အသို့မူ၍ ‘စတ္တာရော မဟာပဒေသာ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုဘိသနည်းဟု လီနန္တရ စောဒနာရှိရကား ‘ယသ္မာ ပန’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အယံ ယုတ္တိဂဝေသနာ နာမ၊ ဤယုတ္တိကိုရှာခြင်းမည်သည်။ မဟာပဒေသေန၊ နှင့်။ ဝိနာ၊ ၍။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယုတ္တိဟာရံ၊ ကို။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ တဿ၊ ထိုယုတ္တိဟာရ၏။ လက္ခဏံ၊ ကို။ တာဝ၊ စွာ။ ဥပဒိသိတုံ၊ ညွှန်ပြအံ့သောငှာ။ (ပေ ၂၁၂) “စတ္တာရော မဟာပဒေသာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ မဟာပဒေသာတိ၊ ကား။ မဟာအပဒေသာ၊ ကြီးမြတ်သော သူတို့ကို ညွှန်၍ ဆိုအပ်သော အကြောင်းတို့သည်။ ဗုဒ္ဓါဒယော၊ ကုန်သော။ မဟန္တေ၊ ကြီးမြတ်ကုန်သော သူတို့ကို။ အပဒိသိတွာ၊ ညွှန်၍။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ မဟာကာရဏာနိ၊ ကြီးစွာသော အကြောင်းတို့သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ မဟာပဒေသာတိ၊ ကား။ မဟာဩကာသာ၊ ကြီးစွာသော တည်ရာကို ပြီးစေတတ်သော အကြောင်းတို့သည်။ မဟန္တာနိ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ပတိဋ္ဌာနာနိ၊ တည်ရာကို ပြီးစေတတ်သော အကြောင်းတို့သည်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဗုဒ္ဓါဒယော စသော ပါဌ်ဖြင့် မဟန္တာ အပဒိသိတဗ္ဗာ ဧတေသန္တိ မဟာပဒေသာ ဟူသော ဝစနတ္ထကို ပြသည်။
တတြ ပါဌေ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ ဝစနတ္ထော၊ တည်း။ အပဒိဿတိ၊ ညွှန်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပဒေသော၊ မည်၏။ ဧတဿ၊ ဤအကြောင်းအား။ အပဒေသော၊ ညွှန်အပ်သော။ ဗုဒ္ဓေါ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗုဒ္ဓါပဒေသော၊ မည်၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော သံဃာပဒေသ အစရှိသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ဤနည်းပင်တည်း။ “ဧတံ သုတ္တံ၊ ကို။ မေ မယာ၊ သည်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သမ္မုခါ၊ မျက်မှောက်၌။ သုတံ၊ ကြားနာအပ်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ကေနစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည်။ အာဘတဿ၊ ဆောင်အပ်သော။ ဂန္ထဿ၊ ကျမ်းကို။ (ဝိနိစ္ဆယနေ၌ စပ်)။ ဓမ္မောတိ ဝါ၊ ဓမ္မဟူ၍ လည်းကောင်း။ အဓမ္မောတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝိနိစ္ဆယနေ၊ ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌။ ကာရဏံ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ကာရဏံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ တံ ပန ကာရဏံ၊ သည်ကား။ ကိံ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ တထာ၊ ထိုအချင်းအရာဖြင့်။ အာဘတဿ၊ သော။ တဿ ဂန္ထဿ၊ ၏။ သုတ္တောတရဏာဒိ ဧဝ၊ သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်း အစရှိသည်သာလျှင်။ ကာရဏံ၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် သုတ်၌ မသက်ဝင်ခြင်း အစရှိသည်ကိုလည်း ယူအပ်၏။ အဓိပ္ပာယ်ကား သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်း ဝိနည်းနှင့် နှီးနှောခြင်းတို့သည် တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဆောင်အပ်သော ကျမ်း၏ ဓမ္မဟူ၍ ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ အကြောင်းတည်း။ သုတ်၌ မသက်ဝင်ခြင်း ဝိနည်းနှင့် မနှီးနှောခြင်းတို့သည် အဓမ္မဟူ၍ ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ အကြောင်းတည်း ဟူလိုသော်။ ယင်းသို့သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်း မသက်ဝင်ခြင်း အစရှိသည်။ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဆောင်အပ်သော ကျမ်း၏ ဓမ္မဟူ၍လည်းကောင်း။ အဓမ္မဟူ၍လည်းကောင်း ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ အကြောင်းဖြစ်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့ လေးပါးအပြား ရှိအံ့နည်းဟု နှလုံးပိုက်၍ ‘ယဒိ ဧဝံ’ စသည်ဖြင့်သာ စောဒနာသတည်း။
ယထာဘတဿ၊ အကြင် အကြင် တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဆောင်အပ်သော။ ဂန္ထဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ သုတ္တဝိနယေဟိ၊ သုတ်ဝိနည်းတို့ဖြင့်။ သံသန္ဒနံ၊ နှီးနှောခြင်းသည်။ ဓမ္မောတိ၊ ဟူ၍။ အသံသန္ဒနံ၊ မနှီးနှောခြင်းသည်။ အဓမ္မောတိ၊ ဟူ၍။ ဝိနိစ္ဆယကာရဏံ၊ ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ အကြောင်းသည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ဧဝံ သန္တေ၊ သော်။ ကထံ၊ အဘယ်သို့လျှင်။ စတ္တာရော၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်အံ့နည်း။ ဣတိ အယံ၊ သည်လျှင် ပုစ္ဆာတည်း။ အပဒိသိတဗ္ဗဘေဒတော၊ ညွှန်အပ်သော အပြားအားဖြင့်။ စ (ပေ ၂၁၃) တ္တာရော၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ထိုကို ချဲ့လိုရကား ‘ဓမ္မဿ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ သမ္ပဒါယော၊ သိကြောင်းဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဘဂဝါ စ၊ လည်းကောင်း။ သာဝကာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒွေ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (သံပဒီယတိ ဉာယတိ ဓမ္မော ဧတေဟီတိ သမ္ပဒါယော၊ အက္ခာတာရော၊ ဋီကာ)။
ယင်းသို့သော် ‘ဗုဒ္ဓါပဒေသ သာဝကပဒေသ’အားဖြင့် နှစ်ပါးသာ ဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘တေသု’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်ပြန်သော်။
တေသု၊ ထိုဘုရားသာဝကတို့တွင်။ သာဝကာ၊ တို့သည်။ သံဃဂဏပုဂ္ဂလဝသေန၊ သံဃာဂိုဏ်း ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တိဝိဓာ၊ ကုန်၏။ “ဧဝံ၊ သို့။ မယာ၊ သည်။ အမုမှာ၊ ဤမည်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ အထံမှ။ အယံ ဓမ္မော၊ ကို။ ပဋိဂ္ဂဟိတော၊ နာခံအပ်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အပဒိသိတဗ္ဗာနံ၊ ညွှန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ဘေဒေန၊ အပြားအားဖြင့်။ စတ္တာရော၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဗုဒ္ဓါပဒေသော၊ လ။ ဧကတ္ထေရာပဒေသော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ကေနစိ၊ သည်။ အာဘတသုတ္တဿ၊ ၏။ ပဒါနိ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇနာနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထပဒါနိ စေဝ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သံဝဏ္ဏကေန၊ ဖွင့်သော ဆရာသည်။ သံဝဏ္ဏနာဝသေန၊ အားဖြင့်။ [ကျမ်း ၈၁] အာဟရိယမာနာနိ၊ ဆောင်အပ်ကုန်သော။ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ၊ အတ္ထပဒ ဗျဉ္ဇနပဒတို့ကို။ သုတ္တေ ဩတာရယိတဗ္ဗာနီတိ၊ ကား။ သုတ္တေ၊ ၌။ အနုပ္ပဝေသိတဗ္ဗာနိ၊ သွင်းအပ်ကုန်၏။ သန္ဒဿယိတဗ္ဗာနီတီ၊ ကား။ သံသန္ဒေတဗ္ဗာနိ၊ နှီးနှောအပ်ကုန်၏။ ဥပနိက္ခိပိတဗ္ဗာနီတိ၊ ကား။ ပက္ခိပိတဗ္ဗာနိ၊ ထည့်အပ်ကုန်၏။
သုတ္တာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကတရသ္မိံ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သုတ်ကို ပြလိုပါသော် ‘ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓဘာသိတသုတ္တေ’အစရှိသည်ကိုသာ မဆိုကောင်းပါသလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘စတူသု အရိယသစ္စေသု’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ အရိယသစ္စာတို့သည် သုတ်မဟုတ်ကုန်တကားဟူသော လီနန္တရစောဒနာကို ပြလိုသောကြောင့် ထိုလီနန္တရစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသုတ်အစရှိသည်တို့ကို ပြရာ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝစနံ၊ သည်။ ဧကဂါထာမတ္တမ္ပိ၊ ဂါထာမျှလည်း။ သစ္စဝိနိမုတ္တံ၊ သစ္စာလေးပါးမှ လွတ်သော စကားတော်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုတ္တေတိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စတူသု အရိယသစ္စေသူ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ သစ္စာလေးပါးကို သုတ်ဟူ၍ သိသော အဋ္ဌကထာ၌ ပိဋကသုံးပုံကို သုတ်ဟုဆိုခဲ့၏။ အဋ္ဌကထာစကားနှင့် မဆန့်ကျင်ပြီလော စုဒ်ရှိရကား ‘အဋ္ဌကထာယံ ပန’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
အဋ္ဌကထာယံ ပန၊ ၌ကား။ တီဏိ ပိဋကာနိ၊ တို့သည်။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဣမိနာ နေတ္တိဝစနေန၊ နှင့်။ အညဒတ္ထု၊ စင်စစ်။ သံသန္ဒတိ စေဝ၊ နှီးလည်းနှီးနှော၏။ သမေတိ စ၊ ညီလည်းညီ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာ၊ သည်။ ယာဝဒေဝ အနုပ္ပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် မစွဲလမ်းမူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းအကျိုး အပိုင်းအခြားရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သာ ဒေသနာ၊ သည်။ ဧကန္တေန၊ ဖြင့်။ ရာဂါဒိကိလေသဝူ (ပေ ၂၁၄) ပသမံ၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့၏ ငြိမ်းခြင်းကို။ ဝဒတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိနယေတိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ရာဂဝိနေယေ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဝိနယန္တိ ရာဂါဒယော ဧတေနာတိ ဝိနယော’ဟူသော ဝစနတ္ထဖြင့် ကာရဏကိုအလိုရှိရကား ‘ဝိနယောတိ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ရာဂါဒိဝူပသမနိမိတ္တံ၊ ရာဂအစရှိသည်တို့၏ ငြိမ်းခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ကာရဏံ၊ ကို။ ဝိနယောတိ၊ ဟူ၍။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ယထာ ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ ရာဂါဒိဝူပသမနိမိတ္တံ၊ သော။ ကာရဏံ၊ ကို။ ဝိနယောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ တထာ တေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ယေ ခေါ တွံ၊ လ။ သတ္ထုသာသန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။
ဂေါတမိ၊ ဂေါတမီ။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သရာဂါယ၊ တပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဝိရာဂါယ၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ သညောဂါယ၊ ဝဋ်၌ ယှဉ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝိသညောဂါယ၊ ဝဋ်၌ ယှဉ်ခြင်းကင်းခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ အာစယာယ၊ ဝဋ်၏ ပွားခြင်းငှာ။ ဝါ၊ များခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ အပစယာယ၊ ဝဋ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ မဟိစ္ဆတာယ၊ အလိုကြီးခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ အပ္ပိစ္ဆတာယ၊ အလိုနည်းခြင်းငှာ။ ဝါ၊ အလိုမရှိခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ အသန္တုဋ္ဌိယာ၊ မရောင့်ရဲခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ သန္တုဋ္ဌိယာ၊ ငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ သင်္ဂဏိကာယ၊ အပေါင်းအဖေါ်၌ မွေ့လျော်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ပဝိဝေကာယ၊ အပေါင်းအဖေါ်မှ ဆိတ်ခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ ကောသဇ္ဇာယ၊ ပျင်းခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝီရိယာရမ္ဘာယ၊ လုံ့လအားထုတ်ခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ ဒုဗ္ဘရတာယ၊ မွေးမြူခဲခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ သုဘရတာယ၊ မွေးမြူလွယ်ခြင်းငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ယေ ခေါ ဓမ္မေ၊ အကြင်တရားတို့ကို။ တွံ၊ သည်။ ဇာနေယျာသိ၊ သိရာ၏။ ဂေါတမိ၊ မီ။ ဧကံသေန၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ ဧသော၊ ဤတရားသည်။ န ဓမ္မော၊ ဓမ္မမဟုတ်။ ဧသော၊ သည်။ န ဝိနယော၊ ဝိနည်းမဟုတ်။ ဧတံ၊ သည်။ န သတ္ထုသာသနံ၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ မဟုတ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တေ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဓာရေယျာသိ၊ မှတ်လေလော့။ (ဇာနေယျာသိ ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ သိလေလော့ပေး။ ရှေးပါဌ်သာ သင့်မြတ်၏)။ ဂေါတမိ၊ ဂေါတမီ။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝိရာဂါယ၊ ငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ သရာဂါယ၊ ငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ လ၊ ဒုဗ္ဘရတာယ၊ ငှာ။ နော သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယေ စ ခေါ ဓမ္မေ၊ တို့ကိုလည်း။ တွံ၊ သည်။ ဇာနေယျာသိ၊ ရာ၏။ ဂေါတမိ၊ မီ။ ဧကံသေန၊ ဖြင့်။ ဧသော၊ သည်။ ဓမ္မော၊ တည်း။ ဧသော၊ သည်။ ဝိနယော၊ တည်း။ ဧတံ၊ သည်။ သတ္ထုသာသနံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တေ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဓာရေယျာသိ၊ လော့။
မှတ်ချက်။ ။ သတ္ထုသာသနန္တိ၌ ဓာရေယျာသိကြိယာ၏ အာကာရအလို့ငှာ ‘ဣတိ’ သဒ္ဒါတစ်ခု။ အာဟ ကြိယာ၏ အာကာရအလို့ငှာ ‘ဣတိ’သဒ္ဒါတစ်ခုအားဖြင့် ‘သတ္ထုသာသနန္တိ ဣတိ’ဟု ဣတိသဒ္ဒါ နှစ်ခုလိုအပ်လျက် အာဝုတ္တိနည်းအားဖြင့် ဣတိသဒ္ဒါတစ်ခုကို ချေလေသတည်း။ ဤ၌ကဲ့သို့ ထိုထိုသို့သော အရာတို့၌ ဣတိသဒ္ဒါတစ်ခုကို ချေမြဲဟု မှတ်လင့်ကုန်။
ဓမ္မတာယန္တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အရှင်အဋ္ဌက (ပေ ၂၁၅) ထာ ဆရာ ‘ဟတ္ထိပါလ၊ ဣသိန္ဒလျှင်။ ထွန်းပထိုရော်။ ရသေ့ကျော်လျှင်။ လူ့ဘော်စရိမှ၊ ဤဘဝ၌။ ယုဂသန္ဓိ၊ တည်မှန်းသိလျက်’ အစရှိသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော ဓမ္မတာသုံးဆယ်အစရှိသည်သာ ဓမ္မတာမည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ ကို။ ဌိတာဝ။ လ။ မတာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သာ ဓာတု၊ ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တည်းဟူသော သဘောတရားသည်။ ဌိတာဝ၊ တည်သလျှင်ကတည်း။ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ၊ ဟုတ်မှန်သော သဘောအားဖြင့် တည်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဓမ္မနိယာမတာ၊ ဟုတ်မှန်သော သဘောအားဖြင့် မှတ်အပ်သည်၏အဖြစ်သည်။ ဝါ၊ မြဲသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၈၂]’’ ဓမ္မတာယံ ဥပနိက္ခိပိတဗ္ဗာနီ”တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ အတ္ထဒဿနဝသေန ပန၊ အနက်ကို ပြသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်ကား။ ဣဓ၊ ၌။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အတ္ထပဒ ဗျဉ္ဇနပဒတို့၏ အဘယ်သို့ သုတ်၌ သက်ဝင်သည်၏အဖြစ်။ ဝိနည်း၌ နှီးနှောသည်၏အဖြစ်။ ဓမ္မတာကို မဆန့်ကျင်စေသည်၏အဖြစ်ကို မှတ်ရပါအံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုလေသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်း အစရှိသည်၌။ ဗာဓကာဒိဘာဝေ၊ နှိပ်စက်ခြင်းအစရှိသော အဖြစ်၌။ နိယတံ၊ မြဲသော။ ပဝတ္တိဉ္စ၊ ဖြစ်သော ဒုက္ခသစ္စာကိုလည်းကောင်း။ နိဝတ္တိဉ္စ၊ ဒုက္ခသစ္စာ၏ မဖြစ်ရာသော နိရောဓသစ္စာကိုလည်းကောင်း။ တဒုပါယဉ္စ၊ ထိုဒုက္ခသစ္စာ နိရောဓသစ္စာတို့၏ အကြောင်းဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာ မဂ္ဂသစ္စာကိုလည်းကောင်း။ ပရိဒီပေန္တော၊ ပြသည်ရှိသော်။ သုတ္တေ၊ ၌။ ဩတရတိ နာမ၊ သက်ဝင်သည်မည်၏။ ဧကန္တေန၊ သဖြင့်။ ရာဂါဒိကိလေသဝိနယံ၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့ကို ဖျောက်ခြင်းကို။ ဝဒန္တော၊ ဟောသည်ရှိသော်။ ဝိနယေ၊ ၌။ သန္ဒိဿတိ နာမ၊ နှီးနှောသည်မည်၏။ ဝါ၊ ကောင်းစွာ ထင်သည်မည်၏။ တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ သဿတဉ္စ၊ သဿတဒိဋ္ဌိကိုလည်းကောင်း။ ဥစ္ဆေဒဉ္စ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကိုလည်းကောင်း။ ဝဇ္ဇေတွာ၊ ၍။ ဧကတ္တနယာဒိပရိဒီပနေန၊ ဧကတ္တနည်း အစရှိသည်ကို ပြသဖြင့်။ သဘာဝဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝံ၊ ပစ္စည်း ပစ္စယုပ္ပန်၏ အဖြစ်ကို။ ဝိဘာဝေန္တော၊ ထင်စွာပြသည်ရှိသော်။ ဓမ္မတံ၊ ဓမ္မတာကို။ န ဝိလောမေတိ နာမ၊ မဆန့်ကျင်စေသည်မည်၏။
ဧဝံဝိဓော စ၊ ဤသို့ သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်း အစရှိသော အပြားရှိသော အတ္ထဗျဉ္ဇန ပဒ အပေါင်းသည်။ ကာမာသဝါဒိကံ၊ သော။ အာသဝံ၊ ကို။ န ဥပ္ပါဒေတိ၊ စေ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ယဒိ စတူသု အရိယသစ္စေသူ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည် သစ္စာ၌ ဝင်ပြီ ဖြစ်ရကား ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို အသီးယူခြင်းကို မနှစ်သက်သောကြောင့် ‘နနု စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ထိုပါဌ်တို့တွင် လိုရင်းပါဌ်ကား ‘ကသ္မာ ဣဓ ဝိသုံ ဂဟိတောတိ’တည်း။ အဘယ်ကြောင့် အသီးယူအပ်သနည်း။ မယူအပ်ပြီဟု ဆို၏။ ထိုသို့ မယူအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိပါသနည်း။
တစ်နည်းကား။ အသီးယူခြင်းသည် အနညသာဓာရဏဖြစ်သော သာသနသမ္ပတ္တိကို ပြခြင်းအကျိုး မရှိပါသလောဟု မိမိအား သူတစ်ပါးတို့ စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်ရကား ‘နနု စ သော စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ အနုပဝိဋ္ဌော’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
(ပေ ၂၁၆) အဘယ့်ကြောင့် သစ္စာလေးပါးသို့ ဝင်သနည်း စောဒနာရှိရကား ‘အနုလောမတော။ လ။ နိဝတ္တီတီ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
နနု စ စောဒေမိ၊ အံ့။ အနုလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဋိပ္ပသမုပ္ပါဒေါ၊ သည်။ ပဝတ္တိ၊ ဝဋ်တရား၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ပဋိလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ သည်။ နိဝတ္တိ၊ ဝဋ်တရား၏ နစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော၊ ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အရိယသစ္စာနိ၊ ကို။ ဝါ၊ သို့။ အနုပဝိဋ္ဌော နနု၊ ဝင်ပြီး မဟုတ်တုံလော။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဓ၊ ၌။ ဝိသုံ၊ သီး။ ဂဟိတော၊ နည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။
ထိုစောဒနာကို ပဋိဝစနအားဖြင့် ဖြေခြင်းငှာ ‘သစ္စမေတံ’ဟု ဆိုသတည်း။
ယင်းသို့ မှန်ပါသော် အသီးမယူအပ်ကောင်းသည်သာ မဟုတ်တုံလော စောဒနာကြောင့် ‘ဣဓ ပန ဝိသုံ ဂဟဏံ၊ ဣတိ ဒဿနတ္ထံ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဘယ်သို့ ပြသနည်း။ ပုစ္ဆာကြောင့် ’တိလက္ခဏ။ လ။ ပကာသိတာ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
လက္ခဏာသုံးပါးဟူသည် အဘယ်နည်း စောဒနာရှိရကား ‘အနိစ္စတာ ဒုက္ခတာ အနတ္တာတိ’ ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အနိစ္စ စသော လက္ခဏာသုံးပါးကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၌ မဆိုတကား။ စောဒနာကြောင့် ‘တေသံ ဥဒယဝန္တတာ တသော ဧဝ ဝယဝန္တတာ တဒုဘယေန ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနေန’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဖြစ်ခြင်း။ ပျက်ခြင်း အဖို့ကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၌ မဆိုပါတကား။ ပုစ္ဆာကြောင့် ‘အနိစ္စပစ္စယလက္ခဏံ။ လ။ ဝိဘာဝေတွာ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အနိစ္စပစ္စယလက္ခဏာ စသည်ကိုလည်း မဆိုပါတကား။ အဘယ်သို့ ‘အနိစ္စပစ္စယလက္ခဏာ’ စသည်ကို ထင်ရှားပြအံ့နည်း။ စောဒနာရှိသောကြောင့် ‘ဓမ္မာနံ။ လ။ ဒဿနေန’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတံ ဝစနံ၊ ဤစောဒကပုစ္ဆာဆိုသော စကားသည်။ သစ္စံ၊ မှန်ပေ၏။ ပန၊ ထိုသို့ မှန်ငြားသော်လည်း။ ဣဓ၊ ၌။ ဝိသုံ၊ သီး။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းသည်။ (ဒဿနတ္ထံ ၌စပ်)။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိဒဿနေန၊ အကြောင်းနှင့်စပ်၍ ဖြစ်ခြင်းကို ပြသဖြင့်။ (ဝိဘာဝေတွာ၌ စပ်)။ အနိစ္စပစ္စယလက္ခဏဉ္စ၊ အနိစ္စဖြစ်သော အကြောင်း လက္ခဏာကိုလည်းကောင်း။ အသမတ္ထပစ္စယလက္ခဏဉ္စ၊ မစွမ်းသော အကြောင်း လက္ခဏာကိုလည်းကောင်း။ နိရီဟပစ္စယလက္ခဏဉ္စ၊ အားထုတ်ခြင်း ဗျာပါရမရှိသော အကြောင်း လက္ခဏာကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘာဝေတွာ၊ ၍။ (ပရိဒီပိတာဟူသော ပါဌသေသ၌ စပ်)။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဥဒယဝန္တတာ၊ ဖြစ်ခြင်းအဖို့ ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ပရိဒီပိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော ဧဝ စ၊ ထိုဖြစ်ခြင်းအဖို့ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဝယဝန္တတာ၊ ပျက်ခြင်းအဖို့ ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ပရိဒီပိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒုဘယေန၊ ထိုနှစ်ပါးသော ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းအဖို့ ရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ အနိစ္စတာ၊ ကို။ ပရိဒီပိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနေန၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း နှိပ်စက်ခြင်းဖြင့်။ ဒုက္ခတာ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အနတ္တာ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပရိဒီပိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တိလက္ခဏသမာယောဂပရိဒီပနီ၊ လက္ခဏာရေးသုံးပါးတို့နှင့် ယှဉ်ခြင်းကို ပြတတ်သော။ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂတကုမတိဝိဒ္ဓံသနီ၊ အလုံးစုံသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟူသော မကောင်းသော အယူကို ဖျက် (ပေ ၂၁၇) ဆီးတတ်သော။ အနညသာဓာရဏာ၊ သူတစ်ပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော။ သာသနသမ္ပတ္တိ၊ သာသနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကို။ ပကာသိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ပြခြင်း အကျိုးရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဧတ္ထ စ၊ ဤအရာ၌လည်း။ သုတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ သုတ္တာနုလောမံ၊ လည်းကောင်း။ အာစရိယဝါဒေါ၊ လည်းကောင်း။ အတ္တနောမတိ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣဒံ စတုက္ကံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ထိုလေးပါးတို့၏ အထူးကား အဘယ်နည်းဟု အမေးရှိရာသောကြောင့် အထူးကို ပြအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးတို့တွင်။ သုတ္တံ နာမ၊ မည်သည်။ တိဿော သင်္ဂီတိယော၊ သင်္ဂါယနာ သုံးတန်တို့သို့။ အာရုဠှာနိ၊ တင်အပ်ကုန်သော။ တီဏိ ပိဋကာနိ၊ တို့တည်း။ သုတ္တာနုလောမံ နာမ၊ မည်သည်ကား။ မဟာပဒေသာ၊ တည်း။ (ဝိနည်း မဟာပဒေသသည် အပ်သည် အားလျော်သောကြောင့် အနုလောမကပ္ပိယ မည်၏။ ထိုနှင့်တူရကား သုတ္တန္တမဟာပဒေသသည်လည်း အနုလောမကပ္ပိယဟု အဋ္ဌကထာဝေါဟာရ ဖြစ်သောကြောင့် ‘ယံ အနုလောမကပ္ပိယန္တိ ဝုစ္စတိ’ဟု ဆိုသတည်း)။ ယံ၊ အကြင် မဟာပဒေသကို။ “အနုလောမကပ္ပိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အာစရိယဝါဒေါ နာမ၊ မည်သည်ကား။ အဋ္ဌကထာ၊ တည်း။ အတ္တနောမတိ နာမ၊ မည်သည်ကား။ နယဂ္ဂါဟေန၊ နည်းယူသဖြင့်။ အနုဗုဒ္ဓိယာ၊ ဆ၍ သိသဖြင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ ပဋိဘာနံ၊ အထင်တည်း။
ထိုလေးပါးကို ယူအပ်သည်ချည်းလောဟု အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ယူအပ်သည် မယူအပ်သည်ကို ပြခြင်းငှာ ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးတို့တွင်။ သုတ္တံ၊ ကို။ အပ္ပဋိဗာဟိယံ၊ မတားမြစ်အပ်။
သင်္ဂါယနာသုံးတန် တင်သော သုတ်ကို ယူအပ်သည်သာဖြစ်သော် အဘယ်ပြုသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘တံ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တံ သုတ္တံ၊ ကို။ ပဋိဗာဟန္တေန၊ တားမြစ်သော သူသည်။ ဝါ၊ တားမြစ်သဖြင့်။ သတ္ထာဝ၊ မြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင်။ ပဋိဗာဟိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အနုလောမကပ္ပိယံ ပန၊ မဟာပဒေသကိုကား။ သုတ္တေန၊ နှင့်။ သမေန္တမေဝ၊ ညီသည်ကိုသာလျှင်။ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတရံ၊ မညီသော မဟာပဒေသကို။ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အပ်။ အာစရိယဝါဒေါပိ၊ ကိုလည်း။ သုတ္တေန၊ နှင့်။ သမေန္တော ဧဝ၊ ညီသည်ကိုသာလျှင်။ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတရော၊ မညီသော အာစရိယဝါဒကို။ န ဂဟေတဗ္ဗော၊ အပ်။ အတ္တနောမတိ၊ ကို။ တထာ၊ တူ။ သုတ္တေန၊ နှင့်။ သမေန္တော ဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတရာ၊ မညီသော အတ္တနောမတိကို။ န ဂဟေတဗ္ဗာ၊ အပ်။ (တထာ သဒ္ဒါဖြင့် ဝင်၍ပေးသည်)။ သာ ပန၊ ထိုအတ္တနောမတိသည်။ သဗ္ဗဒုဗ္ဗလာ၊ အလုံးစုံတို့အောက် အားနည်း၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယဒတ္ထံ၊ အကြင်ယုတ္တိဟာရကို ယှဉ်ခြင်းအကျိုးငှာ။ ဣဓ၊ ဤယုတ္တိဟာရဝိဘင်း၌။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ မဟာပဒေသာ၊ တို့ကို။ အာဘတာ၊ ဆောင်အပ်ကုန်၏။ ယံ၊ ထိုယုတ္တိဟာရကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စတူဟိ မဟာပဒေသေဟီ”တိအာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယံ ယန္တိ၊ ကား။ ယံ ယံ အတ္ထဇာတဉ္စ၊ အကြင်အကြင် အကျိုးသဘောသည် လည်းကောင်း။ ယံ ယံ ဓမ္မဇာတဉ္စ၊ အကြင်အကြင် အကြောင်းသဘောသည်လည်းကောင်း။ တစ်နည်းကား။ ယံ ယံ အတ္ထဇာတဉ္စ၊ အကြင်အကြင် အနက်သဘောသည်လည်းကောင်း။ ယံ ယံ ဓမ္မဇာတဉ္စ၊ အကြင်အကြင် ပါဠိသဘောသ (ပေ ၂၁၈) ည်လည်းကောင်း။ ယုဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တေဟိ၊ ကုန်သော။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ မဟာပဒေသေဟိ၊ တို့နှင့်။ ယုဇ္ဇတိ၊ သင့်၏။ ဝါ၊ မဆန့်ကျင်။ ယေန ယေနာတိ၊ ကား။ ယေန ယေန ကာရဏေန၊ အကြင်အကြင်သို့သော သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်းအစရှိသော အကြောင်းဖြင့်။ ယထာ ယထာတိ၊ ကား။ ယေန ယေန ပကာရေန၊ အကြင်အကြင်သို့သော သုတ်၌ သက်ဝင်ခြင်းအစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ တံ တံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သုတ္တတော၊ သုတ်တစ်ပါးမှ။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ၍။ ပသင်္ဂေန၊ သည်။ ဝါ၊ သောအားဖြင့်။ အာဘတေန၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဆောင်အပ်သော။ ကာရဏေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပကာရေန စ၊ အပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သံဝဏ္ဏိယမာနေ၊ သော်။ သုတ္တေ၊ ၌။ သံဝဏ္ဏနာဝသေန၊ ဖွင့်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ [ကျမ်း ၈၃] အတ္ထဇာတံ၊ အကျိုးသဘော အနက်သဘောကို။ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေန၊ ထိုစတူဟိ မဟာပဒေသေဟိ အစရှိသောပါဌ်ဖြင့်။ စတုမဟာပဒေသာဝိရုဒ္ဓါယ၊ လေးပါးသော မဟာပဒေသတို့နှင့် မဆန့်ကျင်သော။ ယုတ္တိယာ၊ အသင့်အားဖြင့်။ သုတ္တတော၊ မှ။ အတ္ထေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ယုတ္တိဟာရယောဇနာ၊ ယုတ္တိဟာရကို ယှဉ်ခြင်းကို။ တစ်နည်းကား။ ယုတ္တိဟာရယောဇနာ၊ အသင့်အားဖြင့် အလုံးစုံသောဟာရကို ယှဉ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၉။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ ယုတ္တိနိရဒ္ဓါရဏံ၊ ထိုယုတ္တိကိုထုတ်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပ ဉှံ ပုစ္ဆိတေနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကတိ ပဒါနီတိ၊ ကား။ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ကိတ္တကာနိ၊ အဘယ်မျှတို့နည်း။ ပရိယောဂါဟိတဗ္ဗန္တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဝိစေတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ “ဝိစေတဗ္ဗ”န္တိ ပဒံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ယထာဓိပ္ပေတံ၊ အကြင်အကြင်အလိုရှိအပ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ အဘိဝဒန္တိ၊ ဟောကုန်၏။ တတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ (တို့သည်)။ ဧကဿ၊ သော။ တဒတ္ထဿ၊ ထိုအနက်၏။ ဉာတုံ၊ ငှာ။ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ “ဧကော၊ သော။ ပေ ဉှာ၊ သည်”။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တာနိ ပန ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဧကဂါထာယံ၊ ၌။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ ယဒိ ဝါ အဘိဝဒန္တိ၊ အကယ်၍မူလည်း ဟောကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ ယာဝ၊ လောက်။ ဧကံ၊ သော။ ပဒံ၊ ကို။ ယဒိ ဝါ အဘိဝဒန္တိ၊ အကယ်၍မူလည်း ဟောကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ ဧကံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ယဒိ ဝါ အဘိဝဒတိ၊ အံ့။ သော ပေ ဉှာ၊ သည်။ ဧကောယေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ယဒိ သဗ္ဗာနီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တန္တိ၊ ကား။ တံ ပ ဉှံ၊ ကို။ အညာတဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ အာဇာနိတဗ္ဗံ၊ သိအောင် ပြအပ်၏။ ကိံ ဣမေ ဓမ္မာတိ အာဒိ၊ သည်။ အာဇာနနာကာရဒဿနံ၊ သိသောအခြင်းအရာကို ပြသောစကားသည်။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ပရိယတ္တိဓမ္မာ၊ တို့သည်။ နာနတ္ထာတိ၊ ကား။ နာနာ အတ္ထာ၊ ထူးသော အနက်ရှိကုန်သလော။
ပုစ္ဆာဂါထာယံ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ ပဒတ္ထော၊ တည်း။ ကေနဿုဗ္ဘာဟတော လောကောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အယံ သတ္တလောကော၊ ကို။ စောရော၊ ကို။ စောရဃာဋကေန၊ ခိုးသူသတ်သောသူသည်။ အဘိဟတော ဝိယ၊ သတ်အပ်သကဲ့သို့။ ကေန၊ အဘယ်သည်။ အဘိဟတော ဝဓီယတိ၊ သတ်အပ်သနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်။ ကေနဿု ပရိဝါရိတောတိ၊ ကား။ မာလုဝလတာယ၊ မာလောနွယ်သည်။ နိဿိတရုက္ခော၊ မှီရာဖြစ်သော သစ်ပ (ပေ ၂၁၉) င်ကို။ အဇ္ဈောတ္ထဋော ဝိယ၊ လွှမ်းမိုးအပ်သကဲ့သို့။ ကေန၊ အဘယ်သည်။ လောကော၊ ကို။ အဇ္ဈောတ္ထဋော၊ နည်း။ ကေန သလ္လေန ဩတိဏ္ဏောတိ၊ ကား။ ဝိသပီတခုရပ္ပေန၊ အဆိပ်လူးသော မြားဖြင့်။ ဝါ၊ မြားသည်။ အနုပဝိဋ္ဌော ဝိယ၊ စူးဝင်သကဲ့သို့။ သရိရဗ္ဘန္တရံ၊ ကိုယ်တွင်းသို့။ နိမုဂ္ဂေန၊ စူးဝင်သော။ ကေန သလ္လေန၊ အဘယ်မြားဖြင့်။ ဝါ၊ မြားသည်။ အနုပဝိဋ္ဌော၊ နည်း။ ကိဿ ဓူပါယိတောတိ၊ ကား။ ကိဿ ကေန ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ သည်။ လောကော၊ ကို။ ဓူပါယိတော သန္တာပိတော၊ ပူပန်စေအပ်သနည်း။ သဒါတိ ပဒံ၊ ကို။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော ပုဒ်တို့၌။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ တေတိ၊ ကား။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့သည်။
ယင်းသို့သော ‘တာနိ ပဒါနိ’ဆိုပါလော စုဒ်ရှိရကား ‘ပဉှသဒ္ဒါပေက္ခာယ ပုလ္လိင်္ဂနိဒ္ဒေသော’ ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပဉှသဒ္ဒါပေက္ခာယ၊ ပဉှာဟူသော ပုဒ်ကို ငဲ့သောအားဖြင့်။ ပုလ္လိင်္ဂနိဒ္ဒေသော၊ ပုလ္လိင်အားဖြင့် ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ “ဝိဿဇ္ဇေတီ”တိ ဧတေန၊ ဖြင့်။ ဝိဿဇ္ဇနတော၊ နတ်သားအား ဖြေသောအားဖြင့်။ ဝါ၊ ဖြေသောကြောင့်။ တယော၊ ကုန်သော။ ပဉှာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဉာယတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၂၀။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယံ၊ ၌။
‘ဇရာ စ မရဏဉ္စ’ဟု ဇရာကိုရှေး မရဏကို နောက်သို့ချေရကား ဝိဿဇ္ဇနဂါထာ၏ ပါဒအစဉ်အားဖြင့်ပင် ဆို၏ဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘ဒုတိယပါဒေ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဒုတိယပါဒေ၊ ၌။ ဝုတ္တာ၊ သော။ ဇရာ စ၊ လည်းကောင်း။ ပဌမပါဒေ၊ ၌။ ဝုတ္တံ၊ သော။ မရဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမာနိ ဒွေ၊ ဤနှစ်ပါးတို့သည်။ သင်္ခတဿ၊ အကြောင်းအရာတို့သည် အညီအညွတ်ပေါင်း၍ ပြုအပ်သော။ ပဉ္စက္ခန္ဓဿ၊ ခန္ဓာငါးပါး အပေါင်း၏။ ဧတေဟိ၊ ဤဇရာမရဏတို့ဖြင့်။ “သင်္ခတော”တိ၊ အကြောင်းတရားတို့သည် အညီအညွတ်ပေါင်း၍ ပြုအပ်သော သင်္ခတတရားဟူ၍။ လက္ခီယတိ၊ မှတ်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ “တီဏိမာနိ ဘိက္ခဝေ၊ လ။ ပညာယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သင်္ခတဿ၊ အကြောင်းတရားတို့သည် အညီအညွတ်ပေါင်း၍ ပြုအပ်သော ခန္ဓာပဉ္စက၏။ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ သင်္ခတဟူ၍ မှတ်ကြောင်း လက္ခဏာတို့သည်။ ဣမာနိ တီဏိ၊ ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ကတမာနိ တီဏိ၊ နည်းဟူမူကား။ ဥပ္ပါဒေါ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ပညာယတိ၊ သင်၏။ ဝယော၊ ပျက်ခြင်းသည်။ ပညာယတိ၊ ၏။ ဌိတဿ၊ တည်သော ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်း၏။ ဝါ၊ ခန္ဓာအစဉ်၏။ အညထတ္တံ၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့် ဖြစ်သည်၏အဖြစ်သည်။ ပညာယတိ၊ ၏”။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဇရာယံ၊ လ။ ဝယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ “ဌိတဿ အညထတ္တ”န္တိ ဧတေန ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ခန္ဓပ္ပဗန္ဓဿ၊ ခန္ဓာအပေါင်း၏။ ဝါ၊ ခန္ဓာအစဉ်၏။ ပုဗ္ဗာပရဝိသေသော၊ ရှေ့နောက်အထူးသည်။ ဣဓ၊ ၌။ ဇရာ၊ မည်၏။ ခဏဋ္ဌိတိ၊ ခဏိဋ္ဌိတိသည်။ န ဇရာ၊ ဇရာမမည်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ “မရဏံ ဝယော”တိ ဣမိနာ စ၊ ဖြင့်လည်း။” တိဿော၊ တိဿသည်။ မတော၊ သေ၏။ [ကျမ်း ၈၄] ဖုဿော၊ သည်။ မတော၊ ၏”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ လောကေ၊ ၌။ ဝုတ္တံ၊ သော။ သမ္မုတိမရဏံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ခဏိကမရဏံ ဝါ၊ ခဏိကမရဏကိုလည်းကောင်း။ သမုစ္ဆေဒမရဏံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ န ဒေဿတိ၊ မပြ။ (ခဏိကနိရောဓသည် ခဏိကမရဏ၊ ရဟန္တာတို့၏ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာန်သည် သမုစ္ဆေဒမရဏမည်၏)။
ဣဒါနိ၊ ၌။ “တေ တ (ပေ ၂၂၀) ယော ပဉှာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ယုတ္တိဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဇရာယ စာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် ‘ဂဗ္ဘဂတာပိ ဟိ မီယန္တိ’ဟူ၍ ဆိုသနည်း။ ‘ဇရာယ စ မရဏဿ စ အတ္ထတော နာနတ္တံ’သာဆိုက ပြီးကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုယုတ္တိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြရာ၌။ ယေဘုယျေန၊ အားဖြင့်။ ဇိဏ္ဏဿ၊ အိုသော သူ၏။ မရဏဒဿနတော၊ သေခြင်းကို မြင်ခြင်းကြောင့်။ ဇရာမရဏာနံ၊ တို့၏။ နာနတ္တံ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်ကို။ အသမ္ပဋိစ္ဆမာနံ၊ ဝန်မခံသော သူကို။ ပတိ၊ စွဲ၍။ (အတ္ထိဟု အချို့စာရှိ၏။ ဆင်ခြင်)။ တေသံ၊ ထိုဇရာမရဏတို့၏။ နာနတ္တဒဿနတ္ထံ၊ ထူးသည်၏အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ။ “ဂဗ္ဘဂတာပိ ဟိ မီယန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ယထာဓိပ္ပေတဇရာဝိရဟိတဿ၊ အကြင် အကြင် အလိုရှိအပ်သော အိုခြင်းမှ ကင်းသော။ မရဏဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ ဒဿနတော၊ ထင်ခြင်းကြောင့်။ ဝါ၊ မြင်ခြင်းကြောင့်။ ဇရာ၊ သည်။ အညာ၊ တစ်ပါးတည်း။ မရဏံ၊ သည်။ အညံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “န စ တေ ဇိဏ္ဏာ ဘဝန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကိဉ္စ ဘိယျော၊ ဆိုဖွယ်ရှိသေး၏။ ဝါ၊ သည်မျှသာ မဟုတ်သေး။ ဝါ၊ အဘယ်တစ်ပါး လွန်သနည်း။ တစ်နည်းကား။ ဘိယျော၊ တစ်ဖန် ဆိုဖွယ်အကြောင်းသည်။ ကိဉ္စ၊ အဘယ်နည်းဟူမူကား။ ဒေဝါနံ၊ တို့၏။ ကေဝလံ၊ ဇရာနှင့်မရော သက်သက်သော။ မရဏံ၊ ကို။ ဒိဋ္ဌံ ယထာ၊ မြင်အပ်သကဲ့သို့။ (တံ ကားနိပါတ်မျှသာ)။ ကေဝလဿ၊ ဇရာနှင့်မရော သက်သက်သော။ မရဏဿ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌတ္တာ၊ မြင်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ထင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဇရာ၊ သည်။ အညာဝ၊ တစ်ပါးသာတည်း။ မရဏံ၊ သည်။ အညံဝ၊ သာတည်း။ (ဧဝ သဒ္ဒါလိုက်စေသည်)။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “အတ္ထိ စ ဒေဝါန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အနုတ္တရိမနုဿဓမ္မေန စ၊ မြတ်သော ဈာနလာဘီ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ တရားဖြင့်လည်း။ တိကိစ္ဆနေန၊ ကုစားသဖြင့်။ ဇရာယ၊ ကို။ ပဋိကာရံ၊ ကုစားခွင့်ကို။ ကာတုံ၊ ပြုခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ မရဏဿ၊ ကို။ ပဋိကာတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကာ၊ မတတ်ကောင်း။ ဣတိ ဧဝမ္ပိ၊ ဤသို့သော အကြောင်းဖြင့်လည်း။ ဇရာမရဏာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ နာနတ္တံ၊ ကို။ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဝန်ခံအပ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သက္ကတေဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သက္ကတေတိ၊ ကား။ သကျတေ၊ စွမ်းနိုင်၏။ သက္ကာ၊ တတ်နိုင်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဋိကမ္မန္တိ၊ ကား။ ပဋိကရဏံ၊ ကုစားခြင်းကို။ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာယ၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားစေခြင်း၌။ ဝသိဘာဝေ၊ လေ့လာသည်၏ အဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ မရဏဿာပိ၊ ကိုလည်း။ ပဋိကာရံ၊ ကုစားခြင်းကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ နနု စ၊ တတ်နိုင်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ စောဒနံ၊ ဤသို့သော စောဒနာခြင်းကို။ မနသိ ကတွာ၊ နှလုံး၌ ပြု၍။ “အညတြေဝ ဣဒ္ဓိမန္တာနံ ဣဒ္ဓိဝိသယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ “ယဿ ကဿစိ၊ လ။ ကပ္ပာဝသေသံ ဝါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “အာနန္ဒ၊ န္ဒာ။ ယဿ ကဿစိ၊ အမှတ်မရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ စတ္တာရော၊ လေးပါးကုန်သော။ ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ တို့ကို။ ဘာဝိတာ၊ ပွားစေအပ်ကုန်၏။ ဗဟုလီကတာ၊ အဖန်တလဲလဲ ပြုအပ်ကုန်၏။ ယာနီကတာ၊ (ပေ ၂၂၁) ကအပ်သော ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏။ ဝတ္ထုကတာ၊ တည်ရာကိုကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏။ အနုဋ္ဌိတာ၊ ကောင်းစွာ ထားအပ်ကုန်၏။ ပရိစိတာ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ပွားစေအပ်ကုန်၏။ သုသမာရဒ္ဓါ၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်အပ်ကုန်၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အာကင်္ခမာနော၊ သော်။ ကပ္ပံ ဝါ၊ အာယုကပ်ပတ်လုံးလည်း။ တိဋ္ဌေယျ၊ တည်ရာ၏။ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ အာယုကပ်မှ အကြွင်းကာလပတ်လုံးလည်း။ တိဋ္ဌေယျ၊ ရာ၏”။
ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ ကပ္ပေါ၊ ကပ်သည်။ ကော ပန၊ နည်း။ ကပ္ပာဝသေသော ဝါ၊ ကပ်မှ အကြွင်းသည်လည်း။ ကော၊ နည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ကပ္ပေါတိ၊ ကား။ အာယုကပ္ပေါ၊ အာယုကပ်တည်း။ ဟိ၊ စွ။ ယသ္မိံ တသ္မိံ ကာလေ၊ ၌။ မနုဿာနံ၊ တို့၏။ ယံ အာယုပ္ပမာဏံ၊ အကြင်အသက်အတိုင်းအရှည်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ အာယုပ္ပမာဏံ၊ ကို။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ ပြည့်စုံသည်ကို။ ဝါ၊ ပြည့်စုံစွာ။ ကရောန္တော၊ ပြုသောသူသည်။ ကပ္ပံ၊ အာယုကပ်ပတ်လုံး။ တိဋ္ဌတိ နာမ၊ မည်၏။ ပန၊ မှတစ်ပါး။ “အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ဟောအပ်သော။ ဝဿသတာဒိတော၊ နှစ်တစ်ရာအစရှိသည်မှ။ အတိရေကံ၊ အလွန်။ တိဋ္ဌန္တော၊ တည်သောသူသည်။ ကပ္ပါဝသေသံ၊ အာယုကပ်မှ အကြွင်းကာလပတ်လုံး။ တိဋ္ဌတိ နာမ၊ မည်၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားစေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ကပ္ပံ ဝါ၊ လည်းကောင်း။ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ၊ လည်းကောင်း။ ယဒိ တိဋ္ဌေယျ၊ အံ့။ ဧဝံ သတိ၊ သော်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိမန္တော၊ ကြီးသောတန်ခိုးရှိကုန်သော။ စေတောဝသိပ္ပတ္တာ၊ စိတ်၏လေ့လာခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သော။ ခီဏာသဝါ၊ တို့သည်။ လောကဟိတတ္ထံ၊ လူတို့၏ အစီးအပွားအလို့ငှာ။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ န တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ခန္ဓသင်္ခါတဿ၊ သော။ ဒုက္ခဘာရဿ၊ ဒုက္ခတည်းဟူသော ဝန်ကို။ ပရိညာတတ္တာ စ၊ ပိုင်းခြား၍ သိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အနုဿုက္ကတာယ စ၊ အားထုတ်ခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ န တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်။
အားထုတ်ခြင်းမရှိ၊ စင်စစ် မှန်ပါ၏လော စောဒနာကြောင့် ‘ပဋိပဿဒ္ဓ။ လ။ ပုရိသာတိ၊ ပုရိသာ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ တေ ဥတ္တမပုရိသာ၊ ထိုမြတ်သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓသဗ္ဗုဿုက္ကာ၊ ငြိမ်းပြီးသော အလုံးစုံသော အားထုတ်ခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ ဓမ္မသေနာပတိနာ၊ တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာသည်။ “နာဘိနန္ဒာမိ၊ လ။ ယထာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “အဟံ၊ သည်။ မရဏံ၊ ကို။ နာဘိနန္ဒာမိ၊ မနှစ်သက်။ ဇီဝိတံ၊ အသက်ကို။ နာဘိကင်္ခါမိ၊ အလိုမရှိ။ ဘတကော၊ အခစားသော သူသည်။ ဝေတနံ၊ အခကို။ ဝါ၊ ရိက္ခာကို။ ပဋိကင်္ခါမိ ယထာ၊ အလိုရှိသကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ကာလဉ္စ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုအံ့သော ကာလကိုသာ။ ပဋိကင်္ခါမိ၊ ၏”။
[ကျမ်း ၈၅] ဇရာမရဏာနံ၊ တို့၏။ အညမညံ၊ ချင်း။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ နာနတ္တံ ယထာ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ တေဟိ၊ ထိုဇရာမရဏတို့မှ။ တဏှာယ စ၊ ၏လည်း။ နာနတ္တေ၊ ကို။ ဒဿိတေ၊ သော်။ “တယော ပဉှာ”တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သိဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုတယော ပဉှာဟူသော စကား၏ ပြီးခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယံ ပနာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာယ၊ ၏။ အဘာဝေ၊ မရှိခြင်းသည်။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ ခီဏာသဝသန္တာနေ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ သန္တာန်၌။ ဇရာမရဏံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇရာမရဏံ၊ သည်။ အညံ၊ တည်း။ တဏှာ၊ (ပေ ၂၂၂) သည်။ အညာ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒိဿန္တိ။ လ။ မီယန္တာပီတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ အာဟ၊ ၏။ တဏှာပိ၊ သည်လည်း။ ဇီရဏဘိဇ္ဇနသဘာဝါ၊ ရင့်ခြင်းသဘော ပျက်ခြင်းသဘောရှိသည်။ ဟောတိ နနု စ၊ ဖြစ်သည်မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ တဏှာ၏ ဇီရဏဘိဇ္ဇန သဘောရှိခြင်းကြောင့် တဏှာ ဇရာမရဏတို့၏ အညတ္တအဖြစ်သည် မဖြစ်ရာဟူလိုသော်။
သစ္စံ၊ ၏။ တထာပိ၊ သော်လည်း။ ဣဒံ ဇရာမရဏံ၊ ဤခဏိကဖြစ်သော ဇရာမရဏကို။ ဣဓ၊ ၌။ န အဓိပ္ပေတံ၊ အပ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တောဝ၊ လျှင်ကတည်း။ (ဧတ္ထ စ ဌိတဿ အညထတ္တန္တိ ဧတေန ခန္ဓဿ ပုဗ္ဗာပရဝိသေသော ဣဓ ဇရာနံ ခဏတီတိ စသည်ဖြင့် ဆိုပြီးဟူလိုသော်)။ “ယဒိ စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဇရာမရဏတော၊ မှ။ တဏှာယ၊ ၏။ အနညတ္တေ၊ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်၌။ ဒေါသံ၊ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ကင်းသော တဏှာရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်ရာသော်ဟု အရှင်ကစ္စည်း မိန့်တော်မူ၏။ ထိုသို့ဖြစ်သော် အဘယ်ပြုသနည်း။ တဏှာကင်းကုန်သော် ကင်းကုန်ပါစေတော့လောဟု စောဒနာရှိရကား ‘ယောဗ္ဗနဋ္ဌာပိ။ လ။ အဓိပ္ပါယော’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယောဗ္ဗနဋ္ဌာပိ၊ ပျိုသောအရွယ်၌ တည်သော သူတို့သည်လည်း။ ဝိဂတတဏှာ၊ ကင်းသော တဏှာရှိကုန်သည်။ သိယုံ၊ ကုန်ရာ၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့ဖြစ်ခြင်းသည်။ န ယုတ္တံ၊ မသင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
တဏှာကဲ့သို့ ဇရာမရဏသည်လည်း ဒုက္ခ၏ အကြောင်းဖြစ်ရာသောဟု အရှင်ကစ္စည်းထေရ် အဘယ့်ကြောင့် ဆိုလေသနည်း။ ဇရာမရဏသည် ဒုက္ခ၏အကြောင်း စင်စစ်မဖြစ်သည်သာ မဟုတ်ပါလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘ဇရာမရဏမ္ပိ။ လ။ အဓိပ္ပါယော’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တဏှာယ၊ မှ။ အနညတ္တေ၊ ဇရာမရဏတို့၏ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ ဇရာမရဏမ္ပိ၊ သည်လည်း။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ သမုဒယော၊ အကြောင်းသည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဇရာမရဏတော၊ မှ။ အနညတ္တေ၊ တဏှာ၏ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ တဏှာ၊ သည်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ သမုဒယော၊ သည်။ န စ သိယာ၊ ရာ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဘာဝေါ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
‘န ဟိ ဇရာမရဏံ’စသော ပါဌ်၌ အဓိပ္ပါယတ္ထကို ပြခြင်းငှာ ‘န ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇရာမရဏံ၊ သည်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ သမုဒယော၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တဏှာ၊ သည်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ သမုဒယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေသံ၊ ထိုဇရာမရဏတို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ နာနတ္တံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ တဏှာယ၊ ၏။ အနညတ္တေ၊ ဇရာမရဏတို့မှ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ တဏှာယ၊ သည်။ မဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ မဂ်ဖြင့် သတ်အပ်သည်။ ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဇရာမရဏမ္ပိ၊ သည်လည်း။ မဂ္ဂဝဇ္ဈံ၊ သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ (တဏှာယ အနညတ္တေ သတိ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် အဓိပ္ပါယ်ကို ပြသည်)။ ဇရာမရဏံ၊ သည်။ မဂ္ဂဝဇ္ဈံ၊ သည်။ န ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ တထာ၊ တူ။ တဏှာပိ၊ သည်လည်း။ မဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ သည်။ န သိယာ၊ ရာ။ ဣတိ အယမ္ပိ နယော၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ယထာ စ တဏှာ မဂ္ဂဝဇ္ဈာ ဧဝံ၊ ဇရာမရဏမ္ပိ သိယာ၊ မဂ္ဂဝဇ္ဈံ’ဟု ဆိုသဖြင့် ‘ယထာ စ ဇရာမရဏံ န မဂ္ဂဝဇ္ဈံ၊ ဧဝံ တဏှာပိ (ပေ ၂၂၃) သိယာ န မဂ္ဂဝဇ္ဈာ’ ဟူသော နည်းပြီး၏ ဟူလိုသော်။
ဣမာယ ယုတ္တိယာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တာယ၊ သော။ ဣမာယ ဥပပတ္တိယာ၊ ဤအသင့်ဖြင့်။ အညမညေဟီတိ၊ ကား။ အညာဟိ အညာဟိ၊ တစ်ပါးတစ်ပါးကုန်သော။ ကာရဏူပပတ္တီဟိ၊ သင့်သော အကြောင်းတို့ဖြင့်။ အတ္ထတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ အညတ္တံ၊ တစ်ပါး၏ အဖြစ်သည်။ ယဒိ ဒိဿတိ၊ အကယ်၍ ထင်သည်ဖြစ်အံ့။ ဗျဉ္ဇနတော၊ သဒ္ဒါအားဖြင့်။ တဒညမ္ပိ၊ ထိုအနက်မှ တစ်ပါးသော သဒ္ဒါအားဖြင့်။ ဝါ၊ တစ်ပါး၏ အဖြစ်ကိုလည်း။ ဂဝေသိတဗ္ဗံ၊ ရှာအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အနက်အားဖြင့် တစ်ပါး၏ အဖြစ်မဟုတ်သော်လည်း သဒ္ဒါအားဖြင့် တစ်ပါး၏ အဖြစ်ကို ရှာအပ်၏ ဟူလိုသော်။
ဣမေသံ ဓမ္မာနံ အတ္ထတော ဧကတ္တန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဣမမေဝတ္ထံ၊ ကိုသာလျှင်။ “န ဟိ ယုဇ္ဇတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိဝရတိ၊ ဖွင့်တော်မူ၏။
‘ဣမာယ ယုတ္တိယာ၊ ဇရာမရဏဿ စ တဏှာယ စ အညတ္တံဟု အရှင်ကစ္စည်းဆရာ ဆိုတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ‘တဏှာယ အဓိပ္ပာယေ အပရိပူရမာနေ’အစရှိသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော ယုတ္တိဖြင့် ဣစ္ဆာတဏှာတို့၏ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏အဖြစ်။ ဇရာမရဏတဏှာတို့၏ တစ်ပါး၏အဖြစ်သည် သင့်ပါအံ့နည်းဟူသော စောဒနာရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တဏှာယ။ လ။ ဣမာယ ယုတ္တိယာတိ အာဒိနာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ထိုပါဌ်တို့တွင် တဏှာယ။ လ။ ဝုတ္တံ ဟောတိ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဣစ္ဆာတဏှာတို့၏ အညတ္တ မဟုတ်သည်၏အဖြစ်ကို။ ဧတေန။ လ။ အညတ္တမ္ပိ သမတ္ထိတံ ဟောတိ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဇရာ မရဏ တဏှာတို့၏ အညတ္တဟူသော အဖြစ်ကို ပြသတည်း။
တဏှာယ အဓိပ္ပါယေ အပရိပူရမာနေတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဣစ္ဆိတာလာဘံ၊ အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုကို မရခြင်းကို။ အာဟ၊ ဆိုတော်မူ၏။ တေန၊ ထိုသို့ဆိုသဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဣစ္ဆာတဏှာနံ၊ ဣစ္ဆာတဏှာတို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဧကတ္တံ၊ တူသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘တဏှာယ အဓိပ္ပါယေ အပရိပူရမာနေ ပါဌ်ဖြင့် တဏှာဖြင့် အလိုမပြည့်ခြင်းဟူသည် အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုကို မရခြင်းကိုပင် ဆိုတော်မူသည်။ ယင်းသို့ ဆိုပါသည်ရှိသော် ဣစ္ဆာနှင့်တဏှာ၏ အနက်အားဖြင့် ဧကတ္တ အဖြစ်သည် ပြီး၏ ဟူလိုသော်။
ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေန၊ ဤတဏှာယ အဓိပ္ပါယေ အစရှိသောပါဌ်ဖြင့်။ (ဧတဿဟု အချို့စာရှိ၏။ ကရဏတ္ထ၌ ဆဋ္ဌီကြံ)။ တစ်နည်းကား။ ဧတဿ၊ ဤတဏှာယ အဓိပ္ပါယေ အစရှိသော ပါဌ်၏။ ဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ (ဤသို့ ပါဌ်သေသနှင့် တကွပေး)။ န ဟိ၊ လ။ အညတ္တန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သမတ္ထနံ၊ ပြီးသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣစ္ဆာဝိပရိယာယေ၊ လိုအပ်သော ဝတ္ထုကို မရခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ အာဃာတဝတ္ထူသု၊ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းတို့၌။ ကောဓော စ၊ အမျက်ထွက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဥပနာဟော စ၊ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣဒမ္ပိ ဝစနံ၊ သည်လည်း။ သမတ္ထနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တထာ၊ တူ။ ဇရာမရဏဝိပရိယာယေ၊ ဇရာမရဏ၏ မရှိခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ အာဃာတဝတ္ထူသု၊ တို့၌။ ကောဓော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပနာဟော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သမတ္ထနံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ (ဝင်၍ ပေးသည်)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇရာမ (ပေ ၂၂၄) ရဏတဏှာနံ၊ ဇရာမရဏတဏှာတို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အညတ္တမ္ပိ၊ တစ်ပါး၏ အဖြစ်သည်လည်း။ သမတ္ထိတံ၊ ပြီးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဧတံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ဣမာယ ယုတ္တိယာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ တဏှာယ အဓိပ္ပါယေ။ လ။ ဥပနာဟော စ ဥပ္ပဇ္ဇတိဟု ဆိုသဖြင့် တဏှာနှင့် အနက်အားဖြင့် တူသော အကြောင်း ဣစ္ဆာဝိပရိယာယေ။ လ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိဟူသော စကား ပြီး၏။ ယင်းသို့ ပြီးပါသော် ဣစ္ဆာတဏှာတို့၏အတ္ထအားဖြင့် ဧကတ္တအဖြစ် ပြီး၏။ ထိုကဲ့သို့ ဇရာမရဏဝိပရိယာယေ အာဃာတဝတ္ထူသု ကောဓော စ ဥပ္ပဇ္ဇတိဟူသော စကားမပြီး။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား ဇရာမရဏဖြစ်သော်လည်း အာဃာတဝတ္ထုတို့၌ ကောဓဥပနာဟ မဖြစ်သည် မဟုတ်။ ဇရာမရဏ မရှိသော် ဥပနာဟ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တဏှာ မဖြစ်သည် မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။ ဤသို့ ဗျတိရိက် ပြသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဇရာမရဏတဏှာတို့၏ အညတ္တအဖြစ်သည် ပြီး၏ ဟူလိုသော်။
ဣစ္ဆာတဏှာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အနညတ္တံ၊ တစ်ပါး မဟုတ်သည်၏အဖြစ်သည်။ ယဒိ ဟောတိ၊ အံ့။ အထ၊ ထိုသို့ဖြစ်လျက်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဣမိဿာ ဂါထာယ၊ ၌။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်။ တစ်နည်း။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ကြိမ်။ ဝုတ္တာ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာ၊ သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ တတ္ထ၊ ထိုစောဒနာ၌။ တစ်နည်း။ တတ္ထ၊ ထိုသို့ စောဒနာ ဖြစ်ရာသောကြောင့်။ “ယံ ပနိဒ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပရိဟာရံ၊ အဖြေကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယန္တိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ကိရိယာပရာမသနံ၊ ကြိယာကို စွဲသော ပုဒ်တည်း။ အဘိလပိတန္တိ၊ တံ ဟူသည်ကား။ ဝုတ္တံ၊ ဟောအပ်၏။ (အဘိလပိတံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဖွင့်သည်)။ ယံ ဣဒံ [ကျမ်း ၈၆] အဘိလပနံ၊ အကြင်ဟောခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့ ဟောခြင်းကို။ ဗာဟိရာနံ၊ အပ၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ရူပါဒီနံ၊ ရူပါရုံ အစရှိကုန်သော။ ဝတ္ထူနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ အာရမ္မဏဝသေန ဝါ၊ အာရုံ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ဝါ၊ အာရုံပြုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဘိလပိတံ၊ ဟောအပ်၏။ (ဤသို့ ပေး)။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဒွီဟိ ဓမ္မေဟီတိ၊ ကား။ ဒွီဟိ၊ ကုန်သော။ ပကတီဟိ၊ သဘောတို့ဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ဖွင့်သည်ကို ထောက်သော် ပါဠိ၌ ‘ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ’ဟုသာ အရင်းဖြစ်ရာ၏။ ယခုကာလ ပါဠိပေတို့၌ကား ‘ဒွီဟိ နာမေဟိ’ဟု ရှိ၏။
ကာ ပန တာ ပကတိယော၊ ထိုသဘောတို့ကား အဘယ်သည်တို့နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ အပ္ပတ္တဿ၊ မရောက်သေးသော။ ဝါ၊ မရသေးသော။ ဝိသယဿ၊ အာရုံကို။ ဧသနဝသေန၊ ရှာမှီးသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣစ္ဆာ၊ မည်၏။ ပတ္တဿ ဝါ၊ ရောက်ပြီးသည်လည်း ဖြစ်သော။ ဝါ၊ ရပြီးသည်လည်း ဖြစ်သော။ အပ္ပတ္တဿ ဝါ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဝိသယဿ၊ ကို။ ပါတုကာမတာဝသေန၊ သောက်လိုသည်၏ အဖြစ်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ တဏှာ၊ မည်၏။ အယံ၊ ဤသည်လျှင်။ ဧတာသံ၊ ထိုဣစ္ဆာတဏှာတို့၏။ ဝိသေသော၊ တည်း။ ဝိသယဝိသေသေန၊ အာရုံအထူး၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ယထာဝုတ္တအဝတ္ထာဝိသေသေန၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အခိုက်အတန့် အထူးအားဖြင့်။ ဣစ္ဆာတဏှာနံ၊ တို့၏။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ဝိသေသမတ္တာ၊ အထူးမျှသည်။ ယဒိပိ အတ္ထိ၊ အကယ်၍ မူလည်းရှိ၏ရှင့်။ (ဤသို့ အပြည့်အစုံပေး)။ တထာပိ၊ ထိုသို့ရှိလျှင်းမူလည်း။ သဗ္ဗာ၊ သော။ တဏှာ၊ သည်။ ရူပါဒိဝိသယံ၊ ရူပါရုံ အစရှိသော အာ (ပေ ၂၂၅) ရုံကို။ ဂိလိတွာ၊ မျို၍။ ပရိနိဋ္ဌပေတွာ၊ ပြီးစေ၍။ ဂဟဏေန၊ ယူခြင်း စွဲလမ်းခြင်းဖြင့်။ ဧကသဘာဝါ ဧဝ၊ တူသော သဘောသာရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သဗ္ဗာပိ။ လ။ လက္ခဏာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တမတ္ထံ၊ ကို။ ဥပမာယ၊ ဖြင့်။ ပကာသေန္တော၊ ရကား။ “သဗ္ဗော အဂ္ဂီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အယံ ပန တဏှာ၊ ကိုကား။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တိဝိသေသေန၊ ဖြစ်ခြင်း အထူးဖြင့်။ ဒွီဟိ ဧဝ နာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်သာလျှင်။ ဝုတ္တာ၊ သည်။ န၊ မဟုတ်သေး။ အထ ခေါ၊ ကား။ အနေကေဟိပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ပရိယာယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “ဣစ္ဆာ ဣတိပီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တာယ တဏှာယ၊ ဖြင့်။ အာရမ္မဏာနိ၊ တို့ကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣစ္ဆာ၊ မည်၏။ တဏှာယနဋ္ဌေန၊ တပ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ တဏှာ၊ မည်၏။ ပီဠာဇနနတော စ၊ နှိပ်စက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုရုဒ္ဓါရဏတော စ၊ နုတ်နိုင်ခဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝိသပီတံ၊ အဆိပ်လူးသော။ သလ္လံ ဝိယ၊ မြားကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သလ္လံ၊ မည်၏။ သန္တာပနဋ္ဌေန၊ ပူပန်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဓူပါယနာ၊ မည်၏။ အာကဍ္ဎနဋ္ဌေန၊ ငင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝါ၊ ဆောင်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သီဃသောတာ၊ လျင်သော အယဉ်ရှိသော။ သရိတာ ဝိယ၊ မြစ်ကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သရိတာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ အလ္လဋ္ဌေန၊ စိုစွတ်သော သဘောကြောင့်။ သရိတာ၊ မည်၏။
ဒုတိယဝိကပ်ကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလိုရကား သရိတာနိ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ “သရိတာနိ၊ လ။ ဇန္တုနော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “သရိတာနိ စ၊ ရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စိုသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သိနေဟိတာနိ စ၊ ပီတိ၏အစွမ်းအားဖြင့် စေးကပ်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သောမနဿာနိ၊ တို့သည်။ ဇန္တုနော၊ သတ္တဝါအား။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏”။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘အလ္လဋ္ဌေန ဝါ သရိတာနိ’ ဟူသော ဝိကပ်၏ သာဓကဉာပကကို ‘သရိတာနိ။ လ။ ဇန္တုနော’ဟု ဆရာဆောင်တော်မူ၏။ ထိုသာဓကဉာပကပါဌ်၌ အလ္လဋ္ဌကြောင့် သရိတ မည်သည်ဟု မဆိုခဲ့။ သာဓက သာဓေတဗ္ဗ ဉာပက ဉာပေတဗ္ဗ ဆန့်ခဲ့၏တကားဟု စောဒနာရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘အလ္လာနိ စေဝ။ လ။ အတ္ထော’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အလ္လာနိ စေဝ၊ ရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စိုသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သိနိဒ္ဓါနိ စ၊ ပီတိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စေးကပ်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤသာဓကပါဌ်၌။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိသတ္တိကာတိ၊ ကား။ ဝိသတာ၊ ပြန့်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ ဝိသဋာ၊ ပြန့်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိသတာဟူသော ရှေးစကားကိုပင် ဒန္တဇပဌမက္ခရာ တကို မုဒ္ဓဇပဌမက္ခရာ ဋပြု၍ ဆိုပြန်သည်။ အနက်ကား အထူးမရှိ။
ဝိသမာ၊ မညီညွတ်တတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ (ဤကား အချို့စာမရှိ အဋ္ဌသာလိနီ စသည်တို့၌လည်း မထင်)။ ဝိသာလာ၊ ကျယ်၏ ကြီး၏။ ဝါ၊ ပြန့်ပြော၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ ဝိသက္ကတိ၊ စွမ်းနိုင်တတ်၏။ ဝါ၊ သည်းခံနိုင်တတ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ တပ်သော သူသည် ရာဂဟူသော အကြောင်းကြောင့် ခြေဖြင့် ကျောက်သော်လည်းသည်းခံနိုင်တတ်သည်ဟူလို (ပေ ၂၂၆) သော်။
တစ်နည်းကား။ ဝိသက္ကတိ၊ သုတ်တတ်၏။ ဝါ၊ တုန်လှုပ်တတ်၏။ (ဤကား ဋီကာ၌ လာသော ကေစိဝါဒအလို)။ ဝိသံဝါဒိကာ၊ ချွတ်ယွင်းစေတတ်၏။ (အနိစ္စစသည်တို့ကို အနိစ္စ စသောအားဖြင့် ယူစေတတ်သည် ဟူလိုသော်)။ ဝိသံဟရတိ၊ အထူးထူးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် စိတ်ကို ရှုတ်တွတတ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိပုဗ္ဗ သံပုဗ္ဗဟာရဓာတ်ကြံသည်။ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့် ကာမတို့၌ အကျိုးကို ပြ၍ အထူးထူးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် နေက္ခမသို့ ရှေးရှုဖြစ်ခြင်းမှ စိတ်ကို ရှုတ်တွတတ်သည် ဟူလိုသော်။
တစ်နည်းကား။ ဝိသံ၊ ဆင်းရဲကို။ ဟရတိ၊ ဆောင်တတ်၏။ (ဤကား ဝိသံတစ်ပုဒ် ဟရတိတစ်ပုဒ် ခွဲသည်)။ ဝိသမူလာ၊ ဆင်းရဲ၏ အကြောင်းဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ဝိသဟု ဆိုအပ်သော ဒုက္ခအစရှိသော အပြားရှိသော ဝေဒနာလျှင် မူလရှိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ ဝိသဖလာ၊ ဆင်းရဲခြင်းလျှင် အကျိုးရှိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။ ဝိသပရိဘောဂါ၊ ရူပါရုံ အစရှိသော ဒုက္ခကိုသာ သုံးဆောင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။
ဤ၌ လိုအပ်သော အနက်ကို ပြလိုရကား ‘ဝိသတာ ဝါ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝါ ပန၊ တစ်နည်းကား။ ဝိသတာ၊ ပြန့်တတ်သော။ သာ တဏှာ၊ သည်။ ရူပေ၊ ရူပါရုံ၌လည်းကောင်း။ သဒ္ဒေ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဂန္ဓေ၊ ကောင်း။ ရသေ၊ ကောင်း။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ၊ ကောင်း။ ဓမ္မေ၊ ကောင်း။ ကုလေ၊ အမျိုး၌လည်းကောင်း။ ဂဏေ၊ ဂိုဏ်း၌လည်းကောင်း။ ဝိသတာ ဝိတ္ထတာ၊ ပြန့်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကာ၊ မည်၏။
သိနေဟနဝသေန၊ ချစ်ခြင်းကို ပြုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သိနေဟော၊ မည်၏။ နာနာဂတီသု၊ တို့၌။ ကိလမထုပ္ပါဒနေန၊ ပင်ပန်းခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကိလမထော၊ မည်၏။ ပလိဝေဌနဋ္ဌေန၊ ရစ်ပတ်သော သဘောကြောင့်။ လတာ ဝိယ၊ နွယ်ကဲ့သို့။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လတာ၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ “လတာ ဥပ္ပဇ္ဇ တိဋ္ဌတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “လတာ၊ နွယ်နှင့်တူသော တဏှာသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇ၊ ပေါက်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ တည်၏”။ မမန္တိ၊ ငါ၏ ဥစ္စာဟူ၍။ မညနဝသေန၊ အောက်မေ့သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ မညနာ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘စပ်ထညီညွတ်, ရွှေပြားခပ်သို့, ကမ္မဋ္ဌာနာ, လေလာပြန်ခေါက်, တအောက်မေ့မေ့, ညဉ့်နေ့ကြိုးစား, စေ့ဆော်ငြားလည်း’ဟု ရှေးဆရာတို့မိန့်ရကား ‘အောက်’ဟု က်သတ်၍ ရွတ်အပ် ဖတ်အပ် ရေးအပ်၏။
ဒူရဂတမ္ပိ၊ အဝေးသို့ ရောက်သော်လည်း။ ဝါ၊ ရောက်သောသူကိုလည်း။ အာကဍ္ဎိတွာ၊ ၍။ ဗန္ဓနဋ္ဌေန၊ နှောင်ဖွဲ့တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝါ၊ ယှဉ်စေတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဗန္ဓော၊ မည်၏။ အာသီသနဋ္ဌေန၊ အလိုရှိတတ်သော သဘောကြောင့်။ အာသာ၊ မည်၏။ အာရမ္မဏရသံ၊ အာရုံ၏အရသာကို။ ပါတုကာမတာဝသေန၊ သောက်လိုခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပိပါသာ၊ မည်၏။ အဘိနန္ဒနဋ္ဌေန၊ အလွန်နှစ်သက်တတ်သော သဘောကြောင့်။ အဘိနန္ဒနာ၊ မည်၏။ ဣတီတိ၊ ကား။ တစ်နည်း။ ဣတိပိ ဣမိနာ၊ ဣတိပိဟူသော ဤပါဌ်ဖြင့်လည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တိဝိသေသေန၊ ဖြင့်။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ နာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဂယှမာနာပိ၊ ယူအပ်သော်လည်း။ သဗ္ဗာ၊ သော။ တဏှာ၊ သည်။ အဇ္ဈောသာနလက္ခဏေန၊ အာရုံကို မျို၍ ပြီးစေခြင်းလက္ခဏာဖြင့်။ ဧကလက္ခဏာ၊ တူသောလက္ခဏာရှိ၏။ (ပေ ၂၂၇) ဣတိ၊ ဤသို့။ ယထာဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ နိဂမေတိ၊ နိဂုံးအုပ်တော်မူ၏။
[ကျမ်း ၈၇] ပုန၊ တစ်ဖန်။ တဏှာယ၊ ၏။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ နာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဂဟိတဘာဝမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ “ယထာ စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဥပစယေန၊ သမုစ္စည်းအနက်ရှိသော စသဒ္ဒါနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဝေဝစနေတိ၊ ကား။ ဝေဝစနဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ “အာသာ စ ပိတာ”တိ ဂါထာယ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ တတ္ထေဝ၊ ထိုဝေဝစနဟာရဝိဘင်း၌သာလျှင်။ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။ “အဝိဂတရာဂဿာ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ရဉ္ဇနဋ္ဌေန၊ တပ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ရာဂေါ၊ မည်၏။ ဆန္ဒနဋ္ဌေန၊ အလိုရှိတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဆန္ဒော၊ မည်၏။ ပိယာယနဋ္ဌေန၊ ချစ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ပေမံ၊ မည်၏။ ပရိဒဟနဋ္ဌေန၊ ပူပန်စေတတ်သော သဘောကြောင့်။ ပရိဒါဟော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တဏှာဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “တဏှာယေတံ ဝေဝစန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧဝံ ယုဇ္ဇတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ဣစ္ဆာတဏှာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အနညတ္တာ၊ တစ်ပါးမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “တယော ပဉှာ”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။
ကံအနက်ကို နစ်စေလိုရကား ယုတ္တိယာ စသည်ကို မိန့်သော်။
ယုတ္တိယာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ အားဖြင့်။ သံဂစ္ဆတိ၊ ကောင်းစွာ ရောက်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၂၁။ ဧဝံ၊ သို့။ “ကေနဿုဗ္ဘာဟတော လောကော”တိ ဂါထာယ၊ ၌။ “တယော၊ ကုန်သော။ ပဉှာ၊ တို့ကို”။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉှတ္တယဘာဝေ၊ ပဉှာသုံးပါး အပေါင်း၏အဖြစ်၌။ ယုတ္တိံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အညေဟိ၊ ကုန်သော။ ပကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ယုတ္တိဂဝေသနံ၊ ယုတ္တိကို ရှာခြင်းကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သဗ္ဗော ဒုက္ခူပစာရော”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒုက္ခူပစာရောတိ၊ ကား။ ဒုက္ခပ္ပဝတ္တိ၊ ဒုက္ခ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ကာမတဏှာသင်္ခါရမူလကောတိ၊ ကား။ ကာမတဏှာပစ္စယသင်္ခါရဟေတုကော၊ ကာမတဏှာတည်းဟူသော ပစ္စယအကြောင်း သင်္ခါရတည်းဟူသော ဟေတုအကြောင်း ရှိ၏။ ဝါ၊ ကာမတဏှာတည်းဟူသော အထောက်အပင့်ရှိသော သင်္ခါရဟူသောအကြောင်း ရှိသော။ ဣတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ နိဗ္ဗိဒူပစာရောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗိဒါပဝတ္တိ၊ နိဗ္ဗိဒါ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။
ထို နိဗ္ဗိဒူပစာရ၏အရ အဘယ်နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ကာမာနံ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ကာမာနံ၊ တို့၏။ ဝိပရိဏာမာ၊ မည်သည်ကား။ အညထာဘာဝါ၊ ဖောက်ပြန်သည်၏အဖြစ် တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့် ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ၊ သော။ အနဘိရတိ စ၊ မမွေ့လျော်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဉာဏနိဗ္ဗိဒါ စ၊ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာတည်းဟူသော ဉာဏနိဗ္ဗိဒါသည်လည်းကောင်း။ နိဗ္ဗိဒူပစာရော၊ မည်၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)၊ ကာမတဏှာပရိက္ခာရမူလကောတိ၊ ကား။ ကာမတဏှာယ၊ ၏။ ပရိက္ခာရဘူတ ဝတ္ထုကာမဟေတုကော၊ အခြံအရံဖြစ်၍ဖြစ်သော ဝတ္ထုကာမလျှင် အကြောင်းရှိ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော နိဗ္ဗိဒါတို့တွင်။ အနဘိရတိသင်္ခါတာ၊ မမွေ့လျော်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ နိဗ္ဗိဒါ၊ သည်။ ကာမတဏှာပရိက္ခာရမူလိကာ၊ ကာမတဏှာ၏ အခြံအရံဖြစ်သော ဝတ္ထုကာမလျှင် အကြောင်းရှိ၏။ ဉာဏနိဗ္ဗိဒါ၊ သည်။ န ကာမတဏှာပရိက္ခာရမူလိကာ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗော၊ သော။ နိဗ္ဗိဒူပစာရော၊ နိဗ္ဗိဒါ၏ ဖြစ်ခြင်း (ပေ ၂၂၈) သည်။ ကာမတဏှာပရိက္ခာရမူလကော၊ ၏။ ဣတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ န ပန ယုဇ္ဇတိ၊ သင့်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣမာယ ယုတ္တိယာတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ တစ်နည်းကား။ ဣမာယ ယုတ္တိယာတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ (ဣတိကား အာဒျတ္ထတည်း။ ရှေးအနက်ကား နိဒဿနတ္ထကို ယူ၍ ပေးသည်)။ နယံ၊ ယုတ္တိကို ရှာသော နည်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဉှတ္တယဘာဝေ၊ ၌။ ယုတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ (ယထာ စ ၌ ‘စ’ကို ယှဉ်၍ ပေးသည်)။ ဒုက္ခူပစာရနိဗ္ဗိဒူပစာရေသု၊ ဒုက္ခ၏ဖြစ်ခြင်း နိဗ္ဗိဒါ၏ဖြစ်ခြင်း တို့၌။ ယုတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ တထာ၊ တူ။ ဣမာယ ယုတ္တိယာ၊ ဤသို့သော ယုတ္တိဖြင့်။ ဣမိနာ ယောဂေန၊ ဤသို့သော အသင့်အားဖြင့်။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ (ဤနှစ်ပုဒ်ကား ဣမာယ ယုတ္တိယာ၏ အဖွင့်)။ အညမညေဟိ၊ တစ်ပါး တစ်ပါး ကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။
ထိုကို ဖွင့်လိုရကား ‘တံ တံ’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တံ တံ ပါဠိပ္ပဒေသေ၊ ထိုထိုသို့သော ပါဠိရပ်၌။ အနုရူပေဟိ၊ ကုန်သော။ အညထာ၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်။ အညေဟိ၊ ကုန်သော။ ဟေတူဟိ၊ အကြောင်းတို့ဖြင့်။ ယုတ္တိ၊ ကို။ ဂဝေသိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ နယဒဿနံ၊ ထိုနည်းကို ပြခြင်းသည်။ သံခိတ္တန္တိ၊ ကျဉ်းသေး၏ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ သံခိတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိတ္ထာရတော၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယထာ ဟိ ဘဂဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟစရိတာနံ၊ ရာဂစရိုက်ပြောသော ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါသစရိုက်ပြောသော ပုဂ္ဂိုလ် မောဟစရိုက်ပြောသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ အသုဘမေတ္တာပစ္စယာကာရကထာ၊ အသုဘကို ဟောခြင်း မေတ္တာကို ဟောခြင်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို ဟောခြင်းသည်။ ရာဂါဒိဝိနယနတော၊ ရာဂအစရှိသည်ကို ဖျောက်တတ်သောကြောင့်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ၊ ဤသို့ ဟောခြင်းသည်။ သာသနယုတ္တိ၊ ဆုံးမခြင်း၌ အသင့်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အဝဋ္ဌိတေ၊ သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော အားဖြင့်တည်လျက်။ ဝါ၊ ဖြစ်လျက်။ ရာဂစရိတဿ၊ အား။ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိံ၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိကို။ ယဒိ ဒေသေယျ၊ အံ့။ အသပ္ပါယဘာဝတော၊ ရာဂစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား မလျောက်ပတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သာ ဒေသနာ၊ ထိုသို့ ဟောခြင်းသည်။ ဝါ၊ ထိုဒေသနာသည်။ န ယုဇ္ဇတိ၊ မသင့်။ သုခါပဋိပဒါဒယော၊ တို့ကို။ တထာ၊ တူ။ ရာဂစရိတဿ၊ အား။ ယဒိ ဒေသေယျ၊ အံ့။ အသပ္ပါယဘာဝတော၊ ကြောင့်။ သာ ဒေသနာ၊ သည်။ န ယုဇ္ဇတိ၊ မသင့်။ (ဤသို့ တထာသဒ္ဒါဖြင့် ငင်၍ ပေး)။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
သုခါပဋိပဒါ အစရှိသည်တို့သည် ပဋိပတ္တိ၌သာ ဖြစ်ကုန်၏။ ဒေသနာ၌ မဖြစ်ကုန်ရကား ‘သုခံ ဝါ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျ န ယုဇ္ဇတိ ပဋိပတ္တိ’ဟူ၍သာ ဆိုကောင်း၏ဟု နှလုံးပိုက်ကာ ‘သုခံ ဝါ ပဋိပဒံ ဒေသေယျ န ယုဇ္ဇတိ န ဒေသနာ’ဟု ဆိုသည်ကို မနှစ်သက်ရကား ‘နနု’စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
သုခါပဋိပဒါဒယော၊ တို့သည်။ ပဋိပတ္တိယံ၊ အကျင့်၌။ ဝါ၊ ကျင့်သောအခါ၌။ သမ္ဘဝန္တိ နနု စ၊ ဖြစ်ကုန်သည် မဟုတ်တုံလော။ (ပေ ၂၂၉) ဒသနာယံ၊ ၌။ ဝါ၊ ဟောသောအခါ၌။ န သမ္ဘဝန္တိ နနု စ၊ မဖြစ်ကုန်သည် မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။
ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သစ္စမေတံ’ဟု ဆိုသတည်း။ ယင်းသို့ မှန်သော် ‘သုခံ ဝါ ပဋိပဒံ ဒေသေယျ န ယုဇ္ဇတိ ဒေသနာ’ဟု အသို့မူ၍ ဆိုသနည်း။ ‘သုခံ ဝါ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျ န ယုဇ္ဇတိ ပဋိပတ္တိ’ဟူ၍သာ ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဣဓ ပန။ လ။ အဓိပ္ပေတော’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တိဗ္ဗကိလေသဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို လိုအပ်သည် မလိုအပ်သည်ကို ငါတို့ မစောဒနာတကား။ ဆရာစကားသည် ‘အမ္ဗံ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗျာကရေယျ’စသည်ကဲ့သို့ လွဲလက်ဖြစ်ခဲ့၏ဟု စောဒနာရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘တဿ။ လ။ သမိဇ္ဈတိ’ပါဌ်ကို ဆိုပြန်ရသတည်း။
ယင်းသို့ ဒုက္ခာပဋိပဒါဖြင့် ဘာဝနာ ပြည့်စုံသော် ‘သုခံ ဝါ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျ န ယုဇ္ဇတိ ပဋိပတ္တိံ’ဟု ဆိုသင့်သည် မဟုတ်လော စောဒနာ ရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘ယဿ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတံ ဝစနံ၊ ဤစောဒက ဆိုသော စကားသည်။ သစ္စံ၊ မှန်ပေ၏။ ပန၊ သော်လည်း။ ဣဓ၊ ၌။ ရာဂစရိတောတိ၊ ကား။ တိဗ္ဗကိလေသော၊ ထက်သော ကိလေသာရှိသော။ ရာဂစရိတော၊ ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ရာဂစရိတောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ တဿ၊ ထိုရာဂစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဒုက္ခာယ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သော။ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ [ကျမ်း ၈၈] ဘာဝနာ၊ သည်။ သမိဇ္ဈတိ၊ ၏။ ယဿ စ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်အားလည်း။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ ဘာဝနာ၊ သည်။ သမိဇ္ဈတိ၊ ၏။ တဿ၊ အား။ ဂရုတရာ၊ အလွန်လေးသော။ အသုဘဒေသနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ ၏။ ယဿ၊ အား။ ဂရုတရာ၊ သော။ အသုဘဒေသနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ ၏။ တဿ၊ အား။ မန္ဒကိလေသဿ၊ နုန့်သော ကိလေသာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ လဟုတရာ၊ အလွန်ပေါ့သော ဒေသနာသည်။ သပ္ပါယာ ဝိယ၊ လျောက်ပတ်သကဲ့သို့။ ဂရုတရာ၊ သည်။ န သပ္ပါယာ၊ မလျောက်ပတ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သုခံ ဝါ၊ လ။ ဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပါဠိ၌ ‘ယဒိ ဟိ ဘဂဝါ ရာဂစရိတဿ မေတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ ဒေသေယျ။ လ။ န ယုဇ္ဇတိ ဒေသနာ’ဟု ရာဂစရိတပုဂ္ဂိုလ်အား ဟောအပ်သော ဒေသနာ မသင့်သည်ကိုသာ ဆိုခဲ့၏။ ဒေါသစရိတ မောဟစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဟောအပ်သော ဒေသနာ မသင့်သည်ကို မဆိုခဲ့။ မရသင့်သလော၊ မဆိုအပ်ပါသလော စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေလိုရကား ‘ဣမိနာ နယေန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣမိနာ နယေန၊ ဤရာဂစရိတကောဋ္ဌာသ၌ အယုတ္တိကို ဆိုသော နည်းဖြင့်။ သေသပဒေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဒေါသစရိတကောဋ္ဌာသ အစရှိသည်တို့၌လည်း။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ‘ယထာ ဘဂဝါ ရာဂစရိတဿ’အစရှိသည်ဖြင့် ရာဂစရိတကောဋ္ဌာသ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပါဌ်၌ ‘ယဒိ ဟိ ဘဂဝါ’စသည်ဖြင့် ဒေသနာ၏ အယုတ္တိကို ဆိုသောနည်းဖြင့် ကြွင်းသော ဒေါသစရိတကောဋ္ဌာသ အစရှိသည်တို့၌လည်း ‘ဒေါသစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အသုဘံ ဒေသေယျ’ စသည်ဖြင့် ပါဠိ၌ မဟောအပ်သော်လည်း ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ အနက်ကို ထုတ်၍ ဆိုအပ်၏ ဟူလိုသော်။
ယုတ္တိဟာရ အစီအရင်၌ အဘယ့်ကြောင့် ‘ယဒိ ဟိ။ လ။ န ယုဇ္ဈတိ ဒေသနာ’ဟု အယုတ္တိကို ထုတ်ခြင်းကို ပြုဘိသနည်းဟု စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ (ပေ ၂၃ဝ) ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤယုတ္တိဟာရ၌လည်း။ အယုတ္တပရိဟာရေန၊ အယုတ္တိကို ပယ်သဖြင့်။ ဝါ၊ မသင့်သည်ကို ပယ်သဖြင့်။ ယုတ္တိသမဓိဂမော၊ အသင့်ယုတ္တိကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယုတ္တိဝိစာရဏာယ၊ ယုတ္တိကို စီရင်ရာ၌။ အယုတ္တိပိ၊ ကိုလည်း။ ဂဝေသိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယဒိ ဟိ၊ လ။ န ယုဇ္ဇတိ ဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော အယုတ္တိကို ရှာခြင်းတို့၌လည်း။ ဧသေဝနယော၊ ဤနည်းပင်တည်း။ ဧဝံ ယံ ကိဉ္စီတိ အာဒိ၊ သည်။ ယုတ္တိဟာရယောဇနာယ၊ ယုတ္တိဟာရကို ယှဉ်ခြင်း၌။ နယဒဿနမေဝ၊ နည်းကို ပြသော စကားသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧဝန္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ယံ ကိဉ္စီတိ၊ ကား။ အညမ္ပိ၊ တစ်ပါးလည်း ဖြစ်သော။ ယံ ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော သဘောတရားသည်။ အနုလောမပ္ပဟာနန္တိ၊ ကား။ ပဟာနဿ၊ ပယ်ခြင်းအား။ အနုရူပံ၊ လျောက်ပတ်၏။ ပဟာနသမတ္ထံ၊ ပယ်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
‘သဗ္ဗံ တံ ယုတ္တိဟာရေန ယောဇေတဗ္ဗံ’သာ ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘ဝိစယေန ဟာရေန ဝိစိနေတွာ’ဟူ၍လည်း ဆိုဘိသနည်း ဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သုတ္တေန အနဝသေသာနံ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သုတ္တေ၊ ၌။ အနဝသေသာနံ၊ ကုန်သော။ ပဒတ္ထာနံ၊ ပုဒ်အနက်တို့ကို။ အနုပဒဝိစာရဏာ၊ ပုဒ်စဉ်အတိုင်း စီရင်ခြင်းသည်။ (အနုပဒံ ဝိစာရဏာ ဟူ၍လည်း သမာသ်ရှိ၏)။ ဝိစယော ဟာရော၊ မည်၏။ ဝိစယဟာရသံဝဏ္ဏနာယ၊ ဝိစယဟာရအဖွင့်ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတေသု၊ ထုတ်အပ်ကုန်သော။ အတ္ထေသု၊ တို့၌။ တစ်နည်းကား။ အတ္ထေသု၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရိတေသု၊ ကုန်ပြီးသည်ရှိသော်။ ယုတ္တိဂဝေသနံ၊ သည်။ သုကရံ၊ လွယ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗံ တံ၊ လ။ ယောဇေတဗ္ဗ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယာဝတိကာ ဉာဏဿ ဘူမီတိ၊ ကား။ သံဝဏ္ဏေန္တဿ၊ ဖွင့်သော။ အာစရိယဿ၊ ၏။ ယံ ဉာဏံ၊ သည်။ ယံ ပဋိဘာနံ၊ အကြင် အထင်သည်။ (တံ ဉာဏံ ယံ ပဋိဘာနံ၊ အကြင်ပညာသည် လည်းဟူ)။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုဉာဏ်ပညာ၏။ ယတ္တကော၊ အကြင်မျှလောက်သော။ ဝိသယော၊ အရာသည်။ ဝါ၊ အာရုံသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္တကော၊ ထိုမျှလောက်သော။ ယုတ္တိဟာရဝိစာရော၊ ယုတ္တိဟာရ အစီအရင်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တံ၊ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ကိဿ ဟေတု၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ သဒ္ဓမ္မော၊ သူတော်ကောင်း တရားသည်။ အနန္တနယော စ၊ အဆုံးမရှိသောနည်း ရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သမန္တဘဒ္ဒကော စ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကောင်းသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝိမဒ္ဒက္ခမော စ၊ စောဒနာခြင်းငှာ ခံ့သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝိစိတ္တဒေသနော စ၊ ဆန်းကြယ်သော ဒေသနာရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တတ္တကော၊ သော။ ယုတ္တိဟာရဝိစာရော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
ဧဝံ၊ သို့။ နယဒဿနဝသေနေဝ၊ နည်းပြသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ယုတ္တိဟာရယောဇနာ၊ ယုတ္တိဟာရကို ယှဉ်ခြင်းကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုယုတ္တိဟာရကို ယှဉ်ခြင်းကို။ ဗြဟ္မဝိဟာရဖလသမာပတ္တိနဝါနုပုဗ္ဗသမာပတ္တိဝသိဘာဝေဟိ၊ ဗြဟ္မဝိဟာရ၌ လေ့လာသည်၏အဖြစ် ဖလသ (ပေ ၂၃၁) မာပတ္တိ၌ လေ့လာသည်၏အဖြစ် အစဉ်အတိုင်း ဝင်စားအပ်သော ကိုးပါးသော သမာပတ်၌ လေ့လာသည်၏အဖြစ်တို့ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “မေတ္တာဝိဟာရိဿ သတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ မေတ္တဝိဟာရိဿာတိ၊ ကား။ မေတ္တာဝိဟာရလာဘိနော၊ မေတ္တာဝိဟာရကို ရသည်။ သတောတိ၊ ကား။ သမာနဿ၊ ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ တထာဘူတဿ၊ ထိုသို့ မေတ္တာဝိဟာရနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဗျာပါဒေါတိ၊ ကား။ ပဒေါသော၊ အပြားအားဖြင့် စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်သော ဒေါသသည်။ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီတိ၊ ကား။ စိတ္တံ၊ ကို။ အဘိဘဝိဿတိ၊ နှိပ်စက်လတ္တံ့။
‘တိဋ္ဌတိ’ဟု ဆိုပါတော့လော၊ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဌဿတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း ဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ကုသလာကုသလာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ မရှေးမနှောင်း။ ပဝတ္တိ နာမ၊ ဖြစ်ခြင်း မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမာပတ္တိတော၊ မှ။ ဝုဋ္ဌာနဿ၊ ထခြင်း၏။ အပရဘာဂေ၊ နောက်အခါ၌။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပရိယာဒါယ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ယူ၍။ ဝါ၊ ကုန်စေ၍။ ဌဿတိ၊ တည်လတ္တံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “ဌဿတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ န ယုဇ္ဇတိ ဒေသနာတိ၊ ကား။ မေတ္တာယ၊ ၏။ ဗျာပါဒပဋိပက္ခတ္တာ၊ ဗျာပါဒ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ တာဒိသီ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ကထာ၊ စကားသည်။ န ယုတ္တာ၊ မသင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဗျာပါဒေါ ပဟာနံ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတီတိ ယုဇ္ဈတိ ဒေသနာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တကာရဏတော ဧဝ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော အကြောင်းကြောင့်သာလျှင်။ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသဝါရေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဣမိနာဝ နယေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အနုတ္တာနံ ဧဝ၊ မပေါ်သော ပုဒ်ကိုသာလျှင်။ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။
အနိမိတ္တဝိဟာရိဿာတိ၊ ကား။ အနိစ္စာနုပဿနာမုခေန၊ အနိစ္စာနုပဿနာကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ပဋိလဒ္ဓဖလသမာပတ္တိဝိဟာရဿ၊ ရအပ်သော ဖလသမာပတ်ဖြင့် နေလေ့ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ နိမိတ္တာနုသာရီတိ၊ ကား။ သင်္ခါရနိမိတ္တာနုသာရီ၊ သင်္ခါရနိမိတ်သို့ အစဉ်လျှောက်သော။ တေန တေနေဝါတိ၊ ကား။ [ကျမ်း ၈၉] နိစ္စာဒီသု၊ နိစ္စနိမိတ် အစရှိသည်တို့တွင်။ ယံ ယံ၊ အကြင် အကြင် နိမိတ်ကို။ ပဟီနံ၊ ပယ်အပ်ပြီ။ တေန တေနေဝ နိမိတ္တေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အသ္မီတိ ဝိဂတန္တိ၊ ကား။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။ ဒိဋ္ဌိမာနဝသေန၊ ဒိဋ္ဌိမာန၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အသ္မီတိ၊ ငါဖြစ်၏ ဟူ၍။ ယံ မညိတံ၊ အကြင် အောက်မေ့၏။ တံ မညနံ၊ ထိုအောက်မေ့ခြင်းသည်။ ဝိဂတံ၊ ကင်း၏။ တမေဝတ္ထံ၊ ကိုပင်လျှင်။ “အယမဟသ္မီတိ န သမနုပဿာမီ”တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဝိဝရတိ၊ ၏။ ဝိစိကိစ္ဆာ ကထံကထာသလ္လန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဝိနယကုက္ကုစ္စဿာပိ၊ ဝိနယကုက္ကုစ္စ၏လည်း။ ကထံ ကထန္တိ၊ သို့လော သို့လော ဟူ၍။ ဝါ၊ အဘယ်သို့ အဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်း ဟူ၍။ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော၊ ဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိစိကိစ္ဆာပဒေန၊ ဝိစိကိစ္ဆာပုဒ်ဖြင့်။ ဝိသေသိတံ၊ ၏။ န ယုဇ္ဇတိ ဒေသနာတိ၊ ကား။ ဝိစိကိစ္ဆာယ၊ ၏။ ပဟာနေကဋ္ဌဘာဝတော၊ ဒိဋ္ဌိနှင့် ပယ်အပ်သောအားဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသော တူသော တည်ရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အယံ (ပေ ၂၃၂) ကထာ၊ သည်။ န ယုတ္တာ၊ မသင့်။
ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿာတိ၊ ကား။ ပဌမဇ္ဈာနသမင်္ဂိနော၊ ပဌမဈာန်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကာမရာဂဗျာပါဒါ ဝိသေသာယ သံဝတ္တန္တီတိ န ယုဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နီဝရဏေသု၊ တို့ကို။ အပ္ပဟီနေသု၊ မပယ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ပဌမဇ္ဈာနဿ၊ ၏။ ဥပစာရမ္ပိ၊ သည်လည်း။ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ မပြည့်စုံသေး၏။ ဈာနံ၊ သည်။ ပဂေဝ၊ အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိအံ့နည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမရာဂဗျာပါဒါ၊ တို့သည်။ ဝိသေသာယ၊ ထူးသော။ ဒုတိယဇ္ဈာနာယ၊ ဒုတိယဈာန်အကျိုးငှာ။ တစ်နည်း။ ဝိသေသာယ ဒုတိယဈာနာယ၊ ဒုတိယဈာန်အကျိုးငှာ။ (ဒုတိယဇ္ဈာနာယကား ဝိသေသာယ၏ အဖွင့်)။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ ကထာ၊ သည်။ န ယုတ္တာ၊ မသင့်။ ယထာလဒ္ဓဿ၊ အကြင် အကြင် ရအပ်သော။ ပဌမဇ္ဈာနဿ ပန၊ ၏ကား။ ဝါ၊ မှ။ (ဟာနာယ၌ စပ်)။ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပတ္တာ၊ ပရိယုဋ္ဌာန်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်သော။ ကာမရာဂဗျာပါဒါ၊ တို့သည်။ ဟာနာယ၊ ယုတ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ ဒေသနာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော ဝါရတို့၌။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ အဝိတက္ကသဟဂတာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သညာမနသိကာရာ နာမ၊ တို့မည်သည်ကား။ ဥပစာရေန၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ဒုတိယဇ္ဈာနဓမ္မာ၊ တို့တည်း။
အပြစ်ကို မြင်သဖြင့် ဝိတက်ကို စက်ဆုပ်ကုန်သော ဒုတိယဈာန်၏ နိစ္စာ စသော ဥပစာရဈာန်တရားတို့သည် ဝိတက်အာရုံ မရှိကုန်သေး၏ရှင့်။ ဒုတိယဈာန်တရားတို့သော်ကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိတော့အံ့နည်း။ ဝိတက်အာရုံ မရှိကုန်သည်သာတည်းဟူသော အလိုအားဖြင့် ‘အာရမ္မဏကရဏတ္ထော ဟေတ္ထ သဟဂတသဒ္ဒေါ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တစ်နည်းကား။ အဝိတက္ကသဟဂတဖြစ်သော သညာမနသိကာရ၏ အရဖြစ်သော သရုပ်ကို ဆိုပြီ။ ထိုပါဌ်၌ သဟဂတသဒ္ဒါသည် အဘယ်အနက်ရှိသနည်း။ တဗ္ဘာဝဝေါတိဏ္ဏ အစရှိသော အနက်ရှိသလော စောဒနာရှိရကား ‘အာရမ္မဏ။ လ။ သဒ္ဒေါ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဤအနုသန္ဓေအားဖြင့် ဟိသဒ္ဒါသည် ဝါကျာရမ္ဘတည်း။ ရှေးအနုသန္ဓေအားဖြင့်ကား ဒဠှီကရဏတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဧတ္ထ၊ ဤအဝိတက္ကသဟဂတာဟူသော ပါဠိ၌။ သဟဂတသဒ္ဒေါ၊ သည်။ အာရမ္မဏကရဏတ္ထော၊ အာရုံပြုခြင်း အနက်ရှိ၏။ ဟာနာယာတိ၊ ကား။ ပဌမဇ္ဈာနတော၊ မှ။ ပရိဟာနာယ၊ ယုတ်ခြင်းငှာ။ ဝိသေသာယာတိ၊ ကား။ ဒုတိယဇ္ဈာနာယ၊ ဒုတိယဈာန် အကျိုးငှာ။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော ဝါရတို့၌။ ဟာနန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝိသေသောတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဝိတက္ကဝိစာရသဟဂတာတိ၊ ကား။ ပဌမဇ္ဈာနဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ကာမာဝစရဓမ္မာ ဧဝ၊ တို့သာတည်း။ ဥပေက္ခာသုခသဟဂတာတိ၊ ကား။ ဥပစာရေန၊ နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဒုတိယဇ္ဈာနဓမ္မာ၊ တို့တည်း။
ဥပေက္ခာဆယ်ပါးတို့တွင် အဘယ်ဥပေက္ခာကို လိုအပ်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘တတြ။ လ။ အဓိပ္ပေတာ’ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
(ဟိကား ဝါကျာရမ္ဘ)။ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ ဥပေက္ခာတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတာ၊ ၏။ ပီတိသုခသဟဂတာတိ၊ ကား။ ဥပစာရေန၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ တတိယဇ္ဈာနဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိသဟဂတာတိ၊ ကား။ စတုတ္ထဇ္ဈာနဓမ္မာ၊ တို့တည်း။
(ပေ ၂၃၃) သညူပစာရာတိ၊ ကား။ ပဋုသညာကိစ္စံ၊ ထင်ရှားသော သညာကိစ္စကို။ ကရောန္တာ ဧဝ၊ ပြုတတ်သည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ယေ ကေစိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ စိတ္တုပ္ပါဒါ၊ တို့သည်။ “အာကိဉ္စညာယတနဓမ္မာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ သညာဝေဒယိတနိရောဓ သဟဂတာတိ၊ ကား။ “သညာဝေဒယိတနိရောဓံ၊ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ခြင်းသို့။ ဝါ၊ ကို။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ကပ်၍။ ဝါ၊ ရောက်၍။ ဝါ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ ဝိဟရိဿာမိ၊ နေအံ့”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တဿ၊ ထိုသညာဝေဒယိတနိရောဓ၏။ ပရိကမ္မဝသေန၊ ပရိကံ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တဓမ္မာ၊ ဖြစ်သောတရားတို့တည်း။ တေ ပန ဓမ္မာ၊ တို့သည်ကား။ (သံဝတ္တန္တိ၌ စပ်)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယံ၊ ၌။ ဌိတေနေဝ၊ တည်သောသူသည်သာလျှင်။ ဝါ၊ တည်သဖြင့်သာလျှင်။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ၊ သို့။ ဝါ၊ ကို။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ၍။ ဝိဟရိတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ တတော၊ ထိုနေဝသညာနာသညာသမာပတ်မှ။ ပရိဟီနေန၊ ယုတ်သော သူသည်။ ဝါ၊ ယုတ်သဖြင့်။ န သက္ကာ၊ ကောင်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေဝသညာနာသညာယတန သမာပတ္တိယာ၊ မှ။ ဟာနာယ၊ ငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ န ယုတ္တာ၊ မသင့်။ ဝိသေသာယ၊ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ်ဟူသော အထူးဖြစ်ခြင်း အကျိုးငှာ။ သံဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဟာနာယ၊ လ။ ဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကလ္လတာပရိစိတန္တိ၊ ကား။ သမတ္ထဘာဝေန၊ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပရိစိတံ၊ လေ့ကျက်အပ်သော။ ယထာဝုတ္တသမာပတ္တီသု၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော သမာပတ်တို့၌။ ဝသိဘာဝေန၊ လေ့လာသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပရိစိတံ၊ သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အဘိနီဟာရံ ခမတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သေသံ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော စကားသည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ ပေါ်သလျှင်ကတည်း။
ဤသို့ အာဂမအားဖြင့် ယုတ္တိ အယုတ္တိအစီအရင်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ အာဂမ အနုဂမအားဖြင့် ယုတ္တိ အယုတ္တိအားဖြင့်လည်း ယုတ္တိဟာရလက္ခဏာကို ပြအံ့သောငှာ အကျိုးကို အရင်းပြုသဖြင့် အပြစ်ကို ဝေဖန်လိုရကား ‘အပိ စေတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
[ကျမ်း ၉၀] အပိ စ၊ တစ်နည်းကား။ ဧတ္ထ၊ ဤယုတ္တိဟာရ၌။ (ယုတ္တိတော ဝေဒိတဗ္ဗောသို့ ဆိုက်)။ အပ္ပဋိက္ကူလသညာမုခေန၊ စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ် မရှိဟူသော သညာကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ကာမစ္ဆန္ဒော၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ လှည့်ပတ်တတ်၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပဋိက္ကူလသညာပတိရူပတာယ၊ စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ်ရှိ၏ဟူသော အမှတ်ကို ပြုသော အဟန်ဖြင့်။ ဝါ၊ ပြုသော အတုဖြင့်။ ဗျာပါဒေါ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ (အပ္ပဋိက္ကူလသညာဖြင့် ကာမဆန္ဒဖြစ်တတ်၏။ ပဋိက္ကူလသညာကို ပြုယောင်ဖြင့် အမျက်ထွက်တတ်၏ ဟူလိုသော်)။ သမာဓိမုခေန၊ ဖြင့်။ ထိနမိဒ္ဓံ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ (သမာဓိကြောင့် ထိနမိဒ္ဓ ဖြစ်တတ်၏ ဟူလိုသော်)။ ဝီရိယာရမ္ဘမုခေန၊ လုံ့လအားထုတ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ (ဝီရိယလွန်သဖြင့် ဥဒ္ဓစ္စဖြစ်တတ်သည် ဟူလိုသော်)။ သိက္ခာကာမတာမုခေန၊ သိက္ခာကို အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ (ပေ ၂၃၄) ကုက္ကုစ္စံ၊ အလို့လို့သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဥဘယပက္ခသန္တီရဏမုခေန၊ နှစ်ပါးသောအဖို့ကို စုံစမ်းခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌသမုပေက္ခနမုခေန၊ ဣဋ္ဌာရုံ အနိဋ္ဌာရုံကို လျစ်လျူရှုခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သမ္မောဟော၊ တွေဝေခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ (ကောင်းသည် မကောင်းသည်ကို အမှတ်မဲ့ပြုသဖြင့် မောဟဖြစ်တတ်သည် ဟူလိုသော်)။ အတ္တညုတာမုခေန၊ ငါးပါးသော ပဓာနိယင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော မိမိကိုယ်ကို သိခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အတ္တနိ၊ ၌။ အပရိဘဝေန၊ မပျက်စီးခြင်းဖြင့်။ မာနော၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဝီမံသာမုခေန၊ စုံစမ်းခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဟေတုပဋိရူပကပရိဂ္ဂဟေန၊ အကြောင်းနှင့် တူသည်ကို သိမ်းဆည်းသဖြင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဝိရတ္တတာပတိရူပကေန၊ တပ်ခြင်းကင်းသော အဟန်ဖြင့်။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ အဒယာပန္နတာ၊ သနားခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အနုညာတပဋိသေဝနပဋိရူပတာယ၊ ဘုရားခွင့်ပြုတော်မူသည်ကို မှီဝဲသော အဟန်ဖြင့်။ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ၊ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို ခံစားခြင်းနှင့် ယှဉ်ခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိပတိရူပတာယ၊ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ၏ စင်ခြင်းကို ပြုသော အဟန်ဖြင့်။ အသံဝိဘာဂသီလတာ၊ ဝေဖန်ခွဲခြမ်းလေ့ မရှိသော အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သံဝိဘာဂသီလတာပတိရူပတာယ၊ ဝေဖန်ခွဲခြမ်းခြင်း အလေ့ကို ပြုသောအဟန်ဖြင့်။ မိစ္ဆာဇီဝေါ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အသံသဂ္ဂဝိဟာရိတာပတိရူပတာယ၊ မရောနှောသောအားဖြင့် နေလေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ အသင်္ဂဟသီလတာ၊ သင်္ဂြိုဟ်ချီးမြှောက်ခြင်းကို ပြုလေ့မရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သင်္ဂဟသီလတာပတိရူပတာယ၊ သင်္ဂြိုဟ်ချီးမြှောက်ခြင်း အလေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ အနနုလောမိကသံသဂ္ဂေါ၊ တရားနှင့် မလျော်သော ရောရှက်နှီးနှောခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သစ္စဝါဒိတာပတိရူပတာယ၊ အမှန်ကို ဆိုလေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ ပိသုဏဝါစာ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အပိသုဏဝါဒိတာပတိရူပတာယ၊ မချောပစ်သော စကားကို ဆိုသော အဟန်ဖြင့်။ အနတ္ထကာမတာ၊ အကျိုးကို အလိုမရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပိယဝါဒိတာပတိရူပတာယ၊ ချစ်ဖွယ်သော စကားကို ဆိုလေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ စာဋုကမျတာ၊ လူတို့အား ရိုသေနှိမ့်ချသော အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ မိတဘာဏိတာပတိရူပတာယ၊ နှိုင်းယှဉ် ဆင်ခြင်၍ ဆိုသော အဟန်ဖြင့်။ အသမ္မောဒနသီလတာ၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ပြောလေ့မရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သမ္မောဒနသီလတာပတိရူပတာယ၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ပြောဟောသော အလေ့ရှိသော (ပေ ၂၃၅) အဟန်ဖြင့်။ မာယာ သာဌေယျံ၊ လှည့်ပတ်ခြင်း စဉ်းလဲစဉ်းစားပြုခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ နိဂ္ဂယှဝါဒိတာပတိရူပတာယ၊ နှိပ်၍ ဆိုလေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ ဖရုသဝါစတာ၊ ကြမ်းကြုတ်သော စကားရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပါပဂရဟိတာပတိရူပတာယ၊ မကောင်းမှုကို ကဲ့ရဲ့လေ့ရှိသော အဟန်ဖြင့်။ ပရဝဇ္ဇာနုပဿိကာ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ အပြစ်ကို ရှုလေ့ရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ကုလာနုဒ္ဒယတာပတိရူပတာယ၊ အမျိုးကို သနားစောင့်ရှောက်သော အဟန်ဖြင့်။ ကုလမစ္ဆရိယံ၊ အမျိုး၌ ဝန်တိုခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အာဝါသစိရဋ္ဌိတိကာမတာမုခေန၊ ကျောင်းနေရာ၏ ကြာမြင့်စွာ တည်ခြင်းကို အလိုရှိသည်၏အဖြစ်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အာဝါသမစ္ဆရိယံ၊ နေရာကျောင်း၌ ဝန်တိုခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဓမ္မပရိဗန္ဓပရိဟရဏမုခေန၊ တရား၏ဘေးရန်ကို ပယ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဓမ္မမစ္ဆရိယံ၊ တရား၌ ဝန်တိုခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဓမ္မဒေသနာဘိရတိမုခေန၊ တရားဟောခြင်း၌ အလွန်မွေ့လျော်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဘဿာရာမတာ၊ စကားပြောဟောခြင်း၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အဖရုသဝါစတာဂဏာနုဂ္ဂဟကရဏမုခေန၊ မကြမ်းကြုတ်သော စကားရှိသည်၏အဖြစ် ဂိုဏ်းအား ချီးမြှောက်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သင်္ဂဏိကာရာမတာ၊ အပေါင်းအဖော်၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပုညကာမတာပတိရူပတာယ၊ ကောင်းမှုကို အလိုရှိသော အဟန်ဖြင့်။ ကမ္မာရာမတာ၊ အမှု၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သံဝေဂပတိရူပေန၊ ထိတ်လန့်သော အဟန်ဖြင့်။ စိတ္တသန္တာပေါ၊ စိတ်၏ပူပန်ခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သဒ္ဓါလုတာပတိရူပတာယ၊ သဒ္ဓါခြင်းများသော အဟန်ဖြင့်။ အပရိက္ခတာ၊ မစူးစမ်း မဆင်ခြင်သော အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဝီမံသနာပတိရူပေန၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်သော အဟန်ဖြင့်။ အဿဒ္ဓိယံ၊ မယုံကြည်ခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အတ္တာဓိပတေယျပတိရူပေန၊ မိမိကိုယ်ကို အကြီးပြုသော အဟန်ဖြင့်။ ဂရူနံ၊ အလေးပြုအပ်သော ဆရာတို့၏။ အနုသာသနိယာ၊ အဆုံးအမကို။ အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိတာ၊ အရိုအသေ မယူသော အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဓမ္မာဓိပတေယျပတိရူပေန၊ တရားကို အကြီးပြုသော အဟန်ဖြင့်။ သဗြဟ္မစာရီသု၊ သတင်းသုံးဖော်တို့၌။ အဂါရဝံ၊ မရိုသေခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ လောကာဓိပတေယျပတိရူပေန၊ လောကကို အကြီးပြုသော အဟန်ဖြင့်။ အတ္တနိ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဓမ္မေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပရိဘဝေါ၊ ဖျက်ဆီးခြင်းသည်။ ဝါ၊ နှိပ်စက်ခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ မေတ္တာယနာမုခေန၊ ချစ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝါ၊ မေတ္တာကို ဖြစ်စေခြင်းကို အရင်းပြု (ပေ ၂၃၆) သဖြင့်။ ရာဂေါ၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ကရုဏာယနာပတိရူပေန၊ သနားခြင်းကို ဖြစ်စေသော အဟန်ဖြင့်။ သောကော၊ သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ မုဒိတာဝိဟာရပတိရူပေန၊ မုဒိတာ ပြင်းနေသော အဟန်ဖြင့်။ [ကျမ်း ၉၁] ပဟာသော၊ ရွှင်ခြင်းသည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဥပေက္ခာဝိဟာရပတိရူပေန၊ ဥပေက္ခာဖြင့် နေသော အဟန်ဖြင့်။ ကုသလေသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ၊ ချအပ်သော အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝေဉ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဂမပတိရူပက အဓိဂမပတိရူပကာဒီနမ္ပိ၊ အကြောင်း၏ အကျိုး၏အဟန် အစရှိသည်တို့၏လည်း။ ဝါ၊ အကြောင်း၏အတု အကျိုး၏အတု အစရှိသည်တို့၏လည်း။ (သဘာဝေါ၌ စပ်)။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဝဉ္စနသဘာဝေါ၊ လှည့်ပတ်ခြင်း သဘောကို။ ယုတ္တိတော၊ အားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဂမာနုသာရေန၊ အကြောင်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ယုတ္တိဂဝေသနာ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ ကားအပြီးတည်း။
ယုတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၄၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
စာပိုဒ် ၂၂။ တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရောတိ အာဒိ၊ သည်။ ပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။
ထိုပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်း၌ အဝိဇ္ဇာကို အစမူလပြု၍ အဘယ့်ကြောင့် ပဒဋ္ဌာန်ကို ထုတ်သနည်းဟု လီနန္တရစောဒနာ ရှိရာသောကြောင့် ထိုလီနန္တရစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်း၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣဒံ၊ ဤတရားသည်။ ဣမဿ၊ ဤတရား၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ နီးစွာသော အကြောင်းတည်း။ ဣဒံ၊ သည်။ ဣမဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနဘူတဓမ္မဝိဘာဝနလက္ခဏော၊ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော တရားတို့ကို ထင်စွာပြခြင်း လက္ခဏာရှိသော ဟာရသည်။ ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဝတ္တိယာ၊ ဝဋ်တရား၏။ မူလဘူတံ၊ သော။ အဝိဇ္ဇံ၊ ကို။ အာဒိံ ကတွာ၊ အစပြု၍။ သဘာဝဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနံ အာသန္နကာရဏံ၊ နီးစွာသော အကြောင်းကို။ နိဒ္ဓါရေန္တော၊ ထုတ်စေတော်မူသော အရှင်မဟာကစ္စည်းထေရ်သည်။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ သဘာဝံ၊ ကို။ “သဗ္ဗ။ လ။ အဝိဇ္ဇာ”တိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ “သဗ္ဗ။ လ။ အဝိဇ္ဇာ”တိ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတေန သဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ အဝိပရီတသဘာဝေါ၊ မဖောက်မပြန် မှန်သောသဘောကို။ န သမ္ပဋိဝိဇ္ဈီယတိ၊ ထိုးထွင်း၍ မသိအပ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော သဘာဝေါ၊ သည်။ သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓော၊ မည်၏။ ဧတိဿာ အဝိဇ္ဇာယ၊ အား။ သော၊ ထိုအလုံးစုံသော တရားတို့၏ မဖောက်မပြန် မှန်သောသဘောကို ထိုးထွင်း၍ မသိနိုင်ကြောင်းဟု ဆိုအပ်သော။ လက္ခဏံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ တထာ၊ ထိုသဗ္ဗဓမ္မယာထာဝသမ္ပဋိဝေဓလက္ခဏာဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်၌ ‘သဗ္ဗေသံ ဓမ္မာနံ အဝိပရီတသဘာဝေါ န သမ္ပ (ပေ ၂၃၇) ဋိဝိဇ္ဈီယတိ ဧတေနာတိ သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓော’ဟူသော ကရဏသာဓန၏အစွမ်းအားဖြင့် ‘သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓော’၏အရ အဝိဇ္ဇာပင် ဖြစ်ခဲ့၏။ ယင်းသို့ဆိုသော် ‘သော လက္ခဏံ’ ဟူသော သမာသ်ပုဒ်၏ ဧတိဿာဟူသော အညပုဒ်၏အရ အထူးအခြား အပြားမရှိခဲ့။ ဗဟုဗ္ဗီဟိသဘောလည်း သမာသ်ပုဒ်၏အရ တခြား။ အညပုဒ်၏အရ တစ်ပါးဖြစ်မြဲ ဖြစ်ခဲ့။ အဝိဇ္ဇာသည်ပင် အဝိဇ္ဇာ၏ လက္ခဏာအဘယ်သို့ ဖြစ်ကောင်းအံ့နည်းဟူမူကား ထင်ရှားသော သဒ္ဒတ္ထ၏အဖြစ်။ မထင်ရှားသော သဒ္ဒတ္ထ၏အဖြစ်ဖြင့် လက္ခဏလက္ခိတဗ္ဗ မဖြစ်သင့်ပါသောကြောင့် အဝိဇ္ဇာသည်ပင် အဝိဇ္ဇာ၏ လက္ခဏာဖြစ်ပါ၏။ ထိုစကားသင့်၏။ အဝိဇ္ဇာဟူသော သဒ္ဒတ္ထ၏အစွမ်းအားဖြင့် မထင်ရှားသော အဝိဇ္ဇာသည် လက္ခိတဗ္ဗဖြစ်၏။ သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝအသမ္ပဋိဝေဓလက္ခဏာဟူသော သဒ္ဒတ္ထ၏အဖြစ်ဖြင့် ထင်ရှားသော အဝိဇ္ဇာသည် လက္ခဏာဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ထိုဆိုအပ်သော စကားသည် သင့်မြတ်၏။ အဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူမူကား အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကလက္ခဏော ကုသလောကဲ့သို့တည်း။ ထို့ကြောင့် မူလဋီကာ၌ ‘အနဝဇ္ဇာ စ တေ သုခဝိပါကာ စာတိ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကာ၊ လက္ခိယန္တိ ဧတေနာတိ လက္ခဏံ၊ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကလက္ခဏံ ဧတေသန္တိ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကလက္ခဏာ၊ နနု တေ ဧဝံ ကုသလာ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကာ၊ ကထံ တေ သယမေဝ အတ္တနော လက္ခဏံ ဟောန္တီတိ ဝိညာတာဝိညာတသဒ္ဒတ္ထဘာဝေန လက္ခဏလက္ခိတဗ္ဗဘာဝယုတ္တိတော၊ ကုသလသဒ္ဒဝသေန ဟိ အဝိညာတာ ကုသလာ လက္ခိတဗ္ဗာ ဟောန္တိ၊ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကသဒ္ဒတ္ထဘာဝေန ဝိညာတာ လက္ခဏန္တိ ယုတ္တိမေတံ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဧတေန၊ ဤပါဌ်ဖြင့်။ ဓမ္မသဘာဝပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ၊ တရားသဘောကို ဖုံးလွှမ်းခြင်း လက္ခဏာရှိသော တရားသည်။ အဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ဓမ္မသဘာဝပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ၊ တရားသဘောကို ဖုံးလွှမ်းခြင်း လက္ခဏာရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ပဋိဝေဓော၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း။ သမ္ပဋိဝေဓော၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း။ တဿ၊ ထိုကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း၏။ ပဋိပက္ခော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတည်း။ အသမ္ပဋိဝေဓော၊ မည်၏။ ကတ္ထ ပန၊ အဘယ်၌ကား။ သမ္ပဋိဝေဓဿ၊ ၏။ သော ပဋိပက္ခော၊ ထိုဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားသည်။ ဟောတိ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗ။ လ။ လက္ခဏာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ သမ္ပဋိဝေဓ၏ ပဋိပက္ခတရား၏ အရကား အလုံးစုံသော တရားတို့၏ မဖောက်မပြန် မှန်သောတရားသဘောသာတည်း။ ထို့ကြောင့် ‘ကတ္ထ ပန သော သမ္ပဋိဝေဓဿ ပဋိပက္ခောတိ အာဟ၊ သဗ္ဗဓမ္မယာထာဝါတိ’ဟူ၍သာ ဆိုအပ်လျက် တစ်ပုဒ်တည်းဖြစ်၍ ‘သဗ္ဗ။ လ။ လက္ခဏာတိ’ဟု ဆိုပါလေသည်။
အဝိဇ္ဇာသည် ဝိပလ္လာသတရားတို့၌သာ တွေဝေသည် မဟုတ်။ အလှမ်းဆုံးသော တရားတို့၌ပင် တွေဝေ၏။ ယင်းသို့လျက် ‘တဿ ဝိပလ္လာသဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဝိပလ္လာသတို့ကိုသာ အဝိဇ္ဇာ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဟု ကစ္စည်းမဟာထေရ် ဆိုတော်မူလေသည်ကား မသင့်လေဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာ (ပေ ၂၃၈) ကို ပယ်ခြင်းငှာ ‘ယသ္မာ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အသုဘေ၊ ၌။ သုဘံ၊ တည်း။ ဣတိ အာဒိ ဝိပလ္လာသေ၊ ဤသို့ အစရှိသော ဝိပလ္လာသသည်။ သတိ၊ သော်။ တတ္ထ၊ ထိုသဘောတရားတို့၌။ သမ္မောဟော၊ သည်။ ဥပရူပရိ၊ အဆင့်ဆင့်။ ဇာယတိ ယေဝ၊ သာတည်း။ န ဟာယတိ၊ မဆုတ်ယုတ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဿာ ဝိပလ္လာသာ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပိယရူပံ သာတရူပန္တိ၊ ကား။ ပိယာယိတဗ္ဗဇာတိယဉ္စ၊ ချစ်အပ်သော သဘောရှိသော တရားသည်လည်းကောင်း။ ဣဋ္ဌဇာတိယဉ္စ၊ အလိုရှိအပ်သော သဘောရှိသော တရားသည်လည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဟိ၊ စွ။ “ယံ လောကေ။ လ။ ဥပ္ပဇ္ဇတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “လောကေ၊ လောက၌။ ယံ ပိယရူပံ၊ အကြင်ချစ်အပ်သော သဘောသည်လည်းကောင်း။ ယံ သာတရူပဉ္စ၊ အကြင်သာယာအပ် အလိုရှိအပ်သော သဘောသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤချစ်အပ် သာယာအပ် အလိုရှိအပ်သော သဘောတရား၌။ ဧသာ တဏှာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏”။ အဒိန္နာဒါနန္တိ၊ ကား။ အဒိန္နာဒါနစေတနာ၊ သည်။
ထိုအဒိန္နဒါန်စေတနာသည် အဘယ့်ကြောင့် လောက၏ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်သနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘သာ ဟိ’စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုအဒိန္နာဒါန် စေတနာသည်။ ဧကဝါရံ၊ တစ်ကြိမ်။ ဥပ္ပန္နာပိ၊ ဖြစ်သော်လည်း။ အနာဒီနဝဒဿိတာယ၊ အပြစ်ကို မြင်လေ့ ရှုလေ့ မရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ လောဘဿ၊ ၏။ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ၊ ထိုလောက၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပါဠိ၌ လောဘ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကိုသာ ဆိုခဲ့၏။ ဒေါသ မောဟတို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ကို မဆို၊ မရသင့်သလော။ အဘယ်သို့ သိရ မှတ်ရပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဒေါသဿ။ လ။ ဝေဒိတဗ္ဗော’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အဓိပ္ပာယ်ကား တစ်ကြိမ်ဖြစ်သော်လည်း ပါဏာတိပါတစေတနာသည် ရန်ကို ပွားများ စေတတ်သောကြောင့် ဒေါသဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်၏။ တစ်ကြိမ်ဖြစ်သော်လည်း မိစ္ဆာပဋိပဒါသည် မောဟဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ပါဠိ၌ မဆိုသော်လည်း နည်းအားဖြင့် ဒေါသမောဟတို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ကို ထုတ်အပ်၏ ဟူလိုသော်။
ဒေါသဿ၊ ၏။ ပါဏာတိပါတော၊ ပါဏာတိပါတစေတနာသည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ မောဟဿ၊ ၏။ မိစ္ဆာပဋိပဒါ၊ မေ့လျော့ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းသည်။ ဝါ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဧတ္ထာပိ၊ ဤဒေါသ မောဟတို့၌လည်း။ ဣမိနာဝ နယေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏလက္ခဏာတိ၊ ကား။ နိမိတ္တာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ၊ ဣတ္ထိနိမိတ် ပုရိသနိမိတ်ကိုယူခြင်း လက်ခြေပုံစံ ပြုံးရယ်ခြင်း ပြောဟောခြင်း အစရှိသော အခြင်းအရာကို ယူခြင်း လက္ခဏာရှိ၏။ ဖဿပစ္စယတာဝ၊ ဖဿလျှင် အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်သည်သာလျှင်။ သုခသညာယ၊ ဒုက္ခ၌ သုခဟု မှတ်သောသညာ၏။ ဖဿဿ ဥပဂမနလက္ခဏတာ၊ ဖဿဖြင့် အာရုံသို့ ကပ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဟိ၊ စွ။ “ဖုဋ္ဌော သ (ပေ ၂၃၉) ဉ္ဇာနာတီ”တိ၊ ဟူ၍။ [ကျမ်း ၉၂] ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ဖုဋ္ဌော၊ တွေ့သည်ဖြစ်၍။ သဉ္ဇာနာတိ၊ အမှတ်ပြု၍ သိ၏”။ အဿာဒေါတိ၊ ကား။ တဏှာ၊ သည်။ ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တာနိ၊ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်း ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့သည်။ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ သင်္ခတလက္ခဏာမည်ကုန်၏။
အဘယ့်ကြောင့် နိစ္စသညာ၏ ဝိညာဉ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသနည်း။ အလုံးစုံသော သင်္ခတရားတို့သည်ပင် ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော ဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဖြေလိုပယ်လို၍ ‘ယေဘုယျေန’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ နိစ္စဂ္ဂဟဏံ၊ နိစ္စဟူ၍ ယူခြင်း စွဲလမ်းခြင်းသည်။ ဝိညာဏဓီနံ၊ ဝိညာဉ်နှင့်စပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိစ္စသညာယ၊ ၏။ (တာ၌ စပ်)။ ဝိညာဏပဒဋ္ဌာနတာ၊ ဝိညာဉ်လျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ သော ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ တံယေဝ ဝိညာဏံ၊ ကိုသာလျှင်။ သန္ဓာဝတိ၊ တစ်ဘဝမှသည် တစ်ဘဝသို့ သွား၏ဟူ၍။ သံသရတိ၊ အဖန်တလဲလဲသွားခြင်း လာခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့် ကျင်လည်၏ဟူ၍။ သရသိ၊ အောက်မေ့လော။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိညာဏဝိသယမေဝ၊ ဝိညာဉ်လျှင်အာရုံရှိသည်သာ ဖြစ်သော။ အတ္တနော၊ ၏။ နိစ္စဂါဟံ၊ မြဲ၏ဟု ယူခြင်းကို။ ပဝေဒေသိ၊ ဟောကြားတော်မူ၏။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ အနိစ္စတာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒုက္ခတာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ယဒိ သုဒိဋ္ဌာ၊ အကယ်၍ ကောင်းစွာ မြင်အပ်သည်ဖြစ်အံ့။ အတ္တသညာ၊ သည်။ အနဝကာသာ၊ အရာမဟုတ်။ ဝါ၊ အခွင့်မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အနိစ္စ၊ လ။ အတ္တသညာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “ယဒနိစ္စံ၊ လ။ တဒနတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ယံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ အနိစ္စံ၊ အမြဲမရှိ။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ အနတ္တာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏”။
ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ အရူပဓမ္မေသု၊ နာမ်တရားတို့၌။ အတ္တာဘိနိဝေသော၊ အတ္တဟူ၍နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဿာ နာမကာယော ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သဗ္ဗံ နေယျန္တိ၊ ကား။ စတ္တာရိ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ ကသ္မာ၊ ကား။ စတုသစ္စဝိနိမုတ္တဿ၊ သော။ နေယျဿ၊ သိအပ်သော တရား၏။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဥဒ္ဓစ္စဝိက္ခမ္ဘနံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကို ခွာခြင်းသည်။ စိတ္တဝိက္ခေပပဋိသံဟရဏံ၊ စိတ်၏ပြန့်လွင့်ခြင်းကို ကောင်းစွာ ဖျောက်ခြင်း မည်၏။ အသုဘာတိ၊ ကား။ အသုဘာနုပဿနာ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တဘူတာ၊ ပဋိဘာဂနိမိတ်ဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သော။ အသုဘာ ဧဝ၊ အသုဘအာရုံတို့သည်သာလျှင်တည်း။ သမထဿ၊ ၏။ တဏှာပဋိပက္ခတ္တာ၊ တဏှာ၏ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အသုဘာ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အဘိဇ္ဈာယ၊ ၏။ တနုကရဏတော၊ ခေါင်းပါးခြင်းကို ပြုတတ်သောကြောင့်။ အဒိန္နာဒါနာဝေရမဏီ၊ အဒိန္နာဒါန်မှကြဉ်ခြင်းကို။ အလောဘဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ဗျာပါဒဿ၊ ၏။ တနုကရဏတော၊ ကြောင့်။ ပါဏာတိပါတာဝေရမဏီ၊ ကို။ အဒေါသဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
ဝတ္ထုဟူသည် ညေယျဓမ္မဖြစ်ရကား ‘ဝတ္ထု၊ လ၊ သံပဋိဝေဓော’ဟု မိန့်သော်။
ဝိသယသဘာဝပဋိဝေဓော၊ အာရုံ၏ သဘောကို (ပေ၂၄၀) ထိုးထွင်းခြင်းသည်။ ဝတ္ထုအဝိပ္ပဋိပတ္တိ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ ဝတ္ထုအဝိပ္ပဋိပတ္တိ၊ ဟူသည်။ ဝိသယသဘာဝပဋိဝေဓော၊ အာရုံ၏ သဘောကို ထိုးထွင်းခြင်းတည်း။
သဟပဋိပတ္တိဟူသည် အဘယ်နည်း။ အလုံးစုံသော သယပဋိပတ္တိပင်လော။ စုဒ်ရှိရာသောကြောင့် ဤ၌ လိုအပ်သော သမ္မာပဋိပတ္တိကိုပြခြင်းငှာ ‘သမ္မာ၊ လ၊ သံပါဒနံ’ဟု မိန့်သော်။
သီလသမာဓိသမ္ပဒါနံ၊ သီလသမာဓိတို့၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်။ သမ္မာပဋိပတ္တိ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ သမ္ပာပဋိပတ္တိ၊ ဟူသည်။ သီလသမာဓိသမ္ပဒါနံ၊ တည်း။
တဿ နိဗ္ဗိဒါ ပဒဋ္ဌာနံဟူ၍ ဆိုအပ်သော နိဗ္ဗိဒါဟူသည် အဘယ်နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘နိဗ္ဗိဒါ’အစရှိသော ပါဌ်ကိုမိန့်သတည်း။
ပရိတဿနာတည်းဟူသော အနဘိရတိသည် နိဗ္ဗိဒါမည်သလော။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဉာဏေန’ဟု အထူးပြုသတည်း။
ဉာဏေန၊ ဖြင့်။ အနဘိရတိ၊ ငြီးငွေ့ခြင်းသည်။ နိဗ္ဗိဒါ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တထာပဝတ္တံ၊ ထိုသို့ငြီးငွေ့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော။ ဉာဏမေဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ နိဗ္ဗိဒါ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ နိဗ္ဗိဒါ၊ ဒါဟူသည်။ ဉာဏေန၊ ဖြင့်။ အနဘိရတိ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ တထာပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏမေဝ၊ သာတည်း။
ဒုက္ခဝေဒနာသာ ဒုက္ခသညာ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်ကောင်းသည်မဟုတ်တုံလော။ အသို့မူ၍ ‘တဿာ ဝေဒနာ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟုသာ မိန့်ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘သဗ္ဗာပိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သဗ္ဗာပိ၊ သော။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဘာဝတော၊ ဒုက္ခဒုက္ခအဖြစ်အစရှိသောအဖြစ်အားဖြင့်။ ဒုက္ခံ၊ မည်၏။ ဣတိ ကတွာ၊ ဤသို့နှလုံးပြု၍။ “ဒုက္ခသညာယ၊ ၏။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဓမ္မသညာတိ၊ ကား။ ဓမ္မမတ္တန္တိ၊ ပရမတ္ထသဘောမျှသာတည်းဟူ၍။ ပဝတ္တာ၊ သော။ သညာ၊ တည်း။
သတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ ကာယေ၊ ရူပကာယ၌။ အဝီတရာဂတာ၊ မကင်းသော ရာဂရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ အဇ္ဈတ္တိကာယတနာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သတ္တဝါတို့၏ကာယ၌ ရာဂမကင်းသည်၏အဖြစ်သည် ငါးပါးသော အဇ္ဈတ္တိကာယတနတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ယင်းသို့ဖြစ်သော် ငါးပါးသော ရုပ်ဣန္ဒြေတို့သည် ကာယရာဂ၏ပဒဋ္ဌာန်သာ မဖြစ်ကောင်းပါသလော။ အရှင်မဟာ ကစ္စည်းသည်လည်း ကာယရာဂဿ ပဒဋ္ဌာနံဟု မဆို၊ ရူပရာဂဿ ပဒဋ္ဌာနံဟူ၍သာ ဆိုပါသည် မဟုတ်ကုန်လော။ ဆရာစကား အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ကာယော ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ကာယော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ ရူပန္တိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဈာနနိဿယဘူတေ၊ ဈာန်၏မှီရာဖြစ်၍ဖြစ်သော။ မနာယတနေ စ၊ ၌လည်း။ နိကန္တိ၊ ဘဝ၌တပ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဠာယတနံ ဘဝရာဂဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧဒိသံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ရူပံ၊ သည်။ မာနိဗ္ဗတ္တတု၊ မဖြစ်စေသတည်း။ ဧဒိသီ၊ သော။ ဝေဒနာ၊ သည်။ မာ နိဗ္ဗတ္တတု၊ တည်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ရူပါဒိအဘိနန္ဒနာ၊ ရုပ်အစရှိသည်တို့၌ အလွန်တပ်နှစ်သက်ခြင်းသည်။ နိဗ္ဗတ္တဘဝါနုပဿိတာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ပြီးပြီးသော ဘဝကို အဖန်တလဲ (ပေ၂၄၁) လဲ ရှုလေ့ရှိသောသူ၏ အဖြစ်မည်၏။ ဉာဏဒဿနဿာတိ၊ ကား။ ကမ္မဿကတဉာဏဒဿနဿ၊ ကံသာလျှင် ဥစ္စာရှိ၏ဟု ဖြစ်သောဉာဏ်အမြင်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အလုံးစုံသော သူတို့၏ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိသည်ပင် ကမ္မဿကတာဉာဏ်အမြင်၏ ပဒဋ္ဌာန်ချည်းဖြစ်သလောဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယောနိသော’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
(ဟိကား ဝါကျာရမ္ဘ)။ ယောနိသော၊ အသင့်အားဖြင့်။ မနသိကာရဝတော၊ နှလုံးသွင်းခြင်းရှိသော သူ၏။ ဝါ၊ အား။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၊ သည်။ ကမ္မဿကတဉာဏဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယောနိသော၊ မသင့်သောအားဖြင့်။ ဥမ္မုဇ္ဇန္တဿ၊ နှလုံးသွင်းသောသူ၏။ ဝါ၊ အား။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၊ သည်။ ကမ္မဿကတဉာဏဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။
ထိုအသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းသောသူ၏ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၏ ကမ္မဿကတာဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်။ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးမသွင်းသောသူ၏ ပုဗ္ဗေနိဝါဿာနုဿတိ၏ ကမ္မဿတတာဉာဏ်၏ အကြောင်းမဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သက်သေအကြောင်းဖြင့် သိရပါအံ့နည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလိုပယ်လိုနစ်စေလို၍ ‘ဣမဿ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣမဿ စ အတ္ထဿ၊ ကိုလည်း။ ဝိဘာဝနတ္ထံ၊ ထင်ရှားပြခြင်းငှာ။ မဟာနာရဒကဿပဇာတကဉ္စ၊ မဟာနာရဒကဿပဇာတ်ကိုလည်းကောင်း။ ဗြဟ္မဇာလေ၊ ဗြဟ္မဇာလသုတ်၌။ ဧကစ္စသဿတဝါဒေါ စ၊ ဧကစ္စသဿတဝါဒကိုလည်းကောင်း။ ဥဒါဟရိတဗ္ဗော၊ ဆောင်အပ်၏။ ဝါ၊ ထုတ်အပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းသော ဝိဒေဟမင်း၏သမီးဖြစ်သော ရုဇာမင်းသမီး၏ ဇာတိဿရဉာဏ်သည် ကမ္မဿကတာဉာဏ်၏ အကြောင်း ဖြစ်လေသတည်း။ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးမသွင်းသော ထိုဝိဒေဟမင်း၏ စစ်သူကြီးဖြစ်သော အဠာတအမတ်၏လည်းကောင်း။ ဗီဇကမည်သော ကျွန်၏လည်းကောင်း ဇာတိဿရဉာဏ်သည်ကား ကမ္မဿကတာ ဉာဏ်၏ အကြောင်း မဖြစ်လေသတည်း။
“ဩကပ္ပနလက္ခဏာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သဒ္ဓါပသာဒါနံ၊ သဒ္ဓါပသာဒတို့၏။ ဝိသေသံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ယင်းသို့ ပြသော် ပသာဒသည် သဒ္ဓါမှ တရားကို အဘီလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘သော ပန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သော ပန ပသာဒေါ၊ ကို။ သဒ္ဓါယယေဝ၊ ၏သာလျှင်။ အဝတ္ထာဝိသေသော၊ အခိုက်အတန့်အထူးဟူ၍။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သဒ္ဒဟနဝသေန၊ ယုံကြည်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာရမ္မဏဿ၊ ၏။ ဝါ၊ သို့။ ဩဂါဟဏံ နိစ္ဆယော၊ သက်ဝင်ခြင်း ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည်။ ဝါ၊ သက်ဝင်၍ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည်။ ဩကပ္ပနံ၊ မည်၏။ [ကျမ်း ၉၃] အသဒ္ဓိယာပဂမေန၊ မယုံကြည်ခြင်းမှကင်းသဖြင့်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အကာလုဿိယတာ၊ မနောက်ကျိသည်၏အဖြစ်သည်။ အနာဝိလတာ၊ မည်၏။ သဒ္ဒဟနမေဝ၊ ယုံကြည်ခြင်းသည်သာလျှင်။ အဘိပတ္ထိယနာ၊ မည်၏။ ပညာသဟိတော၊ ပညာနှင့်တကွဖြစ်သော။ အာယတနဂတော၊ ရတနာသုံးပါးလျှင်အာရုံရှိသော။ အဘိပ္ပသာဒေါ၊ အလွန်ကြည်ညိုခြင်းသည်။ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ၊ မည်၏။ (ပေ၂၄၂) အသမ္မောသော၊ မမေ့ခြင်းသည်။ အပိလာပနံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ နိမုဇ္ဇိတွာ၊ ငုပ်၍။ ဩဂါဟဏံ ဝိယ၊ သက်ဝင်သကဲ့သို့။ အာရမ္မဏဿ၊ သို့။ ဩဂါဟဏံ၊ သက်ဝင်ခြင်းသည်။ အပိလာပနံ၊ မည်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သဒ္ဓါနှင့်ပသာဒ၊ ပသာဒနှင့်သဒ္ဓါ၊ ဝီရိယနှင့်သမ္မပ္ပဓာန်။ သတိနှင့် သတိပဋ္ဌာန်။ သမာဓိနှင့်ဈာန်သည် တရားကိုယ်သရုပ်အားဖြင့် အထူးအပြား အခြားမဟုတ်တကား။ ယင်းသို့လျက် အဝေစ္စပ္ပသာဒသည် သဒ္ဓါ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ သဒ္ဓါသည် ပသာဒ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ သမ္မပ္ပဓာန်သည် ဝီရိယ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ သတိပဋ္ဌာန်သည် သတိ၏ ပဒဋ္ဌာန်။ ဈာန်သည် သမာဓိ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဟု ကစ္စည်း မြတ်စွာ မဟာထေရ် မိန့်လေသနည်း။ ပဒဋ္ဌာန ပဒဋ္ဌာနိက ဆန့်ခဲ့၏။ စောဒနာပုစ္ဆာရှိရာသည်ကို မြင်တော်မူ၍ ထိုစောဒနာပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသဒ္ဓါအစရှိသည်တို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ကို ဆိုရာ၌လည်း။ သဒ္ဓါဒီနံ၊ တို့၏။ (ပဒဋ္ဌာနံ၌ စပ်)။ ပသာဒသဒ္ဓါသမ္မပ္ပဓာနသတိပဋ္ဌာနဈာနင်္ဂါနိ၊ ပသာဒ သဒ္ဓါ သမ္မပ္ပဓာန် သတိပဋ္ဌာန် ဈာန်တို့သည်။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒန္တေန၊ ဆိုတော်မူသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ အဝတ္ထာဝိသေသဝသေန၊ အခိုက်အတန့်အထူး၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေါ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အဝတ္ထာအထူးနှင့် ကင်း၍ သဘောအားဖြင့်သာ ပြီးသောပဒဋ္ဌာန်ကို ပြတော်မူလိုရကား သတိသမာဓီနံ ဝါ’စသည်ကို မိန့်သော်။
ဝါ၊ ကား။ သတိသမာဓီနံ၊ တို့၏။ (ပဒဋ္ဌာန်သို့ သွား)။ ကာယာဒယော၊ ရူပကာယ အစရှိသည်တို့ကို။ သတိပဋ္ဌာနာတိ၊ ဟူ၍။ ဝိတက္ကာဒယော စ၊ တို့ကိုလည်း။ ဈာနာနီတိ၊ ဟူ၍။ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။
သံယောဇနီယေသု၊ သံယောဇဉ်၏အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အဿာဒါနုပဿိတာ၊ သာယာသောအားဖြင့် ရှုသည်၏ အဖြစ်သည်။ အဿာဒမနသိကာရော၊ မည်၏။ ပုနဗ္ဘဝဝိရောဟဏာတိ၊ ကား။ ပုနဗ္ဘဝါယ၊ ဘဝသစ်၏ ဖြစ်ခြင်းငှာ။ ဝိရောဟဏာ၊ ထောက်စေခြင်းသည်။ ပုနဗ္ဘဝနိဗ္ဗတ္တနာရဟတာ၊ ဘဝသစ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ ထိုက်သည်၏အဖြစ်သည်။ ဝိပါကဓမ္မတာ၊ အကျိုးပေးခြင်းသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဩပပစ္စယိကနိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏန္တိ၊ ကား။ ဥပပတ္တိဘဝဘာဝေန၊ ဥပပတ္တိဘဝ၏အဖြစ်ဖြင့်။ နိဗ္ဗတ္တနသဘာဝံ၊ ဖြစ်ခြင်းသဘောရှိ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ‘ဥပပတ္တိ ဧဝ ဩပပစ္စယံ၊ တဿ ဘာဝေါ ဩပပစ္စယိကံ’ဟူသော အနက်ကို ‘ဥပပတ္တိဘာဝေန’ပါဌ်ဖြင့် ပြသည်။
နာမကာယရူပကာယသင်္ဃာတလက္ခဏန္တိ၊ ကား။ အရူပရူပကာယာနံ၊ နာမကာယရူပကာယတို့၏။ သမူဟိတဘာဝံ၊ အပေါင်းဖြစ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ စက္ခာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ ဝဝတ္ထိတဘာဝေါ၊ ပိုင်းခြားအပ်သည်၏အဖြစ်သည်။ ဣန္ဒြိယဝဝတ္ထာနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ စက္ခုန္ဒြေ၏ ရူပါရုံကို မြင်ခြင်း။ သောတိန္ဒြေ၏ သဒ္ဒါရုံကို ကြားခြင်းအစရှိသည်ဖြင့် အသီးအသီး မြဲသော အာရုံကိစ္စရှိသည်၏အဖြစ်သည် ဣန္ဒြိယဝဝတ္တာန မည်၏ဟူလိုသော်။
ဩပပစ္စယိကန္တိ၊ ကား။ ဥပပတ္တိက္ခန္ဓနိဗ္ဗတ္တကံ၊ ဥပပတ္တိခန္ဓာကို ဖြစ်စေတတ်၏။ ဥပဓီတိ၊ ကား။ အတ္တဘာဝေါ၊ အတ္တဘောတည်း။ (ပေ၂၄၃) အတ္တနော၊ ၏။ ဝါ၊ သည်။ ပိယဿ၊ ချစ်အပ်သောသူ၏။ မရဏံ၊ ကို။ စိန္တေန္တဿ၊ ကြံသော။ ဗာလဿ၊ အား။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ သောကော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မရဏံ၊ ကို။ သောကဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ စေတသော၊ စိတ်၏။ သန္တာပေါ၊ ပူပန်ခြင်းသည်။ ဥဿုက္ကံ၊ မည်၏။ ဩဒဟနန္တိ၊ ကား။ အဝဒဟနံ၊ ပြင်းစွာ ပူလောင်ခြင်းတည်း။
ထိုအဝဒဟနကို ဖွင့်လိုရကား ‘အတ္တနော နိဿယဿ သန္တပနမေဝ’ကို ဆိုသတည်း။
အတ္တနော၊ ၏။ နိဿယဿ၊ မှီရာ၏။ သန္တပနမေဝ၊ ပူပန်ခြင်းလျှင်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဣမာနိ ဘဝင်္ဂါနိအစရှိသော စကားသည် အနုသန္ဓေမရှိ ဆိုလိုသောစကားသာ ဖြစ်လေသလောဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဘဝဿာတိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဘဝဿာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဘဝံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဣမာနီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဘဝဿ၊ ၏။ အင်္ဂါနိ စ၊ အကြောင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ ဘဝသင်္ခါတာနိ၊ ဘဝဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ အင်္ဂါနိ စ၊ အစိတ်တို့သည်လည်းကောင်း။ ဘဝင်္ဂါနိ၊ မည်ကုန်၏။
အဘယ်ကား ဘဝ၏အကြောင်း။ အဘယ်ကား ဘဝဟု ဆိုအပ်သော အစိတ်မည်ပါသနည်း။ အထူးမရှိဘဲလည်း နှစ်ချက်မဆိုတန်ဟု စောဒနာရှိရကား ‘တေသု’စသည်ကို မိန့်သော်။
တေသု၊ ထိုဘဝ၏အကြောင်း ဘဝဟုဆိုအပ်သော အစိတ်တို့တွင်။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ဘဝဿ၊ ၏။ အင်္ဂါနိ၊ အကြောင်းတို့တည်း။ ကမ္မဝိပါကဝဋ္ဋံ၊ ကမ္မဝဋ်ဝိပါကဝဋ်သည်။ ဘဝသင်္ခါတာနိ၊ ကုန်သော။ အင်္ဂါနိ၊ အစိတ်တို့တည်း။ သမဂ္ဂါနီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗာနိ၊ အလုံးစုံတို့သည်။ ခန္ဓာယတနာဒီနံ၊ တို့၏။ အပရာပရုပ္ပတ္တိသံသရဏံ၊ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်သော အားဖြင့် ကျင်လည်ခြင်းသည်။ တစ်နည်းကား။ အပရာပရုပ္ပတ္တိံ၊ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော။ သံသရဏံ၊ ကျင်လည်ခြင်းသည်။ ဝါ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ သံသာရော၊ မည်၏။ တဿ၊ ထိုသံသရာ၏။ ပုရိမပုရိမဇာတိနိပ္ဖန္နံ၊ ရှေးရှေးသောဘဝ၌ဖြစ်သော။ ကိလေသာဒိဝဋ္ဋံ၊ ကိလေသာအစရှိသော ဝဋ်သည်။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဘဝေါ သံသာရဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
နိရောဓသည် တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းကြောင့်မဖြစ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့လျက် ‘မဂ္ဂေါ နိရောဓဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ကစ္စည်းမဟာထေရ် ဆိုတော်မူလေသည်ကား မသင့်လေတကားဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေလို၍ ‘သမ္မာပကဟေတုဘာဝ’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
သမ္ပာပကဟေတုဘာဝံ၊ သမ္မာပကအကြောင်း၏အဖြစ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ရည်၍။ “မဂ္ဂေါ နိရောဓဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော နိရောဓကို အာရုံပြုသောအားဖြင့် ရောက်ကုန်သော ဗိုလ်ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်အစရှိသည်တို့၏ သမ္ပာပကအကြောင်းအားဖြင့် မဂ်သည် နိရောဓ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဟူပါလေသည်ဟူလိုသော်။
ကမ္မဋ္ဌာနောဂါဟကဿ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့ သက်ဝင်ခြင်း၏။ ဩတရဏဋ္ဌာနတာယ၊ သက်ရာဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဗဟုဿုတော၊ များသော အ (ပေ၂၄၄) ကြားအမြင်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တိတ္ထံ နာမ၊ မည်၏။ (‘တရတိ ဩတရတိ ဧတ္ထာတိ တိတ္ထံ’ဟူသော ဝစနတ္ထဖြင့် ဗဟုဿုတပုဂ္ဂိုလ်သည် တိတ္ထမည်၏ဟူလိုသော်)။ တဿ၊ ထိုများသော အကြားအမြင်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ သမ္မာပယိရုပါသနာ၊ ကောင်းစွာ ဆည်းကပ်ခြင်းသည်။ တိတ္ထညုတာ၊ မည်၏။ ဓမ္မူပသ ဉှိတံ၊ တရားနှင့်စပ်သော။ ပါမောဇ္ဇံ၊ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ ပီတံ နာမ၊ မည်၏။ သဗ္ဗာယဓမ္မဿဝနေန၊ လျောက်ပတ်သော တရားကို ကြားနာခြင်းဖြင့်။ တံ၊ ထိုပါမောဇ္ဇကို။ ဥပ္ပါဒေတွာ၊ ၍။ ကမ္မဋ္ဌာနဿ၊ ကို။ ဝါ၊ ဘာဝနာကို။ ဗြူဟနာ၊ ပွားစေခြင်းသည်။ ပီတညုတာ၊ မည်၏။ ဘာဝနာယ၊ ၏။ ထောကမ္ပိ၊ အတန်ငယ်မျှလည်း။ လယာပတ္တိယာ စ၊ တွန့်တိုခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဥဒ္ဓံပတ္တိယာ စ၊ ဥဒ္ဓစ္စအားဖြင့် ပြန့်လွင့်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဇာနနာ၊ သိခြင်းသည်။ ပတ္တညုတာ၊ မည်၏။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ ပဓာနိယင်္ဂေဟိ၊ ပဓာနိယအင်္ဂါတို့နှင့်။ သမာန္နာဂတဿ၊ သော။ အတ္တနော၊ ကို။ ဇာနနာ၊ သည်။ အတ္တညုတာ၊ မည်၏။ တေသု၊ တိတ္ထညုတာအစရှိသည်တို့၌။ ပုရိမာနံ ပုရိမာနံ၊ ရှေးရှေးသော တရားတို့၏။ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ၊ နောက်နောက်သော တရား၏။ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေါ၊ သည်။ သုဝိညေယျော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ကတပုညေဿဝ၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကောင်းမှုရှိသောသူအားသာလျှင်။ ပတိရူပဒေသဝါသော၊ လျောက်ပတ်သင့်တင့်သော အရပ်၌ နေခြင်းသည်။ [ကျမ်း ၉၄] သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်သင့်၏။ ဣတရဿ၊ ပြုအပ်သော ကောင်းမှုမရှိသော သူအား။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်သင့်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပုဗ္ဗေ။ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနေန၊ တီရဏပရိညာ၏တည်ရာဖြစ်သော ဉာတပရိညာနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ တရုဏဝိပဿနာ၊ နုသောဝိပဿနာသည်။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ မဖောက်မပြန် ဟုတ်မှန်စွာ ဖြစ်သော ဉာဏ်အမြင်မည်၏။ နိဗ္ဗိဒါတိ၊ ကား။ ဗလဝဝိပဿနာ၊ အားကြီးသော ဝိပဿနာတည်း။ ဝိရာဂေါတိ၊ ကား။ မဂ္ဂေါ၊ တည်း။ ဝိမုတ္တီတိ၊ ကား။ ဖလံ၊ တည်း။ ဧဝန္တိ၊ ကား။ “တဿာ ဝိပလ္လာသာ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာဒီနံ၊ တို့၏။ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ဒဿိတံ၊ ပြီ။ ဣမိနာ နယေန၊ ဤပြအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်။ အထာပိ၊ ထိုမှတစ်ပါးလည်း။ ယော ကောစိ၊ အလုံးစုံသော။ ဥပနိဿယော ဗလဝပစ္စယော၊ အားကြီးသော အကြောင်းသည်လည်းကောင်း။ ယော ကောစိ၊ သော။ အဝသေသပစ္စယော၊ ဥပနိဿယမှကြွင်းသော အကြောင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော သဗ္ဗော၊ ထိုအလုံးစုံသော အကြောင်းသည်။ ပဒဋ္ဌာနံ ကာရဏံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ဧဝံ ယာ ကာစိ ဥပနိသာ ယောဂတော စ ပစ္စယတော စာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုသို့ရွတ်သော ပါဌ်၌။ ဥပနိသာတိ၊ ကား။ ကာရဏံ၊ တည်း။ ယောဂတောတိ၊ ကား။ ယုတ္တိတော၊ အသင့်အားဖြင့်။ ပစ္စယတောတိ၊ ကား။ ပစ္စယဘာဝမတ္တတော၊ ပစ္စည်း၏အဖြစ်မျှအားဖြင့်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤပဒဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်း၌။ ယံ ပန ဝစနံ၊ ကို။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ န ဝိဘတ္တံ၊ မဝေဖန်အပ်။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ပဒဌာနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၅၊ လက္ခဏဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ
စာပိုဒ် ၂၃။ တတ္ထ (ပေ၂၄၅) ကတမော လက္ခဏော ဟာရောတိ အာဒိ၊ သည်။ လက္ခဏဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုလက္ခဏဟာရဝိဘင်း၌။ ကိံ လက္ခယတီတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ လက္ခဏဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ “ယေ ဓမ္မာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ လက္ခဏဟာရံ၊ ကို။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ တံ၊ ထိုလက္ခဏဟာရကို။ ဥဒါဟရဏေဟိ၊ ဥဒါဟရုဏ်တို့ဖြင့်။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “စက္ခု”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “ဝဓကဋ္ဌေန ဧကလက္ခဏာ”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ အနဝဋ္ဌိတဘာဝါဒိနာပိ၊ အမြဲမတည်သည်၏ အဖြစ်အစရှိသောအားဖြင့်လည်း။ ဧကလက္ခဏတာ၊ တူသောလက္ခဏာ ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တာ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ အာယတနဝသေန၊ ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတံ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ခန္ဓာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အတီတေ။ လ။ ဟောဟီ”တိ အာဒိ သုတ္တံ၊ ကို။ အာဘတံ၊ ဆောင်အပ်၏။ ယမကောဝါဒသုတ္တေ ဝဓကဋ္ဌေန ဧကလက္ခဏာ ဝုတ္တာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ တသ္မိံ သုတ္တေ၊ ထိုယမကောဝါဒသုတ်၌။ “ဝဓကံ၊ သူသတ်နှင့်တူသော။ ရူပံ၊ ရုပ်တည်း။ ဝဓကံ၊ သော။ ရူပံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယထာဘူတံ၊ ဟုတ်သောအတိုင်း။ နပ္ပဇာနာတိ၊ မသိ”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အာဂတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဣမိဿံ ဂါထာယံ၊ ဤယေသဉ္စ သုသမာရဒ္ဓါဟူသော ဂါထာ၌။ ကာယဂတာယ၊ ကာယအစုလျှင် အာရုံရှိသော။ သတိယာ၊ ကို။ ဝုတ္တာယ၊ သော်။ ဝေဒနာဂတာ၊ ဝေဒနာလျှင် အာရုံရှိသော။ သတိ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ စိတ္တဂတာ၊ သော။ သတိ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဓမ္မဂတာ၊ သော။ သတိ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သတိပဋ္ဌာနဘာဝေန၊ သတိပဋ္ဌာန်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တူသောလက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တာ၊ သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ (ဘဝန္တိ- ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ အင်္ဂါသိတတည်း)။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဒိဋ္ဌန္တိ အာဒီနံ၊ ဒိဋ္ဌံအစရှိသော ပုဒ်တို့၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပရတော၊ မှ။ (စတုဗျူဟဟာရကို ယူ)။ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။
[ကျမ်း ၉၅]ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကာယေတိ၊ ကား။ ရူပကာယေ၊ ၌။
အဘယ့်ကြောင့် ရူပကာယသည် ကာယမည်သနည်း။ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ရူပကာယော ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ရူပကာယော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနဉ္စ၊ အင်္ဂါကြီးငယ်တို့၏လည်းကောင်း။ ကေသာဒီနဉ္စ၊ ဆံအစရှိသည်တို့၏လည်းကောင်း။ သမူဟဋ္ဌေန၊ အပေါင်းဖြစ်သော အနက်ကြောင့်။ ဝါ၊ သဘောကြောင့်။ ကာယောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ သမူဟဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ ကာယောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကုစ္ဆိတာနံ၊ စက်ဆုတ်အပ်သော ဆံအစရှိသည်တို့၏။ အာယဋ္ဌေန၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သော အနက်ကြောင့်။ ကာယောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ကုစ္ဆိတာနံ၊ စက်ဆုတ်အပ်ကုန်သော။ ပရမဇေဂုစ္ဆာနံ၊ အလွန်စက်ဆုတ်ဖွယ်ရှိကုန်သော ဆံအစရှိသည်တို့၏။ သော၊ ထိုရူပကာယသည်။ အာယော၊ ဖြစ်ရာသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိပိ တသ္မာ၊ ကြောင့်လည်း။ ကာယော၊ မည်၏။ အာယောတိ၊ ကား။ ဥပ္ပတ္တိဒေသော၊ ဖြစ်ရာအရပ်တည်း။ တတြ၊ ထိုကာယသဒ္ဒါ၌။ အယံ၊ ကား။ ဝစနတ္ထော၊ တည်း။ တတော၊ ထိုရူပကာယမှ။ အာယန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာယော၊ မည်၏။ တေ၊ (ပေ၂၄၆) အဘယ်သည်တို့သည်။ အာယန္တိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ ကုစ္ဆိတာ၊ ကုန်သော။ ကေသာဒယော၊ တို့သည်။ အာယန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ကုစ္ဆိတာနံ၊ ကုန်သော။ ကေသာဒီနံ၊ တို့၏။ အာယော၊ ဖြစ်ရာတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာယော၊ မည်၏။
ကာယာနုပဿီတိ၊ ကား။ ကာယံ၊ ရူပကာယကို။ အနုပဿနသီလော၊ အဖန်တလဲလဲရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍။ ဝါ၊ ကား။ ကာယံ၊ ကို။ အနုပဿမာနော၊ အဖန်တလဲလဲရှုသည်ဖြစ်၍။ (ရှေးနှင့် တဿီလမဟုတ်သည်သာ အထူး)။ “ကာယေ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်း။ ဝတွာ၊ ဆိုပြီး၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ကာယာနုပဿီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဒုတိယံ၊ သော။ ကာယဂ္ဂဟဏံ၊ ကာယသဒ္ဒါကို ဆိုခြင်းသည်။ အသမ္မိဿတော၊ မရောယှက်သောအားဖြင့်။ ဝဝတ္ထာနဃနဝိနိဗ္ဘောဂါဒီနံ၊ ပိုင်းခြားခြင်း တစ်ခဲနက်ကို အသီးဝေဖန်ခြင်းအစရှိသည်တို့ကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ပြခြင်းအကျိုးရှိသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ (ဒဿိတံ၌စပ်)။ ကာယေ၊ ရူပကာယ၌။ ဝေဒနာနုပဿီ ဝါ၊ ဝေဒနာကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်လည်း။ န၊ မဟုတ်။ စိတ္တဓမ္မာနုပဿီ ဝါ၊ စိတ်ဓမ္မကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်လည်း။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်ကား။ ကာယာနုပဿီ ဧဝ၊ ရူပကာယကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်သာလျှင်တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ကာယသင်္ခါတေ၊ ရူပကာယဟု ဆိုအပ်သော။ ဝတ္ထုသ္မိံ၊ ၌။ ကာယာနုပဿနာကာရေဿဝ၊ ရူပကာယကို အဖန်တလဲလဲ ရှုသောအခြင်းအရာကိုသာလျှင်။ ဒဿနေန၊ ပြသဖြင့်။ အသမ္မိဿတော၊ အားဖြင့်။ ဝဝတ္ထာနံ၊ ပိုင်းခြင်းကို။ ဒဿိတံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မရောယှက်သောအားဖြင့် ပိုင်းခြားခြင်းကို ပြပြီ။ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂကို အဘယ်သို့ ပြအပ်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တထာ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ၊ ပါး။ ကာယေ၊ ၌။ အင်္ဂပစ္စင်္ဂဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ အင်္ဂါကြီးငယ်မှ လွတ်သော တစ်ခုသော တရားကိုမျှ အဖန်တလဲလဲရှုသည်။ န၊ မဟုတ်။ ကောသလောမာဒိ ဝိနိမုတ္တဣတ္ထိပုရိသာနုပဿီပိ၊ ဆံအမွေးအစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော မိန်းမယောကျ်ားတို့ကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်လည်း။ န၊ မဟုတ်။ (နာပိ၌ အပိကို နုပဿီမှာ ယှဉ်သည်)။
ဧတ္ထ ကာယေ၊ ၌။ ကေသလောမာဒိတော၊ သော။ ဘူတုပါဒါယသမူဟသင်္ခါတော၊ ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်တို့၏ အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ယောပိ ကာယော၊ သည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္ထပိ၊ ထိုရူပကာယ၌လည်း။ ဘူတုပါဒါယဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်မှ လွတ်သော တစ်ခုသော တရားကိုမျှ အဖန်တလဲလဲရှုသည်။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ ကား။ ရထသမ္ဘာရာနုပဿကော ဝိယ၊ ရထား၏ အဆောက်အဦကို ရှုသောသူကဲ့သို့။ အင်္ဂပစ္စင်္ဂသမူဟာနုပဿီ၊ အင်္ဂါကြီးငယ်တို့၏ အပေါင်းကို အဖန်တလဲလဲရှု၏။ နဂရာဝယဝါနုပဿကော ဝိယ၊ ပြာသာဒ်အစရှိသော မြို့၏အစိတ်ကို ရှုသော သူကဲ့သို့။ ကေသလောမာဒိသမူဟာနုပဿီ၊ ဆံအမွေးအစရှိသည်တို့၏အပေါင်းကို အဖန်တလဲလဲရှု၏။ ကဒလိက္ခန္ဓပတ္တဝဋ္ဋိဝိနိဘုဇ္ဇကော ဝိယ စ၊ ငှက်ပျောရွက်ဖူးကို အသီးအသီး ဝေဖန်သော သူကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ရိတ္တမုဋ္ဌိဝိနိဝေဌကော ဝိယ စ၊ အချည်းနှီးသော လက်ဆုပ်ကို ဖြေသောသူကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ဘူတုပါဒါယသမူဟာနုပဿီ ဧဝ၊ ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်တို့၏ အပေါင်းကို အဖန်တလဲလဲ ရှုသည်သာတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ နာနပ္ပကာရတော၊ အားဖြင့်။ သမူဟဝသေနေဝ၊ အပေါင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ကာယသင်္ခါတဿ၊ သော။ (ပေ၂၄၇) ဝတ္ထုနော၊ ကို။ ဒဿနေန၊ ပြသဖြင့်။ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂေါ၊ တစ်ခဲနက်ကို အသီးအသီး ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒဿိတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဧတ္ထ ကာယေ၊ ၌။ ယထာဝုတ္တသမူဟဝိနိမုတ္တော၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသောအပေါင်းမှလွတ်သော။ ကာယော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ အညော၊ သော။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ဓမ္မော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ န ဒိဿတိ၊ မထင်။ ယထာဝုတ္တဓမ္မသမူဟမတ္တေ ဧဝ ပန၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော တရားအပေါင်းမျှ၌သာလျှင်။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ ပေါရာဏာ၊ ရှေးအဋ္ဌကထာဆရာတို့သည်။ “ယံ ပဿတိ၊ လ။ န မုစ္စတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကုန်ပြီ။ “ယံ၊ အကြင်မိန်းမယောကျ်ားကို။ ဒိဋ္ဌိယာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအားဖြင့်။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ တံ၊ ထိုမိန်းမယောကျ်ားသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ မြင်အပ်သော ရူပါယတနသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တစ်နည်းကား။ ဒိဋ္ဌံ၊ မြင်အပ်သော ရူပါယတနသည်။ တံ၊ ထိုမိန်းမယောကျ်ားသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တစ်နည်းကား။ တံ၊ ထိုမိန်းမယောကျ်ားသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ ဆံအစရှိသော ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်တို့၏ အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော မြင်အပ်သော တရားသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တစ်နည်းကား။ ဒိဋ္ဌံ၊ ဆံအစရှိသော ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်တို့၏အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော မြင်အပ်သော တရားသည်။ တံ၊ ထိုမိန်းမယောကျ်ားသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ယံ၊ အကြင်ရူပါယတနကို။ ဝါ၊ အကြင်ဆံအစရှိသော ဘူတရုပ်ဥပါဒါရုပ်တို့၏အပေါင်းကို။ ဒိဋ္ဌံ၊ မြင်အပ်၏။ တံ၊ ထိုရူပါယတနကို။ ဝါ၊ ဆံအစရှိသော ဘူတရုပ်ပါဒါရုပ်တို့၏အပေါင်းကို။ ပညာစက္ခုနာ၊ ဖြင့်။ န ပဿတိ၊ မမြင်။ မုဠှော၊ တွေဝေသည် ဖြစ်၍။ အပဿံ အပဿန္တော၊ မမြင်သောသူကို။ ဗဇ္ဈတေ၊ ကိလေသာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့အပ်၏။ ဗဇ္ဈမာနော၊ ကိလေသာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့အပ်သောသူသည်။ န မုစ္စတိ၊ သံသရာမှ မလွတ်”။ ဃနဝိနိဘောဂါဒိဒဿနတ္ထန္တိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အာဒိသဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ကထံ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အဘယ်သို့ သိအပ်သနည်းဟူမူကား။ အယံ ဘိက္ခု၊ သည်။ ဧတသ္မိံ ကာယေ၊ ဤရူပကာယ၌။ ကာယာနုပဿီ ယေဝ၊ ရူပကာယကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်သာတည်း။ အညဓမ္မာနုပဿီ၊ ရူပကာယမှတစ်ပါးသော သဘောကို အဖန်တလဲလဲရှုသည်။ န၊ မဟုတ်။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အနုဒကဘူတာယပိ၊ ရေမဟုတ်သော်လည်း။ ဝါ၊ လျက်လည်း။ မရီစိယာ၊ တံလျှပ်၌။ ဥဒကာနုပဿိနော၊ ရေဟုရှုကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တအသုဘဘူတေ ဧဝ၊ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တအသုဘသာ ဖြစ်သော။ ဣမသ္မိံ ကာယေ၊ ၌။ [ကျမ်း ၉၆] နိစ္စသုခအတ္တသုဘဘာဝါနုပဿီ၊ နိစ္စသုခအတ္တသုဘဟူ၍ ရှုသည်။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ ကား။ ကာယာနုပဿီ၊ ရူပကာယကို အဖန်တလဲလဲ ရှု၏။ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တ အသုဘာကာရသမူဟာနုပဿီ၊ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တအသုဘဟူသော အချင်းအရာအပေါင်းကို အဖန်တလဲလဲ ရှု၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်၌။ အဿာသပဿာသာဒိစုဏ္ဏိကဇာတအဋ္ဌိကပရိယောသာနော၊ ထွက်သက်ဝင်သက်အစရှိသော မှုန့်မှုန့်ညက်ညက်ဖြစ်၍ ဖရိုဖရဲဖြစ်သော အရိုးအဆုံးရှိသော။ ယွာယံ ယော အယံ ကာယော စ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တော၊ ၏။ (ပေ၂၄၈) “ဣဓ၊ ဤသာသနာတော်၌။ ဧကစ္စော၊ အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ပထဝီကာယံ၊ ပထဝီဓာတ်အပေါင်းကို။ အနိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ အနုပဿတိ၊ အဖန်တလဲလဲ ရှု၏။ အာပေါကာယံ၊ အာပေါဓာတ်အပေါင်းကို။ တေဇောကာယံ၊ ကို။ ဝါယောကာယံ၊ ကို။ ကေသကာယံ၊ ဆံအပေါင်းကို။ လ။ အဋ္ဌိမိဉ္ဇကာယံ၊ ခြင်ဆီအပေါင်းကို။ အနိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ အနုပဿတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ၊ ၌။ ယော စ ကာယော၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သဗ္ဗဿ၊ သော။ တဿ ကာယဿ၊ ထိုရူပကာယအပေါင်း၏။ ဣမသ္မိံယေဝ ကာယေ၊ ဤရူပကာယ၌သာလျှင်။ အနုပဿနတော၊ အဖန်တလဲလဲ ရှုသောကြောင့်။ ဝါ၊ ရှုသောအားဖြင့်။ ကာယေ၊ ရူပကာယ၌။ ကာယနုပဿီ၊ ရူပကာယကို အဖန်တလဲလဲ ရှု၏။ ဣတိ ဧဝမ္ပိ၊ သို့လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤကာယေ ကာယာနုပဿီဟူသော ပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
အထ ဝါ၊ ကား။ ကာယေ၊ ၌။ အဟန္တိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ မမန္တိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဂဟေတဗ္ဗဿ၊ အပ်သော။ ကဿစိ၊ ကို။ အနနုပဿနတော၊ အား။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ကေသလောမာဒိကဿ၊ သော။ တဿ ပန နာနာဓမ္မသမူဟဿ၊ ကို။ အနုပဿနတော၊ သူအား။ ဝါ၊ ခြင်းကြောင့်။ ကေသာဒိဓမ္မသမူဟသင်္ခါတေ၊ သော။ ကာယေ၊ ၌။ ကာယာနုပဿီ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
ယခုအခါ ခုနစ်ပါးသော အနုပဿနာတို့၏ သရုပ်အားဖြင့်လည်း ကာယာနုပဿနာကို ပြအံ့သောငှာ ‘အပိ စ’အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
အပိစ အပရော နယော၊ နည်းတစ်ပါးကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အပ်၏။ “ဣမသ္မိံ ကာယေ၊ ၌။ အနိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ အနုပဿတိ၊ ၏။ နိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ နော အနုပဿတိ၊ မရှု”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနုက္ကမေန၊ အစဉ်အားဖြင့်။ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ၊ ၌။ အာဂတနယဿ၊ လာသော နည်းရှိသော။ တစ်နည်းကား။ အာဂတနယဿ၊ လာသောနည်း၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗေဿဝ၊ သော။ အနိစ္စလက္ခဏာဒိကဿ၊ အနိစ္စအစရှိသော လက္ခဏာရှိသော။ အာကာရသမူဟသင်္ခါတဿ၊ အခြင်းအရာအပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ အနိစ္စအစရှိသော အခြင်းအရာအပေါင်း၏ ပရိယာယ်ဖြစ်သော။ ကာယဿ၊ ရူပကာယကို။ အနုပဿနတော၊ ရှုသောကြောင့်။ ဝါ၊ ရှုသောအားဖြင့်။ ကာယေ၊ ၌။ ကာယာနုပဿီ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဝိဟရာဟီတိ၊ ကား။ ဝတ္တာဟိ၊ နေလော့။ အာတာပီတိ၊ ကား။ တီသု၊ ကုန်သော။ ဘဝေသု၊ တို့၌။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ အာတာပေတိ၊ ပူပန်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာတာပေါ၊ မည်၏။ အဿ၊ ထိုရဟန်းအား။ သော အာတာပေါ၊ ထိုကိလေသာတို့ကို ပူပန်စေတတ်သော လုံ့လသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာတာပီ၊ မည်၏။ သမ္ပဇာနောတိ၊ ကား။ သမ္ပဇညသင်္ခါတေန၊ သမ္ပဇညဟု ဆိုအပ်သော။ ဉာဏေန၊ နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍။ သတိမာတိ၊ ကား။ ကာယပရိဂ္ဂါဟိကာယ၊ ရူပကာယကို သိမ်းဆည်းတတ်သော။ သတိယာ၊ နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ၍။
ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာ’ဟူ၍ ဆိုက မပြီးကောင်းပါသလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ’ဟူ၍လည်း ဆိုပြန်သနည်းဟု စောဒနာပုစ္ဆာ ရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘အယံ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အယံ ပန၊ ဤရဟန်းသည်ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သတိယာ၊ ဖြင့်။ အာရမ္မဏံ၊ ကို။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ ၍။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ အနုပဿတိ၊ ၏။
သတိဖြင့် အာရုံကို မသိမ်းဆည်းဘဲလည်း ရှုခြင်းကိစ္စ မပြီးကောင်းပါသလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘န ဟိ’စသည်ကို ဆိုသော်။
ဟိ၊ စွ။ သတိဝိရဟိတာ၊ သတိမှ ကင်းသော။ အနုပဿနာ၊ ရှုခြင်းသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သတိံ စ၊ လ။ ဝဒါမီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ (ပေ၂၄၉) ခေါ၊ စင်စစ်။ သတိံ စ၊ သတိကို။ သဗ္ဗတ္ထိကံ၊ အလုံးစုံသော တွန့်တိုသော စိတ် ပြန့်လွင့်သော စိတ်၌ အလိုရှိအပ်၏ဟူ၍။ ဝါ၊ တွန့်ခြင်း ပြန့်လွင့်ခြင်းဖြစ်သော အခါ၌ အလုံးစုံ ပွားစေအပ်သော ဗောဇ္ဈင်တို့ကို အလိုရှိကြောင်းဖြစ်သော တရားဟူ၍။ အဟံ၊ သည်။ ဝဒါမိ၊ ဟောတော်မူ၏”။ အနာတာပိနော စ၊ လုံ့လမရှိသောသူအားလည်း။ အန္တော သင်္ကောစော၊ အတွင်း၌ တွန့်တိုခြင်းသည်။ အန္တရာယကရော၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
အဘယ်သို့ အန္တရာယ်ပြုသနည်း။ စောဒနာကြောင့် ‘ကမ္မဋ္ဌာနံ န သမ္ပဇ္ဇတိ’ဟု ဆိုပြန်သော်။
ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ သည်။ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ မပြည့်စုံ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယေသံ ဓမ္မာနံ၊ အကြင်ဝီရိယပညာသတိတရားတို့၏။ အနုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ သည်။ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တံ ဒဿနတ္ထံ၊ ထိုဝီရိယပညာသတိရားတို့ကို ပြအံ့သောငှာ။ “အာတာပီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဝိနေယျာတိ၊ ကား။ တဒင်္ဂဝိနယေန ဝါ၊ တဒင်္ဂအားဖြင့် ဖျောက်ခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း။ ဝိက္ခမ္ဘနဝိနယေန ဝါ၊ ဝိက္ခမ္ဘနအားဖြင့် ဖျောက်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိနယိတွာ၊ ဖျောက်၍။ လောကေတိ၊ ကား။ တသ္မိံယေဝ ကာယေ၊ ထိုရူပကာယ၌သာလျှင်။
သတ္တလောကစသည်သာ လောကမည်ကောင်းသည် မဟုတ်လော။ စုဒ်ရှိရာသောကြောင့် ‘ကာယော ဟိ’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ကာယော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ပျက်တတ်ဖြစ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ လောကောတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ အဘိဇ္ဈာဂ္ဂဟဏေန၊ အဘိဇ္ဈာကို ယူသဖြင့်။ ဝါ၊ အဘိဇ္ဈာသဒ္ဒါဖြင့်။ ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဒေါမနဿဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ ဗျာပါဒေါ၊ ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နီဝရဏေသု၊ တို့တွင်။ ဗလဝဓမ္မဒွယပ္ပဟာနဒဿနေန၊ အားကြီးသော တရားနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းကို ပယ်ခြင်းကို ပြသဖြင့်။ နီဝရဏပ္ပဟာနံ၊ နီဝရဏကို ပယ်ခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ [ကျမ်း ၉၇] ပဟာနင်္ဂံ၊ ပယ်အပ်သော အင်္ဂါကို။ ဒဿိတံ၊ ၏။ “အာတာပီ”တိ အာဒိနာ ပန၊ ဖြင့်ကား။ သမ္ပယောဂင်္ဂံ၊ သမ္ပယောဂအင်္ဂါကို။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အာတာပီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘ဝိနေယျလောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ဖျောက်ခြင်းကိုသာ ဟောသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် ဝိနေယျ။ လ။ သမာဓိန္ဒြိယံ’ဟု ဆိုတော်မူလေသည်ကား မသင့်လေသည်ဟု စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပါဠိ၌။ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ၊ တို့၏။ သမထော၊ သည်။ ဥဇုပဋိပက္ခော၊ ဖြောင့်ဖြောင့်ဆန့်ကျင်ဘက်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယော၊ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ဖျောက်ခြင်းကို။ ဝုစ္စမာနော၊ ဟောသည်ရှိသော်။ တစ်နည်းကား။ ဝုစ္စမာနော၊ သော။ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယော၊ သည်။ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဝိနေယျ၊ လ။ သမာဓိန္ဒြိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ဟောတော်မူလေသတည်း။ ဧကလက္ခဏတ္တာ စတုန္နံ ဣန္ဒြိယာနန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ (အတ္ထောသို့ စပ်)။ ဝီရိယပညာသမာဓိန္ဒြိယေဟိ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ ပညိန္ဒြေ သမာဓိန္ဒြေတို့ဖြင့်။ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာ (ပေ၂၅၀) နံ၊ သည်။ ဣဇ္ဈတိ ယထာ၊ ပြည့်စုံသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဝေဒနာစိတ္တဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနာနိပိ၊ ဝေဒနာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် စိတ္တာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်တို့သည်လည်း။ တေဟိ၊ ထိုဝီရိယိန္ဒြေ ပညိန္ဒြေ သမာဓိန္ဒြေတို့ဖြင့်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတုသတိပဋ္ဌာနသာဓနေ၊ လေးပါးသော သတိပဋ္ဌာန်တို့ကို ပြီးစေခြင်း၌။ ဣမေသံ ဣန္ဒြိယာနံ၊ ဤဝီရိယအစရှိသော ဣန္ဒြေတို့၏။ သဘာဝဘေဒါဘာဝတော၊ သဘောအပြား မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သမာနလက္ခဏတ္တာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဣတရာနိ သတိပဋ္ဌာနာနိပိ၊ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်မှတစ်ပါးသော သတိပဋ္ဌာန်တို့ကိုလည်း။ ဝုတ္တာနိ ဧဝ၊ ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၂၄။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သတိပဋ္ဌာနေသု၊ တို့ကို။ ဂဟိတေသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဂဟိတဘာဝံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသူတိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဗောဓင်္ဂမာတိ၊ ကား။ ဗောဓံ အရိယမဂ္ဂဉာဏံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗောဓင်္ဂမာ၊ မည်ကုန်၏။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ ဗောဓဿ၊ အရိယမဂ်၏။ ပက္ခေ၊ အဖို့၌။ ဘဝါ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗောဓိပက္ခိယာ၊ မည်ကုန်၏။ နေယျာနိကလက္ခဏေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ နိမိတ္တတော စ၊ နိစ္စအစရှိသော နိမိတ်မှလည်းကောင်း။ ပဝတ္တတော စ၊ ဝဋ်တရားမှလည်းကောင်း။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ ထမြောက်ခြင်းသည်။ နိယျာနံ၊ မည်၏။ နိယျာနေ၊ ထွက်မြောက်ခြင်း၌။ နိယုတ္တာ၊ ယှဉ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေယျာနိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ ဒေါဝါရိကောတိ ယထာ၊ ဒေါဝါရိကောဟူသကဲ့သို့တည်း။ ဝါ၊ ကား။ နိယျာနသင်္ခါတံ၊ ထွက်မြောက်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ အရဟန္တိ၊ ထိုက်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေယျာနိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ နိယျာနံ၊ ထွက်မြောက်ခြင်းတည်းဟူသော။ ပယောဇနံ၊ အကျိုးသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေယျာနိကာ၊ မည်ကုန်၏။ “နိယျာနိကာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနိယျာနိကာဟူ၍ ရှိသောပါဌ်၌။ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့အား။ နိယျာနံ၊ ထွက်မြောက်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိယျာနိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “နိယျာနိယာ”တိပိ၊ လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိသေး၏။ တဿ၊ ထိုနိယျာနိယာဟူသော ပါဌ်၏။ နိယျန္တိ၊ ထွက်မြောက်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိယျာနိယာ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ နိယျာနိကလက္ခဏေနာတိ၊ ကား။ နိယျာနိကသဘာဝေန၊ ထွက်မြောက်ခြင်း၌ ယှဉ်သော သဘောအားဖြင့်။
ဧဝံ အကုသလာပိ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဧကလက္ခဏဘာဝေန၊ တူသောလက္ခဏာ ရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အကုသလာပိ ဓမ္မာ၊ တို့ကိုလည်း။ ဧကလက္ခဏဋ္ဌေန၊ တူသောလက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ကထံ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ အဘယ်သို့ ထုတ်အပ်ကုန်သနည်း။ ပဟာနေကဋ္ဌတာဝသေန၊ ပယ်သောအားဖြင့် တူသော တည်ရာရှိသည်၏အဖြ (ပေ၂၅၁) စ်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ပဟာနံ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ ပဟာနံ၊ ထိုပယ်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသူ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကာယာနုပဿနာဒီသု၊ ကုန်သော။ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု၊ တို့ကို။ ဘာဝိယမာနေသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ အသုဘေ သုဘန္တိ အာဒယော၊ ကုန်သော။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာ၊ တို့ကို။ ပဟီယန္တိ၊ ပယ်အပ်ကုန်၏။ ကဗဠီကာရာဟာရာဒယော၊ ကုန်သော။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အာဟာရာ စ၊ တို့သည်လည်း။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ ပရိညံ၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုအာဟာရတို့ကို။ ပရိဇာနနဿ၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပရိဗန္ဓိနော၊ ဘေးရန်ဖြစ်ကုန်သော။ ကာမရာဂါဒယော၊ တို့သည်။ ဗျန္တီကတာ၊ ကင်းခြင်းကို ပြုကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကသ္မာ၊ ကား။ တေဟိ၊ ထိုဝိပလ္လာသတို့နှင့်။ ပဟာတဗ္ဗဘာဝေန၊ ပယ်အပ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော ‘ဥပါဒါနေဟိ အနုဝါဒါနော’အစရှိသော ပုဒ်တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဧဝံ၊ လ။ ဂစ္ဆန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
[ကျမ်း ၉၈] ဣဒါနိ၊ ၌။ အညေန၊ သော။ ပရိယာယေန၊ ပရိယာယ်ဖြင့်။ လက္ခဏဟာရဿ၊ ၏။ ဥဒါဟရဏာနိ၊ ဥဒါဟရုဏ်တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယတ္ထ ဝါ ပနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယတ္ထာတိ၊ ကား။ ယဿံ ဒေသနာယံ၊ ၌။ ဝါ- သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဝိကပ္ပနတ္ထော၊ အထူးကြံခြင်းအနက်ရှိ၏။ ပနာတိ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ပဒပူရဏော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ ရူပိန္ဒြိယန္တိ၊ ကား။ ရုပ္ပနသဘာဝံ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသဘောရှိသော။ အဋ္ဌဝိဓံ၊ သော။ ဣန္ဒြိယံ၊ ကို။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ တဿံ ဒေသနာယံ၊ ၌။ ရူပဓာတူတိ၊ ကား။ ရုပ္ပနသဘာဝါ၊ ကုန်သော။ ဒသဓာတုယော၊ တို့ကို။ ရူပါယတနန္တိ၊ ကား။ ရုပ္ပနသဘာဝံ၊ သော။ ဒသာယတနံ၊ ကို။
ဝဏ္ဏာယတနကိုသာ ယူလေရာသောကြောင့် ‘ရူပီနိ’စသည်ကို မိန့်သော်။
ရူပီနိ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသဘောရှိကုန်သော။ ဒသာယတနာနိ၊ တို့ကို။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ရုပ်ဣန္ဒြေကို ဟောသော ဒေသနာ၌ အဘယ်ကြောင့် ရူပဓာတ် ရူပါယတနဟု ဆိုအပ်သော ဆယ်ပါးသော အာယတနတို့ကို ဟောအပ်လေကုန်သနည်း အမေးရှိရကား ‘ရုပ္ပနလက္ခဏေန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ရုပ္ပနလက္ခဏေန၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းလက္ခဏာအားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဣမာနိ၊ ဤဆယ်ပါးသော အာယတနတို့ကို။ ဒေသိတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ သုခိန္ဒြိယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သောမနဿိန္ဒြိယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သုခဝေဒနာသဘာဝေန၊ သုခဝေဒနာသဘောအားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဒေသိတံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
ဒုက္ခသမုဒယော စ အရိယသစ္စန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အကုသလဿ၊ သော။ သောမနဿဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (အလုံးစုံသော သောမနဿ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုသည် မဟုတ်ဟူလိုသော်)။ သာသဝကုသလဿ၊ အာသဝေါ၏အာရုံဖြစ်သော။ သောမနဿဿာပိ၊ ၏လည်း။ (သောမနဿကိုလိုက်စေသည်)။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ယုဇ္ဇတိ ဧဝ၊ သင့်သလျှင်ကတည်း။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ စ၊ ကိုလည်း။ ဒေသိ (ပေ၂၅၂) တော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေသိတော၊ နည်းဟူမူကား။ အဒုက္ခမသုခါယ၊ အဒုက္ခမသုခဖြစ်သော။ ဝေဒနာယ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇနုသယိတတ္တာ၊ အဝိဇ္ဇာကိန်းဝပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပဒေါ စ၊ ကိုလည်း။ ဒေသိတော၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “အဒုက္ခမ။ လ။ အနုသေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “အဒုက္ခမသုခါယ၊ သော။ ဝေဒနာယ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာနုသယော၊ သည်။ အနုသေတိ၊ ကိန်းဝပ်၏။
မိမိစကားကို တစ်ပါးသော ပါဠိဖြင့် ပြီးစေပြီး၍ ဤနေတ္တိပါဠိဖြင့် ပြီးစေလိုပြန်ရကား ‘တထာ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ စ၊ ထိုမှတစ်ပါးလည်း။ “အဒုက္ခမ၊ လ။ အနုသေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့’အဒုက္ခမသုခါယ ဟိ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာ အနုသေတိ’ဟူသော ဧသာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာကို ဟောသောဒေသနာ၌ အဝိဇ္ဇာ၏ ကိန်းခြင်းကိုသာ မဟောအပ်ကောင်းပါသလော။ အဘယ်သို့ အလုံးစုံသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို ဟောအပ်သနည်း။ အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဧတေန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတေန၊ ဤ’အဒုက္ခမသုခါယ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ အဒုက္ခာမသုခဝေဒနာဂ္ဂဟဏေန၊ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာကိုယူသဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ ဂဟိတာ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ယင်းသို့ အဝိဇ္ဇာကို ယူအပ်ပါသော် အဝိဇ္ဇာကို ဟော၏ဟု သာ မဆိုကောင်းပါသလော။ အသို့မူ၍ အလုံးစုံသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို ဟောအပ်၏ဟု ဆိုသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သတိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တစ်နည်းကား။ ‘အဒုက္ခမသုခါယ ဟိ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာ အနုသေတိ’သာဆိုက မပြီးကောင်းပါသလော။ အသို့မူ၍ ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ’စသည်ကို ဆိုသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘သတိ စ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
အဝိဇ္ဇာဂ္ဂဟဏေ၊ အဝိဇ္ဇာကို ယူခြင်းသည်။ သတိ စ၊ ရှိသော်လည်း။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ ကို။ ဒေသိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သော စာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ စ-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ဗျတိရေကတ္ထော၊ ဗျတိရေကအနက်ရှိ၏။ ဝါ၊ အနုလောပပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသော အနက်ကို ဆည်းခြင်းအနက်ရှိ၏။ တေန၊ ထိုစသဒ္ဒါဖြင့်။ သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ သည်။ အနုလောမပဋိလောမဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ ဝက္ခမာနဝိသေသံ၊ ဆိုလေအံ့သော အထူးကို။ ဇောတေတိ၊ ပြ၏။
ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အဘယ်သည် ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်။ အဘယ်သည် ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပါနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘တေသု’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တေသု၊ ထိုနှစ်ပါးသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့တွင်။ ယထာဒဿိတော၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ပြအပ်ပြီးသော။ (အဝိဇ္ဇာပစ္စယာစသည်ဖြင့် ဆိုပြီးသည်ကို ယူ)။ ‘သရာဂ။ လ။ ဟာတဗ္ဗော’တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ဆိုအပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည်။ အနုလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ။ လ။ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သော ပန ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ သည်ကား။ (ပဋိလောမတောပန၌ ပနသဒ္ဒါကို ‘သော’ဟူသော ပါဌသေသနိယတ်နှင့် ယှဉ်ပေးသည်)။ ပဋိလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ မည် (ပေ၂၅၃) ၏။
‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ’အစရှိသည်ဖြင့် ဟောအပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည် ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မည်သောဟူ၏။ ‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ’စသည်ဖြင့် ဤဟာရဝိဘင်း၌ မဟောခဲ့။ ယင်းသို့ မဟောသော် ‘တေန၊ လ။ ဝိသေသံ ဇောတေတိ’ဟု ဆိုသော ဆရာစကား မသင့်ခဲ့။ စောဒနာရှိရကား ‘တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တံ၊ ထိုပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ဝီတရာဂ။ လ။ ဟာတဗ္ဗော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ တေသု၊ တို့တွင်။ အနုလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ပဋိစ္စသမုပ္ပဒေါ၊ ကို။ “သရာဂ။ လ။ ဟာတဗ္ဗော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ “အဝိဇ္ဇာယတွေဝ။ လ။ နိရောဓာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ ဝုတ္တော၊ သော။ ပဋိလောမတော၊ အားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ ယော ပန ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ သည်ကား။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ဝီတရာဂ။ လ။ ဟာတဗ္ဗော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ဧကလက္ခဏတာဝိဘာဝနေန၊ တူသောလက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကို ပြသဖြင့်။ လက္ခဏဟာရယောဇနာယ၊ လက္ခဏဟာရကို ယှဉ်ခြင်း၌။ နယံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဧဝံ ယေ ဓမ္မာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကိစ္စတောတိ၊ ကား။ ပထဝီအာဒီနဉ္စ၊ ပထဝီဓာတ်အစရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဖဿာဒီနဉ္စ၊ ကုန်သော။ ရူပါရူပဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သန္ဓာရဏသင်္ဃဋ္ဋနာဒိကိစ္စတော၊ ခိုင်ခန့်စေခြင်း ထောက်ပင့်ခြင်း ထိပါးခြင်း အစရှိသော ကိစ္စအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ တေသံ တေသံ ပစ္စယဓမ္မာနံ၊ ထိုထိုသို့သော ပစ္စည်း တရားတို့၏။ တံ တံ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မဿ၊ ထိုထိုသို့သော ပစ္စယုပ္ပန်တရားအား။ ပစ္စယဘာဝသင်္ခါတကိစ္စတော၊ ကျေးဇူးပြုသည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော ကိစ္စအားဖြင့်။ လက္ခဏတောတိ၊ ကား။ ကက္ခဠဖုသနာဒိသဘာဝတော၊ ကက္ခဠအစရှိသောသဘော ဖုသနအစရှိသော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သာမညတောတိ၊ ကား။ ရုပ္ပနနမနာဒိတော စ၊ ရုပ္ပန နမန အစရှိသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနိစ္စာဒိတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ခန္ဓာယတနာဒိတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ စုတူပပါတတောတိ၊ ကား။ သင်္ခတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဘင်္ဂတော စ၊ ပြောင်းရွေ့ပျက်စီးသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပါဒတော စ၊ ဖြစ်သော အားဖြင့်လည်းကောင်း။
ထိုနှစ်ပုဒ်ကို ဖွင့်လိုရကား ‘သမာန’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
သမာနနိရောဓတော စ၊ တူသောချုပ်ခြင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သမာနုပ္ပါဒတော စ၊ တူသော ဖြစ်ခြင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၉၉] ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတ္ထ စ၊ ဤ’ကိစ္စတော စ’ အစရှိသော ပါဌ်၌လည်း။ သဟစရဏံ၊ တကွဖြစ်ခြင်းလည်းကောင်း။ သမာနဟေတုတာ၊ တူသော အကြောင်း ရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနဖလတာ၊ တူသော အကျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနဘူမိတာ၊ တူသောဘုံ ရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနဝိသယတာ၊ တူသောအရာရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ သမာနာရမ္မဏတာ၊ တူသောအာရုံရှိသည်၏ အဖြစ်လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝမာဒယော၊ ဤသို့အစရှိသည်တို့ကို။ စ-သဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ၊ ပေါ်သော အနက်ရှိသလျှင်ကတည်း။
လက္ခဏဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၆၊ စတုဗျူဟဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ
စာပိုဒ် ၂၅။ တတ္ထ ကတမော စတုဗျူဟော ဟာရောတိ၊ ဟူသော စကားသည်။ ဝါ၊ အစရှိသော စကားသည်။ (ရှေးကား နိဒဿန၊ နောက်ကား အာဒျတ္ထဣတိ (ပေ၂၅၈) သဒ္ဒါကိုယူ)။ စတုဗျူဟဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုစတုဗျူဟဟာရဝိဘင်း၌။ ဗျဉ္ဇနေန၊ လ။ ဂဝေသိတဗ္ဗောတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ သင်္ခေပေန၊ ဖြင့်။ တာဝ၊ စွာ။ စတုဗျူဟံ၊ စတုဗျူဟဟာရကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ “ဗျဉ္ဇနေနာ”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဟာရာနံ၊ ဟာရတို့တွင်။ ဣမဿ စတုဗျူဟဟာရဿ၊ ၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ ဗျဉ္ဇနဝိစယဘာဝတော၊ သဒ္ဒါကို ရွေးချယ်စီစစ်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဗျဉ္ဇနမုခေနေဝ၊ သဒ္ဒါကို အရင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ ဧတေ စတုဗျူဟဟာရပဒတ္ထာ၊ ဤစတုဗျူဟဟာရ၏ ပဒတ္ထတို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ နေရုတ္တန္တိ၊ ကား။ နိရုတ္တံ၊ ဝိဂြိုဟ်မည်၏။ (ဣကာရန္တ အာကာရန္တသာ ကွဲသည်ဟူလိုသော်)။ နိဗ္ဗစနံ၊ ဝိဂြိုဟ်တည်း။ တစ်နည်း။ နေရုတ္တန္တိ၊ ကား။ နိရုတ္တံ နိဗ္ဗစနံ၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ နိရုတ္တမေဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ နေရုတ္တံ၊ မည်၏။ (ကပစ္စည်းကား သွတ္ထဟူလိုသော်)။
ထိုသို့ကပစ္စည်းသည် သွတ္ထဖြစ်၍ နိရုတ္တသည်ပင် နေရုတ္တမည်သည်၏အဖြစ်ကို ပြီးစေလိုရကား ‘တေနေဝါဟ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တေနေဝ၊ ထိုထိုနိရုတ္တသည်ပင် နေရုတ္တမည်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ “ယာ နိရုတ္တိပဒသံဟိတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ယင်းသို့ဆိုစေကာမူ ထိုပါဠိ၌ ဆိုအပ်သော နိရုတ္တိသည် နေရုတ္တမှတစ်ပါး ဖြစ်ခဲ့သော် သာဓကသာဓေတဗ္ဗဆန့်၏ဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တဿတ္ထော၊ လ။ နေရုတ္တံ’ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကား။ ယာ နိရုတ္တိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤနိရုတ္တိသည်။ နေရုတ္တံ၊ မည်၏။ သာ ပန နိရုတ္တိ၊ သည်ကား။ ကာ၊ အဘယ်နည်း။ ပဒသံဟိတာ၊ ပုဒ်တို့၌ ယှဉ်သော။ သဘာဝနိရုတ္တိ၊ တည်း။ (ဤသို့မေးဦး။ ဤကဲ့သို့သော အရာ၌သဒ္ဒါတူရကား အဝုတ္တနည်းအားဖြင့် ဖြေလေသတည်း)။ ပဒသံဟိတာတိ၊ ကား။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သံဟိတာ ယုတ္တာ၊ ယှဉ်သော သဘာဝနိရုတ္တိတည်း။ လိင်္ဂဝစနကာလသာဓနပုရိသာဒိဝိသေသယောဂေန၊ လိင်ဝုစ်ကာလသာဓနပုရိသ်အစရှိသော အထူးနှင့်ယှဉ်သဖြင့်။ ယော ယော အတ္ထော၊ ကို။ ယထာ ယထာ၊ အကြင်အကြင်သို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဆိုအပ်၏။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အနက်ကို ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ပဝတ္တသဘာဝနိရုတ္တိ၊ ဖြစ်သော သဘာနိရုတ္တိတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ယံ၊ လ။ ဉာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယန္တိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ ယံဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်။ ဟေတုအတ္ထေ၊ ၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။
ပုဒ်လေးပါးတွင် နာမ်ပုဒ်ထင်ဖွယ်ရှိ၍ ဤသို့ဖွင့်သည်။
ကာရဏဘူတာယ၊ သော။ ယာယ နိရုတ္တိယာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဓမ္မာနန္တိ၊ ကား။ ဉေယျဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ နာမသောတိ၊ ကား။ ပထဝီ၊ ပထဝီဓာတ်။ ဖဿော၊ ဖဿ။ ခန္ဓာ၊ ကိုယ်။ ဓာတု၊ ဓာတ်။ တိဿော၊ တိဿ။ ဖုဿော၊ ဖုဿ။ ဣတိ ဧဝမာဒိ နာမဝိသေသေန၊ ဤသို့အစရှိသော အမည်အထူးအားဖြင့်။ ဉာဏံ၊ သိသောဉာဏ်သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ အယံ နိရုတ္တိ၊ သည်။ သဘာဝနိရုတ္တိ နာမ၊ မည်၏။
ပထဝီဖဿအစရှိသော အမည်ဝိသေသနှင့် ကင်း၍လည်း ဉေယျဓမ္မတို့ကို သိကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘ပထဝီတိ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပထဝီတိ ဧဝမာဒိကံ၊ ပထ (ပေ၂၅၅) ဝီဤသို့ အစရှိသော။ သဒ္ဒံ၊ သဒ္ဒါကို။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ တတော ပရံ၊ ထိုနောင်မှ။ သင်္ကေတဒွါရေန၊ သင်္ကေတကိုအကြောင်းပြုသဖြင့်။ တဒတ္ထပဋိပတ္တိ၊ ထိုသဒ္ဒါ၏ အနက်ကို သိခြင်းသည်။ တံတံအနိယတနာမပညတ္တိဂ္ဂဟဏ ဝသေနေဝ၊ ထိုထိုသို့သော အမှတ်မရှိသော နာမပညတ်ကို ယူခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နာမဝိသေသေန၊ ဖြင့်။ ဉာဏံ၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)၊ အထ ဝါ၊ ကား။ ပဒသံဟိတာတိ၊ ကား။ ပဒေန၊ နှင့်။ သံဟိတာ၊ ယှဉ်သည်တည်း။
အဘယ့်ကြောင့် ပုဒ်နှင့်ယှဉ်၏ဟု ဆိုသနည်း စောဒနာရှိရကား ‘သာ နာမပညတ္တိပဒေန သံဟိတာ ပဒတ္ထံ ဗောဓေတီတိ ပဒသံဟိတာတိ ဝုတ္တာ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သာ နာမပညတ္တိ’ဟု အသို့မူ၍ ဆိုသနည်း။ ပါဠိ၌ နိရုတ္တိဟူ၍သာ ဆိုသည်မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာကြောင့် ‘နိရုတ္တိသင်္ခါတာ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
နာမပညတ်ကို နိရုတ္တိဟု ဆိုအပ်ပါသည်ဟူလိုသော် နိရုတ္တိဟု ဆိုအပ်သော နာမပညတ်သည် အဘယ့်ကြောင့် ပုဒ်နှင့်ယှဉ်သည်ဖြစ်၍ ပဒတ္ထကို သိစေသနည်း။ မယှဉ်ဘဲလည်း သိစေကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ပဒတော ဟိ ပဒတ္ထာဝဗောဓော’ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ယင်းသို့ ပုဒ်ဖြင့် ပဒတ္ထကို သိပါသော် ပဒတ္ထကို သိခြင်းသည် ပုဒ်နှင့် ယှဉ်၏ဟူ၍သာ ဆိုကောင်း၏။ နာမပညတ်သည် ပုဒ်နှင့်ယှဉ်၏ဟု မဆိုကောင်းတကား။ စောဒနာပုစ္ဆာ ရှိသောကြောင့် ‘သော ပနဿ၊ လ။ ဟောတီတိ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဒတော၊ ပုဒ်အားဖြင့်။ ပဒတ္ထာဝဗောဓော၊ ပုဒ်၏အနက်ကို သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော ပန၊ ထိုပုဒ်၏အနက်ကိုသိခြင်းသည်ကား။ အဿ၊ ထိုပုဒ်၏။ အတ္ထေ၊ ၌။ ပဝတ္တိနိမိတ္တဘူတာယ၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ပညတ္တိယာ၊ နာမပညတ်ကို။ ဂဟိတာယ ဧဝ၊ ယူအပ်သော်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ ပန ပညတ္တိ၊ သည်။ နိရုတ္တိသင်္ခါတပဒေန၊ နှင့်။ သံဟိတာ၊ ယှဉ်သည်ဖြစ်၍။ ပဒတ္ထံ၊ ကို။ ဗောဓေတိ၊ သိစေ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဒသံဟိတာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ “ယဒါ ဟိ ဘိက္ခူ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ “ဓမ္မာနံ နာမသော ဉာဏ”န္တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဝရတိ၊ ဖွင့်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္ထဿာတိ၊ ကား။ သဒ္ဒါဘိဓေယျဿ၊ သဒ္ဒါသည် ဟောအပ်သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ နာမံ ဇာနာတီတိ၊ ကား။ နာမပညတ္တိဝသေန၊ ဖြင့်။ အယံ၊ ဤအနက်သည်။ အယံ နာမ၊ ဤအမည်ရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ နာမံ၊ ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဓမ္မဿာတိ၊ ကား။ သဘာဝဓမ္မဿ၊ သဘောတရား၏။ [ကျမ်း ၁၀၀] တထာ တထာ နံ အဘိနိရောပေတီတိ၊ ကား။ ယော ယော အတ္ထော စ၊ အကြင်အကြင်အနက်ကိုလည်းကောင်း။ ယော ယော ဓမ္မော စ၊ အကြင်အကြင်သဘောတရားကိုလည်းကောင်း။ ယထာ ယထာ၊ အကြင်အကြင်သို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဝေါဟရိတဗ္ဗော၊ ခေါ်ဝေါ်အပ်၏။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုအနက် ထိုထိုသဘောတရား ထိုထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့်။ နံ နာမံ ဝေါဟာရံ၊ ကို။ အဘိနိရောပေတိ၊ ထင်၏။ ဒေသေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတ္တာဝတာ စ၊ အနက်ကို သိခြင်းအစရှိသော ဤမျှအတိုင်းအရှည်ဖြင့်လည်း။ အယံ ဘိက္ခု၊ ကို။ အတ္ထကုသလော၊ အနက်၌ လိမ္မာ၏။ ယာဝ အနေကာဓိဝစနကုသလော၊ များစွာသော ပညတ်တိုင်အောင် လိမ္မာ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ (ပေ၂၅၆) ဤသို့။ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စပ်အပ်၏။
တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထကုသလောတိ၊ ကား။ ပါဠိအတ္ထေ၊ ပါဠိ၏အနက်၌။ ကုသလော၊ လိမ္မာ၏။ ဓမ္မကုသလောတိ၊ ကား။ ပါဠိယံ၊ ၌။ ကုသလော၊ ၏။ ဗျဉ္ဇနကုသလောတိ၊ ကား။ အက္ခရေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဝါကျေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ကုသလော၊ ၏။ နိရုတ္တိကုသလောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗစနေ၊ ဝိဂြိုဟ်၌။ ကုသလော၊ လိမ္မာ၏။ ပုဗ္ဗာပရကုသလောတိ၊ ကား။ ဒေသနာယ၊ ဒေသနာ၏။ ပုဗ္ဗာပရကုသလော၊ ရှေ့နောက်၌ လိမ္မာ၏။ ဒေသနာကုသလောတိ၊ ကား။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ ဒေသနာယ၊ ဟောခြင်း၌။ ကုသလော၊ ၏။ အတီတာဓိဝစနကုသလောတိ၊ ကား။ အတီတပညတ္တိကုသလော၊ အတိတ်ပညတ်၌ လိမ်မာ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော အနာဂတာဓိဝစနကုသလောအစရှိသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသနယော၊ ဤနည်းပင်တည်း။ ဧဝံ၊ လ။ နိရုတ္တာနီတိ၊ ကား။ ယတ္တကာနိ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ သတ္တဝေါဟာရပဒါနိ၊ သတ္တဝါတို့၏ ဝေါဟာရဖြစ်သော ပုဒ်တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗာနိ၊ အလုံးစုံသော။ တာနိ၊ ထိုသတ္တဝါတို့၏ ဝေါဟာရဖြစ်သော ပုဒ်တို့ကိုလည်း။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ သုတ္တေ၊ ၌။ နိဗ္ဗစနဝသေန၊ ဝိဂြိုဟ်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ကာတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သဗ္ဗာ စ ဇနပဒနိရုတ္တိယောတိ၊ ကား။ သဗ္ဗာ စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ လောကသမညာယော၊ လူတို့၏အမည်ဝေါဟာရတို့ကို။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ကာတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ “သမညံ နာတိဓာဝေယျာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “သမညံ၊ လူတို့၏အမည် ဝေါဟာရကို။ နာတိဓာဝေယျ၊ လွန်၍မပြေးရာ”။
ထိုထိုသို့သော လောက၏အမည်ဝေါဟာရနှင့် မဆန့်ကျင်သဖြင့်သာလျှင် ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါကို ပြီးစေ၍ နောက်မှ သစ္စာကို သိခြင်းသို့ ရောက်ရကား ‘တထာ ဟိ၊ လ။ ဟောတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တစ်နည်းကား။ လူတို့၏အမည်ဝေါဟာရကို ပြုပါသဖြင့် အဘယ်အကျိုး ရှိပါသနည်း။ အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘တထာ ဟိ’စသည်ကို မိန့်သော်။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ လူတို့၏အမည်ဝေါဟာရကို ပြုသောကြောင့်သာလျှင်။ သမ္မုတိသစ္စမုခေနေဝ၊ သမ္မုတိသစ္စာကို အရင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ ပရမတ္ထသစ္စာဓိဂမော၊ ပရမတ္ထသစ္စာကို သိခြင်းသည်။ ဝါ၊ ရောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ ဤကား အဓိပ္ပါယ်တည်း။
အဓိပ္ပာယကဏ္ဍ၌ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာကို မပြုခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘အဓိပ္ပါယကဏ္ဍေ အနုတ္တာနံ နာမ နတ္ထိ’ဟု ဆိုသတည်း။
စာပိုဒ် ၂၆။ အဓိပ္ပါယကဏ္ဍေ၊ အဓိပ္ပါယကဏ္ဍ၌။ ဝါ၊ ဒေသကတို့၏ အလိုကိုဆိုသော အပိုင်းအခြား၌။ အနုတ္တာနံ နာမ၊ မပေါ်သောပုဒ် မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
စာပိုဒ် ၂၇။ နိဒါနကဏ္ဍေ၊ ၌။ ဣမိနာ ဝတ္ထုနာတိ၊ ကား။ ပုတ္တဂဝါဒိကိတ္တနသင်္ခါတေန၊ သားနွားအစရှိသည်ကို ကြားခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဟိ၊ စွ။ ကာရဏံ၊ ကို။ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဝတ္ထုန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ နိဒါနန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော နိဒါန်း၌။ နိဒါနနိဒ္ဓါရဏံ၊ ထုတ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ကာမန္ဓာတိ၊ ကား။ ကိလေသကာမေန၊ ဖြင့်။ အန္ဓာ၊ ကန်းကုန်သော။ ဇာလသဉ္ဆန္နာတိ၊ ကား။ တဏှာဇာလပလိဂုဏ္ဌိတာ၊ တဏှာတည်းဟူသော ကွန်ရက်ဖြင့် မြှေးယှက်ဖုံးလွှမ်းအပ်ကုန်သော။ တဏှာဆဒနဆာဒိတာတိ၊ ကား။ တဏှာသင်္ခါတေန၊ သော။ အန္ဓကာရေန၊ အမိုက်တိုက်ဖြင့်။ ပိဟိတာ၊ ပိ (ပေ၂၅၇) တ်အပ်ကုန်သော။ ဗန္ဓနာဗဒ္ဓါတိ၊ ကား။ ကာမဂုဏသင်္ခါတေန၊ သော။ ဗန္ဓနေန၊ အနှောင်အဖွဲ့ဖြင့်။ ဗဒ္ဓါ၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်ကုန်သော။ “ပမတ္တဗန္ဓနာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ပမာဒေန၊ မေ့လျော့ခြင်းသည်။ ဗဒ္ဓါ၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်ကုန်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ပမတ္တဗန္ဓုကား မာရပရိယာယ်)။ ပုဗ္ဗာပရေနာတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗေန ဝါ၊ ရှေးလည်းဖြစ်သော။ အပရေန ဝါ၊ နောက်လည်းဖြစ်သော။ ဒေသနန္တရေန၊ ဒေသနာတစ်ပါးနှင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ယုဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ယောဂံ၊ ယှဉ်ခြင်းသို့။ ဥပေတိ၊ ရောက်သနည်း။ သမေတိ၊ ညီသနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပရိယုဋ္ဌာနေဟိ၏အရတိုင် ပရိယုဋ္ဌာနဓမ္မယူချေသော် ‘ဣမေဟိ ပဒေဟိ’ဟူသော ဝိသေသျနှင့် မတန်ရကား ‘ဣမေဟိ၊ လ။ ဒီပကေဟိ’ဟု ဖွင့်သော်။
ဣမေဟိ ပဒေဟိ ပရိယုဋ္ဌာနေဟီတိ၊ ကား။ တဏှာပရိယုဋ္ဌာနဒီပကေဟိ၊ တဏှာပရိယုဋ္ဌာန်ကို ပြတတ်ကုန်သော။ ယထာဝုတ္တေဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ဂါထာပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သာယေဝ တဏှာတိ၊ ကား။ ယာ တဏှာ၊ ကို။ ပုရိမဂါထာယ၊ ၌။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ သာယေဝ တဏှာ၊ ကိုသာလျှင်။ “ယဉ္စာဟာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ဂါထာနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ အတ္ထသံသန္ဒနေန၊ အနက်ကို နှီးနှောသဖြင့်။ ပုဗ္ဗာပရံ၊ ရှေ့နောက်ဖြစ်သော ဒေသနာအထူးကို။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ ပယောဂေနာတိ၊ ကား။ သမုဒါစာရေန၊ များစွာ အပြတ်ဖြစ်သဖြင့်။ တသ္မာတိ၊ ကား။ ယတ္ထ သန္တာနေ၊ အကြင်သန္တာန်၌။ သယံ၊ တဏှာဟု ဆိုအပ်သော မိမိသည်။ ဥပ္ပန္နာ၊ ဖြစ်၏။ တံ သန္တာနံ၊ ကို။ နိဿရိတုံ၊ ထွက်မြောက်အံ့သောငှာ။ အဒေန္တီ၊ မပေးမူ၍။ [ကျမ်း ၁၀၁] နာနာရမ္မဏေဟိ၊ အထူးထူးသောအာရုံတို့သည်။ ပလောဘယမာနာ၊ ဖြားယောင်းအပ်သည်ဖြစ်၍။ ကိလေသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပရိယာဒါယ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ယူ၍။ တိဋ္ဌတိ၊ တည်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကိလေသဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပရိယုဋ္ဌာနဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ တဏှာ၊ ကို။ ဗန္ဓနံ၊ အနှောင်အဖွဲ့ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
သံသာရေ၊ ၌။ စိရံ၊ မြင့်ရှည်စွာ။ ပပေဉ္စန္တိ ဌပေန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပပဉ္စာ၊ မည်ကုန်၏။ ဧတာဟိ၊ ဤအနုသသယတို့ဖြင့်။ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဝဋ်၌တည်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဌိတိ၊ မည်၏။ ဗန္ဓနဋ္ဌေန၊ နှောင်ဖွဲ့တတ်သော သဘောကြောင့်။ သန္ဒာနံ ဝိယ၊ ပင့်ကူချည်ကဲ့သို့။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သန္ဒာနံ၊ မည်၏။ နိဗ္ဗာနနဂရပ္ပဝေသဿ၊ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော မြို့သို့ ဝင်ခြင်းကို။ ပဋိသေဓနတော၊ တားမြစ်တတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပလိဃံ ဝိယ၊ တံခါးကျည်ကဲ့သို့။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပလိဃံ၊ မည်၏။ အနဝသေသတဏှာပဟာနေန၊ အကြွင်းမရှိသော တဏှာကို ပယ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နိတ္တဏှော၊ မည်၏။ အတ္တဟိတပရဟိတာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣဓလောကပရလောကာနဉ္စ၊ ဤပစ္စုပ္ပန်လောက တမလွန်လောကကိုလည်းကောင်း။ မုနနတော စ၊ သိတတ်သောကြောင့်။ မုနိ၊ မည်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဂါထာယ၊ ၏။ ပဒတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ပပဉ္စာဒိအတ္ထော ပန၊ ပပဉ္စအစရှိသည်တို့၏ အရဖြစ်သော အနက်ကိုကား။ ပါဠိယံ၊ ၌။ ဝိဘတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အမှေဟိ၊ တို့သည်။ န ဝုတ္တော၊ မဆိုအပ်ပါသတည်း။ (ဤသို့ပေး)။
ပါဠိ၌ ယော ဧတံ သဗ္ဗံ သမတိက္ကန္တော အ(ပေ၂၅၄) ယံ ဝုစ္စတိ နိတ္တိဏှောဟူ၍သာ ဆိုခဲ့၏။ နိပ္ပပဉ္ဆော ဣတိ နိဋ္ဌိတိ ဣတိ နိဿန္ဒာနော ဣတိ နိပလိဃော ဣတိ’ဟူ၍လည်း ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာရှိရာသည်ကို မြင်၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ၊ ထိုပပဉ္စအစရှိသော တရားတို့တွင်။ ယဿ မုနိနော၊ အကြင်အသေခမုနိအား။ ဧတေ ပပဉ္စာဒယော၊ ထိုပပဉ္စအစရှိသော တရားတို့သည်။ အဗ္ဘတ္ထံ၊ ချုပ်ခြင်းကင်းခြင်းသို့။ ဂတာ၊ ရောက်ကုန်၏။ တဿ မုနိနော၊ အား။ တဏှာယ၊ ၏။ လေသောပိ၊ အမြွက်မျှသည်လည်း။ န ဘဝတိ၊ မဖြစ်။ တေန၊ ကြောင့်။ “ယော၊ လ။ နိတ္တဏှော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၂၈။ ပရိယုဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ “တဏှာယ ပရိယုဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ တဏှာဝိစရိတာနိ၊ တဏှာဝိစရိုက်တို့တည်း။ သင်္ခါရာတိ၊ ကား။ “တဒဘိသင်္ခတာ သင်္ခါရာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်သော။ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနဟေတုကာ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော။ သင်္ခါရာ၊ တို့တည်း။ တေ ပန၊ ထိုတဏှာဝိစရိုက်သင်္ခါရတို့သည်ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သတ္တသု ဇဝနစေတနာသု၊ ခုနစ်ချက်သော ဇောစေတနာတို့တွင်။ ပဌမစေတနာ၊ ပဌမဇောစေတနာသည်။ ပစ္စယသမဝါယေ၊ အကြောင်း၏ ညီညွတ်ခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ၊ ဤကိုယ်၏အဖြစ်၌သာလျှင်။ ဖလံ၊ ကို။ ဒေတိ၊ ၏။ မစ္ဆိမစေတနာ၊ အဆုံးဖြစ်သော သတ္တမဇောစေတနာသည်။ အနန္တရေ၊ အခြားမဲ့ဖြစ်သော။ အတ္တဘာဝေ၊ ၌။ ဖလံ၊ ကို။ ဒေတိ၊ ၏။ ဥဘိန္နံ၊ နှစ်ပါးသော ပဌမဇောစေတနာ သတ္တမဇောစေတနာတို့၏။ ဝေမဇ္ဈစေတနာ၊ အလယ်ဇောစေတနာသည်။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ၊ အမှတ်မရှိသော အဖြစ်၌။ ဖလံ၊ ကို။ ဒေတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိပစ္စနောကာသဝသေန၊ အကျိုးပေးရာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာ ဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ဆိုသော် စေတနာကိုသာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယအစရှိသည်ဖြင့် ဆိုတန်စေ။ တဏှာကို အသို့မူ၍ ‘ဧဝံ တဏှာ တိဝိဓံ ဖလံ ဒေတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ စောဒနာရှိလေရကား ‘ယသ္မာ ပန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ တံတံစေတနာသမ္ပယုတ္တာ၊ ထိုထိုသို့သော စေတနာနှင့် ယှဉ်သော။ တဏှာပိ၊ သည်လည်း။ စေတနာ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒိဝသေန၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ တိဓာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဧဝံ၊ လ။ ဒေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပုဗ္ဗာပရေန ယုဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗံ ပုရိမံ၊ ရှေး၌ဖြစ်သော။ သင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ ယံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယတာဒိ ဝစနံ၊ အကြင်ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယအဖြစ်အစရှိသည်ကို ဆိုသော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ အပရေန၊ နောက်ဖြစ်သော။ ကမ္မဿ၊ ၏။ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယတာဒိဝစနေန၊ ဤဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယအဖြစ်အစရှိသည်ကို ဆိုသောစကားနှင့်။ ယုဇ္ဇတိ၊ သင့်၏။ ဂင်္ဂေါဒကံ၊ ဂင်္ဂါရေသည်။ ယမုနောဒကေန၊ ယမုနာရေနှင့်။ သံသန္ဒတိ ဝိယ၊ နှီးနှောသကဲ့သို့။ သမေတိ ဝိယ၊ ညီသကဲ့သို့။ သံသန္ဒတိ၊ ၏။ သမေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သင်္ခါရာ ဒဿနဗလေနာတိ၊ ကား။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ္တေသု စ၊ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့၌လည်းကောင်း။ ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ (ပေ၂၅၉) ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ စိတ္တုပ္ပါဒေသု၊ တို့၌။ သင်္ခါရာ၊ တို့ကို။ ပဌမမဂ္ဂပညာဗလေန၊ ပဌမမဂ်ပညာ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဆတ္တိံသ။ လ။ ဗလေနာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ပဌမမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ပဟီနာဝသေသဝသေန၊ ပယ်အပ်ပြီးသည်မှကြွင်းသော တဏှာဝိစရိုက်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဗ္ဗေသံ၊ အလုံးစုံသော တဏှာဝိစရိုက်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ န ဝုတ္တံ၊ အပ်။
အနုဗန္ဓောတိ၊ ကား။ တဏှာဒီနံ၊ တို့၏။ အနုပ္ပဗန္ဓေန၊ အစဉ်မပြတ်လိုက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းကို။ ယော စာပိ ပပေဉ္စာတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ (သံသန္ဒေတိ၌စပ်)။ “ပပေဉ္စတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ (ဝုတ္တံတွင် စပ်)။ (ဤပါဌ်ကားအချို့စာမရှိ။ ရှိသည်သာကောင်း၏)။ ဝုတ္တံ၊ သော။ သုတ္တဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ရာဓသုတ္တဉ္စ၊ ရာဓသုတ်ကိုလည်းကောင်း။ သံသန္ဒေတိ၊ နှီးနှော၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဣဒံ ဧကတ္ထ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ယဒိပိ ဧကံ၊ အကယ်၍ကား တူ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ ဒေသနာယ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၀၂] ဝိသေသော၊ သည်။ ဝိဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အပိစာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧဝန္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ဤဆိုအပ်ပြီးသော အပြားအားဖြင့်။ သုတ္တေနာတိ၊ ကား။ သံဝဏ္ဏိယမာနေန၊ ဖွင့်အပ်သော။ သုတ္တေန၊ နှင့်။ သုတ္တန္တိ၊ ကား။ သုတ္တန္တရံ၊ သုတ်တစ်ပါးကို။ သံသန္ဒယိတွာတိ၊ ကား။ ဝိမိဿိတွာ၊ ၍။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အဘိန္နံ၊ မပြားသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ သဒ္ဓိံ ယောဇယိတွာတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗေန၊ သော။ သုတ္တေန ဝါ၊ နှင့်လည်းကောင်း။ အပရေန၊ သော။ သုတ္တေန ဝါ၊ နှင့်လည်းကောင်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ သမ္ဗန္ဓံ၊ တစ်စပ်တည်း။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ ဝုတ္တမေဝ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပါကဋံ၊ စွာ။ ကရောတိ၊ ၏။ တေန၊ ထိုသို့ပြုသဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုတ္တန္တရဒဿနေန၊ သုတ်တစ်ပါးကို ပြသဖြင့်။ ဝိတ္ထာရိတော၊ ချဲ့အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ကေဝလံ၊ သက်သက်။ သုတ္တန္တရသံသန္ဒနမေဝ၊ သုတ်တစ်ပါးနှင့်နှီးနှောခြင်းသည်သာလျှင်။ ပုဗ္ဗာပရသန္ဓိ၊ မည်သည်။ န၊ မဟုတ်သေး။ အထ ခေါ၊ ကား။ အညောပိ၊ တစ်ပါးသော။ ပုဗ္ဗာပရသန္ဓိသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိသေး၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သော စာယ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထသန္ဓီတိ၊ ကား။ ကိရိယာကာရကာဒိဝသေန၊ ကိရိယာကာရကအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အတ္ထဿ၊ ၏။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းတည်း။
ကိရိယာကာရကအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အနက်တို့၏ အချင်းချင်း ငဲ့ခြင်းသည်သာ အတ္ထသန္ဓိမည်သည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘အတ္ထသန္ဓိသပဒါနံ’အစရှိသည်ကို ဆိုဘိသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သော ပန’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် အတ္ထပဒခြောက်ပါးတို့၏သာ သမ္ဗန္ဓဖြစ်ကောင်းအံ့နည်း။ ပိဋကတ်၌ အနက်သည် အနန္တအပရိမာဏမဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား ‘သဗ္ဗဿာပိ ပဒတ္ထဿ တဒဝရောဓတော’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ခြောက်ပါးသော အတ္ထပဒတို့၏ သမ္ဗန္ဓဖြစ်ပါသော် ‘အတ္ထသန္ဓိသပဒါနံ သမ္ဗန္ဓော သင်္ကာသနာယ’ စသည်ဖြင့်သာ ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အသို့မူ၍။ ‘ဆပဒါနိ သင်္ကာသနာ’စသည်ဖြင့် ဆိုဘိသနည်း။ အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘သမဣန္ဓေစ နာမ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သော ပန၊ ထိုအနက်၏ စပ်ခြင်းသည်ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗဿာပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပဒတ္ထဿ၊ ၏။ တဒဝရောဓတော၊ ထိုခြောက်ပါးသော အတ္ထပဒတို့၌ဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သင်္ကာ (ပေ ၂၆၀) သနာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဆန္နံ၊ ကုန်သော။ အတ္ထာပဒါနံယေဝ၊ တို့၏သာလျှင်။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
သမ္ဗန္ဓော စ နာမ၊ စပ်ခြင်းမည်သည်လည်း။ ကောစိ၊ သော။ အတ္ထော၊ အနက်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အတ္ထသန္ဓိ ဆပ္ပဒါနီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဗျဉ္ဇနသန္ဓီတိ၊ ကား။ ပဒဿ၊ ၏။ ပဒန္တရေန၊ ပုဒ်တစ်ပါးနှင့်။ သမ္ဗန္ဓော၊ တည်း။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ သော။ ဆဟိ ဗျဉ္ဇနပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အသင်္ဂဟိတံ၊ သော။ နာမာဒိပဒံ နာမ၊ နာမ်အစရှိသော ပုဒ်မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ ဆပ္ပဒါနီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဒေသနာသန္ဓီတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဒေသနန္တရေန၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော ဒေသနာတစ်ပါးနှင့်။ ဒေသနာယ၊ ကို။ သံသန္ဒနံ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဒေသနာ သန္ဓိ၌။ န စ ပထဝိံ နိဿာယာတိ၊ ကား။ ဝိသယသင်္ခါတံ၊ အာရုံဟု ဆိုအပ်သော။ ပထဝိံ၊ ပထဝီဓာတ်ကို။ နိဿယံ၊ မှီရာကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပထဝိံ၊ ကို။ အာလမ္ဗိတွာ၊ အာရုံပြု၍။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဈာယီတိ၊ ကား။ ဖလသမာပတ္တိဈာနေန၊ ဖြင့်။ ဈာယီ၊ ဈာန်ဝင်စားခြင်းရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဟိ၊ စွ။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ သဗ္ဗသင်္ခါရနိဿဋံ၊ အလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့မှ ထွက်မြောက်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အာလမ္ဗိတွာ၊ ၍။ သမာပဇ္ဇနဝသေန၊ ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဈာယတိ၊ ဈာန်ဝင်စား၏။ ပထဝိံ၊ ကို။ နိဿာယ၊ ၍။ န ဈာယတိ၊ ဈာန်မဝင်စား။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ပင်တည်း။ ဧတ္ထ၊ ၌။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ မဟာဘူတေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ရူပပ္ပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိတာယ၊ ရုပ်နှင့်စပ်၍ ဖြစ်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗော၊ သော။ ကာမဘဝေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ရူပဘဝေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဂဟိတာ၊ ၏။
အရူပဘဝကား လွတ်လေတော့မည်လော။ စုဒ်ရှိရကား ‘အရူပဘဝေါ ပန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
မှတ်ချက်။ ။ န စ အာကာသာနဉ္စယတနံ စသည်ဖြင့် သရုပ်အားဖြင့်ပင် ယူအပ်ပြီဟူလိုသော်။
အရူပဘဝေါ ပန၊ ကိုကား။ သရူပေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သဗ္ဗံ လောကံ၊ ကို။ ပရိယာဒိယိတွာ၊ ကုန်စေ၍။ အညေနပိ၊ သော။ ပရိယာယေန၊ ဖြင့်။ တံ၊ ထိုလောကကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “န စ ဣမံ လောက”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
လောကသည် အများဖြစ်လျက် အဘယ်သို့ ‘န စ ဣမံ လောကံ’စသော ပါဌ်ဖြင့် အလုံးစုံ အကုန်ပြုနိုင်အံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘သဗ္ဗော ဟိ’အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သဗ္ဗော၊ သော။ လောကော၊ သည်။ ဣဓလောကော စ၊ လည်းကောင်း။ ပရလောကော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒွေဝ ကောဋ္ဌာသာ၊ နှစ်ခုတို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ယင်းသို့ ဣဓလောက ပရလောကအားဖြင့် နှစ်ပါးသာ ဖြစ်သည်ရှိသော် ‘ယမိဒံ ဥဘယန္တရေန’အစရှိသည်ဖြင့် ဆိုစရာလောက မရှိပြီတကား။ ယင်းသို့ မရှိဘဲလျက် အသို့မူ၍ ‘ယမိဒံ ဥဘယမန္တရေန’ဟု ဆိုဘိသနည်း စောဒနာရှိရကား ‘ယသ္မာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ “ဣဓ လောကော”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိသေသတော၊ (ပေ၂၆၁) အားဖြင့်။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဘူတော၊ မျက်မှောက်ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ သတ္တသန္တာနော၊ သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်ကို။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ “ပရလောကော”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဘဝန္တရသင်္ခေပဂတော၊ ဘဝတစ်ပါးဟူသော အရေအတွက်သို့ ရောက်သော။ သတ္တသန္တာနော၊ သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်ကို။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တဒုဘယဝိနိမုတ္တော၊ ထိုနှစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်မှ လွတ်သော။ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓေါ၊ ဣန္ဒြေနှင့် မစပ်သော။ ရူပသန္တာနော၊ ရုပ်အစဉ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ရူပသန္တာနံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ယမိဒံ ဥဘယမန္တရေနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယေ ပန၊ အကြင်သူတို့သည်ကား။ “ဥဘယမန္တရေနာ”တိ ဝစနံ၊ ဥဘယမန္တရေနဟူသော စကားကို။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ အန္တရာဘဝံ၊ အကြားဖြစ်သော ဘဝကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ တံ၊ ထိုသို့ အလိုရှိခြင်းသည်။ မိစ္ဆာ၊ မှား၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အန္တရာဘဝေါ၊ အကြားဖြစ်သော ဘဝကို။ အဘိဓမ္မေ၊ ၌။ ပဋိက္ခိတ္တော၊ ပယ်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မိစ္ဆာ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌန္တိ၊ ကား။ [ကျမ်း ၁၀၃] ရူပါယတနံ၊ တည်း။ သုတန္တိ၊ ကား။ သဒ္ဒါယတနံ၊ တည်း။ မုတန္တိ၊ ကား။ ပတွာ၊ ရောက်၍။ ဂဟေတဗ္ဗတော၊ ကြောင့်။ ဂန္ဓာယတနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ရသာယတနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ မုတံ၊ မည်၏။ ဝိညာတန္တိ၊ ကား။ အဝသိဋ္ဌံ၊ ကြွင်းသော။ ဓမ္မာရမ္မဏပရိယာပန္နရူပံ၊ ဓမ္မာယတန၌ အကျုံးဝင်သော ရုပ်တည်း။ (အာပေါဓာတ် အာကာသဓာတ် လက္ခဏရုပ် ဆဋ္ဌကကိုယူ)။ ပတ္တန္တိ၊ ကား။ ပရိယေသိတွာ ဝါ၊ ရှာ၍လည်းကောင်း။ အပရိယေသိတွာ ဝါ၊ ၍လည်းကောင်း။ ပတ္တံ၊ ရောက်အပ်သော ရုပ်တည်း။ ပရိယေသိတန္တိ၊ ကား။ ပတ္တံ ဝါ၊ ရအပ်သည်လည်းဖြစ်သော။ ဝါ၊ ရောက်အပ်သည်လည်းဖြစ်သော။ အပ္ပတ္တံ ဝါ၊ သော။ ပရိယေသိတံ၊ ရှာမှီးအပ်သော ရုပ်တည်း။ ဝိတက္ကိတံ ဝိစာရိတန္တိ၊ ကား။ ဝိတက္ကနဝသေန စ၊ ကြံခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနုမဇ္ဇနဝသေန စ၊ သုံးသပ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အာလမ္ဗိတံ၊ အာရုံပြုအပ်သည်။ မနသာနုစိန္တိတန္တိ၊ ကား။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ အနု အနု စိန္တိတံ၊ အဖန်တလဲလဲ ကြံအပ်သော ရုပ်တည်း။ အယံ၊ လ။ ဈာယန္တောတိ၊ ကား။ ဖလသမာပတ္တိဈာနေန၊ ဖြင့်။ ဈာယန္တော၊ ဈာန်ဝင်စားသော။ အယံ ခီဏာသဝေါ၊ သည်။ ပုဗ္ဗေဝ၊ ရှေး၌သာလျှင်။ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဿယာနံ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော မှီရာတို့၏။ သုဋ္ဌု၊ စွာ။ ပဟီနတ္တာ၊ ပယ်အပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဒေဝကေ၊ နတ်နှင့်တကွသော။ လောကေ၊ ၌။ လ။ သဒေဝမနုဿာယ၊ နတ်လူနှင့်တကွသော။ ပဇာယ၊ ၌။ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော လောက၌လည်း။ အနိဿိတေန၊ မမှီသော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ဈာယတိ နာမ၊ ဈာန်ဝင်စားသည် မည်၏။ တတော ဧဝ၊ ထို့ကြောင့်သာလျှင်။ လောကေ၊ ၌။ ကေနစိပိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူမျှလည်း။ “အယံ၊ ဤသူသည်။ ဣဒံ နာမ၊ မည်သော လောကကို။ နိဿာယ၊ ၍။ ဈာယတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ န ဉာယတိ၊ မသိအပ်။ ဟိ၊ စွ။ “နမော တေ။ လ။ ဈာယသီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ “ပုရိသာဇည၊ ယောကျ်ားအာဇာနည်။ တေ၊ အား။ နမော၊ ရှိခိုး၏။ ပုရိသုတ္တမ၊ ယောကျ်ားမြတ်။ တေ၊ အား။ နမော၊ ၏။ ယဿ တေ၊ အကြင်သင်၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ နာဘိဇာနာမိ၊ ငါ မသိ။ တွံ၊ သည်။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ (ပေ ၂၆၂) နိဿာယ၊ ၍။ ဈာယသိ၊ ဈာန်ဝင်စားသနည်း”။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ခီဏာသဝစိတ္တဿ၊ ရဟန္တာစိတ်၏။ ကတ္ထစိပိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော လောက၌လည်း။ အနိဿိတဘာဝံ၊ မမှီသည်၏အဖြစ်ကို။ ဂေါဓိကသုတ္တေန စ၊ ဂေါဓိကသုတ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝက္ကလိသုတ္တေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ထင်ရှားပြအံ့သောငှာ။ “ယထာ မာရော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝိညာဏံ သမနွေသန္တောတိ၊ ကား။ ပရိနိဗ္ဗာနတော၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသည်မှ။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်၌ ဖြစ်သော။ ဝိညာဏံ၊ ကို။ ပရိယေသန္တော၊ ရှာသည်ရှိသော်။ “ပပဉ္စာတီတော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အဒဿနဿ၊ မမြင်ခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းကို။ အာဟ၊ ၏။ အနိဿိတစိတ္တာ န ဉာယန္တိ ဈာယမာနာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကေဝလံ၊ သက်။ အနုပါဒိသေသာယ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာကဋတ္တာရုပ်တို့၏ အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ငြိမ်းခြင်းသဘောဖြစ်သဖြင့်။ ခီဏာသဝဿ၊ ၏။ စိတ္တဂတိံ၊ စိတ်၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ မာရာဒယော၊ မာရ် အစရှိသည်တို့သည်။ န ဇာနန္တိ၊ ကုန်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်သေး။ အပိ စ ခေါ၊ စင်စစ်သော်ကား။ သဥပါဒိသေသာယပိ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာကဋတ္တာရုပ်တို့၏ အကြွင်းရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာပိ၊ ငြိမ်းခြင်းသဘောဖြစ်သဖြင့်လည်း။ တဿ၊ ထိုရဟန္တာ၏။ တံ၊ ထိုစိတ်၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ န ဇာနန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အယံ ဒေသနာသန္ဓီတိ၊ ကား။ ဂေါဓိကသုတ္တဝက္ကလိသုတ္တာနံ၊ တို့၏။ အညမညအတ္ထသံသန္ဒနာ ဝိယ၊ အချင်းချင်း အနက်၏ နှီးနှောခြင်းကဲ့သို့။ သုတ္တန္တာနံ၊ သုတ်တို့၏။ အညမညအတ္ထသံသန္ဒနာ၊ သည်။ ဒေသနာသန္ဓိ နာမ၊ မည်၏။
နိဒ္ဒေသသန္ဓီတိ၊ ကား။ နိဒ္ဒေသဿ၊ နောက်ဖြစ်သော နိဒ္ဒေသ၏။ သန္ဓိ၊ ရှေးနိဒ္ဒေသနှင့် စပ်ခြင်းသည်။ နိဒ္ဒေသသန္ဓိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ နိဒ္ဒေသေန၊ ရှေးနိဒ္ဒေသနှင့်။ သန္ဓိ၊ နောက်နိဒ္ဒေသ၏ စပ်ခြင်းသည်။ နိဒ္ဒေသသန္ဓိ၊ မည်၏။
ထိုကိုဖွင့်အံ့သောငှာ ‘ပုရိမေန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
သုတ္တဿ၊ ၏။ ပုရိမေန၊ သော။ နိဒ္ဒေသေန၊ နှင့်။ တဿေဝ၊ ထိုသုတ်၏သာလျှင်။ ပစ္ဆိမဿ၊ သော။ နိဒ္ဒေသဿ၊ ၏။ သမ္ဗန္ဓံ၊ စပ်ခြင်းတည်း။ ဝါ၊ ကား။ ပစ္ဆိမေန၊ သော။ (နိဒ္ဒေသေန လိုက်စေသည်)။ ပုရိမဿ၊ သော။ နိဒ္ဒေသဿ၊ ၏။ (ဤလည်းအလိုက်။ သမ္ဗန္ဓနံ ထည့်)။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
‘နိဿိတစိတ္တာ’ စသည်ကို အဘယ်အလို့ငှာ ဆိုလေသနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ‘တံ ဒေဿတုံ နိဿိတစိတ္တာတိ အာဒိ ဝုတ္တံ’ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့သော ‘အနိဿိတစိတ္တာ’ စသည်ကို ရှေးဦးစွာ ဆိုပါလော။ အသို့မူ၍ ‘နိဿိတစိတ္တာ’ စသည်ကို ဆိုဘိသနည်းဟု ပုစ္ဆာရှိပြန်သောကြောင့် ‘ယသ္မာ။ လ။ တသ္မာ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တံ၊ ထိုနိဒ္ဒေသသန္ဓိကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ (ဝုတ္တံ၌ စပ်)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ ပဌမံ၊ စွာ။ ဝဋ္ဋံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပစ္ဆာ၊ မှ။ ဝိဝဋ္ဋံ၊ ဝဋ်ကင်းခြင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိဿတစိတ္တာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဧတေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့အား။ နိဿိတံ၊ မှီသော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဿိတစိတ္တာ၊ မည်ကုန်၏။ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ၊ ပုဂ္ဂိုလ်လျှင် တည်ရာရှိသော။ ဒေသနာယ၊ ဒေသနာအားဖြင့်။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ပြအပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ (ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ (ပေ ၂၆၃) ယ ကား လိုက်စေသည်)။ ဧတ္ထ၊ ဤသုတ်အရပ်တို့၌။ နိဿိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဿိတစိတ္တာ၊ မည်ကုန်၏။ နိဿိတစိတ္တဝန္တော၊ မှီသော စိတ်ရှိကုန်သော။ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဿယဝသေန၊ တဏှာဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော မှီရာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တာ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေသာ၊ သုတ်အရပ်တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဧတ္ထ၊ ဤစတုဗျူဟဟာရဝိဘင်း၌။ သဗ္ဗံ၊ သော။ သေသံ၊ သည်။ ပါကဋမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
စတုဗျူဟဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ စတုဗျူဟဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၇၊ အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင်း အဖွင့်
[ကျမ်း ၁၀၄] စာပိုဒ် ၂၉။ တတ္ထ။ လ။ ဟာရောတိ၊ အစရှိသော စကားသည်။ အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ (ဤကား သမုဒါယတ္ထတည်း)။
သမုဒါယတ္ထကို ဆိုပြီ။ အဝယဝတ္ထကိုကား မဆိုပြီလော။ စုဒ်ရှိကား ‘တတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုအာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင်း၌။ အဝယဝတ္ထော၊ အစိတ်ဖြစ်သော အနက်ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အာရမ္ဘထာတိ၊ ကား။ အာရမ္ဘဓာတုသင်္ခါတံ၊ အာရမ္ဘဓာတ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝီရိယံ၊ ကို။ ကရောထ၊ ကုန်လော့။ နိက္ကမထာတိ၊ ကား။ ကောသဇ္ဇပက္ခတော၊ ပျင်းခြင်းအဖို့မှ။ နိက္ခန္တတ္တာ၊ ထွက်မြောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိက္ကမဓာတုသင်္ခါတံ၊ သော။ တဒုတ္တရိဝီရိယံ၊ ထိုရှေးဝီရိယထက် လွန်သော ဝီရိယကို။ ကရောထ၊ ကုန်လော့။ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သီလသံဝရော၊ သီလကို စောင့်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဣန္ဒြိယေသု၊ စက္ခု အစရှိသော ဣန္ဒြေတို့၌။ ဂုတ္တဒွါရတာ၊ လုံသောဒွါရ ရှိသည်၏အဖြစ်လည်းကောင်း။ ဘောဇနေ၊ ၌။ မတ္တညုတာ၊ အတိုင်းအရှည်ကို သိသည်၏အဖြစ်လည်းကောင်း။ သတိ၊ လည်းကောင်း။ သမ္ပဇညံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဣမေသု ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ပတိဋ္ဌိတာနံ၊ တည်ကုန်သော သူတို့အား။ ဇာဂရိယာနုယောဂဝသေန၊ နိုးကြားခြင်းနှင့် ယှဉ်သည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အာရမ္ဘနိက္ကမဓာတုယော၊ အာရမ္ဘဓာတ် နိက္ကမဓာတ်တို့သည်။ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပြည့်စုံကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တထာဘူတသမထဝိပဿနာသင်္ခါတေ၊ ထိုသို့သီလ အစရှိသည်တို့နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ဖြစ်သော သမထဝိပဿနာဟု ဆိုအပ်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာသနေ၊ ၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ၊ အလွန်အားထုတ်ကုန်သည်။ ဟောထ၊ ဖြစ်ကုန်လော့။ ဓုနာထ၊ လ။ ကုဉ္ဇရောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပဇ္ဇန္တာ စ၊ ကျင့်ကုန်သည်ဖြစ်၍လည်း။ တေဓာတုဣဿရဿ၊ သုံးပါးသော ဓာတ်ကို အစိုးရသော။ မစ္စုရာဇဿ၊ သေမင်း၏။ ဝသံ၊ အလိုသို့။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ နေတိ၊ ဆောင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ၊ ထိုသေမင်း၏။ သေနာသင်္ခါတံ၊ စစ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ အဗလံ၊ အားမရှိသော။ ဒုဗ္ဗလံ၊ နည်းသော အားရှိသော။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ ဗလူပပန္နော၊ အားနှင့် ပြည့်စုံသော။ ကုဉ္ဇရော၊ ဆင်သည်။ နဠေဟိ၊ ကျူတို့ဖြင့်။ ကတံ၊ သော။ အဂါရံ၊ အိမ်ကို။ ခဏေနေဝ၊ တစ်ခဏခြင်းလျှင်။ ဝိဒ္ဓံသေတိ ယထာ၊ ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကိလေသဂဏံ၊ ကိလေသာအပေါင်းကို။ ဓုနာထ ဝိဓမထ ဝိဒ္ဓံသေထ၊ ဖျက်ဆီးကုန်လော့။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ကိလေသာအပေါင်းသည် အစမထင်သော သံသရာကာလပတ်လုံး ရအပ်သော တည်ရာရှိသည်ဖြစ်၍ မြဲမြံခိုင်ခံ့လျက် (ပေ ၂၆၄) အားမရှိသော ထိုကိလေသာ အပေါင်းကို ဆင်သည် ကျူဖြင့် ပြုအပ်သော အိမ်ကို ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ ဖျက်နိုင်အံ့နည်း အမေးပုစ္ဆာရှိရာသောကြောင့် အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ကိလေသာအပေါင်းသည် အဘယ့်ကြောင့် အဗလ ဒုဗ္ဗလ ဖြစ်အံ့နည်းဟူမူကား အစမထင်သော သံသရာကာလပတ်လုံး ရအပ်သော တည်ရာ ရှိသော်လည်း မရှည်မမြင့်သော ကာလပတ်လုံး ပွားစေအပ်သော ကုသိုလ်ဓမ္မတို့သည် အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်သောကြောင့် အဗလ ဒုဗ္ဗလ ဖြစ်သတည်း။ ဉာပကကား အဗလာနံ ဗလိယန္တိတည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယဒတ္ထံ၊ အကြင် ပဒဋ္ဌာန်ကို ယှဉ်ခြင်းအကျိုးငှာ။ အယံ ဂါထာ၊ ကို။ နိက္ခိတ္တာ၊ ၏။ တံ၊ ထိုပဒဋ္ဌာန်ကို။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အာရမ္ဘထ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဝီရိယာရမ္ဘေ၊ ဝီရိယကို အားထုတ်ခြင်း၌။ နိယောဇနတော၊ တိုက်တွန်းသောကြောင့်။ ဝီရိယဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဝီရိယယောဂဿ၊ ဝီရိယကို ယှဉ်ခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ တည်း။
‘ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ သမာဓိဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု အရှင်ကစ္စည်းဆိုခဲ့၏။ ‘ယုဉ္ဇထ’ဟူသော ပါဌ်နှင့် လျော်စွာ ‘ယောဂဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုပါလော့။ စောဒနာရှိရကား ‘ယောဂါ ဝေ။ လ။ ဘာဝနာတိ ဝုတ္တံ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ သမာဓိဿ ပဒဋ္ဌာနန္တိ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ဘာဝနာသည် ယောဂမည်ပါသော် ‘ဘာဝနာယ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟူ၍သော်လည်းကောင်း။ ‘သမာဓိဝိပဿနာယ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘သမာဓိဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုလေသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ သမာဓိဘာဝနာ ဣဓာဓိပ္ပေတာ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် သမာဓိဘာဝနာကိုသာ လိုအပ်သနည်း။ ဝိပဿနာဘာဝနာလည်း ဘာဝနာပင် မဟုတ်ပါလော။ စောဒနာရှိရကား ‘ဝိပဿနာ ဘာဝနာယ ဝက္ခမာနတ္တာ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
“ယောဂါ ဝေ ဇာယတီ ဘူရီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ ဘာဝနာ၊ သည်။ ယောဂေါ၊ မည်၏။ တတ္ထ၊ ထိုဘာဝနာတို့တွင်။ ဝိပဿနာဘာဝနာယ၊ ၏။ ဝက္ခမာနတ္တာ၊ ဆိုလတ္တံ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမာဓိဘာဝနာ၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယုဉ္ဇထ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘မရဏဿ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟုဆိုပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ပညာယ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘မစ္စုနော’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
“မစ္စုနော သေန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာယ၊ သော။ ကိလေသသေနာယ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော စစ်သည်ကို။ သမ္မာ ဓုနနံ၊ ကောင်းစွာ ဖျက်ဆီးခြင်းသည်။ ဉာဏေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဓုနာထ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဝီရိယိန္ဒြိယဿ ပဒဋ္ဌာနံ’စသည်ဖြင့် ဆိုရပြီးလျက် အဘယ့်ကြောင့် ‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဝီရိယိန္ဒြိယဿ ပဒဋ္ဌာနံ’စသည်ကို တစ်ဖန် ဆိုပြန်သနည်း။ ပုနရုတ္တိသာ ဖြစ်အံ့သည်တကား။ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ပြအံ့သောငှာ ‘ပုန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယထာဝုတ္တဝီရိယသမာဓိပညာ၊ အကြင်ဆိုအပ်ကုန်ပြီးသော ဝီရိယသမာဓိပညာတို့သည်။ သမ္ပယုတ္တေသု၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့၌။ အာဓိပစ္စကိစ္စတာယ၊ အကြီး၏ အဖြစ်ဟူသော ကိစ္စရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပပဉ္စပ္ပဟာနသမတ္ထာ၊ (ပေ ၂၆၅) ရာဂ အစရှိသော ပပဉ္စတရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝဋ္ဋမူလံ၊ ဝဋ်၏ မူလကို။ ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဝိဝဋ္ဋံ၊ ဝဋ်၏ ကင်းခြင်းသို့။ ပါပေန္တိ စ၊ ရောက်လည်း ရောက်စေကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “အာရမ္ဘထ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣမာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ ဒေသနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ (အတ္ထောသို့ ဆိုက်)။ “ဝီရိယဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝီရိယာဒီနံ၊ တို့၏။ ယာနိမာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ၊ အကြင်ပဒဋ္ဌာန်တို့ကို။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ သာ၊ ထိုပဒဋ္ဌာန်သည်။ (ဒေသနာကို ငဲ့၍ ဣတ္ထိလိင်သို့ လိုက်လေသည်)။ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ အာဒိ ဒေသနာ၊ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထ အစရှိသော ဒေသနာတည်း။ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုအာဒီနိ၊ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထု အစရှိသည်တို့သည်။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ (ဤ၌ ဝုတ္တာနိနောင် ‘သာ’ဟု အချို့ပါဌ် မရှိ။ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ အာဒီနိ ဒေသနာနိ နှင့်လည်း ရှိ၏။ ဆင်ခြင်၍ယူ)။ ဣတိ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထု အစရှိသည်တို့သည်လည်း ပဒဋ္ဌာန် ဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘တထာ စေဝ သံဝဏ္ဏိတံ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ စေဝ၊ ထိုဒေသနာ၏ပဒဋ္ဌာန် အဖြစ်ဖြင့်သာလျှင်။ သံဝဏ္ဏိတံ၊ ဖွင့်အပ်၏။ ဝါ၊ အနက်အဖွင့်ကို ပြုအပ်၏။ (ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထု စသည်တို့၏ ပဒဋ္ဌာန်၏ အဖြစ်ဖြင့် မဖွင့်အပ် ဟူလိုသော်)။
ဧဝံ၊ သို့။ ယထာနိက္ခိတ္တာယ၊ သော။ ဒေသနာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနဝသေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထံ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ ဒေသနံ၊ ကို။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန၊ သဘာဂတရား ဝိသဘာဂတရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဝဋ္ဋေတုကာမော၊ လည်စေလိုသည် ဖြစ်၍။ တဿ၊ ထိုသဘာဂ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်စေခြင်း၏။ ဘူမိံ၊ အရာကို။ [ကျမ်း ၁၀၅] ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အယုဉ္ဇန္တာနံ ဝါ၊ လ။ အာရမ္ဘော”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယောဂေ ဘာဝနာယံ၊ ဘာဝနာ၌။ တံ၊ ထိုဘာဝနာကို။ အယုဉ္ဇန္တာနံ၊ အားမထုတ်ကုန်သော။ အပရိပက္ကဉာဏာနံ၊ မရင့်သေးသော ဉာဏ်ရှိကုန်သော။ သတ္တာနံ ဝါ၊ တို့အားလည်း။ ဝါသနာဘာဂေန၊ ဝါသနာအဖို့ဖြင့်။ အာယတိံ၊ နောင်အခါ၌။ ဝိဇာနနတ္ထံ၊ သိစေခြင်းငှာ။ အယံ ဒေသနာရမ္ဘော၊ ဤဒေသနာကို အားထုတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယုဉ္ဇန္တာနံ၊ ကုန်သော။ ပရိပက္ကဉာဏာနံ၊ ကုန်သော။ သတ္တာနံ ဝါ၊ တို့အားလည်း။ ဝိသေသာဓိဂမာယ၊ တရားအထူးကို ရခြင်းငှာ။ အယံ ဒေသနာရမ္ဘော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သော ပမာဒေါ ဒုဝိဓောတိ၊ ကား။ ယေန ပမာဒေန၊ ဖြင့်။ ဘာဝနံ၊ ကို။ နာနုယုဉ္ဇန္တိ၊ အားမထုတ်ကုန်။ သော ပမာဒေါ၊ သည်။ အတ္တနော၊ ၏။ ကာရဏဘေဒေန၊ အကြောင်း၏ အပြားအားဖြင့်။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ အညာဏေနာတိ၊ ကား။ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ သလက္ခဏသာမညလက္ခဏပဋိစ္ဆာဒကေန၊ အသီးသော မိမိလက္ခဏာ သာမညလက္ခဏာကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော။ သမ္မောဟေန၊ ဖြင့်။ နိဝုတောတိ၊ ကား။ ဆာဒိတော၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သည်ဖြစ်၍။ ဉေယျဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ ဉေယျဉ္စ၊ သိအပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ “ဣတိ ဣဒံ၊ ဤသည်ကား။ ရူပံ၊ ရုပ်တည်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ရူပဿ၊ ၏။ သမုဒယော၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဉာဏဿ၊ ၏။ ပဝတ္တနဋ္ဌာနဉ္စ၊ ဖြစ်ရာသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဉေယျဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ပါပဓမ္မာနံ၊ ယုတ်မာသော အကုသိုလ်တရားတို့၏။ အနေကဘေဒတ္တာ၊ များသော အပြားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ပေ ၂၆၆) တဗ္ဗသေန၊ ထိုအကုသိုလ်တရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပမာဒေါ၊ သည်။ အနေကဘေဒေါပိ၊ များသောအပြားရှိသော်လည်း။ မူလဘူတာယ၊ အကြောင်းရင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဧကော ဧဝ၊ တစ်ပါးတည်းသာတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဧကဝိဓော အဝိဇ္ဇာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
‘န ဘိက္ခဝေ တဏှာမူလကေ သမ္မာဒေသိဿာမိ’အစရှိသည်ဖြင့် ဟောရကား တဏှာမူလကတရားသည် များသည် မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့လျက် အဘယ်ကြောင့် ’တိဝိဓော တဏှာယ’ဟု ဆိုလေသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘လာဘဝိနိစ္ဆယ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
လာဘဝိနိစ္ဆယပရိဂ္ဂဟမစ္ဆရိယာနိ၊ ရခြင်း ဆုံးဖြတ်ခြင်း သိမ်းဆည်းခြင်း ဝန်တိုခြင်းတို့သည်။ ပရိယေသနာအာရက္ခာပရိဘောဂေသု၊ ရှာမှီးခြင်း စောင့်ရှောက်ခြင်း သုံးဆောင်ခြင်းတို့၌။ အန္တောဂဓာနိ၊ ဝင်ကုန်၏။ ဆန္ဒရာဂဇ္ဈောသာနာ၊ အားနည်းသော ရာဂတဏှာ၏အစွမ်းအားဖြင့် အားကြီးစွာ ဆုံးဖြတ်ခြင်းတို့သည်။ တဏှာ ဧဝ၊ တဏှာသာတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာမူလကေပိ၊ တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဧတ္ထေဝ၊ ဤသုံးပါးတို့၌သာလျှင်။ ပက္ခိပိတွာ၊ ထည့်၍။” တိဝိဓော တဏှာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ရူပါရုံ အစရှိသည်ကို ရခြင်းသည် လာဘမည်၏။ ထိုလာဘသည် ရှာမှီးခြင်း ရှိသော်သာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ပရိယေသနာကို ယူသဖြင့် လာဘကို ယူအပ်၏။ ဤမျှသည် ရူပါရုံ အကျိုးငှာ ဤမျှသည် သဒ္ဒါရုံ အစရှိသော အကျိုးငှာ ဤမျှသည် သူတစ်ပါးတို့ ဖြစ်လတ္တံ့။ ဤမျှကို သုံးဆောင်အံ့။ ဤမျှကို သိုမှီးအံ့ဟု ဖြစ်သော အကြံသည် ဝိနိစ္ဆယ မည်၏။ ထိုဝိနိစ္ဆယကိုလည်း လာဘအကြောင်းရှိသောကြောင့် ထိုလာဘ၏လည်း ပရိယေသနာလျှင် မူလရှိသောကြောင့် ပရိယေသနာကို ယူသဖြင့်သာ ယူအပ်၏။ ထို့အတူ ပရိဂ္ဂဟ မစ္ဆရိယတို့ကိုလည်း ပရိယေသနာကို ယူသဖြင့်သာ ယူအပ်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
ရူပီသု ဘဝေသူတိ၊ ကား။ ရူပဓမ္မေသု၊ ရုပ်တရားတို့၌။ အဇ္ဈောသာနန္တိ၊ ကား။ တဏှာဘိနိဝေသော၊ တဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းတည်း။ ဧတေန၊ ဤရူပီသု ဘဝေသု အဇ္ဈောသာနံ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ “တဏှာယ ရူပကာယော ပဒဋ္ဌာန”န္တိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဝရတိ၊ ဖွင့်၏။
အဘယ့်ကြောင့် ရူပကာယသည် တဏှာ၏ပဒဋ္ဌာန် ဖြစ်သနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘အနာဒိမတိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနာဒိမတိ၊ မသိနိုင်သော အစရှိသော။ သံသာရေ၊ ၌။ ဣတ္ထိပုရိသာ၊ တို့သည်။ အညမညရူပါဘိရာမာ၊ အချင်းချင်း၏ ရုပ်တို့၌ အလွန်မွေ့လျော်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရူပကာယော၊ သည်။ တဏှာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)၊ အယဉ္စ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ စိတ္တပရိယာဒါနသုတ္တေန၊ ဖြင့်။ ဒီပေတဗ္ဗော၊ ၏။ အရူပီသု သမ္မောဟောတိ၊ ကား။ ဖဿာဒီနံ၊ တို့၏။ အတိသုခုမသဘာဝတ္တာ စ၊ အလွန်သိမ်မွေ့သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သန္တတိသမူဟကိစ္စာရမ္မဏဃနဝိနိဗ္ဘောဂဿ၊ အစဉ်တစ်ခဲနက် အပေါင်းတစ်ခဲနက် ကိစ္စတစ်ခဲနက်ကို အသီးအသီး ဝေဖန်ခြင်း၏။ ဒုက္ကရတ္တာ စ၊ ခဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အရူပဓမ္မေသု၊ နာမ်တရားတို့၌။ သမ္မောဟော၊ ပြင်းစွာ တွေဝေခြင်းသည်။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ ပတိဋ္ဌိတော၊ တည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ (ပေ ၂၆၇) ဝစနသေသော၊ ကို။ အာဟရိတဗ္ဗော၊ ဆောင်အပ်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ နိဒ္ဓါရိတေ၊ ထုတ်အပ်သော။ ရူပကာယနာမကာယသင်္ခါတေ၊ သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကေ၊ ဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်း၌။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန၊ အာရုံပြုခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ အဝိသေသေန၊ သာမညအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ တဏှဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (ဒိဋ္ဌိဉ္စ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ဆင်ခြင်)။
မှတ်ချက်။ ။ ကတမေန ဥပါဒါနေနသည် ဥပါဒါနာဟု ဝိဘာဂအားဖြင့် မေးပြီး၍လည်း အဝိဇ္ဇာယ စ တဏှာယ စ ဟုမခွဲခြားမူ၍ သာမညဆိုအပ်သည် ဟူလိုသော်။
စတုပါဒါနာနံ၊ ကာမဥပါဒါန် အစရှိသော လေးပါးသော ဥပါဒါန်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ (စတုရူပါဒါနက္ခန္ဓာနံဟု ပါဌ်အချို့ရှိသည်ကား ပါဌ်ပျက်)။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ တေသံ ခန္ဓာနဉ္စ၊ ထိုဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာတို့၏လည်းကောင်း။ တေသံ ဥပါဒါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ (တေသံကား လိုက်စေသည်)။ ဒုက္ခသမုဒယဘာဝေန၊ ဒုက္ခသစ္စာ၏အဖြစ် သမုဒယသစ္စာ၏အဖြစ်နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ပရိညေယျပဟာတဗ္ဗဘာဝံ၊ ပရိညေယျအဖြစ် ပဟာတဗ္ဗ အဖြစ်ကို။ “တတ္ထ ရူပကာယော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ခန္ဓာတို့၏ ဒုက္ခသစ္စာ၏ အဖြစ်နှင့်တကွ ပရိညေယျအဖြစ်ကို။ ဥပါဒါန်တို့၏ သမုဒယသစ္စာ၏ အဖြစ်နှင့်တကွ ပဟာတဗ္ဗအဖြစ်ကို ပြ၏။ ဤသို့ ယှဉ်၍ယူ။
စာပိုဒ် ၃၀။ ဧဝံ၊ သို့။ ပမာဒမုခေန၊ ပမာဒကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ပုရိမသစ္စဒွယံ၊ ရှေးဖြစ်သော သစ္စာနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ပမာဒမုခေနေဝ၊ သဖြင့်သာလျှင်။ အပရမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ သစ္စဒွယံ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ တဿာတိ၊ ကား။ တဿ ပမာဒဿ၊ ကို။ သမ္ပဋိဝေဓေနာတိ၊ ကား။ သမ္မာ၊ စွာ။ ပရိဇာနနေန၊ သိသဖြင့်။ အဿာဒါဒီနံ၊ တို့ကို။ ဇာနနေန၊ ဖြင့်။ ရက္ခဏာ ပဋိသံဟရဏာတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ စိတ္တဿ၊ ကို။ ရက္ခဏသင်္ခါတာ၊ စောင့်ရှောက်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ပမာဒဿ၊ ကို။ ပဋိသံဟရဏာ၊ ဖျောက်ခြင်းသည်။ တပ္ပဋိပက္ခေန၊ ထိုပမာဒ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပ္ပမာဒဖြင့်။ သင်္ကောစနာ၊ တွန့်စေခြင်းသည်။ (တပ္ပဋိပက္ခေန ဟူသော ပုဒ်ကို ဖွင့်လိုရကား အပ္ပမာဒါနုယောဂေနဟု ဆိုသတည်း)။ အပ္ပမာဒါနုယောဂေန၊ အပ္ပမာဒနှင့် ယှဉ်ခြင်းဖြင့်။ [ကျမ်း ၁၀၆] ယာ ခေပနာ၊ အကြင်ကုန်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ သမထောတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ကိစ္စေန၊ ဖြင့်။ သမာဓိံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ (စိတ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်း ပမာဒကို ဖျောက်ခြင်းကိစ္စဖြင့် သမာဓိကို ပြသည် ဟူလိုသော်)။ အယံ၊ ဤသို့ လည်စေခြင်းသည်။ ဝေါဒါနပက္ခဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန၊ ဝေါဒါနပက္ခဖြစ်သော ပမာဒ၏ ဝိသဘာဂဖြစ်သော သမထတရား၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနာ၊ လည်စေခြင်းတည်း။ “ယဒါ၊ လ။ အာနိသံသ”န္တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ သမထာဓိဂမဿ၊ သမထကို ရခြင်း၏။ ဥပါယံ၊ အကြောင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကာမာနန္တိ၊ ကား။ ဝတ္ထုကာမာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ကိလေသကာမာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတောတိ၊ ကား။ ကာမေ၊ တို့ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ သော။ သုခသောမနဿသင်္ခါတံ၊ သော။ အဿာဒံ၊ ကို။ အဿာဒတာယ၊ သာယာအပ်သည်၏ အဖြစ်အားဖြင့်။ အဿာဒမတ္တတော၊ သာယာအပ်သည်၏ အဖြစ်မျှအားဖြင့်။ (အဿာဒတ္တတောလည်း ရှိ၏။ သာယာအ (ပေ၂၆၈) ပ်သည်၏ အဖြစ်အားဖြင့်)။ အာဒီနဝန္တိ၊ ကား။ “အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ အာဒီနဝံ ဒေါသံ၊ အပြစ်ကို။ နိဿရဏန္တိ၊ ကား။ ပဌမဇ္ဈာနံ၊ ကို။
အရိယမဂ် နိဗ္ဗာန်သည် နိဿရဏ မည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ ပဌမဈာန်၏ နိဿရဏ မည်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိပါသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ဝုတ္တံ ဉှေတံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “ကာမာနမေတံ နိဿရဏံ ယဒိဒံ နေက္ခမ္မ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ နေက္ခမ္မံ၊ အကြင်ကာမမှ ထွက်မြောက်သော ပဌမဈာန်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ၊ ဤပဌမဈာန်သည်။ ကာမာနံ၊ တို့၏။ နိဿရဏံ၊ ထွက်မြောက်ရာတည်း”။ ဩကာရန္တိ၊ ကား။ လာမကဘာဝံ၊ ယုတ်မာသည်၏ အဖြစ်ကို။ သံကိလေသန္တိ၊ ကား။ သံကိလိဿနံ၊ ညစ်ညူးခြင်းကို။ ဟိ၊ စွ။ ကာမဟေတု၊ ကာမဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သံကိလိဿန္တိ၊ ညစ်ညူးကုန်၏။ ဝေါဒါနန္တိ၊ ကား။ ဝိသုဇ္ဈနံ၊ ဖြူစင်ခြင်းကို။ နေက္ခမ္မေ စ အာနိသံသန္တိ၊ ကား။ နီဝရဏပ္ပဟာနာဒိဂုဏဝိသေသယောဂံ၊ နီဝရဏကို ပယ်ခြင်း အစရှိသော ဂုဏ်အထူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကို။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တေ၊ သော။ တသ္မိံ သမထေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ ယာ ဝီမံသာတိ၊ ကား။ ယာ ပညာ၊ သည်။
သမထ ဖြစ်သည်ရှိသော် ပညာဖြစ်သည်ကို ဉာပကဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘သမာဟိတော’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ “သမာဟိတော။ လ။ ပဇာနာတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “သမာဟိတော၊ တည်ကြည်သော သူသည်။ ယထာဘူတံ၊ ဟုတ်သောအတိုင်း။ ပဇာနာတိ၊ သိ၏”။
‘ဣမေသု ဒွီသု ပဟီနေသု’ဟူသော စကားကို အဘယ်အလို့ငှာ ဆိုတော်မူလေသနည်း။ စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘တဏှာအဝိဇ္ဇာ။ လ။ ဗဟီနေသူတိ အာဟ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာအဝိဇ္ဇာကို ပယ်သဖြင့် တဏှာအဝိဇ္ဇာသာ ချုပ်ကောင်း၏တကား။ အဘယ့်ကြောင့် အလုံးစုံသော ဝဋ္ဋဒုက္ခချုပ်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာ ရှိပြန်လေရကား ‘တာသု။ လ။ ဧဝါတိ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာချုပ်သည်ရှိသော် ဥပါဒါန်တို့သာ မချုပ်ကောင်းပါသလော။ အဘယ်သို့ တဏှာ အဝိဇ္ဇာချုပ်သဖြင့် ဥပါဒါန်အစရှိသည်တို့၏ မဖြစ်ခြင်းသည် ဖြစ်ကောင်းအံ့နည်း။ စောဒနာ ရှိပြန်ရာသောကြောင့် ‘ယထာ စ။ လ။ ပစ္စယော’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာသဟိတာဝ၊ တဏှာနှင့် တကွဖြစ်သော။ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ သင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အဝိဇ္ဇာသဟိတာဝ၊ သော။ တဏှာ၊ သည်။ ဥပါဒါနာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာသု၊ ထိုတဏှာ အဝိဇ္ဇာတို့သည်။ နိရုဒ္ဓါသု၊ ချုပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ဥပါဒါနာဒီနံ၊ တို့၏။ အဘာဝေါ ဧဝ၊ မဖြစ်ခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာအဝိဇ္ဇာပဟာနေန၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာကို ပယ်သဖြင့်။ သကလဝဋ္ဋဒုက္ခနိရောဓံ၊ အလုံးစုံသော ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ခြင်းကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဣမေသု ဒွီသု ဓမ္မေသု ပဟီနေသူ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန၊ ဝိသဘာဂတရား သဘာဂတရားတို့ကို လည်စေခြင်း၏ အစွမ်း (ပေ ၂၆၉) အားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဝေါဒါနပက္ခံ၊ ဖြူစင်ခြင်း အဖို့ရှိသော တရားကို။ နိက္ခိပိတွာ၊ ထား၍။ တဿ၊ ထိုဝေါဒါနပက္ခဖြစ်သော တရား၏။ ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန စ၊ ဝိသဘာဂဖြစ်သော ပမာဒတရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သဘာဂဓမ္မဝသေန စ၊ သဘာဂဖြစ်သော သမထ အစရှိသော တရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အာဝဋ္ဋနံ၊ လည်ခြင်းကို။ ဒေဿတွာ၊ ပြပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သံကိလေသပက္ခံ၊ ညစ်ညူးခြင်း အဖို့ရှိသော တရားကို။ နိက္ခိပိတွာ၊ ၍။ တဿ၊ ထိုသံကိလေသပက္ခတရား၏။ ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန၊ ဝိသဘာဂတရား၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယထာပိ မူလေ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုဂါထာ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ ပတိဋ္ဌာဟေတုဘာဝေန၊ တည်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မူလန္တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓဝေါဟာရေ၊ ရအပ်သော ခေါ်ဝေါ်ခြင်းရှိသော။ ဘူမိဂတေ၊ မြေ၌ တည်သော။ ဝါ၊ မြေသို့လျှောက်သော။ ရုက္ခဿ၊ ၏။ အဝယဝေ၊ အစိတ်ဖြစ်သော အဖြစ်သည်။ ဖရသုဆေဒါဒိ အန္တရာယာဘာဝေန၊ ပုဆိန်ဖြင့် ဖြတ်ခြင်း အစရှိသော အန္တရာယ်မရှိသဖြင့်။ အနုပဒ္ဒဝေ၊ ဥပဒ္ဒဝေါ မရှိသည်ရှိသော်။ တတော ဧဝ၊ ထိုဥပဒ္ဒဝေါ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လျှင်။ ဒဠှေ ထိရေ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့သည်။ သတိ၊ သော်။ ခန္ဓေ၊ ပင်စည်ကို။ ဆိန္နေပိ၊ ဖြတ်သော်လည်း။ တစ်နည်းကား။ ခန္ဓေ၊ သည်။ ဆိန္နေပိ၊ ဖြတ်သော်လည်း။ အဿတ္ထာဒိရုက္ခော၊ ညောင်ဗုဒ္ဓဟေ အစရှိသော သစ်ပင်သည်။ ရုဟတိ ယထာ၊ ပေါက်ရောက်ပြန်သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ တဏှာနုသယသင်္ခါတေ၊ တဏှာအနုသယဟု ဆိုအပ်သော။ အတ္တဘာဝရုက္ခဿ၊ အတ္တဘောတည်းဟူသော သစ်ပင်၏။ မူလေ၊ အမြစ်ကို။ မဂ္ဂဉာဏဖရသုနာ၊ မဂ်ဉာဏ်တည်းဟူသော ပုဆိန်ဖြင့်။ အနုပစ္ဆိန္နေ၊ မဖြတ်အပ်သည်ရှိသော်။ တယိဒံ တံ ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ သည်။ ပုနပ္ပုနံ၊ လဲလဲ။ အပရာပရဘာဝေန၊ အဆင့်ဆင့်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ န နိရုဇ္ဈတိ၊ မချုပ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကာမတဏှာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ၊ ကာမတဏှာ အစရှိသည်ကို နစ်စေခြင်းငှာ။ “ဘဝတဏှာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧတဿ ဓမ္မဿ ပစ္စယောတိ၊ ကား။ ဘဝတဏှာသင်္ခါတဿ၊ သော။ ဧတဿ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ဘဝေသု၊ တို့၌။ အာဒီနဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနာဒိဝသေန၊ အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းခြင်း အစရှိသည်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အဿာဒဂ္ဂဟဏဿ၊ အဿာဒကို ယူခြင်း၏။ ဝါ၊ အဿာဒအားဖြင့် ယူခြင်း၏။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဟိ၊ စွ။ “သံယောဇနီယေသု၊ လ။ ပဝဍ္ဎတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သံယောဇနီယေသု၊ သံယောဇဉ်၏ အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ [ကျမ်း ၁၀၇] အဿာဒါနုပဿိနော၊ အဿာဒကို အဖန်တလဲလဲရှုသောသူအား။ ဝါ၊ အဿာဒအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲရှုသော သူအား။ တဏှာ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ပွားများ၏”။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အဝိဇ္ဇာ။ လ။ တဏှာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဓ၊ ၌။ သမထော စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိပဿနာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မဂ္ဂသမာဓိ မဂ္ဂပညာ စ၊ မဂ်သမာဓိ မဂ်ပညာကိုလည်းကောင်း။ အဓိ (ပေ ၂၇၀) ပ္ပေတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယေန။ လ။ သမူဟနတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ (ဤသို့ ပေး)။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်တည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ နိဒ္ဓါရိတေဟေဝ၊ ထုတ်အပ်သည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနံ၊ လည်စေခြင်းသည်။ အာဝဋ္ဋဟာရော၊ အာဝဋ္ဋဟာရမည်သည်။ န၊ မဟုတ်သေး။ အထ ခေါ၊ ကား။ ပါဠိအာဂတေဟိပိ၊ ပါဠိ၌ လာသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ တေဟိ၊ ထိုဝိသဘာဂတရား သဘာဂတရားတို့ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနံ၊ သည်။ အာဝဋ္ဋဟာရော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “သဗ္ဗပါပဿ အကရဏ”န္တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဂါထာ၌။ သဗ္ဗပါပဿာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗာကုသလဿ၊ ကို။ အကရဏန္တိ၊ ကား။ အနုပ္ပါဒနံ၊ မဖြစ်စေခြင်း။ ကုသလဿာတိ၊ ကား။ စတုဘူမကကုသလဿ၊ လေးပါးသော ဘုံ၌ဖြစ်သော ကုသိုလ်ကို။ ဥပသမ္ပဒါတိ၊ ကား။ ပဋိလာဘော၊ ရခြင်း။ သစိတ္တပရိယောဒပနန္တိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ စိတ္တဝေါဒါနံ၊ စိတ်ကို ဖြူစင်စေခြင်း။ (ဖြူစင်ခြင်းသာမန်လည်း ပါရကား ‘တံ ပန အရဟတ္တေန ဟောတိ’ဟု မိန့်သော်)။ တံ ပန၊ ထိုဖြူစင်စေခြင်းသည်ကား။ အရဟတ္တေန၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (သိခါပတ္တဖြစ်သော ဖြူစင်ခြင်းကိုဤ၌လိုအပ်၏ဟူလိုသော်)။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သီလသံဝရေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗပါပံ၊ ကို။ ပဟာယ၊ ၍။ သမထဝိပဿနာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကုသလံ၊ ကို။ သမ္ပာဒေတွာ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ အရဟတ္တဖလေန၊ ဖြင့်။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပရိယောဒပေတဗ္ဗံ၊ ဖြူစင်စေအပ်၏။ ဣတိ ဧတံ၊ ဤသည်ကား။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ တို့၏။ သာသနံ ဩဝါဒေါ အနုသိဋ္ဌိ၊ အဆုံးအမတော်တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ ဝိတ္ထာရတော ပန၊ အားဖြင့်ကား။ အတ္ထော၊ ကို။ ပါဠိတော ဧဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိညာယတိ၊ သိအပ်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “သဗ္ဗပါပံ နာမာ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဒေါသသမုဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ဧတဿ၊ ထိုပါဏာတိပါတအစရှိသော ဒုစရိုက်သုံးပါးအား။ ဒေါသော၊ ဒေါသဟု ဆိုအပ်သော။ သမုဋ္ဌာနံ ဧဝ၊ ဖြစ်ကြောင်းသည်သာလျှင်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေါသသမုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဒေါသော ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ သမုဋ္ဌာနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ န ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အပ်။ (ဤသို့ပေး)။ ကသ္မာ၊ ကား။ လောဘသမုဋ္ဌာနာယပိ၊ လောဘလျှင် ဖြစ်ကြောင်း ရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ ပိသုဏဝါစာယ၊ ၏။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်တည်း။
ပါဏာတိပါတသို့ လိုက်၍ ဒေါသသမုဋ္ဌာနော၊ ပိသုဏဝါစာဖရုသဝါစာသို့ လိုက်၍ ဒေါသသမုဋ္ဌာနာဟု မဆိုကောင်းပါသလော။ အသို့မူ၍ ဒေါသသမုဋ္ဌာနံဟု ဆိုဘိသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘ကာယ။ လ။ နိဒ္ဒေသော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကာယဒုစ္စရိတန္တိ ပဒံ၊ ကား။ အပေက္ခိတွာ၊ ၍။ “ဒေါသသမုဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ နပုံသကနိဒ္ဒေသော၊ နပုလ္လိင်ဖြင့် ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ လောဘသမုဋ္ဌာနံ မောဟသမုဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ သမ္ဖပ္ပလာပေါ၊ သည်။ ဥဒ္ဓစ္စစိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တယတိ၊ ၏။ ဣတိ အဓိပ္ပါယေန၊ ဤသို့သော အလိုအားဖြင့်။ တဿ၊ ထိုသမ္ဖပ္ပလာပ၏။ မောဟသမုဋ္ဌာနတာ၊ မောဟဟူသော ဖြစ်ကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ ဒုစ္စရိတအကုသလကမ္မပထကမ္မဝိဘာဂေန၊ ဒုစရိုက်ကို ဝေဖန်ခြင်း အကုသိုလ် ကမ္မပထတို့ကို ဝေဖန်ခြင်း ကံကို (ပေ၂၇၁) ဝေဖန်ခြင်းဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ တီဟိ ဒုစ္စရိတာနိစသဖြင့် ဒုစ္စရိုက်ကို။ တေ ဒသအကုသလကမ္မပထာစသည်ဖြင့် ကမ္မပထကို။ တာနိ ဒွေ ကမ္မာနိစသည်ဖြင့် ကံကို ဝေဖန်သည်ဟူလိုသော်။
“သဗ္ဗပါပ”န္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဝုတ္တပါပံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အဿ၊ ထိုအကုသိုလ်၏။ ဝါ၊ ကိုလည်းဟူ။ အကုသလမူလဝသေန၊ ဖြင့်။ အဂတိဂမနဝိဘာဂမ္ပိ၊ အဂတိဂမနအားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းကိုလည်း။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အကုသလမူလ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ၌။ အကုသလမူလံ ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တန္တိ၊ ကား။ လောဘာဒိအကုသလာနိ၊ တို့သည်။ ကာယဝစီပယောဂံ၊ ကာယပယောဂဝစီပယောဂသို့။ ဂစ္ဆန္တာနိ၊ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော်။
ရောက်ကုန်၏ဟူသည်ကား အဘယ်သို့ ရောက်ကုန်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ကာယ။ လ။ အတ္ထော’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကာယဝစီပယောဂံ၊ ကို။ သမုဋ္ဌာပေန္တာနိ၊ ဖြစ်စေကုန်သည်ရှိသော်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဆန္ဒာတိ၊ ကား။ ဆန္ဒဟေတု၊ ချစ်မြတ်နိုးခြင်းကြောင့်။ ယံ၊ လ။ ဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ဆန္ဒာ၊ ချစ်မြတ်နိုးခြင်းကြောင့်။ အဂတိံ၊ မလားအပ်သော အရာသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ အဂတိဂမနံ၊ အကြင်မလားအပ်သော အရာသို့ ရောက်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့ ချစ်မြတ်နိုးခြင်းကြောင့် မလားအပ်သော အရာသို့ ရောက်ခြင်းသည်။ လောဘသမုဋ္ဌာနံ၊ လောဘဟူသော အကြောင်းရှိ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧဝံ၊ တူ။ သေသေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်။ “သဗ္ဗပါပဿ အကရဏ”န္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ပါပံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿ၊ ထိုမကောင်းမှုကို။ အကရဏံ၊ မပြုခြင်းကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “လောဘော၊ လ။ ပညာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ [ကျမ်း ၁၀၈] ကုသလမူလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ အကုသလမူလာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနဝသေန၊ ပယ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သဗ္ဗပါပဿ၊ ကို။ အကရဏံ အနုပ္ပါဒနံ၊ မဖြစ်စေခြင်းကို။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ လောဘော ဥပေက္ခာယာတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဗြဟ္မဝိဟာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ အကုသလမူလာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနဝသေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗပါပဿ၊ ကို။ အကရဏံ အနုပ္ပါဒနံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ (ဤသို့ငင်၍ သမ္ဗန်)။
မုဒိတာဖြင့် အရတိသာ ပယ်ခြင်းချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ကောင်း၏တကား။ အဘယ်သို့လျှင် မောဟသည် မုဒိတာဖြင့် ပယ်ခြင်းချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်အံ့နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တတ္ထ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော ဗြဟ္မဝိဟာရတို့တွင်။ အရတိံ၊ မမွေ့လျော်ခြင်းကို။ ဝါ၊ အရတိကို။ ဝူပသမေန္တိ၊ ငြိမ်းစေသည်ဖြစ်၍။ မုဒိတာ၊ သည်။ တဿာ၊ ထိုအရတိ၏။ မူလဘူတံ၊ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ မောဟံ၊ ကို။ ပဇဟတိ၊ ပယ်၏။ ဣတိ ကတွာ၊ ဤသို့ နှလုံးပြု၍။ တစ်နည်း။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ မောဟော၊ လ။ ဂစ္ဆတီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၃၁။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အညေနပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပရိယာယေန၊ ဖြင့်။ ပါပဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ တဿ ပါပဿ၊ ကို။ အကရဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ သေသပဒါနဉ္စ၊ ကုသလဿ ဥပသမ္ပဒါအစရှိသောကြွင်းသော ပုဒ်တို့၏လည်း။ အတ္ထဝိဘာဝနမုခေန၊ အနက်ကို ထင်ရှားပြခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဗ္ဗပါပံ၊ လ။ မိစ္ဆတ္တာနီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယော အကိရိယာ ကရဏံ အနဇ္ဈစာ (ပေ၂၇၂) ရောဟု ဆိုသည်နှင့်အညီ ဣဒံ ဝုစ္စတိ သဗ္ဗပါပဿ အကိရိယာ အကရဏံ အနဇ္ဈာစာရောဟု ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ဣဒံ ဝုစ္စတိ သဗ္ဗပါပဿ အကရဏံသာ ဆိုလေသနည်းဟု လီနန္တရစောဒနာဖြစ်ရာသောကြောင့် ထိုလီနန္တရစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘အကိရိယာ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အကိရိယာ အကရဏံ အနဇ္ဈာစာရောတိ၊ ဟူ၍။ တီဟိပိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်လည်း။ မိစ္ဆတ္တာနံ၊ မိစ္ဆတ္တတရားတို့ကို။ အနုပ္ပါဒနမေဝ၊ မဖြစ်စေခြင်းကိုသာလျှင်။ ဝဒတိ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ ကိရိယာ ကရဏံ အဇ္ဈာစာရောတိ၊ ဟူ၍။ တီဟိပိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်လည်း။ ဥပ္ပါဒနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝဒတိ၊ ၏။ အဇ္ဈာစာရောတိ၊ ကား။ အဓိဋ္ဌဟိတွာ၊ ဆောက်တည်၍။ အာစရဏံ၊ ကျင့်ခြင်း။ (အာစရဏံ အာစာရော၊ အဓိဋ္ဌဟိတွာ အာစာရော အဇ္ဈာစာရောဟု ပြုစေလိုသည်)။ အတီတဿာတိ၊ ကား။ စိရကာလပ္ပဝတ္တိဝသေန၊ ရှည်မြင့်သော ကာလ၌ ဖြစ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပုရာဏဿ၊ ရှေး၌ဖြစ်သော။ မဂ္ဂဿာတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ကို။ ဟိ၊ စွ။ “ပုရာဏမဂ္ဂံ၊ လ။ အဓိဝစန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ “ပုရာဏံ အဉ္ဇသန္တိ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ ခေါ၊ စင်စစ်။ အရိယဿ၊ မြတ်သော။ ဝါ၊ ဖြူစင်သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ၊ ရှစ်ပါးသော အင်္ဂါရှိသော။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ အဓိဝစနံ နာမ၊ အမည်တည်း”။ ဝါ၊ ကား။ အတီတေန၊ လွန်လေပြီးသော။ ဝိပဿိနာ၊ ဝိပဿီအမည်ရှိတော်မူသော။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ယထာဓိဂတံ၊ ရတော်မူအပ်သော အပြားအားလျော်စွာ။ ဒေသိတဘာဝံ၊ ဟောတော်မူအပ်သည်၏အဖြစ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “အတီတဿ မဂ္ဂဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ ဝိပဿီဘုရားရှင် ဟောတော်မူအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ရည်၍ သိသည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိရပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ဝိပဿိနော ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အယံ ဂါထာ၊ ဤဂါထာသည်။ ဝိပဿိနော၊ သော။ ဘဂဝတော၊ ဘုန်းခြောက်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ ၏။ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသဂါထာ၊ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသဂါထာတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
ယံ ပဋိဝေဓေနာတိ၊ ကား။ ယဿ၊ အကြင်ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းကို။ ပရိညာဘိသမယေန၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းတည်းဟူသော သိခြင်းဖြင့်။
အသယဓာတ်သည် တစ်စုံတစ်ခုသော သံကိလေသဖြင့် မညစ်ညူးဘဲလျက် ‘ယံ ပရိယောဒါပိတံ အယံ နိရောဓော’ဟု ဆိုတော်မူသည်ကား မသင့်လေဟု အယူရှိရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘ယံ ပရိယောဒါပိတံ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယံ၊ လ။ နိရောဓောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အသင်္ခတာ ဓာတု၊ သည်။ ကေနစိ၊ သော။ သံကိလေသေန၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားဖြင့်။ ယဒိပိ န သံကိလိဿတိ၊ အကယ်၍ကား မညစ်ညူး၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ ထိုသို့မညစ်ညူးလျှင်းမူလည်း။ အဓိဂစ္ဆန္တဿ၊ ရသော။ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အသင်္ခတဓာတ်သည် ပကတိသဘောအားဖြင့် ဖြူစင်ပါလျက် ရသောပုဂ္ဂိုလ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်၏ဟူသော စကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘တဿ ဟိ’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ ယာဝ၊ လောက်။ သံကိလေသာ၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော ကိလေသာတို့သည်။ န ဝိဂစ္ဆန္တိ၊ မကင်းကုန် (ပေ၂၇၃) သေး။ တာဝ၊ လောက်။ အသင်္ခတဓာတု၊ ကို။ အပရိယောဒပိတာတိ၊ မဖြူစင်စေအပ်သေး ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ထိုစကားကို ဥပမာဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘ယထာ’စသည်ကို မိန့်သော်။
ကိမိဝ၊ နည်းဟူမူကား။ နိဗ္ဗာနာဓိဂမေန၊ နိဗ္ဗာန်ကိုရသဖြင့်။ ယေ ခန္ဓာ၊ တို့ကို။ ဝူပသမေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုခန္ဓာတို့၏။ သေသဘာဝေန စ၊ ကြွင်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အသေသဘာဝေန စ၊ အကြွင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ “သဥပါဒိသေသာ”တိ စ၊ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာန်ဟူ၍လည်းကောင်း။ “အနုပါဒိသေသာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဒံ သမ္ပဒံ၊ ဤဥပမာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကို။ တစ်နည်းကား။ ဤပရိယောဒါပိတံဟူသော စကား၏ ပြီးခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ပါဠိအာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ကုန်၏။ ပုနပိ၊ လည်း။ ပါဠိအာဂတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနေန၊ ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋဟာရံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဓမ္မော ဟဝေ ရက္ခတီ”တိ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿာ၊ ထိုဂါထာ၏။ ပဒတ္ထော၊ ကို။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဓမ္မသာမန်လျင်းပါးဖွယ်ရှိရကား ‘ဓမ္မောတိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဓမ္မောတိ၊ ကား။ ဣဓ၊ ၌။ ပုညဓမ္မော၊ ကို။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ တံ ပုညဓမ္မံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ဓမ္မော။ လ။ မဂ္ဂေါ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဣန္ဒြိယသံဝရောပါဌ်ဖြင့် ဣန္ဒြိယသံဝရသီလကိုသာ မှတ်အပ်သလော။ ယင်းသို့ မှတ်အပ်သည်ရှိသော် ‘တတ္ထ ယာ သံဝရသီလေ’ဟု ဆိုလတ္တံ့သော စကားနှင့် ပုဗ္ဗာပရဆန့်ခဲ့၏။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဣန္ဒြိယ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ စသဒ္ဒါကား ဝါကျာရမ္ဘ။
ဧတ္ထ၊ ဤနှစ်ပါးသော တရားတို့တွင်။ ဣန္ဒြိယသံဝရသီသေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ သော။ သီလံ၊ ကို။ ဂဟိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ [ကျမ်း ၁၀၉] ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိယောဂေန၊ ဒုက္ခဒုက္ခတာအစရှိသည်တို့နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဒုက္ခဂတိယော၊ ဒုက္ခ၏ဖြစ်ရာတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ (ဒုက္ခဂတိကတ္တာဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဒုက္ခဂတိကတ္တာ၊ ဒုက္ခ၏ဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဤသို့ပေး)။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ဥပပတ္တိယော၊ ဥပပတ္တိဘဝတို့သည်။ ဒုဂ္ဂတိ၊ မည်၏။ ယထာဝုတ္တေ၊ သော။ ဒုဝိဓေ၊ သော။ ဓမ္မေ၊ ၌။ ပဌမော၊ သော။ ဓမ္မော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ သုစိဏ္ဏော၊ ကောင်းစွာ လေ့ကျက်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ယာ သံဝရသီလေ အခဏ္ဍကာရိတာကို ရည်သည်)။ ယတော စ၊ အကြင်အဂတိမှလည်း။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ ရက္ခတိ၊ ၏။ (အပါယေဟိ ရက္ခတိကို ရည်သည်)။ ယတ္ထ စ၊ အကြင်ဂတိ၌လည်း။ ပတိဋ္ဌာပေတိ၊ တည်စေ၏။ (ဒွေမာ ဘိက္ခဝေစသည်ကို ရည်သည်)။ တံ သဗ္ဗံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ၊ လ။ ကာရိတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿ ဓမ္မဿ၊ ၏။ အပါယတော၊ မှ။ ရက္ခဏေ၊ ၌။ ဧကန္တိကဘာဝံ၊ စင်စစ်မှန်သော အဖို့ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ငှာ။ ဂါမဏိသံယုတ္တေ၊ ဂါမဏိသံယုတ်၌။ အသိဗန္ဓကပုတ္တသုတ္တံ၊ ကို။ အာဘတံ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုအသိဗန္ဓကပုတ္တသုတ်၌။ ဧဝန္တိ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ပကာရေန၊ အပြားဟူသော အနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ စ-သဒ္ဒေါ၊ သည်။ သမ္ပိဏ္ဍနေ၊ အပေါင်းအနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣမိနာပိ ပကာရေန၊ ဖြင့်လည်း။ အယံ အ (ပေ၂၇၄) တ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ အသိဗန္ဓကပုတ္တောတိ၊ ကား။ အသိဗန္ဓကဿ နာမ၊ အသိဗန္ဓက အမည်ရှိသော သူ၏။ ပုတ္တော၊ သော။ ဂါမေ၊ ၌။ ဇေဋ္ဌကတာယ၊ ရွာသူကြီးဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂါမဏီ၊ မည်၏။ ပစ္ဆာဘူမကာတိ၊ ကား။ ပစ္ဆာဘူမိဝါသိနော၊ ပစ္ဆာဘူမိအရပ်၌ နေကုန်သော။ ကာမဏ္ဍလုကာတိ၊ ကား။ သကမဏ္ဍလုနော၊ ရေကရားနှင့်တကွဖြစ်ကုန်၏။ သေဝါလမာလိကာတိ၊ ကား။ ပါတောဝ၊ စောစောသာလျှင်။ ဥဒကတော၊ မှ။ သေဝါလဉ္စေဝ၊ မှော်ပန်းကိုလည်းကောင်း။ ဥပ္ပလာဒီနိ စ၊ ကြာညိုအစရှိသည်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဥဒကသုဒ္ဓိဘာဝဇာနနတ္ထံ၊ ရေဖြင့် စင်ကြယ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိစေခြင်းငှာ။ မာလံ ကတွာ၊ ပန်းပြု၍။ ပိဠန္ဓနကာ၊ ပန်ဆင်ကုန်၍။ ဥဒကောရောဟကာတိ၊ ကား။ သာယံ ပါတံ၊ ညနံနက်။ ဥဒကံ၊ သို့။ ဩရောဟဏကာ၊ ဆင်းသက်ကုန်၏။ ဥယျာပေန္တီတိ၊ ကား။ ဥပရိ၊ အထက်နတ်ပြည်သို့။ ယာပေန္တိ၊ ရောက်စေကုန်၏။ သညာပေန္တီတိ၊ ကား။ သမ္မာ၊ စွာ။ ယာပေန္တိ၊ ကုန်၏။ သဂ္ဂံ နာမ ဩက္ကာမေန္တီတိ၊ ကား။ ပရိဝါရေတွာ၊ ခြံရံ၍။ ဌိတာဝ၊ တည်ကုန်လျက်သာလျှင်။ “ဘော၊ အရှင်။ ဗြဟ္မလောကံ၊ ဗြဟ္မပြည်သို့။ ဂစ္ဆ၊ သွားလေလော့။ ဘော၊ ရှင်။ ဗြဟ္မလောကံ၊ သို့။ ဂစ္ဆ၊ လော့”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒန္တာ၊ ကုန်၍။ သဂ္ဂံ၊ သို့။ ပဝေသေန္တိ၊ သွင်းကုန်၏။
အနုပရိသက္ကေယျာတိ၊ ကား။ အနုပရိဂစ္ဆေယျ၊ နောက်သို့ အစဉ်လိုက်ရာ၏။ ဥမ္မုဇ္ဇာတိ၊ ကား။ ဥဋ္ဌဟ၊ ပေါ်လော့။ ဝါ၊ ထလော့။ ဥပ္လဝါတိ၊ ကား။ ဇလဿ၊ ရေ၏။ ဥပရိ၊ အထက်၌။ ပ္လဝ၊ ပေါ်လော့။ ဝါ၊ မျောလော့။ ထလမုပ္လဝါတိ၊ ကား။ ထလံ၊ ကြည်းသို့။ အဘိရုဟ၊ တက်လော့။ တတြ ယာဿာတိ၊ ကား။ တတြ၊ ထိုရေအိုင်၌။ ဝါ၊ ထိုသို့စွဲရာ၌။ ယံ၊ အကြင်ကျောက်စရစ်အိုးခြမ်းသည်။ အဿ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ယံ၊ အကြင်ကျောက်စရစ်အိုးခြမ်းသည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ (ဤကားရှေး၏အဖွင့်)။ သက္ခရကဌလန္တိ၊ ကား။ သက္ခရာ ဝါ၊ ကျောက်စရစ်သည်လည်းကောင်း။ ကဌလာ ဝါ၊ အိုးခြမ်းသည်လည်းကောင်း။ သာ အဓောဂါမီ အဿာတိ၊ ကား။ သာ၊ ထိုကျောက်စရစ်အိုးခြမ်းသည်။ အဓော၊ အောက်သို့။ ဂစ္ဆေယျ၊ ရာ၏။ ဟေဋ္ဌာဂါမီ၊ အောက်သို့ သွားသည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ အဓော ဂစ္ဆေယျာတိ၊ ကား။ ဟေဋ္ဌာ၊ သို့။ ဂစ္ဆေယျ၊ ရာအံ့လော။ မဂ္ဂဿာတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ တိက္ခတာတိ၊ ကား။ တိခိဏတာ၊ ထက်သည်၏အဖြစ်သည်။ သာ စ ခေါ၊ ထိုထက်သည်၏အဖြစ်သည်လည်း။ သတ္ထကဿ၊ ဓားလက်နက်၏။ တိက္ခတာ ဝိယ၊ ထက်သည်၏အဖြစ်ကဲ့သို့။ နိဿိတကရဏတာ၊ သွေးခြင်းကို ပြုသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ ပဋုဘာဝေါ၊ ထင်သည်၏အဖြစ်သည်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အဓိမတ္တတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ အတ္တနာ၊ သည်။ ပဟာတဗ္ဗကိလေသေ၊ တို့ကို။ အနဝသေသံ၊ အကြွင်းမဲ့။ သမုစ္ဆိန္ဒတိ၊ ဖြတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတိခိဏော နာမ၊ မထက်သော အရိယမဂ်မည်သည်။ နတ္ထိ နနု စ၊ လော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ပုစ္ဆာ၊ တည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စံ၊ ၏။ တထာပိ၊ လည်း။ “နော စ ခေါ ယထာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တာနံ၊ သဒ္ဓါ (ပေ၂၇၅) ဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ် ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ကိလေသပ္ပဟာနံ၊ ကို။ ပတိ၊ စွဲ၍။ ကာစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ဝိသေသမတ္တာ၊ အထူးမျှသည်။ (ဝိသေသပ္ပတ္တာဟူ၍လည်း ရှိ၏။ အထူးသို့ ရောက်သော ထက်ခြင်းသည်ပေး)။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝတ္တုံ၊ ဆိုခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ အယံ ပန ဝိသေသော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ သဗ္ဗုပပတ္တိသမတိက္ကမနဿ၊ အလုံးစုံသော ဥပပတ္တိဘဝမှ လွန်မြောက်ခြင်း၏။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကြောင့်။ န အဓိပ္ပေတော၊ အပ်။
ယင်းသို့ မလိုအပ်သော် အဘယ်ကို လိုအပ်သနည်း။ ဤ၌ လိုအပ်သော တိက္ခအဖြစ်ပင် မရှိပြီလော။ စောဒနာရှိရကား ‘ယော ဝဇိရူပမ။ လ။ အဓိပ္ပေတာကို မိန့်သတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် အရဟတ္တမဂ်တို့၏ ပဋုတမအဖြစ်ကိုသာ လိုအပ်သနည်း။ ဆိုအပ်ပြီးသော ဝိသေသကိုလည်း လိုအပ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ယသ္မာ၊ လ။ ဟောတီတိ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အရိယမဂ္ဂေန၊ သည်။ ဩဓိသော၊ အပိုင်းအခြားအားဖြင့်။ ကိလေသာ၊ တို့ကို။ ပဟီယန္တိ၊ ကုန်၏။ နေသံ၊ ထိုကိလေသာတို့ကို။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ တဉ္စ ပဟာနံ၊ သည်လည်း။ မဂ္ဂဓမ္မေသု၊ မဂ်တရားတို့၌။ [ကျမ်း ၁၁၀] ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ အပါဋဝပါဋဝတရပါဋဝတမဘာဝေန၊ မထင်ရှားသည်၏အဖြစ် ထင်ရှားသည်၏အဖြစ် အလွန်ထင်ရှားသည်၏အဖြစ် အတိုင်းထက်အလွန် ထင်ရှားသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝဇိရူပမဓမ္မေသု၊ ဝဇိရိန်ဥပမာရှိသော တရားတို့တွင်။ မတ္ထကပ္ပတ္တာနံ၊ အဆုံးသို့ရောက်ကုန်သော။ အဂ္ဂမဂ္ဂဓမ္မာနံ၊ အရဟတ္တမဂ်တရားတို့၏။ ယော ပဋတမဘာဝေါ၊ အကြင် အတိုင်းထက်အလွန် ထင်ရှားသည်၏ အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤအတိုင်းထတ်အလွန် ထင်ရှားသည်၏အဖြစ်သည်။ ဣဓ၊ ၌။ မဂ္ဂဿ၊ ၏။ တိက္ခတာ၊ ထက်သည်၏အဖြစ် မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အဓိပ္ပေတာ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အယံ၊ လ။ ရက္ခတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တာဿာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သုတ္တန္တရေန၊ သုတ်တစ်ပါးဖြင့်။ သုဂတိသညိတာနမ္ပိ၊ သုဂတိဟု သမုတ်အပ်သည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဥပပတ္တီနံ၊ တို့၏။ ဒုဂ္ဂတိဘာဝံ၊ ကို။ သာဓေတိ၊ ပြီးစေ၏။
စာပိုဒ် ၃၂။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာဝုတ္တဿ၊ သော။ ဓမ္မဿ၊ ၏။ (သီလမဂ်ကိုယူ)။ တဏှာဝိဇ္ဇာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ဝိသဘာဂဓမ္မာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သမထဝိပဿနာဒီနံ၊ ကုန်သော။ သဘာဂဓမ္မာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋဟာရံ၊ ကို။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ၊ လ။ အဝိဇ္ဇာ စာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ကြောင့်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဗြဟ္မစရိယန္တိ၊ ကား။ အရိယံ၊ ဖြစ်သော။ သမထဝိပဿနာသင်္ခါတံ၊ သော။ ဣဒံ၊ ဤတရားကို။ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယန္တိ၊ မဂ်ဟူသော မြတ်သော အကျင့်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အရိယမဂ်သာ တဏှာအဝိဇ္ဇာအစရှိသည်တို့ကို ပယ်သည်ဖြစ်၍ စောင့်တတ်သည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ယံ ရက္ခတိ’ဟု နိဗ္ဗာန်ကို စောင့်တတ်သော ကတ္တား၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆိုလေသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ယံ၊ လ။ ဝုတ္တော’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ဆိုသော်လည်း နိဗ္ဗာန်သည် ကတ္တုဗျာပါရမရှိသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် စောင့်သကဲ့သို့ ဆိုအပ်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘နိမိတ္တဿ၊ လ။ ဥပစရိတတ္တာ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယံ ရက္ခတီတိ၊ ဟူ၍။ (ပေ၂၇၆) (ဝုတ္တောသို့ ဆိုက်)။ သဗ္ဗာဟိ၊ ကုန်သော။ ဒုဂ္ဂတီဟိ၊ တို့မှ။ ရက္ခန္တဿ၊ သော။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ အာရမ္မဏဘူတော၊ သော။ နိရောဓော၊ ကို။ ရက္ခန္တော ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ နိမိတ္တဿ၊ အာရုံအကြောင်းဖြစ်သော နိရောဓ၏။ ကတ္တုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဥပစရိတတ္တာ၊ တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိသဘာဓမ္မ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ရှေးသစ္စာနှစ်ပါးတို့ကို သဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋန၏ အစွမ်းအားဖြင့် နောက်သစ္စာနှစ်ပါးတို့ကို ထုတ်အပ်ကုန်၏ဟူလိုသော်။
အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၈၊ ဝိဘတ္တိဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
စာပိုဒ် ၃၃။ တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိဟာရောတိ၊ အစရှိသော စကားသည်။ ဝိဘတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဝိဘတ္တိဟာရဝိဘင်း၌။ ဓမ္မဝိဘတ္တိ၊ ဓမ္မကို ဝေဖန်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဘူမိဝိဘတ္တိ၊ လည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနဝိဘတ္တိ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိဘတ္တိ၊ ဝေဖန်ခြင်းသည်။ တိဝိဓာ၊ ၏။ တာသု၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မေသု၊ သဘောတရားတို့ကို။ ဝိဘာဂတော၊ ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌေသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ တတ္ထ၊ ထိုသဘောတရားတို့၌။ လဗ္ဘမာနော၊ သော။ ဘူမိဝိဘာဂေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဒိသိယမာနော၊ သော်။ သုဝိညေယျော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မဝိဘတ္တိံ၊ ကို။ တာဝ၊ စွာ။ နိဒ္ဒိသန္တော၊ ပြတော်မူလိုသော အရှင်ကစ္စည်းမထေရ်သည်။ သောဠသဝိဓေ၊ သော။ ပဋ္ဌာနေ၊ သာသနပဋ္ဌာန၌။ ယေသံ သုတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇိတဗ္ဗာ၊ ၏။ တာနိ သုတ္တာနိ၊ တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒွေ၊ လ။ ဂိယဉ္စာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပုညဘာဝနာ၊ ကောင်းမှု၏ ပွားခြင်းသည်။ ဝါသနာ၊ မည်၏။ တဿာ၊ ထိုကောင်းမှုပွားခြင်း၏။ ဘာဝေါ ကောဋ္ဌာသော၊ အဖို့တည်း။ ဝါသနာဘာဂေါ၊ ကောင်းမှုပွားခြင်း၏ အဖို့။ တဿ၊ ထိုကောင်းမှုပွားခြင်းအဖို့အား။ ဟိတံ၊ လျော်သည်တည်း။ (‘သုတ္တဟိတံ တဒ္ဓိတံ’စသည်တို့၌ကဲ့သို့ ဟိတသဒ္ဒါသည် အနုကူလအနက်ဟောတည်း)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ မည်၏။ သုတ္တံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ လောဘက္ခန္ဓာဒီနံ၊ လောဘအစု အစရှိသည်တို့ကို။ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ ပဒါလနံ၊ ဖောက်ခွဲခြင်းသည်။ နိဗ္ဗေဓော၊ မည်၏။ တဿ၊ ထိုလောဘအစုအစရှိသည်တို့ကို ဖောက်ခွဲခြင်း၏။ ဘာဂေါ၊ အဖို့တည်း။ ဣတိ အာဒိ၊ သော။ (ဣတိကား အာဒျတ္ထ)။ သေသံ၊ သည်။ ပုရိမသဒိသမေဝ၊ ရှေးနှင့်တူသလျှင်ကတည်း။
ထိုနှစ်သုတ်တို့၏အထူးကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယသ္မိံ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ပုညကြိယဝတ္ထူနိ၊ တို့ကို။ ဒေသိတာနိ၊ ကုန်၏။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ယသ္မိံ ပန သုတ္တေ၊ ၌ကား။ သေက္ခာသေက္ခာ၊ သေက္ခအသေက္ခတရားတို့ကို။ ဒေသိတာ၊ ကုန်၏။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ၊ မည်၏။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ သည်လည်း။ ပါဠိယံယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ အာဂမိဿတိ၊ လတံ့။
[ကျမ်း ၁၁၁] ပုညဘာဂိယာတိ၊ ကား။ ပုညဘာဂေ၊ ကောင်းမှုအဖို့၌။ ဘဝါ၊ ဖြစ်သော အကျင့်တည်း။ တထာ၊ တူ။ ဖလဘာဂိယာ၊ ဖလဘာဂီယအကျင့်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
‘တထာ ဖလဘာဂိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ’ဟု ဆိုသည်ကို စွဲ၍ ပုညနှင့် ဖလလည်း အတူတူဟု အ (ပေ၂၇၇) ယူရှိလေရကား ‘ဖလန္တိ ပန သာမညဖလံ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဖလန္တိ ပန၊ ဖလဟူသည်ကား။ သာမညဖလံ၊ သာမညဖိုလ်တည်း။ သံဝရသီလန္တိ၊ ကား။ ပါတိမောက္ခသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ သတိသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ဉာဏသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ခန္တိသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ဝီရိယသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉ္စသံဝရာ၊ တို့သည်။ သံဝရသီလံ၊ မည်၏။ ပဟာနသီလန္တိ၊ ကား။ တဒင်္ဂပ္ပဟာနံ၊ လည်းကောင်း။ လ။ နိဿရဏပ္ပဟာနံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉ္စပ္ပဟာနာနိ၊ တို့တည်း။ တေသု၊ ထိုငါးပါးသော ပဟာန်တို့တွင်။ နိဿရဏပ္ပဟာနဝဇ္ဇာနံ၊ နိဿရဏပ္ပဟာန်သည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော။ ပဟာနာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဟာနသီလံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ သောတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝါသနာဘာဂိယသုတ္တသမ္ပဋိဂ္ဂါဟကော၊ ဝါသနာဘာဂိယသုတ်ကို နာခံ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တေန ဗြဟ္မစရိယေနာတိ၊ ကား။ သံဝရသီလသင်္ခါတေန၊ သော။ ကာရဏဘူတေန၊ သော။ တေန သေဋ္ဌစရိယေန၊ ထိုမြတ်သော အကျင့်ဖြင့်။ ဗြဟ္မစာရီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤတေန ဗြဟ္မစရိယေနဟူသော ပါဌ်၌။ အဋ္ဌသမာပတ္တိဗြဟ္မစရိယဿ၊ ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်ကို။ ပဋိက္ခေပေါ၊ ပယ်ခြင်းသည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ (တေနေဝဟု နိယမကို မပြုသောကြောင့် ဟူလိုသော်)။ ကေစိ ပန၊ တို့သည်ကား။ “တေနေဝ ဗြဟ္မစရိယေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုဆရာတို့၏။ မတေန၊ အလိုအားဖြင့်။ တဿ၊ ထိုရှစ်ပါးသော သမာပတ်တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်ကို။ ပဋိက္ခေပေါ၊ သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။
ပဟာနသီလေ ဌိတောတိ၊ ကား။ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပ္ပဟာနာနံ၊ သမုစ္ဆေဒပဟာန်ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပ္ပဟာန်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဟာနသီလေ၊ ပဟာနသီလ၌။ ဌိတော၊ တည်သည်ဖြစ်၍။ တေန ဗြဟ္မစရိယေနာတိ၊ ကား။ ပဟာနသီလေန၊ ပဟာနသီလဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိသေသဘူတေန၊ သော။ တေန မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယေန၊ ဖြင့်။ ယေ ပန အာစရိယာ၊ တို့သည်ကား။ “တေနေဝ ဗြဟ္မစရိယေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ (ရှေးဗြဟ္မစရိယေနကို ရည်၍ ဆိုသည်)။ တေသံ၊ တို့၏။ မတေန၊ ဖြင့်။ “ဝါသနာဘာဂိယံ နာမ၊ လ။ ကထာ”တိ၊ ဟူ၍။ အယံ ပါဌော၊ ဤပါဠိသည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်သင့်၏။ ယေ ပန အာစရိယာ၊ တို့သည်ကား။ “တေန ဗြဟ္မစရိယေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ တို့၏။ မတေန၊ ဖြင့်။ “ဝါသနာ၊ လ။ အာနိသံသော”တိ၊ ဟူ၍။ အယံ ပါဌော၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ပါဠိတို့တွင်။ ကတမော ပါဌော၊ သည်။ ယုတ္တတရော၊ သင့်မြတ်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ပစ္ဆိမော ပါဌော၊ နောက်ပါဠိသည်။ ယုတ္တတရော၊ သင့်မြတ်၏ဟူ၍။ နိဋ္ဌံ၊ ဆုံးဖြစ်ခြင်းသို့။ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ရောက်အပ်၏။
အဘယ့်ကြောင့် နောက်ပါဠိသာ သင့်သနည်းဟု အမေးရှိရာသောကြောင့် နောက်ပါဠိ၏သာ သင့်မြတ်ကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိဗ္ဗေဓ။ လ။ ပ္ပကာသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ လတံ့။
ယင်းသို့ဆိုကာမျှဖြင့် နောက်ပါဠိသာ သင့်မြတ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ မှတ်ရအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘န ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ မဟာထေရော၊ သည်။ သာဝသေသံ၊ အကြွင်းရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဓမ္မံ၊ ကို။ န ဒေသေတိ၊ မမူ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပစ္ဆိမော ပါဌော၊ သည်။ ယုတ္တတရော၊
(ပေ၂၇၈) ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား မဟဂ္ဂုတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်တို့၏ နိဗ္ဗေဓသဘောမရှိခြင်းကြောင့် ‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ နာမ သုတ္တံ ယာ စတုဿစ္စပ္ပကာသနာ’ဟု သစ္စာလေးပါးကို ပြခြင်းကိုသာ သိလေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုမဟဂ္ဂုတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်တို့ကို နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ်ဖြင့် မသင်္ဂြိုဟ်အပ်။ ဝါသနာဘာဂိယသုတ်ဖြင့်သာ သင်္ဂြိုဟ်အပ်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုမဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ်ကို သင်္ဂြိုဟ်တတ်သော နောက်ပါဠိသာ သင့်မြတ်၏။ အကယ်၍ မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ်တို့ကို ဝါသနာဘာဂိယသုတ်ဖြင့် မသင်္ဂြိုဟ်သည်ဖြစ်အံ့ နိဗ္ဗေဓသဘော မရှိခြင်းကြောင့် နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ်ဖြင့်လည်း မသင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်ဖြစ်၍ နှစ်ပါးသော သုတ်မှ လွတ်လေရာ၏။ ယင်းသို့ လွတ်သည်ရှိသော် အရှင်ကစ္စည်းဒေသနာသည် နိရာဝသေသမဟုတ်သည်သာ ဖြစ်ရာ၏ဟူလိုသော်။
“နတ္ထိ ပဇာနနာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဥဘိန္နံ၊ ကုန်သော။ သုတ္တာနံ၊ တို့၏။ သာတိသယံ၊ လွန်စွာ။ အသင်္ကရကာရဏံ၊ မရောယှက်ခြင်း၏အကြောင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပဇာနနာတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနဘူတာ၊ သော။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ ဝိပဿနာပညာ၊ သည်။
အောက်၌ ‘ဒွေသုတ္တာနိ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ’ဟု ဆိုအပ်သောကြောင့် နှစ်သုတ်သာ ဖြစ်ရာ၏။ အဘယ်သို့သော သုတ်ဖြစ်ပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ဣမာနိ’အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနီတိ၊ ကား။ ဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယာနံ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဣမေသံ သုတ္တာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝက္ခမာနာနံ၊ ဆိုလတ္တံ့ဖြစ်ကုန်သော။ သံကိလေသဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယာနဉ္စ၊ သုတ်တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ကာမရာဂဗျာပါဒဥဒ္ဓံဘာဂိယသံယောဇနသဒ္ဒါဖြင့် သံကိလေသဘာဂိယသုတ်တို့ကို။ ဝီတရာဂအသေက္ခသဒ္ဒါဖြင့် အသေက္ခဘာဂိယ သုတ်တို့ကို ဆိုလတ္တံ့ဖြစ်သောကြောင့် ‘ဝက္ခမာနာနဉ္စ။ လ။ ဝသေန’ဟု ဆိုသည်။
ဒေသနာယာတိ၊ ကား။ ဒေသနာနယေန၊ ဒေသနာနည်းဖြင့်။ သဗ္ဗတော ဝိစယေန ဟာရေန ဝိစိနိတွာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗတောဘာဂေန၊ အလုံးစုံသော အဖို့ဖြင့်။ ဧကာဒသသု၊ ကုန်သော။ ဌာနေသု၊ တို့၌။ ပက္ခိပိတွာ၊ ထည့်၍။ (ဧကာသေသအရကား ပဒပုစ္ဆာအစရှိသော ဝိစယဟာရပဒတ္ထတစ်ဆယ့်တစ်ပါးကိုယူ)။ “ယုတ္တိဟာရေန ယောဇေတဗ္ဗာနီ”တိ ဧတေန၊ ဖြင့်။ ဝိစယဟာရယုတ္တိဟာရာ၊ တို့သည်။ ဝိဘတ္တိဟာရဿ၊ ၏။ ပရိကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ပရိကံအရာ၌ တည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ “ယာဝတိကာ ဉာဏဿ ဘူမီ”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဝိဘတ္တိဟာရဿ၊ ၏။ မဟာဝိသယတံ၊ ကျယ်သော အရာရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၁၂] စာပိုဒ် ၃၄။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယဘာဝေဟိ၊ ဝါသနာဘာဂိယအဖြစ် နိဗ္ဗေဓဘာဂိယအဖြစ်တို့ဖြင့်။ ဓမ္မေ၊ သဘောတရားတို့ကို။ ဧကဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တေ ဓမ္မေ၊ သို့ကို။ သံကိလေသဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယဘာဝေဟိ၊ သံကိလေသဘာဂိယအဖြစ် အသေက္ခဘာဂိယအဖြစ်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ သာဓာရဏာသာဓာရဏဘာဝေဟိ၊ သာဓာရဏအဖြစ် အသာဓာရဏအဖြစ် (ပေ၂၇၉) တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ တစ်နည်း။ သံကိလေသဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယဘာဝေဟိ၊ တို့နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ သာဓာရဏာသာဓာရဏဘာဝေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ၊ လ။ သာဓာရဏာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကတမေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ကတမေ သဘာဝဓမ္မာ၊ အဘယ်သဘောတူသော တရားတို့သည်။ သာဓာရဏာတိ၊ ကား။ အဝိသိဋ္ဌာ၊ မထူးကုန်သနည်း။ သမာနာ၊ တူကုန်သနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒွေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ဒုဝေ၊ နှစ်ပါးကုန်သော။ ပကတိယော၊ သဘောတို့သည်။ ဟိ၊ စွ။ အယံ ဓမ္မ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ “ဇာတိဓမ္မာနံ သတ္တာန”န္တိ အာဒီသု ဝိယ၊ တို့၌ကဲ့သို့။ ပကတိအတ္တော၊ ပကတိအနက်ရှိ၏။ နာမသာဓာရဏာတိ၊ ကား။ နာမေန၊ အမည်အားဖြင့်။ သာဓာရဏာ၊ ဆက်ဆံကုန်၏။ ကုသလာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အကုသလာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သမာနနာမာ၊ တူသောအမည်ရှိကုန်၏။ တစ်နည်းကား။ ဣတိ အာဒိ သမာနနာမာ၊ ဤသို့အစရှိသော တူသော အမည်ရှိကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝတ္ထုသာဓာရဏာတိ၊ ကား။ နိဿယေန၊ သော။ ဝတ္ထုနာ၊ ဖြင့်။ သာဓာရဏာ၊ ကုန်၏။ ဧကသန္တတိပတိတတာယ၊ တူသော သန္တာန်၌ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ သမာနဝတ္ထုကာ၊ တူသောမှီရာဝတ္ထုရှိကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ပဟာနေကဋ္ဌာ၊ ပယ်သောအားဖြင့်တူသော တည်ရာရှိကုန်သော တရားတို့သည်။ နာမသာဓာရဏာ၊ အမည်အားဖြင့် ဆက်ဆံကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသီလဗ္ဗတမရာမာသတရားတို့သည် သဘောအားဖြင့် ပြားကုန်သော်လည်း ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗအဖြစ်ကို မလွန်ကုန်။ ကာမရာဂ အစရှိသည်တို့သည်လည်း ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗအဖြစ်ကို မလွန်ကုန်။ ထို့ကြောင့် နာမသာဓာရဏ ဖြစ်ကုန်၏ဟူလိုသော်။
သဟဇေကဋ္ဌာ၊ တကွဖြစ်သောအားဖြင့် တူသောတည်ရာရှိကုန်သာ တရားတို့သည်။ ဝတ္ထုသာဓာရဏာ၊ တည်ရာဝတ္ထုအားဖြင့် ဆက်ဆံကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဟဇေကဋ္ဌတရားတို့သည် အချင်းချင်း ဖုသနအစရှိသော သဘောအားဖြင့် ပြားကုန်သော်လည်း အကြင်မှီရာဝတ္ထု၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုမှီရာဝတ္ထုအားဖြင့် ဆက်ဆံကုန်၏ ဟူလိုသော်။
အညမ္ပိ ဧဝံ ဇာတိယန္တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ကိစ္စပ္ပစ္စယပဋိပက္ခာဒီဟိ၊ ကိစ္စအကြောင်း ဆန့်ကျင်ဘက်အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သမာနံ၊ တူသော သဘောတရားကို။ သင်္ဂဏှာတိ၊ ၏။ မိစ္ဆတ္တနိယတာနံ အနိယတာနန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ တို့ကို။ ဥပလက္ခဏံ၊ မှတ်ကြောင်းမျှသာဖြစ်သော စကားတည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဿတဝါဒါ၊ သဿတအယူရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်းကောင်း။ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ၊ ဥစ္ဆေဒအယူရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ အာဒိကော၊ သော။ သဗ္ဗော၊ သော။ ပုထုဇ္ဇနဘေဒေါ၊ ပုထုဇဉ်အပြားကို။ အာဟရိတွာ၊ ၍။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။ မိစ္ဆတ္တနိယတာနံ ဧဝ စ၊ မိစ္ဆတ္တနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အားသာလည်းကောင်း။ အနိယတာနံ ဧဝ စ၊ အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အားလည်းကောင်း။ သမ္ဘဝတော စ၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ သမ္မတ္တနိယတာနံ၊ သမ္မတ္တနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ အသမ္ဘဝတော စ၊ ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒဿနပ္ပဟာတဗ္ဗာ၊ သောတာပတ္တိမဂ်သည် ပယ်အပ်ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ သာဓာရဏာ၊ ကုန်၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သေသပဒေသုပိ၊ (ပေ၂၈၀) ကြွင်းသော။ ပုထုဇ္ဇနဿ၊ အစရှိသော ဝါကျတို့၌လည်းကောင်း။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အရိယသာဝကောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သေက္ခံ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ သဗ္ဗာ သာ အဝီတရာဂေဟိ သာဓာရဏာတိ၊ ကား။ လောကိယသမာပတ္တိ၊ လောကိယသမာပတ်။ ရူပါဝစရာ၊ ရူပါဝစရသမာပတ်။ အရူပဝစရာ၊ သမာပတ်။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရော၊ ရ။ ဗြဟ္မဝိဟာရော၊ ရ။ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိ၊ ပဌမဈာန်သမာပတ်။ ဣတိ ဧဝမာဒိ ပရိယာယေဟိ၊ ဤသို့ အစရှိသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့်။ သာဓာရဏာ၊ ၏။ ကုသလသမာပတ္တိ၊ ကုသိုလ်သမာပတ်။ ဣတိ ပန ဣမိနာ ပရိယာယေန၊ ဤသို့သော ပရိယာယ်အားဖြင့်ကား။ အသာဓာရဏာ၊ သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣမံ ပန ဒေါသံ၊ ဤအပြစ်ကို။ ပဿန္တာ၊ မြင်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “ယံ ကိဉ္စိ။ လ။ သဗ္ဗာ သာ အဝီတရာဂေဟိ သာဓာရဏာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ ကထံ ကေန ပကာရေန၊ အဘယ်သို့သောအပြားအားဖြင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုသာဓာရဏဟူ၍ ဆိုအပ်သော တရားတို့ကို။ ဩဓိသော၊ အပိုင်းအခြားအားဖြင့်။ ဂဟိတာ၊ ကုန်သနည်း။ ဩဓိသော၊ အားဖြင့်။ အထ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ အကယ်၍ ယူအပ်ကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ ဧဝံ သန္တေသု၊ ဤသို့ ယူအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ကထံ ကေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ သာဓာရဏာ၊ ဆက်ဆံကုန်အံ့နည်း။ ဣတိ အနုယောဂံ၊ ဤသို့သော စောဒနာခြင်းကို။ မနသိကတွာ၊ ၍။ တံ အနုယောဂံ၊ ကို။ ဝိသောဓေန္တော၊ ဖြေလိုရကား။ ဝါ၊ သုတ်သင်လိုရကား။ “သာဓာရဏာ။ လ။ အညမည”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား သာမညဖြစ်သော တရားတို့သည် သာဓာရဏမည်ကုန်၏။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် မိစ္ဆတ္တနိယတပုဂ္ဂိုလ် အနိယတပုဂ္ဂိုလ်အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ ထိုသာမညဖြစ်သော တရားတို့၏ ဖြစ်ရာဌာနကို ဆိုလေသနည်း။ မဆိုသင့်ပြီ။ အကယ်၍ ပိုင်းခြားဆိုသည်ဖြစ်အံ့။ ထိုတရားတို့ကို သာဓာရဏဟု မဆိုသင့်ပြီ။ ဤသို့ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘သာဓာရဏာ ဟိ’အစရှိသည်ကို ဆိုတော်မူသည် ဟူလိုသော်။
တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယထာ၊ အကြင်အပိုင်းအခြားသော အခြင်းအရာဖြင့်။ မိစ္ဆတ္တနိယတာနဉ္စ၊ ပုဂ္ဂိုလ်အားလည်းကောင်း။ အနိယတာနဉ္စ၊ တို့အားလည်းကောင်း။ သာဓာရဏာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧဝံ တထာ၊ ထိုသို့ပိုင်းခြားသော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဣမေသံ ဥဘယေသံယေဝ၊ ဤနှစ်ယောက်သော မိစ္ဆတ္တနိယတပုဂ္ဂိုလ် အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အားသာလျှင်။ ဓမ္မာ၊ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗအစရှိသော တရားတို့သည်။ သာဓာရဏာ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ တို့အား။ သာဓာရဏတာယ၊ ဖြင့်။ န သာဓာရဏာ၊ ကုန်။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ ပရံ ပရံ၊ တစ်ပါးတစ်ပါးသော။ သကံ သကံ၊ မိမိမိမိတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ နာတိဝတ္တန္တိ၊ မလွန်ကုန်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣမေသံ ဥဘယေသံယေဝ၊ တို့အားသာလျှင်။ သာဓာရဏာ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ တို့အား။ န သာဓာရဏာ၊ ကုန်။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
အသို့မူ၍ မိမိတို့၏ အရာကို မလွန်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ပဋိနိယတ ဉှိ’စသည်ကိုမိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ တေသံ၊ ထို (ပေ၂၈၁) တရားတို့အား။ ဝါ၊ ၏။ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာဌာန်သည်။ ပဋိနိယတံ၊ အသီးမြဲ၏။ ဣတရထာ၊ မမြဲသော ဖြစ်ရာရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ တထာ ဝေါဟာရော ဧဝ၊ ထိုသို့သာဓာရဏ အသာဓာရဏဟူသော အမည်ဝေါဟာရသည်ပင်လျှင်။ န သိယာ၊ ရာ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
မြဲသောအရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘ယသ္မာ’အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ဧတေ ဧဝ ဓမ္မာ၊ ထိုအသာဓာရဏဟူ၍ ဆိုအပ်သော တရားတို့သည်သာလျှင်။ [ကျမ်း ၁၁၃] ဧဝံ ဣမိနာ ပကာရေန၊ ဤသို့ မိစ္ဆတ္တနိယတာနံအစရှိသည်ဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားအားဖြင့်။ နိယတာ ဝိသယာ၊ မြဲသောအရာရှိကုန်၏။ ဝါ၊ ပိုင်းခြားအပ်သော ဖြစ်ရာရှိကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယောပိ၊ လ။ ဝတ္တတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကို အနွယဗျတိရေကအားဖြင့် ထင်ရှားပြလိုရကား ‘န ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ မိစ္ဆတ္တနိယတာနဉ္စ၊ တို့အားလည်းကောင်း။ အနိယတာနဉ္စ၊ တို့အားလည်းကောင်း။ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ၊ သောတာပတ္တိမဂ်သည် ပယ်အပ်ကုန်သော ကိလေသာတို့သည်။ န သန္တိ၊ မရှိကုန်သည်ကား။ န၊ ကုန်။ သန္တိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ အညေသံ ဝါ၊ တစ်ပါးသော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့အားကား။ (ဝါသဒ္ဒါကား ဗျတိရိက်အနက်ရှိ၏)။ န သန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ ဧဝ ဓမ္မာ၊ တို့သည်သာလျှင်။ နိယတာ ဝိသယာ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ သေသေပိ၊ ကြွင်းသော ဘာဝနာပဟာတဗ္ဗအစရှိသည်၌လည်း။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုအပ်၏။
အသာဓာရဏဓမ္မကို ပြသော အရှင်ကစ္စည်းမထေရ်သည် ‘အဋ္ဌမကဿ’အစရှိသည်ကိုသာ မဆိုမူ၍ ‘ကတမေ ဓမ္မာ။ လ။ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗာဟူသော စကားကို အဘယ့်ကြောင့် ဆိုတော်မူသနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဖြေလိုပယ်လိုရကား ‘အသာဓာရဏော နာမ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အသာဓာရဏော၊ သော။ ဓမ္မော နာမ၊ မည်သည်ကို။ (ဤကား သာမည၊ ဂဟေတဗ္ဗောသို့ ဆိုက်)။ တဿ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ပစ္စတ္တနိယတော၊ အသီးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကို။ (ဤကား ဝိသေသ၊ ဂဟေတဗ္ဗော၌ စပ်)။ အရိယေသု၊ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၌။ သေက္ခာသေက္ခဓမ္မာဝသေန၊ သေက္ခတရား အသေက္ခတရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနရိယေသု၊ ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌။ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗဝသေန၊ ဘဗ္ဗအဘဗ္ဗတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဂဝေသိတဗ္ဗော၊ ရှာအပ်၏။
အသီးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာမဟုတ်သော တရားကိုလည်း ယူအပ်ကောင်း ရှာအပ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် အသီးသောပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကိုသာ ယူအပ်ရှာအပ်လေသနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဣတရဿ၊ လ။ ဘာဝတော’ကို မိန့်သော်။
တသ္မာ၊ ကား။ ဣတရဿ၊ အသီးသောပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာမဟုတ်သော တရား၏။ တထာ၊ ထိုအသာဓာရဏ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဘာဝါဘာဝတော၊ ညွှန်ပြအပ်သော အဖြစ်၏ မရှိသောကြောင့်တည်း။ (နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗာဘာဝတော၊ ကပ်ငြိခြင်းမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ လည်ပါးခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်းလည်းဟူ)။ သော စ ခေါ၊ ထိုအသီးသောပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကိုလည်း။ (ပေ၂၈၂) သာဓာရဏဝိဓုရတာယ၊ သာဓာရဏ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်၏အဖြစ်ဖြင့်။ တံ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဥပါဒါယ၊ စွဲ၍။ တထာဝုတ္တဒေသနာနုသာရေန၊ ဖြစ်သော ဒေသနာကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ကတမေ။ လ။ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗာ”တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ပဋိပတ္တိအရေအတွက်အားဖြင့် အရဟတ္တဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်၏ အဋ္ဌမကဖြစ်ခြင်းကြောင့် ထိုကိုဝန်ခံစေခြင်းငှာ ‘အဋ္ဌမကဿာတိ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဒက္ခိဏေယျအရေအတွက်အားဖြင့် ပဋိလောမအားဖြင့် ရေတွက်သည်ရှိသော် သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်သည် အဋ္ဌမကဖြစ်သည်ဟူလိုသော်။
အဋ္ဌမကဿာတိ၊ ကား။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ။ ပဋိပန္နဿ၊ ကျင့်သော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဓမ္မတာတိ၊ ကား။ ဓမ္မသဘာဝေါ၊ တရားသဘောသည်။
ဓမ္မသဘောဟူသည် အဘယ်နည်း အမေးရှိသောကြောင့် ‘ပဌမဿ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ပဌမဿ၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်၏။ မဂ္ဂဋ္ဌတာ၊ မဂ္ဂဋ္ဌာန်၏ အဖြစ်သည်။ ဒုတိယဿ၊ သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဖလဋ္ဌတာ၊ ဖလဋ္ဌာန်၏အဖြစ်သည်။ ဝါ၊ ကား။ ပဌမဿ၊ ၏။ ပဟီယမာနကိလေသတာ၊ ပယ်ဆဲဖြစ်သော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဒုတိယဿ၊ ၏။ ပဟီနကိလေသတာ၊ ပယ်ပြီးသော ကိလေသာရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ အသာဓာရဏာ၊ မဆက်ဆံ။ (ဤသို့ပေး)။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ အဋ္ဌမကဿာတိ၊ ကား။ အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌဿ၊ အား။
မှတ်ချက်။ ။ မဂ္ဂဋ္ဌာန်၏အဖြစ် ပယ်ဆဲသော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ခပ်သိမ်းသော မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အဋ္ဌမကဖြစ်သော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် တူရကား အဌမကမည်ကုန်သည်။
နာမန္တိ၊ ကား။ သေက္ခာတိ နာမံ၊ သေက္ခဟူသော အမည်သည်။ သာဓာရဏံ၊ ၏။ ဓမ္မတာတိ၊ ကား။ တံ တံ မဂ္ဂဋ္ဌတာ စ၊ ထိုထိုမဂ္ဂဋ္ဌာန်၏အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ဟေဋ္ဌိမဖလဋ္ဌတာ စ၊ အောက်ဖြစ်သော ဖလဋ္ဌာန်၏အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အောက်ဖြစ်သော ဗိုလ်၌ တည်သည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ အသာဓာရဏံ၊ ဆံ။ ပဋိပန္နကာနန္တိ၊ ကား။ မဂ္ဂသမင်္ဂီနံ၊ မဂ်နှင့် ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ နာမန္တိ၊ ကား။ ပဋိပန္နကာတိ နာမံ၊ သည်။ သာဓာရဏံ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ “အဋ္ဌမကဿာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အရိယပုဂ္ဂလေသု၊ တို့၌။ အသာဓာရဏဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣတရေသု၊ ဘဗ္ဗအဘဗ္ဗဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌။ နယဒဿနတ္ထံ၊ နည်းပြအံ့သောငှာ။ “ဧဝံ ဝိသေသာနုပဿိနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌သာ ဟီနဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမကို စွဲ၍ အသာဓာရဏဓမ္မကို အပ်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘လောကီယဓမ္မေသု’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကိယဓမ္မေသု ဧဝ၊ တို့၌သာလျှင်။ ဟီနာဒိဘာဝေါ၊ ဟီနအစရှိသော အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟီနုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမံ၊ အယုတ်အမြတ်အလတ်ကို။ ဥပါဒါယ၊ စွဲ၍။ အသာဓာရဏဓမ္မံ၊ အသာဓာရဏဖြစ်သော သဘောတရားကို။ ဂဝေသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ပန်)။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဝိသေသာနုပဿိနာတိ၊ ကား။ အသာဓာရဏဓမ္မာနုပဿိနာ၊ မဆက်ဆံသော တရားကိုရှုသဖြင့်။
အဘယ်သို့ ရှုအပ်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလိုရကား (ပေ၂၈၃) ‘မိစ္ဆတ္တနိယတာနံ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
မိစ္ဆတ္တနိယတာနံ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ အနိယတာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သာဓာရဏာ၊ အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဆက်ဆံကုန်၏။ မိစ္ဆတ္တနိယတာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အသာဓာရဏာ၊ အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မဆက်ဆံကုန်။ မိစ္ဆတ္တနိယတေသုပိ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်လည်း။ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာနံ၊ နိယတမိစ္ဆာအယူရှိကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ အနိယတာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သာဓာရဏာ၊ အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဆက်ဆံကုန်၏။ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ၊ နိယတမိစ္ဆာအယူသည်။ အသာဓာရဏာ၊ အနိယတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မဆက်ဆံ။ ဣတိ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ဝိသေသာနုပဿိနာ၊ တူသော သဘောတရားကိုရှုသဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဧဝံ၊ သို့။ နာနာနယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဓမ္မဝိဘတ္တိံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဘူမိဝိဘတ္တိဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဒဋ္ဌာနဝိဘတ္တိဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒဿနဘူမီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒဿနဘူမီတိ၊ ကား။ ပဌမမဂ္ဂေါ၊ တည်း။
အဘယ့်ကြောင့် ဒဿနဘုံသည် နိယမတို့ထက် မြတ်သည်၏ ပဒဋ္ဌာန်ဟု ဆိုသနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ ပန’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ပဌမမဂ္ဂက္ခဏေ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ခဏ၌။ အရိယသာဝကော၊ သည်။ သမ္မတ္တနိယာမံ၊ သမ္မတ္တနိယာမသို့။ ဝါ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောအားဖြင့် မြဲသောမဂ်သို့။ ဩက္ကမန္တော နာမ၊ သက်ဆဲမည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တတော၊ ထိုသောတာပတ္တိမဂ်ခဏမှ။ ပရံ၊ ၌။ ဩက္ကန္တော၊ သက်ပြီးသည်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒဿန၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အောက်အောက်သောမဂ်သည် အထက်အထက်သောမဂ်ကို ရခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်ပါသောကြောင့် ‘ဘာဝနာဘူမိ ဥပရိမဂ္ဂါနံ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အသို့မူ၍ ‘ဘာဝနာဘူမိ ဥတ္တရိကာနံ ဖလာနံ ပတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ကိဉ္စာပိ’အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒီနိ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအစရှိသည်တို့ကို။ အပ္ပဟာယ၊ မပယ်မူ၍။ ကာမရာဂ ဗျာပါဒါဒိပ္ပဟာနဿ၊ ကာမရာဂဗျာပါဒအစရှိသည်ကို ပယ်ခြင်း၏။ အသက္ကုဏေယျတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဟေဋ္ဌိမော ဟေဋ္ဌိမော၊ အောက်အောက်၌ဖြစ်သော။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဥပရိ ဥပရိ မဂ္ဂါဓိဂမဿ၊ အထက်အထက်ဖြစ်သော မဂ်ကိုရခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ကိဉ္စာပိ ဟောတိ၊ ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလဿ၊ ၏။ ဝိသေသကာရဏဉ္စ၊ ထူးသောအကြောင်းသည်လည်းကောင်း။ အာသန္နကာရဏဉ္စ၊ နီးစွာသော အကြောင်းသည် လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ [ကျမ်း ၁၁၄] “ဘာဝနာ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ၊ သည်။ ဉာဏုတ္တရဿ၊ လွန်သောဉာဏ်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ တထာဝိဓပစ္စယသမာယောဂေ စ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ဉာဏ်အထူး၏ အကြောင်းညီညွတ်သည်ရှိသော်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုသုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာကို။ ဝိပဿနာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာကို သမထ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဟု ဆိုတော်မူ၏။ ကြွင်းသော ပဋိပဒါသုံးပါးတို့အား သမထတို့၏အကြောင်းမဟုတ်ကုန်ဟု အ (ပေ၂၈၄) နက်ရောက်ခဲ့။ စောဒနာရှိရကား ‘ဣတရာ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဣတရာ၊ ကုန်သော။ တိဿောပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ပဋိပဒါ ပန၊ တို့သည်ကား။ သမထံ၊ ကို။ အာဝဟန္တိ ဧဝ၊ ကုန်သလျှင်ကတည်း။ တထာပိ၊ လည်း။ တာသု၊ ထိုပဋိပဒါလေးပါးတို့တွင်။ သဗ္ဗမုဒုတာယ၊ အလုံးစုံသော ပဋိပဒါတို့အောက်ယုတ်သော ပဋိပဒါကို။ ဒဿိတာယ၊ သော်။ သေသာပိ၊ ကြွင်းသော ပဋိပဒါတို့ကိုလည်း။ ဒဿိတာ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒုက္ခာ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဒါနမယံပုညကိရိယဝတ္ထူတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဒါနမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဒါနမယံ၊ မည်၏။ (မယပစ္စည်းကား သွတ္ထဟူလိုသော်)။ ပုဇ္ဇဖလနိဗ္ဗတ္တနဋ္ဌေန၊ ပူဇော်အပ်သော အကျိုးကိုဖြစ်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြူစင်သော အကျိုးကိုဖြစ်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပုညံ၊ မည်၏။ တဒေဝ၊ ထိုပုညသည်ပင်လျှင်။ ကတ္တဗ္ဗတော၊ ပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ကိရိယာ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ပယောဂသမ္ပတ္တိယာဒီနံ၊ ပယောဂသမ္ပတ္တိအစရှိသည်တို့၏။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝတ္ထု စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒါနမယပုညကိရိယဝတ္ထု၊ မည်၏။ ပရတောဃောသဿာတိ၊ ကား။ ဓမ္မဿဝနဿ၊ ၏။ သာဓာရဏန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့သည်။ အင်္ကုရဿ၊ အညွန့်၏။ အာဝေဏိကံ၊ အသီးသောအကြောင်းသည်။ ဟောတိ ဝိယ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ဒဿနဘူမိအာဒယော၊ တို့သည်။ နိယာမာဝက္ကန္တိအာဒီနံ၊ သမ္မတ္တနိယာမသို့ သက်ပြီးသည်၏ အဖြစ်အစရှိသည်တို့၏။ အာဝေဏိကာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ အာဝေဏိကံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ အထ ခေါ၊ ကား။ တဒညကာရဏေဟိပိ၊ ထိုဒါနမယဖြစ်သော ပုညကြိယဝတ္ထုမှတစ်ပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့်လည်း။ ပရတောဃောသဿ၊ တရားနာခြင်း၏။ ပဝတ္တနတော၊ ကြောင့်။ သာဓာရဏံ၊ သော။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဒါနမယပုညကိရိယဝတ္ထု၌ ပရတောဃောသ၏ ပဒဋ္ဌာန်၏အဖြစ်ကို ဆိုရာ၌။ ကေစိ၊ တို့သည်။ ဒါယကဿ၊ အား။ ဒါနာနုမောဒနံ၊ အလှူ၏အနုမောဒနာကို ပြုခြင်းသည်။ အာစိဏ္ဏံ၊ အလေ့အကျက်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒါနံ၊ သည်။ ပရတောဃောသဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ထိုကေစိတို့၏ စကားကို မနှစ်သက်လွန်းရကား ‘ဒါယကော ပန’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ပန၊ ထိုသို့ဆိုကုန်သော်လည်း။ ဒါယကော၊ သည်။ ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိံ၊ အလှူပေးကျိုး၏ စင်ခြင်းကို။ အာကင်္ခန္တော၊ ၍။ ဒါနသီလာဒိဂုဏဝိသေသာနံ၊ ဒါနသီလအစရှိသည်တို့၏ အကျိုးအထူးတို့ကို။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဂုဏော ပဋလရာသီသု၊ အာနိသံသော စ ဗန္ဓနေ’စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော အနက်တို့တွင် ဤ၌ ဂုဏသဒ္ဒါသည် အာနိသံသအနက်ဟောတည်း။
သဝနေ၊ နာခြင်း၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော၊ အလွန်အားထုတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒါနံ၊ ကို။ ဓမ္မဿဝနဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သီလသမ္ပန္နော၊ သီလနှင့် ပြည့်စုံသောသူသည်။ ဝိပ္ပဋိသာရာဘာဝေ (ပေ၂၈၅) န၊ နှလုံးမသာ မရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သမာဟိတော၊ တည်ကြည်သည်ဖြစ်၍။ ဓမ္မစိန္တာသမတ္ထော၊ တရားမှမကင်းသော အကြံကို ကြံခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သီလံ၊ သည်။ စိန္တာမယဉာဏဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သီလမယ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဘာဝနာမယန္တိ၊ ကား။ သမထသင်္ခါတံ၊ သော။ ဘာဝနာမယံ၊ သည်။ ဘာဝနာမယိယာတိ၊ ကား။ ဥပရိဈာနသင်္ခါတာယ စ၊ အထက်ဈာန်ဟု ဆိုအပ်သည်လည်း ဖြစ်သော။ ဝိပဿနာသင်္ခါတာယ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဘာဝနာမယိကာ၊ သော။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သမထဟုဆိုအပ်သော ဘာဝနာမယသည် ဈာန်ပင်ဖြစ်ခဲ့။ ဈာန်ဟုဆိုအပ်သော ဘာဝနာမယီပညာသည်လည်း သမထပင် ဖြစ်ခဲ့။ ယင်းသို့ဖြစ်ခဲ့သော် သမထဟုဆိုအပ်သော ဘာဝနာမယသည် ဝိပဿနာဟု ဆိုအပ်သော ဘာဝနာမယီပညာ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား ဖြစ်တန်စေ။ သမထလည်းဖြစ်သော ဈာန်ဟုဆိုအပ်သော ဘာဝနာမယီပညာ၏ ပဒဋ္ဌာန်ကား အဘယ်သို့ဖြစ်အံ့နည်း။ မိမိသည်ပင် မိမိ၏ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်ရာခဲ့ဟု ဥပရိဟူသော စကားကို မငဲ့မူ၍ ဈာနသင်္ခါတာယဟူသော စကားကိုသာ ယူ၍ သူတစ်ထူးတို့ စောဒနာအံ့သည်ကိုမြင်ရကား ‘ပုရိမံ’အစရှိသော ပါဌ်ကိုမိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပုရိမံ ပုရိမံ၊ ရှေးရှေး၌ဖြစ်သော ဈာန်သည်။ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ၊ နောက်နောက်၌ဖြစ်သော ဈာန်၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒါနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သီလဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ လောကိယဘာဝနာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ယထာဝုတ္တပရတောဃောသာဒီနံ ယေဝ၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော တရားနာခြင်းအစရှိသည်တို့၏သာလျှင်။ ပစ္စယာ၊ တို့သည်။ န၊ ကုန်သေး။ အထ ခေါ၊ ကား။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂမဂ္ဂ သမ္မာဒိဋ္ဌီနမ္ပိ၊ ပရိယတ်၌ များသော အကြားအမြင်ရှိသည်၏အဖြစ် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားထုတ်ခြင်းမဂ်ဖြစ်သော သမ္မာဒိဋ္ဌိတို့၏လည်း။ ပစ္စယာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်သေး၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တမ္ပိ နယံ၊ ကိုလည်း။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ဒါနမယ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေသနံ၊ ကို။ ဝဍ္ဎေတိ၊ ပွားစေတော်မူ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပါဠိ၌ သုတမယဉာဏ်ဖြင့် ‘ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ’ အစရှိသော သုတ်ပုဒ်ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်သော အနက်ကို သိမ်းဆည်းသောကြောင့် ‘ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စ’ဟု၊ ယောနိသောမနသီကာရဖြစ်သော ‘အနိစ္စန္တိ ယောနိသော မနသိကရောတိ’ အစရှိသည်ဖြင့် ဟောအပ်သော ဥပါယမနသိကာရကို သိမ်းဆည်းသောကြောင့် ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂဟု၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိဖြင့် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ’ အစရှိသည်ဖြင့် ဟောအပ်သော သမ္မာဒိဋ္ဌိကို သိမ်းဆည်းသောကြောင့် မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌီနံ’ဟု အဋ္ဌကထာဆရာ မိန့်တော်မူသတည်း။
တထာ၊ ပါး။ ပတိရူပဒေသဝါသာဒယော၊ တို့သည်။ ကာယဝိဝေကစိတ္တဝိဝေကာဒီနံ၊ တို့၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣမံ နယံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပတိရူပဒေသဝါသော”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ၌။ ကုသလဝီမံသာယာတိ၊ ကား။ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာယ၊ အဖန်တလဲလဲဆင်ခြင်သော အနုပဿနာ၏။
ကုသလဝီမံသ၏ အရသည် ကုသိုလ်ပညာ သာမန် ဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ပဋိသင်္ခါနုပဿနာယ’ဟု ဆို (ပေ၂၈၆) သနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘အကုသလပရိစ္စာဂေါတိ’စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အကုသလပရိစ္စာဂေါတိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ ပဟာနပရိညာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာတိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
အကုသလပရိစ္စာဂေါဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ပဟာနပရိညာကို ဆိုသောကြောင့် သမာဓိန္ဒြေသာမန် ဖြစ်သင့်ရကား ‘သမာဓိန္ဒြိယဿာတိ မဂ္ဂသမာဓိန္ဒြိယဿ’ဟု ဖွင့်သော်။
သမာဓိန္ဒြိယဿာတိ၊ ကား။ မဂ္ဂသမာဓိန္ဒြိယဿ၊ မဂ်ဖြစ်သော သမာဓိန္ဒြေ၏။ သေသံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဝိဘတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၉၊ ပရိဝတ္တနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
[ကျမ်း ၁၁၅] စာပိုဒ် ၃၅။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ ပရိဝတ္တနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။
ပရိဝတ္တနဟာရကို ဝေဖန်၍ ပြတော်မူသော အရှင်ကစ္စည်းမထေရ်သည် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပဋိပက္ခော’ စသဖြင့်လည်းကောင်း။ ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပဋိပက္ခာ’ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနိဇိဏ္ဏာ ဟောတိ’ စသည်ကို ဆိုဘိသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ပြအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ ယသ္မာ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံဝဏ္ဏိယမာနေ၊ သော။ သုတ္တေ၊ ၌။ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ၊ ကုန်သော။ ကုသလာကုသလဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဋိပက္ခဘူတေ၊ ကုန်သော။ အကုသလကုသလဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ပဟာတဗ္ဗဘာဝါဒိဝသေန၊ ပဟာတဗ္ဗအဖြစ် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရဏံ၊ ထုတ်ခြင်းသည်။ ပဋိပက္ခတော၊ အားဖြင့်။ ပရိဝတ္တနံ၊ လည်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သမ္မာ၊ လ။ ဘဝတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝယဝတ္ထာ၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သမ္မာ ပသဠာ၊ ချီးမွမ်းအပ်သော။ သုန္ဒရာ၊ သော။ ဒိဋ္ဌိ၊ အယူသည်။ ဝါ၊ အမြင်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ မည်၏။ တဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ၊ ထိုချီးမွမ်းအပ်သော ကောင်းသော အယူရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ သာ ပန သမ္မာဒိဋ္ဌိတာ၊ ထိုချီးမွမ်းအပ်သော ကောင်းသော အမည်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ပုဗ္ဗဘာဂသမ္မဒိဋ္ဌိယာ ဝါ၊ မဂ်၏ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော သမ္မာဒိဋ္ဌိဖြင့်လည်းကောင်း။ လောကုတ္တရသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဘဝတီတိ၊ ကား။ ပုရိမနယေ၊ ၌။ (ပုဗ္ဗဘာဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာကိုရည်သည်)။ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ဖြင့်။ ပဟီနာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိက္ခမ္ဘိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပစ္ဆိမနယေ၊ ၌။ ပဌမမဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ဖြင့်။ (သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ဖြင့်လည်း ရှိ၏။ သင့်မြတ်၏)။ ပဟီနာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သမုစ္ဆိန္နာ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယေ စဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာတိ၊ ကား။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသဟေတု၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ အရိယာနံ၊ တို့ကို။ အဒဿနကာမတာဒယော စ၊ ဖူးမြင်ခြင်းငှာ အလိုမရှိသည်၏ အဖြစ်အစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ လောဘာဒယော စ၊ လည်းဖြ (ပေ၂၈၇) စ်ကုန်သော။ ပါဏာတိပါတာဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အနေကေ၊ ကုန်သော။ လာမကဋ္ဌေန၊ ယုတ်မာသော သဘောကြောင့်။ ပါပကာ၊ ကုန်သော။ အကောသလ္လသမ္ဘူတဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ အကုသလာ၊ ကုန်သော။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဣမဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ စ၊ ဤအားထုတ်အပ်သော ဝိပဿနာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အားလည်းကောင်း။ ဣမဿ အရိယဿ စ၊ အားလည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ကုန်ရာ၏။ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ သမထဝိပဿနာဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ ကား။ သတ္တတ္တိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ၊ တို့သည်။
သမ္ဘဝန္တိဟူ၍လည်းကောင်း။ ပါရိပုရိံ ဂစ္ဆန္တိဟူ၍လည်းကောင်း နှစ်ချက်ဆိုတော်မူ၏။ အဘယ်တရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်သနည်း။ အဘယ်တရားတို့သည် ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သနည်း။ အထူးအခြား အပြားမရှိသော် နှစ်ချက်မဆိုတန် တကားဟု စောဒနာရှိရကား ‘အနုပ္ပန္နာ၊ လ။ ဂစ္ဆန္တိ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အနုပ္ပန္နာ၊ မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့သည်။ (အနုပ္ပန္နာ ဝါဟု အချို့စာရှိ၏ ဆင်ခြင်)။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ ဥပ္ပန္နာ၊ တို့သည်။ ဘာဝနာပါရိပုရိံ၊ ဘာဝနာ၏ပြည့်စုံခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿာတိ အာဒီနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ အတ္ထော၊ ကို။ ဣမိနာဝ နယေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အယံ ပန၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သမ္မာဝိမုတ္တိအာဒီနံ၊ တို့၏။ ဝိသေသော၊ တည်း။ အဝိမုတ္တာဝ၊ မထွက်ကုန်သည်သာလျှင်။ သမာနာ၊ ဖြစ်ကုန်လျက်။ “မယံ၊ တို့သည်။ ဝိမုတ္တာ၊ လွတ်ကုန်ပြီ”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဧဝံ သညိနော၊ ဤသို့မှတ်ခြင်းရှိကုန်သည်။ ဝါ၊ ကား။ အဝိမုတ္တိယံ၊ မလွှတ်သည်၌။ ဝိမုတ္တိသညိနော၊ လွတ်၏ဟူ၍မှတ်ခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ သမ္မာဝိမုတ္တိအာဒီနံ၊ တို့၏။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ တတြ၊ ထိုမိစ္ဆာဝိမုတ္တိဟူသော ပါဌ်၌။ အယံ၊ ကား။ ဝစနတ္ထော၊ တည်း။ ဧတဿ၊ ထိုမှတ်ခြင်းအား။ မိစ္ဆာ ပါပိကာ၊ ယုတ်မာသော။ ဝိမုတ္တိ ဝိမောက္ခော၊ လွတ်၏ဟု ၍ မှတ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ (မိစ္ဆာ ပါပိကာ ဝိမုတ္တိ ဝိမောက္ခောတိ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိဟု အချို့ပါဌ်ရှိ၏။ မိစ္ဆာ ပါပိကာ၊ သော။ ဝိမုတ္တိ ဝိမောက္ခာ၊ လွတ်၏ဟူ၍မှတ်ခြင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ ဟုပေး)။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ၊ သည်။ အဋ္ဌင်္ဂါ၊ ရှစ်ပါးသော အင်္ဂါရှိ၏။ (စသဒ္ဒါကားဝါကျာရမ္ဘ ဥပနျာသတည်း)။ ယထာဝုတ္တေန၊ သော။ အာကာရေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (အဝိမုတ္တာဝ သမာနာစသည်ဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာကိုယူ)။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသဝသေန စ၊ မှားသောနှလုံးသွင်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမဟုတ်သည်ကို သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတည်း အစရှိသည်ဖြင့် ဖောက်ပြန်သော နှလုံးသွင်းခြင်းဟူလိုသော်)။ ပဝတ္တာ၊ ၏။ အန္တဒွယလက္ခဏာ၊ အယုတ်တရားနှစ်ပါးလျှင် လက္ခဏာရှိ၏။ ဖလဓမ္မာ ပန၊ ဖိုလ်တရားတို့သည်ကား။ သမ္မာဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေ၊ မိစ္ဆာအယူရှိကုန်သော သူတို့ကို။ သမာသေဝတော၊ ကောင်းစွာမှီဝဲသောသူ၏။ မိစ္ဆာဝိမောက္ခော၊ ဖောက်ပြန်မှားယွင်းသော ကြည်ညိုခြင်းသည်။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ၊ မည်၏။ မိစ္ဆာဝိမောက္ခေ စ၊ ဖောက်ပြန်မှားယွင်းသော ကြည်ညိုခြင်းလည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ သာရန္တိ၊ မြတ်၏ဟူ၍။ ဂဟဏဝသေန၊ ယူခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တော၊ သော။ အကုသလစိတ္တပ္ပါဒေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အန္တမသော၊ အားဖြင့်။ ပါပံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ပြုပြီး၍။ “မယာ၊ သည်။ သုကတံ၊ ကောင်းစွာ ပြုအပ်ပေပြီ”။ (ပေ၂၈၈) ဣတိ၊ ဤသို့။ ပစ္စဝေက္ခတော၊ ဆင်ခြင်သောသူအား။ ဥပ္ပန္နမောဟော စ၊ ဖြစ်သော မောဟသည်လည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ၊ မည်၏။ (ပနကား ပက္ခန္တရ)။
‘အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ’ ဟောသည်ကား ‘နော ပါရိပုရိံ ဂစ္ဆန္တိ’ဟူသော သဒ္ဒန္တရသန္နိဋ္ဌာန်ကြောင့် အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်သည် ဤ၌ မဖြစ်သင့်ရကား ‘သမ္မာ။ လ။ ဒဿနဿာတိ ဧတ္ထ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သမ္မာ၊ လ။ ဒဿနဿာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သေက္ခာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ၊ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်ကို။ သမ္မာဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနန္တိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။
အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်ကိုလည်း လိုအပ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘တ ဉှိ’စသည်ကို ဆိုသော်။
ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုအသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်သည်။ ဥတ္တရိဘာဝနာပါရိပူရိယာ၊ အထက်ဖြစ်သော ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်သည် အထက်ဖြစ်သော ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းငှာ မဖြစ်သော ကြောင့် အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်ကို မလိုအပ်။ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်ကိုသာ လိုအပ်၏ဟူလိုသော်။
စာပိုဒ် ၃၆။။ ဧဝံ၊ သို့။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိမုခေန၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိအစရှိသည်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒိံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပါဏာတိပါတအဒိန္နာဒါနကာမေသုမိစ္ဆာစာရာဒိတော၊ တို့မှ။ ဝေရမဏိယာဒီဟိ၊ ကြဉ်ခြင်းအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ပါဏာတိပါတာဒီနံ၊ တို့၏။ ပရိဝတ္တနံ၊ လည်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယဿာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ [ကျမ်း ၁၁၆] ကာလဝါဒိဿာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ လက္ခဏဝစနံ၊ မှတ်ကြောင်းဖြစ်သော စကားတည်း။ ဝါ၊ ဥပလက္ခဏမျှသာဖြစ်သော စကားသာတည်း။ ကာလေန၊ လ။ သ ဉှိတန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ သော သမ္ဖပ္ပလာပဿ၊ လ။ ဟောတီတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့စသဒ္ဒါနှင့်တကွ ပေး)။ ကာလေန၊ သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော ကာလ၌။ သာပဒေသံ၊ အကြောင်းဥပမာနှင့်တကွဖြစ်သော။ ပရိယန္တဝတိံ၊ အပိုင်းအခြားရှိသော။ အတ္ထသ ဉှိတံ၊ အကျိုးနှင့် ယှဉ်သော။ ဝါစံ၊ စကားကို။ ဘာသိတာ၊ ၏။ သော၊ သည်။ သမ္ဖပ္ပလာပဿ၊ ကို။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။ ပဋိပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ယေ စ ခေါ ကေစီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိမုခေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒီဟိ ဧဝ၊ တို့ဖြင့်သာလျှင်။ ပရိဝတ္တနံ၊ ကို။ ပကာရန္တရေန၊ အပြားတစ်ပါးဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သန္ဒိဋ္ဌိကာတိ၊ ကား။ ပစ္စက္ခာ၊ မျက်မှောက်ဖြစ်ကုန်သော။ သဟဓမ္မိကာတိ၊ ကား။ သကာရဏာ၊ အကြောင်းနှင့်တကွဖြစ်ကုန်သော။ ဂါရယှာတိ၊ ကား။ ဂရဟိတဗ္ဗယုတ္တာ၊ ကဲ့ရဲ့အပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော။ ဝါဒါနုဝါဒါတိ၊ ကား။ ဝါဒါ စေဝ၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ အနုဝါဒါ စ၊ စွပ်စွဲခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ “ဝါဒါနုပါတာ”တိပိ၊ လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဝါဒါနုပဝတ္တိယော၊ အပြစ်တို့အား လျော်စွာဖြစ်ခြင်းတို့သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပုဇ္ဇာတိ၊ ကား။ ပူဇနီယာ၊ ပူဇော်အပ်ကုန်သည်။ ပါသံသာတိ၊ ကား။ ပသံသိတဗ္ဗာ၊ ချီးမွမ်းအပ်ကုန်သည်။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ယေ စ ခေါ ကေစီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ မဇ္ဈိမာယ၊ အလယ်၌ဖြစ်သော။ ပဋိပတ္တိယာ၊ အကျင့်ဖြင့်။ အန္တဒွယပရိဝတ္တနံ၊ အယုတ်တရားနှစ်ပါးအပေါင်း၏လည် (ပေ၂၈၉) ခြင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ မဇ္ဈိမပဋိပတ္တိဟူသည်ကား မဂ်တည်း။ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂတည်းဟူသော အယုတ်တရား။ အတ္တကိလမထာနုယောဂတည်းဟူသော အယုတ်တရား အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သောကြောင့်ကား မဇ္ဈိမဟူပါသတည်း။ အန္တဒွယဟူသည်ကား ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂ အတ္တကိလမထာနုယောဂနှစ်ပါးတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာတိ အာဒီနိ၊ ကုန်သော။ စတ္တာရိ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဝတ္ထုကာမဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဘာဝယိတဗ္ဗာ ဗဟုလီကာတဗ္ဗာတိ ပဒဒွယံ၊ ကို။ ကိလေသကာမဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။
ကာမတို့မှကြဉ်ခြင်းသည် ဓမ္မစင်စစ်ဖြစ်ပါသည် မဟုတ်ကုန်လော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် အဓမ္မဖြစ်အံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘တေသံ အဓမ္မောတိ ဘာဝေတဗ္ဗော နာမ သိယာ ဣတိ သာ တေသံ အဓမ္မော အာပဇ္ဇတီတိ အဓိပ္ပါယော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ဘာဝေတဗ္ဗဓမ္မမည်သည်ရှိပါသော် ကာမတို့မှ ကြဉ်ခြင်းသည် ဘာဝေတဗ္ဗဖြစ်သောကြောင့် ဓမ္မပင် ဖြစ်ကောင်း၏တကား။ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ကာမာ စ တေသံ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဣစ္ဆိတာ’ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယင်းသို့ ကာမတို့ကို ဘာဝေတဗ္ဗဟု အလိုရှိစေကာမူ အဘယ့်ကြောင့် ကာမတို့မှကြဉ်ခြင်းသည် အဓမ္မဖြစ်ရအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ကာမေဟိ စ ဝေရမဏီ ကာမာနံ ပဋိပက္ခော’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေသံ အဓမ္မောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဘာဝေတဗ္ဗော၊ ပွားစေအပ်သော။ ဓမ္မော နာမ၊ မည်သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ကာမာ စ၊ တို့ကိုလည်း။ တေသံ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ ပွားစေအပ်ကုန်၏ဟူ၍။ ဣစ္ဆိတာ၊ အလိုရှိအပ်ကုန်၏။ ကာမေဟိ၊ တို့မှ။ ဝေရမဏီ စ၊ ကြဉ်ခြင်းသည်လည်း။ ကာမာနံ၊ တို့၏။ ပဋိပက္ခော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုကာမတို့မှ ကြဉ်ခြင်းသည်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့အား။ အဓမ္မော၊ အဓမ္မဟူ၍။ အာပဇ္ဇတိ၊ ရောက်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
နိယျာနိကော ဓမ္မောတိ၊ ကား။ ဝိပဿနာယ၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ တည်း။ ဒုက္ခောတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ ပါပံ၊ ကို။ နိဇ္ဇရာပေဿာမ၊ ကွယ်ပျောက်စေအံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဝတ္တိတံ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ သရီရတာပနံ၊ ကိုယ်ကိုပူပန်ခြင်းကို။ ဝဒတိ၊ ၏။ သုခေါတိ၊ ကား။ အနဝဇ္ဇပစ္စယပရိဘောဂသုခံ၊ အပြစ်မရှိသော ပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ချမ်းသာတည်း။ ဧတေသုပိ ဝါရေသု၊ ထိုနှစ်ဝါရတို့၌လည်း။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ လျှင်။ အဓမ္မဘာဝါပတ္တိ၊ အဓမ္မအဖြစ်သို့ ရောက်ခြင်းကို။ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဆိုအပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အကယ်၍ အတ္တကိလမထာနုယောဂသည် ဓမ္မဖြစ်အံ့။ ထိုဓမ္မ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဝိပဿနာမဂ်တည်းဟူသော နိယျာနိကသည် အဓမ္မအဖြစ်သို့ ရောက်ရာ၏။ ဒုက္ခသည် ဓမ္မဖြစ်အံ့။ ထိုဓမ္မ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဈာန်မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာသည်လည်းကောင်း။ အပြစ်မရှိသော ပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်း ချမ်းသာသည်လည်းကောင်း အဓမ္မအဖြစ်သို့ ရောက်ရာ၏ ဟူလိုသော်။
ဣဒါနိ၊ ၌။ အသုဘသညာဒိမုခေန၊ အသုဘသညာအစရှိသည်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သုဘသညာဒိပရိဝတ္တနံ၊ သုဘသညာအစရှိသည်တို့၏လည်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယထာ ဝါ ပနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ၊ အားထုတ်အပ်သော ဝိပဿနာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကိလေသာသုစိပဂ္ဃရဏဝသေန၊ ကိ (ပေ၂၉၀) လေသာတည်းဟူသော မစင်ကို ယိုစေခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ တေဘူမကသင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ အသုဘတော၊ အားဖြင့်။ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ထင်ကုန်၏။ ဣတိ ကတွာ၊ ၍။ “သဗ္ဗ။ လ။ ဝိဟရတော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ယံ ယံ ဝါ ပနာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပဋိပက္ခဿ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရား၏။ လက္ခဏံ၊ ကို။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဇ္ဈာပန္နောတိ၊ ကား။ အဓိအာပန္နော၊ ရှေ့ရှုရောက်သည်။ အဘိဥပဂတော၊ ရှေ့ရှုရောက်သည်။ ပရိညာတော၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သည်။ (ပဋိညာတောလည်း ရှိ၏။ ဝန်ခံအပ်သည်)။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပရိဝတ္တနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၀၊ ဝေဝစနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
[ကျမ်း ၁၁၇] စာပိုဒ် ၃၇။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ ဝေဝစနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ဝေဝစနနိဒ္ဒေသော၊ ဝေဝုစ်ကိုပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ အာကာရံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဧကံ၊ လ။ နိဒ္ဒိသတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝေဝစနေဟီတိ၊ ကား။ ပရိယာယသဒ္ဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဒတ္ထော၊ ကို။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေးနိဒ္ဒေသဝါရ၌။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ကသ္မာ ပန၊ ကား။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ဧကံ ဓမ္မံ၊ ကို။ အနေကပရိယာယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ နည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ ပရိဟာရော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ ဒေသနာကာလေ စ၊ ဟောသောကာလ၌လည်းကောင်း။ အာယတိဉ္စ၊ နောင်ဆင်ခြင်သောကာလ၌လည်းကောင်း။ ကဿစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူအား။ ကထဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အပြားအားဖြင့်။ တဒတ္ထပဋိဗောဓော၊ ထိုတရား၏အနက်ကို သိစေခြင်းသည်။ (နောက်တစ်ပါးသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါဖြင့်)။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိယာယဝစနံ၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ရှေးဦးစွာဟောအပ်သော ပရိယာယ်သဒ္ဒါဖြင့် မသိသောသူသည် နောက်တစ်ပါးသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါဖြင့် သိရာ၏ဟု ပရိယာယ်သဒ္ဒါကို ပြတော်မူသည်ဟူလိုသော်။
တသ္မိံ ခဏေ၊ ထိုပရိယာယ်သဒ္ဒါကို ဟောသောခဏ၌။ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနံ၊ အာရုံတစ်ပါးတို့ဖြင့် အထူးထူးအပြားပြား ပြန့်လွင့်သော စိတ်ရှိကုန်သော သူတို့အားလည်းကောင်း။ အညဝိဟိတာနံ၊ တစ်ပါးကိုကြံကုန်သော သူတို့အားလည်းကောင်း။ (ဝိပရိယာယာနံ၊ ဖောက်ပြန်ကုန်သော သူတို့အားလည်းကောင်း။ ဤပါဌ်ကား အချို့စာမရှိ)။ အညေန၊ သော။ ပရိယာယေန၊ ဖြင့်။ တဒတ္ထာဝဗောဓနတ္ထံ၊ ထိုတရား၏အနက်ကို သိစေခြင်းငှာ။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် တစ်ပါးသော ပရိယာယ်ဖြင့် ထိုတရား၏အနက်ကို သိအံ့နည်း။ ဤသို့ ပရိယာယ်သဒ္ဒါဖြင့် ဟောသည်ရှိသော် ဒဠှီကရဏသာ ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော ဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘တေနေဝ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကသ္မာ၊ ကား။ တေနေဝ ပဒေန၊ ထိုပရိယာယ်ပုဒ်ဖြင့်သာလျှင်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ဝစနေ၊ ဟောသည်ရှိသော်။ တဒညေသံ၊ ထိုပြန့်လွင့်သော စိတ်ရှိသော သူအစရှိသည်တို့မှ တစ်ပါးသော သူတို့အား။ တတ္ထ၊ ထိုသို့ဟောခြင်း၌။ အဓိဂတတာ၊ လွန်စွာသိသည်၏အဖြစ်သည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဒတ္ထာဝဗောဓနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ (ပေ၂၉၁) (ဤသို့ ပြန်၍ သမ္ဗန်)။ မန္ဒဗုဒ္ဓီနံ၊ နုန့်သောပညာရှိသော သူတို့အား။ ပုနပ္ပုနံ၊ ဖန်။ တဒတ္ထသလ္လက္ခဏေ၊ ထိုတရား၏ အနက်ကို မှတ်ခြင်း၌။ အသမ္မောသနတ္ထံ၊ မမေ့လျော့စေခြင်းငှာ။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ အနေကေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထာ၊ တို့သည်။ သမာနဗျဉ္ဇနာ၊ တူသောသဒ္ဒါရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယာ အတ္ထန္တရပရိကပ္ပနာ၊ အကြင်အနက်အထူးကို ကြံခြင်းသည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ တဿာ၊ ထိုအနက်အထူးကို ကြံခြင်းကို။ ပရိဝဇ္ဇနတ္ထမ္ပိ၊ ကြဉ်ခြင်းငှာလည်း။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ နိဃဏ္ဍုသတ္ထေ သေယျထာပိ၊ နိဃဏ္ဍုကျမ်း၌ကဲ့သို့။ အနညဿ၊ တစ်ပါးမဟုတ်သော ပရိယာယ်သဒ္ဒါကို။ ဝစနေ၊ ဟောသည်ရှိသော်။ အနေကာဟိ၊ ကုန်သော။ တာဟိ တာဟိ သညာဟိ၊ ထိုထိုသို့သော သိစေခြင်းတို့ဖြင့်။ တေသံ တေသံ အတ္ထာနံ၊ တို့ကို။ ဉာပနတ္ထမ္ပိ၊ ငှာလည်း။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ ဓမ္မကထိကာနံ၊ တို့အား။ တန္တိအတ္ထုပနိဗန္ဓနပရာဝဗောဓနာနံ၊ ပါဠိ၏အနက်ကို စိတ်၌ထားခြင်း လွန်စွာသိခြင်းတို့၏။ (ဤကား ပါဌ်ရှိတိုင်းပေးသည်။ တန္တံ အတ္ထုပနိဗန္ဓနပရာဝဗောဓနံ၊ ရှိလိုမည်ထင်၏။ ထိုထိုသို့သော အနက်ကိုစိတ်၌ထားခြင်း လွန်စွာသိခြင်းတို့၏)။ သုခသိဒ္ဓိယာပိ၊ ပြီးလွယ်စေခြင်းငှာလည်း။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ အတ္တနော၊ ကိုယ်တော်၏။ ဝါ၊ အား။ ဓမ္မနိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တိယာ၊ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါနိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကို။ ဝိဘာဝနတ္ထံ ဝါ၊ ထင်ရှားပြအံ့သောငှာ လည်းကောင်း။ ဝေနေယျာနံ၊ တို့အား။ တတ္ထ၊ ထိုဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါနိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ၌။ ဗီဇာဝါပနတ္ထံ ဝါ၊ အကြောင်း၏ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ပရိယာယဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား၏ ပရိယာယဖြစ်သော ဒေသနာတော်၏ များစွာသော အကျိုးတို့ကို ဆိုပြီး၍ ယခုအခါ ကိုယ်တော်၏ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် ဘုရားရှင်တို့သည် ဘုရား၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် များစွာသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ဖြင့် တရားဟောတော်မူကုန်သတည်းဟု ပြလိုရကား ‘ကိံ ဗဟုနာ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဗဟုနာ စ၊ များစွာဆိုသဖြင့်လည်း။ ကိံ၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ယဿာ ဓမ္မဓာတုယာ၊ အကြင်သဗ္ဗညုတဉာဏ်၏။ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တို့သည်။ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သော။ အတ္ထေ၊ ၌။ အပဋိဟတဉာဏာစာရာ၊ အပိတ်အပင်မရှိသော ဉာဏ်တော်၏ဖြစ်ခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သော။ သဒ္ဒဝေါဟာရေ၊ ၌။ အပဋိဟတဉာဏာစာရာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကမ္ပိ အတ္ထံ၊ ကိုလည်း။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ ပရိယာယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဗောဓေတိ၊ သိစေတော်မူ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသို့ဟောခြင်း၌။ ဝါ၊ ထိုသဒ္ဒဝေါဟာရ၌။ ဒန္ဓာယိတတ္တံ၊ နုန့်သည်၏ အဖြစ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ အတ္ထဿ၊ ၏။ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ၊ ပြန့်သည်၏အဖြစ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဓမ္မဒေသနာဟာနိပိ၊ ၏ယုတ်ခြင်းသည်လည်း။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ အယံ ဗုဒ္ဓဓမ္မော၊ သည်။ အာဝေဏိကောဝ၊ အသီးသော ဘုရားတို့၏ ဥစ္စာသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ၂၉၂) ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ပရိယာယဒေသနံ၊ ပရိယာယ်ဖြစ်သော ဒေသနာကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “အာသာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအာသာ အစရှိသော ဒေသနာ၌။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “အာသာ။ လ။ အတ္ထဿာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဘဝိဿဿ အတ္ထဿာတိ၊ ကား။ အနာဂတဿ၊ သော။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ အကျိုးကို။ “အဝဿံ အာဂမိဿတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တဿာ၊ ထိုတောင့်တခြင်း၏။ ပဝတ္တိယာ၊ ဖြစ်ခြင်း၏။ အာကာရံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အနာဂတတ္ထဝိသယာ၊ အနာဂတ်အကျိုးလျှင် အာရုံရှိသော။ တဏှာ၊ သည်။ အာသာ၊ မည်၏။ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နတ္ထဝိသယာ၊ အနာဂတ်အကျိုး ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးလျှင် အာရုံရှိသော။ တဏှာ၊ သည်။ ပိဟာ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဧတာသံ၊ ထိုအာသာ ပိဟာတို့၏။ ဝိသေသော၊ တည်း။
အတ္ထနိပ္ဖတ္တိပဋိပါလနာတိ၊ ကား။ ယာယ၊ အကြင်တဏှာဖြင့်။ ဣစ္ဆိတဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ အကျိုး၏။ နိပ္ဖတ္တိံ၊ ပြီးခြင်းကို။ ပဋိပါလေတိ အာဂမေတိ၊ ငံ့လင့်၏။ ဝါ၊ ကား။ ယာယ၊ ဖြင့်။ နိပ္ဖန္နံ၊ ပြီးပြီးသော။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို။ ပဋိပါလေတိ ရက္ခတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤတဏှာသည်။ [ကျမ်း ၁၁၈] အဘိနန္ဒနာ နာမ၊ မည်၏။ ယထာလဒ္ဓဿ၊ အကြင်အကြင်ရအပ်ပြီးသော။ အတ္ထဿ၊ အကျိုးကို။ ကေလာယနာ နာမ၊ မရက်မစက် နှစ်သက်မြတ်နိုးခြင်းမည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တံ အတ္ထနိပ္ဖတ္တိံ၊ ထိုအကျိုး၏ပြီးခြင်းကို။ သတ္တသင်္ခါရဝသေန၊ သတ္တဝါသင်္ခါရတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ပိယံ ဝါ ဉာတိ”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ အတိဣဋ္ဌာရမ္မဏံ၊ အတိဣဋ္ဌာရုံဖြစ်သော။ ရူပါဒိအာရမ္မဏဓမ္မံ၊ ရူပါရုံအစရှိသော အာရုံတရားကို။ အဘိနန္ဒတိ၊ အလွန်နှစ်သက်၏။ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေဟိပိ၊ အနိဋ္ဌာရုံတို့ဖြင့်လည်း။ (စက္ခုဒွါရာရမ္မဏေဟိဟု စာအများရှိ၏ ဆင်ခြင်ပါ)။ တံ၊ ထိုသတ္တဝါသင်္ခါရကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အပ္ပဋိက္ကူလတော ဝါ အဘိနန္ဒတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အနိဋ္ဌာရုံဖြစ်လျက် အဘယ်သို့ အဘိနန္ဒနဖြစ်ရာအံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘ပဋိက္ကူလေပိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပဋိက္ကူလေပိ၊ စက်ဆုတ်ရွံရှာဖွယ် ရှိသော်လည်း။ ဝိပလ္လာသဝသေန၊ ဖြင့်။ သတ္တံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သင်္ခါရံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အပ္ပဋိက္ကူလတော၊ စက်ဆုတ်ရွံရှာဖွယ် မရှိသောအားဖြင့်။ အဘိနန္ဒတိ၊ ၏။
ယာသု အနေကဓာတူသု၊ အကြင်များစွာသော ဓာတ်တို့၌။ ပဝတ္တိယာ၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ တဏှာ၊ ကို။ “အနေကဓာတူသု သရာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တာ ဓာတုယော၊ တို့ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စက္ခုဓာတူ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဓာတုဝိဘင်္ဂါဒီသု၊ တို့၌။ ကာမဓာတုအာဒယော၊ ကုန်သော။ အညာပိ၊ ကုန်သော။ အနေကဓာတုယော၊ တို့သည်။ ကိဉ္စာပိ အာဂတာ၊ ကုန်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ တာသမ္ပိ၊ ထိုကာမဓာတ် အစရှိသော များစွာသော ဓာတ်တို့၏လည်း။ ဧတ္ထေဝ၊ ဤတစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော ဓာတ်တို့၌သာလျှင်။ သမဝရောဓော၊ ဝင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ အဋ္ဌာရသေဝ၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော ဓာတ်တို့ကိုသာလျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤဓာတ်တို့ကို ဝေဖန်၍ ပြရာ (ပေ၂၉၃) ၌။ ဝါ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကေစိ ရူပါဓိမုတ္တာတိ အာဒိ၊ သည်။ တာသု ဓာတူသု၊ တို့၌။ တဏှာယ၊ ၏။ ပဝတ္တိဒဿနံ၊ ဖြစ်ရာကိုပြသော စကားတည်း။
ယင်းသို့ တဏှာ၏ ဖြစ်ရာကိုပြပါသော် တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော ဓာတ်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့် ပြပါလော့။ အသို့မူ၍ အာရုံခြောက်ပါးတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ ပြလေသနည်းဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို ရည်၍ ‘တတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုတဏှာ၏ဖြစ်ရာကို ပြရာ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ အဇ္ဈတ္တိကာ၊ ကုန်သော။ ဓာတုယော စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သတ္တ၊ ကုန်သော။ ဝိညာဏဓာတုယော စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဓမ္မဓာတု စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဓမ္မာရမ္မဏေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ သင်္ဂဟိတာ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ ၍။ ဆဠေဝ၊ ခြောက်ပါးသာ ဖြစ်ကုန်သော။ တဏှာယ၊ ၏။ ပဝတ္တိဋ္ဌာနာနိ၊ ဖြစ်ရာတို့ကို။ ဝိဘတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
သောမနဿသာ တဏှာပက္ခဖြစ်ရာ၏။ ဒေါမနဿကား တဏှာပက္ခမဖြစ်ရာ။ ထို့ကြောင့် ဂေဟဿိတသောမနဿဆက္က၊ နေက္ခမဿိတသောမနဿဆက္က၏ အစွမ်းအားဖြင့် ‘ဣမာနိ ဒွါဒသ ပဒါနိ တဏှာပက္ခော’ဟူ၍သာ ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ဂေဟဿိတဒေါမနဿဆက္ကနေက္ခမဿိတဒေါမနဿဆက္က၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်း ‘ဣမာနိ စတုဝီသတိ ပဒါနိ တဏှာပက္ခော’ဟု ဆိုဘိသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တဏှာပက္ခာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အနုတ္တရေသု၊ မြတ်ကုန်သော။ ဝိမောက္ခေသု၊ ဝိမောက္ခတရားတို့၌။ ပိဟံ၊ တောင့်တခြင်းကို။ ဥပဋ္ဌာပယတော၊ ဖြစ်စေသော။ တဿ၊ ထိုသူအား။ “ပိဟပစ္စယာ၊ တောင့်တခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဒေါမနဿံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ နေက္ခမဿိတာပိ၊ အနုတ္တရဝိမောက္ခဖြစ်သော နေက္ခမ္မကို မှီသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဒေါမနဿုပဝိစာရာ၊ ဒေါမနဿ၏ဖြစ်ခြင်းတို့သည်။ တဏှာပက္ခာ၊ တဏှာအဖို့ရှိကုန်သေး၏။ ဂေဟဿိတေသု၊ ကာမဂုဏ်ကို မှီကုန်သော။ ဒေါမနဿုပဝိစာရေသု ပန၊ ဒေါမနဿ၏ ဖြစ်ခြင်းတို့၌ကား။ ကော ဝါဒေါ၊ အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣမာနိ၊ လ။ ပက္ခော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဂေဟဿိတဖြစ်သော ဥပေက္ခာသည်လည်း တဏှာပက္ခဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် ‘ယာ ဆ ဥပေက္ခာ ဂေဟဿိတာ အယံ ဒိဋ္ဌိပက္ခော’ဟု ဆိုဘိသနည်း ဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဂေဟဿိတာ ပန’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဂေဟဿိတာ၊ ကာမဂုဏ်ကိုမှီသော။ ဥပေက္ခာ ပန၊ သည်ကား။ အညာဏုပေက္ခတာယ၊ အညာဏုပေက္ခာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယထာဘိနိဝေသဿ၊ အကြင်အကြင်သို့သော မှားသောနှလုံးသွင်းခြင်း၏။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယာ၊ လ။ ပက္ခော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၃၈။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တေသံ ဥပဝိစာရာနံ၊ ထိုဒေါမနဿ အစရှိသည်တို့၏ ဖြစ်ခြင်း (ပေ၂၉၄) တို့၏။ တဏှာပရိယာယံ၊ တဏှာ၏ပရိယာယ် ဝေဝုစ်၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သာယေဝ၊ လ။ ဓမ္မနန္ဒီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ပုန၊ ဖန်။ (ဝိဘဇိတွာ ဒေဿတုံ အာဟသို့ သွား)။ စိတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ ပညာ၊ လည်းကောင်း။ ဘဂဝါ၊ လည်းကောင်း။ ဓမ္မော၊ လည်းကောင်း။ သံဃော၊ လည်းကောင်း။ သီလံ၊ လည်းကောင်း။ စာဂေါ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေသံ၊ ဤစိတ်ပညာအစရှိသည်တို့၏။ ပရိယာယဝစနနိဒ္ဓါရဏေန၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါကို ထုတ်သဖြင့်။ ဝေဝစနဟာရံ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “စိတ္တံ မနော ဝိညာဏ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ၌။ “အညမ္ပိ ဧဝံ ဇာတိယ”န္တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ (သင်္ဂဟောသို့ သွား)။ ပညာ၊ ထိုထိုသို့သော အနက်ကို ထင်ရှားစွာ ပြုတတ်သော ပညာ။ ဝါ၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ပညာ။ ပဇာနနာ၊ အပြားအားဖြင့် သိသောအခြင်းအရာ။ ဝိစယော၊ စုံစမ်းတတ်သော ပညာ။ ပဝိစယော၊ အထူးထူး စုံစမ်းတတ်သော ပညာ။ ဓမ္မဝိစယော၊ သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို စုံစမ်းတတ်သော ပညာ။ သလ္လက္ခဏာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို မှတ်တတ်သော ပညာ။ ဥပလက္ခဏာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို ကပ်၍မှတ်တတ်သော ပညာ။ ပစ္စုပလက္ခဏာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ကပ်၍ မှတ်တတ်သော ပညာ။ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ ပညာရှိသောသူ၏ အဖြစ်။ ကောသလ္လံ၊ လိမ္မာသောသူ၏ အဖြစ်။ နေပုညံ၊ သိမ်မွေ့သောသူ၏ အဖြစ်။ ဝေဘဗျာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို ထင်ရှားပြတတ်သည်၏ အဖြစ်။ စိန္တာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို ကြံတတ်သော ပညာ။ ဥပပရိက္ခာ၊ အနိစ္စအစရှိသည်တို့ကို စူးစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော ပညာ။ ဘူရီ၊ မြေကြီးနှင့်တူသော ပညာ။ တစ်နည်းကား။ ဟုတ်မှန်သော အနက်သဘော၌ မွေ့လျော်သော ပညာ။ မေဓာ၊ ကိလေသာတို့ကို ဖျက်ဆီးညှဉ်းဆဲတတ်သော ပညာ။ ပရိဏာယိကာ၊ မဖောက်မပြန်သော လက္ခဏာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း၌ ညွတ်စေတတ်သော ပညာ။ ဝိပဿနာ၊ အနိစ္စအစရှိသော အထူးထူးသော အခြင်းအရာဖြင့် ရှုတတ်သော ပညာ။ သမ္ပဇညံ၊ ကောင်းစွာအပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ပညာ။ ပတောဒေါ၊ လှံကန်နှင့်တူသော ပညာ။ ပညာ၊ ပညာဟု ဆိုအပ်သော။ ပညိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြေ။ ပညာဗလံ၊ ပညာဗိုလ်။ ပညာသတ္ထံ၊ ပညာတည်းဟူသော လက်နက်။ ပညာပါသာဒေါ၊ ပညာတည်းဟူသော ပြာသာဒ်။ ပညာအာလောကော၊ ပညာတည်းဟူသောအလင်း။ ပညာဩဘာသော၊ ပညာတည်းဟူသော အရောင်။ ပညာပဇ္ဇောတော၊ ထွန်းတောက်ပသော ပညာ။ ဝါ၊ ပညာတည်းဟူသော ထွန်းတောက်ပခြင်း။ ပညာရတနံ၊ ပညာတည်းဟူသော ရတနာ။ အမောဟော၊ မတွေဝေသော ပညာ။ ဣတိ ဧဝမာဒီနမ္ပိ၊ ဤသို့အစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ပညာယ၊ ၏။ ပရိယာယသဒ္ဒါနံ၊ တို့ကို။ သင်္ဂဟော၊ ရေတွက်သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၁၉] ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ လောကုတ္တရာနီတိ၊ ကား။ ခယေ ဉာဏန္တိ အာဒီနိ၊ ခယေဉာဏ်အစရှိကုန်သော။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ တို့သည်။ လောကုတ္တရာနိ၊ တို့တည်း။ လောကုတ္တရပညာယ၊ ၏။ ဝေဝစနာနိ၊ တို့တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သဗ္ဗာပညာတိ၊ ကား။ ဣတရေဟိ၊ ဤခယေ ဉာဏံအစရှိသည်တို့မှ တစ်ပါးကုန်သော။ ဝေဝစနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝုတ္တာ၊ သော။ သဗ္ဗာ ပညာ၊ သည်။ လောကိယလောကုတ္တရမိဿိကာ၊ လောကီလောကုတ္တရာရောေ (ပေ၂၉၅) သာ ပညာတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “အပိ စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဣမိနာပိ ပရိယာယေန၊ ဖြင့်လည်း။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အာဓိပတေယျဋ္ဌေနာတိ၊ ကား။ အဓိမောက္ခလက္ခဏေ၊ အာရုံသို့ ညွတ်ခြင်းလက္ခဏာ၌။ ဝါ၊ ယုံကြည်ခြင်းလက္ခဏာ၌။ အာဓိပတေယျဋ္ဌေန၊ အစိုးရသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော သဘောကြောင့်။ ဝါ၊ အကြီး၏အဖြစ်ဟူသော သဘောကြောင့်။ ယထာ စ ဗုဒ္ဓါနုဿတိယံ ဝုတ္တန္တိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိနိဒ္ဒေသေ၊ ၌။ ဣတိပိ သော ဘဂဝါတိ အာဒိနာ ပါဠိယာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ၌။ သော ဘဂဝါ၊ သည်။ ဣတိပိ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့ ကိလေသာတို့မှ အလွန်ဝေးတော်မူခြင်း အစရှိသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ အရဟံ၊ မည်၏။ လ။ ဣတိပိ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့ ကောင်းမှုတည်းဟူသော ဘုန်းနှင့်ပြည့်စုံတော်မူခြင်း အစရှိသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ ဘဂဝါ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ ဝေဝစနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ ကို။ အနုဿရိတဗ္ဗော၊ အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့အပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဣမိနာဝ နယေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဗလနိပ္ဖတ္တိဂတော၊ ဗလနိပ္ဖတ္တိဂတောဟူသော ပရိယာယ်သဒ္ဒါလည်းကောင်း။ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော၊ သဒ္ဒါလည်းကောင်း။ ယာဝ ဓမ္မောဘာသပဇ္ဇောတကရော၊ ဓမ္မောဘာသပဇ္ဇောတကရတိုင်အောင်သော ပရိယာယ်သဒ္ဒါလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧဟေဟိ ပရိယာယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဗုဒ္ဓဿ၊ အလုံးစုံသောတရားကို သိတော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိယံ၊ ၌။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဒံ၊ ကို။ အာဟရိတွာ၊ ၍။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတာနိပိ၊ ဤဝေဝုစ်တို့သည်လည်း။ ကတိပယာနိ ဧဝ၊ စိုးစဉ်းမျှသာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဝေဝစနာနိ၊ တို့တည်း။ ဟိ၊ စွ။ ဗုဒ္ဓဂုဏာ၊ တို့ကို။ အသင်္ချေယျာ၊ မရေတွက်နိုင်ကုန်။
ဘုရားကျေးဇူးအသင်္ချေယျဖြစ်လေရာ အသို့မူ၍ ဝေဝုစ်များအံ့နည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဂုဏနေမိတ္တကာနိ စ ဘဂဝတော နာမာနိ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဘဂဝတော၊ ၏။ နာမာနိ စ၊ တို့သည်လည်း။ ဂုဏနေမိတ္တကာနိ၊ ဂုဏ်လျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဓမ္မသေနာပတိနာ၊ တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာသည်။ “အသင်္ချေယျာနိ၊ လ။ သဟဿတော”တိ၊ ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ မဟေသိနော၊ မြတ်စွာဘုရား၏။ သဂုဏေန၊ မိမိဂုဏ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ နာမာနိ၊ တို့သည်။ အသင်္ချေယျာနိ၊ မရေတွက်နိုင်ကုန်။ နာမသဟဿတော အပိ၊ များစွာသော အမည်တို့ဖြင့်လည်း။ ဂုဏေန၊ အားဖြင့်။ နာမံ၊ ကို။ ဥဒ္ဓရေယျံ၊ ထုတ်အပ်၏။
ဓမ္မာနုဿတိယံ၊ ၌။ (ဧဝံ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၌စပ်)။ “အသင်္ခတ”န္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ကေနစိ၊ သော။ ပစ္စယေန၊ အကြောင်းတရားသည်။ န သင်္ခတံ၊ မပြုပြင်အပ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသင်္ခတံ၊ မည်၏။ ဧတဿ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်အား။ အန္တော ဝိနာသော၊ ပျက်စီးခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနန္တံ၊ မည်၏။ အာသဝါနံ၊ တို့၏။ အနာရမ္မဏတော၊ အာရုံမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနာသဝံ၊ မည်၏။ အဝိပရိတသဘာဝတ္တာ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သစ္စံ၊ မည်၏။ သံသာရဿ၊ ၏။ ပရတီရဘာဝတော၊ ထိုမှာဘက်ကမ်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပါရံ၊ မည်၏။ နိပုဏဉာဏဝိသ
(ပေ၂၉၆) ယတ္တာ စ၊ သိမ်မွေ့သောဉာဏ်၏ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သုခုမသဘာဝတ္တာ စ၊ သိမ်မွေ့သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိပုဏံ၊ မည်၏။ အနုပစိတဉာဏသမ္ဘာရေဟိ၊ ဆည်းပူးအပ်သော ဉာဏ်တည်းဟူသော အဆောက်အဦမရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ဒဋ္ဌုံ၊ မြင်ခြင်းငှာ။ န သက္ကာ၊ ကောင်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုဒုဒ္ဒသံ၊ မည်၏။ ဥပ္ပါဒဇရာဟိ၊ ဖြစ်ခြင်းရင့်ခြင်းတို့ဖြင့်။ အနဗ္ဘာဟတတ္တာ၊ မထိခိုက် မညှဉ်းဆဲအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဇဇ္ဇရံ၊ မည်၏။ ထိရဘာဝေန၊ ကြောင့်။ ဓုဝံ၊ မည်၏။ ဇရာမရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အပလုဇ္ဇနတော၊ မပျက်စီးတတ်သောကြောင့်။ အပလောကိတံ၊ မည်၏။ မံသစက္ခုနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အပဿိတဗ္ဗတ္တာ၊ မမြင်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အနိဒဿနံ၊ မည်၏။ ရာဂါဒိပပဉ္စာဘာဝေန၊ ရာဂအစရှိသော ပပဉ္စတရားမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နိပ္ပပဉ္စံ၊ မည်၏။ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ ဝူပသမဟေတုတာယ၊ ငြိမ်းခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သန္တံ၊ မည်၏။
အမတဟေတုတာယ စ၊ မသေခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ ဘင်္ဂါဘာဝတော စ၊ ပျက်စီးခြင်းမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အမတံ၊ မည်၏။ ဥတ္တမဋ္ဌေန စ၊ မြတ်သော သဘောကြောင့်လည်းကောင်း။ အတပ္ပကဋ္ဌေန စ၊ မရောင့်ရဲခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော သဘောကြောင့်လည်းကောင်း။ ပဏီတံ၊ မည်၏။ အသိဝါနံ၊ မချမ်းမြေ့ကုန်သော။ ကမ္မကိလေသဝိပါကဝဋ္ဋာနံ၊ ကမ္မဝဋ်ကိလေသဝဋ်ဝိပါကဝဋ်တို့၏။ အဘာဝေန၊ မရှိသောကြောင့်။ သိဝံ၊ မည်၏။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ယောဂေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ အနုပဒ္ဒဝဘာဝေန၊ မနှိပ်စက်တတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ခေမံ၊ မည်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤနိဗ္ဗာန်၌။ တဏှာ၊ သည်။ ခီယတိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှက္ခယော၊ မည်၏။ ကတပုညေဟိပိ၊ ပြုအပ်သော ကောင်းမှုရှိသောသူတို့သည်လည်း။ ကဒါစိဒေဝ၊ ရံခါလျှင်။ ပဿိတဗ္ဗတ္တာ၊ မြင်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အစ္ဆရိယံ၊ မည်၏။ အဘူတပုဗ္ဗတ္တာ၊ မဖြစ်ဖူးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ [ကျမ်း ၁၂၀] အဗ္ဘုတံ၊ မည်၏။ အနန္တရာယတ္တာ၊ အန္တရာယ်မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အနီတိကံ၊ မည်၏။ အနန္တရာယဘာဝဟေတုတော၊ အန္တရာယ်မရှိခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့်။ အနီတိကဓမ္မံ၊ မည်၏။
အနိဗ္ဗတ္တိသဘာဝတ္တာ၊ မဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အဇာတံ၊ မည်၏။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသဘောမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ အဘူတံ၊ မည်၏။ ဥဘယေနာပိ၊ နှစ်ပါးသော ပုဒ်ဖြင့်လည်း။ ဥပ္ပါဒရဟိတံ၊ ဖြစ်ခြင်းမှ ကင်း၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကေနစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဘေးရန်သည်။ အနုပဒ္ဒုတတ္တာ၊ မနှိပ်စက်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အနုပဒ္ဒဝံ၊ မည်၏။ ကေနစိ၊ သော။ ပစ္စယေန၊ သည်။ န ကတံ၊ အပ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အကတံ၊ မည်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤနိဗ္ဗာန်၌။ သောကော၊ သည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသောကံ၊ မည်၏။ သောကဟေတုဝိ (ပေ၂၉၇) ဂမေန၊ စိုးရိမ်ခြင်း၏ အကြောင်းကင်းခြင်းကြောင့်။ ဝိသောကံ၊ မည်၏။ ကေနစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော စီရင်ခြင်းဖြင့်။ ဝါ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူသည်။ အနုပသဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ၊ မစီရင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနုပသဂ္ဂံ၊ မည်၏။ အနုပသဂ္ဂဘာဝဟေတုတော၊ စီရင်ခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့်။ အနုပသဂ္ဂဓမ္မံ၊ မည်၏။
ဂမ္ဘီရဉာဏဂေါစရတော၊ နက်နဲသော ဉာဏ်၏အာရုံဖြစ်သောကြောင့်။ ဂမ္ဘီရံ၊ မည်၏။ သမ္မာပဋိပတ္တိံ၊ ကောင်းသောအကျင့်ကို။ ဝိနာ၊ ၍။ ပဿိတုံ၊ မြင်ခြင်းငှာ။ ပတ္တုံ၊ ရောက်ခြင်းငှာ။ အသက္ကုဏေယျတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဒုပ္ပဿံ၊ ၏။ သဗ္ဗလောကံ၊ ကို။ ဥတ္တရိတွာ၊ လွန်မြောက်၍။ ဌိတံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥတ္တရံ၊ မည်၏။ ဧတဿ၊ ဤနိဗ္ဗာန်အား။ ဝါ၊ ထက်။ ဥတ္တရံ၊ လွန်ကဲသော တရားသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနုတ္တရံ၊ မည်၏။ သမဿ သဒိသဿ၊ တူသောတရား၏။ အဘာဝေန၊ ကြောင့်။ အသမံ၊ မည်၏။ ပဋိဘာဂါဘာဝေန၊ ဘက်မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အပ္ပဋိသမံ၊ မည်၏။ ဥတ္တမဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ ဇေဋ္ဌံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ပါသံသတမတ္တာ၊ အထူးသဖြင့် ချီးမွမ်းအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဇေဋ္ဌံ၊ မည်၏။ သံသာရဒုက္ခဋ္ဋိတေဟိ၊ သံသရာဆင်းရဲဖြင့် နှိပ်စက်ကြင်နာကုန်သော သူတို့သည်။ လေတဗ္ဗတော၊ ပုန်းအောင်းရာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ လေဏံ၊ မည်၏။ တတော၊ ထိုသံသရာဆင်းရဲမှ။ ရက္ခဏတော၊ ကြောင့်။ တာဏံ၊ မည်၏။ ရဏာဘာဝေန၊ ကိလေသာတည်းဟူသော မြူမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ရာဂ အစရှိသော ငိုကြွေးကြောင်း တရားမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အရဏံ၊ မည်၏။ အင်္ဂဏာဘာဝေန၊ ကိလေသာ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနင်္ဂဏံ၊ မည်၏။ နိဒ္ဒေါသတာယ၊ အဖြစ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အကာစံ၊ မည်၏။ ရာဂါဒိမလာပဂမေန၊ ရာဂ အစရှိသော အညစ်အကြေးမှ ကင်းခြင်းကြောင့်။ ဝိမလံ၊ မည်၏။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဩဃေဟိ၊ တို့သည်။ အနဇ္ဈောတ္ထရဏီယတော၊ မလွှမ်းမိုးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒီပေါ၊ မည်၏။ သံသာရဝူပသမသုခတာယ၊ သံသရာမှငြိမ်းသည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုခံ၊ မည်၏။ ပမာဏကရဓမ္မာဘာဝတော၊ ပမာဏကိုပြုတတ်သော ရာဂအစရှိ တရားမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပ္ပမာဏံ၊ မည်၏။ စ၊ တစ်နည်းကား။ ဧတဿ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်၏။ ပမာဏံ၊ ကို။ ဂဏေတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကာ၊ ကောင်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပ္ပမာဏံ၊ မည်၏။ သံသာရသမုဒ္ဒေ၊ သံသရာတည်းဟူသော သမုဒ္ဒရာ၌။ အနောသီဒနဋ္ဌာနတာယ၊ မနစ်ရာ အရပ်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပတိဋ္ဌာ၊ မည်၏။ ရာဂါဒိကိဉ္စနာဘာဝေန စ၊ ရာဂ အစရှိသော ကြောင့်ကြ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လည်းကောင်း။ ပရိဂ္ဂဟာဘာဝေန စ၊ သိမ်းဆည်းခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အကိဉ္စနံ၊ မည်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
သံဃာနုဿတိယံ၊ ၌။ သတ္တာနံ သာရောတိ၊ ကား။ သီလသာရာဒိသာရဂုဏယောဂတော၊ သီလအနှစ် အစရှိသော အနှစ်ဖြစ်သော ကျေးဇူးနှင့်ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ သာရဘူတော၊ အနှစ်ဖြစ်၍ ဖြစ်၏။ သတ္တာနံ (ပေ ၂၉၈) မဏ္ဍောတိ၊ ကား။ ဂေါရသေသု၊ နွားနို့အရသာတို့တွင်။ သပ္ပိမဏ္ဍော ဝိယ၊ ထောပတ်ကြည်ကဲ့သို့။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ မဏ္ဍဘူတော၊ ကြည်သောသူ ဖြစ်တော်မူ၏။ သာရဂုဏဝသေနေဝ၊ အနှစ်ဖြစ်သောကျေးဇူး၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗတော၊ ထုတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတ္တာနံ၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ဥဒ္ဓါရော၊ ထုတ်အပ်သောသူ ဖြစ်တော်မူ၏။ နိစ္စလဂုဏတာယ၊ မတုန်လှုပ်သောကျေးဇူးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတ္တာနံ၊ တို့၌၊ တို့တွင်။ ဧသိကာ၊ တံခါးတိုင်နှင့် တူတော်မူ၏။ ဝါ၊ ကျောက်တိုင်နှင့် တူတော်မူ၏။ ဂုဏသောဘာသုရဘိဘာဝေန၊ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဖြင့် တင့်တယ်သည်၏အဖြစ် မွှေးကြိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ပသူနံ သုရဘိ၊ မွှေးကြိုင်သော ပန်းသဖွယ် ဖြစ်တော်မူ၏။ ကုသုမံ၊ မွှေးကြိုင်သော ပန်းသဖွယ် ဖြစ်တော်မူ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဂုဏေသု၊ တို့တွင်။ ပညာ၊ သည်။ ဥတ္တမင်္ဂံ၊ မြတ်သော ဦးခေါင်းအင်္ဂါ မည်၏။ တဿာ၊ ထိုပညာ၏။ ဥပသောဘာဟေတုတာယ၊ တင့်တယ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သီလံ၊ ကို။ ဥတ္တမင်္ဂေါပသောဘနံ၊ မြတ်သော ဦးခေါင်းအင်္ဂါနှင့်တူသော ပညာကိုတင့်တယ်စေတတ်၏ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သီလေသု၊ တို့၌။ ပရိပူရကာရိနော၊ ဖြည့်ခြင်းကို ပြုလေ့ရှိသော သူအား။ အနိဇ္ဈန္တာ၊ မပြည့်စုံကုန်သော။ ဂုဏာ နာမ၊ တို့မည်သည်။ နတ္ထိ၊ ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗဒေါဘဂ္ဂသမတိက္ကမနဋ္ဌေန၊ အလုံးစုံသော ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော သဘောအားဖြင့်။ သီလံ၊ သည်။ နိဓာနံ၊ မြှုပ်ထားအပ်သော ဥစ္စာနှင့်တူ၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ အာကင်္ခေယျသုတ္တေန၊ ဖြင့်။ ဒီပေတဗ္ဗော၊ ၏။ “ဣဇ္ဈတိ။ လ။ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ အပရမ္ပိ၊ တစ်ပါးသော စကားကိုလည်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သီလဝတော၊ သီလရှိသော သူအား။ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ၊ ကြောင့်။ စေတောပဏိဓိ၊ စိတ်၏ တောင့်တခြင်းသည်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ သိပ္ပန္တိ၊ ကား။ ဓနုသိပ္ပံ၊ အက္ခဏဝေဓီလေးသမား၏ လေးအတတ်နှင့် တူ၏။ ဓညန္တိ၊ ကား။ ဓနာယိတဗ္ဗံ၊ တောင့်တအပ်သော စပါးနှင့်တူ၏။ ဓမ္မဝေါလောကနတာယာတိ၊ ကား။ သမထဝိပဿနာဒိဓမ္မဿ၊ သမထဝိပဿနာ အစရှိသော တရားကို။ [ကျမ်း ၁၂၁] ဝေါလောကနဘာဝေန၊ ကြည့်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝေါလောကနဋ္ဌေနာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သတ္တဘူမကာဒိပါသာဒေ၊ ဘုံခုနစ်ဆင့်ရှိသော ပြာသာဒ် အစရှိသည်၌။ ဌတွာ၊ ၍။ ဝေါလောကေတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သီလေ၊ ၌။ ဌတွာ၊ ၍။ အဘိညာစက္ခုနာ၊ အဘိညာဉ်တည်းဟူသော မျက်စိဖြင့်။ လောကံ၊ ကို။ (ဋီကာကို ထောက်သော် လောကိတံ ရှိလိုမည် ထင်၏။ လောကိတံ၊ လောကတရားကို ပေး)။ ဝေါလောကေတုံ၊ ကြည့်ခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ စတုဘူမကကုသလဿာပိ၊ လေးပါးသော ဘုံ၌ဖြစ်သော ကုသိုလ်၏လည်း။ တဒနုဝတ္တနတော၊ ထို သီလသို့ အစဉ်လိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သီလံ၊ သည်။ သဗ္ဗဘူမာနုပရိဝတ္တိ စ၊ အလုံးစုံသော ဘုံ၌ဖြစ်သော ကုသိုလ်တရားတို့ကို အစဉ်လိုက်စေတတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ပေ ၂၉၉) သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ ဤကားအပြီးတည်း။
ဝေဝစနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၁၊ ပညတ္တိဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
စာပိုဒ် ၃၉။ တတ္ထ၊ လ။ ရောတိ၊ သည်။ ပညတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ ကာ ပန၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “ယာ၊ လ။ ဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒံအယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဒေသနာဟာရာဒယော ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ အဿာဒါဒိပဒတ္ထဝိသေသနိဒ္ဓါရဏံ၊ အဿာဒ အစရှိသော ပဒတ္ထအထူးကို ထုတ်ခြင်းကို။ အကတွာ၊ ၍။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာဘာဝိကဓမ္မကထာယ၊ မိမိ၏သဘောအားဖြင့်ဖြစ်သော တရားစကားဖြင့်။ ယာ ဒေသနာ၊ သည်။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်၏။ တဿာ ဒေသနာယ၊ ကို။ ယာ ပညာပနာ၊ အကြင် အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ ပညာပနာ၊ သည်။ ပညတ္တိဟာရော၊ မည်၏။
ကထာနှင့် ဒေသနာသည် အရမပြားသော်လည်း အဘေဒဘေဒူပစာရအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အပေါင်းအစိတ်ကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း ‘ဓမ္မကထာယ ဒေသနာ’ဟု ဆိုပါသတည်း။
အဘယ့်ကြောင့် အဘယ်သည် နိက္ခေပ၊ အဘယ်သည် အဘယ့်ကြောင့် နိက္ခေပပညတ်မည်သနည်းဟူသော နှစ်ချက်သော စောဒနာကို ယထာက္ကမအားဖြင့် ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာ ဒေသနာ၊ သည်။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော ပရိညေယျ အစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ ဝေနေယျသန္တာနေ၊ ဝေနေယျသတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌။ ယထာဓိပ္ပေတံ၊ ဝေနေယျသတ္တဝါတို့၏ အလိုအားလျော်သော။ အတ္ထံ၊ ဒေသေတဗ္ဗ ဖြစ်သော အနက်ကို။ ဝါ၊ ဒုက္ခသစ္စာ အစရှိသော အနက်ကို။ နိက္ခိပတိ၊ ထားတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိက္ခေပေါ၊ မည်၏။ တဿ စ၊ ထိုနိက္ခေပဟု ဆိုအပ်သော ဒေသနာ၏လည်း။ (အယံ ဟာရောနှင့် သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဟု သမ္ဗန်သံဝဏ္ဏနာသမ္ဗန္ဓီစပ်)။ အယံ ဟာရော၊ ကို။ (ဝုတ္တောသို့ စပ်)။ ဒုက္ခာဒိသင်္ခါတေ၊ ကုန်သော။ ဘာဂေ၊ အဖို့တို့ကို။ (သဘာဂေလည်းရှိ၏။ သဘောတို့ကိုပေး)။ ပကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဉာပေတိ၊ သိစေတတ်၏။ ဝါ၊ ကား။ အသင်္ကရတော၊ အားဖြင့်။ ဌပေတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိက္ခေပပညတ္တိ”၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပကတိကထာယ၊ ၏။ ဒေသနာတိ၊ ဟူ၍။ သင်္ခေပေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိတ္ထာရေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘဇိတုံ၊ ငှာ။ “ကာ စ၊ လ။ ဒေသနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပုစ္ဆိတွာ၊ ၍။ “စတ္တာရိသစ္စာနီ”တိ၊ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုနိက္ခေပပညတ္တိဒေသနာ၌။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ အယံ ပညတ္တီတိ၊ ကား။ အတီတာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ အနေကဘေဒဘိန္နေ၊ များသော အပြားအားဖြင့် ပြားကုန်သော။ ကက္ခဠဖုသနာဒိသဘာဝေ၊ ကက္ခဠသဘော ဖုသနသဘော အစရှိသော။ ရူပါရူပဓမ္မေ၊ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို။ အဘိန္ဒိတွာ၊ မခွဲခြမ်းမူ၍။ ပီဠနသင်္ခတသန္တာပဝိပရိဏာမဋ္ဌတာသာမညေန၊ နှိပ်စက်တတ်သောသဘော အကြောင်းတရားတို့သည် ပြုပြင်အပ်သောသဘော ပူပန်စေတတ်သောသဘော ဖောက်ပြန်တတ်သောသဘော ရှိသည်၏အဖြစ် ဟူသောအားဖြင့်။ ကုစ္ဆိတဘာဝါဒိမုခေန၊ စက်ဆုတ်အပ်သည်၏အဖြစ် အစရှိသည်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဧကဇ္ဈံ၊ တစ်ပေါင်းတ (ပေ ၃၀၀) ည်း။ ဂဟဏဿ၊ ယူခြင်း၏။ ကာရဏဘူတာ၊ သော။ ယာ ပညတ္တိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ နိက္ခေပပညတ္တိ၊ မည်၏။ (ဤသို့ ပေး)။ သာ ပန ပညတ္တိ၊ သည်ကား။ ကာ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ နာမပညတ္တိနိဗန္ဓနာ၊ နာမပညတ်နှင့် စပ်သော။ တဇ္ဇာပညတ္တိ၊ တဇ္ဇာပညတ်တည်း။ “ဝိညတ္တိဝိကာရသဟိတော၊ ဝိညတ်ဝိကာရနှင့် တကွဖြစ်သော။ သဒ္ဒေါ ဧဝ၊ သဒ္ဒသာတည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ အပရေ၊ တို့သည်။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော အရာတို့၌။ ပညတ္တိအတ္ထော၊ ပညတ်၏ အနက်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တဿာ ပညတ္တိယာ၊ ၏။ ဥပါဒါနံ၊ စွဲလမ်းရာကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဒသန္နံ ဣန္ဒြိယာနန္တိ၊ ကား။ အဋ္ဌ၊ ကုန်သော။ ရူပိန္ဒြိယာနိ၊ ရုပ်ဣန္ဒြေတို့လည်းကောင်း။ မနိန္ဒြိယံ၊ လည်းကောင်း။ ဝေဒနိန္ဒြိယံ၊ ဝေဒနိန္ဒြေလည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဝေဒနိန္ဒြေငါးပါးဖြစ်၍ ဣန္ဒြေသည် ဗာဝီသတိ ဖြစ်ပါသည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား ‘အနု။ လ။ ဧကမိန္ဒြိယံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ယင်းသို့ဆိုသော် သဒ္ဓိန္ဒြေ စသော ရှစ်ပါးနှင့်တကွ အဋ္ဌာရသ ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား ‘တထာ သဒ္ဓါဒယော စ မဂ္ဂပက္ခိယာ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အနုဘဝနသာမညေန၊ ခံစားခြင်း လက္ခဏာတူသော အားဖြင့်။ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဧကံ၊ သော။ ဣန္ဒြိယံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သဒ္ဓါဒယော စ၊ တို့ကိုလည်း။ မဂ္ဂပက္ခိယာ၊ မဂ်အဖို့ ရှိသည်တို့ကို။ ကတာ၊ ကုန်၏။ တစ်နည်းကား။ မဂ္ဂပက္ခိယာ၊ ကုန်သော။ သဒ္ဓါဒယော စ၊ တို့ကိုလည်း။ ဒုက္ခသစ္စတော၊ မှ။ ဗဟိ၊ ကို။ ကတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ကဗဠံ၊ အလုပ်အလွေးကို။ ကရီယတိ၊ ပြုအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကဗဠီကာရော၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ နိဂ္ဂဟိတာဂမအားဖြင့် ကဗဠီကာရ ပြီးသည်ဟု အဋ္ဌသာလိနီယောဇနာ ဆို၏။
ဣတိ၊ သို့။ ဝတ္ထုဝသေန၊ ဝတ္ထု၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အယံ နိဒ္ဒေသော၊ ဤသို့ ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အလုပ်အလွေးကို ပြုအပ်သော ဝဇ္ဇနီယဘောဇနီယဝတ္ထုပင် ရပါသော် ဝတ္ထု၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြသည်ဟု ဆိုကောင်းမည်လော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ယာယ’ စသည်ကို တက်သတည်း။
ဧတံ၊ ဤကဗဠီကာရဟူသော အမည်သည်။ ယာယ ဩဇာယ၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ယာပေန္တိ၊ မျှကုန်၏။ တဿာ ဩဇာယ၊ ၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။
ဝဇ္ဇနိယစသော ဝတ္ထုသာ ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကို ဆောင်တတ်သော် ဩဇာ၏ အမည်ဟုဆိုသော စကားလည်း မသင့်သေး။ စုဒ်ရှိရကား ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။ ဤအနုသန္ဓေအားဖြင့် ‘ဟိ’ သဒ္ဒါကို ဒဠှီယူ။
တစ်နည်းကား။ ကဗဠီကာရ၏ ဝစနတ္ထကိုလည်းကောင်း။ အရသရုပ်ကိုလည်းကောင်း ဆရာဆိုပြီ။ အဘယ့်ကြောင့် ထိုဩဇာသည် အာဟာရမည်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။ ဤအလိုကား ဟိသဒ္ဒါကို ဝါကျာရမ္ဘပက္ခန္တရယူ။
ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုဩဇာသည်။ [ကျမ်း ၁၂၂] ဩဇဋ္ဌမကဿ၊ ဩဇာလျှင် ရှစ်ခုမြောက်ရှိသော။ ရူပဿ၊ ကို။ အာဟရဏတော၊ ဆောင်တတ်သောကြောင့်။ အာဟာရော၊ မည်၏။ အတ္ထီတိ၊ ကား။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အသမုစ္ဆိန္နတာယ၊ အကြွင်းမဲ့ မဖြတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိဇ္ဇတိ၊ ၏။ ရာဂေါတိ၊ ကား။ (ပေ ၃၀၁) ရဉ္ဇနဋ္ဌေန၊ တပ်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ရာဂေါ၊ မည်၏။ နန္ဒဋ္ဌေန၊ နှစ်သက်တတ်သော သဘောကြောင့်။ နန္ဒီ၊ မည်၏။ တဏှာယနဋ္ဌေန၊ တောင့်တတ်သော သဘောကြောင့်။ တဏှာ၊ မည်၏။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ ဧတာနိ၊ ဤရာဂ အစရှိသည်တို့သည်။ လောဘေဿဝ၊ ၏သာလျှင်။ နာမာနိ၊ တို့တည်း။ ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရုဠှန္တိ၊ ကား။ ကမ္မံ၊ ကို။ ဇဝါပေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ပဋိသန္ဓိအာကဍ္ဎနသမတ္ထတာယ၊ ပဋိသန္ဓေကို ငင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပတိဋ္ဌိတဉ္စေဝ၊ တည်လည်းတည်၏။ ဝိရုဠှဉ္စ၊ တက်လည်း တက်၏။ ယတ္ထာတိ၊ ကား။ တေဘူမကဝဋ္ဋေ၊ ၌။ ဘုမ္မံ၊ သတ္တမီဝိဘတ်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ‘တွာဒယော ဝိဘတ္တိသညာယော’သုတ်ဖြင့် ဝိဘတ်မည်ရကား တ္တပစ္စည်းကိုပင် ဘုမ္မဟူပါသည်။
သဗ္ဗတ္ထ ဝါ၊ အလုံးစုံသော အရာ၌လည်း။ ပုရိမပုရိမပဒေ၊ ၌။ ဧတံ ဘုမ္မံ၊ ဤသတ္တမီဝိဘတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဣမသ္မိံ ဝိပါကဝဋ္ဋေ၊ ၌။ ဌိတဿ၊ တည်သော သူအား။ အာယတိံ၊ နောင်အခါ၌။ ဝဍ္ဎနဟေတုကာ၊ ပွားခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော။ ယေ သင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ သင်္ခါရေ၊ တို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တီ”တိ၊ ကား။ ယသ္မိံ ဌာနေ၊ အကြင်ဘဝ ရှိသည်ဟုဆိုအပ်သော အရပ်၌။ အာယတိံ၊ ၌။ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ၊ ဘဝသစ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇရာမရဏန္တိ၊ ကား။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ၊ ပဋိသန္ဓေယူခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏာ၊ ထင်ရှားဖြစ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ ဇာတိ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပရိပါကလက္ခဏာ၊ ရင့်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ ဇရာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘေဒနလက္ခဏံ၊ ပျက်ခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ မရဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ လ။ စာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ယထာဝုတ္တာ၊ သော။ အယံ ဒေသနာ၊ သည်။ ဝိပါကဝဋ္ဋဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ သင်္ခါရာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ တဏှာပစ္စယနိဒ္ဒေသတော၊ အကြောင်းကို ပြခြင်းကြောင့်။ ဒုက္ခသစ္စဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ သမုဒယသစ္စဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ သမုဋ္ဌာနပညတ္တိ၊ ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းကို သိစေတတ်သော ပညတ်မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
နတ္ထိ ရာဂေါတိ၊ ကား။
‘ကဗဠီကာရေ စေ’၌ စေ သဒ္ဒါကို ‘နတ္ထိ’ပုဒ်နှင့် ယှဉ်၍ ယောဇနာအပ်သောကြောင့် ‘နတ္ထိ စေ ရာဂေါ’ဟု ပုဒ်ကို တည်ထုတ်အပ်သတည်း။
အဂ္ဂမဂ္ဂဘာဝနာယ၊ အရဟတ္တမဂ်ကို ပွားစေသဖြင့်။ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ၊ ကြောင့်။ ရာဂေါ၊ သည်။ စေ နတ္ထိ၊ အံ့။ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ကမ္မံ၊ ကို။ ဇဝါပေတွာ၊ ၍။ ပဋိသန္ဓိအာကဍ္ဎနသမတ္ထတာယ၊ ပဋိသန္ဓေကို ငင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်၏။ အဘာဝေန၊ မရှိသဖြင့်။ ဝါ၊ မရှိခြင်းကြောင့်။ အပ္ပတိဋ္ဌိတဉ္စေဝ၊ လည်းမတည်။ အဝိရုဠှဉ္စ၊ ရောက်လည်းမရောက်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ဆန့်ကျင်သော နည်းဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
“အယံ ပရိညာပညတ္တီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကာဘိသမယဝသေနေဝ၊ တစ်ပြိုင်နက်သိခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ စတူသု၊ ကုန်သော။ အရိယသစ္စေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ (ပေ ၃၀၂) ဒေဿတိ၊ ၏။ အယံ ဘာဝနာပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဒွါရာရမ္မဏေဟိ၊ ဒွါရ အာရုံတို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ ဆဒွါရပ္ပဝတ္တဓမ္မာနံ၊ ခြောက်ပါးသော ဒွါရတို့၌ ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့၏။ အယံ အနိစ္စာနုပဿနာ၊ ဤအနိစ္စအားဖြင့် ရှုခြင်းကို ပြသော ဒေသနာသည်။ မဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကို။ ဘာဝနာပညတ္တိ၊ ပွားစေခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေတတ်သော ပညတ်တည်း။ နိရောဓပညတ္တိ နိရောဓဿာတိ၊ ကား။ ရောဓသင်္ခါတာယ၊ ရောဓဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှာယ၊ ၏။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အနဝသေသနိရောဓပညတ္တိ၊ အကြွင်းမဲ့ချုပ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ဥပ္ပါဒပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဥပ္ပန္နဿ၊ ဖြစ်ခြင်းကို။ ပညာပနာ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းတည်း။ ဩကာသပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဌာနဿ၊ တည်ခြင်းကို။ ပညာပနာ၊ တည်း။ အာဟဋနာပညတ္တီတိ၊ ကား။ နီဟာရဏပညတ္တိ၊ ထုတ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ အာသာဋိကာနန္တိ၊ ကား။ ဂုန္နံ၊ နွားတို့၏။ ဝဏေသု၊ အမာတို့၌။ နီလမက္ခိကာဟိ၊ ယင်မဲရိုင်းတို့သည်။ ဌပိတအဏ္ဍကာ၊ ထားအပ်သော အဥတို့သည်။ အာသာဋိကာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ယဿ၊ အကြင်သတ္တဝါအား။ (ဤကား ‘ဧတ္ထ ယဿ’ ဟုရှိသော ပါဌ်အတိုင်းပေးသည်။ ယတ္ထအယံ ဟူ၍လည်းရှိ၏။ ဆင်ခြင်ပါ)။ ဥပ္ပန္နာ၊ ကုန်၏။ တဿ သတ္တဿ၊ ၏။ အနယဗျသနဟေတုတာယ၊ အကျိုးမဲ့ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အာသာဋိကာ ဝိယ၊ ယင်ဥတို့ကဲ့သို့။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာသာဋိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ကိလေသာ၊ တို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ အာသာဋိကာနံ၊ ထိုယင်ဥနှင့်တူသော ကိလေသာတို့ကို။ သမုဂ္ဃာတပညတ္တိ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းသည်။ အဘိနိဃာတပညတ္တိတိ၊ မည်၏။
စာပိုဒ်-၄၁။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမုခေန စ၊ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကို အရင်းပြုသဖြင့်လည်းကောင်း။ သမ္မသနဥပါဒါနက္ခန္ဓမုခေန စ၊ သုံးသပ်ခြင်း ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ကို အရင်းပြုသဖြင့်လည်းကောင်း။ သစ္စေသု၊ တို့၌။ ပညတ္တိဝိဘာဂံ၊ ပညတ်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သစ္စေသု၊ တို့၌။ (လိုက်စေသည်)။ တေပရိဝဋ္ဋဝသေန၊ သုံးပါးသော အပြန်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ (သစ္စဉာဏ် ကိစ္စဉာဏ် ကတဉာဏ်သုံးပါးကို တေပရိဝဋ္ဋ ယူ)။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဣဒံ၊ လ။ [ကျမ်း ၁၂၃] ဘိက္ခဝေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒဿနဋ္ဌေန၊ မြင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ စက္ခု၊ မည်၏။ ယထာသဘာဝဇာနနဋ္ဌေန၊ သဘောအားလျော်စွာသိတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝါ၊ အကြင်အကြင်သို့သော သဘောကိုသိတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဉာဏံ၊ မည်၏။ ပဋိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ ပညာ၊ မည်၏။ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန၊ ထင်ရှားပြုတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ ဩဘာသနဋ္ဌေန၊ ထွန်းလင်းတတ်သော သဘောကြောင့်။ အာလောကော၊ မည်၏။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသည်။ ပညာဝေဝစနမေဝ၊ ပညာ၏ ဝေဝုစ်သာတည်း။ အယံ၊ ဤစက္ခုံ ဥဒပါဒိ အစရှိသော ဒေသနာသည်။ ဝေဝစနပညတ္တိ၊ ဝေဝုစ်ကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ သစ္ဆိကိ (ပေ ၃၀၃) ရိယာပညတ္တီတိ၊ ကား။ ပစ္စက္ခကရဏပညတ္တိ၊ မျက်မှောက်ပြုခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသောပညတ်တည်း။
တုလမတုလဉ္စာတိ ဂါထာယံ၊ ၌။ ပစုရဇနာနံ၊ အပြိန်အဖျင်းဖြစ်သော လူသည်။ ပစ္စက္ခဘာဝတော၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တုလိတံ ပရိစ္ဆိန္နံ၊ ပိုင်းခြားအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တုလံ၊ မည်၏။ ကာမာဝစရံ၊ ကာမာဝစရကံတည်း။ ဝါ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ တုလံ၊ ပိုင်းခြားအပ်သည်။ န၊ မဟုတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတုလံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ အဿ၊ ထိုမဟဂ္ဂုတ်ကံအား။ တုလံ သဒိသံ၊ သော။ အညံ၊ သော။ လောကိယကမ္မံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတုလံ၊ မည်၏။ မဟဂ္ဂတကမ္မံ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ကာမာဝစရရူပါဝစရကမ္မံ၊ သည်။ တုလံ၊ မည်၏။ အရူပါဝစရံ၊ အရူပါဝစရကံသည်။ အတုလံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ အပ္ပဝိပါကံ၊ နည်းသော အကျိုးရှိသော ကံသည်။ တုလံ၊ မည်၏။ ဗဟုဝိပါကံ၊ သည်။ အတုလံ၊ မည်၏။ ဧတေန ကမ္မေန၊ ဖြင့်။ သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္ဘဝံ၊ မည်၏။ သမ္ဘဝဟေတုဘူတံ၊ ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဘဝသင်္ခါရံ ပုနဗ္ဘဝသင်္ခါရဏကံ၊ ဘဝသစ်ကို ပြုပြင်တတ်သော။ အဝဿဇီတိ၊ ကား။ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ စွန့်၏။ မုနီတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓမုနိ၊ ဘုရားတည်းဟူသော မုနိသည်။ အဇ္ဈတ္တရတောတိ၊ ကား။ နိယကဇ္ဈတ္တရတော၊ မိမိသန္တာန်ဖြစ်သော တရားတို့၌ မွေ့လျော်သည်ဖြစ်၍။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိပဿနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဂေါစရာသေဝန၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း မွေ့လျော်သည် ဟူလိုသော်။
သမာဟိတောတိ၊ ကား။ ဥပစာရပ္ပနာသမာဓိဝသေန၊ ဥပစာရသမာဓိအပ္ပနာသမာဓိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သမာဟိတော၊ ၍။ အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝါတိ၊ ကား။ ကဝစံ ဝိယ၊ ချပ်ကိုကဲ့သို့။ ဘိန္ဒိ၊ ဖျက်ဆီးပြီ။ အတ္တသမ္ဘဝန္တိ၊ ကား။ အတ္တနိ၊ ၌။ သဉ္ဇာတံ၊ သော။ ကိလေသံ၊ ကို။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သဝိပါကဋ္ဌေန၊ အကျိုးပေးတတ်သော သဘောကြောင့်။ သမ္ဘဝန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဘဝါဘိသင်္ခရဏဋ္ဌေန၊ ဘဝသစ်ကို ပြုပြင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဘဝသင်္ခါရန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ လဒ္ဓနာမံ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ တုလာတုလသင်္ခါတံ၊ တုလအတုလဟု ဆိုအပ်သော။ လောကိယကမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်း။ ဩဿဇိ၊ စွန့်ပြီ။ သင်္ဂါမသီသေ၊ စစ်မြေအဝ၌။ မဟာယောဓော၊ သူရဲကြီးသည်။ ကဝစံ၊ ချပ်ကို။ ဘိန္ဒတိ ဝိယ၊ ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့။ အတ္တသမ္ဘဝံ၊ မိမိ၌ဖြစ်သော။ ကိလေသဉ္စ၊ ကိုလည်း။ အဇ္ဈတ္တရတော၊ မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်သော တရားတို့၌ မွေ့လျော်သည်။ သမာဟိတော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ အဘိန္ဒိ၊ ဖျက်ဆီးပြီ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အထ ဝါ၊ ကား။ တုလန္တိ၊ ကား။ တုလယန္တော တီရေန္တော၊ စုံစမ်းသည်ဖြစ်၍။ အတုလဉ္စ သမ္ဘဝန္တိ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနဉ္စေဝ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သမ္ဘဝဉ္စ၊ ဘဝကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဘဝသင်္ခါရန္တိ၊ ကား။ ဘဝဂါမိကမ္မံ၊ ဘဝသို့လားစေတတ်သော ကံကို။ အဝဿဇိ မုနီတိ၊ ကား။ “ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တို့သည်။ အနိစ္စာ၊ ကုန်။ တေသံ၊ ထိုခန္ဓာငါးပါးတို့၏။ နိရောဓော၊ ချုပ်ရာဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ သည်။ နိစ္စံ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ နယေန၊ ဖြင့်။ တုလယန္တော၊ စုံစမ်းသည်ဖြစ်၍။ ဗုဒ္ဓမုနိ၊ သည်။ (ပေ ၃၀၄) ဘဝေ၊ ၌။ အာဒီနဝဉ္စ၊ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ နိဗ္ဗာနေ၊ ၌။ အာနိသံသဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒိသွာ၊ ၍။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ မူလဘူတံ၊ သော။ တံ ဘဝသင်္ခါရံ၊ ထိုဘဝကို ပြုပြင်တတ်သော ကံကို။ ကမ္မက္ခယကရေန၊ ကံ၏ကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်သော။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အဝဿဇိ၊ စွန့်ပြီ။ ကထံ အဝဿဇိ၊ နည်းဟူမူကား။ အဇ္ဈတ္တရတော၊ ၍။ အဝဿဇိ၊ ပြီ။ ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုဘုရားတည်းဟူသော မုနိသည်။ ဝိပဿနာဝသေန၊ ဖြင့်။ အဇ္ဈတ္တရတော၊ ၍။ သမထဝသေန၊ ဖြင့်။ သမာဟိတော၊ ၍။ ကဝစမိဝ၊ ကိုကဲ့သို့။ အတ္တဘာဝံ၊ ကို။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ ဌိတံ၊ သော။ အတ္တနိ၊ ၌။ သမ္ဘဝတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “အတ္တသမ္ဘဝ”န္တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမံ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ကိလေသဇာတံ၊ ကိလေသာ အပေါင်းကို။ အဘိန္ဒိ၊ ဖျက်ဆီးပြီ။ ကိလေသဘာဝေ စ၊ ကိလေသာ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ ကမ္မံ၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ အပ္ပဋိသန္ဓိကတ္တာ၊ ပဋိသန္ဓေကို မဖြစ်စေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝဿဋ္ဌံ နာမ၊ စွန့်အပ်သည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကိလေသာဘာဝေန၊ ကိလေသာ မရှိသဖြင့်။ ကမ္မံ၊ ကို။ ဇဟိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သင်္ခါတာသင်္ခတဓာတုဝိနိမုတ္တဿ၊ သင်္ခတအသင်္ခတဓာတ်မှ လွတ်သော။ အဘိညေယျဿ၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိအပ်သော တရား၏။ အဘာဝတော၊ ကြောင့်။ “တုလ။ လ။ ဓမ္မန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန၊ ထိုတုလမတုလသမ္ဘဝံဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိက္ခေပပညတ္တိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဘဝသင်္ခါရေသု၊ ဘဝကို ပြုပြင်တတ်သော ကံတို့တွင်။ သမုဒယပက္ခိယံ၊ သမုဒယသစ္စာ၏ အဖို့၌ဖြစ်သော ကံကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ပရိစ္စာဂပညတ္တီ”တိ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဒုက္ခသစ္စပက္ခိယဝသေန၊ ဒုက္ခသစ္စာ၏ အဖို့၌ဖြစ်သော ကံ၏အစွမ်းဖြင့်။ “ပရိညာပညတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
‘ဘာဝနာပညတ္တိ ကာယဂတာယ သတိယာ’ဆိုက ဌိတိပညတ္တိစိတ္တေကဂ္ဂတာကို မဆိုမနေကောင်းပါ။ ‘ဌိတိပညတ္တိစိတ္တေကဂ္ဂတာယ’ ဆိုကလည်း ‘ဘာဝနာပညတ္တိ ကာယဂတာယ သတိယာ’ကို မဆိုမနေကောင်းပါသလော။ စောဒနာရှိရကား ‘သမာဓာနဝိသိဋ္ဌဿ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
[ကျမ်း ၁၂၄] သမာဓာနဝိသိဋ္ဌဿ၊ တည်ကြည်ခြင်းဖြင့် အထူးပြုအပ်သော။ အဇ္ဈတ္တရတဘာဝဿ၊ မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်သော တရားတို့၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ “ဘာဝနာ၊ လ။ သတိယာ”တိ၊ ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အဇ္ဈတ္တရတတာ၊ မိမိသန္တာန်၌ဖြစ်သော တရားတို့၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိသိဋ္ဌဿ၊ အထူးပြုအပ်သော။ သမာဓာနဿ၊ တည်ကြည်ခြင်း၏။ ဝသေန ပန၊ ဖြင့်ကား။ “ဌိတိပညတ္တိ စိတ္တေကဂ္ဂတာယာ”တိ၊ ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ အဘိနိဗ္ဗိဒါပညတ္တိ စိတ္တဿာတိ၊ ကား။ အာယုသင်္ခါရောဿဇ္ဇနဝသေန၊ အာယုသင်္ခါရကို လွှတ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စိတ္တဿ၊ ကို။ အဘိနီဟရဏပညတ္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းသို့ ရှေးရှုဆောင်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေတတ်သော ပညတ်တည်း။ ဥပါဒါပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဂဟဏပညတ္တိ၊ ယူခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ သဗ္ဗညုတာယာတိ၊ ကား။ (ပေ ၃၀၅) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝဿ၊ အလုံးစုံသော တရားကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဧတေန၊ ဤသဗ္ဗညုတာယဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မဟုတ်သော သူအား။ ဝါ၊ ၏။ အာယုသင်္ခါရောဿဇ္ဇနံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ကိလေသဘာဝေန၊ ကိလေသာ မရှိသဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ကမ္မံ၊ ကို။ ဇဟတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ပဒါလနာပညတ္တိ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသာန”န္တိ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။
ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ ယတောနိဒါနန္တိ၊ ကား။ အာရဒ္ဓဝိပဿကော၊ သော။ ယော ဇန္တု၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တေဘူမကံ၊ ဘုံသုံးပါး၌ဖြစ်သော။ ဒုက္ခံ၊ ကို။ အဒက္ခိ ပဿိ၊ မြင်ပြီ။ တဉ္စ၊ ထိုတေဘူမကဒုက္ခသည်လည်း။ ယတောနိဒါနံ ယံ ဟေတုကံ၊ အကြင်တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိ၏။ တမ္ပိ တဏှံ၊ ကိုလည်း။ အဿ၊ ထိုတေဘူမကဒုက္ခ၏။ ကာရဏဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ပဿိ၊ ပြီ။ ကာမေသု သော ဇန္တု ကထံ နမေယျာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပန္နော၊ ကျင့်သော။ သော ပုရိသော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သဝတ္ထုကာမေသု၊ ဝတ္ထုကာမနှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သော။ ကိလေသကာမေသု၊ တို့၌။ ယေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ နမေယျ အဘိနမေယျ၊ ရှေးရှုညွတ်ရာ၏။ သော ပကာရော၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကေ၊ ၌။ ကာမာ၊ တို့သည်။ သင်္ဂေါ၊ ငြိတတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဉတွာ၊ ၍။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သော ပကာရော၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
ကာမာ ဟိ လောကေ သင်္ဂေါတိ ဉတွာကို ဖွင့်လိုရကား ‘ယသ္မာ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣမသ္မိံ လောကေ၊ ၌။ ကာမသဒိသံ၊ သော။ ဗန္ဓနံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ “န တံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ”တိ အာဒိ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ခါရေ၊ တို့ကို။ အာသဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ကပ်ငြိတတ်သော သဘောကြောင့်။ သင်္ဂေါတိ၊ ကပ်ငြိတတ်၏ဟူ၍။ ဝိဒိတွာ၊ သိ၍။ ဝါ၊ ကြောင့်။ တေသံ၊ လ။ သိက္ခေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကာယဂတာသတိယောဂေန၊ ကာယဂတာသတိနှင့် ယှဉ်သဖြင့်။ သတိမာ၊ သတိရှိသည်ဖြစ်၍။ တေသံ ကာမာနံ၊ တို့၏။ ဝူပသမာယ၊ ငှာ။ တီသုပိ သိက္ခာသု၊ တို့၌လည်း။ အပ္ပမတ္တော၊ မမေ့လျော့သည်ဖြစ်၍။ သိက္ခေယျ၊ ကျင့်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဝေဝစနပညတ္တီတိ၊ ကား။ ခန္ဓာဒီနံ၊ တို့၏။ ဝေဝစနပညတ္တိ၊ တည်း။
ဝေဝစနပညတ္တိသာ ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဒုက္ခဿ ပရိညာ ပညတ္တိ စ’ဟူ၍လည်း ဆိုသနည်း ဟူသော အမေးကို ဖြေလိုရကား ‘အဒက္ခီတိ ပန ပဒေန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
အဒက္ခီတိ ပန ပဒေန၊ နှင့်ကား။ သမ္ဗန္ဓတ္တာ၊ စပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “ဒုက္ခဿ ပရိညာ ပညတ္တိ စာ”တိ၊ ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒုက္ခံဟူသော ပုဒ်သည် အဒက္ခိဟူသော ကြိယာပုဒ်နှင့်စပ်သောကြောင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏ ဟူသော အနက်ကိုပြရကား ပရိညာပညတ် ဖြစ်ပါသတည်း။
ပစ္စတ္ထိကတော ဒဿနပညတ္တီတိ၊ ကား။ အနတ္ထဇနနတော၊ အကျိုးမဲ့ကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့်။ ပစ္စတ္ထိကတော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ရန်သူအားဖြင့်။ ဒဿနပညတ္တိ၊ မြင်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသောပညတ်တည်း။ ပါဝကကပ္ပါတိ၊ ကား။ ဇလိတအဂ္ဂိက္ခန္ဓသဒိသာ၊ ပြောင်ပြောင်တောက်သော မီးပုံနှင့်တူကုန်၏။ ပပါတဥရဂေါပမာတိ၊ (ပေ၃၀၆) ကား။ ပပါတူပမာ စ၊ ကမ်းပါးပြတ်ဥပမာလည်း ရှိကုန်၏။ ဥရဂေါပမာ စ၊ မြွေဥပမာလည်း ရှိကုန်၏။
မောဟသမ္ဗန္ဓနော လောကောတိ၊ ကား။ အယံ လောကော၊ ဤသတ္တလောကသည်။ အဝိဇ္ဇာဟေတုကေဟိ၊ အဝိဇ္ဇာလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော။ သံယောဇနေဟိ၊ တို့သည်။ ဗန္ဓော၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍။ ဘဗ္ဗရူပေါဝ ဒိဿတီတိ၊ ကား။ ဝိပန္နဇ္ဈာသယောပိ၊ ပျက်စီးဖောက်ပြန်သော အဇ္ဈာသယရှိသော်လည်း။ မာယာယ စ၊ လှည့်ပတ်ခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း။ သာဌေယျေန စ၊ စဉ်းလဲခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဋိစ္ဆာဒိတသဘာဝေါ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော သဘောရှိသည်ဖြစ်၍။ ဘဗ္ဗဇာတိကံ ဝိယ၊ ကျွတ်ထိုက်သော သဘောရှိသကဲ့သို့။ အတ္တာနံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဥပဓိ။ လ။ ပရိဝါရိတောတိ၊ ကား။ တဿ ပန ဗာလဿ၊ ထိုမိုက်သော သူ၏ကား။ တထာဒဿနေ၊ ထိုသို့ကျွတ်ထိုက်သော သဘောရှိသကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကိုပြခြင်း၌။ သမ္မောဟတမသာ၊ အလွန်တွေဝေသော မောဟတည်းဟူသော အမိုက်ဖြင့်။ ဝါ၊ သည်။ ပရိဝါရိတတ္တာ၊ ခြံရံအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကာမဂုဏေသု၊ တို့၌။ အနာဒီနဝဒဿိတာယ၊ အပြစ်ကို မမြင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (ဗန္ဓတ္တာ၌စပ်)။ ကိလေသာဘိသင်္ခါရေဟိ၊ တို့သည်။ ဗန္ဓတ္တာ၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တထာ ဘူတော [ကျမ်း ၁၂၅] စ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သည်လည်းဖြစ်သော။ အယံ ဗာလော၊ သည်။ ပဏ္ဍိတာနံ၊ တို့အား။ အဿိရီ ဝိယ၊ အသရေမရှိသကဲ့သို့။ ခါယတိ၊ ထင်၏။ အလက္ခိကော ဧဝ၊ အသရေမရှိသည်သာလျှင်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ထင်၏။ တယိဒံ တံ ဣဒံ သဗ္ဗံ၊ ထိုမောဟလျှင် အကြောင်းရှိသော သံယောဇဉ်တို့ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ခြင်းအစရှိသော အလုံးစုံသည်။ ဗာလဿ၊ မိုက်သည်။ သတော၊ ဖြစ်သောသူအား။ ရာဂါဒိကိဉ္စနတော၊ ရာဂအစရှိသောကြောင့်ကြရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ သဗ္ဗံ၊ ကို။ ပညာစက္ခုနာ၊ ဖြင့်။ ပဿတော၊ သော။ ပဏ္ဍိတဿ ပန၊ အားကား။ ကိဉ္စနံ၊ ရာဂအစရှိသော ကြောင့်ကြသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။
‘မောဟသမ္ဗန္ဓနော လောကောတိ ဒေသနာပညတ္တိ မောဟဿ’ဟူ၍သာ ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘ဝိပလ္လာသာနံ’ဟု ဆိုလေသနည်းဟု စောဒနာရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘မောဟသီသေန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
မောဟသီသေန၊ မောဟကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ ဝိပလ္လာသာ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေသနာပညတ္တိ ဝိပလ္လာသာနန္တိ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဝိပရီတပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဝိပရီတာကာရေန၊ ဖောက်ပြန်သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဥပဋ္ဌဟမာနဿ၊ ထင်ခြင်းကို။ ပညာပနာ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းတည်း။
နိဗ္ဗာနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနံ၊ ဆိုခြင်းသည်။ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊ တို့၏။ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမေဝ၊ စကားတည်းဟူသော အကြောင်းမျှသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တာနံ၊ ကုန်သော။ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊ ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့၏။ ဝစနံ၊ သည်။ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမေဝ၊ သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရမတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ အလဗ္ဘမာနသဘာဝတ္တာ၊ (ပေ၃၀၇) မရအပ်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဗ္ဗာနံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိပ္ပဋိပန္နာနံ၊ ဖောက်ပြန်သော အကျင့်ရှိကုန်သော သူတို့၏။ မိစ္ဆာဝါဒံ၊ မှားသောအယူကို။ ဘဉ္ဇိတုံ၊ ဖျက်ဆီးအံ့သောငှာ။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ “အတ္ထိ။ လ။ အသင်္ခတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်ရှိ၏ဟု ဟောတော်မူခြင်း၌။ ဟေတုံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “နော စေတံ ဘိက္ခဝေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ အသင်္ခတာ ဓာတု၊ သည်။ ယဒိ န အဘဝိဿ၊ အကယ်၍ မရှိသည်ဖြစ်အံ့။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ သဗ္ဗဿ၊ သော။ သင်္ခတဿ၊ သင်္ခတတရား၏။ နိဿရဏံ၊ ထွက်မြောက်ရာသည်။ န သိယာ၊ ရာ။ ဟိ၊ စွ။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အာရမ္မဏံ ကတွာ၊ အာရုံပြု၍။ ပဝတ္တမာနာ၊ ကုန်သော။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော၊ ကုန်သော။ မဂ္ဂဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အနဝသေသကိလေသေ၊ အကြွင်းမရှိသော ကိလေသာတို့ကို။ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ၊ ကုန်၏။ တတော၊ ထိုသို့ဖြတ်သောကြောင့်။ တိဝိဓဿပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဝဋ္ဋဿ၊ ၏။ အပ္ပဝတ္တိ၊ မဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ပရိညေယျတာယ၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သဥတ္တရာနံ၊ လွန်ကဲသော တရားနှင့်တကွဖြစ်ကုန်သော။ ကာမာနဉ္စ၊ ကာမာဝစရတရားတို့၏လည်းကောင်း။ ရူပါနဉ္စ၊ ရူပါဝစရတရားတို့၏လည်းကောင်း။ ပဋိပက္ခဘူတံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ တဗ္ဗိဓုရသဘာဝံ၊ ထိုကာမာဝစရတရားတို့နှင့် ဆန့်ကျင်ခြင်းသဘော ရှိသော။ နိဿရဏံ၊ ထွက်မြောက်ရာသည်။ ပညာယတိ ယထာ၊ ထင်သကဲ့သို့။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ကာမာဝစရားတို့၏ ထွက်မြောက်ရာကား ရူပါဝစရတရားတည်း။ ရူပါဝစရတရားတို့၏ ထွက်မြောက်ရာကား အရူပါဝစရတရားတည်း။
ဧဝံ တထာ၊ တူ။ တံသဘာဝါနံ၊ ထိုလွန်ကဲသော တရားတို့နှင့်တကွဖြစ်ခြင်း သဘောရှိကုန်သော။ သင်္ခတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဋိပက္ခဘူတေန၊ သော။ တဗ္ဗိဓုရတာသဘာဝေန၊ ထိုသင်္ခတတရားတို့နှင့် ဆန့်ကျင်ခြင်း သဘောရှိသော။ နိဿရဏေန၊ ထွက်မြောက်ရာသည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏။ တံ နိဿရဏံ၊ ထိုသင်္ခါတတရားတို့၏ ထွက်မြောက်ရာဖြစ်သော။ ယဉ္စ ဓမ္မဇာတံ၊ အကြင်သဘောတရားသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ သာ၊ ဤသင်္ခတရားတို့၏ ထွက်မြောက်ရာဖြစ်သော သဘောတရားသည်။ အသင်္ခတာ ဓာတု၊ တည်း။ ကိဉ္စ ဘိယျော၊ ဆိုဖွယ်တစ်ပါးရှိသေး၏။ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ၊ သင်္ခတတရားလျှင် အာရုံရှိသော။ ဝိပဿနာဉာဏံ၊ သည်။ အနုလောမဉာဏံ အပိ၊ အနုလောမဉာဏ်ဖြစ်သော်လည်း။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဇဟိတုံ၊ ပယ်ခြင်းငှာ။ န သက္ကောတိ၊ မစွမ်းနိုင်။ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏမ္ပိ၊ သမ္မုတိသစ္စာလျှင် အာရုံရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ဝိက္ခမ္ဘနမတ္တမေဝ၊ ခွါခြင်းမျှကိုသာလျှင်။ ကရောတိ၊ ပြုနိုင်၏။ သမုစ္ဆေဒံ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်းကို။ န ကရောတိ၊ နိုင်။ အရိယမဂ္ဂဉာဏဉ္စ၊ သည်လည်း။ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနကရံ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်သောအားဖြင့် ပယ်ခြင်းကို ပြုတတ်၏။ တဿ၊ ထိုအရိယမဂ်၏။ သင်္ခတဓမ္မသမ္မုတိသစ္စဝိပရီတေန၊ သင်္ခတတရား သမ္မုတိသစ္စာ (ပေ၃၀၈) တို့မှ ပြန်သော။ အာရမ္မဏေန၊ သည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ရာ၏။ သာ၊ ထိုအာရုံသည်။ အသင်္ခတာ ဓာတု၊ တည်း။ တထာ၊ ထိုမြို့။ ကတ္ထစိ ဝိသယေ၊ အချို့သောအရာ၌။ (အသင်္ခတဓာတ်ကို ရည်သည်)။ “သီဟသဒ္ဒေါ”တိ ယထာ၊ သီဟသဒ္ဒါကဲ့သို့။ (တံကား အနက်မရှိ။ နိပါတ်မျှသာ)၊ ဥပစာရဝုတ္တိသဗ္ဘာဝတော၊ တင်စားသောအားဖြင့်ဖြစ်ခြင်း သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝိပရီတတ္ထော၊ မဖောက်မပြန်ဟုတ်မှန်သော အနက်ရှိသော။ နိဗ္ဗာန သဒ္ဒေါ၊ နိဗ္ဗာနသဒ္ဒါကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား သီဟော၊ မာဏဝကောစသည်ဖြင့် လုလင်အစရှိသည်တို့၌ ဥပစာရအားဖြင့် ဖြစ်သော သီဟသဒ္ဒါသည် ခြင်္သေ့မင်း၌ ဟုတ်မှန်သော အနက်လျှင် အရာရှိသကဲ့သို့ ထို့အတူ ‘ယတော ခေါ ဘော အယံ အတ္တာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ၊ ဧတ္တာဝတာ ခေါ ဘော အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပတ္တော ဟောတိ’ အစရှိသည်တို့၌ ကာမဂုဏ်နှင့်ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ် ရူပဈာန်နှင့်ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်တို့၌ ဥပစာရအားဖြင့် ဖြစ်သော နိဗ္ဗာနသဒ္ဒါသည် အချို့သောအရာ၌ အဝိပရီတအနက်ရှိ၏၊ အကြင်အရာ၌ အဝိပရီတအနက်ရှိ၏။ ထိုအရာသည်ကား အသင်္ခတဓာတ်ဖြစ်၏ ဟူလိုသော်။
အထ ဝါ၊ ကား။ “အတ္ထိ။ လ။ အသင်္ခတ”န္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဘာသိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ အဝိပရီတတ္ထံ၊ မဖောက်မပြန်ဟုတ်မှန်သော အနက်ရှိ၏။ ဟိ၊ စွ။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဘာသိတံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ အဝိပရီတတ္ထံ၊ ၏။ ယထာ တံ ဝစနံ ဝိယ၊ အဘယ်စကားကဲ့သို့ နည်းဟူမူကား။ (ဤ၌လည်း တံသဒ္ဒါကား နိပါတ်မျှသာ)။ “သဗ္ဗေ။ လ။ အနတ္တာ”တိ ဣဒံ ဝစနံ ယထာ၊ ကဲ့သို့တည်း။ ဧဝမ္ပိ၊ သို့လည်း။ ယုတ္တိဝသေန၊ အသင့်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ၊ ၏။ ပရမတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ သဗ္ဘာဝေါ၊ ထင်ရှားဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
လက်ဝါးပြင်ဝယ်တင်၍ ထားသော ပတ္တမြားကဲ့သို့ ဉေယျဓံတရားကို ပစ္စက္ခအားဖြင့် မြင်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားစကားတော်သာ ဤ၌ ပမာဏဖြစ်သတည်း၊ ဟု ပြလိုရကား ‘ကိံ ဝါ ဧတာယ ယုတ္တိစိန္တာယ’အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ ဧတာယ ယုတ္တိစိန္တာယ၊ ဤသို့ယုတ္တိကို ကြံသဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်မူစအံ့နည်း။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၁၂၆] ဘဂဝတာ၊ သည်။ “အတ္ထိ။ လ။ အသင်္ခတ”န္တိ အာဒိနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ “အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ”တိ အာဒိနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ “အသင်္ခတဉ္စ ဝေါ၊ လ။ ပဋိပဒ”န္တိ အာဒိနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ သုတ်ပုဒ်တို့ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ၏။ ပရမတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ သဗ္ဘာဝေါ၊ ကို။ ဒေသိတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတာယ ယုတ္တိစိန္တာယ၊ ဖြင့်။ ကိံ၊ နည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပနယနပညတ္တီတိ၊ ကား။ ပဋိပက္ခတော၊ အားဖြင့်။ ဟေတု ဥပနယနဿ၊ နိဗ္ဗာန်ရှိသောအဖြစ်၏ အကြောင်းကို ဆောင်ခြင်းကို။ ပညာပနာ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းတည်း။ ဇောတနာပညတ္တီတိ၊ ကား။ ပဋိညာတဿ၊ ဝန်ခံအပ်သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ သိဒ္ဓိယာ၊ ပြီးခြင်းကို။ ပကာသနာပညတ္တိ၊ ပြသောပညတ်တည်း။ သေသံ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
(ပေ၃၀၉) ပညတ္တိဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၂၊ ဩတရဏဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
စာပိုဒ် ၄၂။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ ဩတရဏဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ အသေက္ခာဝိမုတ္တီတိ၊ ကား။ တေဓာတုကေ၊ သုံးပါးသောဓာတ်၌။ အယံ ဝီတရာဂတာ၊ ဤရာဂကင်းသည်၏ အဖြစ်သည်။ အသေက္ခာ၊ သော။ ဖလဝိမုတ္တိ၊ ဖိုလ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိမည်၏။ တာနိယေဝါတိ၊ ကား။ အသေက္ခာယံ၊ သော။ ဝိမုတ္တိယံ၊ ၌။ တာနိ သဒ္ဒါဒီနိ၊ တို့သည်။ အယံ ဣန္ဒြိယေဟိ ဩတရဏာတိ၊ ကား။ အသေက္ခာယ၊ သော။ ဝိမုတ္တိယာ၊ ၌။ နိဒ္ဓါရိတေဟိ၊ ကုန်သော။ သဒ္ဓါဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ (အချို့စာကား ‘နိဒ္ဓါရိတေဟိ’မရှိ။ ‘တေဟိ’ဟု ရှိ၏။ တေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ တို့ဖြင့်ပေး)။ သံဝဏ္ဏနာယ၊ ဖွင့်သောအားဖြင့်။ ဩတရဏာ၊ သွင်းခြင်းတည်း။
ပညိန္ဒြေသာ ဝိဇ္ဇာ မည်သည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အသို့မူ၍ ‘ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဝိဇ္ဇာ’ဟု ဆိုသနည်းဟု လီနန္တရစောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဝိဇ္ဇာတိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကိုမိန့်သတည်း။
ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဝိဇ္ဇာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ အား။ ဥပကာရတ္တာ၊ ကျေးဇူးပြုသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပညာက္ခန္ဓေ၊ ပညာက္ခန္ဓာ၌။ (ပေ၌ ပဉ္စက္ခန္ဓေ၊ ငါးပါးသောခန္ဓာ၌၊ ဟုရှိသည်။ သီလက္ခန်စသည်ကိုယူ)။ သင်္ဂဏှနဝသေန၊ သင်္ဂြိုဟ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ၊ ကို။ ဝုတ္တော ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သဒ္ဓါဒီနိ၊ ကုန်သော။ စတ္တာရိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဝိဇ္ဇာယ၊ အား။ ဥပကာရတ္တာ၊ ကြောင့်။ သင်္ဂဏှနဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ သင်္ခါရပရိယာပန္နာနီတိ၊ ကား။ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု၊ တို့တွင်။ သင်္ခါရက္ခန္ဓေ၊ ၌။ အန္တောဂတာနိ၊ အကျုံးဝင်ကုန်၏။ ယေ သင်္ခါရာ အနာသဝါတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ တံ သင်္ခါရက္ခန္ဓံ၊ ကို။ ဝိသေသေတိ၊ အထူးပြု၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ အဂ္ဂဖလဿ၊ အရဟတ္တဖိုလ်၏။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ တတော ဧဝ စ၊ ထိုသို့အာသဝေါ၏ အာရုံမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ နော စ ဘဝင်္ဂါ၊ ဘဝ၏အကြောင်း မဟုတ်ကုန်။ ဓမ္မဓာတုသင်္ဂဟိတာတိ၊ ကား။ အဋ္ဌာရသဓာတူသု၊ တို့တွင်။ ဓမ္မဓာတုသင်္ဂဟိတာ၊ ဓမ္မဓာတ်ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်၏။ ပုဗ္ဗေပိ၊ ၌လည်း။ ဝီတရာဂတာ၊ ကင်းသောရာဂရှိသည်၏ အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ အသေက္ခာဝိမုတ္တိ၊ ကို။ ယဒိပိ ဒဿိတာ၊ ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ တဿာ၊ ထိုအသေက္ခဝိမုတ္တိ၏။ ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ၊ အကျင့်ကိုပြအံ့သောငှာ။ (ဝုတ္တောဝယ် စပ်)။ “အယံ အဟမသ္မီတိ အနာနုပဿီ”တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဒဿနမဂ္ဂေါ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ကို။ ဣဓ၊ ၌။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အယံ အဟမသ္မီတိ အနာနုပဿီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဗ္ဗံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
စာပိုဒ် ၄၃။ နိဿိတဿ စလိတန္တိ၊ ကား။ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန၊ ဖြင့်။ ကမ္ပနံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းသည်။ အနဝဋ္ဌာနံ၊ မရပ်တည်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ စုတူပပါတောတိ၊ ကား။ အပရာပရံ၊ အဆင့်ဆင့်။ စဝနဉ္စ၊ စုတေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဥပပတနဉ္စ၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ နိဿိတပဒေ၊ နိဿိတပုဒ်၌။ လဗ္ဘမာနံ၊ သော။ နိဿယနံ၊ မှီရာကို။ ဥဒ္ဓရန္တော၊ ထုတ်လိုရကား။ “နိဿယော နာမာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဏှာနိဿယောတိ၊ ကား။ တဏှာဘိနိဝေသော၊ တဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းတည်း။
တဏှာဘိနိဝေသောဟု ဆိုဘိ၏။ တဏှာနိဿယောဟု သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗရှိသည် မဟုတ်တုံလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘သော ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုတဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကို။ (ပေ ၃၁၀) တဏှာစရိတဿ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပတိဋ္ဌာဘာဝေန၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တထာ၊ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ (နိဿယောဟု ဆိုသည်ဟူလိုသော်)။ [ကျမ်း ၁၂၇] ဧဝံ၊ တူ။ ဒိဋ္ဌိနိဿယောပိ၊ ကိုလည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
စေတနာလည်း တဏှာမဟုတ်။ တဏှာလည်း စေတနာမဟုတ်ခဲ့။ ယင်းသို့လျက် ‘ယာ ရတ္တဿ စေတနာ အယံ တဏှာနိဿယော’ဟု အရှင်ကစ္စည်း ဆိုတော်မူသည်ကား ယံ ဝါ တံ ဝါ စကားလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ရတ္တဿ’စသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ရတ္တဿ စေတနာတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ စေတနာပဓာနတ္တာ၊ စေတနာပြဓာန်းခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ စေတနာသီသေန၊ စေတနာကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ တဏှံ ဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝဒတိ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အယံ တဏှာနိဿယော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ဝိပရီတာဘိနိဝေသော၊ ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ မောဟဿ၊ ၏။ ဗလဝဘာဝေ၊ အားကြီးသည်၏ အဖြစ်သည်။ သတိ ဧဝ၊ ရှိသော်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယာ၊ လ။ နိဿယော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ စေတနာသီသေန၊ ဖြင့်။ တဏှာဒိဋ္ဌိယော၊ တို့ကို။ ဝတွာ၊ ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တတ္ထ၊ ထိုတဏှာဒိဋ္ဌိတို့၌။ နိပ္ပရိယာယေန၊ မုချအားဖြင့်။ စေတနံ ယေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဂဏှန္တော၊ ၍။ “စေတနာ ပန သင်္ခါရာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယာ၊ လ။ ဝေဒနာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သုခါယ၊ သော။ ဝေဒနာယ၊ ၌။ ရာဂေါ၊ သည်။ အနုသေတိ၊ ကိန်းဝပ်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တထာ၊ ထိုမြို့။ အဒုက္ခမသုခါယ၊ သော။ ဝေဒနာယ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ အနုသေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယာ၊ လ။ ဝေဒနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဓ၊ ဤယာ ရတ္တဿ အစရှိသော ပါဠိ၌။ ဝေဒနာသီသေန၊ ဝေဒနာကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ စေတနာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
တဏှာယဒိဋ္ဌိယာ၌ ဥပယောဂတ္ထ၌ ကရိုဏ်းဝိဘတ်တည်းဟု ပြလိုရကား ‘တဏှာယာတိ တဏှံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာယာတိ၊ ကား။ တဏှံ၊ ကို။ ဒိဋ္ဌိယာတိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။
ယခုအခါ ဥပယောဂ၏အစွမ်းဖြင့်ပင်လျှင် ‘တဏှာယ’အစရှိသော ပါဌ်တို့၏ အနက်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယထာ ဝါ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ သေသဓမ္မာနံ၊ တဏှာမှကြွင်းသော တရားတို့၏။ (နိဿယ၌စပ်)။ တဏှာယ၊ ၏။ (ဘာဝ၌စပ်)။ နိဿယဘာဝေ၊ မှီရာ၏ အဖြစ်သည်။ သန္တေ၊ သော်။ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ တဏှာယ၊ ၏။ နိဿိတောတိ၊ မှီရာဟူ၍။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ (ပေ၌ နိဿယောတိ၊ မှီရာဟူ၍။ ဝုစ္စတိယထာ၊ ကဲ့သို့။ နိဿိတောဟုစာရှိ၏။ ဆင်ခြင်၍ယူပါကုန်။ ဟုပါရှိ၏)။
ဧဝံ တထာ၊ တူ။ တဏှာယ၊ ၏။ (ပစ္စယ၌စပ်)။ သေသဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ (ဘာဝ၌စပ်)။ ပစ္စယဘာဝေ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်သည်။ သန္တေ၊ သော်။ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ တဏှာယ၊ ကို။ ဝါ၊ ၌။ နိဿိတောတိ၊ မှီ၏ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဏှာယ အနိဿိတော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား တဏှာသည် ကြွင်းသော တရားတို့၏ မှီရာနိဿယဖြစ်သော အခါကို တဏှာ၏မှီရာ နိဿယတပါး တရားမရှိသည်ဖြစ်၍ ပုဂ္ဂိုလ်ကို တဏှာ၏မှီရာဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ကြွင်းသောတရားတို့သည် တဏှာ၏ အကြောင်းဖြစ်သောအခါ ထိုတဏှာကို မှီတတ် (ပေ၃၁၁) သော တစ်ပါးတရား မရှိရကား တဏှာကို ပုဂ္ဂိုလ်မှီ၏ ဟု ဆိုအပ်၏ဟူလိုသော်။ ဆင်ခြင်ကုန်။
ပဿဒ္ဓီတိ၊ ကား။ ဒရထပဋိပ္ပဿမ္ဘနာ၊ ပူပန်ခြင်း၏ ငြိမ်းခြင်းသည်။ ကာယိကာတိ၊ ကား။ ကရဇကာယသန္နိဿိတာ၊ ကရဇကာယကို မှီသော ပဿဒ္ဓိ။ စေတသိကာတိ၊ ကား။ စိတ္တသန္နိဿိတာ၊ စိတ်ကိုမှီသော ပဿဒ္ဓိ။
သုခသည် ပဿဒ္ဓိမဟုတ်တကား။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် ယံ ကာယိကံ သုခံ အစရှိသည်ဖြင့် ဆိုဘိသနည်း။ ဒုဝိဓပဿဒ္ဓိ စသည်ဖြင့် ပဿဒ္ဓိ၏ အပြားသရုပ်ကို ပြရပြီးလျက် အသို့မူ၍ ‘ပဿဒ္ဓကာယော’စသည်ကို ဆိုလေသနည်းဟု ပုစ္ဆာနှစ်ချက် ထွက်ရာသောကြောင့် ထိုပုစ္ဆာနှစ်ချက်ကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ ပန’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ဤကား ‘ဝုတ္တာယ ပဿဒ္ဓိယာ’ဟု ပါဌ်ရှိသည်အတိုင်း ဆိုသော အနုသန္ဓေတည်း။ ဝုတ္တာယလိုမည် မထင်။ ဝုတ္တာသာ လိုမည်ထင်သည်။ စာအများရှိသောကြောင့်မူကား ဆင်ခြင်။ ဝုတ္တာဟု ရှိအံ့။ အနုသန္ဓေကို အသီးဆို။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ သာ ဒရထပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ၊ ထိုပူပန်ခြင်း၏ ငြိမ်းခြင်းသည်။ ဝါ၊ မှငြိမ်းခြင်းသည်။ ကာယစိတ္တာနံ၊ တို့၏။ သုခေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ ပါကဋာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ကာယိကံ သုခ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဖလူပစာရေန၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တာယ၊ သော။ (ကံကား ပဿဒ္ဓိလာ)။ ပဿဒ္ဓိယာ၊ ၏။ (ဘာဝ၌စပ်)။ နတိအဘာဝဿ၊ အာရုံ၌ ညွတ်ခြင်းမရှိသည်၏။ ကာရဏဘာဝံ၊ အဆင့်သော အကြောင်း၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပဿဒ္ဓကာယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝိမုတ္တစိတ္တော၊ လွတ်သောစိတ်ရှိသော။ ခီဏာသဝေါ၊ သည်။ ရူပသင်္ခယေ ဝိမုတ္တောတိ၊ ကား။ ရူပါနံ၊ ရုပ်တို့၏။ သင်္ခယသင်္ခါတေ၊ ကုန်ရာဟုဆိုအပ်သော။ နိဗ္ဗာနေ၊ ၌။ ဝိမုတ္တော၊ လွတ်သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝါ၊ ညွတ်သောရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အတ္ထီတိပိ န ဥပေတီတိ၊ ကား။ အတ္တာ စ၊ ကိုယ်သည်လည်းကောင်း။ လောကော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သဿတော၊ မြဲ၏။ ဣတိ၊ သို့။ တဏှာဒိဋ္ဌိဥပယေန၊ တဏှာဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော ကပ်ခြင်းဖြင့်။ ဝါ၊ ဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော ကပ်ခြင်း ဒိဋ္ဌိနှင့်တကွဖြစ်သော တဏှာတည်းဟူသော ကပ်ခြင်းဖြင့်။ န ဥပေတိ၊ မကပ်။ န ဂဏှာတိ၊ မယူ။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ‘သဿတော အတ္တာ စ လောကော စာတိ’ဟု ရှိသော ပါဌ်အတိုင်းပေးသည်။ သဿတောတိ အနနုပဿီ အတ္တာ စ လောကော စာတိ၊ ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ သဿတောတိ၊ မြဲ၏ဟူ၍။ အနာနုပဿီ၊ မရှုသည်ဖြစ်၍။ အတ္တာ စ၊ ကိုယ်ဟူ၍လည်းကောင်း။ လောကော စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တဏှာဒိဋ္ဌိဥပယေန၊ ဖြင့်။ န ဥပေတိ၊ ကပ်။ န ဂဏှာတိ၊ ယူ။ ဤသို့ပေး။
နတ္ထီတိ၊ ကား။ အသဿတော၊ မမြဲ။ ဣတိ၊ သို့။ တဏှာဒိဋ္ဌိဥပယေန၊ ဖြင့်။ န ဥပေတိ၊ မကပ်။ အတ္ထိနတ္တီတိ၊ ကား။ ဧကစ္စံ၊ အချို့သည်။ သဿတံ၊ မြဲ၏။ ဧကစ္စံ၊ သည်။ အသဿတံ၊ မမြဲ။ ဣတိ၊ သို့။ တဏှာဒိဋ္ဌိဥပယေန၊ ဖြင့်။ န ဥပေတိ၊ မကပ်။ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထီတိ၊ ကား။ အမရာဝိက္ခေပဝသေန၊ မရပ်တည်သော အယူစကား ပျံ့လွင့်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ အမရာဝိက္ခေပဒိဋ္ဌိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ န ဥပေတိ၊ ကပ်။ ဂမ္ဘီရောတိ၊ ကား။ ဥတ္တာနဘာဝဟေတူနံ၊ တိမ်ခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်ကုန် (ပေ ၃၁၂) သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ အဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဂမ္ဘီရော၊ နက်နဲ၏။ နိဗ္ဗုတောတိ၊ ကား။ အတ္ထီတိ အာဒိနာ၊ မြဲသောအားဖြင့်ရှိ၏ အစရှိသည်ဖြင့်။ ဥပဂမနကိလေသာနံ၊ ကပ်သောကိလေသာတို့၏။ ဝူပသမေန၊ ငြိမ်းခြင်းဖြင့်။ ပရိနိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော၊ ငြိမ်းသည်ဖြစ်၍ဖြစ်၏။
ဣဓာဂတီတိ၊ ကား။ ပရလောကတော၊ တမလွန်ဘဝမှ။ ဣဓ၊ ဤဘဝသို့။ အာဂတိ၊ လာခြင်း။ ဂတီတိ၊ ကား။ ဣဓလောကတော၊ ဤဘဝမှ။ ပရလောကဂမနံ၊ တမလွန်ဘဝသို့ သွားခြင်း။ တံ ပန၊ ထိုတမလွန်ဘဝသို့ သွားခြင်းသည်ကား။ ပုနဗ္ဘဝေါ၊ ဘဝသစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပေစ္စဘဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဓ ဟုရန္တိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဒွါရာရမ္မဏဓမ္မာ၊ ဒွါရအာရုံဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ (ဣဓဖြင့် ဒွါရကို။ ဟုရံဖြင့် အာရုံကို ပြသည်)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဥဘယမန္တရေနာ”တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒွါရပ္ပဝတ္တဓမ္မေ၊ ဒွါရ၌ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဖဿသမုဋ္ဌိတေသု ဓမ္မေသူ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၂၈] ဖေဿန၊ နှင့်။ သဒ္ဓိံ စ၊ ကွလည်းကောင်း။ ကာရဏဘူတေန၊ အနန္တရအကြောင်း ဥပနိဿယအကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဖေဿန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (ကာရဏဖေဿနလည်း ရှိ၏ ဆင်ခြင်)။ သမုဒိတေသု သမ္ဘူတေသု၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝိညာဏဝေဒနာသညာစေတနာဝိတက္ကဝိစာရာဒိ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အတ္တာနံ န ပဿတီတိ၊ ကား။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ ထိုဝိညာဉ်အစရှိသော တရားတို့၏။ အနတ္တဘာဝေနေဝ၊ အနတ္တအဖြစ်ဖြင့်သာလျှင်။ တတ္ထ၊ ထိုဝိညာဉ်အစရှိသော တရားတို့၌။ အတ္တာနံ၊ ကို။ န ပဿတိ၊ မရှု။
သီလအဝိပ္ပဋိသာရစသည်တို့သည် လောကီမဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့လျက် ‘လောကုတ္တရော သီလဝတော’စသည်ဖြင့် အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ ‘လောကုတ္တရော ဝိရဇ္ဇတိ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ’စသည်ဖြင့်သာ ဆိုပါလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဝိရဇ္ဇတိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိရဇ္ဇတိ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတီတိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ လောကုတ္တရဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဘာဝံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ပြတော်မူလိုသော အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည်။ သီလာဒီနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ တဒတ္ထတာယ၊ ထိုဝိရာဂဝိမုတ္တိအကျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပရိယာယေန၊ ဖြင့်။ တဗ္ဘာဝံ၊ ထိုလောကုတ္တရာပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အဖြစ်ကို။ လောကုတ္တရောတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အာဟ၊ ၏။
နာမ်သည် ရူပကာယအား သမ္ပယုတ္တပစ္စည်းမတပ်ခဲ့ရကား ‘နာမသမ္ပယုတ္တောတိ နာမေန မိဿိတော’ဟုဖွင့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၄၄။ နာမသမ္ပယုတ္တောတိ၊ ကား။ နာမေန၊ နှင့်။ မိဿိတော၊ ရော၏။
သဥပါဒိသေသဖြစ်သော နိဗ္ဗာနဓာတ်သည် ကိလေသာတို့၏ ငြိမ်းခြင်းသာ ဖြစ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အသို့မူ၍ ‘သဥပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု ဝိဇ္ဇာ’ဟု ဆိုသနည်း ဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ‘သဥပါဒိ။ လ။ ဝိဇ္ဇာတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ အရဟတ္ထဖိုလ်ကို အလိုရှိအပ်ပါသော် ‘သဥပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု အရဟတ္တဖလံ’ဟူ၍သာ ဆိုကောင်းပါ (ပေ ၃၁၃) သည်မဟုတ်ကုန်လော ဟု စောဒနာထွက်ပြန်ရာရကား ‘တဉ္စ ပညာပဓာနံ’ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
“သဥပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတူ”တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အရဟတ္တဖလံ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ အရဟတ္တဖလံ၊ ကို။ “သဥပါ။ လ။ ဓာတူ”တိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ တဉ္စ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သည်လည်း။ ပညာပဓာနံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဥပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု ဝိဇ္ဇာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သေသံ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဩတရဏဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ဩတရဏဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၃၊ သောဓနဟာရဝိဘင်း အဖွင့်
စာပိုဒ် ၄၅။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ သောဓနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ ဘဂဝါ ပဒံ သောဓေတီတိ၊ ကား။ “အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝဒန္တော၊ ဟောတော်မူသော။ ဘဂဝါ၊ သည်။ “ကေနဿု နိဝုတော လောကော”တိ၊ ဟူ၍။ အာယသ္မတာ၊ သော။ အဇိတေန၊ သည်။ ပုစ္ဆာဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ပဒံ၊ ကို။ သောဓေတိ နာမ၊ သုတ်သင်သည် မည်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တဒတ္ထဿ၊ ထိုပုဒ်၏အနက်ကို။ ဝိဿဇ္ဇနတော၊ ကြောင့်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ မေးအပ်သော အနက်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော ‘အညာဏ သံသယ စသည်ကို ပယ်သဖြင့် မေးအပ်သော အနက်ကို သုတ်သင်၏။ ထိုသို့ သုတ်သင်သော်လည်း ပုဒ်၏အနက်နှင့် အပြားမရှိသည်ကို ပြု၍ အဘေဒဘေဒူပစာရအားဖြင့် ပုဒ်ကို သုတ်သင်သည် မည်ရကား ‘ပဒံ သောဓေတိ နာမ’ဟု နာမသဒ္ဒါနှင့် ဆိုသည်။
နော စ အာရမ္ဘန္တိ၊ ကား။ ဉာတုံ၊ ငှာ။ ဣစ္ဆိတဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ အပရိယောသိတတ္တာ၊ မဆုံးသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တာဝ၊ ထိုမျှဖြင့်။ အာရမ္ဘံ၊ အားထုတ်အပ်သော အနက်ကို။ န သောဓေတိ၊ သင်။ သုဒ္ဓေါ အာရမ္ဘောတိ၊ ကား။ ဉာတုံ၊ ငှာ။ ဣစ္ဆိတဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ ၏။ ပဗောဓိတတ္တာ၊ ပွင့်လင်းစေပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အာရမ္ဘော၊ အားထုတ်အပ်သော အနက်ကို။ သောဓိတော၊ သုတ်သင်အပ်ပြီ။
သုတ်သင်ခြင်းမည်သည် ဖုံးလွှမ်းသော သဘောရှိသော အနက်ကို ဒေသနာ၏ အစွမ်းအာနုဘော်ဖြင့် ဖွင့်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြုခြင်း ဖြစ်ရကား ထိုအနက်ကို ဥပမာဖြင့် ထင်ရှားပြအံ့သောငှာ ‘အညာဏပက္ခန္ဒာနံ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အညာဏပက္ခန္ဒာနံ ဝါ၊ မသိခြင်းသို့ ပြေးဝင်ကုန်သည်လည်းကောင်း။ ဒွေဠှကဇာတာနံ ဝါ၊ ဖြစ်သောနှလုံးနှစ်ခွ ရှိကုန်သည်လည်းကောင်း။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပုစ္ဆနကာလေ၊ မေးသောကာလ၌။ ပုစ္ဆိတာနံ၊ မေးသော သူတို့အား။ ပုစ္ဆာဝိသယော၊ ပုစ္ဆာ၏ အရာဖြစ်သော အနက်သည်။ အဝိဇဋံ၊ ရှုပ်ထွေးမြှေးယှက်သော။ (’အ’ဟူသော ‘ဝိ’ဟူသော ပဋိသေဓနှစ်ပါးနှင့် ယှဉ်ရကား ‘ဒွေ ပဋိသေဓော ပကတျတ္ထဝါစကော’ဟူသည်နှင့် အညီ ရှုပ်ထွေးမြှေးယှက်ခြင်းဟူသော ပကတိအနက်ကို ဟောသတည်း)။ မဟာဂဟနံ ဝိယ၊ ကြီးစွာသော ချုံကဲ့သို့လည်းကောင်း။ မဟာဒုဂ္ဂံ ဝိယ စ၊ ကြီးစွာသော ချောက်ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ အန္ဓကာရံ၊ အမိုက်တိုက်သည်။ အဝိဘူတံ၊ မထင်ရှားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဒါ စ၊ အကြင်အခါ၌ကား။ (စသဒ္ဒါကား ပနတ္ထတည်း)။ ဘဂဝတာ ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပဏ္ဍိတေဟိ၊ ကုန်သော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သာဝကေဟိ ဝါ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အပဒေ၊ အရာမဟုတ်သည်၌။ ပဒံ၊ အရာကို။ ဒေဿန္တေဟိ၊ ပြအပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ နိဇ္ဇဋံ၊ အမြှေးအယှက် မရှိသည်ကို။ နိဂုမ္ဗံ၊ ချုံမရှိသည်ကို။
(ပေ ၃၁၄) ဝါ၊ ဖုံးလွှမ်းခြင်း မရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပဉှေ၊ ကို။ ဝိဿဇ္ဇိတေ၊ သော်။ မဟတာ၊ သော။ ဂန္ဓဟတ္ထိနာ၊ ဂန္ဓဆင်သည်။ အဘိဘဝိတွာ၊ နှိပ်နင်း၍။ ဩဘဂ္ဂပဒါလိတော၊ စနောင့်စနင်းချိုးဖဲ့ ဖျက်ဆီးအပ်သော။ ဂဟဏပဒေသော ဝိယ၊ ချုံအရပ်ကဲ့သို့။ ဝိဂတန္ဓကာရော၊ ကင်းသော အမိုက်တိုက်ရှိသည်။ ဝိဘူတော ဥပဋ္ဌဟမာနော၊ ထင်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝိသောဓိတော နာမ၊ သုတ်သင်အပ်သည်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
သောဓနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ သောဓနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၄၊ အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်
[ကျမ်း ၁၂၉] စာပိုဒ် ၄၆။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ တထာ ဓာရယိတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ ဧကတ္တဝေမတ္တတာသင်္ခါတသာမညဝိသေသမတ္တတော၊ ဧကတ္တ ဝေမတ္တအဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော သာမညဝိသေသမျှအားဖြင့်။ ဓာရယိတဗ္ဗာ၊ မှတ်အပ်ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုပြအပ်သော တရားတို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကို။ န ပန ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ၊ အထူးမကြံအပ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ အဝိကပ္ပေတဗ္ဗတာယ၊ အထူးမကြံအပ်သည်၏ အဖြစ်၏။ ကာရဏံ၊ ကို။ နိဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာယံ၊ ၌။ ဝုတ္တမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ တံ တံ ဖလံ၊ ထိုထိုသို့သော နိရယ အစရှိသော အကျိုးကို။ မဂ္ဂတိ ဂဝေသတိ၊ ရှာတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တဒတ္ထိကေဟိ၊ ထိုထိုသို့သော အကျိုးကို အလိုရှိသော သူတို့သည်။ မဂ္ဂီယတိ ဂဝေသီယတိ၊ ရှာအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ နိရတိယဋ္ဌေန စ၊ မွေ့လျော်ခြင်း မရှိသော သဘောကြောင့်လည်းကောင်း။ နိရဿာဒဋ္ဌေန စ၊ သာယာခြင်း မရှိသော သဘောကြောင့် လည်းကောင်း။ နိရယော၊ မည်၏။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်သို့။ အနုဂန္တွာ၊ မတက်မူ၍။ တိရိယံ၊ ဖီလာ။ အဉ္ဇိတာ၊ သွားတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိရစ္ဆာနာ၊ မည်ကုန်၏။ တိရစ္ဆာနာဝ၊ တို့သည်ပင်လျှင်။ တိရစ္ဆာနယောနိ၊ ၏။ ပေတတာယ၊ သေ၍ ဘဝတစ်ပါးသို့ ရောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပေတ္တိ၊ မည်၏။ ဣတော၊ ဘဝမှ။ ပေစ္စ မရိတွာ၊ သေ၍။ ဂတဘာဝေါ၊ ဘဝတစ်ပါးသို့ ရောက်သည်၏ အဖြစ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပေတ္တိ ဧဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ပေတ္တိဝိသယော၊ မည်၏။ န သုရန္တိ န ဘာသန္တိ န ဒိဗ္ဗန္တိ၊ မထွန်းပကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသုရာ၊ မည်ကုန်၏။ အသုရာ ဧဝ၊ တို့သည်ပင်လျှင်။ အသုရယောနိ၊ မည်၏။ ဒိဗ္ဗေဟိ၊ နတ်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ရူပါဒီဟိ၊ ရူပါရုံ အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သုဋ္ဌု၊ ကောင်းစွာ။ အဂ္ဂါ၊ မြတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဂ္ဂါ၊ မည်ကုန်၏။ မနဿ၊ စိတ်၏။ ဥဿန္နတာယ၊ များသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မနုဿာ၊ မည်ကုန်၏။ တဏှာ၊ ကို။ ဝါနံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုတဏှာသည်။ တတ္ထ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်၌။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗာနံ၊ မည်၏။ နိရယံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိရယဂါမီ၊ မည်၏။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ အသုရယောနိယောတိ၊ ကား။ အသုရယောနိယာ၊ အသုရာ အမျိုးအား။ ဟိတော၊ လျော်သော။ တစ်နည်း။ အသုရယောနိယာ၊ ၏။ ဟိတော၊ အစီးအပွားဖြစ်သော။ အသုရဇာတိနိဗ္ဗတ္တနကော၊ အသုရာအမျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သဂ္ဂံ၊ နတ်ပြည်သို့။ ဂမေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဂ္ဂဂါမိယော၊ မည်၏။ မနုဿဂါမီတိ၊ ကား။ မနုဿလောကဂါမီ၊ လူ့ပြည်သို့ ရောက်စေတတ်သော။ ပဋိသင်္ခါနိရောဓောတိ၊ ကား။ ပဋိသင်္ခါယ ပဋိပက္ခဘာဝ (ပေ ၃၁၅) နာယ၊ ဆန့်ကျင်ဘက် ဘာဝနာဖြင့်။ နိရောဓော၊ ချုပ်ခြင်း။ ဝါ၊ ကား။ ပဋိပက္ခေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားသည်။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ အပ္ပဝတ္တေ၊ မဖြစ်သည်ရှိသော်။ (ဥပ္ပဇ္ဇမာနတွင်ပင် စပ်)။ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟဿ၊ ဖြစ်ခြင်းငှာ ထိုက်သော တရား၏။ (အနုပ္ပာဒေါ၌ စပ်)။ ပဋိပက္ခဝုတ္တိယာ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရား၏ ဖြစ်ခြင်းဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ အနုပ္ပါဒေါ၊ မဖြစ်ခြင်း။ အပ္ပဋိသင်္ခါနိရောဓောတိ၊ ကား။ သင်္ခတဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သရသနိရောဓော၊ မိမိသဘောအားဖြင့် ချုပ်ခြင်း။ ခဏိကနိရောဓော၊ ခဏနှင့်ယှဉ်သော ချုပ်ခြင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၄၇။ ရူပန္တိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကတ္တတာ၊ တူသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဘူတာနံ၊ ဘူတရုပ်တို့၏။ ဥပါဒါယ၊ ဥပါဒါရုပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥပါဒါရူပန္တိ၊ ဥပါဒါရုပ်ဟူသည်ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စက္ခာယတနံ။ လ။ ကဗဠီကာရော၊ ကဗဠီကာရဟု ဆိုအပ်သော။ အာဟာရော၊ အာဟာရ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ မြို့။ ဘူတရူပန္တိ၊ ဘူတရုပ်ဟူသည်ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပထဝီဓာတု၊ လ။ ဝါယောဓာတူတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပထဝီဓာတူတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝီသတိ အာကာရာ၊ နှစ်ဆယ်သော ကောဋ္ဌာသတို့သည်။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ကေသာအစ မတ္ထလုင်္ဂံအဆုံးကို ယူ)။ အာပေါဓာတူတိ၊ ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒွါဒသ အာကာရာ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသော ကောဋ္ဌာသတို့သည်။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပိတ္တအစ မုတ္တံအဆုံးကို ယူ)။ တေဇောဓာတူတိ၊ ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စတ္တာရော အာကာရာ၊ တို့သည်။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ယေန သန္တပ္ပတိ စသည်ကို ယူ)။ ဝါယောဓာတူတိ၊ ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဆ အာကာရာ၊ တို့သည်။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဥဒ္ဓင်္ဂမ စသည်ကိုယူ)။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ဒွီဟိ၊ လ။ ပရိဂ္ဂဏှာတီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကေသာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ကေသာ နာမ၊ တို့မည်သည်။ ဥပါဒိန္နကသရီရဋ္ဌကာ၊ ဥပါဒိန္နကကိုယ်၌ တည်ကုန်၏။ ကက္ခဠလက္ခဏာ၊ ကြမ်းတမ်းခြင်း လက္ခဏာရှိကုန်၏။ ဣမသ္မိံ သရီရေ၊ ၌။ ပါဋိယေက္ကော၊ အသီးသော။ ပထဝီဓာတုကောဋ္ဌာသော၊ ပထဝီဓာတ်အစုတည်း။ လောမာ နာမ၊ တို့မည်သည်။ လ။ မတ္ထလုင်္ဂံ နာမ၊ ဥဏှောက်မည်သည်။ သရီရဋ္ဌကံ၊ ကိုယ်၌ တည်၏။ ကက္ခဠလက္ခဏံ၊ ၏။ ဣမသ္မိံ သရီရေ၊ ၌။ ပါဋိယေက္ကော၊ သော။ ကောဋ္ဌာသော၊ အစုတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာပေါဓာတူတိ အာဒိကောဋ္ဌာသေသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ [ကျမ်း ၁၃၀] ပိတ္တာဒီသုပိ၊ သည်းခြေ အစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ အယံ ပန၊ ကား။ ဝိသေသော၊ တည်း။ ယေန စာတိ၊ ကား။ ကုပိတေန၊ ပျက်သော။ ယေန တေဇောဓာတုနာ၊ ဖြင့်။ သန္တပ္ပတီတိ၊ ကား။ အယံ ကာယော၊ သည်။ သန္တပ္ပတိ၊ ပူ၏။ ဧကာတိကဇရာဒိဘာဝေန၊ တစ်ရက်ချန်ဖျားခြင်း အစရှိသော အဖြစ်ဖြင့်။ ဥသုမဇာတော၊ ဖြစ်သော ပူပန်ခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယေန စ ဇီရီယတီတိ၊ ကား။ ယေန၊ အကြင်တေဇောဓာတ်ဖြင့်။ အယံ ကာယော၊ သည်။ ဇရီယတိ၊ ဆွေးမြေ့အိုမင်း၏။ ဣန္ဒြိယဝေကလ္လတဉ္စ၊ ဣန္ဒြေ၏ ချို့တဲ့သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဗလက္ခယဉ္စ၊ အားကုန်ခြင်းသို့လည်းကောင်း။ ဝလိတ္တစပလိ (ပေ ၃၁၆) တာဒိဉ္စ၊ အရေတွန့်သည်၏ အဖြစ် ဆံဖြူသည်၏ အဖြစ် အစရှိသည်သို့လည်းကောင်း။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ ယေန စ ပရိဍယှတီတိ၊ ကား။ ကုပိတေန၊ သော။ ယေန၊ အကြင်တေဇောဓာတ်ဖြင့်လည်း။ အယံ ကာယော၊ သည်။ ဍယှတိ၊ လောင်၏။ သော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်လည်း။ “ဍယှာမိ ဍယှာမိ၊ လောင်၏ လောင်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ကန္ဒန္တော၊ မြည်တမ်းလျက်။ သတဓောတသပ္ပိဂေါသီတစန္ဒနာဒိလေပနဉ္စ၊ အကြိမ်တစ်ရာစစ်ပြီးသော ထောပတ် ဂေါသီတစန္ဒကူး အစရှိသည်ဖြင့် လိမ်းကျံခြင်းကို လည်းကောင်း။ တာလဝဏ္ဋဝါတဉ္စ၊ ယပ်လေကိုလည်းကောင်း။ ပစ္စာသီသတိ၊ တောင့်တ၏။ ယေန စ၊ လ။ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ ဩဒနာဒိ၊ ထမင်း အစရှိသော။ အသိတံ ဝါ၊ စားအပ်သော ဝတ္ထုသည်လည်းကောင်း။ ပါနကာဒိ၊ အဖျော် အစရှိသော။ ပီတံ ဝါ၊ သောက်အပ်သော ဝတ္ထုသည်လည်းကောင်း။ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကာဒိ၊ အမှုန့်ခဲဖွယ် အစရှိသော။ ခါယိတံ ဝါ၊ ခဲအပ်သော ဝတ္ထုသည်လည်းကောင်း။ အမ္ဗပက္ကမဓုဖာဏိတာဒိ၊ သရက်မှည့် ပျားတင်လဲ အစရှိသော။ သာယိတံ ဝါ၊ လျက်အပ်သော ဝတ္ထုသည်လည်းကောင်း။ သမ္မာ၊ စွာ။ ပရိပါကံ၊ ကြေခြင်းသို့။ ဝါ၊ ကျက်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ရသာဒိဘာဝေန၊ အရည် အစရှိသော အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိဝေကံ၊ အသီးဝေဖန်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ထိုတေဇောဓာတ်တို့တွင် အဘယ်တေဇောဓာတ်သည် အဘယ်သမုဋ္ဌာန် ရှိသနည်း အမေးရှိရကား ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ထွက်သော်။
ဧတ္ထ စ၊ ဤတေဇောကောဋ္ဌာသ၌လည်း။ ဝါ၊ တေဇောဓာတ်တို့တွင်လည်း။ ပုရိမာ၊ ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ တေဇောဓာတူ၊ တေဇောဓာတ်တို့သည်။ စတုသမုဋ္ဌာနာ၊ လေးပါးသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်ကုန်၏။ ပစ္ဆိမော၊ သော။ တေဇော၊ သည်။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနောဝ၊ ကံကြောင့် ဖြစ်သည်သာလျှင်တည်း။
ဥဒ္ဓင်္ဂမာ ဝါတာတိ၊ ကား။ ဥဂ္ဂါရဟိက္ကာရာဒိပဝတ္တကာ၊ ကြို့ထိုးခြင်း သန်းခြင်း အစရှိသည်ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ဥဒ္ဓံ အာရောဟနဝါတာ၊ အထက်သို့ တက်သော လေတို့သည်။ အဓောဂမာ ဝါတာတိ၊ ကား။ ဥစ္စာရပဿာဝါဒိနီဟရဏကာ၊ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ် အစရှိသည်ကို ထုတ်တတ်ကုန်သော။ အဓော ဩရောဟနဝါတာ၊ အောက်သို့ သက်သော လေတို့သည်။ ကုစ္ဆိသယာ ဝါတာတိ၊ ကား။ အန္တာနံ၊ အအူတို့၏။ ဗဟိဝါတာ၊ အပ၌ ဖြစ်သော လေတို့သည်။ ကောဋ္ဌာသယာ ဝါတာတိ၊ ကား။ အန္တာနံ၊ တို့၏။ အန္တောဝါတာ၊ သည်။ အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ဝါတာတိ၊ ကား။ ဓမနိဇာလာနုသာရေန၊ အကြောင်းတည်းဟူသော ကွန်ရက်ကို လျောက်သဖြင့်။ သကလသရီရေ၊ ၌။ အင်္ဂမင်္ဂါနိ၊ အင်္ဂါကြီးငယ်တို့ကို။ အနုသဋာ၊ နှံ့ကုန်သော။ သမိဉ္ဇနပသာရဏာဒိနိဗ္ဗတ္တကာ၊ ကွေးခြင်း ဆန့်ခြင်း အစရှိသည်ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ဝါတာ၊ တို့သည်။ အဿာသောတိ၊ ကား။ အန္တောပဝိသနနာသိကဝါတော၊ အတွင်းသို့ ဝင်သော နှာခေါင်းလေတည်း။ ပဿာသောတိ၊ ကား။ ဗဟိနိက္ခမနနာသိကဝါတော၊ အပြင်သို့ ထွက်သော နှာခေါင်းလေတည်း။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဝါယောကောဋ္ဌာသ၌လည်း။ ဝါ၊ ဝါယောဓာတ်တို့တွင်လည်း။ ပုရိမာ၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ အလုံးစုံသော လေတို့သည်။ စတုသမုဋ္ဌာနာ၊ ကုန်၏။ အဿာသပဿာသာ၊ ထွက်သက် ဝင်သက်လေတို့သည်။ (ပေ ၃၁၇) စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဧဝ၊ စိတ်ကြောင့် ဖြစ်ကုန်သည်သာတည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေမတ္တတာဒဿနဝသေန၊ အထူးကို ပြသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘာဂေန၊ ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဥဒါဟဋာ၊ ထုတ်အပ်ကုန်သော။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ဓာတုယော၊ တို့ကို။ ပဋိက္ကူလမနသိကာရဝသေန၊ စက်ဆုပ် ရွံရှာဖွယ်ဟု နှလုံးသွင်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥပသံဟရန္တော၊ ဆောင်လိုသည် ဖြစ်၍။ “ဣမေဟိ၊ လ။ အာကာရေဟီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ န ဂယှူပဂန္တိ၊ ကား။ ဂဟဏယောဂ္ဂံ၊ ယူခြင်းငှာ လျောက်ပတ်သော။ ကိဉ္စိ၊ သော။ ကာယံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကာယပဒေသံ ဝါ၊ ကိုယ်အစိတ်ကိုလည်းကောင်း။ န ပဿတိ၊ မမြင်။ (ဤသို့ ပါဠိမှ ဆောင်၍ သမ္ဗန်)။ သဘာဝဘာဝတောတိ၊ ကား။ သဘာဝလက္ခဏတော၊ သဘောလက္ခဏာအားဖြင့်။
ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိက္ကူလမနသိကာရံ၊ စက်ဆုပ် ရွံရှာဖွယ်ဟု နှလုံးသွင်းခြင်းကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပုန၊ ဖန်။ တတ္ထ၊ ထိုဓာတ်တို့၌။ သမ္မသနစာရံ၊ သုံးသပ်ခြင်းဝါရကို။ ပါဠိဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တေနာဟ။ လ။ ပနာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တံ သဗ္ဗံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ ပြီ။
စာပိုဒ် ၄၈။ ဧဝံ၊ သို့။ သစ္စမဂ္ဂရူပဓမ္မဝသေန၊ သစ္စာမဂ်ရုပ်တရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဓိဋ္ဌာနဟာရံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာဝိဇ္ဇာဒီနမ္ပိ၊ အဝိဇ္ဇာဝိဇ္ဇာတို့၏လည်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တံ၊ ထိုအဓိဋ္ဌာနဟာရကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အဝိဇ္ဇာတိ ဧကတ္တတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “ဒုက္ခေ အညာဏ”န္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဒုက္ခသစ္စဿ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၃၁] ယာထာဝသရသလက္ခဏံ၊ မဖောက်မပြန်သော မိမိသဘောလက္ခဏာကို။ ဇာနိတုံ၊ ငှာလည်းကောင်း။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ထိုးထွင်းခြင်းငှာလည်းကောင်း။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဆာဒေတွာ၊ ဖုံးလွှမ်း၍။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒုက္ခေ အညာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခသမုဒယဿ၊ ဒုက္ခ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာ၏။ ဒုက္ခနိရောဓဿ၊ ဒုက္ခ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သော နိရောဓသစ္စာ၏။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ၊ ဒုက္ခ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သော နိရောဓသစ္စာသို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်၏။ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ၊ မဖောက်မပြန်သော မိမိသဘောလက္ခဏာကို။ ဇာနိတုံ၊ ငှာလည်းကောင်း။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ထိုးထွင်းခြင်းငှာလည်းကောင်း။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဆာဒေတွာ၊ ဖုံးလွှမ်း၍။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒုက္ခနိရာဓဂါမိနိယာ။ လ။ အညာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အတီတဒ္ဓဘူတာ၊ အတိတ်ကာလ၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ခန္ဓာယတနဓာတုယော၊ တို့သည်။ ပုဗ္ဗန္တော၊ ရှေးအဖို့မည်၏။ အနာဂတဒ္ဓဘူတာ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာယတနဓာတုယော၊ တို့သည်။ အပရန္တော၊ နောက်အဖို့မည်၏။ တဒုဘယံ၊ ထိုနှစ်ပါးသော အတိတ် အနာဂတ်ကာလ၌ ဖြစ်သော ခန္ဓာအာယတနဓာတ်သည်။ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တော၊ ရှေးအဖို့ နောက်အဖို့ မည်၏။ သင်္ခါရာဒီနံ၊ တို့၏။ ကာရဏာနိ၊ ကုန်သော။ အဝိဇ္ဇာဒီနိ၊ တို့သည်။ ဣဒပ္ပစ္စယတာ၊ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ကုန်သော။ သင်္ခါရာဒိဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ၊ အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ မည်ကုန်၏။
တတ္ထ၊ ထိုပုဗ္ဗန္တ အစရှိသော တရားတို့တွင်။ အယံ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတီတာနံ ခန္ဓာဒီနံ၊ (ပေ ၃၁၈) အတိတ်ဖြစ်သော ခန္ဓာ အစရှိသည်တို့၏။ ယာဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာနံ ဓမ္မာနံ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တိုင်အောင်သော တရားတို့၏။ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ၊ ကို။ ဇာနိတုံ၊ ငှာ။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဆာဒေတွာ၊ ဖုံးလွှမ်း၍။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပုဗ္ဗန္တေ၊ လ။ အညာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အယံ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ ကိစ္စတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဇာတိတော စ၊ ဇာတ်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ဖြစ်ရာအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထိတာ၊ ၏။
ကိစ္စအားဖြင့် အဘယ်သို့ ဇာတ်အားဖြင့် အဘယ်သို့ ဟောသနည်း ဟူသော အမေးကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘အယ ဉှိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အယံ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဣမာနိ အဋ္ဌဋ္ဌာနာနိ၊ တို့ကို။ ဇာနိတုံ၊ ငှာ။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ ကထိတာ၊ ၏။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာပိ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်လည်း။ ဣမေသု အဋ္ဌသု ဌာနေသု၊ တို့၌။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇာတိတော၊ အားဖြင့်။ ကထိတာ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ကိစ္စတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဇာတိတော စ၊ အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထိတာပိ၊ သော်လည်း။ လက္ခဏတော၊ အားဖြင့်။ ကထိတေ ဧဝ၊ သာလျှင်။ သုကထိတာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ လက္ခဏတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အညာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဉာဏံ၊ သည်။ အတ္ထာနတ္ထံ၊ အကျိုးရှိသည် အကျိုးမရှိသည်ကိုလည်းကောင်း။ ကာရဏာကာရဏံ၊ အကြောင်းဟုတ်သည် အကြောင်း မဟုတ်သည်ကိုလည်းကောင်း။ စတုသစ္စဓမ္မံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဒိတံ ပါကဋံ၊ ထင်ရှားစွာ။ ဝါ၊ ထင်ရှားသည်ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ အယံ ပန အဝိဇ္ဇာ၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ တံ၊ ထိုအတ္ထာနတ္ထအစရှိသည်ကို။ ဝိဒိတံ ပါကဋံ၊ စွာ။ ဝါ၊ ကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဉာဏပစ္စနီကတော၊ ဉာဏ်၏ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အညာဏံ၊ မည်၏။ ဒဿနန္တိပိ၊ ဒဿနဟူသည်လည်း။ ပညာ၊ တည်း။ ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုပညာသည်။ တံ အာကာရံ၊ ကို။ ပဿတိ၊ မြင်တတ်၏။ အဝိဇ္ဇာ ပန၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ ပဿိတုံ၊ မြင်ခြင်းငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဒဿနံ၊ မည်၏။ အဘိသမယောတိပိ၊ ဟူသည်လည်း။ ပညာ၊ တည်း။ သာ၊ ထိုပညာသည်။ တံ အာကာရံ၊ သို့။ အဘိသမေတိ၊ ရှေ့ရှုကောင်းစွာ ရောက်တတ်၏။ အဝိဇ္ဇာ ပန၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ တံ အာကာရံ၊ သို့။ အဘိသမေတုံ၊ ရှေးရှုကောင်းစွာ ရောက်ခြင်းငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနဘိသမယော၊ မည်၏။ အနုဗောဓော သမ္ဗောဓော ပဋိဝေဓောတိပိ၊ ဟူသည်လည်း။ ပညာ၊ တည်း။ သာ၊ ထိုပညာသည်။ တံ အာကာရံ၊ ကို။ အနုဗုဇ္ဈတိ၊ လျောက်ပတ်စွာ သိတတ်၏။ သမ္ဗုဇ္ဈတိ၊ ကောင်းစွာ သိတတ်၏။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်၏။ အဝိဇ္ဇာ ပန၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ တံ အာကာရံ၊ ကို။ အနုဗုဇ္ဈိတုံ၊ ငှာ။ သမ္ဗုဇ္ဈိတုံ၊ ငှာ။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ပေ ၃၁၉) အနနုဗောဓော၊ မည်၏။ အသမ္ဗောဓော၊ မည်၏။ အပ္ပဋိဝေဓော၊ မည်၏။ တထာ၊ တူ။ သလ္လက္ခဏံ၊ လ။ သမပေက္ခဏန္တိပိ၊ ဟူသည်လည်း။ ပညာ၊ တည်း။ သာ၊ သည်။ တံ အာကာရံ၊ ကို။ သလ္လက္ခတိ၊ ကောင်းစွာ မှတ်တတ်၏။ ဥပလက္ခတိ၊ ကပ်၍ မှတ်တတ်၏။ ပစ္စုပလက္ခတိ၊ အဖန်တလဲလဲ ကပ်၍ မှတ်တတ်၏။ သမဉ္စ၊ အညီအညွတ် လည်းကောင်း။ သမ္မာ စ၊ ကောင်းစွာလည်းကောင်း။ အပေက္ခတိ၊ ရှုတတ်၏။ အဝိဇ္ဇာ ပန၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ တဿာ၊ ထိုပညာအား။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ကာတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသလ္လက္ခဏန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အနုပလက္ခဏန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အပစ္စုပလက္ခဏန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အသမပေက္ခဏန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၃၂] အဿ၊ ထိုအဝိဇ္ဇာအား။ ကိဉ္စိ၊ သော။ ပစ္စက္ခကမ္မံ၊ သည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ (နောယံ ကိဉ္စိဟူ၍လည်း ရှိ၏။)။ သယဉ္စ၊ မိမိသည်လည်း။ အပ္ပစ္စဝေက္ခိတွာ၊ မဆင်ခြင်မူ၍။ ကတကမ္မံ၊ ပြုအပ်သော အမှုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပ္ပစ္စက္ခကမ္မံ၊ မည်၏။ ဒုမ္မေဓာနံ၊ ပညာမရှိသော သူတို့၏။ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုမ္မေဇ္ဈံ၊ မည်၏။ ဗာလာနံ၊ သူမိုက်တို့၏။ ဘာဝေါ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗာလျံ၊ မည်၏။ သမ္ပဇညန္တိ၊ ကား။ ပညာ၊ တည်း။ သာ၊ သည်။ အတ္ထာနတ္ထံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကာရဏာကာရဏံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ စတုသစ္စဓမ္မံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သမ္ပဇာနာတိ၊ ကောင်းစွာအပြားအားဖြင့် သိတတ်၏။ အဝိဇ္ဇာ ပန၊ သည်ကား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ တံ ကာရဏံ၊ ကို။ ပဇာနိတုံ၊ ငှာ။ န ဒေတိ၊ မပေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသမ္ပဇညံ၊ မည်၏။ မောဟနဝသေန၊ တွေဝေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ မောဟော၊ မည်၏။ ပမောဟနဝသေန၊ အားကြီးစွာ တွေဝေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပမောဟော၊ မည်၏။ သမ္မောဟနဝသေန၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ တွေဝေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သမ္မောဟော၊ မည်၏။ အဝိန္ဒိယံ၊ မရအပ်သော ကာယဒုစရိုက် အစရှိသည်ကို။ ဝိန္ဒတိ၊ ရတတ်၏။ ဝိန္ဒိယံ၊ ရအပ်သော ကာယသုစရိုက် အစရှိသည်ကို။ န ဝိန္ဒတိ၊ မရတတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ၌။ ဩဟနတိ ဩတရတိ၊ နစ်မွန်းစေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇောဃော၊ မည်၏။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ၌။ ယောဇေတိ၊ ယှဉ်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာယောဂေါ၊ မည်၏။ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန စေဝ၊ မပယ်အပ်သေးသော သဘောကြောင့်လည်းကောင်း။ ပုနပ္ပုနံ၊ လည်း။ ဥပ္ပဇ္ဇနတော စ၊ ကြောင့်လည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇာနုသယော၊ မည်၏။ မဂ္ဂေ၊ ခရီး၌။ အဒ္ဓိကေ၊ ခရီးသွားသော သူတို့ကို။ ပရိယုဋ္ဌိတစောရာ ဝိယ၊ လုယက်သော ခိုးသူတို့ကဲ့သို့။ ကုသလစိတ္တံ၊ ကို။ ပရိယုဋ္ဌာတိ ဝိလုပ္ပတိ၊ လုယက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ နဂရဒွါရေ၊ ၌။ ပလိဃသင်္ခါတာယ၊ ပလိဃဟု ဆိုအပ်သော။ လင်္ဂိယာ၊ တံခါးကျည်သည်။ ပတိတာယ၊ ကျသည်ရှိသော်။ မနုဿာနံ၊ တို့၏။ နဂရပဝေသော၊ မြို့သို့ ဝင်ခြင်းသည်။ ပစ္ဆိဇ္ဇတိ ယထာ၊ ပြတ်သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ ဧဝံ ယထာ၊ (ပေ ၃၂၀) တူ။ ယဿ၊ အကြင်သူ၏။ သက္ကာယနဂရေ၊ သက္ကာယဟု ဆိုအပ်သော မြို့၌။ ဝါ၊ မိမိကိုယ်ဟု ဆိုအပ်သောမြို့၌။ အယံ၊ ဤအဝိဇ္ဇာသည်။ ပတိတာ၊ ကျ၏။ တဿ၊ ထိုသူ၏။ နိဗ္ဗာနသမ္ပာပကံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်စေတတ်သော။ ဉာဏဂမနံ၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော သွားခြင်းသည်။ ပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ အညာဏံ၊ သည်။ အကုသလဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ မူလဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အကုသလမူလံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ အကုသလာနံ၊ တို့၏။ မူလံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အကုသလမူလံ၊ မည်၏။
အကုသလမူလံသာ ဆိုပါလော့။ အသို့မူ၍ ‘မောဟော အကုသလမူလံ’ဟု ဆိုဘိသနည်း ဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလိုရကား ‘တံ ပန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
တံ ပန၊ ထိုအကုသိုလ်မူလသည်ကား။ အညံ၊ တစ်ပါးသော တရားသည်။ န၊ မဟုတ်။ ဣဓ၊ ၌။ မောဟော၊ ကို။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မောဟော အကုသလမူလန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဧကပဒိကော၊ တစ်ခုသော ပုဒ်ရှိသော။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ အတ္ထုဒ္ဓါရော၊ အနက်ကို ထုတ်ခြင်းတည်း။ အယံ ဝေမတ္တတာတိ၊ ကား။ အယံ၊ ဤဒုက္ခေ အညာဏံ အစရှိသည်သည်။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ ဝေမတ္တတာ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဝိဇ္ဇာတိ၊ ကား။ ဝိန္ဒိယံ၊ ကို။ ဝိန္ဒတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ ဝိဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ထိုးဖောက်တတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန၊ ထင်ရှားစွာ ပြုတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝိဇ္ဇာ၊ မည်၏။ “ဒုက္ခေ ဉာဏ”န္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဒုက္ခသစ္စဿ၊ ၏။ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ၊ ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ထိုးထွင်း၍ သိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသယဘူတေ၊ အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဒုက္ခေ၊ ဒုက္ခဟု ဆိုအပ်သော။ အရိယသစ္စေ၊ ၌။ ဉာဏံ၊ သိတတ်သော ဉာဏ်တည်း။ “ဒုက္ခေ ဉာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ တည်း။ ပညာတိ၊ ကား။ တဿ တဿ အတ္တ္ထဿ၊ ကို။ ဝါ၊ ၏။ ပါကဋကရဏသင်္ခါတေန၊ ထင်ရှားပြုခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ပညာပနဋ္ဌေန၊ ထင်ရှားပြုတတ်သော သဘောကြောင့်။ ပညာ၊ မည်၏။
ပညာပနအနက်အားဖြင့် ပြပြီး၍ ယခုအခါ ပဇာနနအနက်အားဖြင့် ပြပြန်လိုရကား ‘တေန တေန ဝါ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ တေန တေန အနိစ္စာဒိနာ ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာ၊ မည်၏။ ပဇာနနာကာရော၊ အပြားအားဖြင့် သိသော အခြင်းအရာသည်။ ပဇာနနာ၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒီနိ၊ တို့ကို။ (အဝိဇ္ဇာဒီနိဟု ပါဌ်ရှိ၏ ဆင်ခြင်။ အဋ္ဌသာလိနီ၌လည်း အနိစ္စာဒီနိသာ ရှိသည်)။ ဝိစိနတိ၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိစယော၊ မည်၏။ ပကာရေဟိ၊ အပြားတို့ဖြင့်။ ဝိစိနတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဝိစယော၊ မည်၏။ စတုသစ္စဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဝိစိနတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မဝိစယော၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒီနံ၊ တို့ကို။ သလ္လက္ခဏဝသေန၊ ကောင်းစွာ မှတ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သလ္လက္ခဏာ၊ မည်၏။ တေသံယေဝ၊ ထိုအနိစ္စ အစရှိသည်တို့ကိုသာလျှင်။ ပတိ ပတိ၊ အဖန်တလဲလဲ။ ဥပလက္ခဏဝသေန၊ ကပ်၍ မှ (ပေ ၃၂၁) တ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပစ္စုပလက္ခဏာ၊ မည်၏။ ပဏ္ဍိတဘာဝေါ၊ ပညာရှိသောသူ၏ အဖြစ်သည်။ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ မည်၏။ ကုသလဘာဝေါ၊ လိမ္မာသောသူ၏ အဖြစ်သည်။ ကောသလ္လံ၊ မည်၏။ နိပုဏဘာဝေါ၊ သိမ်မွေ့သောသူ၏ အဖြစ်သည်။ နေပုညံ၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒီနံ၊ တို့ကို။ ဝိဘာဝနဝသေန၊ ထင်ရှားပြခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝေဘဗျာ၊ မည်၏။ တေသံယေဝ၊ ထိုအနိစ္စ အစရှိသည်တို့ကိုသာလျှင်။ စိန္တနဝသေန၊ ကြံခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စိန္တာ၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဥပပရိက္ခတိ၊ စုံစမ်းဆင်ခြင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥပပရိက္ခာ၊ မည်၏။ ဘူရီတိ၊ ကား။ ပထဝိယာ၊ မြေကြီး၏။ နာမံ၊ အမည်တည်း။ အယမ္ပိ၊ ဤပညာသည်လည်း။ (အယံ ဟိ ရှိတတ်၏)။ သဏှဋ္ဌေန စ၊ သိမ်မွေ့သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိတ္ထတဋ္ဌေန စ၊ ပြန့်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကျယ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘူရီ ဝိယ၊ မြေကြီးကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘူရီ၊ မည်၏။
ဤအရာ၌ သဏ္ဌနဋ္ဌေနဟု မုဒ္ဓဇဒုတိယက္ခရာနှင့် ရှိတတ်၏။ ရှိသည်အတိုင်းလည်း တည်ရာဖြစ်သော အနက်အားဖြင့်ဟု ပေးတတ်၏။ မသင့်။ သင့်ကြောင်းကိုကား ‘ပါသာဏသက္ခရဝါလိကာဒိရဟိတာ ဘူမိ သဏှာတိ သဏှဋ္ဌေနာတိ ဝုတ္တံ’ဟူသော ဋီကာ၊ မူလဋီကာ၊ ‘သဏှဋ္ဌေနာတိ သုခုမဋ္ဌေန’ဟူသော အနုဋီကာကိုထောက်၍ သိအပ်၏။
အဓိပ္ပါယ်ကား ကျောက်အစရှိသည်မှ ကင်းသောမြေကို နူးညံ့၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ပညာကိုလည်း ကိလေသာတည်းဟူသော ကျောက်အစရှိသည်မှ ကင်းသောကြောင့် နူးညံ့၏ဟု ဆိုအပ်ပါသည် ဟူလိုသော်။
တေန၊ ကြောင့်။ “ဘူရီ။ လ။ ဘူရိပညော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ပထဝီ၊ ကို။ ဘူရီ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ပထဝိသမာယ၊ မြေကြီးနှင့် တူသော။ ဝိတ္ထတာယ၊ ပြန့်သော။ တာယ ပညာယ၊ နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၁၃၃] ဘူရိပညော၊ မည်၏”။
ဥပမာအနက်အားဖြင့် ပြပြီး၍ မုချအနက်အားဖြင့် ပြအံ့သောငှာ ‘အပိ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို တက်သတည်း။
အပိ စ၊ တစ်နည်းကား။ ဘူရီတိ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ ပညာယေဝ၊ ၏သာလျှင်။ အဓိဝစနံ၊ တည်း။
ယင်းသို့ ပညာ၏ အဓိဝစနဖြစ်သော် အဘယ်ဝစနတ္ထကြောင့် ဘူရီမည်သနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ဘူတေ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဘူတေ၊ ဟုတ်မှန်သော။ အတ္ထေ၊ အနက်၌။ ရမတိ၊ မွေ့လျော်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘူရီ၊ မည်၏။
ကိလေသေ၊ တို့ကို။ မေဓတိ ဟိံသတိ၊ နှိပ်စက်ဖျက်ဆီးတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မေဓာ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ခိပ္ပမေဝ၊ လျှင်။ ဂဟဏဓာရဏဋ္ဌေန၊ ယူခြင်း ဆောင်ခြင်း သဘောအားဖြင့်။ မေဓာ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်၌ မေဓာတ် ဓာဓာတ်နှစ်ပါးကြံသည်။ ထိုတွင် မေဓာတ်ကား အာဒါနအနက်၌။ ဓာဓာတ်ကား ဓာရဏအနက်၌ ဖြစ်၏။ မေဓာတ်ကို ရည်၍ ဂဟဏ၊ ဓာဓာတ်ကို ရည်၍ ဓာရဏဋ္ဌေနဟု ဆိုသည်။ ဝိဂြိုဟ်စစ်ကား သုခုမမ္ပိ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ခိပ္ပမေဝ မေတိ အာဒဒါတိ စ ဓာရေတိ စာတိ မေဓာဟု ပြု။ သဒ္ဒနီတိ ဧကက္ခရ ကောသဋီကာအလို။
ယဿ သတ္တဿ၊ အား။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တံ သတ္တံ၊ ကို။ ဟိတပဋိပတ္တိယံ၊ အစီးအပွားရှိသော အကျင့်၌။ ပရိဏေတိ၊ ညွတ်စေတတ်၏။ ဝါ၊ ကား။ သမ္ပယုတ္တံ၊ သမ္ပယုတ်တရားကို။ ယာထာဝလက္ခဏပဋိဝေဓေ၊ မဖောက်မပြန်သော လက္ခဏာကို ထိုးထွင်းခြင်း၌။ (ပေ ၃၂၂) ပရိဏေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိဏာယိကာ၊ မည်၏။ အနိစ္စာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဝိပဿတိ၊ အထူးထူးသော အပြားအားဖြင့် ရှုတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိပဿနာ၊ မည်၏။ သမ္မာ၊ စွာ။ ပကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အနိစ္စာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္ပဇညံ၊ မည်၏။ ဥပ္ပထပဋိပန္နေ၊ ခရီးမဟုတ်သည်၌ ပြေးသွားကုန်သော။ သိန္ဓဝေ၊ သိန္ဓောမြင်းတို့ကို။ ဝီထိအာရောပနတ္ထံ၊ ခရီးသို့ တင်ခြင်းငှာ။ ပတောဒေါ၊ လှံတံသည်။ ဝိဇ္ဈတိ ဝိယ၊ ထိုးသကဲ့သို့။ ဥပ္ပထေ၊ ခရီးမဟုတ်သည်၌။ ဓာဝနကူဋစိတ္တံ၊ ပြေးသွားသော စဉ်းလဲသော စိတ်ကို။ ဝီထိအာရောပနတ္ထံ၊ ငှာ။ ဝိဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပတောဒေါ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပတောဒေါ၊ မည်၏။ ဒဿနလက္ခဏေ၊ မြင်ခြင်းလက္ခဏာ၌။ ဣန္ဒဋ္ဌံ၊ အစိုးရသည်၏ အဖြစ်ကို။ ကာရေတိ၊ ပြုစေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣန္ဒြိယံ၊ မည်၏။ ပညာသင်္ခါတံ၊ သော။ ဣန္ဒြိယံ၊ ဣန္ဒြေ။ ပညိန္ဒြိယံ၊ ပညာဟု ဆိုအပ်သော ဣန္ဒြေ။ အဝိဇ္ဇာယ၊ အဝိဇ္ဇာကြောင့်။ န ကမ္ပတိ၊ မတုန်လှုပ်တတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာဗလံ၊ မည်၏။ ကိလေသစ္ဆေဒနဋ္ဌေန၊ ကိလေသာကို ဖြတ်တတ်သော သဘောအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ပညာဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ သတ္ထံ၊ လက်နက်တည်း။ ပညာသတ္ထံ၊ ပညာသည်ပင် လက်နက်။ အစ္စုဂ္ဂတဋ္ဌေန၊ အလွန်တက်တတ်သော သဘောအားဖြင့်။ ပညာဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ပါသာဒေါ၊ ပြာသာဒ်တည်း။ ပညာပါသာဒေါ၊ ပြာသာဒ်။ အာလောကနဋ္ဌေန၊ ထွန်းလင်းသော သဘောအားဖြင့်။ ပညာဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ အာလောကော၊ အလင်းတည်း။ ပညာအာလောကော၊ ပညာသည်ပင် အလင်း။
ဩဘာသနဋ္ဌေန၊ အရောင်ဟူသော သဘောအားဖြင့်။ ပညာဝ၊ လျှင်။ ဩဘာသော၊ အရောင်တည်း။ ပညာဩဘာသော၊ ရောင်။ ပဇ္ဇောတနဋ္ဌေန၊ ထွန်းတောက်ပသော သဘောအားဖြင့်။ ပညာဝ၊ လျှင်။ ပဇ္ဇောတော၊ ထွန်းတောက်ပခြင်းတည်း။ ပညာပဇ္ဇောတော၊ ပညာသည်ပင် ထွန်းတောက်ပခြင်း။ ရတိကရဏဋ္ဌေန စ၊ မွေ့လျော်ခြင်းကို ပြုတတ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ရတိဒါယကဋ္ဌေန စ၊ မွေ့လျော်ခြင်းကို ပေးတတ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ရတိဇနကဋ္ဌေန စ၊ မွေ့လျော်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ စိတ္တီကတဋ္ဌေန စ၊ အရိုအသေပြုအပ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုလ္လဘပါတုဘာဝဋ္ဌေန စ၊ ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းကို ရခဲသော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အတုလဋ္ဌေန စ၊ အတုမရှိသော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနောမသတ္တပရိဘောဂဋ္ဌေန စ၊ မဟုတ်သော သတ္တဝါတို့၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာဝ၊ လျှင်။ ရတနံ၊ ရတနာတည်း။ ပညာရတနံ၊ ပညာသည်ပင် ရတနာ။ တေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ န မုယှန္တိ၊ မတွေဝေကုန်။ ဝါ၊ ကား။ သယံ၊ သည်။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ န မုယှတိ၊ မတွေဝေတတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အမောဟော၊ မည်၏။ ဓမ္မဝိစယပဒံ၊ သည်။ ဝုတ္တတ္ထမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ကသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဧတံ၊ ဤဓမ္မဝိစယဟူသော ပုဒ်ကို။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ဝုတ္တံ၊ နည်း။ (ပေ ၃၂၃) ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ အမောဟဿ၊ ၏။ မောဟပဋိပက္ခဘာဝဒီပနတ္ထံ၊ မောဟ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ။ ပုန၊ ဖန်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန၊ ထိုဓမ္မဝိစယဟူသော ပုဒ်ဖြင့်။ ဧတံ အတ္ထံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သော အနက်ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ယွာယံ ယော အယံ အမောဟော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော အမောဟော၊ သည်။ ကေဝလံ၊ စင်စစ်။ မောဟတော၊ မှ။ အညော၊ သော။ ဓမ္မော၊ သည်။ န၊ မဟုတ်။ မောဟဿ၊ ၏။ ပဋိပက္ခော၊ သော။ ဓမ္မဝိစယသင်္ခါတော၊ သော။ အမောဟောဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒီပေတိ၊ ၏။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ၊ ကား။ ယာထာဝနိယျာနိကကုသလဒိဋ္ဌိ၊ မဖောက်မပြန်သော ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ကုသိုလ်ဖြစ်သော ဒိဋ္ဌိအယူတည်း။ ဝါ၊ အမြင်တည်း။ ဓမ္မဝိစယသင်္ခါတော၊ သော။ ပသတ္ထော၊ ချီးမွမ်းအပ်သော။ ဝါ၊ ကား။ သုန္ဒရော၊ သော။ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ မည်၏။ မဂ္ဂင်္ဂန္တိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ အင်္ဂံ ကာရဏံ၊ အကြောင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂင်္ဂံ၊ မည်၏။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ အန္တောဂဓတ္တာ၊ အတွင်းဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မဂ္ဂပရိယာပန္နန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အသညာသမာပတ္တီတိ၊ ကား။ သညာဝိရာဂဘာဝနာဝသေန၊ သညာ၌ တပ်ခြင်း ကင်းသော ဘာဝနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တိတာ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ အသညဘဝူပပတ္တိနိဗ္ဗတ္တနသမာပတ္တိ၊ အသညီဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်သော သမာပတ်။
အဘယ်သို့ သညာ၌ တပ်ခြင်းကင်းသော ဘာဝနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်စေအပ်သနည်း။ ထိုသမာပတ်သည် အသညီဘဝ၌ အဘယ်သို့ ဖြစ်စေသနည်းဟု စောဒနာ ရှိရကား ‘အနုပ္ပန္နေ ဟိ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ ဗုဒ္ဓေ၊ သည်။ အနုပ္ပန္နေ၊ သော်။ ဧကစ္စေ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ တိတ္ထာယတနေ၊ တိတ္ထိတို့၏ နေရာ၌။ ဝါ၊ တိတ္ထိတို့၏ ကျောင်း၌။ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ ရဟန်းပြုကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဝါယောကသိဏေ၊ ၌။ ပရိကမ္မံ၊ ပရိကံကို။ ကတွာ၊ ၍။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ၍။ ဈာနာ၊ မှ။ ဝုဋ္ဌာယ၊ ထ၍။ သညာယ၊ ၌။ ဒေါသံ၊ အပြစ်ကို။ ပဿန္တိ၊ မြင်ကုန်၏။ ကိံ ပဿန္တိ၊ ကုန်သနည်း ဟူမူကား။ သညာယ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ ဟတ္ထစ္ဆေဒါဒိဒုက္ခဉ္စေဝ၊ လက်ပြတ်ခြင်း ခြေပြတ်ခြင်း အစရှိသော ဆင်းရဲသည်လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၁၃၄] သဗ္ဗဘယာနိ စ၊ အလုံးစုံသော ဘေးတို့သည်လည်းကောင်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ “ဣမာယ သညာယ၊ ဖြင့်။ အလံ၊ အကျိုးမရှိ။ သညာဘာဝေါ၊ သညာ၏ မရှိခြင်းသည်။ သန္တော၊ ငြိမ်းချမ်း၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ပဿန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သညာယ၊ ၌။ ဒေါသံ၊ ကို။ ပဿိတွာ၊ ၍။ သညာဝိရာဂဝသေန၊ သညာ၌ တပ်ခြင်းကင်းသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ စေ၍။ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ၊ မယုတ်သော ဈာန်ရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကာလံ ကတွာ၊ သေ၍။ အသညီသု၊ အသညသတ်ဘုံတို့၌။ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ နေသံ၊ ထိုအသညသတ်ဘုံ၌ ဖြစ်ကုန်သော သူတို့၏။ စိတ္တံ၊ သည်။ စုတိစိတ္တနိရောဓေနေဝ၊ စုတိစိတ်ချုပ်သဖြင့်သာလျှင်။ ဣဓ၊ ဤကာမဘုံ၌။ နိဝတ္တတိ၊ နစ်၏။ ရူပက္ခန္ဓမတ္တမေဝ၊ သာလျှင်။ တတ္ထ၊ ထိုအသညသတ်ဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။
တေ၊ ထိုအသညသတ်ဘုံ၌ ဖြစ်သောသူတို့သည်။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ (ပေ ၃၂၄) ဇိယာဝေဂုက္ခိတ္တော၊ ညှို့၏ အဟုန်ဖြင့် လွှတ်သော။ သရော၊ မြားသည်။ ယတ္တကော၊ အကြင်မျှလောက်သော။ ဇိယာဝေဂေါ၊ ညှို့အဟုန်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္တကမေဝ၊ ထိုမျှလောက်သာလျှင်။ အာကာသေ၊ ၌။ ဂစ္ဆတိ ယထာ၊ သွားသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဈာနဝေဂုက္ခိတ္တာ၊ ဈာန်၏ အဟုန်ဖြင့် ပစ်ချအပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ၍။ ယတ္တကော၊ သော။ ဈာနဝေဂေါ၊ ဈာန်၏ အဟုန်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတ္တကမေဝ ကာလံ၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံးသာလျှင်။ (ကမ္ဘာငါးရာကို ယူ)။ တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်၏။ ဈာနဝေဂေ၊ သည်။ ပရိက္ခီဏေ ပန၊ ယုတ်သော်ကား။ တတ္ထ၊ ထိုအသညသတ်ဘုံ၌။ ရူပက္ခန္ဓော၊ သည်။ အန္တရဓာယတိ၊ ကွယ်၏။ ဣဓ၊ ဤကာမဘုံ၌။ ပဋိသန္ဓိသညာ၊ ပဋိသန္ဓေသညာသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းကို။ ဝါ၊ ထိုစတုတ္ထဈာန်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “အသည။ လ။ သမာပတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝိဘူတသညာသမာပတ္တီတိ၊ ကား။ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိ၊ တည်း။
အဘယ့်ကြောင့် ဝိဘူတသညာဟု ဆိုရသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သော်။
တစ်နည်းကား။ ‘ဝိဘူတသညာ သမာပတ္တီတိ ပါကဋသညာသမာပတ္တိ’ စသည်ဖြင့် ဆိုပါလော့။ စောဒနာ ရှိရကား ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ်ကို။ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏဿ၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ပဌမာရုပ္ပသညာယပိ၊ ကိုလည်း။ ဝိဘာဝနတော၊ ထင်ရှားပြတတ်သောကြောင့်။ “ဝိဘူတသညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “ဝိဘူတရူပသညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌန္တိ၊ ကုန်၏။ (‘ဝိဘူတသညာတိ’ ဟုရှိ၏။ ‘ဝိဘူတရူပသမာပတ္တိ နာမ’ဟူသော နောက်စကားနှင့် မတန်ရကား။ ဆင်ခြင်အပ်၏)။ တေသံ၊ တို့၏။ မတေန၊ အားဖြင့်။ ဝိဘူတရူပသမာပတ္တိ နာမ၊ မည်သည်။ သေသာရုပ္ပသမာပတ္တိယော၊ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ်မှ ကြွင်းသော အရူပသမာပတ်တို့တည်း။ (နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ်ကို အသီးယူပြီး ဖြစ်သောကြောင့် ဆိုသည်)။ သေသာ၊ ကုန်သော။ သမာပတ္တိယော၊ တို့သည်။ သုဝိညေယျာဝ၊ ကုန်သလျှင်ကတည်း။
နေဝသေက္ခနာသေက္ခော ဈာယတီတိ၊ ကား။ ဈာနလာဘီ၊ ဈာန်ရသော။ ပုထုဇ္ဇနော၊ တည်း။ အာဇာနိယော ဈာယီတိ၊ ကား။ အရဟာ၊ ရဟန္တာတည်း။ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ အရိယပုဂ္ဂလာ၊ တို့တည်း။ အဿခလုင်္ကော ဈာယီတိ၊ ကား။ ခလုင်္ကဿသဒိသော၊ မြင်းကြမ်းနှင့် တူသော။ ဈာယီ၊ ဈာန်ဝင်စားသော သူတည်း။
မြင်းကြမ်းနှင့် အသို့ တူသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘တထာ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ခလုင်္ကော၊ ကြမ်းသော။ အေဿာ၊ မြင်းသည်။ ဒမထံ၊ ဆုံးမခြင်းသို့။ န ဥပေတိ၊ မရောက်။ ဣတော စိတော စ၊ ထိုမှ ဤမှလည်း။ ယထာရုစိ၊ အလိုရှိတိုင်း။ ဓာဝတိ ယထာ၊ ပြေးသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ယော ပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ အဘိညာလာဘီ၊ အဘိညာည်ကို ရ၏။ သော ပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ အဘိညာ၊ အဘိညာဉ်တို့ကို။ အဿာဒေတွာ၊ သာယာ၍။ “ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှဖြင့်။ အလံ၊ တန်သင့်ပြီ။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှဖြင့်။ ကတံ နိဋ္ဌိတံ၊ ကိစ္စ ပြီးပြီ”။ ဣတိ၊ သို့။ ဥတ္တရိဒမထာယ၊ အထက်ဖြစ်သော အရိယမဂ်ဟူေ (ပေ ၃၂၅) သောဆုံးမခြင်းအကျိုးငှာ။ အပရိသက္ကန္တော၊ လုံ့လမပြုသည်ဖြစ်၍။ အဘိညာစိတ္တဝသေန၊ ဖြင့်။ ဣတော စိတော စ၊ လည်း။ ဓာဝတိ၊ ၏။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ ဝါ၊ လည်၏။ သော ပုထုဇ္ဇနော၊ ကို။ “အဿခလုင်္ကော၊ မြင်းကြမ်းနှင့် တူသော။ ဈာယီတိ၊ ဈာန်ဝင်စားသော သူဟူ၍”။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဒိဋ္ဌုတ္တရော ဈာယီတိ၊ ကား။ ဈာနလာဘီ၊ ဈာန်ရသော။ ဒိဋ္ဌိဂတိကော၊ မိစ္ဆာအယူရှိသော သူတည်း။ ပညုတ္တရော ဈာယီတိ၊ ကား။ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန၊ လက္ခဏာကို ကပ်၍ ရှုတတ်သော ဈာန်ဖြင့်။ ဈာယီ၊ ဈာန်ဝင်စားသော သူတည်း။ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗော ဧဝ၊ သော။ ပညာဓိကော၊ လွန်သောပညာရှိသော။ ဈာယီ၊ တည်း။
သရဏော သမာဓီတိ၊ ကား။ အကုသလစိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗောပိ၊ သော။ သာသဝေါ၊ အာသဝေါ၏ အာရုံဖြစ်သော။ သမာဓိ၊ တည်း။ အရဏော သမာဓီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗော၊ သော။ ကုသလာဗျာကတော၊ သော။ သမာဓိ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ လောကုတ္တရော ဧဝ၊ သာဖြစ်သော။ သမာဓိ၊ တည်း။ သဝေရော သမာဓီတိ၊ ကား။ ပဋိဃစိတ္တေသု၊ တို့၌။ ဧကဂ္ဂတာ၊ တည်း။ အဝေရော သမာဓီတိ၊ ကား။ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ၊ တည်း။ အနန္တရဒုကေပိ၊ အခြားမဲ့ဖြစ်သော ဒုက်၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ သာမိသော သမာဓီတိ၊ ကား။ လောကိယသမာဓိ၊ တည်း။ ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုလောကီသမာဓိသည်။ အနတိက္ကန္တဝဋ္ဋာမိသလောကာမိသတာယ၊ မလွန်မြောက်သော ဝဋ္ဋာမိသ လောကာမိသ ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သာမိသော၊ အာမိသနှင့်တကွ ဖြစ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော ရာဂ၊ ထိုရာဂ၏ အာရုံသည် လောကာမိသ မည်၏။ တစ်နည်းကား လောကဓံတရားတို့သည် လောကာမိသ မည်၏။ ဝဋ်ကို သာယာခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်သော ရာဂ၊ ထိုရာဂ၏ အာရုံသည် နိရာမိသ မည်၏။ ထိုကြောင့် ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်းအဖွင့် မူလဋီကာ၌ ‘သဿတော အတ္တာ စ လောကောစာတိ အာဒိနာ လောကဂ္ဂဟဏဝသေန ပဝတ္တော သဿတုစ္ဆေဒသဟဂတော ရာဂေါ တဒါရမ္မဏဉ္စ လောကာမိသံ၊ လောကဓမ္မော ဝါ။ ဝဋ္ဋဿာဒဝသေန ဥပ္ပန္နော သံသာရဋ္ဌာနိကော ရာဂေါ တဒါရမ္မဏဉ္စ ဝဋ္ဋာမိသံ’ဟု မိန့်သတည်း။
နိရာမိသော သမာဓီတိ၊ ကား။ လောကုတ္တရော၊ သော။ သမာဓိ၊ တည်း။ သသင်္ခါရော သမာဓီတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာပဋိပဒေါ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သော အကျင့်ရှိသော။ ဒန္ဓာဘိညော စ၊ နုန့်သော အဘိညာသမာဓိလည်းကောင်း။ သုခါပဋိပဒေါ၊ လွယ်သော အကျင့်ရှိသော။ ဒန္ဓာဘိညော စ၊ လည်းကောင်း။ ဟိ၊ စွ။ သော သမာဓိ၊ ကို။ သသင်္ခါရေန၊ တိုက်တွန်းခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော။ သပ္ပယောဂေန၊ လုံ့လနှင့် တကွဖြစ်သော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ပစ္စနီကဓမ္မေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက် တရားတို့ကို။ [ကျမ်း ၁၃၅] ကိစ္ဆေန၊ ငြိုငြင်သဖြင့်။ ကသိရေန၊ ပင်ပန်းသဖြင့်။ နိဂ္ဂဟေတွာ၊ နှိပ်၍။ အဓိဂန္တဗ္ဗော၊ ရအပ်၏။ ဣတရော၊ ဒုက္ခာပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညသမာဓိ သုခါပဋိပဒါ ခိပ္ပာ ဘိညသမာဓိသည်။ အသင်္ခါရော သမာဓိ၊ မည်၏။ ဧကံသဘာဝိတော သမာဓီတိ၊ ကား။ သုက္ခဝိပဿကဿ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၏။ သမာဓိ၊ တည်း။ ဥဘယံသဘာဝိတော သမာဓီတိ၊ ကား။ သမထယာနိကဿ၊ ကပုဂ္ဂိုလ်၏။ သမာဓိ၊ တည်း။ (ပေ ၃၂၆) ဥဘယတော ဘာဝိတဘာဝနော သမာဓီတိ၊ ကား။ ကာယသက္ခိနော စ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၏လည်းကောင်း။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဿ စ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၏လည်းကောင်း။ သမာဓိ၊ တည်း။ ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုကာယသက္ခီပုဂ္ဂိုလ် ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဥဘယတော ဘာဂေဟိ၊ ရူပကာယ နာမကာယဟု ဆိုအပ်သော နှစ်ပါးသော အဖို့တို့ဖြင့်။ ဥဘယတော၊ နှစ်ပါးသော ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘာဝိတဘာဝနော၊ ပွားစေအပ်သော ဘာဝနာရှိ၏။
အာဂါဠှပဋိပဒါတိ၊ ကား။ ကာမာနံ၊ တို့သို့။ ဩရောဟနပဋိပတ္တိ၊ သက်သော အကျင့်တည်း။ ကာမသုခါနုယောဂေါ၊ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို ခံစားခြင်းနှင့် ယှဉ်သော အကျင့်တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ နိဇ္ဈာမပဋိပဒါတိ၊ ကား။ ကာမဿ၊ ကို။ နိဇ္ဈာပနဝသေန၊ လောင်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ ဖုတ်မြိုက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ခေဒနဝသေန၊ ပင်ပန်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပဋိပတ္တိ၊ တည်း။ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ၊ ကိုယ်ပင်ပန်းခြင်းနှင့် ယှဉ်သော အကျင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အက္ခမာ ပဋိပဒါတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ပဓာနကရဏကာလေ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းခြင်းကို ပြုသော ကာလ၌။ သီတာဒီနိ၊ အချမ်း အစရှိသည်တို့ကို။ အသဟန္တဿ၊ သည်းမခံသော သူ၏။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ တာနိ၊ ထိုအချမ်း အစရှိသည်တို့ကို။ နက္ခမတိ၊ သည်းမခံတတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အက္ခမာ၊ မည်၏။ သဟန္တဿ၊ သည်းခံသော သူ၏။ ပဋိပဒါ ပန၊ သည်ကား။ တာနိ၊ ထိုအချမ်း အစရှိသည်တို့ကို။ ခမတိ၊ သည်းခံတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ခမာ၊ မည်၏။ “ဥပ္ပန္နံ၊ သော။ ကာမဝိတက္ကံ၊ ကို။ နာဓိဝါသေတိ၊ သည်းမခံ”။ ဝါ၊ မသာယာ။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ နယေန၊ ဖြင့်။ မိစ္ဆာဝိတက္ကေ၊ မိစ္ဆာဝိတက်တို့ကို။ သမေတိ၊ ငြိမ်းစေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမာ၊ မည်၏။ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ၊ မနိန္ဒြေလျှင် ခြောက်ခုမြောက် ရှိကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဒမေတိ၊ ဆုံးမတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒမာ ပဋိပဒါ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ ဒမာ၊ မည်၏။ ပဋိပဒါ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။
ဧဝန္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ယော ဓမ္မောတိ၊ ကား။ ယော ကောစိ၊ အမှတ် မရှိသော။ ဇာတိအာဒိဓမ္မော၊ သည်။ ယဿ ဓမ္မဿာတိ၊ ကား။ တတော၊ ထိုဇာတိ အစရှိသော တရားမှ။ အညဿ၊ သော။ ဇရာဒိဓမ္မဿ၊ နှင့်။ သမာနဘာဝေါတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာဒိဘာဝေန၊ ဒုက္ခ အစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သမာနဘာဝေါ၊ တူသော သဘောရှိ၏။ ဧကတ္တတာယာတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာဒိဘာဝါနံ၊ ဒုက္ခ အစရှိသော အဖြစ်တို့၏။ ဧကီဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သမာနတာယ၊ တူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကီ ဘဝတီတိ၊ ကား။ အနေကောပိ၊ များသော်လည်း။ “ဒုက္ခ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကသဒ္ဒါဘိဓေယျတာယ၊ တူသော သဒ္ဒါသည် ဟောအပ်သော အနက်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကီ ဘဝတိ၊ တူသည်ဖြစ်၍ ဖြစ်၏။ ဝါ၊ တစ်ခုတည်းဖြစ်၍ ဖြစ်၏။ ဧတေန၊ ဤဧဝံ ယော ဓမ္မော အစရှိသော ပါဌ် (ပေ ၃၂၇) ဖြင့်။ ဧတတ္တတာယ၊ တူသည်၏ အဖြစ်၏။ လက္ခဏံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ယေန ယေန ဝါ ပန ဝိလက္ခဏောတိ၊ ကား။ ယော ဓမ္မော၊ သည်။ ယဿ ဓမ္မဿ၊ နှင့်။ ယေန ယေန ဘာဝေန၊ အကြင် အကြင်သို့သော သဘောအားဖြင့်။ ဝိသဒိသော၊ မတူ။ တေန တေန ဝေမတ္တံ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ တေန တေန ဘာဝေန၊ ထိုထိုသို့သော သဘောအားဖြင့်။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ တဿ ဓမ္မဿ၊ နှင့်။ ဝါ၊ မှ။ ဝေမတ္တတံ ဝိသဒိသတ္တံ၊ မတူသည်၏ အဖြစ်သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဒုက္ခဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သမာနောပိ၊ တူသော်လည်း။ ဇာတိအာဒိကော၊ ဇာတိ အစရှိသော တရားရှိသည်။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိအာဒိဘာဝေန၊ ဖြစ်ခြင်း အစရှိသော အဖြစ်ဖြင့်။ ဇရာဒိကဿ၊ ဇရာအစရှိသော တရားနှင့်။ ဝါ၊ မှ။ ဝိသိဋ္ဌတံ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣမိနာ၊ ဤယေန ယေန ဝါ ပန အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ဝေမတ္တတာယ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်၏။ လက္ခဏံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ တာဝ၊ စွာ။ ဧကတ္တဝေမတ္တတာ၊ ထိုတူသည်၏ အဖြစ် ထူးသည်၏ အဖြစ်တို့ကို။ ဝိသယေ၊ ၌။ နိယောဇေတွာ၊ ယှဉ်၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သုတ္တေ ဝါ ဝေယျာကရဏေ ဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပုစ္ဆိတံဟူသော စကားကို အဓိဋ္ဌာနဟာရ၏ ပုစ္ဆာအရာ ရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့် ဆိုအပ်၏ဟု အယူရှိလေရကား ‘တတ္ထ ပုစ္ဆိတန္တိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပုစ္ဆိတန္တိ အာဒိဝစနံ၊ ကို။ ပုစ္ဆာဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒေသိတသုတ္တဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနဟာရဿ၊ ၏။ ပုစ္ဆာဝိသယတာယ ပန၊ ပုစ္ဆာလျှင် အရာရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်ကား။ န ဝုတ္တံ၊ အပ်။ သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၅၊ ပရိက္ခာရဟာရဝိဘင်း အဖွင့်
[ကျမ်း ၁၃၆] စာပိုဒ် ၄၉။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ ပရိက္ခာရဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ ယော၊ လ။ ပရိက္ခာရောတိ၊ ဟူ၍။ သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ပရိက္ခာရလက္ခဏံ၊ ကို။ ဝတွာ၊ ၍။ တံ၊ ထိုပရိက္ခာရလက္ခဏာကို။ ဝိဘာဂေန၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကိံ လက္ခဏော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဋိ၊ စွဲ၍။ ကာရဏဘာဝံ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်သို့။ ဟိနောတိ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟေတု၊ မည်၏။ ပဋိစ္စ၊ စွဲ၍။ ဧတသ္မာ၊ ထိုအကြောင်းမှ။ ဖလံ၊ သည်။ ဧတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပစ္စယော၊ မည်၏။
ဟေတုသဒ္ဒါ ပစ္စယသဒ္ဒါတို့သည် အကြောင်းဟောချည်းဖြစ်လျက် အသို့မူ၍ ‘ကိံ လက္ခဏော’စသည်ကို ဆိုသနည်း ဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘ကိဉ္စာပိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟေတုပစ္စယသဒ္ဒေဟိ၊ ဟေတုသဒ္ဒါ ပစ္စယသဒ္ဒါတို့သည်။ ကာရဏမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ကိဉ္စာပိ ဝုစ္စတိ၊ အကယ်၍ကား ဟောအပ်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့၌။ ဝိသေသံ၊ ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အသာဓာရဏလက္ခဏော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဘာဝေါ ဟေတူတိ၊ ကား။ သမာနဘာဝေါ၊ တူသည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ တူသော သဘောရှိသော။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့သည်။ ဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်းတည်း။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ (ပေ ၃၂၈) အသီးသာ မျိုးစေ့နှင့် တူရကား ‘ဗီဇံ ဖလဿ ဘာဝေါ’သာ ဆိုသင့်၏။ ‘အင်္ကုရဿ ဘာဝေါ’ဟု မဆိုသင့်တကားဟု အာဘောဂပြု၍ ‘နနု စ’ အစရှိသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
ဗီဇံ၊ သည်။ အင်္ကုရာဒိသဒိသံ၊ အညွန့်စသည်နှင့် တူသည်။ (အင်္ကုရာ သဒိသာဟူ၍လည်း ရှိ၏။ န ဟောတိနှင့် မတန်ရကား ဒီဃနှင့် မရှိသင့်။ ဆင်ခြင်)။ န ဟောတိ နနု စ၊ မဖြစ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်သည်ကား။ နော၊ ဟုတ်။ ဟောတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဟိ ကသ္မာ၊ ကား။ အညတော၊ မျိုးစေ့မှ တစ်ပါးေသော အကြောင်းကြောင့်။ တာဒိသဿ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော အညွန့်၏။ အနုပ္ပဇ္ဇနတော၊ မဖြစ်သော ကြောင့်တည်း။
“ယထာ ဝါ ပနာ”တိ အာဒိနာပိ၊ ယထာ ဝါ ပန အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်လည်း။ ဥဒါဟရဏန္တရဒဿနေန၊ ဥဒါဟရုဏ်တစ်ပါးကို ပြသဖြင့်။ ဟေတုပစ္စယာနံ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့၏။ ဝိသေသမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒုဒ္ဓန္တိ၊ ကား။ ခီရံ၊ နို့ရည်တည်း။ ဒဓိ ဘဝတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဧကတ္တနယေန ဝါ၊ ဧကတ္တနည်းဖြင့်လည်းကောင်း။ အဘေဒေါပစာရေန ဝါ၊ အဘေဒဘေဒူပစာရအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ မပြားသည်ကို ပြားသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သော အားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အညထာ၊ ဧကတ္တနည်း အဘေဒဘေဒူပစာရမှ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်။ န ဝုတ္တံ၊ အပ်။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ဧကတ္တနည်းမှ တစ်ပါး နာနတ္တ အစရှိသောနည်း။ အဘေဒမှ တစ်ပါး ဘေဒဖြစ်သော တရားလည်း ရှိသည် မဟုတ်တုံလော။ နို့ရည်နှင့် နို့ဓမ်းလည်း နာနတ္တဘေဒဖြစ်ခဲ့သော် ‘န အညထာ ဝုတ္တံ’ဟု ဆိုသော စကားသည် အသို့သင့်အံ့နည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘န ဟိ ခီရံ ဒဓိ ဟောတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ခီရံ၊ သည်။ ဒဓိ၊ နို့ဓမ်းသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “န စတ္ထိ။ လ။ ဒဓိဿ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဃဋေ၊ အိုး၌။ ဒုဒ္ဓံ၊ နို့ရည်ကို။ ပက္ခိတ္တံ၊ ထည့်သည်ရှိသော်။ ဒဓိ၊ နို့ဓမ်းသည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအိုး၌။ ကာလန္တရေ၊ ကာလတစ်ပါး၌။ ပစ္စယန္တရသမာယောဂေန၊ အကြောင်းတစ်ပါးနှင့် ယှဉ်သည်ရှိသော်။ ဒဓိ၊ သည်။ ဇာယတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဒ္ဓဿ စ၊ နို့ရည်၏လည်းကောင်း။ ဒဓိဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ဧကကာလသမဝဓာနံ၊ တစ်ကာလတည်း၌ အတူတကွတည်ခြင်းသည်။ န စ အတ္ထိ၊ မရှိ။ ကသ္မာ၊ ကား။ ရသခီရဝိပါကာဒီဟိ၊ အရည်အခဲကျက်ခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ဘိန္နသဘာဝတ္တာ၊ ပြားသောသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဧဝမေဝန္တိ၊ ကား။ ဟေတုဘူတဿ၊ ဟေတုအကြောင်း ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ခီရဿ၊ ၏။ ဖလဘူတေန၊ သော။ ဒဓိနာ၊ နှင့်။ ဧကကာလသမဝဓာနံ၊ တစ်ကာလတည်း၌ အတူတကွ တည်ခြင်းသည်။ န ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အညဿာပိ၊ တစ်ပါးလည်းဖြစ်သော။ ဟေတုဿ၊ ဟေတု အကြောင်း၏။ ဖလေန၊ နှင့်။ ဧကကာလသမဝဓာနံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ တထာ၊ တူ။ ပစ္စယဿ၊ ပစ္စယအကြောင်း၏။ ဖလေန၊ နှင့်။ ဧကကာလသမဝဓာနံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်။
ဟေတုအကြောင်း၏ အကျိုးနှင့် တစ်ကာလတည်း တည်သကဲ့သို့ ပစ္စယအကြောင်း (ပေ ၃၂၉) ၏လည်း အကျိုးနှင့် တစ်ကာလတည်း တည်ကောင်းပါ၏တကား စောဒနာရှိရကား ‘န ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပစ္စယော၊ ပစ္စယအကြောင်းသည်။ ဧကန္တေန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ ဖလေန၊ နှင့်။ ဘိန္နကာလော ဧဝ၊ ပြားသော ကာလရှိသည်သာလျှင်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပစ္စယဿ၊ ၏။ ဖလေန၊ နှင့်။ ဧကကာလသမဝဓာနံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ကား။ န၊ မဟုတ်။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဧဝမ္ပိ၊ လည်း။ ဟေတုပစ္စယာနံ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့၏။ ဝိသေသော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အကျိုးနှင့်ကာလ ပြားသောအကြောင်းသည် ဟေတု၊ အကျိုးနှင့်ကာလ မပြားသော အကြောင်းသည် ပစ္စယ မည်၏ ဟူလိုသော်။
ဧဝံ၊ သို့။ ဗာဟိရံ၊ သော။ ဟေတုပစ္စယဝိဘာဂံ၊ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အဇ္ဈတ္တိကံ၊ သော။ ဟေတုပစ္စယဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အယဉှိ သံသာရော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာယ ဟေတူ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တေ၊ သော်။ ဧကသ္မိံ စိတ္တုပ္ပါဒေ၊ တစ်ခုသော စိတ္တုပ္ပါဒ်၌။ အနေကာ၊ ကုန်သော။ အဝိဇ္ဇာ၊ တို့သည်။ ဝိဇ္ဇန္တိ ကိံ၊ ရှိကုန်သလော။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “ပုရိမိကာ၊ လ။ ဟေတူ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တေန၊ ထိုပါဌ်ဖြင့်။ ဧကသ္မိံ ကာလေ၊ တစ်ပြိုင်နက်သော ကာလ၌။ ဟေတုဖလာနံ၊ အကြောင်းအကျိုးတို့၏။ သမဝဓာနံ၊ အတူတကွ တည်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတမေဝတ္ထံ၊ ကိုသာလျှင်။ သမတ္ထေတိ၊ ပြီးစေ၏။ တတ္ထ “ပုရိမိကာ အဝိဇ္ဇာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဟေတုဖလဘူတာနံ၊ အကြောင်းအကျိုးဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ အဝိဇ္ဇာနံ၊ တို့၏။ ဝိဘာဂံ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ “ဗီဇင်္ကုရော ဝိယာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သော အနက်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ကိံ ဒေဿတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ဗီဇံ၊ သည်။ အင်္ကုရဿ၊ ၏။ ဟေတု ဟောန္တံ၊ အကြောင်းဖြစ်သည်ရှိသော်။ သမနန္တရဟေတုတာယ၊ အခြားမရှိသော အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဟေတု၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ပန၊ တစ်ပါး။ ဗီဇတော၊ ကြောင့်။ ဝါ၊ မှ။ ယံ ဖလံ၊ အကြင်အသီးသည်။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ တဿ ဖလဿ၊ ထိုအသီး၏။ ဗီဇံ၊ သည်။ ပရမ္ပရဟေတုတာယ၊ အဆင့်ဆင့်သော အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဟေတု၊ သည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အဝိဇ္ဇာယပိ၊ ၏လည်း။ ဟေတုဘာဝေ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်၌။ (ဟေတုဘာဝေနဟူ၍လည်းရှိ၏။ နကား လွန်သည်။ မသင့်)။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား အဝိဇ္ဇာသည် အနန္တရဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာအား အနန္တရ သမနန္တရ အနန္တရူပနိဿယ အာသေဝန နတ္ထိ ဝိဂတပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ အနန္တရ မဟုတ်သော သဟဇာတ် အဝိဇ္ဇာအား ဟေတု သဟဇာတ အညမည နိဿယ သမ္ပယုတ္တ အတ္ထိ အဝိဂတပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ အနန္တရလည်း မဟုတ် သဟဇာတ်လည်း မဟုတ်သော အဝိဇ္ဇာအား ဥပနိဿယပစ္စည်းဖြင့်သာ ကျေးဇူးပြု၏ ဟူလိုသော်။
[ကျမ်း ၁၃၇] ပုန၊ ဖန်။ “ယထာ ဝါ ပနာ”တိ အာဒိနာပိ၊ ယထာ ဝါ ပန အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်လည်း။ ဟေတုပစ္စယဝိဘာဂမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ထာလကန္တိ၊ ကား။ (ပေ ၃၃၀) ဒီပကပလ္လိကာ၊ ဆီမီးခွက်ကို။ အနဂ္ဂိကန္တိ၊ ကား။ အဂ္ဂိံ၊ မီးကို။ ဝိနာ၊ ၍။ ဒီပေတုန္တိ၊ ကား။ ဇာလေတုံ၊ ညှိအံ့သောငှာ။ ဣတိ သဘာဝေါ ဟေတူတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဒီပုဇ္ဇာလနာဒီသု၊ ဆီမီးညှိခြင်း အစရှိသည်တို့၌။ အဂ္ဂိအာဒိ၊ မီး အစရှိသော။ ပဒီပသဒိသံ၊ ဆီမီးနှင့် တူသော။ သဘာဝေါ၊ တူသည်၏ အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ တူသော သဘောရှိသည်။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်း မည်၏။ ပရဘာဝေါ ပစ္စယောတိ၊ ကား။ တတ္ထ၊ ထိုမီးညှိခြင်း အစရှိသည်တို့၌။ ကပလ္လိကာဝဋ္ဋိတေလာဒိသဒိသော၊ ဆီမီးခွက် ဆီမီးစာ အစရှိသည်နှင့်တူသော။ အဂ္ဂိတော၊ မှ။ အညော သဘာဝေါ၊ တစ်ပါးသော သဘောတရားသည်။ ပစ္စယော၊ မည်၏။ အဇ္ဈတ္တိကောတိ၊ ကား။ နိယကဇ္ဈတ္တိကော၊ မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်သော။ နိယကဇ္ဈတ္တေ၊ မိမိသန္တာန်၌။ ဘဝေါ၊ ဖြစ်သော အကြောင်းတည်း။ ဗာဟိရောတိ၊ ကား။ တတော၊ ထိုမိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်သော တရားမှ။ ဝါ၊ မိမိသန္တာန်မှ။ ဗဟိဘူတော၊ အပ၌ ဖြစ်သော အကြောင်းတည်း။ ဇနကောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗတ္တကော၊ ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းတည်း။ ပရိဂ္ဂါဟကောတိ၊ ကား။ ဥပတ္ထမ္ဘကော၊ ထောက်ပံ့သော အကြောင်းတည်း။ အသာဓာရဏောတိ၊ ကား။ အာဝေဏိကော၊ အသီးသော အကြောင်းတည်း။ သာဓာရဏောတိ၊ ကား။ အညေသမ္ပိ၊ ကုန်သော။ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ၊ အကျိုးတရားတို့နှင့်။ သမာနော၊ တူသော အကြောင်းတည်း။
ပရိက္ခာရလက္ခဏာကိုလည်းကောင်း။ ဟေတုအကြောင်း ပစ္စယအကြောင်းတို့၏ ဝိဘာဂတို့ကိုလည်းကောင်း ပြပြီး မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် ‘အဝုပစ္ဆေဒတ္ထော’ စသည်ကို အဘယ်အကျိုးငှာ ဆိုသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဣဒါနိ တံ သဗ္ဗံ။ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
တံ သဗ္ဗံ၊ ၏အရ အဘယ်နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ကာရဏဿ။ လ။ သမ္ဗန္ဓော’ ပါဌ်ကို။
ကာရဏအဖြစ်ကို ပြခြင်းငှာဟု အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ ပရိက္ခာရအဖြစ်ကို ပြခြင်းငှာဟု ဆိုပါသလော စောဒနာရှိရကား ‘ယသ္မာ ကာရဏံ ပရိက္ခာရောတိ ဝုတ္တံ တသ္မာ’ ပါဌ်ကို။
ယင်းသို့ ကာရဏဏ္ဍိပရိက္ခာရဟူ၍ ဆိုအပ်ပါသော် ကာရဏအဖြစ်ကိုသာ ပြတ်စေသော အကျိုးသည် ပရိက္ခာရ မဟုတ်သောကြောင့် အကျိုးကို မပြတ်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ယသ္မာ ကာရဏဘာဝေါ စ ဖလာပေက္ခာယ တသ္မာ’ ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
(ယသ္မာ တသ္မာကို နှစ်ချက်မှာ ယှဉ်၍ ဆိုသည်)။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာရဏံ၊ ကို။ “ပရိက္ခာရော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကာရဏဘာဝေါ စ၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်သည်လည်း။ ဖလာပေက္ခာယ၊ အကျိုးကို ငဲ့သောအားဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာရဏဿ၊ ၏။ ယော ကာရဏဘာဝေါ၊ အကြင် အကြောင်း၏အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ယထာ စ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်လည်း။ သော ကာရဏဘာဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဉ္စ ဖလံ၊ အကြင် အကျိုးသည်လည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုအကျိုး၏။ ယော စ ဝိသေသော၊ သည်လည်းကောင်း။ ကာရဏဖလာနံ၊ အကြောင်းအကျိုးတို့၏။ ယော စ သမ္ဗန္ဓော၊ အကြင် စပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ (ပေ ၃၃၁) တံ သဗ္ဗံ၊ ထိုအလုံးစုံကို။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ထင်ရှားပြအံ့သောငှာ။ “အဝုပစ္ဆေဒတ္ထော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကာရဏဖလဘာဝေန၊ အကြောင်း အကျိုး၏အဖြစ်ဖြင့်။ သမ္ဗန္ဓတာ၊ စပ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ သန္တတိ၊ မည်၏။ စ၊ စောဒနာကိုဆိုအံ့။ တတ္ထ၊ ထိုအကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်သည်၏ အဖြစ်တို့တွင်။ သမ္ဗန္ဓော၊ အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် စပ်ခြင်းသည်။ ကော၊ အဘယ်နည်း။ ကာရဏဖလဘာဝေါ စ၊ အကြောင်းအကျိုး၏ အဖြစ်သည်လည်း။ ကော စ၊ အဘယ်နည်း။ (ကော စ တတ္ထ သမ္ဗန္ဓော ကာရဏဖလဘာဝေါ စ လည်း ရှိ၏)။ သော ဧဝ အဝုပစ္ဆေဒတ္ထော၊ ထိုမပြတ်သော အကြောင်းဟူသော အနက်ပင်တည်း။ တစ်နည်းကား။ သော ဧဝ အဝုပစ္ဆေဒတ္ထော၊ သည်သာလျှင်။ သမ္ဗန္ဓော စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ကာရဏဖလဘာဝေါ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဖလဘူတော၊ အကျိုးဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ယော ဓမ္မော၊ သည်။ အညဿ၊ တစ်ပါးသော တရား၏။ အကာရဏံ၊ အကြောင်းမဟုတ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ ဝုပစ္ဆိန္နော နာမ၊ ပြတ်သည်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုတစ်ပါးသော တရား၏ အကြောင်းမဖြစ်မူ၍ ချုပ်သော တရားသည်။ ယထာ ကထံ၊ အဘယ်နည်းဟူမူကား။ အရဟတော၊ ရဟန္တာ၏။ စုတိစိတ္တံ၊ တည်း။ ယော ပန ဓမ္မော၊ သည်ကား။ အတ္တနော၊ အား။ အနုရူပဿ၊ လျောက်ပတ်သော။ ဖလဿ၊ အကျိုး၏။ ဟေတု၊ အကြောင်းသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓဿ၊ အကြောင်းအကျိုးတို့၏ စပ်ခြင်း၏။ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ထင်ရှားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနုပစ္ဆိန္နော ဧဝ နာမ၊ မပြတ်သည် မည်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အဝုပစ္ဆေဒတ္ထော သန္တတိ အတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ကာရဏတော၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တံ၊ ဖြစ်သော တရားသည်။ ဖလံ နာမ၊ အကျိုးမည်၏။ အနိဗ္ဗတ္တံ၊ မဖြစ်သော တရားသည်။ န ဖလံ နာမ၊ အကျိုးမမည်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “နိဗ္ဗတ္တိ အတ္ထော ဖလတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ပုရိမဘဝေန၊ ရှေးဘဝနှင့်။ အနန္တရဘဝပဋိသန္ဓာနဝသေန၊ အခြားမရှိသော ဘဝကို စပ်သောအားဖြင့်။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဥပပတ္တိက္ခန္ဓာ၊ ဥပပတ္တိခန္ဓာတို့သည်။ ပုနဗ္ဘဝေါ၊ ဘဝသစ် မည်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပဋိသန္ဓိ အတ္ထော ပုနဗ္ဘဝတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တထာ၊ မြို့။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ပလိဗုန္ဓေန္တိ၊ နှိပ်စက်ကုန်၏။ ဝါ၊ တားမြစ်ကုန်၏။ သမ္မာ၊ စွာ။ ပဋိပဇ္ဇိတုံ၊ ကျင့်ခြင်းငှာ။ န ဒေန္တိ၊ ကုန်။ ယာဝ စ၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံးလည်း။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အသမုဂ္ဃာတိတာ၊ မဖြတ်အပ်ကုန်သေး။ တာဝ၊ လုံး။ အနုသေန္တိ နာမ၊ ကိန်းဝပ်သည် မည်ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ပလိဗောဓတ္ထော၊ လ။ အနုသယတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပရိညာဘိသမယဝသေန၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းတည်းဟူသော သိခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပရိညာတေ၊ ပိုင်းခြား၍ သိ (ပေ ၃၃၂) အပ်သည်ရှိသော်။ ကဒါစိ၊ တရံတခါမျှ။ တံ၊ ထိုဝိညာဉ်သည်။ နာမရူပင်္ကုရဿ၊ နာမရုပ်တည်းဟူသော အညွန့်၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ န ဟေဿတိ၊ မဖြစ်လတ်သေး။ ဣတိ၊ ကြောင့်။ “အပရိညာ။ လ။ ဗီဇတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယတ္ထ အဝုပစ္ဆေဒေါ တတ္ထ သန္တတီတိ၊ ကား။ ယတ္ထ ရူပါရူပပ္ပဝတ္တိယံ၊ အကြင်ရုပ်နာမ်တို့၏ ဖြစ်ရာ၌။ ယထာ ဝုတ္တော၊ သော။ အဝုပစ္ဆေဒေါ၊ အကြောင်း၏ မပြတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုရုပ်နာမ်တို့၏ ဖြစ်ရာ၌။ [ကျမ်း ၁၃၈] သန္တတိဝေါဟာရော၊ သန္တတိဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပစ္စယပရမ္ပရဒဿနံ၊ အကြောင်းအဆင့်ဆင့်ကို ပြတတ်သော။ ယတ္ထ၊ လ။ နိဗ္ဗတ္တီတိ အာဒိ၊ ဤသို့ အစရှိသော စကားသည်။ ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓဝိဘာဝနမေဝ၊ အကြောင်းအကျိုးတို့၏ စပ်ခြင်းကို ထင်ရှားပြသော စကားသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
“ယထာ ဝါ ပန စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ “သဘာဝေါ ဟေတူ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သန္နိဿယတာယာတိ၊ ကား။ ဥပနိဿယပစ္စယတာယ၊ ဥပနိဿယပစ္စည်း၏အဖြစ်ဖြင့်။
မနသိကာရသည် မနသိကာရစေတသိက်တည်းဟူသော အာရမ္မဏပဋိပါဒက မနသိကာရ၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းတည်းဟူသော ဝိဓိပဋိပါဒကမနသိကာရ၊ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းတည်းဟူသော ဇဝနပဋိပါဒကမနသိကာရဟူ၍ သုံးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုသုံးပါးတို့တွင် အဘယ်မနသိကာရနည်းဟု ယုံမှားဖွယ်ရှိ၍ ထိုယုံမှားကို နစ်စေခြင်းငှာ ‘မနသိကာရောတိ ကိရိယာမနောဓာတု’ဟု ဖွင့်သော်။
မနသိကာရောတိ၊ ကား။ ကိရိယာမနောဓာတု၊ ကိရိယာမနောဓာတ်တည်း။ (ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဟူလိုသော်)။
အဘယ့်ကြောင့် ထိုမနသိကာရသည် သဘာဝဟေတု မည်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘သာ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
(ဟိကား ဝါကျာရမ္ဘဥပနျာသတည်း။ ပက္ခန္တရလည်းဟူ)။ သာ၊ ထို ကိရိယာမနောဓာတ်သည်။ စက္ခုဝိညာဏဿ၊ ၏။ ဝိညာဏဘာဝေန၊ ဖြင့်။ သမာနဇာတိတာယ၊ တူသော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဘာဝေါ ဟေတု၊ တူသော သဘောရှိသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သင်္ခါရာ။ လ။ ဟေတူတိ၊ ကား။ ပုညာဒိအဘိသင်္ခါရာ၊ ပုညာဘိသင်္ခါရ အစရှိသော အဘိသင်္ခါရတို့သည်။ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ၊ ၏။ ပစ္စယော၊ ပစ္စယအကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပုညာဘိသင်္ခါရ အစရှိသည်တို့၌။ ယော သဘာဝေါ၊ အကြင်ပြုပြင်ခြင်း သဘောသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော သဘာဝေါ၊ ထိုပြုပြင်ခြင်းသဘောသည်။ ဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
အလုံးစုံသော သင်္ခါရကိုပင် လိုအပ်သလောဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ‘သင်္ခါရာတိ စေတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သင်္ခါရာတိ စ ဧတ္ထ၊ သင်္ခါရာဟူသော ဤပါဌ်၌။ သဗ္ဗော၊ သော။ လောကိယော၊ သော။ ကုသလာကုသလစိတ္တုပ္ပါဒေါ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သေသပဒေသုပိ၊ ဝိညာဏ အစရှိသော ကြွင်းသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိညာဉ်သည် နာမ်ရုပ်၏ ပစ္စယအကြောင်း မည်၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမအဓိဋ္ဌာန ဖြစ်သော သဘောသည် ဟေတုအကြောင်း မည်၏။ စသည် (ပေ ၃၃၃) ဖြင့် သိအပ်၏ ဟူလိုသော်။
ဧဝံ။ လ။ ပရိက္ခာရောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ယထာဝုတ္တပ္ပဘေဒေါ၊ အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားရှိသော။ (အသာဓာရဏလက္ခဏော ဟေတု စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သောအပြားကိုယူ)။ ယော ကောစိ၊ သော။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သဗ္ဗော၊ သော။ သော ပစ္စယော၊ သည်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလဿ၊ ကို။ ပရိက္ခရဏတော အဘိသင်္ခရဏတော၊ ပြုပြင်တတ်သောကြောင့်။ ပရိက္ခာရော၊ မည်၏။ တဿ၊ ထိုအကြောင်းကို။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ကထနံ၊ ဆိုခြင်းသည်။ ပရိက္ခာရော ဟာရော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ပရိက္ခာရဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ ပရိက္ခာရဟာရဝိဘင်း အဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၆၊ သမာရောပနဟာရဝိဘင်း အဖွင့်
စာပိုဒ် ၅၀။ တတ္ထ၊ လ။ ဟာရောတိ၊ သည်။ သမာရောပနဟာရဝိဘင်္ဂေါ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ၌။ ဧကသ္မိံ ပဒဋ္ဌာနေတိ၊ ကား။ ယသ္မိံ ကိသ္မိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ဧကသ္မိံ၊ သော။ ကာရဏဘူတေ၊ သော။ ဓမ္မေ၊ ကို။ သုတ္တေန၊ ဖြင့်။ ဂဟိတေ၊ သော်။ ယတ္တကာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ ဩတရန္တီတိ၊ ကား။ ယတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ အညေသံ၊ တစ်ပါးသော တရားတို့၏။ ကာရဏဘူတာနိ၊ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့သည်။ တသ္မိံ ဓမ္မေ၊ ထိုတစ်ခုသော ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်သော တရား၌။ သမောသရန္တိ၊ စုဝေးကုန်၏။ သဗ္ဗာနိ တာနိ သမရောပယိတဗ္ဗာနီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ တာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ၊ တို့ကို။ ပဒဋ္ဌာနဘူတာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ (ဤနှစ်ပုဒ်ကား ပဒဋ္ဌာနာနိ၏ အဖွင့်)။ သမ္မာ၊ စွာ။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ ဖြင့်။ အာနေတွာ၊ ၍။ ဒေသနာယ၊ သို့။ အာရောပေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဒေသနာရုဠှေ ဝိယ၊ ဒေသနာသို့ တင်သော ပဒဋ္ဌာန်တို့ကိုကဲ့သို့။ ကတွာ၊ ၍။ ကထေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အာဝဋ္ဋေ ဟာရေ၊ ၌။ (ဝုတ္တာသို့ ဆိုက်)။ “ဧကမှိ၊ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ အနေကေသံ၊ ကုန်သော။ ပဒဋ္ဌာနာနံ၊ တို့ကို။ ပရိယေသနာ၊ ရှာမှီးခြင်းကို။ ဝုတ္တာ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဓာပိ၊ ဤသမာရောပနဟာရ၌လည်း။ ဗဟူနံ၊ ကုန်သော။ ပဒဋ္ဌာနာနံ၊ တို့ကို။ သမာရောပနာ၊ ကောင်းစွာ တင်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ယထာ အာဝဋ္ဋေ ဟာရေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကေဝလံ၊ သက်။ ပဒဋ္ဌာနဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ သမာရောပနာ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ သည်။ န၊ မဟုတ်။ အထ ခေါ၊ ကား။ ဝေဝစနဘာဝနာပဟာနဝသေနပိ၊ ဝေဝုစ်ဘာဝနာပဟာန်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ သမာရောပနာ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “တတ္ထ၊ လ။ စတုဗ္ဗိဓာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ပဒဋ္ဌာန်ဝေဝုစ်တို့ကို ယူသဖြင့် ပုနရုတ္တိသာ ဖြစ်အံ့သည် တကားဟု နှလုံးပိုက်၍ ကသ္မာ ပနေတ္ထ စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
[ကျမ်း ၁၃၉] ကသ္မာ ပန၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤသမာရောပနဟာရ၌။ ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်သနည်း။ ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနဟာရေ ဧဝ၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရဝေဝစနဟာရ၌သာလျှင်။ အယံ ပန အတ္ထော၊ ကို။ ဝိဘာဝိတော နနု၊ ထင်ရှားပြအပ်ပြီ မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ ဤစောဒကဆိုသော စကားသည်။ သစ္စံ၊ မှန်၏။
မှန်ပါသော် မယူ။ နေကောင်း၏ တကားဟု တုံ့ပြန်ရာသောကြောင့် ‘ဣဓ ပန’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပန တထာပိ၊ လည်း။ ဣဓ၊ ဤသမာရောပနဟာရ၌။ ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနဂ္ဂဟဏံ၊ ပဒဋ္ဌာန် ဝေဝုစ်တို့ကို ယူခြင်းသည်။ ဘာဝနာပဟာနာနံ၊ (ပေ ၃၃၄) ဘာဝနာပဟာန်တို့၏။ အဓိဋ္ဌာနဝိသယဒဿနတ္ထဉ္စေဝ၊ တည်ခြင်း၏အရာကို ပြခြင်းအကျိုးငှာလည်းကောင်း။ ဝါ၊ အကျိုးရှိသည်လည်းကောင်း။ တေသံ၊ ထိုဘာဝနာပဟာန်တို့၏။ အဓိဝစနဝိဘာဂဒဿနတ္ထဉ္စ၊ အမည်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို ပြခြင်း အကျိုးငှာလည်းကောင်း။ ဝါ၊ အကျိုးရှိသည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပဒဋ္ဌာန်ကို ယူခြင်းသည် တည်ခြင်း၏ အရာကို ပြခြင်း အကျိုးရှိ၏။ ဝေဝုစ်ကို ယူခြင်းသည် အဓိဝစနဝိဘာဂကို ပြခြင်း အကျိုးရှိ၏။ ဤသို့ ယှဉ်၍ယူ။
ပဒဋ္ဌာန်ဝေဝုစ်ကို မယူသော်လည်း ဘာဝနာပဟာန်တို့၏ အဓိဋ္ဌာနဝိသယ အဓိဝစနဝိဘာဂကို ပြခြင်းကိစ္စ မပြီးကောင်းပါသလော စောဒနာရှိရကား ‘ဧဝံ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဧဝံ၊ ဤသို့ယူသည်ရှိသော်။ ဘာဝနာပဟာနာနိ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ သုဝိညေယျာနိ စ၊ သိလွယ်ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ပညာပေတုံ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေခြင်းငှာ။ သုကရာနိ စ၊ ပြုလွယ်ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ တိဝိဓံ၊ သော။ ဣဒံ သုစရိတံ၊ သည်။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ တို့၏။ သာသနဿ ဩဝါဒဿ၊ အဆုံးအမ၏။ ဝိသယာဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ ဝိသယဟုဆိုအပ်သော ဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ “ကာယိက”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ သုစရိတေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သီလာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ခန္ဓေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သမထဝိပဿနာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ တတိယစတုတ္ထဖလာနိ စ၊ တတိယဖိုလ် စတုတ္ထဖိုလ်တို့ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ယံ ပဉ္စကာမဂုဏာဒိကံ၊ အကြင်ငါးပါးသော ကာမဂုဏ် အစရှိသည်ကို။ တဏှာဒိနာ၊ တဏှာ အစရှိသည်သည်။ ဝနီယတိ၊ မှီဝဲဆည်းကပ်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ပဉ္စကာမဂုဏာဒိကံ၊ သည်။ ဝနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ တဏှာသည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ဆည်းကပ်အပ်သော ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်။ သံယောဇဉ်သည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ဆည်းကပ်အပ်သော ခြောက်ပါးသော အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတန၊ ပရိယုဋ္ဌာန်သည် အကျိုး၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆည်းကပ်အပ်သော အနုသယ ရစေ။
ဝါ၊ ကား။ (ဝါကို ဤ၌လည်း ယှဉ်ပါသည်)။ ယံ နိမိတ္တဂ္ဂါဟံ၊ အကြင် မိန်းမယောကျ်ားဟူ၍ နိမိတ်ကို ယူခြင်းသည်။ ဝနတိ၊ မှီဝဲဆည်းကပ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ နိမိတ္တဂ္ဂါဟံ၊ သည်။ ဝနံ၊ မည်၏။ (နိမိတ္တဂ္ဂါဟ ရစေ)။ ဝါ၊ ကား။ ယံ နိမိတ္တဂ္ဂါဟံ၊ သည်။ ဝနုတေ၊ တောင့်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ နိမိတ္တဂ္ဂါဟံ၊ သည်။ ဝနံ၊ မည်၏။ (၎င်း ရစေ)။ တတ္ထ၊ ထိုဝနတရား ဝနထတရားတို့တွင်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စ၊ တို့သည်လည်း။ ကာမတဏှာယ၊ ၏။ ကာရဏာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ နိမိတ္တဂ္ဂါဟော စ၊ နိမိတ်ကို ယူခြင်းသည်လည်း။ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟဿ၊ ကိလေသာကို ပြတတ်သော အခြင်းအရာကို ယူခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ၊ အဇ္ဈတ္တိက ဗာဟိရ ဖြစ်ကုန်သော။ အာယတနာနိ စ၊ တို့သည်လည်း။ တပ္ပဋိဗန္ဓဆန္ဒရာဂါဒီနံ၊ ထိုအာ (ပေ ၃၃၅) ယတနနှင့် စပ်သော ဆန္ဒရာဂ အစရှိသည်တို့၏။ ဝါ၊ ထိုအာယတနတို့၌ တပ်သော ဆန္ဒရာဂ အစရှိသည်တို့၏။ ကာရဏာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အနုသယာ စ၊ တို့သည်လည်း။ ပရိယုဋ္ဌာနာနံ၊ ပရိယုဋ္ဌာန်တို့၏။ ကာရဏာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တမတ္ထံ၊ ထိုအနက်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပဉ္စ ကာမဂုဏာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၅၁။ အယံ ဝေဝစနေန သမာရောပနာတိ၊ ကား။ “ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိသဒ္ဒါလည်းကောင်း။ သေက္ခဖလံ၊ လည်းကောင်း။ အနာဂါမိဖလံ၊ လည်းကောင်း။ ကာမဓာတုသမတိက္ကမနံ၊ လည်းကောင်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတေဟိ ပရိယာယဝစနေဟိ၊ ဤပရိယာယ်သဒ္ဒါတို့ဖြင့်။ တတိယဖလဿ၊ တတိယဖိုလ်ကို။ ယော နိဒ္ဒေသော စ၊ အကြင်ပြခြင်းသည်လည်းကောင်း။ တထာ၊ ထိုမြို့။ “အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ၊ သဒ္ဒါလည်းကောင်း။ အသေက္ခဖလံ၊ လည်းကောင်း။ အဂ္ဂဖလံ၊ လည်းကောင်း။ အရဟတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ တေဓာတုသမတိက္ကမနံ၊ လည်းကောင်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတေဟိ ပရိယာယဝစနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စတုတ္ထဖလဿ၊ ကို။ ယော နိဒ္ဒေသော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ “ပညိန္ဒြိယန္တိ”အာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ပရိယာယဝစနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပညာယ၊ ကို။ ယော စ နိဒ္ဒေသော၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ နိဒ္ဒေသော၊ ဤသို့ ပြခြင်းသည်။ ဝေဝစနေဟိ စ၊ တို့ဖြင့်လည်း။ သမာရောပနာ၊ ကောင်းစွာတင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
တသ္မာ၊ လ။ ဝိဟရာဟီတိ အာဒိ၊ ကို။ လက္ခဏဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယံ၊ ၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
တစ်စုံတစ်ခုဝိသေသမရှိပြီလော။ စုဒ်ရှိရကား ‘ကေဝလံ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ကေဝလံ၊ အထူးကား။ တတ္ထ၊ ထိုလက္ခဏဟာရဝိဘင်း၌။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝုတ္တာနမ္ပိ၊ သုတ်၌ မဟောအပ်သော တရားတို့ကိုလည်း။ ဝုတ္တဘာဝဒဿနဝသေန၊ ဟောအပ်သည်၏အဖြစ်ကို ပြခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဂတံ၊ ၏။ ဣဓ၊ ဤသမာရောပနဟာရဝိဘင်း၌။ ဘာဝနာသမာရောပနဝသေန၊ ဘာဝနာအားဖြင့် ကောင်းစွာတင်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဂတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အယမေဝ၊ ဤမျှသည်သာလျှင်။ ဝိသေသော၊ တည်း။
‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရန္တော’စသော ပါဌ်ဖြင့် အဘယ်ကို ပြသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘ဣမမတ္ထံ ဒေဿတိ။ လ။ အာဒိနာ’ ပါဌ်ကို။
ဤအနက်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘ဧတေသံ။ လ။ သံဝတ္တတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
ထိုပါပဓမ္မဟူသည် အဘယ်နည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘သုဘသညာ။ လ။ ဆန္ဒာဂတိဂမနန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
ကာယာနုပဿနာသည် အဘယ့်ကြောင့် သုဘသညာ စသည်ကို ပယ်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘ကာယ။ လ။ ပဋိပက္ခာတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကာယာနုပဿနာ၊ သည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ကာမရာဂတဒေကဋ္ဌကိလေသာနံ၊ ကာမရာဂ ထိုကာမရာဂနှင့်တူသော တည်ရာရှိသော ကိလေသာတို့၏။ ဧကန္တပဋိပက္ခာ၊ စင်စစ်ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော။ အသုဘာနုပဿ (ပေ ၃၃၆) နာ ဧဝ၊ အသုဘအားဖြင့် ရှုတတ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ကာမရာဂ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သောကြောင့် သုဘသညာကို။ တဒေကဋ္ဌကိလေသာတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သောကြောင့် ကဗဠီကာရာဟာရကို။ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏ ဘေးရန်စသော ကိလေသာ စသည်ကို ပယ်သည် ဟူလိုသော်။
သာ၊ ထိုကာယာနုပဿနာသည်။ (သံဝတ္တတိသို့ ဆိုက်)။ သုဘသညာ၊ လည်းကောင်း။ (ဤ၌ အသုဘသညာဟူ၍လည်းကောင်း ပါဌ်ရှိ၏။ ပါဌ်ပျက် ပမာဒလေခသာ။ သုဘသညာသာ လိုသည်)။ ကဗဠီကာရာဟာရပရိညာယ၊ ကဗဠီကာရာဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပရိဗန္ဓကိလေသာ၊ ဘေးရန်ဖြစ်သော ကိလေသာတို့လည်းကောင်း။ ကာမုပါဒါနံ၊ လည်းကောင်း။ ကာမယောဂေါ၊ လည်းကောင်း။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော၊ လည်းကောင်း။ ကာမာသဝေါ၊ လည်းကောင်း။ ကာမောဃော၊ လည်းကောင်း။ ရာဂသလ္လံ၊ ရာဂတည်းဟူသော မြားလည်းကောင်း။ ရူပဓမ္မပရိညာယ၊ ကိလေသာသညာ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော ရုပ်တရားဟုဆိုအပ်သော အဘိသင်္ခါရဝိညာည်၏ တည်ရာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ဝါ၊ ရုပ်တရားကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပဋိပက္ခကိလေသာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ရူပဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ရာဂေါ၊ တပ်သော ရာဂလည်းကောင်း။ ဆန္ဒာဂတိဂမနံ၊ ချစ်သဖြင့် မလားအပ်သောအရာသို့ လားခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတေသံ ပါပဓမ္မာနံ၊ ဤယုတ်မာသော အကုသိုလ်တရားတို့ကို။ ပဟာနာယ၊ ပယ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ကာယေ၊ လ။ ဝိဟရန္တော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ’စသော ပါဌ်ဖြင့် အဘယ်ကို ပြသနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘တထာ ဧတမတ္ထံ။ လ။ အာဒိနာ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
ဤအနက်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘သာ သုခသညာယ။ လ။ သံဝတ္တတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
သုခသညာကို အဘယ့်ကြောင့် ပယ်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ “ဒုက္ခ”န္တိ ပဿန္တိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
ဒုက္ခဝေဒနာကိုသာ ဒုက္ခဟုရှုသလောဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘သဗ္ဗံ ဝေဒနံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
ဒုက္ခဝေဒနာကိုသာ ဒုက္ခဟု ရှုကောင်းသည်။ တစ်နည်းကား အဘယ့်ကြောင့် အလုံးစုံသော ဝေဒနာကို ဒုက္ခဟု ရှုလော့ဟူ၍ ဆိုသနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘အာဒိဝစနတော’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
အဘယ်သို့ ဟောသနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ‘ယော၊ လ။ အနိစ္စတောတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို။
ဝေဒနာနုပဿနာ (ပေ ၃၃၇) ဖြေလို၍ ‘ဝေဒနာနုပဿနာ ဝိသေသတော ဒုက္ခာနုပဿနာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၁၄၀] တထာ၊ ပါး။ ဝေဒနာနုပဿနာ၊ သည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဒုက္ခာနုပဿနာ၊ ဒုက္ခအားဖြင့်ရှုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သာ၊ ထိုဝေဒနာနုပဿနာသည်။ (ဒုက္ခန္တိ ပဿန္တီ သံဝတ္တတိ သို့ သွား)။ “ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သုခံ၊ သုခဝေဒနာကို။ ဒုက္ခတော၊ အားဖြင့်။ အဒ္ဒ၊ ရှု၏။ ဝါ၊ မြင်၏။ ဒုက္ခံ၊ ကို။ သလ္လတော၊ ငြောင့်အားဖြင့်။ အဒ္ဒက္ခိ၊ ၏။ သန္တံ၊ ငြိမ်သက်သော။ အဒုက္ခမသုခံ၊ ကို။ အနိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ အဒက္ခိ၊ ၏”။ (နံကား အနက်မရှိ။ နိပါတ်မျှသာ)။ ဣတိ အာဒိဝစနတော၊ ဤသို့ အစရှိသောအားဖြင့် ဟောတော်မူသောကြောင့်။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဝေဒနံ၊ ကို။ “ဒုက္ခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဿန္တီ၊ ရှုသည်ဖြစ်၍။ (ပဟာနာယ သံဝတ္တတိမှာ ဆိုက်)။ သုခသညာယ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒနာဟေတုပရိညာယ၊ ဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပရိဗန္ဓကိလေသာနဉ္စ၊ ဘေးရန်ဖြစ်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဂေါသီလာဒီဟိ၊ နွားတို့၏အလေ့ အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ဘဝသုဒ္ဓိ၊ ဘဝ၏ စင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒနာဿာဒေန၊ ဝေဒနာ၌ သာယာသဖြင့်။ ပဝတ္တဿ၊ သော။ ဘဝုပါဒါနသင်္ခါတဿ၊ သော။ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒနာဝသေန၊ ဖြင့်။ “မေ၊ ၏။ အနတ္ထံ၊ အကျိုးမဲ့ကို။ အစရိ၊ ကျင့်ပြီ”။ ဣတိ အာဒိနယပ္ပဝတ္တဿ၊ ဤသို့ အစရှိသော နည်းအားဖြင့် ဖြစ်သော။ ဗျာပါဒကာယဂန္ထဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေါသသလ္လဿ စ၊ ဒေါသတည်းဟူသော မြားကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒနာဿာဒဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ပဝတ္တဿ၊ သော။ ဘဝယောဂဘဝါသဝဘဝေါဃသင်္ခါတဿ၊ သော။ ဘဝရာဂဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဘဝပရိညာယ၊ ဘဝကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ (ပေမူ၌ ‘ဝေဒနာပရိညာယ၊ ကိလေသာသည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော ဝေဒနာဟုဆိုအပ်သော အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏ တည်ရာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ဝါ၊ ဝေဒနာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ဟုရှိသည်)။ ပရိဗန္ဓကကိလေသာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝေဒနာဝိသယဿ၊ ဝေဒနာလျှင် အာရုံရှိသော။ ရာဂဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေါသာဂတိဂမနဿ စ၊ ဒေါသအားဖြင့် မလားအပ်သော အရာသို့လားခြင်းကို လည်းကောင်း။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
တထာ၊ ပါး။ စိတ္တာနုပဿနာ၊ သည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အနိစ္စာနုပဿနာ၊ အနိစ္စဟူ၍ ရှုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုစိတ္တာနုပဿနာသည်။ စိတ္တံ၊ ကို။ “အနိစ္စ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဿန္တီ၊ ၍။ တတ္ထ စိတ္တေ၊ ၌။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ နိစ္စသညိနော၊ နိစ္စဟူ၍ အမှတ်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိစ္စသညာယ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိညာဏာဟာရပရိညာယ၊ ဝိညာဉ်ဟုဆိုအပ်သော အာဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပရိဗန္ဓကိလေသာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အနိစ္စာဘိနိဝေသပဋိပက္ခတော ဧဝ၊ အနိစ္စဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဒိဋ္ဌုပါဒါန၊ လ။ သင်္ခါတာယ၊ သော။ ဒိဋ္ဌိယာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိစ္စသညာနိမိတ္တဿ၊ နိစ္စဟုမှတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ “အဟံ၊ သည်။ သေယျော၊ မြတ်သည်။ အသ္မိ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိ နယပ္ပဝတ္တဿ၊ သော။ မာနသလ္လဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သညာပရိညာယ၊ ကိလေသာသည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော သညာဟုဆိုအပ်သော အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏ တည်ရာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ဝါ၊ သညာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပဋိပက္ခကိလေသာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သညာယံ၊ ၌။ ရာဂဿ စ၊ တပ်သော ရာဂကိုလည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌာဘိနိဝေသဿ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၏။ အပ္ပဟီနတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သော။ ဘယာဂတိဂမနဿ စ၊ ကြောက်သောအားဖြင့် မလားအပ်သော အရာသို့ လားခြင်းကိုလည်း။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမမတ္ထံ၊ ကို။ “စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ”တိအာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ”၊ စသော ပါဌ်ဖြင့် အဘယ်အနက်ကို ပြသနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ‘တထာ ဣမမတ္ထံ။ လ။ အာဒိနာ’ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။
(ပေ ၃၃၉) ဤအနက်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ‘နိစ္စသညာယ။ လ။ သံဝတ္တတီတိ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။
နိစ္စသညာကို ပယ်သနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ‘သာ စိတ္တံ “အနိစ္စ”န္တိ ပဿန္တီ’ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။
စိတ္တာနုပဿနာသည် စိတ်ကို အနိစ္စဟူ၍ ရှုစေကာမူ သတ္တဝါတို့သည် နိစ္စဟူ၍ သညာမရှိခဲ့သော် နိစ္စသညာကို မပယ်ရာတကားဟူသော ပုစ္ဆာကို ‘တတ္ထ။ လ။ သညိနောတိ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။
စိတ္တာနုပဿနာသည် စိတ်ဟူ၍သာ ရှုကောင်းသည် မဟုတ်လော။ အသို့မူ၍ နိစ္စဟူ၍ ရှုကောင်းအံ့နည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ‘စိတ္တာ။ လ။ နုပဿနာတိ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေတော်မူသတည်း။
တထာ၊ ပါး။ ဓမ္မာနုပဿနာ၊ သည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အနတ္တသညာ၊ အနတ္တဟူ၍ မှတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သာ၊ ထိုဓမ္မာနုပဿနာသည်။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌။ အတ္တသညာယ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မနောသဉ္စေတနာဟာရပရိညာယ၊ ၏။ ပဋိပက္ခကိလေသာ (ပေ ၃၃၈) နဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ “ဣဒမေဝ၊ ဤအယူသည်သာလျှင်။ သစ္စံ၊ မှန်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ပဝတ္တဿ၊ သော။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသဿ စ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကိုလည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသဟေတုကာယ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းလျှင် အကြောင်းရှိသော။ အဝိဇ္ဇာယောဂ။ လ။ သင်္ခါတာယ၊ သော။ အဝိဇ္ဇာယ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သင်္ခါရပရိညာယ၊ ကိလေသာသည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော သင်္ခါရဟု ဆိုအပ်သော အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏ တည်ရာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ဝါ၊ သင်္ခါရတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း၏။ ပရိဗန္ဓကိလေသာနဉ္စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌။ ရာဂဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၁၄၁] မောဟာဂတိဂမနဿ စ၊ မိုက်သောအားဖြင့် မလားအပ်သော အရာသို့ လားခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရန္တော”တိ အာ (ပေ ၃၄၁) ဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
သမာရောပနဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ၊ သမာရောပနဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
ဟာရဝိဘင်း အဖွင့်ကား ကြွင်းလေသလော စုဒ်ရှိရကား ‘နိဋ္ဌိတာ စ ဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟာရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ စ၊ ဟာရဝိဘင်းအဖွင့်သည်လည်း။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၁၂၃၇၊ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်းနှစ်ရက်နေ့တွင် နေတ္တိကျမ်းပြီးကြောင်းကို ရေးကူးမှတ်သားရခြင်း အကျိုးငှာ အထက်ကို ဘဝဂ် အောက်ကို အဝီစိ ဆိုက်တိုင်အောင် ကြာ နတ်လူသာဓုခေါ်စေသော်။
ပု၊ ဒိ၊ အာနှင့် ပြည့်စုံပါလို၏။
နေတ္တိအဋ္ဌကထာ
ဒေသနာဟာရသမ္ပာတအဖွင့်
(ပေ ၁) နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည် အထူးထူးသော သုတ်အရပ်တို့ကို ထုတ်၍ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ဟာရတို့ကို ဝေဖန်ပြီး မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ်အကျိုးငှာ ဟာရသမ္ပာတဝါရကို အားထုတ်ပြန်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ဟာရသမ္ပာတဒေသနာ၏ အနုသန္ဓေသမ္ဗန္ဓကို ပြအံ့သောငှာ ဧဝံ၊ လ။ အာရဘိဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ ဟာရသမ္ပာတကို အားထုတ်ပါသော် တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရသံပါတော စသည်ကိုသာ ဆိုပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် သောဠသ ဟာရာ ပထမံ စသည်ကို ဆိုသနည်း။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရ၌ကဲ့သို့ ထို သောဠသ ဟာရာ ပဌမံ ဟူသော ဂါထာကို မဆိုသော်လည်း ဟာရသမ္ပာတဝါရကို အားထုတ်ခြင်းကိစ္စသည် ပြီးကောင်းပါ၏ မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား။ အာရဘန္တော စ ယာယံ ဂါထာ ဝုတ္တာ။ ယသ္မာ တံ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော နပ္ပယောဇေတိ၊ ဟာရသမ္ပာတဝါရော ပန တံ ပယောဇေတိ၊ တ(ပေ ၂)သ္မာ၊ လ။ အာဟဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ထိုဂါထာကား အဘယ်နည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ သောဠသ။ လ။ သုတ္တန္တိ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အဘယ်၌ ဆိုအပ်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ နိဒ္ဒေသပါရေ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပိဋကတ်သုံးပုံ၏ သံဝဏ္ဏနာချည်း ဖြစ်ကြလျက် ထိုဂါထာကို “ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရကား အဘယ့်ကြောင့် မယှဉ်စေအပ်သနည်း။ ဟာရသမ္ပာတဝါရကား အဘယ့်ကြောင့် ယှဉ်စေသနည်း’’ဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ဝိပ္ပကိဏ္ဏ။ လ။ အန္တရိတတ္တာ စ။ ဧကသ္မိံ ယေဝ။ လ။ ကထိတတ္ထာ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရသည် ဟာရသမ္ပာတဝါရနှင့် သံဝဏ္ဏနာ၏ အဖြစ်ဖြင့် တူသည် မဟုတ်ပါလောဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ အနေကေဟိ၊ လ။ ဝိဘင်္ဂဝါရော ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၁၄၁] ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ သုပရိကမ္မကတာယ၊ ကောင်းစွာ အပြေအပြစ် ပြုအပ်ပြီးသော။ ဘူမိယာ၊ ၌။ နာနာဝဏ္ဏာနိ၊ အထူးထူးသော အဆင်းရှိကုန်သော။ မုတ္တပုပ္ဖာနိ၊ ပုလဲပန်းတို့ကို။ ပကိ (ပေ ၃) ရန္တော ဝိယ စ၊ ကြဲသကဲ့သို့လည်းကောင်း။ သုသိက္ခိတသိပ္ပာစရိယဝိစာရိတေသု၊ ကောင်းစွာ သင်အပ်သော အတတ်ရှိသော ဆရာသည် စီရင်အပ်ကုန်သော။ သုရတ္တသုဝဏ္ဏာလင်္ကာရေသု၊ အလွန်ကောင်းစွာ နီသော ရွှေဖြင့်ပြီးသော တန်ဆာတို့၌။ နာနာဝိဓရံသိဇာလသမုဇ္ဇလာနိ၊ အထူးထူးအပြားပြားရှိသော ရောင်ခြည်ကွန်ရက်တို့ဖြင့် တောက်ပကုန်သော။ ဝိဝိဓာနိ၊ ကုန်သော။ မဏိရတနာနိ၊ ပတ္တမြားရတနာတို့ကို။ ဗန္ဓန္တော ဝိယ စ၊ ဖွဲ့ယှက်သကဲ့သို့လည်းကောင်း။ မဟာပထဝိံ၊ ကို။ ပရိဝတ္တေတွာ၊ လှန်၍။ ပပ္ပဋကောဇံ၊ မြေဆီဩဇာကို။ ခါဒါပေန္တော ဝိယ စ၊ ခဲစေဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ယောဇနိကမဓုဂဏ္ဍံ၊ တစ်ယူဇနာရှိသော ပျားလဘို့ကို။ ပီဠေတွာ၊ ညှစ်၍။ သုမဓုရသံ၊ ကောင်းသော ပျားရည်အရသာကို။ ပါယေန္တော ဝိယ စ၊ သောက်စေဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း။ အာယသ္မာ၊ ရှည်သော အသက်ရှိသော။ မဟာကစ္စာ ယနော၊ အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ နာနာသုတ္တပဒေသေ၊ အထူးထူးသော သုတ်အရပ် တို့ကို။ ဥဒါဟရန္တော၊ ထုတ်ဆောင်တော်မူသည်ဖြစ်၍။ သောဠသ၊ ကုန်သော။ ဟာရေ၊ တို့ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တေ သောဠသဟာရေ၊ တို့ကို။ ဧကသ္မိံယေဝ သုတ္တေ၊ ၌သာလျှင်။ ယောဇေတွာ၊ ၍။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ ဟာရသမ္ပာတဝါရံ၊ ကို။ အာရဘိ၊ ၏။
အာရဘန္တော စ၊ သော်လည်း။ နိဒ္ဒေသဝါရေ၊ ၌။
(စာပိုဒ် ၅၂။) သောဠသ ဟာရာ ပဌမံ၊ လ။ နယေဟိ တီဟိ နိဒ္ဒိသေ သုတ္တန္တိ၊ ဟူ၍။
ယာ အယံ ဂါထာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ပြီ။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ ဂါထံ၊ ကို။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော၊ သည်။ နပ္ပယောဇေတိ၊ မယှဉ်စေ။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဝိသယတ္တာ စ၊ ဖရိုဖရဲသော သုတ်အရာ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နယဝိစာရဿ၊ နည်းအစီရင်ဖြင့် (၏ လည်းဟူ)။ အန္တရိတတ္တာ စ၊ ခြားသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နပ္ပယောဇေတိ၊ မယှဉ်စေ။ ဟိ၊ ဆိုသင့်စွ။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဟာရာနံ၊ တို့ကို (တို့၏)။ ဝိဘာဂဒဿနမေဝ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို ပြခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟာရဝိဘင်္ဂဝါရော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟာရသမ္ပာတဝါရော ပန၊ သည်ကား။ တံ ဂါထံ၊ ကို။ ပယောဇေတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဧကသ္မိံယေဝ သုတ္တပဒေသေ၊ တစ်ခုသော သုတ်အရပ်၌သာလျှင်။ သောဠသ၊ ကုန်သော။ ဟာရေ၊ တို့ကို။ ယောဇေတွာဝ၊ ၍သာ။ တဒနန္တရံ၊ ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ဟာရတို့ကို ယှဉ်စေသည်၏ အခြားမဲ့၌။ နယသမုဋ္ဌာနဿ၊ နယသမုဋ္ဌာန်၏။ ဝါ၊ ကို။ ကထိတတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သောဠသ ဟာရာ ပဌမန္တိ ဂါထံ၊ ကို။ ပစ္စာမသိတွာ၊ တစ်ဖန်သုံးသပ်၍။ တ (ပေ ၄) ဿာ၊ လ။ သံပါတေတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ “တဿာ ဂါထာယ၊ ထို သောဠသ ဟာရာ ပဌမံ ဟူသော ဂါထာ၏။ နိဒ္ဒေသော၊ သည်။ ကတ္ထ၊ အဘယ်၌။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ သနည်း”။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧတေန၊ ဤပါဠိဖြင့်။ သုတ္တေသု၊ တို့၌။ ဟာရာနံ၊ တို့ကို။ ယောဇနာနယဒဿနံ၊ ယှဉ်ခြင်းနည်းကို ပြခြင်းသည်။ ဟာရသမ္ပာတဝါရော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဟာရသမ္ပာတပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
[ကျမ်း ၁၄၂] အရက္ခိတေန စိတ္တေနာတိ၊ ဟူသည်ကား။ စက္ခုဒွါရာဒီသု၊ တို့၌။ သတိအာရက္ခာ ဘာဝေန၊ သတိတည်းဟူသော အစောင့်အရှောက် မရှိသဖြင့်။ အဂုတ္တေန၊ မစောင့်ရှောက် အပ်သော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေနာတိ၊ ဟူသည်ကား။ သဿတာဒိမိစ္ဆာဘိနိဝေသ ဒူသိတေန၊ သဿတအစရှိသောအားဖြင့် မှားသော နှလုံးသွင်းခြင်းသည် ဖျက်ဆီးအပ်သော။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတေနာတိ၊ ဟူသည်ကား။ စိတ္တဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ကာယဿ စ၊ ဝေဒနာအစရှိသော ခန္ဓာသုံးပါးအပေါင်း၏လည်းကောင်း။ အကလျတာ လက္ခဏေဟိ၊ မခံ့သည်၏ အဖြစ်လျှင် လက္ခဏာ ရှိကုန်သော။ ထိနမိဒ္ဓေဟိ၊ တို့သည်။ အဇ္ဈောတ္ထဋေန၊ နှိပ်စက် လွှမ်းမိုးအပ်သော (ထိနနှင့် စိတ္တအကလျတာလက္ခဏာ၊ မိဒ္ဓနှင့် ကာယအကလျတာ လက္ခဏာကို ယှဉ်)။ ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတီ’တိ၊ ဟူသည်ကား။ ကိလေသမာရာဒီနံ၊ ကိလေသမာရ် အစရှိသည်တို့သည်။ ယထာ ကာမံ ကရဏီယော၊ အလိုအတိုင်း ပြုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ တာဝ၊ စွာ။ ဂါထာယ၊ ၏ (၌ လည်းဟူ)။ ပဒတ္ထော၊ တည်း။
ပမာဒန္တိ၊ ဟူသည်ကား။ “အရက္ခိတေန စိတ္တေနာ”တိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ ဆသု၊ ကုန်သော။ ဒွါရေသု၊ တို့၌။ သတိဝေါသဂ္ဂလက္ခဏံ၊ သတိ၏လွတ်ခြင်းလက္ခဏာရှိသော။ ပမာဒံ၊ ကို။ ကထေတိ၊ ဟော၏။ တံ မစ္စုနောပဒန္တိ၊ ကား။ တံ ပမဇ္ဇနံ၊ ထိုမေ့လျော့ခြင်းသည်။ ဂုဏမာရဏတော၊ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို သတ်တတ်ဖျက်ဆီးတတ်သောကြောင့်။ မစ္စုသင်္ခါတဿ၊ သော။ မာရဿ၊ ၏။ ဝသဝတ္တနဋ္ဌာနံ၊ အလိုသို့ လိုက်ရခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ထို မစ္စုနော ပဒံ ဟူသော စကားဖြင့်။ “အရက္ခိတေန စိတ္တေန၊ ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဌမပါဒံ၊ ကို။ စတုတ္ထပါဒေန၊ နှင့်။ သမ္ဗန္ဓိတွာ၊ စပ်၍။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သော ဝိပလ္လာသောတိ၊ ကား။ အနိစ္စဿ၊ သော။ ခန္ဓပဉ္စကဿ၊ ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းကို။ “နိစ္စ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ယံ ဒဿနံ၊ အ (ပေ ၅) ကြင် မြင်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော၊ ထိုအမြင်သည်။ ဝိပလ္လာသော ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော၊ ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့် ယူခြင်းတည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဝိပရိတဂ္ဂါဟလက္ခဏော ဝိပလ္လာသော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ယဒါ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ပဿတိ၊ သော ဝိပလ္လာသောဟု ဆိုသောကြောင့် ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသတည်းဟု သရုပ်အားဖြင့် ထင်ရှားရှိပြီးလျက် သော ကိံ ဝိပလ္လာသယတိဟု မေးဖွယ်မရှိပြီတကားဟု စောဒနာရာသောကြောင့် သဗ္ဗံ ဝိပလ္လာသံ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သဗ္ဗံ၊ သော ဝိပလ္လာသကို။ ဝိပလ္လာသသာမညေန၊ ဝိပလ္လာသသာမညအားဖြင့်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ တဿ၊ ထိုဝိပလ္လာသ၏။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ တည်ရာကို။ “ကိံ ဝိပလ္လာသယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။
သညာ စိတ် ဒိဋ္ဌိတို့သည်ပင် ဝိပလ္လာသဖြစ်ရကား ထိုသညာ စသည်တို့သည် ဝိပလ္လာသ၏ တည်ရာ မဟုတ်တကား။ ယင်းသို့လျက် တယော ဓမ္မေ သညစိတ္တဒိဋ္ဌိဟု အသို့မူ၍ မဆိုဘိသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ သာမညဿ စ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
သာမညဿ စ၊ ၏လည်း (အဓိဋ္ဌာန၌ စပ်)။ ဝိသေသော၊ ကို။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ တည်ရာ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝေါဟရီယတိ၊ ခေါ်ဝေါ်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သညံ စိတ္တံ ဒိဋ္ဌိမိတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တံ ပဒံ၊ ထို သညံ စိတ္တံ ဒိဋ္ဌိဟူသော ပုဒ်ကို။ “ဝိပလ္လာသယတီ”တိ ပဒေန၊ နှင့်။ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စပ်အပ်၏။
ဝိသေသ၏ သာမည၏ တည်ရာအဖြစ်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်အပ်သော်လည်း အနက်အားဖြင့် သညာ စသည်တို့သည် ရူပါရုံစသည်တို့သည် ရူပါရုံစသည်ကို ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့် ယူတတ်သောကြောင့် ဝိပလ္လာသမည်ရကား ထိုဝိပလ္လာသသုံးပါးတို့၏ အထူးကို ပြအံ့သောငှာ တေသု အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေသု၊ ထိုသုံးပါးသော ဝိပလ္လာသတို့တွင်။ သညာဝိပလ္လာသော၊ သည်။ သဗ္ဗမုဒုကော၊ အလုံးစုံသော သညာတို့အောက် နူးညံ့၏။ မိဂပေါတကာနံ၊ သမင်ငယ်တို့၏ (တို့အား)။ တိဏပုရိသကေသု၊ မြက်ရုပ်ယောကျ်ားတို့၌။ ပုရိသောတိ၊ ဟူ၍။ ဥပ္ပန္နသညာ ဝိယ၊ ဖြစ်သော အမှတ်ကဲ့သို့။ အနိစ္စာဒိကဿ၊ သော။ ဝိသယဿ၊ အာရုံကို။ မိစ္ဆာဝသေန၊ မှားသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥပဋ္ဌိတာကာရဂ္ဂဟဏမတ္တံ၊ ထင်သောအခြင်းအရာအားဖြင့် ယူခြင်းမျှသာတည်း။ စိတ္တဝိပလ္လာသော၊ သည်။ တတော၊ ထိုသညာဝိပလ္လာသထက်။ ဗလဝတရော၊ ၏။ အမဏိအာဒိကေ၊ (ပေ ၆) ပတ္တမြားအစရှိသည် မဟုတ်သော။ ဝိသယေ၊ သည်။ မဏိအာဒိအာကာရေန၊ ပတ္တမြားအစရှိသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဥပဋ္ဌဟန္တေ၊ ထင်လတ်သော်။ တထာ၊ ထိုပတ္တမြားအစရှိသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ သန္နိဋ္ဌာနံ ဝိယ၊ ဆုံးဖြတ်သကဲ့သို့။ နိစ္စာဒိတော၊ အားဖြင့်။ သန္နိဋ္ဌာနမတ္တံ၊ ဆုံးဖြတ်ကာမျှတည်း။ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော ပန၊ သည်ကား။ သဗ္ဗဗလဝတရော၊ အလုံးစုံသော ဝိပလ္လာသတို့ထက် အလွန်အားကြီး၏။ ယံ ယံ အာရမ္မဏံ၊ သည်။ ယထာ ယထာ၊ အကြင် အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ထင်၏။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ နံ၊ ထိုအာရုံကို။ သဿတာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ “ဣဒမေဝ၊ ဤအယူသာလျှင်။ သစ္စံ၊ ၏။ အညံ၊ တစ်ပါးသော အယူသည်။ မောဃံ၊ အချဉ်းနှီးသာတည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ အဘိနီဝိသန္တော၊ နှလုံးသွင်းသည်ဖြစ်၍။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော ဝိပလ္လာသတို့တွင်။ သညာဝိပလ္လာသော၊ သည်။ စိတ္တဝိပလ္လာသဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စိတ္တဝိပလ္လာသော၊ သည်။ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့၏။ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သော။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သော ကုဟိံ၊ လ။ အတ္တဘာဝဝတ္ထူသူ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္တဘာဝဝတ္ထူသူတိ၊ ကား။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။ တေဟိ၊ ထိုငါးပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့သည်။ ဧတ္ထ ခန္ဓပဉ္စကေ၊ ၌။ အဟံ မာနော၊ ငါဟူသော မာန်ကို။ အာဟိတော၊ ထားအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတ္တာ၊ မည်၏။ ဧတ္ထ ခန္ဓပဉ္စကေ၊ ၌။ “အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဗုဒ္ဓိ စ၊ အသိဉာဏ်သည်လည်းကောင်း။ ဝေါဟာရော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတ္တဘာဝေါ၊ မည်၏။ သော ဧဝ၊ ထိုအတ္တဘောသည်ပင်လျှင်။ သုဘာဒီနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝိပလ္လာသဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝတ္ထု စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အတ္တဘာဝဝတ္ထူ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ အပ်၏။ ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတီတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တေသံ၊ ထိုဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့၏ (ဘာဝ၌လည်းကောင်း။ ဝတ္ထုတံ၌လည်းကောင်း စပ်)။ သဗ္ဗဝိပလ္လာသမူလဘူတာယ၊ အလုံးစုံသော ဝိပလ္လာသတို့၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ၊ ၏။ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တဘာဝဝတ္ထုတံ၊ အတ္တဘောဟု ဆိုအပ်သော တည်ရာ၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ဝိပလ္လာ (ပေ ၇) သာနံ၊ တို့၏။ ပဝတ္တိအာကာရေန၊ ဖြစ်သော အခြင်းအရာနှင့်။ [ကျမ်း ၁၄၃] သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ရူပံ၊ လ။ သုဘ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက် ၁။ ဤ၌ အသုဘေ သုဘအစရှိသည်သည် ပဝတ္တိအာကာရမည်၏။ ရုပ်အစရှိသည်သည် ဝိသယမည်၏။
တံ သဗ္ဗံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ ၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ မူလကာရဏဝသေန၊ အကြောင်းရင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိပလ္လာသေ၊ တို့ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒွေ ဓမ္မာ၊ လ။ သံကိလေသာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
တဏှာသည်လည်း အဝိဇ္ဇာနှင့် မကင်း။ အဝိဇ္ဇာသည်လည်း နိစ္စသညာ အတ္တသညာတို့၏သာ အကြောင်းဖြစ်သည် မဟုတ်။ သုဘသညာ သုခသညာတို့၏လည်း အကြောင်း ဖြစ်၏။ ယင်းသို့လျက် အသို့မူ၍ တဏှာ နိဝုတ္တံ စိတ္ထံဟူ၍သာ ဆိုလေသနည်း။ တဏှာ ဝိဇ္ဇာ နိဝုတံဟု ဆိုကောင်းပါလေ၏တကားဟု ပါဠိ၌ စောဒနာဖွယ်ရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်တော်မူ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ တတ္ထ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုစကား၌။ အဝိဇ္ဇာရဟိတာ၊ အဝိဇ္ဇာမှ ကင်းသော။ တဏှာ၊ သည်။ ကိဉ္စာပိ နတ္ထိ၊ ရှင့်။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သည်လည်း။ သုဘသုခသညာနမ္ပိ၊ သုဘသညာ သုခသညာတို့၏လည်း။ ပစ္စယော ဧဝ၊ အကြောင်းသည်လျှင်။ ကိဉ္စာပိ ဟောတိ၊ ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ တဏှာ၊ သည်။ ဧတာသံ၊ ထိုသုဘသညာ သုခသညာတို့၏။ သာတိသယံ၊ လွန်စွာ။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တဏှာ နိဝုတ္တံ၊ လ။ ဒုက္ခေ သုခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အောက်၌ တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စဟု ဆိုသည်နှင့်အညီ။ အဝိဇ္ဇာ နိဝုတံဟု ဆိုကောင်း၏။ ယင်းသို့ မဆိုမူ၍ ဒိဋ္ဌိနိဝုတံဟု ဆိုတော်မူလေသည်ကား ပုဗ္ဗာပရဆန့်ခဲ့ဟု စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်ရကား ဒိဋ္ဌိနိဝုတန္တိ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဒိဋ္ဌိနိဝုတန္တိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ ဒိဋ္ဌိသီသေန၊ ဒိဋ္ဌိကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာနိဝုတံ၊ အဝိဇ္ဇာသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ဤ၌လည်း တဏှာဒိဋ္ဌိနိဝုတံ ဟု ဆိုသင့်ကောင်း၏တကား ဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ကာမေဉ္စတ္ထကို မိန့်သော်။
ဧတ္ထ၊ ဤဒိဋ္ဌိနိဝုတံ အစရှိသော ပါဌ်၌။ တဏှာရဟိတာ၊ သော။ ဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ ကာမဉ္စ နတ္ထိ၊ ရှင့်။ တဏှာပိ၊ သည်လည်း။ ဒိဋ္ဌိယာ၊ ၏။ ပစ္စယော ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ကာမဉ္စ ဟောတိ၊ ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ တဏှာပိ၊ သည်လည်း။ “နိစ္စံ၊ တည်း။ အတ္တာ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ အယောနိသော၊ မသင့်သောအားဖြင့်။ ဥမ္မုဇ္ဇန္တာနံ၊ နှလုံးသွင်းကုန်သောသူတို့၏။ တထာပ (ပေ ၈) ဝတ္တမိစ္ဆာဘိနိဝေသဿ၊ ထိုသို့ နိစ္စအတ္တဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော မှားသော နှလုံးသွင်းခြင်း၏။ မောဟော၊ သည်။ ဝိသေသပစ္စယော၊ ထူးသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒိဋ္ဌိနိဝုတံ၊ လ။ အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယော ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော ဟူသော စကားကို ဝိပလ္လာသ လေးပါးကိုပင် ရည်၍ ဆို၏ဟူသော အယူကို နစ်စေခြင်းငှာ ယော ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသောတိ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်၏။
ယော ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသောတိ၊ ကား။ “အနိစ္စေ၊ အနိစ္စ၌။ နိစ္စံ၊ နိစ္စဟုလည်းကောင်း။ အနတ္တနိ၊ အတ္တမဟုတ်သည်၌။ အတ္တာ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သော။ ဝိပလ္လာသဒွယမ္ပိ၊ ဝိပလ္လာသနှစ်ပါးအပေါင်းကိုလည်း။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “သော။ လ။ သမနုပဿတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧတေန ဝစနေန၊ ဖြင့်။ အဋ္ဌာရသဝိဓောပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပုဗ္ဗန္တာနုကပ္ပိကဝါဒေါ၊ ရှေးအဖို့ကို လျှောက်သဖြင့် ကြံ၍ ယူသောအယူသည်။ ပစ္ဆိမာနံ၊ ကုန်သော။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ချုပ်လေပြီး ကင်းလေပြီးသော အာရုံ၌ တဏှာအားမကြီးသောကြောင့် တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော ပုဗ္ဗန္တာနုကပ္ပိကဝါဒသည် နောက်ဝိပလ္လာသနှစ်ပါးတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ ဖြစ်သတည်း။ ထိုကြောင့် ပါဠိ၌လည်း “သော အတီတံ ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတီ”တိ၊ ဟူ၍သာ ဆိုလေသည်။ တဏှာဝိပလ္လာသ၌ကဲ့သို့ အဘိနန္ဒတိဟူ၍ကား မဆိုလေသည် ဟူလိုသော်။ တဏှာ၏ မိမိသည်ပင် ဝိပလ္လာသမဟုတ်ရကား တဏှာ ဧဝ ဝိပလ္လာသော ဟူသော အနက်ကို နစ်စေ၍ တဏှံ ဥပနိဿာယ ပဝတ္တော ဝိပလ္လာသော တဏှာဝိပလ္လာသော ဟူသော အချင်းအနက်ကို ယူစေလိုရကား တဏှာဝိပလ္လာသောတိ တဏှာမူလကော ဝိပလ္လာသောဟု ဖွင့်သတည်း။
တဏှာဝိပလ္လာသောတိ၊ ကား။ တဏှာမူလကော၊ တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ဝိပလ္လာသော၊ သည်။ “အသုဘေ သုဘံ ဒုက္ခေ သုခ”န္တိ၊ သုခံဟူသော။ ဧတံ ဝိပလ္လာသဒွယံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ အနာဂတံ ရူပံ အဘိနန္ဒတီတိ၊ ကား။ အနာဂတံ၊ သော။ ရူပံ၊ ကို။ ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနဝသေန၊ တဏှာကို မှီ၍ဖြစ်သော ဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော အလွန်နှစ်သက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဘိနန္ဒတိ၊ ၏။ အနာဂတံ ဝေဒနံ၊ လ။ ဝိညာဏံ အဘိနန္ဒတီတိ ဧတ္ထာပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ ဧတေန၊ ဤယော တဏှာဝိပလ္လာသော အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ စတုစတ္တာလီသဝိဓောပိ၊ လေးဆယ့်လေးပါး အပြားရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ အပရန္တာနုကပ္ပိကဝါဒေါ၊ နောက်အဖို့သို့ လျှောက်သဖြင့် ကြံ၍ ယူသော အယူသည်။ ယျေဘုယျေန၊ ဖြင့်၂။ ပုရိမာနံ၊ ကုန်သော။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်၂။ ။ ဤ၌ သညီဝါဒအစရှိသော လေးဆယ့်လေးပါးသော အပရန္တကပ္ပိကဝါဒတို့သည် (ပေ ၉) အတ္တ၏ မြဲသည်၏အဖြစ် ငြိမ်းခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းကို ကြံသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ယူကုန်သကဲ့သို့ ထိုအတူ သဿတဝါဒဥစ္ဆေဒဝါဒတို့သည်လည်း ယူကုန်ရကား ယေဘုယျေနဟု ဆိုပါသတည်း။
ဒွေ ဓမ္မာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ပရမသာဝဇ္ဇဿ၊ လွန်စွာသော အပြစ်နှင့် တကွဖြစ်သော။ ဝိပလ္လာသဿ၊ ၏။ မူလကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ဒွေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ စိတ္တဿ၊ ကို။ ဥပက္ကိလေသာ၊ ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်၏။ တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စာတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ တေ၊ ထိုနှစ်ပါးသော တရားတို့ကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တာဟိ ဝိသုဇ္ဈန္တံ စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ပဋိပက္ခဝသေနပိ၊ ဥပက္ကိလေသ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဝိသုဒ္ဓိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ တာသံ၊ ထိုတဏှာအဝိဇ္ဇာတို့၏။ ဥပက္ကိလေသဘာဝံ ယေဝ၊ ညစ်ညူးစေတတ်သည်၏အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။
ထိုစကားကို သဘာဝညာပကအားဖြင့် ပြီးစေလိုရကား နဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တစ်နည်းကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာအဝိဇ္ဇာသု၊ တို့ကို။ ပဟီနာသု၊ ပယ်အပ်ကုန်ပြီးသည်ရှိသော်။ ကောစိ၊ သော။ သံကိလေသဓမ္မော၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားကို။ နပ္ပဟီယတိ၊ မပယ်အပ်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်။ ပဟီယတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပက္ခဝသေနပိ၊ ဖြင့်လည်း။ တာသံ၊ တို့၏။ ဥပက္ကိလေသဘာဝံ ယေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ တဏှာဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့၏။ မူလကာရဏံ၊ အကြောင်းရင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သကလဿာပိ၊ သော။ ဝဋ္ဋဿ၊ ၏။ မူလကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့ (ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့် လည်းဟူ)။ ယထာနုသန္ဓိနာဝ၊ ယထာနုသန္ဓေအားဖြင့်သာလျှင်။ ဂါထံ၊ ကို။ နိဋ္ဌပေတုံ၊ ပြီးစေခြင်းငှာ။ “တေသ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်၃။ ။ အနုသန္ဓေသည် ပုစ္ဆာနုသန္ဓေ အဇ္ဈာသယာနုသန္ဓေ ယထာနုသန္ဓေအားဖြင့် သုံးပါးအပြား ရှိ၏။ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ဤအနုသန္ဓေသည် အရက္ခိတေန စိတ္တေန အစရှိသော ပါဠိကို ထားပြီး၍ ဝိပလ္လာသကို အရင်းပြုသဖြင့် ထိုတဏှာအဝိဇ္ဇာတို့ကို ထုတ်၍ ထိုတဏှာအဝိဇ္ဇာတို့ကို(ပေ ၁ဝ) ပယ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်သာလျှင် ဒေသနာကို ထုတ်အပ်သောကြောင့် ယထာနုသန္ဓေမည်၏။ အနုသန္ဓေသုံးပါးတို့၏ အထူးကိုကား သီလက္ခန်အဋ္ဌကထာကို ရှု။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တေသန္တိ၊ ကား။ ယေသံ၊ အကြင်သူတို့အား။ အရက္ခိတဉ္စ၊ မစောင့်ရှောက်အပ်သည်လည်း ဖြစ်သော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတဉ္စ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် ဖျက်ဆီးအပ်သည်လည်း ဖြစ်သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တေသံ၊ တို့၏ (တို့အား လည်းဟူ)။ “အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ မာရဿ၊ ကိလေသမာရ်၏။ ဝသဂမနေန၊ အလိုသို့ လိုက်ရသဖြင့်။ အနာဒိမတိသံသာရေ၊ မသိနိုင်သော အစရှိသော သံသရာ၌။ သံသရဏံ၊ ကျင်လည်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတေနာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ “ထိနံ နာမာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ထိနမိဒ္ဓါနံ၊ တို့၏။ သရူပံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တေဟိ၊ ထိုထိနမိဒ္ဓတို့သည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အဘိဘူတတာ၊ နှိပ်စက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ သုဝိညေယျာဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုထိနမိဒ္ဓတို့သည် နှိပ်စက်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို။ အနာမသိတွာ၊ မသုံးသပ်မူ၍။ [ကျမ်း ၁၄၄]ကိလေသမာရဂ္ဂဟဏေနေဝ၊ ကိလေသမာရ်ကို ယူသဖြင့်သာလျှင်။ တံနိမိတ္တာ၊ ထိုကိလေသမာရ်လျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော။ အဘိသင်္ခါရမာရခန္ဓမာရမစ္စုမာရာ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာ ဧဝ၊ ကုန်သလျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ကိလေသမာရဿ စ သတ္တမာရဿ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏ (ဤသို့သမ္ဗန်။)။ ဝါ၊ ကား။ စ သဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ တေသမ္ပိ၊ ထိုအဘိသင်္ခါရမာရအစရှိသော သုံးပါးသော မာရ်တို့ကိုလည်း။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းကို။ ကတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သော ဟိ နိဝုတော သံသာရာဘိမုခေါတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌ (အဓိပ္ပာယောသို့ ဆိုက်)။ မာရဝသံ၊ မာရ်၏ အလိုသို့။ ဂတော၊ လိုက်သော။ တတော ဧဝ၊ ထိုမာရ်၏ အလိုသို့ လိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လျှင်။ ကိလေသေဟိ၊ တို့သည်။ နိဝုတော၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော။ သော၊ ထိုသူသည်။ ယာဝ၊ လောက်။ မာရဗန္ဓနံ၊ မာရ်၏ အနှောင်အဖွဲ့သည်။ တစ်နည်းကား။ မာရ်တည်းဟူသော အနှောင်အဖွဲ့သည်။
မှတ်ချက်၄။ ။ ရှေးကား သတ္တမာရ်ကို ရည်သည် နောက်ကား ကြွင်းသော မာရ်ကို ရည်သည်။
န ဆိဇ္ဇတိ၊ မပြတ်သေး။ တာဝ၊ လောက်။ သံသာရာဘိမုခေါဝ၊ သံသရာကို ရှေးရှုသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိသင်္ခါရာဘိမုခေါ၊ ပြုပြင်ခြင်းကင်းသော နိဗ္ဗာန်သို့ ရှေးရှုသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ (ပေ ၁၁) အဓိပ္ပာယော၊ တည်း။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဒေသိတာနိ၊ ကုန်၏။ ကထံ ဒေသိတာနိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။
တတ္ထ၊ ထိုသို့ဟောခြင်း၌ (ထိုအာရက္ခိတေနအစရှိသော ဒေသနာ၌ လည်းဟူ)။ ကထာ၊ သည်။ အဘိဓမ္မနိဿိတာ စ၊ အဘိဓမ္မာကို မှီသော စကားလည်းကောင်း။ သုတ္တန္တနိဿိတာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓာ၊ ၏။ တာသု၊ တို့တွင်။ အဘိဓမ္မနိဿိတာ နာမ၊ အဘိဓမ္မာကို မှီသော စကား မည်သည်ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အရက္ခိတေန စိတ္တေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ရတ္တံ၊ တပ်သော။ စိတ္တမ္ပိ၊ သည်လည်း။ အရက္ခိတံ၊ မစောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ် မည်၏။ ဒုဋ္ဌံ၊ ပျက်စီးပြစ်မှားသော။ စိတ္တမ္ပိ၊ သည်လည်း။ အရက္ခိတံ၊ မည်၏။ မူဠှံ၊ တွေဝေသော။ စိတ္တမ္ပိ၊ သည်လည်း။ အရက္ခိတံ၊ မည်၏။ တတ္ထ၊ ထိုတပ်သော စိတ် အစရှိသည်တို့တွင်။ ရတ္တံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ ကို။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဒုဋ္ဌံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ပဋိဃစိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ မူဠှံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ မောမူဟစိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ ဣမေသံ စိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့ကို။ အဂုတ္တိ၊ မလုံစေခြင်းသည်။ အဂေါပါယနာ၊ မလုံခြုံစေသော အခြင်းအရာသည်။ အပါလနာ၊ မစောင့်ခြင်းသည်။ အနာရက္ခာ၊ သည်။ သတိဝေါသဂ္ဂေါ၊ သတိ၏ လွတ်ခြင်းသည်။ ပမာဒေါ၊ သည်။ စိတ္တဿ၊ ကို။ အသံဝရော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ ဧဝံ၊ သို့။ အရက္ခိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတံ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် နှိပ်စက်အပ်သော။ စိတ္တံ နာမ၊ မည်သည်ကို။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တစိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတံ၊ ထိနမိဒ္ဓတို့သည် နှိပ်စက်အပ်သော။ စိတ္တံ နာမ၊ မည်သည်ကို။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ သသင်္ခါရိကာကုသလစိတ္တုပ္ပါဒါနံ၊ သသင်္ခါရိကဖြစ်သော အကုသိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဆိုအပ်ပြီးသော အကုသိုလ်တို့သည် အဘယ်မျှ ပြားကုန်သနည်းဟူသော အမေးကို ဖြေလို၍ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ ဒွါဒသ အကုသလစိတ္တုပ္ပါဒါ ဟောန္တိဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ရတ္တစိတ္တုပ္ပါဒ် ရှစ်ပါး။ ဒုဋ္ဌစိတ္တုပ္ပါဒ် နှစ်ပါး။ မူလစိတ္တုပ္ပါဒ် နှစ်ပါးအားဖြင့် ရက္ခိတစိတ္တုပ္ပါဒ်တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသဟဂတစိတ္တုပ္ပါဒ် လေးပါး။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတစိတ္တုပ္ပါဒ် ငါးပါးအားဖြင့် အကုသိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်(ပေ ၁၂)သည်။ ဧကတိံသ မဟုတ်ကုန်လော။ စောဒနာတွက်ရာသောကြောင့် အာဟိတဂဏသော ဟဏေနဟူသော ပါဌ်ကိုမိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗေပိ၊ အလုံးစုံသော အကုသိုလ်တရားတို့သည်လည်း။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဏေန၊ ယူအပ်ပြီးသည်ကို မယူသောအားဖြင့်။ ဒွါဒသအကုသလစိတ္တုပ္ပါဒါ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ၊ ထိုအကုသိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့ကို။ “ကတမေ ဓမ္မာ၊ လ။ ဥပ္ပန္နံ ဟောတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ စိတ္တုပ္ပါဒကဏ္ဍေ၊ ၌။ အကုသလစိတ္တုပ္ပါဒဒေသနာဝသေန၊ အကုသိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်ကို ဟောသောဒေသနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိတ္ထာရတော၊ အားဖြင့်။ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ မာရဿာတိ ဧတ္ထ ပါဋ္ဌေ၊ ၌။ မာရာ၊ တို့သည်။ ပဉ္စ၊ တို့တည်း။ တေသု၊ ထိုငါးပါးသော မာရ်တို့တွင်။ ကိလေသမာရဿ၊ ၏ (ဝိဘာဂေါ၌ စပ်)။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ အာသဝါနံ၊ တို့၏ လည်းကောင်း။ လ။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသဝတ္ထူနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အာသဝဝေါစ္ဆကာဒီသု၊ တို့၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တထာ၊ မှတစ်ပါး။ “ဇာတိမဒေါ၊ အမျိုးအားဖြင့် မာန်ယစ်ခြင်း။ ဂေါတ္တမဒေါ၊ အနွယ်အားဖြင့် မာန်ယစ်ခြင်း။ အာရောဂျမဒေါ၊ အနာကင်းသောအားဖြင့် မာန်ယစ်ခြင်း”။ ဣတိအာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေ၊ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်း၌။ အာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ သတ္တန္နံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤနှစ်ပါးသော စကားတို့တွင်။ တာဝ၊ စွာ။ အဘိဓမ္မနိဿိတာ၊ သော။ ကထာ၊ တည်း။
သုတ္တန္တနိဿိတာ ပန၊ ကိုကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ အရက္ခိတေန စိတ္တေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ စက္ခုနာ၊ ဖြင့်။ ရူပံ၊ ရူပါရုံကို။ ဒိသွာ၊ ၍။ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ၊ မိန်းမ ယောကျ်ား သုဘဟူ၍ ကြံအပ်သော နိမိတ်ကို ယူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ၊ ကိလေသာကို ပြတတ်သော အခြင်းအရာကို ယူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယတွာဓိကရဏံ၊ အကြင် စက္ခုန္ဒြေမစောင့်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ ကို။ အသံဝုတံ၊ မစောင့်သည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရန္တံ၊ သော။ ဧနံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ပါပကာ၊ ကုန်သော။ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အနွာသဝေယျုံ၊ အဖန်တလဲလဲ နှိပ်စက်ကုန်ရာ၏။ [ကျမ်း ၁၄၅] တဿ၊ ထိုစက္ခုန္ဒြေကို။ သံဝရာယ၊ စောင့်ခြင်းငှာ။ န ပဋိပဇ္ဇတိ၊ မကျင့်။ စက္ခု (ပေ ၁၃) န္ဒြိယံ၊ ကို။ န ရက္ခတိ၊ မစောင့်။ စက္ခုန္ဒြိယေ၊ ၌။ သံဝရံ၊ သို့။ န အာပဇ္ဇတိ၊ မရောက်။ သောတေန၊ ဖြင့်။ လ။ ဃာနေန၊ ဖြင့်။ ဇိဝှါယ၊ ဖြင့်။ ကာယေန၊ ဖြင့်။ မနသာ၊ ဖြင့်။ လ။ မနိန္ဒြိယေ၊ ၌။ သံဝရံ၊ သို့။ န အာပဇ္ဇတိ၊ မရောက်။ ဧဝံ၊ သို့။ အရက္ခိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေန စာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတံ၊ သော။ စိတ္တံ နာမ၊ မည်သည်ကား။ ပုဗ္ဗန္တ ကပ္ပနဝသေန ဝါ၊ ရှေးအဖို့သို့ လျှောက်၍ ကြံခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အပရန္တကပ္ပနဝသေန ဝါ၊ နောက်အဖို့သို့ လျှောက်၍ ကြံခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တကပ္ပနဝသေန ဝါ၊ ရှေအဖို့ နောက်အဖို့သို့ လျှောက်၍ ကြံခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဘိနိဝိသန္တဿ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသော။ အယောနိသော၊ အားဖြင့်။ ဥမ္မုဇ္ဇန္တဿ၊ အား။ “လောကော၊ သည်။ သဿတော၊ မြဲ၏”။ ဣတိ ဝါ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ လ။ “တထာဂတော၊ သတ္တဝါသည်။ မရဏာ၊ သေသည်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ နေဝ ဟောတိ၊ မဖြစ်။ န နဟောတိ၊ မဖြစ်သည် မဟုတ်”။ ဣတိ ဝါ၊ လည်းကောင်း။ ယာ ဒိဋ္ဌိ၊ အကြင်မိစ္ဆာအယူသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တာယ၊ ထိုမိစ္ဆာအယူသည်။ ဟတံ ဥပဟတံ၊ နှိပ်စက်ဖျက်ဆီးအပ်၏။ “စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သဿတဝါဒါ၊ မြဲ၏ဟု ယူသော အယူတို့သည်လည်းကောင်း။ လ။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌ မြတ်သော ငြိမ်းခြင်းရှိ၏ဟု ယူသော အယူတို့သည်လည်းကောင်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဗြဟ္မဇာလေ စ၊ ဗြဟ္မဇာလသုတ်၌လည်းကောင်း။ ပဉ္စတ္တယေ စ၊ ပဉ္စတ္တယသုတ်၌လည်းကောင်း။ အာဂတာ၊ ကုန်သော။ ယာ စ ဣမာ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိယော၊ အကြင် ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တာသံ၊ ထိုခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတဘာဝေါ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် နှိပ်စက်ဖျက်ဆီးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။
ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အကမ္မညတာ၊ အမှု၌ မခံ့သည်၏အဖြစ်သည်။ ထိနံ နာမံ၊ မည်၏။ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿ၊ ၏။ အကမ္မညတာ၊ သည်။ မိဒ္ဓံ နာမ၊ မည်၏။ တထာ၊ ထိုမြို့။ အနုဿာဟသံဟနနံ၊ အားမထုတ်ခြင်း တွန့်တိုခြင်းသည် (ပြင်ခြင်းသည် လည်းဟ)။ ထိနံ၊ မည်၏။ အသတ္တိဝိဃာတော၊ မစွန့်ခြင်း ပင်ပန်းခြင်းသည်။ မိဒ္ဓံ၊ မည်၏။ ဣတိ ဣမိနာ ထိနေန စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ ဣမိနာ မိဒ္ဓေန စ၊ သည်လည်းကောင်း။ စိတ္တံ၊ ကို။ အဘိဘူတံ၊ နှိပ် (ပေ ၁၄) စက်အပ်၏။ အဇ္ဈောတ္ထဋံ၊ လွှမ်းမိုးအပ်၏။ ဥပဒ္ဒုတံ၊ နှိပ်စက်အပ်၏။ သင်္ကောစနပ္ပတ္တံ၊ တွန့်ခြင်းသို့ ရောက်စေအပ်၏။ လယာပန္နံ၊ ပျင်းခြင်းသို့ ရောက်စေအပ်၏။ ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဝသော နာမ၊ မည်သည်ကား။ ဣစ္ဆာ၊ အလိုတည်း။ လောဘော၊ တည်း။ အဓိပ္ပာယော၊ အလိုတည်း။ ရုစိ၊ နှစ်သက်ခြင်းတည်း။ အာကင်္ခါ၊ တောင့်တခြင်းတည်း။ အာဏာ၊ အာဏာတည်း။ အာဏတ္တိ၊ အစီအရင်တည်း။ မာရောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မာရာ၊ တို့သည်။ ခန္ဓမာရော၊ လည်းကောင်း။ လ။ ကိလေသမာရော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပဉ္စ၊ တို့တည်း။ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ တေသံ၊ ထိုငါးပါးသော မာရ်တို့၏။ ဝသံ၊ နိုင်ငံသို့။ ဣစ္ဆံ၊ သို့။ လ။ အာဏတ္တိံ၊ အစီအရင်သို့။ ဂစ္ဆတိ ဥပဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏။ ဥပေတိ၊ ကပ်၏။ ဝတ္တတိ၊ လိုက်၏။ အနုဝတ္တတိ၊ အစဉ်လိုက်၏။ နာတိက္ကမတိ၊ မလွန်။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုအရက္ခိတေန စိတ္တေနဟူသော ပါဌ်၌။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်သော။ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သမုဒယသစ္စံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ တဏှာဝိဇ္ဇာ ဧဝ၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့သည်သာလျှင်။ သမုဒယသစ္စံ၊ မည်၏။ ယော သော ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ “ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ယေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ ဥပါဒါယ၊ စွဲ၍။ ပညတ္တော၊ ၏။ တေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ထိုသမုဒယသစ္စာကြဉ်သော ငါးပါးသော ခန္ဓာတို့သည်။ ဒုက္ခသစ္စံ၊ မည်၏။ ဧဝံ ဣမိနာ ပကာရေန၊ ဤသို့ ပါဠိအဋ္ဌကထာ၌ ထုတ်အပ်သော အပြားအားဖြင့်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဣဓ၊ ဤအရက္ခိတေန စိတ္တေန ဟူသော ဂါထာ၌။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဒေသိတာနိ၊ ကုန်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဒုက္ခံ သမုဒယော စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တေသံ ဘဂဝါ ပရိညာယ စ ပဟာနာယ စ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပါကဋတရံ၊ အလွန်ထင်ရှားစွာ (အလွန်ထင်ရှားသည်ကို လည်းဟူ)။ ကာတုံ၊ ငှာ။ “ဒုက္ခဿ ပရိညာယ သမုဒယဿ ပဟာနာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကထံ ဒေသေတိ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။
‘တသ္မာ၊ လ။ ဇဟေ”တိ [ကျမ်း ၁၄၆] ဂါထာယ၊ ဖြင့်။ ဒေသေတိ၊ ၏။ (ဂါထာ၊ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ “တသ္မာ၊ လ။ ဇဟေ”တိ ဂါထာ၊ ကို။ ဒေသိတာ၊ ၏။ ဟု ပေးပါ။) အနက်ကား။ အဖွင့်ကို ထောက်သဖြင့် သိလွယ်ပြီး။ တဿ၊ ထိုဂါထာ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အရက္ခိတေန၊ သော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ မာရဿ၊ ၏။ ဝသံ၊ အလိုသို့။ (ပေ ၁၅) ဂစ္ဆတိ၊ လိုက်ရ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သတိသံဝရေန၊ ဖြင့်။ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့ကို။ ရက္ခဏေန၊ စောင့်သဖြင့်။ ရက္ခိတစိတ္တော၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်။ အဿ၊ ဖြစ်ရာ၏။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရောတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမသင်္ကပ္ပာဒိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဂေါစရော၊ သည် (မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပအစရှိသော မှားသော အကြံလျှင် ကျက်စားရာရှိသော သူသည် လည်းဟူ)။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ အယောနိသော၊ အားဖြင့်။ ဝိကပ္ပေတွာ၊ ကြံ၍။ နာနာဝိဓာနိ၊ ကုန်သော။ မိစ္ဆာဒဿနာနိ၊ မှားသော အယူတို့ကို။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ တတော ဧဝ စ၊ ထိုသို့ မှားသော အယူကို ယူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေန၊ သော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ မာရဿ၊ ၏။ ဝသံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယောနိသော မနသိကာရေန၊ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းဖြင့်။ ကမ္မံ၊ ဘာဝနာကို ပွားစေခြင်းအမှုကို။ ကရောန္တော၊ ၍။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒိ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော၊ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပအစရှိသော ကောင်းသော အကြံလျှင် ကျက်စားရာ ရှိသည်။ အဿ၊ ရာ၏။ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပုရက္ခတွာတိ၊ ကား။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရတာယ၊ ကောင်းသော အကြံလျှင် ကျက်စားရာရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိဓုတမိစ္ဆာဒဿနော၊ ဖျက်ဆီး ခါတွက်အပ်သော မှားသော အမြင် ရှိသည်ဖြစ်၍ (များသော အယူရှိသည်ဖြစ်၍ လည်းဟူ)။ ကမ္မဿကတာလက္ခဏံ၊ ကံသာလျှင် မိမိဥစ္စာ ရှိ၏ဟု မြင်ခြင်းလက္ခဏာ ရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ယထာဘူတညာဏလက္ခဏဉ္စ၊ မဖောက်မပြန် မှန်သောအားဖြင့် သိခြင်း လက္ခဏာ ရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ၊ ရှေ့သွားပြု၍။ သီလသမာဓီသု၊ တို့၌။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော၊ အလွန်အားထုတ်သည် ဖြစ်၍။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ အားထုတ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင်။ ဥဒယဗ္ဗယံ၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းကို။ ဉတွာန၊ သိ၍။
ဉတွာ ဥဒယဗ္ဗယံကို ဖွင့်လိုရကား ပဉ္စသု စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။ သမပညာသာယ၊ အမျှငါးဆယ်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။
မှတ်ချက်၅။ ။ သမပညာသသရုပ်ကား အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ ရူပသမုဒယော၊ တဏှာသမုဒယာ ရူပသမုဒယော၊ ကမ္မသမုဒယာ ရူပသမုဒယော၊ အာဟာရသမုဒယာ ရူပသမုဒယော၊ ဤသို့ ရူပက္ခန္ဓာ၌ အကြောင်းလေးပါးတို့အတူ ဝေဒနာသညာသင်္ခါရ (ပေ ၁၆) က္ခန္ဓာတို့၌ အကြောင်းလေးပါးတို့တွင် အာဟာရသမုဒယောကို ပယ်၍ ဖဿသမုဒယောကို တည်၍။ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၌ နာမရူပသမုဒယာကို ထည့်၍ လေးပါးစီ ဤသို့ အကြောင်းအားဖြင့် နှစ်ဆယ်။ ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ ဥပ္ပါဒက္ခဏငါးပါးအားဖြင့် ဥဒယလက္ခဏာနှစ်ဆယ့်ငါးပါး။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ ရူပနိရောဓော စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအားဖြင့် အကြောင်းအားဖြင့် နှစ်ဆယ်။ ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ ဘင်္ဂက္ခဏငါးပါးအားဖြင့် ဝယလက္ခဏာနှစ်ဆယ်ငါးပါး။ ဤသို့ သမပညာသဖြစ်သတည်း။
ဥပ္ပါဒဉ္စ၊ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ နိရောဓဉ္စ၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဉတွာ၊ ၍။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥဿုက္ကာပေတွာ၊ လုလ္လပြု၍။ အနုက္ကမေန၊ ဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂေ၊ တို့ကို။ ဂဏှန္တော၊ ယူသည်ဖြစ်၍။ အဂ္ဂမဂ္ဂေန၊ အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်။ (ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူ၊ ထိနမိဒ္ဓကို နှိပ်နှင်းသော။ ဘိက္ခု၊ ဖျက်ဆီးအပ်ပြီးသော ကိလေသာရှိသော ရဟန္တာသည်။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ဒုဂ္ဂတိယော၊ တို့ကို။ ဇဟေ၊ စွန့်ရာ၏)။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူ ဘိက္ခု သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေတိ၊ ကား။
မှတ်ချက်၆။ ။ ဤသို့ ဥလ္လိင်္ဂနည်း ထုတ်ပြန်ဦး။
ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗသော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ ဘိန္နကိလေသတ္တာ၊ ဖျက်ဆီးအပ်ပြီးသော ကိလေသာ ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဘိက္ခု၊ ကိလေသာတို့ကို ချိုးဖျက်ပြီးသော။ ခီဏာသဝေါ၊ သည်။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ စွာ။ တိဝိဓဒုက္ခတာယောဂေန၊ သုံးပါးအပြားရှိသော ဒုက္ခအဖြစ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ဒုဂ္ဂတိသင်္ခါတာ၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗာပိ၊ ကုန်သော။ ဂတိယော၊ တို့ကို။ ဇဟေယျ၊ ရာ၏။ တာသံ၊ ထိုဒုဂ္ဂတိတို့၏။ ပရဘာဂေ၊ ထိုမှာဘက်အဖို့ဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနေ၊ ၌။ တိဋ္ဌေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိအယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယံ တဏှာယ။ လ။ အယံ နိရောဓောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ပဟာနဿ၊ ပယ်ခြင်း၏ (ဘာဝ၌ စပ်)။ နိရောဓဿ၊ ၏ (ပစ္စယဘာဝတော၌ စပ်)။ ပစ္စယဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အသင်္ခတဓာတုပဟာနန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ နိရောဓောတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနီတိ၊ ကား။ ပုရိမဂါထာယ၊ ၌ (အရက္ခိတေန စိတ္တေနဂါထာကို ယူ)။ ပုရိမာနိ၊ ကုန်သော။ ဒွေ၊ နှစ်ပါးသော သစ္စာတို့လည်းကောင်း။ ပစ္ဆိမဂါထာယ၊ ၌ (တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿဂါထာကိုယူ)။ ပစ္ဆိမာနိ၊ ကုန်သော။ ဒွေ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ အရိယသစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ဘာသိတာ (ပေ ၁၇) နိ၊ ကုန်၏။ တေသု၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့တွင်။ သမုဒယေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုက္ခေန၊ ဒုက္ခသစ္စာဖြင့်။ အာဒီနဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဂ္ဂနိရောဓေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဿရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သဗ္ဗဂတိဇဟနံ၊ အလုံးစုံသော ဂတိကို စွန့်ခြင်းသည်။ ဖလံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ရက္ခိတစိတ္တတာဒိကော၊ စောင့်ရှောက်သော စိတ်ရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသည်သည်။ ဥပါယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အရက္ခိတစိတ္တတာဒိနိသေဓနမုခေန၊ မစောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်အစရှိသည်ကို မြစ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ရက္ခိတစိတ္တတာဒီသု၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသည်တို့၌။ နိယောဇနံ၊ တိုက်တွန်းခြင်းသည်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အာဏတ္တီတိ၊ မည်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဒေသနာဟာရပဒတ္ထာ၊ ဒေသနာဟာရ၏ ပဒတ္ထဖြစ်ကုန်သော။ အဿာဒါဒယော၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “နိယုတ္တော ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတအဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၂၊ ဝိစယဟာရသမ္ပာတအဖွင့်
[ကျမ်း ၁၄၇] စာပိုဒ် ၅၃။ ဧဝံ ယထာဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ပြတော်မူသော ကစ္စည်းမထေရ်သည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေသနာဟာရပဒတ္ထဝိစယော၊ ဒေသနာဟာရ၏ ပဒတ္ထကို ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်းသည်။ ဝိစယဟာရော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေသနာဟာရေ၊ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတ၌။ ဝိပလ္လာသဟေတုဘာဝေန၊ ဝိပလ္လာသ၏ အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ နိဒ္ဒါရိတာယ၊ သော။ တဏှာယ၊ ၏။ ကုသလာဒိဝိဘာဂပဝိစယမုခေန၊ ကုသိုလ်အစရှိသောအားဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းကို ရွေးချယ်စိစစ်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ တဏှာ ဒုဝိဓာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကုသလာတိ၊ ကား။ ကုသလဓမ္မာရမ္မဏာ၊ ကုသိုလ်တရားလျှင် အာရုံရှိသော တဏှာကုသိုလ်တရားတို့ကို။
မှတ်ချက်၇။ ။ ရည်၍ ဖြစ်ကာမျှကို ရည်၍ ဆိုသည်။ လောကုတ္တရာတရားကို အလိုရှိအပ်ရကား အာရမ္မဏပစ္စည်း၏အဖြစ်ကို ရည်၍ မဆို။
ဖိုလ်တရားကို ရည်၍ ဖြစ်သော တဏှာကို ယူအပ်ရကား ကုသလသဒ္ဒေါ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗောဟု မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ကုသလသဒ္ဒေါ၊ ကို။ ဗာဟိတိကသုတ္တေ ဝိယ၊ ၌ကဲ့သို့။ အနဝဇ္ဇတ္ထေ၊ အန (ပေ ၁၈) ဝဇ္ဇအနက်၌။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ ကသ္မာပနေတ္ထ၊ ကြောင့်ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤဝိစယသမ္ပာတဟာရ၌။ တဏှာ၊ ကို။ ကုသလပရိယာယေန၊ ကုသိုလ်ပရိယာယ်အားဖြင့်။ ဥဒ္ဓဋာ၊ ထုတ်အပ်သနည်းဟူမူကား။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဒေသနာဟာရေ၊ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတ၌။ ဝိပလ္လာသဟေတုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ တဏှာ၊ ကို။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ၍။ တဿာ၊ ထိုတဏှာ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခော၊ သံကိလေသပက္ခတရားကို။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဝိစိတ္တပဋိဘာနတာယ ပန၊ ဆန်းကြယ်သော ပညာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ ဣဓာပိ၊ ဤဝိစယဟာရသမ္ပာတ၌လည်း။ တဏှာမုခေနေဝ၊ တဏှာကို အရင်းပြုသဖြင့်သာလျှင်။ ဝေါဒါနပက္ခံ၊ ပက္ခတရားကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ကုသလပရိယာယေန၊ ဖြင့်။ တဏှာ၊ ကို။ ဥဒ္ဓဋာ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအကုသလာသံသာရဂါမိနိအစရှိသော ပါဠိ၌။ သံသာရံ၊ သို့။ ဂမေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံသာရဂါမိနီ၊ မည်၏။ သံသာရနာယိကာ၊ သံသရာကို ဆောင်တတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အပစယံ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ဂမေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပစယဂါမိနီ၊ မည်၏။ ကထံ ပန၊ လျှင်။ တဏှာ၊ သည်။ အပစယဂါမိနီ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်စေသနည်း။ ဣတိ စောဒနံ၊ ကို။ မနသိ ကတွာ၊ ၍။ “ပဟာနတဏှာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဒင်္ဂါဒိပ္ပဟာနဿ၊ တဒင်္ဂအစရှိသော ပဟာန်၏။ ဟေတုဘူတာ၊ သော။ တဏှာ၊ သည်။ ကထံ ပန၊ လျှင်။ ဧကန္တသာဝဇ္ဇာယ၊ စင်စစ် အပြစ်ရှိသော။ တဏှာယ၊ ၏။ ကုသလဘာဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ အံ့နည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ သေဝိတဗ္ဗဘာဝတော၊ မှီဝဲအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကုသလဘာဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အကုသိုလ်ကို ပယ်ခြင်းငှာ ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် သေဝိတဗ္ဗ ဖြစ်ပါသတည်း။
တဏှာကို ဆိုသောအရာ၌ မာနကို အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ အရာမဟုတ်ခဲ့တကား စောဒနာရှိ၍ ယထာတဏှာစသည်ကို မိန့်သတည်း။
တဏှာ ယထာ၊ တဏှာကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ မာနောပိ၊ သည်လည်း။ ကုသလောပိ၊ ကုသိုလ်ကို အာရုံပြု၍ဖြစ်သော မာနလည်းကောင်း။ အကုသလောပိ၊ အကုသိုလ်ဖြစ်သော မာနလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ တဏှာ ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဒုဝိဓာ၊ သည်။ န၊ မဟုတ်။ ဣတိ၊ သို့ (နိဒဿန၌စပ်)။ တဏှာယ၊ ၏။ နိဒဿနဘာဝေန၊ ညွှန်းကြောင်းသက်သေ၏ (ပေ ၁၉) အဖြစ်ဖြင့်။ မာနော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုမာနကို ဆိုရာ၌။ မာနဿ၊ ၏။ ယထာဓိပ္ပေတံ၊ အကြင်အကြင် အလိုရှိအပ်သော။ ကုသလာဒိဘာဝံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယံ မာနံ နိဿာယာ”တိအာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “မာနမဟံ၊ လ။ အသေဝိတဗ္ဗ”န္တိ အာဒိ၊ သော။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဒေဝါနမိန္ဒ၊ နတ်တို့ကို အစိုးရသော သိကြားမင်း။ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ၊ မှီဝဲအပ်သော မာနလည်းကောင်း။ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ မာနံ၊ ကို။ ဒုဝိဓေန၊ ဖြင့်။ အဟံ၊ သည်။ ဝဒါမိ၊ ၏။)
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ “သက္က သကြ၊ မာဂဓနှင့်။ သကဋဘာသာ၊ ဝေါဟာအပြား။ ဤနှစ်ပါးတွင် ဤအားအက္ခရာ၊ လွှဲကာလည်းပြု၊ မြန်မာမှုဖြင့်၊ ယခုလူတွင်၊ သိကြားထင်သည်၊ မည်ပင်လည်းကောင်း၊ နတ်စောလောင်းကား’’ဟု ရှေးဆရာတို့ မိန့်ရကား သင်္သကရိုက်ဘာသာအားဖြင့် ဖြစ်သော သကြဟူသော ပုဒ်၌ သဝယ် အကို ဤပြု၍ ကြ၌ အကို အာပြု၍ သကြားဟု ရေးအပ် ဖတ်အပ် ရွတ်အပ်၏။
ယံ နေက္ခမ္မနိဿိတံ ဒေါမနဿန္တိအာဒိ၊ ကို။ “ကုသလာ”တိဟူ၍ (ကုသလာဒိဟု အချို့ ပါဌ်ရှိ၏။ မသင့်)။ ဝုတ္တတဏှာယ၊ ၏။ သရူပဒဿနတ္ထံ၊ သရုပ်ကို ပြအံ့သောငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ နေက္ခမ္မဿိတံ၊ နေက္ခမ္မကို မှီသော။ ဒေါမနဿံ နာမ၊ မည်သည်ကား (အနုသောစတော ဥပ္ပန္နံ ဒေါမနဿံ၌ စပ်)။
“တတ္ထ၊ ထိုဒေါမနဿတို့တွင်။ နေက္ခမ္မဿိတာနိ၊ ကုန်သော။ ဆ၊ ကုန်သော။ ဒေါမနဿာနိ၊ တို့သည်။ ကတမာနိ၊ တို့နည်းဟူမူကား။ ရူပါနံတွေဝ၊ ရူပါရုံတို့သာလျှင်။ အနိစ္စတံ၊ အမြဲမရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝိပရိနာမဝိရာဂနိရောဓံ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းကင်းခြင်း ချုပ်ခြင်းကို။ ဝိဒိတွာ၊ သိ၍။ ‘ပုဗ္ဗေ စေဝ၊ ရှေးကာလ၌လည်းကောင်း။ ဧတရဟိ စ၊ ယခုပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌လည်းကောင်း။ ပဝတ္တာ၊ ကုန်သော။ ရူပါ၊ ရူပါရုံတို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ တေ ရူပါ၊ တို့သည်။ အနိစ္စာ၊ အမြဲမရှိကုန်။ ဒုက္ခာ၊ ကုန်၏။ ဝိပရိနာမဓမ္မာ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသဘောရှိကုန်၏’။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဧတံ၊ ထိုအနိစ္စအဖြစ် အစရှိသည်ကို။ ယထာဘူတံ၊ ဟုတ်သောအတိုင်း။ သမ္မပ္ပညာယ၊ အသင့်အားဖြင့် သိသောပညာဖြင့်။ ဝိဒိတွာ၊ ၍။ အနုတ္တရေသု၊ မြတ်ကုန်သော။ ဝိမောက္ခေသု၊ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၌။ ပိဟံ၊ တောင့်တခြင်းကို။ ဥပဋ္ဌာပေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ ကိံ ဥပဋ္ဌာပေတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ‘အရိယာ၊ တို့သည်။ ဧတရဟိ၊ ယခုအခါ၌။ ယံ အာယတနံ၊ အကြင်အရိယဖိုလ်ကို။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ ဝိဟ (ပေ ၂၀) ရန္တိ၊ ကုန်၏။ တဒါယတနံ တံ အာယတနံ၊ ထိုအရိယဖိုလ်ကို။ အဟံ၊ သည်။ ကုဒါဿု နာမ၊ အဘယ်အခါ၌။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ၍။ ဝိဟရိဿာမိ၊ နေရပါအံ့နည်း’။ ဣတိ၊ သို့။ ပိဟံ၊ ကို။ ဥပဋ္ဌာပေတိ၊ စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အနုတ္တရေသု၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခေသု၊ တို့၌။ ပိဟံ၊ ကို။ ဥပဋ္ဌာပယတော၊ ဖြစ်စေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ [ကျမ်း ၁၄၈] ပိဟာ၊ တောင့်တခြင်းသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပိဟာပစ္စယာ၊ တောင့်တခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဒေါမနဿံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဧဝရူပံ၊ သော။ ယံ ဒေါမနဿံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ ဒေါမနဿံ၊ ကို။ နေက္ခမ္မဿိတံ၊ သော။ ဒေါမနဿ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ဤသို့ ပါဠိ၌ ဟောအပ်သော အပြားအားဖြင့်။ အနုတ္တရဝိမောက္ခသင်္ခါတအရိယဖလဓမ္မေသု၊ မြတ်သော ဝိမောက္ခဟု ဆိုအပ်သော အရိယဖိုလ်တို့၌။ ပိဟံ၊ ကို။ ဥပဋ္ဌာပေတွာ၊ စေ၍။ ဆသု ဒွါရေသု၊ တို့၌။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ၊ သည်။ အာပါထဂတေ၊ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော်။ တဒဓိဂမာယ၊ ထိုအရိယဖိုလ်ကို ရခြင်းငှာ။ အနိစ္စာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥပဋ္ဌာပေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ဥဿုက္ကာပေတုံ၊ လုလ္လပြုခြင်းငှာ။ အသက္ကောန္တဿ၊ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍။ ဣမမ္ပိ ပက္ခံ၊ ဤလခွဲပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဣမမ္ပိ မာသံ၊ ဤတစ်လပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဣမမ္ပိ သံဝစ္ဆရံ၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥဿုက္ကာပေတွာ၊ ၍။ အရိယဘူမိံ၊ အရိယဘုံသို့။ သံမ္ပာပုဏိတုံ၊ ရောက်အံ့သောငှာ။ အဟံ၊ သည်။ နာသက္ခိံ၊ မတတ်နိုင်ခဲ့တကား။ ဣတိ၊ သို့။ အနုသောစတော၊ အဖန်တလဲလဲ စိုးရိမ်ပူပန်သော သူအား။ (အနုသောစနတော၊ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ န ကား လွန်သည်)။ ဥပ္ပန္နံ၊ သော။ ဒေါမနဿံ၊ သည်။ နေက္ခမ္မဝသေန၊ ၏အစွမ်းအားဖြင့်။
နေက္ခမ္မဝသေနဟူသော ပုဒ်၏အနက်ကို ဖွင့်လိုရကား ဝိပဿနာဝသေန စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဝိပဿနာဝသေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အနုဿတိဝသေန၊ ၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဋိပတ္တိယာ၊ ၏။ ဟေတုဘာဝေန၊ အကြောင်း၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဥပ္ပဇ္ဇနတော၊ ကြောင့်။ နေက္ခမ္မဿိတံ၊ သော။ ဒေါမနဿံ နာမ၊ မည်၏။ အယံ တဏှာ ကုသလာတိ၊ ကား။ “ပိဟာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ သော။ အယံ တဏှာ၊ သည်။ ကုသလာ၊ မည်၏။ ကထံ ကုသလာ၊ အဘယ်သို့ ကုသိုလ်မည်သနည်း ဟူမူကား။ ရာဂဝိရာဂါစေတောဝိမုတ္တိ၊ (ပေ ၂၁) သည်။ ကုသလာ၊ မည်၏။ တဒါရမ္မဏာ၊ ထိုအနာဂါမိဖိုလ်ကို ရည်၍ဖြစ်သော တဏှာသည်။ ကုသလာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ကထံ၊ သို့။ ကုသလာ၊ မည်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အနုယောဂသမ္ဘဝတော၊ စောဒနာ၏ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ ရာဂ။ လ။ ကုသလာတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏ (ဤသို့ ပေး)။
အနာဂါမိဖိုလ်သည် သုခဝိပါကကုသိုလ် မဟုတ်ခဲ့တကား။ အဘယ်သို့ ထိုအနာဂါမိဖိုလ်ကို ရည်၍ ဖြစ်သော တဏှာသည် ကုသိုလ်မည်ပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ဣဒံ ဝုတ္တံ ယောတိ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပာယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ရာဂဝိရာဂါစေတောဝိမုတ္တိ၊ သည်။ သဘာဝေန၊ ဖြင့်။ န ကုသလာ၊ မမည်။ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန၊ အပြစ်မရှိသော သဘောအားဖြင့်။ ကုသလာ၊ မည်၏။
ယင်းသို့ အနဝဇ္ဇအားဖြင့် အနာဂါမိဖိုလ်သည် ကုသိုလ်မည်တန်စေ။ တဏှာကား အသို့မူ၍ ကုသိုလ်မည်သနည်း စုဒ်ရှိရကား တံ ဥဒ္ဒဿ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တံ၊ ထိုအနာဂါမိဖိုလ်ကို။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ရည်၍။ ပဝတ္တိယာ၊ ကြောင့်။ တဒါရမ္မဏာ၊ ထိုအနာဂါမိဖိုလ်ကို ရည်၍ဖြစ်သော။ တဏှာ ပန၊ သည်ကား။ ကုသလာရမ္မဏတာယ၊ အပြစ်မရှိသော အနာဂါမိဖိုလ်ကို ရည်၍ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကုသလာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါပညာဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန၊ ဖြင့်။ ကုသလာ၊ မည်၏။ တဿာတိ၊ ကား။ ပညာဝိမုတ္တိယာ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို။ ယာယ၊ အကြင် ပညာဝိမုတ္တိ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿာ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ “သဗ္ဗာ ဒုက္ခဂ္ဂတိယော ဇဟေ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဣတိ၊ သို့။ စိရတရံ၊ အလွန်ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး။ ဝိပဿနာပရိဝါသံ၊ ဝိပဿနာ၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ ပရိဝသိတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာယ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သော အကျင့်ရှိသော နုန့်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်။ အဓိဂတာယ၊ ရအပ်သော။ ပညာဝိမုတ္တိယာ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တဿာ ကော ပဝိစယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာဝိမုတ္တိ၊ သည်။ အရိယမဂ္ဂမူလိကာ၊ အရိယမဂ်လျှင် အကြောင်း ရှိ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတုတ္ထဇ္ဈာနပါဒကေ၊ စတုတ္ထဈာန်လျှင် အခြေရှိကုန်သော။ အရိယ (ပေ ၂၂) မဂ္ဂဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ အကျဉ်းပြ၍။ တေသံ၊ ထိုအရိယမဂ်တရားတို့၏။ အာဂမနပဋိပဒံ၊ အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗော စတုတ္ထေ ဈာနေ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပါရမိတာယာတိ၊ ကား။ စတုတ္ထဇ္ဈာနဘာဝနာယ၊ စတုတ္ထဈာန်ကို ပွားစေခြင်း၏။ ဥက္ကံသဂတာယ၊ လွန်ကဲခြင်းသို့ ရောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဋ္ဌဟိ၊ ကုန်သော။ ယေဟိ အင်္ဂေဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတံ၊ သော။ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တာနိ အင်္ဂါနိ၊ တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပရိသုဒ္ဓ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
(သမန္နာဂတန္တိ၊ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ယင်းသို့ ဣတိနှင့် ရှိမူ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံဟု ရှိလိုမည် ထင်၏။ ဆင်ခြင်။ အဋ္ဌဟိ၊ ကုန်သော။ ယေဟိ အင်္ဂေဟိ၊ တို့နှင့်။ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတန္တိ၊ ဟူ၍။ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဤသို့ပေး။)
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပေက္ခာသတိဝါရိသုဒ္ဓိဘာဝေန၊ တတြမဇ္ဇတ္တုပေက္ခာသည် ဖြစ်စေအပ်သော သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းသဘောအားဖြင့်။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ စင်ကြယ်၏။ ပရိသုဒ္ဓတ္တာ ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ပရိယောဒါတံ၊ ဖြူစင်၏။ ပဘဿရံ၊ ပြိုးပြိုးပြက် ရှိ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုခါဒီနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယဃာတေန၊ အကြောင်းကို သတ်သဖြင့်။ ဝီတရာဂါဒိအဂဏတ္တာ၊ ကင်းသော ရာဂအစရှိသော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အနင်္ဂဏံ၊ ကိလေသာမရှိ။ အနင်္ဂဏတ္တာ ဧဝ၊ ကိလေသာမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဝိဂတူပက္ကိလေသံ၊ ညစ်ညူးခြင်း ကင်း၏။
ကိလေသာကြောင့် မညစ်ညူးခဲ့သော် သင့်မည်လော စုဒ်ရှိရကား အင်္ဂဏေနဟိ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ အင်္ဂဏေန၊ ကိလေသာဖြင့် (ကြောင့် လည်းဟူ)။ စိတ္တံ၊ သည်။ ဥပက္ကိလိဿတိ၊ ညစ်ညူး၏။ သုဘာဝိတတ္တာ၊ ကောင်းစွာ ပွားစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မုဒုဘူတံ၊ နူးညံ့ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဖြစ်၏။
လဲဝါဂွမ်း စသည်ကဲ့သို့ ဖဿအားဖြင့် ဖြစ်သလော စောဒနာကြောင့် ဝသိဘာဝပ္ပတ္တန္တိ အတ္ထောဟု အဓိပ္ပါယ်ကျ ပြသတည်း။
ဝသီဘာဝပ္ပတ္တံ၊ လေ့လာသော အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဖဿအားဖြင့် နူးညံ့ကုန်သည်ကိုသာ မုဒုဟု ဆိုခဲ့သော် အသို့ သင့်မည်နည်း။ ပုစ္ဆာ ရှိရကား ဝသေ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ ဝသေ၊ အလို၌ (လေ့လာခြင်း၌ လည်းဟူ)။ ဝတ္တမာနံ၊ ဖြစ်သော။ စိတ္တံ၊ ကို။ “မုဒူ”တိ၊ ဟူ၍။ (ပေ ၂၃) ဝုစ္စတိ၊ ၏။ မုဒုတ္တာ ဧဝ စ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ကမ္မနိယံ၊ အမှုအား ခံ့၏။ ကမ္မက္ခမံ ကမ္မယောဂ္ဂံ၊ ဝိပဿနာဘာဝနာ အစရှိသော အမှုအား ခံ့၏ ဝိပဿနာဘာဝနာအစရှိသော အမှုအား လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မုဒုစိတ်သည် စင်စစ် ကမ္မနိယဖြစ်သော် နူးညံ့ကုန်သောကြောင့် ကမ္မနိယဖြစ်၏ဟူသော စကားသည် သင့်၏ဖြစ်ခဲ့သော်။ မသင့်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား မုဒုံ ဟိ စသည်ကို တက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ မုဒုံ၊ နူးညံ့သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ကမ္မနိယံ၊ သည်။ [ကျမ်း ၁၄၉] ဟောတိ၊ ၏။ ကိမိဝ၊ ဟူမူကား။ သုဓန္တံ၊ ကောင်းစွာ ဦးသော။ သုဝဏ္ဏံ ဣဝ၊ ရွှေကဲ့သို့။ ကမ္မနိယံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒုဘယမ္ပိ စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော နူးညံ့ခြင်း အမှုအား ခံ့ခြင်းသည်လည်း။ သုဘာဝိတတ္တာ ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယထာဟ၊ ဘုရားအဘယ်သို့ ဟောသနည်းဟူမူကား။ “နာဟံ၊ လ။ စိတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ (ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဣဒံ စိတ္တံ၊ သည်။ မုဒု စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ကမ္မနိယဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဘာဝိတံ၊ သော။ ယံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ မုဒုဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ကမ္မနိယဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အညံ၊ သော။ ဧကဓမ္မမ္ပိ၊ တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း။ အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ န သမနုပဿာမိ၊ မြင်တော်မမူ။ ဧတေသု ပရိသုဒ္ဓဘာဝါဒီသု၊ ထိုစင်ကြယ်သည်၏အဖြစ် အစရှိသည်တို့၌။ ဌိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဌိတံ၊ ၏။ ဌိတတ္တာ ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အာနဉ္ဇပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ အစလံ၊ မတုန်မလှုပ်။ နိရိဉ္ဇနံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ မုဒုကမ္မညဘာဝေန၊ နူးညံ့သည်၏အဖြစ် အမှုအား ခံ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဝသေန၊ အလို၌။ ဌိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဌိတံ၊ ၏။ သဒ္ဓါဒီဟိ၊ တို့သည် (တို့ဖြင့်)။ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ သိမ်းဆည်းအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အာနဉ္ဇပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။
ယခုအခါ သင်္ခေပအားဖြင့် ဆိုအပ်သော အနက်ကို အကျယ်ချဲ့အံ့သောငှာ သဒ္ဓါပရိဂ္ဂဟိတံ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ သဒ္ဓါပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သဒ္ဓါဖြင့် သိမ်းဆည်းအပ်သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အသဒ္ဓိယေန၊ မယုံကြည်ခြင်းကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ (အသဒ္ဓိယေလည်း ရှိ၏။ အနက်တူ၏)။ ဝီရိယပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ကောသဇ္ဇေန၊ ပျင်းခြင်းကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ သတိပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ပမာဒေန၊ ကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ (ပေ ၂၄) သမာဓိပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ ဥဒ္ဓစ္စေန၊ ကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ပညာပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အဝိဇ္ဇာယ၊ ကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ဩဘာသဂတံ၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော အလင်းသို့ ရောက်သော (ဉာဏ်တည်းဟူသော အလင်းဖြင့် ထွန်းလင်းခြင်းသို့ ရောက်သော လည်းဟူ)။ စိတ္တံ၊ သည်။ ကိလေသန္ဓကာရေန၊ ကိလေသာတည်းဟူသော အမိုက်တိုက်ကြောင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ဆဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အာနဉ္ဇပတ္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ထိုအင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော စိတ်သည် အဘယ်အကျိုးရှိပါသနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ဧဝံ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အဘိနီဟာရက္ခမံ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓ အစရှိသော အကျိုးသို့ ရှေးရှုဆောင်ခြင်းငှာ ခံ့သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယာနံ၊ အဘိညာဉ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ၊ အဘိညာဉ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ။ ဟောတိ၊ ၏။
အပရော နယော၊ ကို။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ သမာဟိတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ နီဝရဏဒူရိဘာဝေန၊ နီဝရဏမှ ဝေးသည်၏အဖြစ်ကြာင့်။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ စင်ကြယ်၏။ ဝိတက္ကာဒိသမတိက္ကမေန၊ ဝိတက်အစရှိသည်တို့ကို လွန်ခြင်းကြောင့်။ ပရိယောဒါတံ၊ ပြိုးပြိုးပြက် ရှိ၏။ ဈာနပဋိလာဘပစ္စနိကာနံ၊ ဈာန်ကို ရခြင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော (ဈာနပဋိလာဘပစ္စနီယာနံ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ဈာန်ကို ရခြင်းလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သောဟု ပေး)။ ပါပကာနံ၊ ကုန်သော။ ဣစ္ဆာဝစရာနံ၊ အလိုအားဖြင့် သက်ကုန်သော တရားတို့၏။ အဘာဝေန၊ မရှိသဖြင့် (မရှိခြင်းကြောင့် လည်းဟူ)။ အနင်္ဂဏံ၊ ကိလေသာ မရှိ။ ဣစ္ဆဝစရာနန္တိ၊ ကား။ ဣစ္ဆာယ၊ အားဖြင့်။ အဝစရာနံ၊ သက်ကုန်သော။ ဣစ္ဆာဝသေန၊ ဖြင့်။ ဩတိဏ္ဏာနံ၊ သက်ကုန်သော။ ပဝတ္တာနံ၊ ကုန်သော။ နာနပ္ပကာရာနံ၊ ကုန်သော။ ကောပအပစ္စယာနံ၊ အမျက်ထွက်ခြင်း နှလုံးမသာခြင်းတို့၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အဘိဇ္ဈာဒီနံ၊ ကုန်သော။ စိတ္တုပက္ကိလေသာနံ၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားတို့၏။ ဝိဂမေန၊ ကင်းသဖြင့် (ကင်းခြင်းကြောင့် လည်းဟူ)။ ဝိဂတူပက္ကိလေသံ၊ ညစ်ညူးခြင်းမှ ကင်း၏။ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ကိလေသာမရှိသည်၏အဖြစ် ညစ်ညူးခြင်း ကင်းသည်၏အဖြစ်ကိုလည်း။ (ပေ ၂၅) အနင်္ဂဏသုတ္တဝတ္ထသုတ္တာနံ၊ အနင်္ဂဏသုတ် ဝတ္ထသုတ်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ကိလေသာမရှိသည်၏အဖြစ်ကို အနင်္ဂဏသုတ်ဖြင့်, ညစ်ညူးခြင်းကင်းသည်၏အဖြစ်ကို ဝတ္ထသုတ်ဖြင့် သိအပ်၏။ ဤသို့ အစဉ်အတိုင်း ယူ။ ဤအဋ္ဌကထာ၌လည်းကောင်း။ ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ စသည်တို့၌လည်းကောင်း ဝတ္ထုသုတ္တာနံ ဟု ဥကာရန္တနှင့် ရှိတတ်၏။ ထိုသုတ်သည် အဝတ်ကို ဥပမာပြု၍ မူလပဏ္ဏာသ၌ ဟောအပ်ကုန်ရကား ဥကာရန္တနှင့် မသင့်။ ဝတ္ထသုတ္တာနံဟု အကာရန္တနှင့် သာ ရှိလို၏။
ဝသိပ္ပတ္တိယာ၊ လေ့လာခြင်းသို့ ရောက်သောအားဖြင့်။ မုဒုဘူတံ၊ ၏။ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝူပဂမေန၊ ဣဒ္ဓိပ္ပါဒ်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သဖြင့်။ ကမ္မနိယံ၊ ၏။ ဘာဝနာပါရိပူရိယာ၊ အဘိနီဟာရက္ခမဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်။ ပဏီတဘာဝူပဂမေန၊ မြတ်သည်၏အဖြစ်, မရောင့်ရဲခြင်းကို ပြုတတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သဖြင့်။ အာနေဉ္ဇပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍။ ဌိတံ၊ ၏။
အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေတိ ဣဒံ ဌိတိယာ ဝိသေသနံ၊ တေနာဟ “ယထာ အာနဉ္ဇဘာဝံ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဌိတိ တေ”တိ၊ ဟူသော ပါရာဇိကဏ်ဋီကာနှင့် အညီတည်း။
ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ အာနေဉ္ဇဘာဝပ္ပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော်။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ ဌိတံ၊ ၏။ ဣတိအယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧဝံပိ၊ လည်း။ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အဘိနီဟာရက္ခမံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။
အဘိညာသစ္ဆိကိရဏီယာနေဉ္ဇပ္ပတ္တနှစ်ပါးကို တပေါင်းတည်းပြု၍ သမာဟိတကို ထည့်၍ အဋ္ဌင်္ဂယူသည်။ ရှေးဝိကပ်၌ကား သမာဟိတကို အင်္ဂါအဖြစ်ဖြင့် မယူမူ၍ ဋ္ဌိတ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တနှစ်ပါးကို အသီးပြု၍ အဋ္ဌင်္ဂယူသည်။
အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ၊ သော။ ပါဒကံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သော တတ္ထ၊ လ။ ဒွေ စ ဝိသေသေ”တိ၊ ဟူ၍။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ ပြီ။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သောတိ၊ ကား။ အဓိဂတစတုတ္ထဇ္ဈာနော၊ ရအပ်သော စတုတ္ထဈာန်ရှိသော။ သော ယောဂီ၊ ထိုယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ အဓိဋ္ဌာနဘူတေ၊ တည်ရာဖြစ်၍ဖြစ်သော။ တသ္မိံ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ၊ ၌။ အဋ္ဌဝိဓံ အဓိဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ အဋ္ဌဝိဓံ၊ သော။ ဂုဏံ၊ ကို။ အမိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ အဋ္ဌဝိဓော၊ သော။ သော ဂုဏော ပန၊ သည်ကား။ ကော၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော (ပေ ၂၆) ကြောင့်။ “ဆ အဘိညာ ဒွေ စ ဝိသေသေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အဘိညာဉ်ခြောက်ပါးတို့သည်။ ထင်ရှားသိသာကုန်ပြီးဖြစ်၍ ထိုအဘိညာဉ် ခြောက်ပါးတို့ကို မပြမူ၍ ဒွေ ဝိသေသေ ဟုဆိုအပ်သော တရားတို့ကို ပြအံ့သောငှာ မနောမယိဒ္ဓိဝိပဿနာညာဏဉ္စဟု မိန့်သတည်း။
မနောမယိဒ္ဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဿနာညာဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ ဒွေ၊ တို့သည်။ တံ စိတ္တန္တိ၊ ကား။ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ သည်။ “ယတော၊ လ။ ပရိယောဒါတံ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပုရိမံ ပုရိမံ၊ ရှေးရှေးသော ပရိသုဒ္ဓအစရှိသည်သည်။ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ၊ နောက်နောက်သော ပရိယောဒါတအစရှိသည်၏။ ကာရဏဝစနံ၊ အကြောင်းကို ဆိုသော စကားတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တဒုဘယန္တိ၊ ကား။ ယေသံ ရာဂါဒိအင်္ဂဏာနဉ္စ၊ အကြင် ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့၏လည်းကောင်း။ ယေသံ အဘိဇ္ဈာဒိဥပက္ကိလေသာနဉ္စ၊ အကြင် အဘိဇ္ဈာအစရှိသော ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားတို့၏လည်းကောင်း။ အဘာဝေန၊ ကြောင့်။ “အနင်္ဂဏ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၁၅၀] “ဝိဂတူပက္ကိလေသ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တာနိ အင်္ဂဏာနိ စ၊ ထိုကိလေသာတို့သည်လည်းကောင်း။ တေ ဥပက္ကိလေသာ စ၊ ထိုညစ်ညူးစေတတ်သော တရားတို့သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တံ ဥဘယံ၊ ထိုနှစ်ပါးစုံသည်။ တဒုဘယံ၊ သည်။ တဏှာသဘာဝတ္တာ စ၊ တဏှာသဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဏှာယ၊ အား။ အနုလောမတော စ၊ တဒေကဋ္ဌအားဖြင့် လျော်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဏှာပက္ခော၊ တဏှာ၏ အသင်းအပင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယာ စ ဣဉ္ဇနာတိ၊ ကား။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အသမာဒါနေန၊ မတည်ကြည်သဖြင့် (အာရုံဖြင့် ကောင်းစွာမထားသဖြင့် လည်းဟူ။) ယာ ဖန္ဒနာ၊ အကြင်တုန်လှုပ်ခြင်းသည်။ အဋ္ဌိတီတိ၊ ကား။ အနဝဋ္ဌာနံ၊ အမြဲမတည်ခြင်းသည်။ အယံ ဒိဋ္ဌိပက္ခောတိ၊ ကား။ ယာ ဣဉ္ဇနာ စ၊ အကြင်တုန်လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယာ အဋ္ဌိတိ စ၊ အကြင်အမြဲမတည်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤတုန်လှုပ်ခြင်း အမြဲမတည်ခြင်းသည်။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသဟေတုတာယ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဒိဋ္ဌိပက္ခော၊ ဒိဋ္ဌိအသင်းအပင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စတ္တာရိ ဣန္ဒြိယာနီတိအာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝေဒနာတောပိ၊ အားဖြင့်လည်း။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ ကို။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။
အရိယမဂ်တို့၏ အကြောင်းပဋိပဒါဖြစ်သော (ပေ ၂၇) စတုတ္ထဈာန်ကို ပြရပြီး မဟုတ်တုံလော၊ ထိုသို့လျက် အဘယ်အကျိုးငှာ သော ဥပရိမံအစရှိသည်ကို ပြသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုသော ဥပရိမံ အစရှိသော ပါဠိ၏အနုသန္ဓေသမ္ဗန္ဓကို ပြအံ့သောငှာ အရူပသမာပတ္တိယာ၊ လ။ အာဒိမာဟဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်။
အရူပသမာပတ်၏ မနသိကာရအစီအရင်ကို မပြသော်လည်း အရိယမဂ်တို့၏ အကြောင်းပဋိပဒါကို ပြခြင်းကိစ္စပြီးကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော၊ စောဒနာရှိရကား ဧဝံ၊ လ။ အဘိနီဟာရက္ခမံ ဟောတိဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်။
ယင်းသို့ စတုတ္ထဈာန်စိတ်သည် အဘိနီဟာရက္ခမ မဖြစ်ပါသော် အဘိနီဟာရက္ခမဖြစ်သည်ကိုသာ မပြကောင်းပါသလော၊ အသို့မူ၍ အရူပသမာပတ်၏ မနသိကာရအစီအရင်ကို ပြသနည်း။ စောဒနာရှိရကား သာ စ။ လ။ စိဏ္ဏဝသိဘာဝဿေဝ ဟောတိဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်။
ယင်းသို့သော် တစ်ဆယ့်လေးပါးသော အရာတို့ဖြင့် လေ့ကျက်အပ်သည်၏အဖြစ်ကိုသာ ပြကြောင်းပါသည်မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား သော စ။ လ။ လာဘိနောဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ၊ သော။ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ သည်။ ဥပရိအဘိညာဝိဂမာယ၊ အထက်ဖြစ်သော အဘိညာဉ်ကို ရခြင်းငှာ။ အဘိနီဟာရက္ခမံ၊ ရှေးရှုဆောင်ခြင်းအား ခံ့သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သာ စ အဘိနီဟာရက္ခမတာ၊ ထိုရှေးရှုဆောင်ခြင်းငှာ ခံ့သည်၏အဖြစ်သည်လည်း။ စုဒ္ဒသဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စိဏ္ဏဝသိဘာဝဿေဝ၊ လေ့ကျက်အပ်သော ဝသီဘော်ရှိသော သူအားသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ (စုဒ္ဒသ သရုပ်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်မှ ရှုပါ)။ သော စ ဝသိဘာဝေါ၊ သည်လည်း။ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော၊ ရှစ်ပါးသော သမာပတ်ကို ရသောသူအား။ ဟောတိ၊ ၏။ ရူပါဝစရဇ္ဈာနမတ္တလာဘိနော၊ ရူပါဝစရဈာန်မျှကို ရသောသူအား။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာရုပ္ပသမာပတ္တိယာ၊ ကို (၏လည်းဟူ)။ မနသိကာရဝိဓိံ၊ နှလုံးသွင်းခြင်းအစီအရင်ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “သော။ လ။ မနသိကရောတီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပရိမံ သမာပတ္တိန္တိ၊ ကား။ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ၊ ကို။ သန္တတော မနသိကရောတီတိ၊ ကား။ အင်္ဂသန္တတာယပိ၊ အင်္ဂါငြိမ်သက်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ အာရမ္မဏသန္တတာယပိ၊ အာရုံငြိမ်သက်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် (ပေ ၂၈) လည်းကောင်း။ “သန္တာ”တိ၊ ငြိမ်သက်၏ဟူ၍။ မနသိကရောတိ၊ နှလုံးသွင်း၏။ ဟိ၊ မှန်၏။ ယတော ယတော၊ အကြင်အကြင်အခါမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ အာရုပ္ပသမာပတ္တိံ၊ ကို။ သန္တတော၊ အားဖြင့်။ မနသိကရောတိ၊ ၏။ တတော တတော၊ ထိုထိုအခါမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ရူပါဝစရဇ္ဈာနံ၊ သည်။ အဝူပသန္တံ၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ထို့ကြောင့်သာလျှင်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ “တဿ တဿ ဥပရိမံ၊ လ။ သဏ္ဌဟတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။ ဥက္ကဏ္ဌာ စ ပဋိဃသညာတိ၊ ကား။ ပဋိဃသညာသင်္ခါတာသု၊ ကုန်သော။ ပဉ္စဝိညာဏသညာသု၊ တို့၌။ အနဘိရတိ၊ မမွေ့လျော်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ သဏ္ဌဟတိ၊ ၏။ “သော သဗ္ဗသော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကဒေသေန၊ အားဖြင့်။ အာရုပ္ပသမာပတ္တိံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အဘိညာဘိနီဟာရော ရူပသညာတိ၊ ကား။ ဧတာ ရူပါဝစရသညာ နာမ၊ မည် သည်။ ယာဝဒေဝ၊ မျှလောက်။ အဘိညတ္ထာဘိနီဟာရမတ္တံ၊ မျှသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာဝဒေဝ၊ လောက်။ ရူပါဝစရသညာ နာမ၊ မည်၏။ ပန၊ သော်လည်း။ အရူပါဝစရသမာပတ္တိယော၊ တို့သည်။ သန္တာ ဝိယ၊ ငြိမ်သက်ကုန်သကဲ့သို့။ သန္တာ ဝိယ၊ ငြိမ်သက်ကုန်သည်။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ ဣတိ၊ ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဝေါကာရော နာနတ္တသညာတိ၊ ကား။ ဧတာ နာနတ္တသညာ နာမ၊ မည်သည်။ နာနာရမ္မဏေသု၊ တို့၌။ ဝေါကာရော၊ ရောပြွမ်းခြင်းတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အာကုလပ္ပဝတ္တိ၊ ခြင်းတည်း။ ဣတိ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ သမတိက္ကမတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ တတ္ထ၊ ၌။ အာဒီနဝဒဿီ၊ အပြစ်ကိုမြင်လေ့ရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တာ၊ ထိုရူပသညာ နာနတ္တသညာတို့ကို။ သမတိက္ကမတိ၊ ကောင်းစွာလွန်၏။ ပဋိဃသညာ စဿ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ၊ ကို။ အဓိဂစ္ဆန္တဿ၊ သော။ အဿ ယောဂိနော၊ အား။ ဒသပိ၊ ကုန်သော။ ပဋိဃသညာ၊ တို့သည်။ ဝိဂစ္ဆန္တိ၊ ကင်းကုန်၏။ ဣမိနာ၊ ဤပဋိဃသညာ စဿ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ပဌမာရုပ္ပသမ္မာပတ္တိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ဧဝံ သမာဟိတဿာတိ၊ ကား။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ရူပါဝစရဇ္ဈာနေ၊ ၌။ စိတ္တေကဂ္ဂတာယပိ၊ စိတ္တေကဂ္ဂတာမျှကိုလည်း။ သမတိက္ကမေန၊ ကောင်းစွာ လွန်သဖြင့်။ သမာဟိတဿ၊ ကောင်းစွာတည်ကြည်သော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်အား။ သမာဟိတဿာတိ၊ ကား။ အန္တဝုတ္တိနာ၊ ငြိမ်သက်သော ဖြစ်ခြင်းရှိသော။ အာရုပ္ပသမာဓိနာ၊ ဖြင့်။ သမာဟိတဿ၊ တည်ကြည်သော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဩဘာသောတိ၊ ကား။ ပုရေ၊ ရှေး၌။ ယော ရူပါဝစရဇ္ဈာနောဘာသော၊ အကြင် ရူပါဝစရဈာန်၏ အရောင်အလင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏ (သော ရူပါဝစရဇ္ဈာနောဘာသော၊ သည်။ ဤသို့ ပေး)။ အန္တရဓာယတီတိ၊ ကား။ သော ရူပါဝစရဇ္ဈာနောဘာသော၊ သည်။ အရူပါဝစရဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနကာလေ၊ ၌။ ဝိဂစ္ဆတိ၊ ကင်း၏။
ဒဿနဉ္စဟူသော ပုဒ်ကိုလည်း အန္တရဓာယတိတို့နှင့်စပ်စေလိုရကား ရူပါဝစရ။ လ။ အန္တရဓာယတိဟု ဆိုသတည်း။
ဒဿနဉ္စာတိ၊ ကား။ [ကျမ်း ၁၅၁] ရူပါဝစရဇ္ဈာနစက္ခုနာ၊ ရူပါဝစရဈာန်တည်းဟူသော မျက်စိဖြင့်။ ဒဿနဉ္စ၊ မြင်ခြင်းသည်လည်း။ အန္တရဓာယတိ၊ ၏။ သော သမာဓီတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တော၊ သော။ သော ရူပါရူပသမာဓိ၊ ကို။ ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတောတိ၊ ကား။ ဥပကာရကပရိက္ခာရသဘာဝဘူတေဟိ၊ ကျေးဇူးပြုတတ်သောသဘော အဆောက်အဦ အခြံအရံသဘော ဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သော (အဘိဇ္ဈာကို ပယ်ခြင်း။ ဗျာပါဒကို ပယ်ခြင်း။ ဝီရိယ၊ ဤသုံးပါးသည် ဥပကာရကအင်္ဂါတည်း။ ပဿဒ္ဓိ သမာဓိ သတိ၊ ဤသုံးပါးသည် ပရိက္ခာရအင်္ဂါတည်း)။ ဆဟိ၊ ကုန်သော။ အင်္ဂေဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ သော။ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗောတိ၊ ကား။ ပတိ ပတိ၊ အဖန်တလဲလဲ။ အဝေက္ခိတဗ္ဗော၊ ဆင်ခြင်အပ်၏။ ပုနပ္ပုနံ၊ အဖန်တလဲလဲ။ စိန္တေတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပစ္စဝေက္ခဏာကာရံ၊ အဖန်တလဲလဲ ဆင်ခြင်ရာသော အခြင်းအရာကို။ ဝိသယေန၊ နှင့်။ သဟ၊ (ပေ ၃၀) တကွ။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အနဘိဇ္ဈာသဟဂတ”န္တိအာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သဗ္ဗလောကေတိ၊ ကား။ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သော။ ပိယရူပေ၊ ချစ်အပ်သော သဘောရှိသော။ သာတရူပေ၊ သာယာအပ်သော သဘောရှိသော။ သတ္တလောကေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ သင်္ခါရလောကေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ တေန၊ ဤအနဘိဇ္ဈာသဟဂတံအစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ ကာမစ္ဆန္ဒဿ၊ ကို။ ပဟာနံ၊ ပယ်ခြင်းကို။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ “အဗျာပန္န”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဗျာပါဒ ကောသဇ္ဇ သာရမ္ဘ သာဌေယျ ဝိက္ခေပ သမ္မောသာနံ၊ စိတ်၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော ပူပန်ခြင်း, ပျင်းရိသူ၏ဖြစ်ကြောင်း, ချုတ်ချယ်ခြင်း, ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲခြင်း, ပျံ့လွင့်ခြင်း မေ့လျော့ခြင်းတို့ကို။ ပဟာနံ၊ ပယ်ခြင်းကို။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဗျာပန္နံ၊ လ။ သတ္တေသုဖြင့် ဗျာပါဒကို။ အာရဒ္ဓံ မေ ဝိရိယံ ပဂ္ဂဟိတံဖြင့် ကောသဇ္ဇကို။ ပဿဒ္ဓေါ မေ ကာယော အသာရဒ္ဓေါဖြင့် ဒရထကို။ သမာဟိတံ မေ စိတ္တံ အဝိက္ခိတ္တံဖြင့် ဝိက္ခေပကို။ ဥပဋ္ဌိတာ။ လ။ အသံမုဋ္ဌာဖြင့် သမ္မောသကို ပယ်ခြင်းကို ပြ၏။ ဤသို့ အစဉ်အတိုင်း မှတ်ယူလင့်ကုန်။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ တာနိ ဆ အင်္ဂါနိ၊ တို့ကို။ သမထဝိပဿနာဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယဉ္စ အနဘိဇ္ဈာသဟဂတ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ သဗ္ဗံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ ပြီ။
စာပိုဒ် ၅၄။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသော ကတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗော အစရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်။ “ပညာဝိမုတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တဿ၊ သော။ အရဟတ္တဖလဿ၊ ၏။ သမာဓိမုခေန၊ ဖြင့်။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ၊ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော အကျင့်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အရဟတ္တဖလသမာဓိံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သော သမာဓိ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သော သမာဓီတိ၊ ကား။ ယော သမာဓိ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ပြီ။ သော သမ္မာသမာဓိ၊ ကို။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တဿ၊ သော။ အရိယမဂ္ဂသမာဓိဿ၊ အရိယမဂ်သမာဓိ၏။ ဖလဘူတော၊ အကျိုးဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ သမာဓိ၊ ကို။ ပဉ္စဝိဓေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤကား ဝုတ္တိနည်း) ဣဒါနိ၊ ၌။ ဝုတ္တမာနေဟိ၊ ဆိုလတ္တံ့ကုန်သော။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ (ပဉ္စဝိဓ၌ သရုပ်စပ်)။ အတ္တနော၊ ၏။ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာကာရသင်္ခါတေန၊ ဆင်ခြင်အပ်သော (ပေ ၃၁) အခြင်းအရာဟု ဆိုအပ်သော။ ပဉ္စဝိဓေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “အယံ သမာဓိပစ္စုပ္ပန္န သုခေါ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အယံ အရဟတ္တဖလသမာဓိ၊ သည်။ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ၊ ဝင်စားတိုင်း ဝင်စားတိုင်းသော ခဏ၌။ သုခတ္တာ၊ ချမ်းသာသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ၊ ပစ္စုပ္ပန်၌ ချမ်းသာ၏။ ပုရိမော ပုရိမော၊ ရှေးရှေး၌ ဖြစ်သော သမာဓိသည်။ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ၊ သော။ သမာဓိသုခဿ၊ သမာဓိချမ်းသာ၏။ ပစ္စယတ္တာ၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အာယတိံ၊ ၌။ သုခဝိပါကော၊ ချမ်းသာသော အကျိုးရှိ၏။ ကိလေသေဟိ၊ တို့မှ။ အာရကတ္တာ၊ ဝေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အရိယော၊ ကိလေသာတို့မှ ဝေး၏ (ဖြူစင်၏ လည်းဟူ)။ ကာမာမိသ ဝဋ္ဋာမိသ လောကာမိသာနံ၊ ကာမအာမိသ ဝဋ္ဋအာမိသ လောကအာမိသတို့၏။ အဘာဝါ၊ ကြောင့်။ နိရာမိသော၊ အာမိသမရှိ။
မှတ်ချက်။ ။ ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်၌ ဖြစ်သော ရာဂ၊ ထိုရာဂ၏ အာရုံသည် ကာမာမိသ မည်၏။ ထို့ကြောင့် ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်းအဖွင့် မူလဋီကာ၌ ပဉ္စကာမဂုဏိကော စ ရာဂေါ တဒါရမ္မဏဉ္စ ကာမာမိသံဟု မိန့်သတည်း။ ဝဋ္ဋမိသလောကာမိသအရကို အောက်ကဆိုခဲ့ပြီ။
ဗုဒ္ဓါဒီဟိ မဟာပုရိသေဟိ၊ ဘုရားအစရှိသော မြတ်သော ပုဂ္ဂိလ်တို့သည်။ သေဝိတတ္တာ၊ မှီဝဲအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အကာပုရိသသေဝိတော၊ မယုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မှီဝဲအပ်၏။ အင်္ဂသန္တတာယ စ၊ ဖိုလ်ဈာန်နှင့် ငြိမ်သက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သဗ္ဗကိလေသဒရထသန္တတာယ စ၊ အလုံးစုံသော ကိလေသာတည်းဟူသော ပူပန်ခြင်းမှ ငြိမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သန္တော၊ ငြိမ်း၏။ အတိတ္တိကရဋ္ဌေန၊ မရောင့်ရဲခြင်းကို ပြုတတ်သော သဘောအားဖြင့် (သဘောကြောင့် လည်းဟူ)။ ပဏီတော၊ ရောင့်ရဲခြင်းကို မပြုတတ်။ ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ၊ ကိလေသာမှ ငြိမ်းသဖြင့်။ လဒ္ဓတ္တာ၊ ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ကား။ ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘာဝေန၊ ငြိမ်းသော ကိလေသာ မရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ လဒ္ဓတ္တာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိလဒ္ဓေါ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပဋိပဿဒ္ဓိဘာဝေနဟု အချို့ပါဌ်ရှိ၏။ ပဿဒ္ဓံ ပဿဒ္ဓီတိ ဟိ ဣဒံ အတ္ထတော ဧကံဟူသော နောက်စကားကို ထောက်၍ ဆင်ခြင်သင့်၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘာဝေနဟု ဆို၏။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိလဒ္ဓေါဟု သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗ (ပေ ၃၂) နိပ္ပန္နပုဒ်နှင့် မတန်တကားဟု စောဒနာရှိရကား ပဿဒ္ဓံ၊ လ။ ဧကံ ဟူသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။ (ဤ၌ ဆင်ခြင်ဖွယ်ရှိ၏။)
ဟိ၊ သင့်တန်စွ။ ပဿဒ္ဓံ၊ ပဿဒ္ဓဟူသော ပုဒ်လည်းကောင်း။ ပဿဒ္ဓိ၊ ပဿဒ္ဓိဟူသော ပုဒ်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣဒံ ပဒဒွယံ၊ သည်။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဧကံ၊ တူ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကိလေသေန၊ ငြိမ်းပြီးသော ကိလေသာရှိသော။ အရဟတာ၊ ရဟန္တာသည်။ လဒ္ဓတ္တာပိ၊ ကြောင့်လည်း။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိလဒ္ဓေါ၊ မည်၏။ ဧကောဒိဘာဝေန၊ မြတ်သော တည်ကြည်ခြင်းကို ပွားစေတတ်သော မဂ်သမာဓိဖြင့်။ အဓိဂတတ္တာ၊ ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကောဒိဘာဝါဒိဂတော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧကောဒိဘာဝမေဝ၊ မြတ်သော တည်ကြည်ခြင်းကို ပွားစေတတ်သော သမာဓိသည်ပင်လျှင်။ အဓိဂတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတော၊ မည်၏။ အပ္ပဂုဏသာသဝသမာဓိ ဝိယ၊ မလေ့လာအပ်သော အာသဝေါ၏ အာရုံဖြစ်သော လောကီသမာဓိကဲ့သို့။ သသင်္ခါရေန၊ တိုက်တွန်းခြင်းနှင့် တကွ။ သမ္ပယောဂေန၊ လုလ္လနှင့် တကွ။ ပစ္စနီိကဓမ္မေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ နိဂ္ဂယှ၊ နှိပ်၍။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ဝါရေတွာ၊ ဖြတ်၍။ အနဓိဂတတ္တာ၊ မရအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား၊ လောကီသမာဓိအားဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သော ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော နီဝရဏပထမဈာန်၌ တပ်ခြင်းအစရှိသည်တို့သည်လည်းကောင်း။ ဖြတ်အပ်သော တစ်ပါးသော ကိလေသာတို့သည်လည်းကောင်း ရှိကုန်၏။ ဤအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိအားကား ငြိမ်းပြီးသော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် နှိပ်စက်အပ်သော နီဝရဏအစရှိသော ဆန့်ကျင်ဘက်တရားလည်း မရှိ။ ဖြတ်အပ်သော တစ်ပါးသော ကိလေသာလည်း မရှိ။ ထို့ကြောင့် ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိသည် မဂ်၏ အခြားမဲ့ ဝင်စားသော ခဏ၌ တိုက်တွန်းခြင်း ပယောဂမရှိသဖြင့် ရအပ်သောကြောင့် နသသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဝတ မည်၏ ဟူလိုသော်။
ယတော ယတော၊ အကြင်အကြင်အခါ၌။ ဘာဂတော၊ အဖို့အစုအားဖြင့်။ တဉ္စ သမာဓိ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိကိုလည်း။ သမာပဇ္ဇန္တော ဝါ၊ ဝင်စားမူလည်း ဝင်စား၏။ တတော၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိမှ။ ဝုဋ္ဌဟန္တော ဝါ၊ ထမူလည်း ထ၏။ တတော တတော၊ ထိုထိုအခါ၌။ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တော၊ သတိ၏ ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သတောဝ၊ သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍သာလျှင်။ သမာပဇ္ဇတိ၊ ဝင်စား၏။ သတောဝ၊ ၍သာလျှင်။ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ ထ၏။ ဝါ၊ ကား။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေန၊ ပိုင်းခြားတိုင်းသော ကာလ၏ (ပေ ၃၃) အစွမ်းအားဖြင့်။ သတော၊ ၍။ သမာပဇ္ဇတိ၊ ၏။ သတော၊ ၍။ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ ၏။
ဤသို့ အယံ သမာဓိပစ္စုပ္ပန္နေသု ခေါ အစရှိသော ပါဠိကို ဖွင့်ပြီး၍ ယခုအခါ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော အလုံးစုံသော စကား၏ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြလိုရကား တသ္မာ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၁၅၂] တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတ္ထ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိ၌။ “အယံ သမာဓိ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိသည်။ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝ၊ ပစ္စုပ္ပန်ချမ်းသာသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာယတိံ၊ ၌။ သုခဝိပါကော စ၊ ချမ်းသာသော အကျိုးရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ၊ အား။ ပစ္စတ္တမေဝ၊ အသီးသာလျှင်ဖြစ်သော။ ယံ အပရပ္ပစ္စယဉာဏံ၊ တစ်ပါးသော အကြောင်း မရှိသောဉာဏ်သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဉာဏ်သည်။ ဧကော၊ သော။ အာကာရော၊ အခြင်းအရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကို ထောက်၍လည်းကောင်း။ ရှေး၌ အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါတိ အာဒီသု ဟုဆိုသော စကားကို ထောက်၍လည်းကောင်း ပါဠိ၌ အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကောတိ ဣတိဿ ပစ္စတ္တမေဝံ ဉာဏဒဿနပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝတိဟူ၍ ရှိသင့်မည် ထင်၏။ ယင်းသို့ကား မရှိ။ အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ ဣတိဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏဒဿနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝတိ၊ အယံ သမာဓိ အာယတိ သုခဝိပါကောတိ၊ ဣတိဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏဒဿနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝတိဟု ပါဠိရှိ၏။ ယင်းသို့ရှိသော် ဆဗ္ဗိဓ ဖြစ်ရာ၏။ ယင်းသို့ဖြစ်ခဲ့သော် ပဉ္စဝိဓေန ဝေဒိတဗ္ဗော စသော စကားနှင့် ဆန့်ကျင်ခဲ့ရာ၏။ ဆင်ခြင်ထောက်ထားလင့်ကုန်သောူတော်ကောင်းတို့။
သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာကာရတို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ တည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ဧတေသံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာကာရာနံ၊ ဤဆင်ခြင်အပ်သော အခြင်းအရာတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ သမာဓိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိကို။ ပဉ္စဝိဓေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ယော စ သမာဓီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အရဟတ္တဖလေ၊ ၌။ သမထဝိပဿနာဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမာဓိသုခဿ၊ သမာဓိနှင့် ယှဉ်သော သုခ၏။ “သုခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကြောင့်။ “ယော စ၊ လ။ သမထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အရိယနိရာမိသာဒိဘာဝေါ ပန၊ ကိလေသာတို့မှ ဝေးခြင်း အာမိသ မရှိခြင်း အစရှိသော အဖြစ်သည်ကား (ပေ ၃၄) (အဓိပ္ပာယတ္ထတည်း)။ ပညာနုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ နိပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပြီး၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယော စ သမာဓိ အရိယော၊ လ။ အယံ ဝိပဿနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ အရဟတ္တဖလသမာဓိံ၊ ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဝေဖန်ခြင်းဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိ၏။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော အကျင့်ကို။ သမာဓိဝိဘာဂေန၊ သမာဓိကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သော သမာဓီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဣတိကား နိဒဿနတည်း)။ တစ်နည်းကား။ “သော သမာဓီ”တိ၊ သော သမာဓိအစရှိသော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဣတိကား အာဒျတ္ထတည်း)။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သော သမာဓီတိ၊ ကား။ အရဟတ္တဖလသမာဓိဿ၊ ၏။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါယံ၊ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော အကျင့်၌။ ဝုတ္တော၊ သော။ ယော သော ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သောသမာဓိ၊ ကို။ ပဉ္စဝိဓေနာတိ၊ ကား။ ဝက္ခမာနေန၊ အခြားမဲ့၌ ဆိုလတ္တံ့သော။ ပဉ္စပ္ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ပီတိဖရဏတာ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ပီတိံ၊ ကို။ ဖရမာနာ၊ နှံ့စေသည်ဖြစ်၍။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒွီသု၊ ကုန်သော။ ဈာနေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပညာ၊ သည်။ ပီတိဖရဏတာ နာမ၊ ပီတိဖြင့် နှံ့သည်၏အဖြစ် မည်၏။ သုခံ၊ သုခဖြင့်။ ဖရမာနာ၊ နှံ့သည်ဖြစ်၍။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တီသု ဈာနေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပညာ၊ သည်။ သုခဖရဏတာ နာမ၊ မည်၏။ ပရေသံ၊ သူတစ်ပါးတို့၏။ စေတောဖရမာနာ၊ စိတ်ကို နှံ့သည်ဖြစ်၍။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စေတောပရိယပညာ၊ သည်။ စေတောဖရဏတာ နာမ၊ စိတ်ကို နှံ့သည်၏အဖြစ် မည်၏။ အာလောကဖရဏေ၊ အလင်းကို နှံ့စေခြင်း၌။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒိဗ္ဗစက္ခုပညာ၊ သည်။ အာလောကဖရဏတာ နာမ၊ အလင်းကို နှံ့စေသည် မည်၏။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ၊ သည်။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိမိတ္တံ နာမ၊ မည်၏။ စ ယုတ္တံ၊ သင့်၏။ “ဒွီသု ဈာနေသု၊ လ။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိမိတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတမ္ပိ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ဒွီသု ဈာနေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပညာ၊ သည်။ ပီတိဖရဏတာ၊ မည်၏။ တီသု ဈာနေသု၊ တို့၌။ ပဝတ္တာ၊ သော။ ပညာ၊ သည်။ သုခဖရဏတာ၊ မည်၏။ ပရစိတ္တေ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ စေတောဖရဏတာ၊ မည်၏။ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ သည်။ အာလောကဖရဏတာ၊ (ပေ ၃၅) မည်၏။ တမှာ တမှာ သမာဓိမှာ၊ မှ။ ဝုဋ္ဌိတဿ၊ ထသောပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ၊ သည်။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိမိတ္တံ၊ မည်၏။
ဣဓ၊ ဤရူပါဝစရစတုတ္ထဈာန်သမာဓိ၌။ သမထဝိပဿနာဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယော စ ပီတိ ဖရဏော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သမာဓိဝိဘာဂအရာဖြစ်လျက် အသို့မူ၍ ဒွီသု ဈာနေသု ပညာ ပိတီဖရဏတာ နာမ စသည်ဖြင့် ပညာ၏အစွမ်းအားဖြင့် အတ္ထသံဝဏ္ဏနာကို ပြုသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ဧတ္ထအစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသမာဓိကို ဝေဖန်ရာ၌လည်း။ ပညာသီသေန၊ ပညာကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ ဒေသနာ၊ ဒေသနာကို။ ကတာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပညာဝသေန၊ ဖြင့်။ သံဝဏ္ဏနာ၊ အဖွင့်ကို။ မယာ၊ ငါသည်။ ကတာ၊ ၏။
ယင်းသို့ ပညာကို ပဓာနပြု၍ ဒေသနာကို ပြုသည်ရှိသော် ပညာသည် သမထမဟုတ်ရကား ယော စ ပီတိဖရဏော။ လ။ သမထောဟု သမာဓိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် မထုတ်သင့်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ပညာအစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပညာပီတိဖရဏတာတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ပညာ၊ သည်။ သမာဓိသဟဂတာ ဧဝ၊ သမာဓိနှင့် တကွဖြစ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တတ္ထ၊ ထိုပီတိဖရဏတာ အစရှိသည်တို့၌။ သမာဓိဝသေန၊ ဖြင့်။ သမထော၊ ကို။ ဥဒ္ဓဋော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဘောအားဖြင့် ထုတ်၏ ဥပကာရဓမ္မ၏ အစွမ်းအားဖြင့် မထုတ်ဟူလိုသော်။
တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပီတိသုခစေတောဖရဏတာ၊ ပီတိ၏ နှံ့သည်၏အဖြစ်, သုခဖြင့် နှံ့သည်၏အဖြစ်, စိတ်ကို နှံ့စေသည်၏အဖြစ်တို့သည်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ သမာဓိဝိပ္ဖာရဝသေန၊ သမာဓိပြန့်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ပြည့်စုံကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာ၊ ထိုပီတိဖြင့် နှံ့သည်၏အဖြစ်အစရှိသည်တို့ကို။ သမထောတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣတရာနိ၊ ဤမှ တစ်ပါးသော အာလောကဖရဏပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ်တို့သည်။ ပညာဝိပ္ဖါရဝသေန၊ ပညာပြန့်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာ၊ ထိုအာလောကဖရဏပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ်တို့ကို။ “သမထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣတရာနိ၊ တို့သည်။ ဉာဏဝိပ္ဖါရဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာနိ၊ တို့ကို။ “ဝိပဿနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။
[ကျမ်း ၁၅၃] စာပိုဒ် ၅၅။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ သမာဓိံ၊ ကို။ အာရမ္မဏဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒသ ကသိဏာယတနာနီ”တိ အာ (ပေ ၃၆) ဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တာနိ ဓမ္မဇာတာနိ၊ တို့သည်။ ကသိဏဈာနသင်္ခါတာနိ၊ ကသိုဏ်းဈာန်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ကသိဏာနိ စ၊ ကသိုဏ်းတို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ယောဂိနော၊ ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏။ သုခဝိသေသာနံ၊ သုခအထူးတို့၏။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ မနာယတနဓမ္မာယတနဘာဝတော စ၊ မနာယတန ဓမ္မာယတနဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အာယတနာနိ စ၊ တို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကသိဏာယတနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ပထဝီကသိဏန္တိ၊ ကား။ ကတပရိကမ္မံ၊ အပြေအပြစ်ပြုအပ်ပြီးသော။ ပထဝီမဏ္ဍလမ္ပိ၊ မြေအဝန်းကိုလည်းကောင်း။ တတ္ထ၊ ထိုမြေအဝန်း၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဥဂ္ဂဟပဋိဘာဂနိမိတ္တမ္ပိ၊ ဥဂ္ဂဟနိမိတ် ပဋိဘာဂနိမိတ်ကိုလည်းကောင်း။ တသ္မိံ နိမိတ္တေ၊ ထိုဥဂ္ဂဟနိမိတ် ပဋိဘာဂနိမိတ်၌။ ဥပ္ပန္နဇ္ဈာနမ္ပိ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တေသု၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ ဈာနံ၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ အာကာသကသိဏန္တိ၊ ကား။ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသေ၊ ကသိုဏ်းကိုးပါးကို ခွာသောအားဖြင့် ရအပ်သော ကောင်းကင်၌။ ပဝတ္တပဌမာရုပ္ပဇ္ဈာနံ၊ တည်း။
ကသိဏဿ ဥဂ္ဃါဋော ကသိဏုဂ္ဃါဋော၊ တေန လဒ္ဓေါတိ ကသိဏုဂ္ဃါဋိမော ကသိဏုဂ္ဃါဋိမော ယေဝ အာကာသော ကသိဏုဂ္ဃါဋိမာကာသော။
ဝိညာဏကသိဏန္တိ၊ ကား။ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏာရမ္မဏံ၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဉ်လျှင် အာရုံရှိသော။ ဒုတိယာရုပ္ပဇ္ဈာနံ၊ တည်း။ သုဒ္ဓသမထဘာဝနာဝသေန၊ သက်သက်သော သမထဘာဝနာ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တိတေ၊ ဖြစ်စေအပ်ကုန်သော။ ပထဝီကသိဏာဒိကေ၊ တို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ဣမာနိ အဋ္ဌကသိဏာနိ သမထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝိပဿနာဓိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ဝိပဿနာ၏ တည်ရာ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ တစ်နည်းကား။ ပဝတ္တံ ပဝတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ သေသကသိဏဒွိယံ၊ ကို။ “ဝိပဿနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဧဝန္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗော အရိယမဂ္ဂေါတိ၊ ကား။ အရိမဂ္ဂေါ၊ သည်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိဘာဝေန၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိအစရှိသော အဖြစ်ဖြင့်။ အဘိန္နောပိ၊ မပြားသော်လည်း။ သတိပဋ္ဌာနာဒိပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါဘေဒေန၊ သတိပဋ္ဌာန်အစရှိသော ရှေးအဖို့၌ (ပေ ၃၇) ဖြစ်သော အပြားအားဖြင့်။ အနေကဘေဒဘိန္နော၊ များသော အပြားအားဖြင့် ပြားသော။ နိရဝသေသော၊ သော။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကို။ ယေန ယေန အာကာရေနာတိ၊ ကား။ အနဘိဇ္ဈာဒီသု၊ ကုန်သော။ အာကာရေသု စ၊ တို့တွင်လည်းကောင်း။ ပစ္စုပ္ပန္နသုခတာဒီသု၊ ပစ္စုပ္ပန်၌ ချမ်းသာသည်၏အဖြစ် အစရှိကုန်သော။ အာကာရေသု စ၊ တို့တွင်လည်းကာင်း။ ယေန ယေန အာကာရေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တေန တေနာတိ၊ ကား။ တေသု တေသု အာကာရေသု၊ တို့တွင်။ ယေ ယေ အာကာရာ၊ တို့သည်။ သမထဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတုံ၊ ယှဉ်ခြင်းငှာ။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ယေ စ ယေ စ အာကာရာ၊ တို့သည်လည်း။ ဝိပဿနာဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတုံ၊ ငှာ။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တေန တေန အာကာရေန၊ ဖြင့်။ သမထဝိပဿနာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကို။ ဝိစိနိတွာ၊ ရွေးချယ်စိစစ်၍။ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ၏။ တေတိ၊ ကား။ သမထာဓိဋ္ဌာနဝိပဿနာဓမ္မာ၊ သမထ၏ တည်ရာဖြစ်ကုန်သောဝိပဿနာတရားတို့ကို။ တီဟိ ဓမ္မေဟိ သင်္ဂဟိတာတိ၊ ကား။ တီဟိ၊ ကုန်သာ။ အနုပဿနာဓမ္မေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတာ၊ ရေတွက်အပ်ကုန်၏။ ဂဏနံ၊ ရေတွက်ခြင်းသို့။ ဂတာ၊ ရောက်ကုန်၏။ ကတမေဟိ တီဟိ၊ အဘယ်သုံးပါးသော အနုပဿနာတို့ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတာ၊ ရေတွက်အပ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာသမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “အနိစ္စတာယ ဒုက္ခတာယ အနတ္တတာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ တီဟိ ဓမ္မေဟိ၏ အရကို အနုပဿနာဓမ္မဟု ဆရာဆိုခဲ့၏။ အနိစ္စတာအစရှိသော သုံးပါးသည်လည်း အနုပဿနာဓမ္မ မဟုတ်။ ထိုအနုပဿနာဓမ္မ၏ အာရုံသာ ဖြစ်ခဲ့တကား။ သရုပ်သရူပဝန္တမဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီလော။ စောဒနာရှိရကား အနိစ္စတာယ သဟစရဏတော ဝိပဿနာ အနိစ္စတာတိ ဝုတ္တာ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အနိစ္စတာယ၊ အနိစ္စအဖြစ်နှင့်။ သဟစရဏတော၊ တကွဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ဝိပဿနာ၊ ကို။ “အနိစ္စတာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အနိစ္စတာနှင့် အာရုံအာရမ္မဏိက၏ အဖြစ်ဖြင့်တကွ ဖြစ်သောကြောင့်သာ အနုပဿနာကို အနိစ္စတာဟု ဆိုပါသည်။ စင်စစ် အနုပဿနာသည် အနိစ္စတာ ဖြစ်သောကြောင့် ဆိုသည်မဟုတ် ဟူလိုသော်။
သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဒုက္ခတာအနတ္တတာတို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ပင်တည်း။
သော သမထဝိပဿနံ၊ လ။ ဘာဝယတီတိ၊ ကား။ (ပေ ၃၈) အရိယမဂ္ဂါဓိဂမာယ၊ အရိယမဂ်ကို ရခြင်းငှာ။ ယုတ္တပယုတ္တော၊ အလွန်အားထုတ်သော။ သော ယောဂီ၊ သည်။ ကာလေန၊ ရံခါ။ သမထံ၊ ကို။ သမာပဇ္ဇနဝသေန၊ ဝင်စားခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ကာလေန၊ ခါ။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ သမ္မသနဝသေန၊ သုံးသပ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝဍ္ဎယမာနော၊ ပွားစေသည်ရှိသော်။ အနိမိတ္တဝိမောက္ခမုခါဒိသင်္ခါတာ၊ အနိမိတ္တဝိမောက္ခမုခအစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ တိဿော၊ ကုန်သော။ အနုပဿနာ၊ တို့ကို။ ဗြူဟေတိ၊ ပွားစေ၏။ တယော ခန္ဓေ ဘာဝယတီတိ၊ ကား။ တိဿော၊ ကုန်သော။ အနုပဿနာ၊ တို့ကို။ ဥပရူပရိဝိသေသံ၊ အဆင့်ဆင့်အထူးသို့။ ပါပေန္တော၊ ရောက်စေသည်ဖြစ်၍။ သီလက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ သမာဓိက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ ပညက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ ဧတေ ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ ဝဍ္ဎေတိ၊ စေ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ခန္ဓာသုံးပါးတို့ကို ပွားစေသည်ရှိသော် မဂ်သုံးပါးကိုသော်လည်း ပွားကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် တယော ခန္ဓေ ဘာဝယန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတိဟု ဆိုလေသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ယသ္မာ ပန အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အရိယော၊ ဖြူစင်သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ ရှစ်ပါးသော အင်္ဂါရှိသော။ မဂ္ဂေါ၊ ကို။ သင်္ဂဟိတော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တယော ခန္ဓေ။ လ။ မဂ္ဂံ ဘာဝယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၅၄] ဣဒါနိ၊ ၌။ ယတ္ထ၊ အကြင် အဓိသီလအစရှိသော သိက္ခာတို့၌။ သိက္ခန္တာနံ၊ ကျင့်ကုန်သော။ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့အား။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ နိယျာနမုခါနိ၊ ထွက်မြောက်ခြင်း၏အကြောင်းတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ယေသဉ္စ ကိလေသာနံ၊ တို့၏လည်း။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခါနိ၊ တို့သည်။ ပဋိပက္ခဘူတာနိ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ် သိက္ခာ ကိလေသာတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ တာနိ၊ ထိုဝိမောက္ခမုခတို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ရာဂစရိတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အနိမိတ္တေန ဝိမောက္ခမုခေနာတိ၊ ကား။ အနိစ္စာနုပဿနာယ၊ ဖြင့်။
အနိစ္စာနုပဿနာယဟု အတ္ထကို ဆို၏။ အနိမိတ္တေန ဝိမောက္ခမုခေနဟူသော သဒ္ဒါနှင့် မဆန့်ကျင်ခဲ့တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား သာဟိအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုအနိစ္စာနုပဿနာကို။ နိစ္စနိမိတ္တာဒိသမုဂ္ဃာ (ပေ ၃၉) ဋနေန၊ နိစ္စနိမိတ်အစရှိသည်ကို ဖြတ်သဖြင့် (ဖြတ်ခြင်းကြောင့် လည်းဟူ။) အနိမိတ္တော၊ မည်၏။ ရာဂါဒီနံ၊ တို့ကို။ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိယာ၊ ပြတ်သောအားဖြင့် လွတ်ခြင်းဖြင့်။ ဝိမောက္ခော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ လဒ္ဓနာမဿ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ မုခဘာဝတော ဒွါရဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “အနိမိတ္တဝိမောက္ခမုခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အဓိစိတ္တသိက္ခာယာတိ၊ ကား။ သမာဓိသ္မိံ၊ သမာဓိသိက္ခာ၌။ သုခဝေဒနီယံ ဖဿံ အနုပဂစ္ဆန္တောတိ၊ ကား။ သုခဝေဒနာကာရဏတော၊ သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သုခဝေဒနာယ၊ အား။ ဟိတံ၊ လျောက်ပတ်သော။ ဖဿံ၊ ကို။ တဏှာယ၊ အားဖြင့်။ အနုပဂစ္ဆန္တော၊ မကပ်မူ၍။ သုခံ ဝေဒနံ ပရိဇာနန္တောတိ၊ ကား။ “အယံ သုခါဝေဒနာ၊ သည်။ ဝိပရိဏာမာဒိနာ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းအစရှိသောအားဖြင့်။ ဒုက္ခာ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ပရိဇာနန္တော၊ ပိုင်းခြားသိလျက်။ သဝိသယံ၊ အာရုံနှင့်တကွဖြစ်သော။ ရာဂံ၊ ကို။ သမတိက္ကန္တော၊ ကောင်းစွာလွန်သည်ဖြစ်၍။ “ရာဂမလံ ပဝါဟေန္တော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တေဟိ ပရိယာယေဟိ၊ ထိုရာဂတည်းဟူသော အညစ်အကြေးကို လျှော်ခြင်း အစရှိသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့်။ ရာဂေဿဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ပဟာနံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ “ဒေါသစရိတော ပုဂ္ဂလော”တိ အာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ပညာဓိကဿ၊ လွန်သော ပညာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ သန္တတိသမူဟကိစ္စာရမ္မဏာဒိဃနဝိနိဗ္ဘောဂေန၊ အစဉ် အပေါင်း ကိစ္စ အာရုံ အစရှိသော တစ်ခဲနက်ကို အသီးအသီး ဝေဖန်သဖြင့်။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌။ အတ္တသုညတာ၊ အတ္တမှ ဆိတ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ပါကဋာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အနတ္တာနုပဿနာ၊ သည်။ ပညာပဓာနာ၊ ပညာလျှင် ပြဋ္ဌာန်းခြင်း ရှိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သုညတဝိမောက္ခမုခံ ပညက္ခန္ဓော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ သရသပဘင်္ဂုတာယ၊ မိမိသဘောအားဖြင့် ပျက်စီးခြင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ (ပရံပရဟိတ်တည်း)။ ဣတ္တရခဏတ္တာ၊ ထိုခဏရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဥပ္ပန္နာနံ၊ ကုန်သော။ သင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ တတ္ထ တတ္ထေဝ၊ ထိုထိုဖြစ် (ပေ ၄၀) ရာအရပ်၌ပင်လျှင်။ ဘိဇ္ဇနံ၊ ပျက်စီးခြင်းသည်။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ သမာဟိတဿေဝ၊ တည်ကြည်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏သာလျှင်။ ပါကဋံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အနိစ္စာနုပဿနာ၊ သည်။ သမာဓိပဓာနာ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အနိစ္စာနုပဿနာ၊ သည်။ သမာဓိပ္ပဓာနာ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အနိမိတ္တဝိမောက္ခမုခံ သမာဓိက္ခန္ဓောတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ သီလေသု၊ တို့၌။ ပရိပူရကာရိနော၊ ပြည့်ခြင်းကို ပြုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ (ရှိသော် လည်းဟူ)။ ခန္တိဗဟုလဿ၊ များသော သည်းခံခြင်း ရှိသည်ဖြစ်၍ (ရှိသော် လည်းဟူ)။ ဥပ္ပန္နံ၊ သော။ ဒုက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အရတိဉ္စ၊ မမွေ့လျော်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အဘိဘုယျ၊ နှိပ်စက်၍။ ဝိဟရတော၊ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ သင်္ခါရာနံ၊ တို့၏။ ဒုက္ခတာ၊ ဒုက္ခအဖြစ်သည်။ ဝိဘူတာ၊ ထင်ရှားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခာနုပဿနာ၊ သည်။ သီလပ္ပဓာနာ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခမုခံ သီလက္ခန္ဓော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခေဟိ၊ အရိယမဂ်၏အကြောင်းဖြစ်သော အနုပဿနာတို့ဖြင့်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ သင်္ဂဟိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ “သော တီဏိ။ လ။ ခန္ဓေ ဘာဝယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ (ဝုတ္တံ၊ ၌ စပ်။) တီဟိ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓေဟိ စ၊ တို့ဖြင့်လည်း။ အရိယဿ၊ သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ၊ သော။ မဂ္ဂဿ၊ ၏။ သင်္ဂဟိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ တယော၊ ကုန်သော။ ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ ဘာဝယန္တော၊ သည်ရှိသော်။ “အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေဟိ၊ ထိုသုံးပါးသော ခန္ဓာတို့ဖြင့်။ တဿ၊ ထိုအရိယမဂ်ကို။ သင်္ဂဟံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ၍။ “ယာ စ သမ္မာဝါစာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ပုန၊ ဖန်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ သမထဝိပဿနာဘာဝံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သီလက္ခန္ဓော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သီလ သမထ မဟုတ်ခဲ့တကား။ ယင်းသို့လျက် သမထသို့ ဝင်ခြင်းကို အဘယ်သို့ မှတ်ရပါအံ့နည်း စုဒ်ရှိရကား တတ္ထအစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော ခန္ဓာတို့တွင်။ သီလဿ၊ သီလ၏။ ခန္တိပဓာနတ္တာ စ၊ သည်းခံခြင်းလျှင် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမာဓိဿ၊ အား။ ဗဟူပကာရတ္တာ စ၊ များသော ကျေးဇူးရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမထပက္ခဘဇနံ၊ သမထအဖို့သို့ ဝင် (ပေ ၄၁) ခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဘဝင်္ဂါနီတိ၊ ကား။ ဥပပတ္တိဘဝဿ၊ ၏။ အင်္ဂါနိ၊ အကြောင်းတို့သည်။ ဒွေ ပဒါနီတိ၊ ကား။ ဒွေ ပါဒါ၊ နှစ်ပါးသော စရဏတရားတို့သည်။
စရဏတရားတို့သည် တစ်ဆယ့်ငါးပါး ဖြစ်ကုန်လျက် အဘယ့်ကြောင့် သီလ သမာဓိနှစ်ပါးသာ ဖြစ်အံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ယျေဘုယျေန ဟိ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယျေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ ပဉ္စဒသ၊ ကုန်သော။ စရဏဓမ္မာ၊ တို့ကို။ သီလသမာဓိသင်္ဂဟိတာ၊ သီလသမာဓိတို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒွေ ပါဒါ၊ နှစ်ပါးသော စရဏတရားတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏ (ဤသို့ ပေး)။ [ကျမ်း ၁၅၅] ဘာဝိတကာယောတိ၊ ကား။ အာဘိသမာစာရိကသီလဿ၊ အာဘိသမာစာရိကသီလ၏။ ပါရိပူရိယာ၊ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ။ ဘာဝိတကာယော၊ ပွားစေအပ်ပြီးသော ကိုယ်ရှိသည်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အာဘိသမာစာရိကသီလဟူသည် အာဇီဝဋ္ဌမကသီလမှ ကြွင်းသော သီလတည်း။
ဘာဝိတသီလောတိ၊ ကား။ (ဤပါဌ်ကား အချို့စာ မရှိ။ ရှိသည်သာ ကောင်း၏။) အာဒိဗြဟ္မစရိယကသီလဿ၊ မဂ်ဟူသော မြတ်သော အကျင့်၏ အစဖြစ်သော သီလ၏။ ပါရိပူရိယာ၊ ငှာ။ ဘာဝိတသီလော၊ ပွားစေအပ်ပြီးသော သီလရှိသည်။ (ဤ၌ အာဒိဗြဟ္မစရိယကသီလဟူသည် အာဇိဝဌမကသီလတည်း။) အထ ဝါ၊ ကား။ ဘာဝိတကာယောတိ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယသံဝရေန၊ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလအားဖြင့်။ ဘာဝိတပဉ္စဒွါရကာယော၊ ပွားစေအပ်ပြီးသော ပဉ္စဒွါရကာယ ရှိသည်။ ဘာဝိတသီလောတိ၊ ကား။ အဝသိဋ္ဌသီလဝသေန၊ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလမှ ကြွင်းသော သီလ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘာဝိတသီလော၊ သည်။ သမ္မာ၊ စွာ။ ကာယဘာဝနာယ၊ ကာယကို ပွားစေခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ (တံသဘာဝတ္တာ စ၊ ထို သမ္မာကမ္မန္တ သမ္မာဝါယာမသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဒုဘယကာရဏတ္တာ စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သမ္မာကမ္မန္တ သမ္မာဝါယာမ၏အကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။) အစ္စန္တံ၊ စင်စစ်။ ကာယဒုစ္စရိတပ္ပဟာနဉ္စ၊ ကာယဒုစရိုက်ကို ပယ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အနဝဇ္ဇံ၊ အပြစ်မရှိသော။ ဥဋ္ဌာနဉ္စ၊ လုံ့လဝီရိယသည်လည်းကောင်း။ (ဥပဓာနံ၊ ဟူ၍လည်းရှိ၏။ သမ္မာဝါယာမနှင့် မတန်ရကားမသင့်)။ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ (ပေ ၄၂) ပြည့်စုံ၏။ တထာ၊ ပါး။ အနုတ္တရေ၊ မြတ်သော။ သီလေ၊ သည်။ သိဇ္ဈမာနေ၊ ပြီးသည်ရှိသော်။ (တံသဘာဝတ္တာ စ၊ ထိုသမ္မာဝါစာ သမ္မာအာဇီဝသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဒုဘယကာရဏတ္တာ စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သမ္မာဝါစာ သမ္မာအာဇီဝ၏အကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။) အနဝသေသတော၊ ဖြင့်။ မိစ္ဆာဝါစာယ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဇီဝဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဟာနံ၊ သည်။ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ စိတ္တပညာသု စ၊ စိတ် ပညာတို့ကိုလည်း။ ဘာဝိတာသု၊ ပွားစေအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ တံသဘာဝတ္တာ စ၊ ထို သမ္မာသတိအစရှိသော သဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဒုဘယကာရဏတ္တာ စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သမ္မာသတိအစရှိသော တရား၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမ္မာသတိသမ္မာသမာဓိသမ္မာဒိဋ္ဌိသမ္မာသင်္ကပ္ပာ၊ တို့သည်။ ဘာဝနာပါရိပူရိံ၊ ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းသို့။ ဂတာ ဧဝ၊ ရောက်ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ကာယေ ဘာဝိယမာနေ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ (ဤ၌ တံသဘာဝတ္တာ တဒုဘယကာရဏတ္တာဟူသော ဟိတ်နှစ်ပုဒ်ကို ရှေးနှစ်ပုဒ်တို့နှင့် ယှဉ်၍လည်း ယောဇနာ သည်။)
ပဉ္စဝိဓံ အဓိဂမံ ဂစ္ဆတီတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမမေဝ၊ အရိယမဂ်ကို သိခြင်းကိုသာလျှင်။ အဝတ္ထာဝိသေသဝသေန၊ အခိုက်အတန့်အထူးအားဖြင့်။ ပဉ္စဓာ၊ အားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတိ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ခိပ္ပာဓိဂမအစရှိသော ငါးပါးသည် သရုပ်အားဖြင့် ပြားခဲ့သော် အရိယမဂ္ဂအဓိဂမကိုပင် အဝတ္ထာဝိသေသဖြင့် ငါးပါးဝေဖန်၍ ပြ၏ဟု ဆိုသော စကားသည် အသို့သင့်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား အရိယမဂ္ဂေါတိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ ဤကား ဟိကို ဒဠှီကြံသည်။
တစ်နည်းကား အဘယ်သို့ အဝတ္တာဝိသေသအားဖြင့် ငါးပါးပြားသနည်း ပုစ္ဆာရှိရကား အရိယမဂ္ဂေါ ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ ဤကား ဟိကို ဝိတ္ထာရကြံသည်။
ဟိ၊ စွ။ (တစ်နည်းကား) ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ ခိပ္ပံ၊ လျှင်စွာ။ သကိံ၊ တစ်ကြိမ်တည်း။ ဧကစိတ္တက္ခဏေနေဝ၊ တစ်ခုသော စိတ္တက္ခဏဖြင့်သာလျှင်။ စတူသု သစ္စေသု၊ တို့၌။ အတ္တနာ၊ သည်။ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သိအပ်သည်ကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ သိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ၊ (ပေ ၄၃) ထို အရိယမဂ်အား။ လောကိယသမာပတ္တိယာ၊ အား။ ဝသိဘာဝနာကိစ္စံ၊ လေ့လာသောအားဖြင့် ပွားစေခြင်းကိစ္စရှိသည်။ (ဝသိဘာဝကိစ္စံ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ လေ့လာသည်၏အဖြစ်ဟူသော ကိစ္စသည် ပေး။) အတ္ထိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ၊ တူ။ ဝသိဘာဝနာကိစ္စံ၊ သည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ခိပ္ပာဓိဂမော စ၊ လျင်စွာ သိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဇဟိတဗ္ဗာနံ၊ ပယ်အပ်သော ကိလေသာတို့ကို။ အစ္စန္တဝိမုတ္တိဝသေန၊ စင်စစ် လွတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဇဟနတော၊ ပယ်ခြင်းကြောင့်။ ဝိမုတ္တာမိဂမော စ၊ လွတ်သော အားဖြင့်ရသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ လောကိယေဟိ၊ လောကီဖြစ်သော သီလကျေးဇူး အစရှိသည်တို့ထက်။ မဟန္တာနံ၊ မြတ်ကုန်သော။ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ၊ သီလကျေးဇူး အစရှိသည်တို့ကို။ အဓိဂမနဘာဝတော၊ ရခြင်း ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မဟာဓိဂမော စ၊ မြတ်ကျေးဇူးကို ရသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိပုလဖလာနံ၊ ပြန့်ပြောသော အကျိုးရှိကုန်သော။ (အကျိုးဖြစ်ကုန်သော လည်းဟူ)။ တေသံယေဝ၊ ထိုသီလကျေးဇူး အစရှိသည်တို့ကိုသာလျှင်။ အဓိဂမနတော၊ ရခြင်းကြောင့်။ ဝိပုလာဓိဂမော စ၊ ပြန့်ပြောသော အကျိုးရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အတ္တနာ၊ သည်။ ကတ္တဗ္ဗဿ၊ သော။ ကဿစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ကိစ္စ၏။ အနဝသေသတော၊ အကြွင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အနဝသေသာဓိဂမော စ၊ အကြွင်းမဲ့ ရသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဧတေ အဓိဂမာ၊ ထိုရခြင်းတို့သည်။ ကေ ပန၊ ဟူ၍။ ကဏ္ဌဇပဌမက္ခရာနှင့်ရှိ၏။ မသင့်။) ကေစိ၊ အချို့သော ရခြင်းတို့သည်။ သမထာနုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ ဝိပဿနာနုဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣမံ ဝိဘာဂံ၊ ဤသို့သော ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ သမထေနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၅၆။ ဣတိ၊ သို့။ မဟာထေရော၊ အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿာ”တိ ဂါထာယ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိမုခေန၊ အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိသန္တော၊ ပြတော်မူသည်ရှိသော်။ ဒေသနာကုသလတာယ၊ ဒေသနာ၌ လိမ္မာတော်မူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။
(ပေ ၄၄) အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပ္ပဒေသေဟိ၊ သုတ်အရပ်တို့ဖြင့်။ တဿာ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ဝိမုတ္တိ၏။ ဝါ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ဝိမုတ္တိကို။ (ပဝိစယဟာရံ၌ စပ်။) ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါယ စ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော စတုတ္ထဈာန်အဖြစ်ကို ကျင့်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဘာဝနာဝိသေသာနဉ္စ၊ ဘာဝနာအထူးတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဘာဝနာနိသံသာနဉ္စ၊ ဘာဝနာ၏ အကျိုးတို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘဇနဝသေန၊ ဝေဖန်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နာနပ္ပကာရတော၊ အားဖြင့်။ ဝိစယဟာရံ၊ ရွေးချယ်စိစစ်အပ်သော ဟာရကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ တထာဂတဗလာနမ္ပိ၊ မြတ်စွာဘုရား၏အားတော်တို့၏လည်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တံ ဝိစယဟာရံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ယော ဒေသယတီ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌ (ဤပါဌ်ကား အချို့စာမရှိ။ ကျလေသည်)။ ဩဝါဒေန သာဝကေ န ဝိသံဝါဒယတီတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ကို။ ဝါ၊ ၏။ အနုသိဋ္ဌိယာ၊ အဆုံးအမဖြင့်။ ဓမ္မဿ၊ ကို။ သဝနတော၊ နာခံသောကြောင့်။ “သာဝကာ”တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမေ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိကုန်သော။ ဝေနေယျေ၊ တို့ကို။ န ဝိပ္ပလမ္ဘေတိ၊ မဖြားယောင်း (မယောင်ယမ်းစေ လည်းဟူ)။ န ဝေဉ္စတိ၊ မလှည့်ပတ်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ ဝိသံဝါဒနဟေတူနံ၊ ချွတ်ယွင်းခြင်း လှည့်ပတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော။ ပါပဓမ္မာနံ၊ လောဘ အစရှိသော ယုတ်မာသော အကုသိုလ်တရားတို့၏။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဗောဓိမူလေ ဧဝ၊ ဗောဓိပင်၏ အနီး၌သာလျှင်။ သုပ္ပဟီနတ္တာ၊ ကောင်းစွာ ပယ်အပ်ပြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တိဝိဓန္တိ၊ ကား။ တိပ္ပကာရံ=တိပ္ပကာရေဟိ၊ သုံးပါးသောအခြင်းအရာတို့ဖြင့်။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
(တိဝိဓ၊ သရုပ်ကား ဣဒံ ကရောထ စသည်ဖြင့် အနန္တရ၌ ဆိုအပ်သည်ကို ယူ။)
ဣဒံ ကရောထာတိ၊ ကား။ ဣမံ သရဏဂမနဉ္စ၊ ဤသရဏဂုံကိုလည်းကောင်း။ ဣမံ သီလာဒိဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၁၅၆] ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ ဝိဟရထ၊ ကုန်လော့။ ဣမိနာ ဥပါယေန၊ ဤသို့သော အစီအရင်ဖြင့်။ ကရောထ၊ ကုန်လော့။
ဤကား ဝုတ္တိနည်းတည်း ဣမိနာ ဥပါယေန ကရောထာတိ၊ ဟူ၍လည်း ဥလ္လိင်္ဂနည်း ရှိ၏။ သင့်သည်ချည်း။
အနေန ဝိဓိနာပိ၊ ဤအစီအရင်ဖြင့်လည်း။ သရဏာနိ၊ သရဏဂုံတို့ကို။ သောဓေန္တော၊ သုတ်သင်ကုန်လျက်။ သီလာဒီသု၊ တို့ကို။ ပရိပူရေန္တော၊ ပြည့်စေကုန်လျက်။ သမ္ပာဒေထ၊ ပြည့်စုံစေကုန်လော့။ (ပေ ၄၅) ဣဒံ ဝေါ ကုရုမာနာနန္တိ၊ ကား။ ဣဒံ သရဏဂမနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဣဒံ သီလာဒိဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ တုမှာကံ၊ တို့အား။ အနုသိဋ္ဌာနံ၊ ဆုံးမအပ်ကုန်သော။
မှတ်ချက်။ ။ အနုတိဋ္ဌန္တာနံ၊ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ အဆုံးအမ၌ လျောက်ပတ်စွာ တည်ကုန်သောဟု ပေး။ နောက်ပါဌ်သာ ကုရုမာနာနံဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် လျော်၏။)
ဒိဋ္ဌဓမ္မသမ္ပရာယနိဗ္ဗာနာနံ၊ မျက်မှောက်၌ဖြစ်သော အကျိုး, တမလွန်၌ဖြစ်သော အကျိုး နိဗ္ဗာန်တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဟိတာယ စ၊ စီးပွားခြင်းငှာလည်းကောင်း။ သုခါယ စ၊ ချမ်းသာခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ တာနိ၊ ထို သရဏဂုံသီလအစရှိသည်တို့ကို။ သမ္ပာဒေထ၊ ကုန်လော့။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဩဝါဒနာကာရံ၊ ဆုံးမသော အခြင်းအရာကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ “ဩဝါဒေန သာဝကေ န ဝိသံဝါဒယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ယံ အဝိသံဝါဒနံ၊ အကြင် ချွတ်ယွင်းစေခြင်းကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ အဝိသံဝါဒနံ၊ ကို။ တထာဂတဗလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သော တထာ ဩဝဒိတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တထာတိ၊ ကား။ တေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။
ထိုကို ဖွင့်လိုရကား။ ဣဒံစသည်ကို မိန့်သော်။
“ဣဒံ၊ ဤသရဏဂုံသီလအစရှိသည်ကို။ ကရောထ၊ ကုန်လော့။ ဣမိနာ ဥပါယေန၊ ဤသို့သော အစီအရင်ဖြင့်။ ကရောထ၊ ကုန်လော့”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ သော။ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဩဝဒိတောတိ၊ ကား။ ဓမ္မဒေသနာယ၊ ဖြင့်။ သာသိတော၊ ဆုံးမအပ်သော။ အနုသိဋ္ဌောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ တဿေဝ၊ ထိုဩဝဒိတောဟူသော ပုဒ်၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ တထာ ကရောန္တောတိ၊ ကား။ ယထာနုသိဋ္ဌံ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ဆုံးမအပ်၏။ (အဗျယိဘောသမာသ်ဖြစ်ရကား ယထာနုသိဋ္ဌံဟု သိကို အံပြု၍ ပြီးသတည်း။) တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ ကရောန္တော၊ သော။ တံ ဘူမိန္တိ၊ ကား။ ယဿာ ဘူမိယာ၊ အကြင်ဒဿနဘုံ ဘာဝနာဘုံကို။ အဓိဂမတ္ထာယ၊ ရစေခြင်းငှာ။ ဩဝဒိတော၊ အပ်၏။ တံ ဒဿနဘူမိဉ္စ၊ သို့လည်းကောင်း။ တံ ဘာဝနာဘူမိဉ္စ၊ သို့လည်းကောင်း။ နေတံ ဋ္ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ဧတံ ကာရဏံ၊ သည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။
မှတ်ချက်။ ။ ကာရဏံဟူ၍ အနက်ကို ဖွင့်ခြင်းသည် ဌာနံဟူသော သဒ္ဒါနှင့် မတန်တကားဟု စောဒနာအံ့သည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ကာရဏံ ဟိ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ ကာရဏံ၊ ကို။ ဧတ္ထ ကာရဏေ၊ ၌။ တဒါယတ္တဝုတ္တိ (ပေ ၄၆) တာယ၊ ထိုအကြောင်းနှင့် စပ်၍ ဖြစ်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဖလံ၊ သည်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဒုတိယဝါရေ၊ ၌။ ဘူမိန္တိ၊ ကား။ သီလက္ခန္ဓေန၊ သီလကျေးဇူးဖြင့်။ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ရောက်အပ်သော။ သမ္ပတ္တိဘဝသင်္ခါတံ၊ သမ္ပတ္တိဘဝဟု ဆိုအပ်သော။ ဘူမိံ၊ သို့။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ စတုဝေသာရဇ္ဇာနိပိ၊ လေးပါးသော ဝေသာရဇ္ဇတို့သည်လည်း။ အဝိပရီတသဘာဝတာယ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဌမဖလဉာဏဿ၊ ရှေးဦးစွာသော အားတော်ဖြစ်သော ဉာဏ်၏။ ဝိသယဝိသေသော၊ အရာအထူးသည်။ ဟောတိ၊ ၏ (ဝိကတိသို့ လိုက်၍ ဧကဝုစ်ဆိုလေသည်)။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တာနိပိ၊ ထိုဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်တို့ကိုလည်း။ တဿ၊ ထိုပဌမဖလဉာဏ်တော်၏။ ဝိသယဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ သတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ သတောတိ၊ ကား။ အဟံ၊ သည်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် အလိုလိုသာ သိတော်မူ၏။ မယာ၊ သည်။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သိအပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဋိဇာနနေန၊ ဝန်ခံသဖြင့်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသည်။ သတော၊ ဖြစ်သော။ တေ တယာ၊ သည်။ ဣမေ ဓမ္မာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ “ဣမေ နာမ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ တယာ၊ သည်။ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ မသိအပ်ကုန်”။ ဣတိ၊ သို့။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည်။ သဟဓမ္မေန သဟေတုနာ သကာရဏေန၊ အကြောင်းနှင့်တကွဖြစ်သော။ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ ပဋိစောဒိဿတိ၊ တစ်ဖန်စောဒနာလတ္တံ့။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့လှမ်း၍ ပေးဦး။
ကောစိ ပဋိစောဒိဿတိ သာဆိုပါလော၊ အဘယ့်ကြောင့် သဟဓမ္မေန စသည်ဖြင့် ဝိသေသဆိုသနည်း စောဒနာရှိရကား။ သုနက္ခတ္တော ဝိယစသည်ကို မိန့်သတည်း။
သုနက္ခတ္တော ဝိယ၊ သုနက္ခတ်ကဲ့သို့။ ဝိပ္ပလပန္တာ ပန၊ ဆိုမြည်တမ်းသော သူတို့သည်ကား။ အပ္ပမာဏံ၊ ပမာဏမဟုတ်။ (အကြောင်းနှင့် ကင်း၍ ဆိုလေရာ ပမာဏမဟုတ် ဟူလိုသော်)။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဟဓမ္မေန၊ အကြောင်းနှင့်တကွ။ ပဋိစောဒေဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဣတိ ဧတံ ကာရဏံ၊ ဤသို့ စောဒနာခြင်း၏ (ပေ ၄၇) အကြောင်းသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ပင်တည်း။ ယဿ တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတောတိ၊ ကား။ ရာဂါဒီသု၊ တို့တွင်။ ယဿ ယဿ၊ အကြင် အကြင်သို့သော အကုသိုလ်ကို။ ပဟာနတ္ထာယ၊ ပယ်ခြင်းအကျိုးငှာ။ အသုဘဘာဝနာဒိဓမ္မော၊ အသုဘဘာဝနာအစရှိသော တရားကို။ ကထိတော၊ ၏။ တက္ကရဿာတိ၊ ကား။ တထာပဋိပန္နဿ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ကျင့်သောသူအား။ ဝိသေသာဓိဂမန္တိ၊ ကား။ အဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒိဝိသေသာဓိဂမံ၊ အဘိညာဉ် ပဋိသမ္ဘိဒါ အစရှိသော တရားအထူးကို ရခြင်းကို။
အန္တရာယိကာတိ၊ ကား။ အန္တရာယကရဏံ၊ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းသည်။ အန္တရာယော၊ မည်၏။
(ရတ္တူပရတော၌ ရတ္တိယာ ဘောဇနံ ရတ္တိ ဟူသကဲ့သို့ ကရဏသဒ္ဒါ ကျေသည် ဟူလိုသော်။)
ဧတေသံ၊ ထိုတရားတို့အား။ သော၊ ထိုအန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းတည်းဟူသော။ သီလံ၊ အလေ့သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အန္တရာယိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ အန္တရာယေ၊ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်း၌။ နိယုတ္တာ၊ ယှဉ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အန္တရာယိကာ၊ မည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ကား။ အန္တရာယံ၊ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းတည်းဟူသော။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ အရဟန္တိ၊ ထိုက်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အန္တရာယိကာ၊ မည်ကုန်၏။ [ကျမ်း ၁၅၇] ဝါ၊ ကား။ အန္တရာယပယောဇနာ၊ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းအကျိုး ရှိကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အန္တရာယိကာ၊ မည်ကုန်၏။ တေ ပန၊ ထိုအန္တရာယိကတရားတို့သည်ကား။ ကမ္မကိလေသာဒိဘေဒေန၊ ကံ ကိလေသာအစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ ပဉ္စဝိဓာ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ဝိပါက၊ ဥပဝါဒ၊ အာဏာတိက္ကမ္မ သုံးပါးကို ယူ။ ထိုငါးပါးတို့တွင် မာတုဃာတကစသော အနန္တရိယကံငါးပါးသည် ကမ္မနိယတိမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် ကိလေသာအဟိတ် ဒွိဟိတ် ပဋိသန္ဓေသည်။ ဝိပါက၊ အရိယုပဝါဒသည် ဥပဝါဒ၊ သိက္ခာပုဒ်တော်ကို လွန်ကျူးခြင်းသည် အာဏာတိက္ကမမည်၏။
အနိယျာနိကာတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဝဇ္ဇာ၊ အရိယမဂ်ဖြင့် သတ်အပ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။
ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နောတိ၊ ကား။ မဂ္ဂဒိဋ္ဌိယာ၊ မဂ်သညာနှင့်။ သမ္ပန္နော၊ သော။ သောတာပန္နော၊ သော။ အရိယသာဝကော၊ သည်။
မှတ်ချက်။ ။ သုဟတံ၌ (ပေ ၄၈) သုသဒ္ဒါသည် သု သောဘဏေသု၊ ခေ သမာ ဘူသ သုဋ္ဌု သမိဒ္ဓီသု ဟုမိန့်အပ်သော သောဘဏအစရှိသော ခြောက်ပါးသော အနက်တို့တွင် အဘယ်အနက်၌ ဖြစ်သနည်း။ ဟနဓာတ်သည် ဟန=ဟိံသာ ဂတီသု ဟုဆိုအပ်သော နှစ်ပါးသော အနက်တို့တွင် အဘယ်အနက်၌ ဖြစ်သနည်းဟု ယုံမှားဖွယ်ရှိရကား သုဟတန္တိ အတိဝဓိတံဟု ဖွင့်သတည်း။ သုသဒ္ဒါသည် ဘူသတ္ထ၌ ဟနဓာတ်သည် ဟိံသတ္ထ၌ ဖြစ်၏ဟူလိုသော်။
သတ်ကားသတ်၏။ အလွန်သာ မသတ်ဟု သုဟတံ ဟူသော စကားကြောင့် အယူမှားဖွယ်ရှိရကား ဣဒမ္ပိစသည်ကို မိန့်သတည်း။
သုဟတန္တိ၊ ကား။ အဘိဝဓိတံ၊ အလွန်သတ်သည်ကို။ ဣဒမ္ပိ၊ ဤသုဟတံဟူသော စကားသည်လည်း။ ဧကဒေသကထနမေဝ၊ တစ်စိတ်မျှကို ဆိုသော စကားသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပိသဒ္ဒါဖြင့် မာတရံကို သင်္ဂြိုဟ်။) မတကပေတာဒိဒါနမ္ပိ၊ သေလွန်ပြီးကုန်သောသူ ပေတအစရှိသူတို့အား ပေးလှူခြင်းကိုလည်း။ သော၊ ထိုအရိယသာဝကသည်။ န ကရောတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ပုထုဇ္ဇနောတိ၊ ကား။ ပုထူနံ၊ များစွာကုန်သော။ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာဒီနံ၊ ကိလေသာဘိသင်္ခါရအစရှိသည်တို့ကို။ ဇနနာဒီဟိ၊ ဖြစ်စေခြင်းအစရှိကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ “ပုထူနံ၊ လ။ ဣတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပုထူနံ၊ များစွာသော ကိလေသာအစရှိသည်တို့ကို။ ဇနနာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ မည်၏။ ပုထုဇ္ဇနန္တောဂဓတ္တာ၊ များစွာသော ယုတ်သော အကျင့်ရှိသော သူတို့၏ အတွင်းဝင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ မည်၏။ အယံ ဇနော၊ ဤသူသည်။ ပုထုဝ၊ အသီးသီးသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ အယံ၊ ဤသူသည်။ ပုထုဝ၊ အသီး သီးသာဖြစ်သော။ ဇနော၊ လူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ မည်၏။ (သီလစသော ဂုဏ်တို့ဖြင့် အရိယာတို့နှင့် မရော၊ အသီးဟူလိုသော်။)
မာတရန္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ မနုဿဘူတာ၊ လူဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ဇနိကာ၊ အမိရင်းဖြစ်သော။ (မွေးဖွားသော လည်းဟူ။) မာတာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မနုဿဘူတော၊ သော။ ဇနကော၊ အဖရင်းဖြစ်သော။ ပိတာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ မနုဿဘူတော၊ သော။ ခီဏာသဝေါ၊ ကို။ အရဟာတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ မနုဿဘူတော၊ ဟူသောသောပုဒ်ကို ပုဗ္ဗာပရာပေက္ခဖြစ်သောကြောင့် အသီးသီးယှဉ်၍ ပေးသည်။ ဇနိကာ၊ ဇနကောဖြင့် ပေါသာဝနိက စသော အမိအဖတို့ကို နစ်စေသည်။ မာတရံ ပိတရံ အရဟန္တံ ဟူသော စကားကို ခွဲ၍ ကိံ ပန စသည်ဖြင့် စောဒနာသတည်း။
အရိယသာဝကော၊ သည်။ အညေ၊ တစ်ပါးသော သူတို့ကို။ ဇီဝိတာ၊ မှ။ ဝေါရောပေယျ၊ ချရာအံ့လော။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဧတမ္ပိ၊ ဤသို့ သူတစ်ပါးတို့ကို အသက်မှ ချခြင်းသည်လည်း။ အဋ္ဌာနံ၊ အရာမဟုတ်။ သစေပိ၊ ၍လည်း။ ဘဝန္တရဂတံ၊ ဘဝတစ်ပါးသို့ ရောက်သော။ အတ္တနော၊ ၏။ အရိယသာဝကဘာဝံ၊ ကို။ အဇာနန္တမ္ပိ၊ မသိသည်လည်းဖြစ်သော။ အရိယသာဝကံ၊ ကို။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူသည်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ကိံ ဝဒေယျ၊ ရာသနည်း ဟူမူကား။ “ဣမံ ကုန္ထကိပိလ္လိကံ၊ ဤပိုးရွခြပုန်းကို။ ဇိဝိတာ၊ မှ။ ဝေါရောပေတွာ၊ ချ၍။ သကလစက္ကဝါဠဂမ္ဘေ၊ အလုံးစုံသော စကြဝဠာတိုက်၌။ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ၊ စက္ကဝတ်မင်း၏ အဖြစ်ကို။ ပဋိပဇ္ဇာဟိ၊ ကျင့်လော”။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ သော၊ ထိုအရိယသာဝကသည်။ နံ၊ ထိုပိုးရွခြပုန်းကို။ ဇီဝိတာ၊ မှ။ နေဝ ဝေါရောပေယျ၊ မချရာသလျှင်ကတည်း။ “ဣမံ၊ ဤပိုးရွခြပုန်းကို။ သစေ န ဃာတေဿတိ၊ ငြားအံ့။ ဧဝံ သတိ၊ သော်။ တေ၊ သင်၏။ သီသံ၊ ကို။ ဆိန္ဒိဿာမ၊ ကုန်အံ့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အထာပိ ဝဒေယျုံ၊ အကယ်၍မူလည်း ဆိုကုန်အံ့။ အဿ၊ ထိုအရိယာသာဝက၏။ သီသမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဆိန္ဒေယျုံ၊ ကုန်ရာ၏။ သော အရိယသာဝကော၊ သည်။ တံ၊ ထိုပိုးရွခြပုန်းကို။ နေဝ ဃာတေယျ၊ မသတ်ရာသလျှင်ကတည်း။
ယင်းသို့ တစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့ကိုလည်း အသက်မှ မချဘဲလျက် အသို့မူ၍ မာတရံ ဝါ စသည်ဖြင့် ဆိုသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ပုထုဇ္ဇနဘာဝဿ ပန စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ပန တထာပိ၊ ထိုသို့တစ်ပါးသော သတ္တဝါတို့ကို အသက်မှ မချသော်လည်း။ ပုထုဇ္ဇနဘာဝဿ၊ ပုထုဇဉ်၏ အဖြစ်၏။ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒဿနတ္ထဉ္စ၊ ကြီးသော အပြစ် ရှိသည်၏အဖြစ်ကို ပြခြင်းငှာလည်းကောင်း။ အရိယဘာဝဿ၊ ၏။ ဖလဒီပနတ္ထဉ္စ၊ အကျိုးကို ပြအံ့သောငှာလည်းကောင်း။
ဤကား ဩဋ္ဌဇဒုတိယက္ခရာနှင့် ရှိသော ပါဌ်အတိုင်း ပေးသည်။ တတိယအက္ခရာနှင့်လည်း ရှိ၏။ ကြီးသော အစွမ်းကို ပြအံ့သောငှာလည်းကောင်းဟု ပေး။
ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့ (ပေ ၄၉) သည်ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ပုထုဇ္ဇနဘာဝေါ၊ သည်။ သာဝဇ္ဇော ဝတ၊ အပြစ်ရှိစွတကား။ ယတြ ဟိ ယော ပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ မာတုဃာတာဒီနိပိ၊ အမိကို သတ်ခြင်းအစရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ အာနန္တရိယာနိ၊ အာနန္တရိယကံတို့ကို။ ကရိဿတိ နာမ၊ ပြုဘိ၏။
မှတ်ချက်။ ။ နာမသဒ္ဒါကား ဂရဟအနက်ရှိ၏။ ကရောတိဟု ဆိုအပ်လျက် ယတြသဒ္ဒါနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့် ကရိဿတိဟု အနာဂတ်၏အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုပါသတည်း။ ထိုကြောင့် ယတြ သဒ္ဒယုတ္တတ္တာ ပနေတံ အနာဂတဝသေန ဝုတ္တံ ဧဝရူပန္တိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု သဒ္ဒလက္ခဏံဟု မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်အဋ္ဌကထာ မိန့်သတည်း။
အရိယဘာဝေါ၊ သည်။ မဟာဖလော၊ ကြီးသောအကျိုး ရှိ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ဩဋ္ဌဇဒုတိယက္ခရာနှင့် ရှိသည်အတိုင်း ပေးသည်။ မဟာဗလောဟူ၍လည်း တတိယက္ခရာနှင့် ရှိ၏။ ကြီးသော အစွမ်းရှိ၏ဟု ပေး။ စ ကား ပက္ခန္တရတ္ထ။
ယော အရိယော၊ သည်။ ဧတာနိ ကမ္မာနိ၊ ထိုအာနန္တရိယကံတို့ကို။ န ကရောတိ၊ မပြု။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
သံဃံ ဘိန္ဒေယျာတိ၊ ကား။ သမာနသံဝါသကံ၊ တူသော ပေါင်းဖော်ခြင်း ရှိသော။ သမာနသီမာယံ၊ တူသော သိမ်၌။ ဌိတံ၊ တည်သော။ သံဃံ၊ သံဃာကို။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဘိန္ဒေယျ၊ ရာ၏။
‘ပဉ္စဟုပါလိ။ လ။ သလာကဂ္ဂါဟေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ဥပါလိ၊ လိ။ ကမ္မေန၊ အပလောကနကံအစရှိသော လေးပါးသော ကံတို့တွင် တစ်ပါးသော ကံဖြင့်လည်းကောင်း။ ဥဒ္ဒေသေန၊ ငါးပါးသော ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ဥဒ္ဒေသဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝေါဟရန္တော၊ သင်းကွဲခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြု၍ ဆိုသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ အနုဿာဝနေန၊ သင်းကွဲခြင်းအားလျော်စွာ နားရင်း၌ ကြားခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ သလာကဂ္ဂါဟေန၊ စာရေးတံကို ယူစေသဖြင့်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ အကြောင်းတို့ဖြင့်။ သံဃော၊ သည်။ ဘိဇ္ဇတိ၊ ကွဲ၏။
ထိုငါးပါးသော အကြောင်းကို ဖွင့်လိုရကား တတ္ထစသည်ကို မိန့်သော်။
တတ္ထ၊ ထိုငါးပါးသော အကြောင်းတို့တွင်။ ဝါ၊ ထိုပါဠိ၌။ ကမ္မေနာတိ၊ ကား။ အပလောကနာဒီသု၊ ကုန်သော။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ကမ္မေသု၊ ကံတို့တွင်။ အညတရေန၊ တစ်ပါးပါးသော။ ကမ္မေန၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒေသေနာတိ၊ ကား။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသေသု၊ တို့တွင်။ အညတရေန၊ သော။ ဥဒ္ဒေသေန၊ ဖြင့်။ [ကျမ်း ၁၅၈] ဝေါဟရန္တောတိ၊ ကား။ (ပေ ၅၁) ကထယန္တော၊ ဆိုသည်ဖြစ်၍။
ထိုကို ဖွင့်လိုရကား တာဟိ တာဟိ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တာဟိ တာဟိ ဥပပတ္တီဟိ၊ ထိုသို့သော အသင်းတို့ဖြင့်။ “အဓမ္မံ ဓမ္မော”တိအာဒီနိ၊ ကုန်သော။ အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထူနိ၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော သင်းကွဲခြင်းကို ပြုတတ်သော အကြောင်းတို့ကို။ ဒီပယန္တော၊ ပြသည်ဖြစ်၍။
မှတ်ချက်။ ။ အဋ္ဌာရသဘေဒကရသရုပ်ကို ဓမ္မဝိနယဘာသိတာ၊ စိဏ္ဏပညတ္တိဂရုကာ၊ အာပတ္တိလဟုဒုဋ္ဌုလ္လ၊ သာဝသေသဒုကာနိ စ၊ ဧတာနျဋ္ဌာရသဘေဒ၊ ကရဝတ္ထူတိ ဝုစ္စရေ၊ ဝိပလ္လာသဂဟိတာနိ၊ ဝါဒမူလူပနိဿယာ ဟု ဝိနယတ္ထမဉ္ဇူသာမည်သော ကင်္ခါဋီကာ၌ မိန့်အပ်သော နှစ်ဂါထာတို့ဖြင့် မှတ်အပ်၏။
အနုဿာဝနေနာတိ၊ ကား။ “တုမှေ၊ တို့သည်။ မယှံ၊ ၏။ ဥစ္စာကုလာ၊ မြင့်မြတ်သော အမျိုးမှ။ နိက္ခမိတွာ၊ ထွက်၍။
ဝိဘတ္တိဝိသယအပါဒါန်ဖြစ်ရကား ကြိယာတစ်ပါး ဆောင်ပါသည်။
ပဗ္ဗဇိတဘာဝဉ္စ၊ ရဟန်းပြုသည်၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဗဟုဿုတဘာဝဉ္စ၊ များသော အကြားအမြင် ရှိသည်၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဇာနာထ နနု၊ သိကုန်သည် မဟုတ်တုံလော။ မာဒိသော နာမ၊ ငါကဲ့သို့သော သူမည်သည်။ ဥဒ္ဓမ္မံ၊ ဓမ္မ မဟုတ်သော။ ဥဗ္ဗိနယံ၊ ဝိနည်း မဟုတ်သော။ သတ္ထုသာသနံ၊ ကို။ ဂါဟေယျ၊ ယူစေရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ တုမှာကံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ စိတ္တမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ ဥပ္ပါဒေတုံ၊ ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ ယုတ္တံ ကိံ၊ သင့်သလော။ အဟံ၊ သည်။ အပါယတော၊ မှ။ န ဘာယာမီ”တိ၊ မကြောက်သလော ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ ကိံ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ ဘာယာမိ၊ ကြောက်အံ့နည်း။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ နယေန၊ ဖြင့်။ ကဏ္ဏမူလေ၊ နားရင်း၌။ ဝစီဘေဒံ၊ နှုတ်မြွက်ခြင်းကို။ ကတွာ၊ ၍။ အနုဿာဝနေန၊ သင်းကွဲခြင်းအားလျော်စွာ ကြားခြင်းဖြင့်။ သလာကဂ္ဂါဟေနာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ အနုဿာဝေတွာ၊ သင်းကွဲခြင်းအားလျော်စွာ ကြား၍။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ၊ ခိုင်ခံ့စေ၍။ အနိဝတ္တိဓမ္မံ၊ မဆုတ်နစ်သော သဘောရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ “ဣမံ သလာကံ၊ ဤစာရေးတံကို။ ဂဏှထ၊ ယူကုန်လော”။ ဣတိ၊ သို့။ သလာကဂ္ဂါဟေန၊ ဖြင့်။
ဧတ္ထ စ၊ ဤငါးပါးသော အကြောင်းတို့တွင်လည်း။ ကမ္မမေဝ၊ အပလောကနအစရှိသော လေးပါးသော ကံတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ကံသည်သာလျှင်။ ဝါ၊ ကား။ ဥဒ္ဒေသော၊ ငါးပါးသော ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ဥဒ္ဒေသသည်။ ပမာဏံ၊ တည်း။ (သင်းကွဲခြင်း၌ (ပေ ၅၂) ပဓာနဟူလိုသော်။) ဝေါဟာရာနုဿာဝနသလာကဂ္ဂါဟာပနံ၊ သင်းကွဲခြင်း၏အကြောင်းကို ပြ၍ ဆိုခြင်း။ သင်းကွဲသော အားလျော်စွာ ကြားခြင်း။ စာရေးတံယူစေခြင်းသည်ကား။ ပုဗ္ဗဘာဂေါ၊ သင်းကွဲခြင်း၏ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်၏။
သင်းကွဲခြင်း၏ အကြောင်းချည်းဖြစ်လျက် ဝေါဟာရစသော သုံးပါးသည် ပုဗ္ဗဘာဂသာ။ အသို့မူ၍ အသို့ဖြစ်သနည်းဟု စောဒနာကို ဖြေလို၍ အဋ္ဌာရသအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အဌာရသဝတ္ထုဒီပနဝသေန၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော သင်းကွဲခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြခြင်း၏ အစွမ်းဖြင့်။ ဝေါဟရန္တေန၊ ဆိုသဖြင့်။ တတ္ထ၊ ထိုသင်းကွဲခြင်း၌။ ရုစိဇနနတ္ထံ၊ နှစ်သက်ခြင်းကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ အနုဿာဝေတွာ၊ ၍။ သလာကာယ၊ ကို။ ဂါဟိတာယပိ၊ ယူစေသော်လည်း။ သံဃော၊ သည်။ အဘိန္နော ဧဝ၊ မကွဲသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယင်းသို့သော် အဘယ်အခါမှ ကွဲသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ယဒါ ပန အစရှိသည်ကို ဆိုသတည်း။
ယဒါ ပန၊ ၌ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ စတ္တာရော ဝါ၊ လေးယောက်သော ရဟန်းတို့သည်လည်းကောင်း။ အတိရေကာ ဝါ၊ လေးယောက်ထက် လွန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်းကောင်း။ သလာကံ၊ ကို။ ဂါဟေတွာ၊ ယူစေ၍။ အာဝေဏိကံ၊ အသီး။ ကမ္မံ ဝါ၊ အပလောကနစသော ကံကိုလည်းကောင်း။ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ၊ ပါတိမောက်ပြခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ တဒါ၊ ၌။ သံဃော၊ သည်။ ဘိန္နော နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော၊ မဂ်ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော။ ပုဂ္ဂလော၊ အရိယပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သံဃံ၊ ကို။ ဘိန္ဒေယျ၊ ရာ၏။ သံဃရာဇိံ ဝါ၊ သံဃာ၏ အရေးကိုလည်း။ ဇနေယျ၊ ဖြစ်စေရာ၏။ ဧတံ ဌာနံ၊ ထိုသင်းခွဲခြင်း သံဃာ၏အရေးကိုပြုခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ ရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။။ (ဤသို့ သမ္ဗန်။)
ဒုဋ္ဌစိတ္တောတိ၊ ကား။ ဝဓကစိတ္တေန၊ သတ်လိုသော စိတ်ဖြင့်။ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ ပျက်စီးသော စိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍။ လောဟိတံ ဥပ္ပာဒေယျာတိ၊ ကား။ ဇီဝမာနကသရီရေ၊ အသက်ရှည်သော ကိုယ်တော်၌။ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာယ၊ ယင်ငယ်သည်။ ပိဝနမတ္တမ္ပိ၊ သောက်လောက်ရုံမျှလည်းဖြစ်သော။ လောဟိတံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေယျ၊ ဖြစ်စေရာ၏။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားဖြင့်။ မာတုဃာ (ပေ ၅၃) တာဒီနိ၊ ကုန်သော။ ပဉ္စာနန္တရိယကမ္မာနိ၊ တို့ကို။ ဒဿိတာနိ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ယာနိ၊ အကြင်ငါးပါးသော အာနန္တရိယကံတို့ကို။ ပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ ကရောတိ၊ ၏။ တာနိ၊ ထိုငါးပါးသော အာနန္တရိယကံတို့ကို။ အရိယသာဝကော၊ သည်။ န ကရောတိ၊ ပြု။ ဒုဋ္ဌစိတ္တောတိ၊ ကား။ ဝိနာသစိတ္တေန၊ ပျက်စီးလိုသော စိတ်ဖြင့်။ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ ပျက်စီးသော စိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍။။ ထူပန္တိ၊ ကား။ စေတီယံ၊ ကို။ ဘိန္ဒေယျာတိ၊ ကား။ နာသေယျ၊ ပျက်စီးရာ၏။
အညံ သတ္ထာရန္တိ၊ ကား။ “အယံ၊ ဤသူသည်။ မေ၊ ၏။ သတ္ထာ၊ ဆရာတည်း။ သတ္ထု ကိစ္စံ၊ ဆရာကိစ္စကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ သမတ္ထော၊ စွမ်းနိုင်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဝန္တရေပိ၊ ဘဝတစ်ပါး၌လည်း။ အညံ၊ သော။ တိတ္ထကရံ၊ အယူကို ပြုတတ်သော သူကို။ အပဒိသေယျာတိ၊ ကား။ “အယံ၊ ဤသူသည်။ မေ၊ ၏။ သတ္ထာ၊ တည်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဂဏှေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ ဧတံ ဌာနံ၊ ဤသို့ ယူခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ ဣတော၊ လ။ ပရိယေသေယျာတိ၊ ကား။ သာသနတော၊ မှ။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ အပ၌။ အညံ၊ သော။ ဗာဟိရကံ၊ အပ၌ဖြစ်သော။ သမဏံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပရိယေသေယျ၊ ရှာရာ၏။ (ဤသို့ပေး။) “အယံ၊ သည်။ ဒက္ခိနာရဟော၊ အလှူကို ခံထိုက်၏။ ဣမသ္မိံ၊ ဤသူ၌။ ကတာ၊ ကုန်သော။ ကာရာ၊ ကောင်းမှုတို့သည်။ မဟပ္ဖလာ၊ ကြီးသောအကျိုးရှိကုန်သည်။ ဘဝိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့”။ ဣတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပါယေန၊ ဤသို့သော အလိုအားဖြင့်။ တသ္မိံ၊ ထိုဗာဟိရကဖြစ်သော ရဟန်းပုဏ္ဏား၌။ ပဋိပဇ္ဇေယျ၊ ကျင့်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကုတူဟလမင်္ဂလေန သုဒ္ဓိံ ပစ္စေယျာတိ၊ ကား။ “ဣမိနာ၊ ဤအကြောင်းဖြင့်။ ဣဒံ၊ ဤအကျိုးသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ပဝတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ ကုတူဟလသင်္ခါတေန၊ အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဒိဋ္ဌသုတမုတမင်္ဂလေန၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလာသုတမင်္ဂလာမုတမင်္ဂလာဖြင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ သုဒ္ဓိံ ဝေါဒါနံ၊ ဖြူစင်ခြင်းကို။ သဒ္ဒဟေယျ၊ ယုံကြည်ရာ၏။
(စာပိုဒ် ၅၇။) ဣတ္ထီ ရာဇာ။ လ။ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣတ္ထိယာ၊ အား။ ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှာဒီနံ၊ အိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အင်္ဂါဇာတ်အစရှိသည်တို့၏။ အဘာဝေန၊ ကြောင့်။ လက္ခဏာနိ၊ တို့သည်။ န ပရိပူရေန္တိ၊ မပြည့်စုံကုန်။ [ကျမ်း ၁၅၉] ဣတ္တိရတနာဘာဝေန၊ ဣတ္ထိရတနာ မရှိခြင်းကြောင့်။ သတ္တရတနသမင်္ဂိတာ၊ ခုနစ်ပါးသော ရတနာတို့နှင့် ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်သည်။ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ မပြည့်စုံ။ သဗ္ဗမနု (ပေ ၅၄) ဿာနမ္ပိ၊ တို့ထက်။ အဓိကော၊ လွန်သော။ အတ္တဘာဝေါ စ၊ သည်လည်း။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣတ္ထီ၊ လ။ ဝိဇ္ဇတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သက္ကတ္တာဒီနိ၊ သိကြားအဖြစ် အစရှိကုန်သော။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ဌာနာနိ၊ အရာတို့သည်။ ဥတ္တမာနိ၊ မြတ်ကုန်၏။
မြတ်လျှင် အဘယ်ပြုသနည်း။ သိကြားသည် မဖြစ်ကောင်းပါသလော၊ စုဒ်ရှိရကား ဣတ္ထိလိင်္ဂဉ္စ ဟီနံကို မိန့်သော်။
ဣတ္ထိလိင်္ဂဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟီနံ၊ ယုတ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿာ၊ ထိုမိန်းမအား။ သက္ကတ္တာဒီနိပိ၊ သိကြားအဖြစ် အစရှိသည်တို့ကိုလည်း။ ပဋိသိဒ္ဓါနိ၊ မြစ်အပ်ကုန်၏။ နနု စ စောဒေမိ၊ အံ့။ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ၊ သည်။ ဗြဟ္မလောကေ၊ ၌။ နတ္ထိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ပုရိသလိင်္ဂံမ္ပိ၊ သည်လည်း။ ဗြဟ္မလောကေ၊ ၌။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုရိသော မဟာဗြဟ္မာ သိယာတိ၊ ဟူ၍။ န ဝတ္တဗ္ဗံ နနု၊ မဆိုအပ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သည်။ နော၊ မဟုတ်။ ဝတ္တဗ္ဗံ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဣဓ၊ ဤကာမသုဂတိဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တဿ၊ သော။ ပုရိသဿ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဣဓ၊ ဤကာမသုဂတိဘုံ၌။ ပုရိသဿ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုမဟာဗြဟ္မာဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တနတော၊ ကြောင့်တည်း။
အကြောင်းဈာန်နှင့် ပြည့်စုံပါသော် မိန်းမသည်လည်း မဟာဗြဟ္မာဘုံ၌ ဖြစ်ကောင်းပါသည်မဟုတ်လော။ စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ဣတ္ထိယော ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဣတ္ထိယော၊ တို့သည်။ ဈာနံ၊ ကို။ ဘာဝေတွာ၊ ၍။ ကာလင်္ကတွာ၊ သေ၍။ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာနံ၊ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဗြဟ္မာတို့၏။ သဟဗျတံ၊ အပေါင်းအဖော်၏ အဖြစ်သို့။ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။ မဟာဗြဟ္မာနံ၊ တို့၏။ သဟဗျတံ၊ သို့။ န ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ ပုရိသော ပန၊ သည်ကား။ ဝါ၊ ကိုကား။ ကတ္ထစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဗြဟ္မာ့ပြည်၌။ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ မဆိုအပ်။ တတ္ထ၊ ထိုဘုံ၌။ သမာနေပိ၊ သော်လည်း။ ဥဘယလိင်္ဂါဘာဝေ၊ လိင်နှစ်ပါးစုံတို့၏ မရှိခြင်းကြောင့်။ တတ္ထ၊ ထိုဘုံ၌။ ဗြဟ္မာနော၊ တို့သည်။ ပုရိသသဏ္ဌာနာဝ၊ ယောကျ်ားသဏ္ဌာန်ရှိကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ပေ ၅၅) ဣတ္ထိသဏ္ဌာနာ၊ ကုန်သည်။ န ဟောန္တိ၊ ကုန်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတံ ဝစနံ၊ ထိုပုရိသော မဟာဗြဟ္မာ သိယာဟူသော စကားသည်။ သုဝုတ္တံ၊ ကောင်းစွာ ဆိုအပ်သော စကားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတ္ထီ တထာဂတောတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သဗ္ဗညုဂုဏေ၊ သဗ္ဗညုတဘုရားကျေးဇူးတို့ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ လောကာနံ၊ သတ္တလောကတို့ကို။ တာရဏသမတ္ထော၊ ကယ်တင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော။ ဗုဒ္ဓဘာဝေါ၊ သည်။ တာဝ၊ စွာ။ တိဋ္ဌတိ၊ ရှိစေဦး။ ပဏိဓာနမတ္တမ္ပိ၊ ဘုရားဆု တောင်းခြင်းမျှသည်လည်း။ ဣတ္ထိယာ၊ အား။ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ မပြည့်စုံ။ “မနုဿတ္တဉ္စ၊ လူ၏အဖြစ်လည်းကောင်း။ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ စ၊ ပုရိသလိင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဟေတု စ၊ ရှေးအကြောင်း ကောင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်လည်းကောင်း။ (ဤဋီကာ အလို။) တိဟိတ်ပဋိသန္ဓေနေခြင်းလည်းကောင်း။ (မူလဋီကာ အလို။) သတ္ထာရဒဿနဉ္စ၊ ဘုရားကို မျက်မှောက်ဖူးတွေ့ရခြင်းလည်းကောင်း။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ၊ ရဟန်းအဖြစ်လည်းကောင်း။ ဂုဏသမ္ပတ္တိ စ၊ အဘိညာဉ်သမာပတ်ကျေးဇူးနှင့် ပြည့်စုံခြင်းလည်းကောင်း။ အဓိကာရော စ၊ မိမိကိုယ်ကို မငဲ့မူ၍ ဘုရားအား လွန်စွာ အရိုအသေပြုခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဆန္ဒတာ စ၊ ဘုရားဖြစ်ခြင်းငှာ ပြင်းစွာ အလိုရှိခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌ ဓမ္မသမောဓာနာ၊ ရှစ်ပါးသော အကြောင်းတရားတို့၏ ပေါင်းခြင်းကြောင့်။ အဘိနီဟာရော၊ ဆုတောင်းခြင်းသည်။ သမိဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ၊ ဤအကြောင်းတို့သည်။ ပဏိဓာနသမ္ပတ္တိကာရဏာနိ၊ ဆုတောင်းခြင်း၏ ပြည့်စုံခြင်း၏အကြောင်းတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဏိဓာနမတ္တမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ သမ္ပာဒေတုံ၊ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ။ အသမတ္ထာယ၊ သော။ ဣတ္ထိယာ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ ဗုဒ္ဓဘာဝေါ၊ သည်။ ကုတော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ အဘယ်မှာပြည့်စုံသနည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣတ္ထီ၊ လ။ ဝိဇ္ဇတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သဗ္ဗာကာရပရိပူရော၊ အလုံးစုံသော အခြင်းအရာနှင့် ပြည့်စုံသော။ ပုညုဿယော၊ များစွာသော ကောင်းမှုသည်။ ဝါ၊ ကောင်းမှုအပေါင်းသည်။ သဗ္ဗာကာရပရိပူရမေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ အတ္တဘာဝံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ စေ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုရိသောဝ၊ လျှင်။ အရဟတာ၊ ကိလေသာတို့မှ ဝေးသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဧကိဿာ လောကဓာတုယာတိ၊ ကား။ ဒသသဟဿလောကဓာတုယာ၊ တစ်သောင်းသော လောကဓာတ်၌။
(ဒသသ (ပေ ၅၆) ဟဿလောကဓာတုယာဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် မတန်ချေရကား ယာ ဇာတိခေတ္တန္တိ ဝုစ္စတိဟု ဆိုသတည်း။
ယာ၊ အကြင်တစ်သောင်းသော လောကဓာတ်ကို။ ဇာတိခေတ္တန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုတစ်သောင်းသော လောကဓာတ်သည်။ တထာဂတဿ၊ ၏။ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိကာလာဒီသု၊ မယ်တော်ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေတော်မူသောအခါ အစရှိသည်တို့၌။ ကမ္ပတိ၊ လှုပ်၏။
ဇာတိခေတ်ကို ဆိုသဖြင့် အာဏာခေတ် ဝိသယခေတ် နှစ်ပါးလုံး ပသင်္ဂဖြစ်ရကား အာဏာခေတ္တံ ပန စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အာဏာခေတ္တံ ပန၊ သည်ကား။ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠံ၊ ကုဋေတစ်သိန်း စကြဝဠာတည်း။ ယာ၊ အကြင်ကုဋေတစ်သိန်းသော စကြဝဠာသည်။ ဧကတော၊ တကွနက်။ သံဝဋ္ဋတိ စ၊ ပျက်လည်း ပျက်၏။ ဝိဝဋ္ဋတိ စ၊ တည်လည်း တည်၏။ ယတ္ထ စ၊ အကြင်ကုဋေတစ်သိန်းသော စကြဝဠာ၌လည်း။ အာဋာနာဋိယပရိတ္တာဒီနံ၊ တို့၏။ အာဏာ၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ နှံ့၏။ ဝိသယခေတ္တဿ၊ ၏။ ပရိမာဏံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
အဘယ့်ကြောင့် အပရိမာဏအဖြစ်ကို သိပါသနည်း။ စောဒနာဖွယ် ရှိရကား ဗုဒ္ဓါနံ ဟိ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ တို့၏။ (အဝိသယော၌ စပ်။) “ယာဝတ္တကံ၊ အကြင်မျှလောက်သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာဝတ္တကံ၊ သော။ နေယျံ၊ သိအပ်သော တရားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယာဝတ္တကံ၊ သော။ နေယျံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာဝတ္တကံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဉာဏံ၊ သည်။ နေယျပရိယန္တိကံ၊ သိအပ်သော တရားအပိုင်းအခြားရှိ၏။ နေယျံ၊ သည်။ ဉာဏပရိယန္တိကံ၊ ဉာဏ်အပိုင်းအခြားရှိ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ အဝိသယော နာမ၊ အရာမဟုတ်သည် မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ တီသု၊ ကုန်သော။ ဣမေသု ခေတ္တေသု၊ တို့တွင်။ ဝါ၊ တို့၌။ တိဿော သင်္ဂီတိယော၊ တိုသို့။ အာရုဠှေ၊ သော။ တေ ပိဋကေ၊ ပိဋကတ်သုံးပုံဖြစ်သော။ ဗုဒ္ဓဝစနေ၊ ၌။ “ဣမံ စက္ကဝါဠံ၊ ငါတို့စကြဝဠာကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ အညသ္မိံ စက္ကဝါဠေ၊ ၌။ ဗုဒ္ဓါ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သုတ္တံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ”။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ ပန၊ ဤသို့ကား။ သုတ္တံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၆၀] အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ၊ ကား။ အပုရေ အပစ္ဆာ၊ မရှေးမနှောင်း။ ဧကတော၊ တစ်ပြိုင်နက်။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ ပုရေ ဝါ၊ ရှေး၌လည်းကောင်း။ ပစ္ဆာ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အဘယ်မှစ၍ ရှေ့။ အ (ပေ ၅၇) ဘယ်မှစ၍ နောက်ဟူ၍ သိအပ်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား တတ္ထစသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထို အပုဗ္ဗံ အစရိမံဟူသော စကား၌။ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိတော၊ မယ်တော်ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေတော်မူသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေ့ကို။ ပုရေတိ၊ ဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်သည်မှ ရှေးသည် ပုဗ္ဗမည်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား တတော ပဋ္ဌာယ ဟိ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ တတော၊ ထိုမယ်တော်ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေတော်မူသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဒသသဟဿိစက္ကဝါဠကမ္ပနေန၊ တစ်သောင်းသော စကြဝဠာလှုပ်သဖြင့်။ ခေတ္တပရိဂ္ဂဟော၊ ဘုရား၏ ခေတ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်းကို။ ကတော နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဤသည်ကား။ ဗုဒ္ဓခေတ်မည်၏ဟု သိမ်းဆည်းသည်ဟူလိုသော်။
အညဿ၊ တစ်ပါးသော။ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဘုရား၏။ ဥပ္ပတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ ဓာတုပရိနိဗ္ဗာနတော၊ ဓာတုပရိနိဗ္ဗာန်မှ။ ပရတော၊ နောက်သည်။ (ပရံ လည်းရှိ၏။) ပစ္ဆာ၊ မည်၏။ တတော၊ ထိုဓာတုပရိနိဗ္ဗာန်မှ။ ဟေဋ္ဌာပိ၊ ၌လည်း။ အညဿ၊ သော။ ဗုဒ္ဓဿ၊ ၏။ ဥပ္ပတ္တိ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ ဥဒ္ဓံ၊ ဓာတုပရိနိဗ္ဗာန်မှ နောက်၌။ န ဝါရိတာ၊ မမြစ်အပ်။
ကသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ မရှေးမနှောင်း။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ အနစ္ဆရိယတ္တာ၊ အံ့ဖွယ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ နှောင်း။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ ဟိ၊ စွ။ ဗုဒ္ဓါ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိတော်မူသော။ ဘဂဝန္တော၊ သည်။ အစ္ဆရိယမနုဿာ၊ အံ့ဖွယ်သော လူတို့သည်။ (ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်းဟူ။) ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ယထာ ဟိ၊ ကား။ “ဧကပုဂ္ဂလော၊ လ။ အစ္ဆရိယမနုဿော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဧကော၊ သော။ အစ္ဆရိယမနုဿော၊ အံ့ဖွယ်သော လူဖြစ်သော။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ လောကေ၊ ၌။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ အနေကေ၊ ကုန်သော။ ဗုဒ္ဓါ၊ တို့သည်။ ဧကတော၊ နက်။ ယဒိ စ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ကုန်အံ့။ အနစ္ဆရိယာ၊ အံ့ဖွယ်မရှိကုန်သည်။ ဘဝေယျုံ၊ ကုန်ရာ၏။
တစ်ပြိုင်နက် မဖြစ်သည်ကို တစ်နည်းပြလိုရကား ဒေသနာယ အစရှိသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဒေသနာယ၊ ၏။ ဝိသေသာဘာဝတော စ၊ အထူးမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ နှောင်း။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ (ဤသို့ပေး။) ဟိ၊ စွ။ သတိပဋ္ဌာနာဒိဘေဒံ၊ သတိပဋ္ဌာန်အစရှိသည် အပြားရှိသော။ ယံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဧကော၊ တစ်ဆူသော ဘုရားသည်။ ဒေသေတိ၊ ၏။ အညေနပိ၊ တစ်ပါးသော ဘုရားသည်လည်း။ သော ဧဝ၊ ထိုတစ်ဆူသော တရားကိုပင်လျှင်။ ဒေသေတဗ္ဗော၊ သည်။ (ပေ ၅၈) သိယာ၊ ရာ၏။ ဝိဝါဒဘာဝတော စ၊ အငြင်းအခုံဖြစ်ရာသောကြောင့်လည်း။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ၊ နှောင်း။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်။ ဗဟူသု၊ ကုန်သော။ (စသဒ္ဒါကား ဝိတ္ထာရပါကဋီကရဏတည်း။) ဧကတော၊ နက်။ ဗုဒ္ဓေသု၊ တို့သည်။ ဥပ္ပန္နေသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ ဗဟူနံ၊ ကုန်သော။ အာစရိယာနံ၊ တို့၏။ အန္တေဝါသိကာ ဝိယ၊ တပည့်တို့ကဲ့သို့။ “အမှာကံ၊ တို့၏။ ဗုဒ္ဓေါ၊ သည်။ ပါသာဒိကော၊ ကြည်ညိုဖွယ်ရှိ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တေသံ၊ ထိုများစွာသော ဘုရားတို့၏။ သာဝကာ၊ တို့သည်။ ဝိဝဒေယျုံ၊ ငြင်းခုံရာ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေန ကာရဏဂဝေသကေန၊ ဤသို့ မရှေးမနှောင်းမဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းကိုရှာသဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်မူစအံ့နည်း။ ဝါ၊ အဘယ်အကျိုး ရှိအံ့နည်း။ ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ၊ တစ်သောင်းသော လောကဓာတ်၌။ ဒွေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တထာဂတာ၊ တို့သည်။ ဧကတော၊ နက်။ ယံ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အကြင် မဖြစ်ကုန်။ ဧသာ၊ ဤသို့ မဖြစ်ခြင်းသည်။ ဓမ္မတာဝ၊ ဓမ္မတာသဘောသာတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဤ၌ စကြဝဠာတစ်သောင်းအတွင်း၌သာ ဘုရားနှစ်ဆူ မဖြစ်သည်။ တစ်ပါးသော စကြဝဠာကားဖြစ်၏ဟု သမ္မောယောဇနာဆရာ မိန့်၏။ ဣမေသု တီသု ခေတ္တေသု တိဿော သင်္ဂိတိယော အာရုဠှေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ ဌပေတွာ၊ ဣမံ စက္ကဝါဠံဟု ခေတ်သုံးပါးမှ ထုတ်၍ ဤစကြဝဠာကို အသီးထား၍ ဤအဋ္ဌကထာ၌လည်းကောင်း။ ဤအဋ္ဌကထာကဲ့သို့ သမ္မောဟဝိနောဒနီ ပါထေယဝဂ်အဋ္ဌကထာစသည်တို့၌လည်းကောင်း ဆိုသည်ကို ထောက်သဖြင့် ဤစကြဝဠာမှ တစ်ပါးသော အနန္တစကြဝဠာ၌ပင်လျှင် မဖြစ်ဟု ယူသင့်၏။ ဤအဋ္ဌကထာတို့၌ ဆိုသည်ကို ရည်၍ အရှင်မဟာသီလဝံသသည်လည်း မှီထိစပ်ကြ၊ ဩကာသဟု၊ လောကတရည်။ အမည်ပင်ပင်။ သို့နှင်နှင်တည်း။ အသင်္ချေချေ၊ ဆက်ဆက်ရေလည်း။ ဆုတ်လေမရှိ၊ ထိုသို့ ပြီးတွင်။ ဗောဓိမာရ်အောင်။ ဉာဏ်တန်ဆောင်ကို။ ညှိထောင်ပွဲမှောက်။ တွင်သာဆောက်၍။ ထုတ်ချောက်ဘဝဂ်။ အောက်ထက်သောင်းတွင်း။ ကုန်အောင်လင်းလျက်။ ချွတ်ခင်းလုံးစုံ၊ မြေပုံပွဲညာ၊ ဘုရားလျာတို့။ ပွားရာတိုက်စဉ် တွင်သတည်းဟု စသည်ဖြင့် ဤစကြဝဠာကို ချီငေါ်၍ ဆိုတော်မူသည်။
နိမ္ဗဗီဇကောသာဋကိဗီဇာဒီနိ၊ တမာစေ့ သပွတ်ခါးစေ့အစရှိသည်တို့သည်။ မဓုရံ၊ ချိုသော။ (မဓုရသံ၊ ဟူ၍လည်းရှိ၏။ မဓုရသံ၊ ချိုသော အရသာရှိသောဟု ပေး။) ဖလံ၊ အသီးကို။ (ပေ ၅၉) န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ ယထာ၊ မဖြစ်စေကုန်သကဲ့သို့။ အသာတံ၊ မသာယာအပ်သော။ အမဓုရမေဝ၊ မချိုသည်သာ ဖြစ်သော။ ဖလံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ၊ တို့သည်။ မဓုရဝိပါကံ၊ ကောင်းသော အကျိုးကို။ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ကုန်။ အမဓုရမေဝ၊ မကောင်းသည်သာဖြစ်သော။ ဝိပါကံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ကုန်၏။ ဥစ္ဆုဗီဇသာလိဗီဇာဒိနိ၊ ကြံမျိုးစေ့ သလေးမျိုးစေ့ အစရှိသည်တို့သည်။ မဓုရံ၊ ကောင်းသော။ သာဒုရသမေဝ၊ သည်သာဖြစ်သော။ ဖလံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ အသာတံ၊ သော။ ကဋုကံ၊ သော။ ဖလံ၊ ကို။ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကာယသုစရိတာဒီနိ၊ တို့သည်။ မဓုရမေဝ၊ သော။ ဝိပါကံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ကုန်၏။ အမဓုရံ၊ မကောင်းသော။ ဝိပါကံ၊ ကို။ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ကုန်။ စ ယုတ္တံ၊ ၏။ “ယာဒိသံ ဝပတေ ဗီဇံ၊ လ။ ပါပကာရီ စ ပါပက”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ယာဒိသံ၊ အကြင်သို့သော သဘောရှိသော။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့ကို။ ဝပတေ၊ စိုက်ပျိုး၏။ တာဒိသံ၊ သော။ ဖလံ၊ အသီးကို။ ဟရတေ၊ ဆောင်၏။ ကလျာဏကာရီ၊ ကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသော သူသည်။ ကလျာဏံ၊ ကောင်းကျိုးကို။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ ပစ္စာနုဘဝတိ၊ ခံစားရ၏။ ပါပကာရီ စ၊ မကောင်းမှုကို ပြုသော သူသည်လည်း။ ပါပကံ၊ မကောင်းကျိုးကို။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ ပစ္စာနုဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိဏ္ဏံ ဒုစ္စရိတာနန္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အညတရော သမဏော ဝါ ဗြဟ္မဏော ဝါ တိ၊ ကား။ ယောကောစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ ပဗ္ဗဇ္ဇာမတ္တေန၊ ရဟန်းအဖြစ်မျှဖြင့်။ သမဏော ဝါ၊ ရဟန်းဖြစ်သော သူသည်လည်းကောင်း။ ဇာတိမတ္တေန၊ ပုဏ္ဏားဇာတ်မျှဖြင့်။ ဗြာဟ္မဏော ဝါ၊ ပုဏ္ဏားဖြစ်သော သူသည်လည်းကောင်း။
သမိတပါပဖြစ်သော သမဏဗာဟိတပါပဖြစ်သော ဗြာဟ္မဏကို နစ်စေ စင်စေသည်။
ပါပိစ္ဆော၊ ယုတ်မာသော အလိုရှိသည်ဖြစ်၍။ သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပါယေန၊ မိမိ၌ ထင်ရှားမရှိသော ကျေးဇူးကို ပြောဟောချီးမွမ်းလိုသဖြင့်။ ဝိမှာပနတော၊ အံ့ဖွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသောအားဖြင့်။ ကုဟကော၊ အံ့ဖွယ် သရဲကို ပြုတတ်သော။ ပစ္စယသန္နိဿိတာယ၊ ပစ္စည်းကို မှီသော။ ပယုတ္တဝါစာယ၊ ဝိညတ်နှင့် ယှဉ်သော စကား၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ လပကော၊ ပြောပတတ်သော။ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တကနိမိတ္တာဝစရဏတော၊ ပစ္စည်းကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းကို ကျင့်သောအား
(ပေ ၆၀) ဖြင့်။ နေမိတ္တကော၊ နိမိတ်ကို ပြုတတ်သော။ ကုဟနလပနနေမိတ္တကတ္တံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာတိ၊ ကား။ ကုဟနာဒိဘာဝမေဝ၊ အံ့ဖွယ်သရဲကို ပြုခြင်းအစရှိသော အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ပုရက္ခတွာ၊ ရှေးညွှန်ပြု၍။ [ကျမ်း ၁၆၁] သန္တိန္ဒြိယော ဝိယ၊ ငြိမ်သက်သော ဣန္ဒြေရှိသကဲ့သို့။ သန္တမာနသော ဝိယ၊ ငြိမ်သက်သော စိတ်ရှိသကဲ့သို့။ စရန္တော၊ ကျင့်သည်ဖြစ်၍။ ပဉ္စနီဝရဏေတိ၊ ကား။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိကေ၊ ကုန်သော။ ပဉ္စ နီဝရဏေ၊ တို့ကို။ အပ္ပဟာယ အသမုစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ မဖြတ်မူ၍။ စေတသော ဥပက္ကိလေသေတိ၊ ကား။ နီဝရဏေ၊ တို့ကို။
ဆရာဖွင့်သည် သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် မတန်တကားဟု စောဒနာရာသောကြောင့်။ နီဝရဏာ ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ နီဝရဏာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဥပက္ကိလေသေန္တိ၊ နှိပ်စက်တတ်, ပူပန်စေတတ်ကုန်၏။ ကိလိဋ္ဌံ၊ အောင်။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝိဗာဓေန္တိ စ၊ နှိပ်လည်း နှိပ်စက်တတ်ကုန်၏။ ဥပတာပေန္တိ စ၊ ပူလည်း ပူပန်စေတတ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “စေတသော ဥပက္ကိလေသာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေတိ၊ ကား။ နီဝရဏေ၊ တို့ကို။ ဟိ၊ စွ။ နီဝရဏာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ အနုပ္ပန္နာယ၊ သော။ ပညာယ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ၊ ငှာ။ န ဒေန္တိ၊ ကုန်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ အနုပဋ္ဌိတဿတီတိ၊ ကား။ စတူသု၊ ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနေသု၊ တို့၌။ န ဥပဋ္ဌိတဿတိ၊ မထင်သော သတိရှိသည်ဖြစ်၍။ အဘာဝယိတွာတိ၊ ကား။ အဝဍ္ဎယိတွာ၊ မပွားစေ၍။ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိန္တိ၊ ကား။ အရဟတ္တပဒဋ္ဌာနံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်လျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိသော။ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ ကို။
ပစ္ဆိမဝါရေ၊ ၌။ အညတရော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပစ္ဆိမဝါရ၌။ သဗ္ဗဒေါသာပဂတောတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေဟိ၊ ကုန်သော။ ပါရမိတာပဋိပက္ခဘူတေဟိ၊ ပါရမီ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဒေါသေဟိ၊ အပြစ်တို့မှ။ အပဂတော၊ ကင်းသော။ ဧတေန၊ ဤသဗ္ဗဒေါသာပဂတော ဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ ပရိပူရိတပါရမိဘာဝံ၊ ဖြည့်အပ်သော ပါရမီရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ သတိပဋ္ဌာနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ မည်၏။ အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ (ပေ ၆၁) အနုတ္တရာ၊ မြတ်သော။ သမ္မာသမ္ဗောဓိ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ သတိပဋ္ဌာနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ ဝိပဿနာ၊ ဝိပဿနာမဂ်အရောင်တို့သည်။ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ မည်ကုန်၏။ (ဗောဇ္ဈင်္ဂမိဿကာ ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်သင့်၏။) အရဟတ္တမေဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ သမ္မာသမ္ဗောဓိ၊ မည်၏။ သေသံ၊ ကို။ အနန္တရဝါရေ၊ အခြားမဲ့ဖြစ်သော ဝါရ၌။ ဝုတ္တပဋိပက္ခတော၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ယံ ဧတ္ထ ညာဏန္တိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တေ၊ သော။ ဧတသ္မိံ ဌာနေ စ၊ ဤအကြောင်းဟုတ်သည်၌လည်း။ ဌာနံ၊ အကြောင်းတည်း။ ဧတသ္မိံ အဋ္ဌာနေ စ၊ ဤအကြောင်းမဟုတ်သည်၌လည်း။ အဋ္ဌာနံ၊ အကြောင်းမဟုတ်။ ဣတိ၊ သို့။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ယံ ညာဏံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဟေတုသောတိ၊ ကား။ တဿ ဌာနဿ စ၊ ထိုအကြောင်းဟုတ်သည်၏လည်းကောင်း။ တဿ အဋ္ဌာနဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ဟေတုတော၊ အကြောင်းအားဖြင့်။ ဌာနသောတိ၊ ကား။ ကင်္ခဏေ ဧဝ၊ ထိုခဏ၌သာလျှင်။ အာဝဇ္ဇနသမနန္တရံ၊ ဆင်ခြင်သည်၏ အခြားမဲ့၌။ အနောဓိသောတိ၊ ကား။ ဩဓိအဘာဝေန၊ အပိုင်းအခြား မရှိသောအားဖြင့်။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုကို။ အနဝသေသေတွာ၊ မကြွင်းစေမူ၍။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဣတိ ဋ္ဌာနာဌာနဂတာတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဌာနာဌာနဘာဝံ၊ အကြောင်းဟုတ်သည်၏ အဖြစ်, အကြောင်းမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်သို့။ ဂတာ၊ ရောက်ကုန်သော။ တစ်နည်းကား။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ အညေပိ၊ ကုန်သော။ ဌာနာဌာနဘာဝံ ဌာနာဌာနဘာဝေန၊ အရာဟုတ်သည်၏ အဖြစ် အရာမဟုတ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဂတာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေတိ၊ ကား။ ခယဝယဝိရဇ္ဇနနိရုဇ္ဈနသဘာဝါ၊ ကုန်ခြင်းသဘော ပျက်ခြင်းသဘော ကင်းခြင်းသဘော ချုပ်ခြင်းသဘောရှိကုန်သော။ သင်္ခတဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ ဧဝ စ၊ ထိုသင်္ခတတရားတို့သည်သာလျှင်။ သတ္တပညတ္တိယာ၊ သတ္တပညတ်၏။ ဥပါဒါနဘူတာ၊ စွဲလမ်းရာဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်၏။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ ဓမ္မစာရိနော၊ တရားကို ကျင့်လေ့ရှိကုန်၏။ ကေစိ၊ အချို့ကုန်သော။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ သဂ္ဂူပဂါ၊ နတ်ပြည်သို့ လားကုန်၏။ ယေ၊ တို့သည်။ အဓမ္မစာရိနော၊ တရားကို ကျင့်လေ့မရှိကုန်။ (ပေ ၆၂) ဝါ၊ အဓမ္မကို ကျင့်လေ့ရှိကုန်၏။ ကေစိ၊ ကုန်သော။ တေ၊ တို့သည်။ အပါယူပဂါ၊ အပါယ်သို့ လားကုန်၏။ ယေ၊ တို့သည်။ ကမ္မက္ခယကရံ၊ ကံကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်၏။ အရိယမဂ္ဂံ၊ ကို။ ပဋိပ္ပန္နာ၊ ကျင့်ကုန်၏။ ကေစိ၊ ကုန်သော။ တေ၊ တို့သည်။ နိဗ္ဗာနူပဂါ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ လားကုန်၏။
စာပိုဒ် ၅၈။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာဝုတ္တံ၊ သော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပိဝရန္တော၊ ၍။ “သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိဿန္တီ”တိ ဂါထာဒွယံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုဂါထာနှစ်ခုအပေါင်း၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ “သဗ္ဗေ သတ္တာတိ အရိယာ စ အနရိယာ စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သယမေဝ၊ အရှင်ကစ္စည်းဆရာသည်ပင်လျှင်။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဂါထာတို့၏အနက်ကို ပြရာ၌။ ဇီဝိတပရိယန္တော မရဏပရိယန္တောတိ၊ ကား။ ဇီဝိတဿ၊ ၏။ ပရိယန္တော နာမ၊ အပိုင်းအခြားမည်သည်။ ဝါ၊ အဆုံးမည်သည်။ မရဏသင်္ခါတော၊ သေခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ အန္တော၊ အပိုင်းအခြားသည်။ ဝါ၊ အဆုံးမည်သည်။) ဟောတိ၊ ၏။ ယထာ ကမ္မံ ဂမိဿန္တီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ ယထာကမ္မံ၊ ကံအားလျော်စွာ။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ ဂမနံ၊ အကြင်သွားခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤကံအားလျော်စွာ သွားခြင်းသည်။ ကမ္မဿကတာ၊ ကံသာလျှင် ဥစ္စာရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ [ကျမ်း ၁၆၂] အတ္ထော၊ တည်း။ ကမ္မာနံ ဖလဒဿာဝိတာ စ အဝိပ္ပဝါသော စာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (အတ္ထော၊ သို့စပ်။) “ပုညပါပဖလူပဂါ”တိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ ကမ္မာနံ၊ တို့၏။ ဖလဿ၊ အကျိုးကို။ ပစ္စက္ခကာရိတာ စ၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ကတူပစိတာနံ၊ ပြုအပ် ဆည်းပူးအပ်ကုန်သော။ ကမ္မာနံ၊ တို့၏။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလဿ၊ ကို။ အပ္ပဒါနာဘာဝေါ စ၊ မပေးခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဒဿိတော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကမ္မမေဝ၊ ကံသည်ပင်လျှင်။ ကမ္မန္တံ၊ မည်၏။ (အန္တပစ္စည်းကား သုတ္တန္တစသည်တို့၌ကဲ့သို့ သွတ္ထဟူလိုသော်။) ဧတေသံ၊ ထိုသတ္တဝါတို့အား။ ပါပံ၊ မကောင်းသော။ ကမ္မန္တံ၊ အမှုသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပါပကမ္မန္တာ၊ မည်ကုန်၏။ တဿ၊ ထိုပါပကမ္မန္တာဟူသော ပုဒ်၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အပုညသင်္ခါရာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧတေသံ၊ တို့အား။ အပုညော၊ မကောင်းမှုတည်းဟူသော။ သင်္ခါရော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပုညသင်္ခါရာ၊ မည်ကုန်၏။
ပါပကမ္မန္တံ ဧတေသန္တိ ပါပကမ္မန္တာ ဟု ပစ္စတ္တဝိဘတ်၏ အစွမ်း (ပေ ၆၃) အားဖြင့် ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်ကို ဆိုပြီး၍ ယခုအခါ နိဿက္ကဝိဘတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပါပကမ္မန္တာတိ ဝါ နိဿက္ကဝစနံ ဟု တစ်ဝိကပ် အားထုတ်တော်မူပြန်သတည်း။
ဝါသဒ္ဒါကား အချို့စာမရှိ။ ရှိသည်သာ သင့်မြတ်၏။
ဝါ၊ ကား။ ပါပကမ္မန္တာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ နိဿက္ကဝစနံ၊ ပဉ္စမီဝိဘတ်တည်း။ ပါပကမ္မန္တဟေတု၊ မကောင်းမှုဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အပုညသင်္ခါရာတိအာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ တထာ၊ ထို့အတူတည်း။ (တထာ ပုညသင်္ခါရာဒီသု ဟုအချို့ပါဌ်ရှိ၏ မသင့်။) ပုန၊ တစ်ဖန်။ “နိရယံ ပါပကမ္မန္တာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အန္တဒွယေန၊ အန္တဒွေနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ မဇ္ဈိမပဋိပဒံ၊ မဇ္ဈိမပဋိပဒါကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တထာ၊ မှတစ်ပါး။ “အယံ သံကိလေသော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန စ၊ ဝဋ္ဋ ဝိဝဋ္ဋ၏ အစွမ်းအားဖြင့် လည်းကောင်း။ အာဒီနဝဿာဒနိဿရဏဝသေန၊ အာဒီနဝ အဿာဒ နိဿရဏတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဟေတုဖလဝသေန စ၊ အကြောင်းအကျိုး၏ အစွမ်း အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဂါထာယံ၊ ၌။ တယော၊ ကုန်သော။ အတ္ထဝိကပ္ပါ၊ အတ္ထဝိကပ်တို့ကို။ ဝါ၊ အနက်ကို ကြံခြင်းတို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “နိရယံ ပါပကမ္မန္တာတိ အယံ သံကိလေသော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝေါဒါနဝသေန၊ ဖြင့်။ ဂါထာယ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၅၉။ တေန တေနာတိ၊ ကား။ အဇ္ဈောသိတဝတ္ထုနာ၊ တဏှာဘိနိဝေသ၏ အစွမ်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းအပ်သော ဝတ္ထုဖြစ်သော။ တေန တေန ရူပဘဝအရူပဘဝါဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဆတ္တိံသာတိ၊ ကား။ တာဝ၊ စွာ။ ကာမတဏှာ၊ သည်။ ရူပါဒိဝိသယဘေဒေန၊ ရူပါရုံအစရှိသော အာရုံတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဆ၊ ခြောက်ပါးအပြားရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဘဝတဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဝိဘဝတဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ တထာ၊ တူ။ ဆ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌာရသ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တာ ဧဝ၊ ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော တဏှာတို့သည်သာလျှင်။ အဇ္ဈတ္တိကေသု၊ ကုန်သော။ ရူပါဒီသု၊ တို့၌။ အဋ္ဌာရသ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဗာဟိရေသု၊ ကုန်သော။ ရူပါဒီသု၊ တို့၌။ အဋ္ဌာရသ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဆတ္တိံသ၊ သုံးဆယ့်ခြောက်ပါးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (နိယတိတ္ထိလိင်္ဂေကဝသေနဖြစ်၍ ဆတ္တိံသကို ဧကဝုစ်ပေးသည်။) ယေန ယေနာတိ၊ ကား။ “သုဘံ သုခ”န္တိအာဒိနာ၊ သော။
ယေန ယေန ဝတ္ထုနာ၊ အကြင်သို့သော နှလုံးသွင်း (ပေ ၆၄) အပ်သော ဝတ္ထုဖြင့်။ ဝေါဒါနံ၊ သည်။ ခန္ဓတ္တယဝသေန၊ သီလအစုရှိသော ခန္ဓာသုံးပါးတို့၏အပေါင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တိဝိဓံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ (ဤကား ခန္ဓတ္တယဝသေနာတိဟူ၍ရှိသော ပါဌ်အတိုင်းပေးသည်။ ခန္ဓတ္တယဝသေန တံ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။) ခန္ဓတ္တယဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေါဒါနံ၊ သည်။ တိဝိဓံ၊ ၏။ တံ၊ ထိုဝေါဒါန်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တဏှာသံကိလေသော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိဿန္တီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ သဗ္ဗ သတ္တာ ဂါမိနီအစရှိသော ပဋိသမ္ဘိဒါကို ဝေဘန်သောအားဖြင့်။ ဂါထာနံ၊ တို့၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ တတ္ထ ဂါမိနီတိ၊ ကား။ တတ္ထ တတ္ထေဝ၊ မဖေါက်မပြန် မှန်သည်သာ ဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနေ၊ သို့။ ဂါမိနီ၊ ရောက်စေတတ်သော။
တတ္ထ တတ္ထ ဂါမိနီတိ တတ္ထေဝ ဂါမိနိ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဟုပါဌ် ရှိသည် များ၏။ တတ္ထ တတ္ထ ဂါမိနိ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဂါမိနိဟုရှိသော ပါဌ်သာ သင့်မြတ်၏ဟု ဆရာတို့ မိန့်ကုန်၏။
နိဗ္ဗာနဿ၊ သို့။ ဂမနသီလာ၊ ရောက်စေတတ်သော အလေ့ရှိသော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ တတ္ထတတ္ထဂါမိနီသဗ္ဗတ္ထဂါမိနီနံ၊ မဖေါက်မပြန်မှန်သော ငရဲအစရှိသော အရပ် နိဗ္ဗာန်အရပ်သို့ ရောက်စေတတ်ကုန်သော။ ပဋိပဒါနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ ဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တယော ရာသီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယန္တိ၊ ကား။ ယံ နိရိယာဒိ၊ အကြင်ငရဲအစရှိသည်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တံ တံ ဌာနံ၊ ထိုထိုသို့သော အရပ်သို့။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ဂမေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနီ၊ မည်၏။ ပဋိပဒါသင်္ခါတေ၊ သော။ အပုညကမ္မေ စ၊ မကောင်းမှုကံ၌လည်းကောင်း။ ပုညကမ္မေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ကမ္မက္ခယကရဏကမ္မေ စ၊ ကံ၏ကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်သော ကံ၌လည်းကောင်း။ ဝိဘာဂသော၊ ဝေဖန်ခွဲခြမ်းသောအားဖြင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ပဝတ္တနဉာဏံ၊ ဖြစ်သော ဉာဏ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ ဉာဏံ၊ သည်။ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနီ ပဋိပဒါဉာဏံ နာမ၊ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနီပဋိပဒါဉာဏ် မည်သော။ တထာဂတဗလံ၊ မြတ်စွာဘုရား အားတော်မည်၏
အလုံးစုံသောအရပ်သို့ ရောက်စေတတ်သော အပုညကံ အစရှိသော ပဋိပဒါကို သိမူကား သဗ္ဗတ္ထဂါမိနီပဋိပဒါဉာဏ် မည်၏ဟု ဆိုသင့်၏။ မသိသော်ကား မဆိုသင့်ဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ဣမိနာ ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဣမိနာ ဉာဏေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ သော။ ပဋိပဒံ၊ ကို။ ယထာဘူတံ၊ ဟုတ်သောအတိုင်း။ ပဇာနာတိ၊ ၏။
ကထံ ပဇာနာတိ၊ နည်းဟူမူကား။ သကလဂါမဝါသိကေသုပိ၊ အလုံးစုံသော ရွာ၌နေသော သူတို့သည်လည်း။ ဧကံ၊ သော။ သူကရံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မိဂံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မာရေန္တေသု၊ သတ်ကုန်သည်ရှိသော်။ သဗ္ဗေသံ၊ ခပ်သိမ်းသော သူတို့၏။ စေတနာ၊ သည်။ ပရဿ၊ သူတစ်ပါး၏။ ဇီဝိတိန္ဒြိယာရမ္မဏာဝ၊ ဇိဝိတိန္ဒြေအာရုံရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပန တထာပိ၊ ထိုသို့ သူတစ်ပါးတို့၏ ဇိဝိတိန္ဒြေအာရုံရှိသော်လည်း။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ အာယူဟနက္ခဏေယေဝ၊ အားထုတ်သော ခဏ၌သာလျှင်။ နာနာ၊ ထူးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ ကထံ နာနာ၊ အဘယ်သို့ ထူးသနည်းဟူမူကား။ တေသု၊ အကြင်သူတို့တွင်။ ဧကော၊ တစ်ယောက်သော သူသည်။ ဝါ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ အာဒရေန၊ ရိုသေသဖြင့်။ ကရောတိ၊ ၏။ ဧကော၊ သည်။ “တွမ္ပိ၊ သည်လည်း။ ကရောဟိ၊ လော့”။ ဣတိ၊ သို့။ ပရေဟိ၊ သူတစ်ပါးတို့သည်။ နိပ္ပီဠိတော၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ [ကျမ်း ၁၆၃] ကရောတိ၊ ၏။ ဧကော၊ သည်။ သမာနစ္ဆန္ဒော ဝိယ၊ တူသော အလိုရှိသကဲ့သို့။ ဟုတွာ၊ ၍။ အပ္ပဋိဗာဟမာနော၊ မတားမြစ်မူ၍။ ဝိစရတိ၊ သွား၏။ တေသု၊ ထိုသူတို့တွင်။ ဧကော၊ သည်။ တေနေဝ ကမ္မေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ နိရယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။ ဧကော၊ သည်။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ တိရစ္ဆာန်အမျိုး၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။ ဧကော၊ သည်။ ပေတ္တိဝိသယေ၊ ပြိတ္တာဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းကို။ တထာဂတော၊ သည်။ အာယူဟနက္ခဏေ ယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ “ဣမိနာ နီဟာရေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းဖြင့်။ ဝါ၊ ဤသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ အာယူဟိတတ္တာ၊ အားထုတ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဧသ ဧသော၊ ဤသူသည်။ နိရိယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ပေတ္တိဝိသယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ နိရယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တနကမ္ပိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သော သူကိုလည်း။ “ဧသ ဧသော၊ သည်။ အဋ္ဌသု၊ ကုန်သော။ မဟာနိရယေသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ သောဠသသု၊ ကုန်သော။ ဥဿဒေသု၊ ဥဿဒရက်ငရဲတို့၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။
ငရဲကြီးရှစ်ထပ်တို့တွင် တစ်ခုတစ်ခုသောငရဲ၏ တံခါးလေးမျက်နှာတို့သည် ရှိကုန်၏။ တစ်ခုတစ်ခုသော တံခါး၌ လေးခုလေးခုသော မစင်စုငရဲ အစရှိသော ဥဿဒရက် ငရဲငယ်ရှိရကား သောဠသသု ဟု ဆိုပါသတည်း။
တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တနကမ္ပိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သော သူကိုလည်း။ “ဧသ ဧသော၊ သည်။ အပါဒကော၊ အခြေမရှိသော တိရစ္ဆာန်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဒွိပါဒကော၊ ခြေနှစ်ချောင်းရှိသော တိရစ္ဆာန်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ စတုပ္ပါဒကော၊ သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဗဟုပ္ပါဒကော၊ သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ပေတ္တိဝိသယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တနကမ္ပိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သော သူကိုလည်း။ “ဧသ ဧသော၊ သည်။ နိဇ္ဈာမတဏှိကော၊ နိဇ္ဈာမတဏှိကပြိတ္တာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ တ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ခုပ္ပိပါသိကော၊ သိကပိတ္တာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ပရဒတ္တူပဇီဝီ၊ သူတစ်ပါးပေးအပ်သော အာဟာရကို မှီ၍ အသက်မွေးသော ပြိတ္တာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။
“တေသု စ ကမ္မေသု၊ ထိုကံတို့တွင်လည်း။ ဣဒံ ကမ္မံ၊ သည်။ ပဋိသန္ဓိံ၊ ကို။ အာကဍ္ဎိဿတိ၊ အံ့။ ဣဒံ ကမ္မံ၊ သည်။ နာကဍ္ဎိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဒုဗ္ဗလံ၊ အားနည်းသော ကံသည်။ (ဘဝိဿတိ၌ စပ်)။ ပဋိသန္ဓိယာ၊ ကို။ ဒိန္နာယ၊ ပေးအပ်သည်ရှိသော်။ ဥပဓိဝေပက္ကမတ္တံ၊ အတ္တဘော၏ ရင့်ခြင်းမျှသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ (ဤသို့ပေး)။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ သကလဂါမဝါသိကေသု၊ တို့သည်။ ဧကတော၊ နက်။ ဒါနံ၊ ကို။ ဒဒမာနေသု၊ ပေးကုန်သည်ရှိသော်။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ စေတနာ၊ သည်။ ဒေယျဓမ္မာရမ္မဏာဝ၊ လှူဖွယ်ဝတ္ထုအာရုံရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ တေသံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ အာယူဟနက္ခဏေ ဧဝ၊ ၌သာလျှင်။ နာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ၊ မှန်၏။ တေသု၊ ထိုသူတို့တွင်။ ကေစိ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ ဒေဝလောကေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ မနု (ပေ ၆၆) ဿလောကေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ၊ ထိုအခြင်းအရာကို။ တထာဂတော၊ သည်။ အာယူဟနက္ခဏေ ဧဝ၊ ၌သာလျှင်။ “ဣမိနာ နီဟာရေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းဖြင့်။ ဝါ၊ ဤသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ အာယူဟိတတ္တာ၊ အားထုတ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဧသ ဧသော၊ ဤသူသည်။ မနုဿလောကေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဒေဝလောကေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ တတ္ထပိ၊ ထိုနတ်ပြည်၌ဖြစ်လတ္တံ့သော သူတို့တွင်လည်း။ “ဧသ ဧသော၊ သည်။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီသု၊ ၌။ နိဗ္ဗ္ပတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဘုမ္မဒေဝေသု၊ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဇေဋ္ဌကဒေဝရာဇာ၊ အကြီးဖြစ်သော နတ်မင်းသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ တဿ၊ ထိုနတ်မင်း၏။ ဒုတိယံ၊ သော။ ဌာနန္တရံ ဝါ၊ အရာအထူးကိုလည်းကောင်း။ တတိယံ၊ သော။ ဌာနန္တရံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကရောန္တော၊ သော။ ပရိစာရကော၊ အလုပ်အကျွေးသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။
“တေသု စ ကမ္မေသု၊ တို့တွင်လည်း။ ဣဒံ ကမ္မံ၊ သည်။ ပဋိသန္ဓိံ၊ ကို။ အာကဍ္ဎိတုံ၊ ငှာ။ သက္ခိဿတိ၊ စွမ်းနိုင်လတ္တံ့။ ဣဒံ ကမ္မံ၊ သည်။ ပဋိသန္ဓိံ၊ ကို။ အာကဍ္ဎိတုံ၊ ငှာ။ န သက္ခိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ပဋိသန္ဓိယာ၊ ကို။ ဒုဗ္ဗလံ ဒိန္နာယ၊ သည်ရှိသော်။ ဥပဓိဝေပက္ကမတ္တံ၊ သည်သာလျှင်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ပဋ္ဌပေန္တေသု၊ ဖြစ်စေကုန်သော သူတို့တွင်။ “ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဣမိနာ နီဟာရေ၊ ဖြင့်။ ဝိပဿနာယ၊ ၏။ အာရဒ္ဓတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ အရဟာ၊ ရဟန္တာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ အနာဂါမီ၊ သည်။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ သကသဒါဂါမီ၊ သည်။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဧကဗီဇီ၊ ဇီသောတာပန်သည်။ ကောလံကောလော၊ ကောလသောတာပန်သည်။ သတ္တက္ခတ္တုပရမော၊ မသောတာပန်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ မဂ္ဂံ၊ သို့။ ပတ္တုံ၊ ရောက်အံ့သောငှာ။ န သက္ခိဿတိ၊ လတ္တံ့။ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာယမေဝ၊ လက္ခဏာရေးသုံးပါးလျှင် အာရုံရှိသော ဝိပဿနာ၌သာလျှင်။ ဌဿတိ၊ တည်လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ စ၊ အကြောင်းကို သိမ်းဆည်းခြင်း၌လည်းကောင်း။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ နာမရူပပရိဂ္ဂဟေ စ၊ နာမ်ရုပ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း၌လည်းကောင်း။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ အရူပပရိဂ္ဂဟေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဌဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ မဟာဘူတမတ္တမေဝ၊ (ပေ ၆၈) မဟာဘုတ်မျှကိုသာလျှင်။ ဝဝတ္ထပေဿတိ၊ မှတ်လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုကိုမျှ။ သလ္လက္ခေတုံ၊ မှတ်အံ့သောငှာ။ န သက္ခိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ “ကသိဏပရိကမ္မံ၊ ကသိုဏ်းပရိကံကို။ ကရောန္တေသုပိ၊ ပြုသောသူတို့တွင်လည်း။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ပရိကမ္မမတ္တေ ဧဝ၊ ပရိကံမျှ ၌သာလျှင်။ ဌဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ နိမိတ္တံ၊ နိမိတ်ကို။ ဥပ္ပါဒေတုံ၊ ငှာ။ သက္ခိဿတိ၊ လတ္တံ့။ အပ္ပနံ၊ အပ္ပနာကို။ ဥပ္ပါဒေတုံ၊ ငှာ။ န သက္ခိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ အပ္ပနမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ ဥပ္ပါဒေဿတိ၊ အံ့။ [ကျမ်း ၁၆၄] ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဈာနံ၊ ကို။ အဓိဂမိဿတိ၊ ရလတ္တံ့။ ဥပရိဝိသေသံ၊ အထက်ဖြစ်သော တရားအထူးကို။ န အဓိဂမိဿတိ၊ အံ့။ ဧသ ဧသော၊ သည်။ ဥပရိဝိသေသမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ အဓိဂမိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။
အနေကဓာတူတိ၊ ကား။ ဧတဿ လောကဿ၊ အား။ အနေကာ၊ ကုန်သော။ စက္ခာဒယော စ၊ စက္ခုအစရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ပထဝါဒယော စ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဓာတုယော၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနေကဓာတု၊ မည်၏။ ဗဟုဓာတု၊ များသော ဓာတ်ရှိသော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ လောကောတိ၊ ကား။ ခန္ဓာယတနာဒိလောကော၊ ခန္ဓာအာယတနအစရှိသော လောကတည်း။ စက္ခုဓာတူတိ အာဒိ၊ သည်။ ယာဟိ ဓာတူဟိ၊ တို့ဖြင့်။ “အနေကဓာတု၊ များသော ဓာတ်ရှိ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ လောကော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တာသံ ဓာတူနံ၊ တို့ကို။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒဿနံ၊ ပြကြောင်းဖြစ်သော စကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သဘာဝဋ္ဌေန စ၊ သဘောဟူသော အနက်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ နိဿတ္တဋ္ဌေန စ၊ သတ္တမဟုတ်သော အနက်အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဓာတု၊ မည်၏။ စက္ခု ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဓာတု၊ တည်း။ စက္ခုဓာတု၊ ဓာတ်။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ ဧသော ဧဝ နယော၊ ပင်တည်း။ ကာမဓာတူတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကာမာ၊ တို့သည်။ ကိလေသကာမော စ၊ လည်းကောင်း။ ဝတ္ထုကာမော စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ နှစ်ပါးတို့တည်း။ တေသု၊ ထိုနှစ်ပါးသော ကာမတို့တွင်။ (ဤသို့ ပါဌသေသဆောင်ပါ)။ ကိလေသကာမပက္ခေ၊ ကိလေသကာမအဖို့၌။ ကာမပဋိယံယုတ္တော၊ ကာမရာဂဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ ကာမနှင့် ယှဉ်သော စပ်သော။ ဓာတု၊ သည်။ ကာမဓာတု၊ မည်၏။
(ပေ ၆၉) ကာမရာဂနှင့် ယှဉ်သော ဓမ္မဟူသ၍ပင် ကာမဓာတ်မည်သလော စောဒနာရှိရကား ကာမဝိတက္ကေဿတံ နာမံ ဟု မိန့်သတည်း။
ဧတံ နာမံ၊ ထိုကာမဓာတုဟူသော အမည်သည်။ ကာမဝိတက္ကဿ၊ ၏။ နာမံ၊ တည်း။
ကာမနှင့် ယှဉ်သောတရားတို့သည် ရှိငြားသော်လည်း ကာမသဒ္ဒါ ဓာတုသဒ္ဒါသည် ဝိတက်၌သာ နိရုဠှဖြစ်ရကား ကာမဝိတက်၏ အမည်သာ ဟူလိုသော်။
ဝတ္ထုကာမပက္ခေ ပန၊ ၌ကား။ ကာမာဝစရဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ အဝစရဟူသော နောက်ပုဒ်ကျေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ကာမော၊ မည်၏။ သော သဘာဝေါ၊ သည်။ ကာမော စ၊ ကာမာဝစရတရားသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဓာတု စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမဓာတု၊ မည်၏။ ဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တော၊ ဗျာပါဒနှင့် ယှဉ်သော။ ဓာတု၊ သည်။ ဗျာပါဒဓာတု၊ မည်၏။ ဧတံ နာမံ၊ ထို ဗျာပါဒဓာတုဟူသော အမည်သည်။ ဗျာပါဒဝိတက္ကဿ၊ ၏။ နာမံ၊ တည်း။
ဗျာပါဒေန ပဋိသံယုတ္တော ဓာတု၊ ဗျာပါဒဓာတုဟူသော မဇ္ဈေလောပဘိန္နာဓိကရဏ သမာသ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ တုလျာဓိကရဏသမာသ်ကို ပြပြန်လိုရကား ဗျာပါဒေါ စ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
(ဝါ သဒ္ဒါမရှိသော်လည်း တစ်ဝိကပ်ဟု မှတ်အပ်၏။) ဗျာပါဒေါဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ဓာတု၊ တည်း။ ဗျာပါဒဓာတု၊ ဓာတ်။ ဧတံ နာမံ၊ သည်။ ဒသအာဃာတဝတ္ထုဝိသယဿ၊ ဆယ်ပါးသော ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းလျှင် အာရုံရှိသော။ ပဋိဃဿ၊ ၏။ နာမံ၊ တည်း။ ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော၊ သော။ ဓာတု၊ သည်။ ဝိဟိံသာဓာတု၊ မည်၏။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝိဟိံသာ ဧဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ဓာတု၊ တည်း။ ဝိဟိံသာဓာတု၊ ဓာတ်။ ဧတံ နာမံ၊ သည်။ ပရသတ္တဝိဟေသနဿ၊ တစ်ပါးသော သတ္တဝါကို ညှဉ်းဆဲခြင်း၏။ နာမံ၊ တည်း။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒယော၊ နေက္ခမ္မဝိတက်အစရှိသည်တို့သည်။ နေက္ခမ္မအဗျာပါဒအဝိဟိံသာဓာတုယော၊ နေက္ခမ္မဓာတ် အဗျာပါဒဓာတ် အဝိဟိံသာဓာတ် မည်ကုန်၏။
နေက္ခမ္မဝိတက်အစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော နေက္ခမ္မဓာတ် အစရှိသည်တို့သည် အဘယ်တရားနည်းဟု အမေးရှိရကား သဗ္ဗကုသလဓမ္မာ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
သဗ္ဗကုသလဓမ္မာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ မေတ္တာကရုဏာ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ (ပေ ရဝ) ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဓာတ်သုံးပါးနှင့် အစဉ်အတိုင်းဟပ်၍ ယူပါ။) ရူပဓာတူတိ၊ ကား။ ရူပဘဝေါ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗေ၊ သော။ ရူပဓမ္မာ၊ ရုပ်တရားတည်း။ အရူပဓာတူတိ၊ ကား။ အရူပဘဝေါ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ အရူပဓမ္မာ၊ ရုပ်နာမ်တရားတည်း။ နိရောဓဓာတူတိ၊ ကား။ နိရောဓတဏှာ၊ တည်း။ သင်္ခါရဓာတူတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ သင်္ခတဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ သေသံ၊ သည်။ သုဝိညေယျံ၊ ပြီ။
အညမညဝိလက္ခဏတ္တာ၊ အချင်းချင်းထူးသော လက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နာနပ္ပကာရာ၊ ကုန်သော။ ဓာတုယော၊ တို့သည်။ ဧတသ္မိံ၊ ဤလောက၌။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နာနာဓာတု၊ မည်၏။ လောကော၊ လောကကို ရ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “အညာ စက္ခုဓာတုယာဝ အညာနိဗ္ဗာနဓာတု၊ အညာ စက္ခုဓာတုမှ စ၍ အညာနိဗ္ဗာနဓာတုတိုင်သော”။ ဣတိ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒံ ဉာဏံ၊ သည်။ စက္ခုဓာတုအာဒိဘေဒေန၊ စက္ခုဓာတ်အစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ ဥပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကဿ၊ ဥပါဒိန္နကဖြစ်သော သင်္ခါရလောက၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အနေကဓာတုနာနာဓာတုလောကံ၊ များသော ဓာတ် အထူးထူးသော ဓာတ်ရှိသော လောကကို။ ပဇာနာတိ ယထာ စ၊ ကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အနုပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကဿပိ၊ အနုပါဒိန္နကဖြစ်သော သင်္ခါရလောက၏လည်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တံ၊ ထိုများသော ဓာတ်အထူးထူးသော ဓာတ်ရှိသော လောကကို။ ပဇာနာတိ၊ ၏။
ထိုသို့ သိခြင်းကို ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂသာဝကတို့၏ သိခြင်းကို ပုဗ္ဗင်္ဂမပြု၍ အကျယ်ပြအံ့သောငှာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟိ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ အဂ္ဂသာဝကာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဥပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကေဿဝ၊ ၏သာလျှင်။ နာနတ္တံ၊ ထူးသည်၏အဖြစ်ကို။ ဇာနန္တိ၊ ကုန်၏။ တမ္ပိ၊ ထိုဥပါဒိဏ္ဏကဖြစ်သော သင်္ခါရလောက ကိုလည်းကောင်း။ ဧကဒေသေနေဝ၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသအားဖြင့်သာလျှင်။ ဇာနန္တိ၊ ကုန်၏။ နိပ္ပဒေသတော၊ အကြွင်းမရှိသောအားဖြင့်။ န ဇာနန္တိ၊ ကုန်။ အနုပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကဿ ပန၊ ၏ကား။ နာနတ္တံ၊ ကို။ န ဇာနန္တိ၊ ကုန်။ ဘဂဝါ ပန၊ သည်ကား။ “ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ၊ ဤမည်သော ဓာတ်သည်။ ဥဿန္နာယ၊ များသည်ရှိသော်။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ ပင်စည်သည်။ သေတော၊ ဖြူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ သည်။ ကာဠော၊ မည်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ ၇၁) ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ သည်။ မဋ္ဌော၊ ပြေပြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ သည်။ ဖရုသော၊ ကြမ်းတမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ သည်။ ဗဟလော၊ ထူသော အခေါက်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ခန္ဓော၊ သည်။ တနုတ္တစော၊ ပါးသော အခေါက်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ၊ သည်။ ဥဿန္နာယ၊ သော်။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ပတ္တံ၊ အရွက်သည်။ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိဝသေန၊ အဆင်းသဏ္ဌာန်အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧဝရူပံ နာမ၊ ဤသို့ သဘောရှိသည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ၊ ၏။ ဥဿန္နတ္တာ၊ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ပုပ္ဖံ၊ အပွင့်သည်။ နီလံ၊ ညိုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပီတကံ၊ ရွှေသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လောဟိတကံ၊ နီသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၆၅] ဩဒါတံ၊ ဖြူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုဂန္ဓံ၊ ကောင်းသော အနံ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုဂ္ဂန္ဓံ၊ မကောင်းသော အနံ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ၊ သည်။ ဥဿန္နာယ၊ ရှိသော်။ ဖလံ၊ အသီးသည်။ ခုဒ္ဒကံ၊ ငယ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဟန္တံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒီဃံ၊ ရှည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝဋ္ဋံ၊ လုံးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုသဏ္ဌာနံ၊ ကောင်းသာ သဏ္ဌာန်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုဿဏ္ဌာနံ၊ မကောင်းသော သဏ္ဌာန်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဋ္ဌံ၊ ပြေပြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဖရုသံ၊ ကြမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုဂန္ဓံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုဂ္ဂန္ဓံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တိတ္တံ၊ ခါးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဓုရံ၊ ချိုသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကဋုကံ၊ စပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အမ္ဗိလံ၊ ချဉ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသာဝံ၊ ဖန်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ၊ သည်။ ဥဿန္နာယ၊ သော်။ ဣမဿ ရုက္ခဿ၊ ၏။ ကဏ္ဋကော၊ ဆူးသည်။ တိခိဏော၊ ထက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အတိခိဏော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥဇုကော၊ ဖြောင့်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကုဋိလော၊ ကောက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကဏှော၊ မည်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နီလော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဩဒါတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အနုပါဒိန္နကသင်္ခါရ လောကဿာပိ၊ ၏လည်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အနေကဓာတုနာနာဓာတုဘာဝံ၊ များသော ဓာတ်ရှိသည်၏ အဖြစ် အထူးထူးသော ဓာတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဧတံ၊ ထိုသို့သိခြင်းသည်။ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံ ဧဝ၊ တို့၏သာလျှင်။ ဗလံ၊ တည်း။ အညေသံ၊ တစ်ပါးသော သူတို့၏။ ဗလံ၊ သည်။ န၊ မဟုတ်။
စာပိုဒ် ၆၀။ ယံ ယံ ဒေဝဓာတုန္တိ၊ ကား။ ယံ ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော။ ဟီနာဒိသဘာဝံ၊ ဟီနအစရှိသော (ပေ ၇၂) သဘောကို။
‘အဓိမုစ္စန္တိ၊ အဓိဋ္ဌဟန္တိ၊ အဘိနိဝိသန္တိဟု သုံးခွန်းဆိုတော်မူ၏။ တစ်ခွန်းကိုသာ ဆိုက မပြီးကောင်းပါသလော၊ အဘယ့်ကြောင့် အဓိမုစ္စန္တိကို ဆိုသနည်း’’ဟူသော စောဒနာကို ယသ္မာ၊ လ။ ပဝတ္တနံဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေတော်မူသတည်း။
“အဘယ့်ကြောင့် အဓိဋ္ဌဟန္တိကို ဆိုသနည်း’’ဟူသော စောဒနာကို တံ ပန တဿ တံ တံ အဓိဋ္ဌဟနံ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေတော်မူသတည်း။
“အဘယ့်ကြောင့် အဘိနိဝိသန္တိကို ဆိုသနည်း’’ဟူသော စောဒနာကို အဘိနိဝိသနဉ္စ ဟောတီတိ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေတော်မူသတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဓိမုတ္တိ နာမ၊ မည်သည်ကား။ အဇ္ဈာသယဓာတု၊ အဇ္ဈာသယဓာတ်သည်။ ဝါ၊ အဇ္ဈာသယသဘောသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဇ္ဈာသယဿ၊ အလို၏။ ဟီနာဒိသဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တနံ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အဓိမုစ္စနံ၊ အဓိမုစ္စနမည်၏။ တံ ပန အဓိမုစ္စနံ၊ သည်ကား။ တဿ၊ ထိုအလိုအား။ တံ တံ အဓိဋ္ဌဟနဉ္စ၊ ထိုထိုသို့သော ဆောက်တည်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ တံ တံ အဘိနိဝိသနဉ္စ၊ ထိုထိုသို့သော နှလုံးသွင်းခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အဓိမုစ္စန္တိ၊ တံ တဒေဝ အဓိဋ္ဌဟနန္တိ အဘိနိဝိသန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အဓိမုစ္စနဿ၊ နှလုံးသွင်းခြင်း အလို၏။ ဝိသယံ၊ အရာကို။ ဝိဘာဂေန၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ကေစိ ရူပါဓိမုတ္တာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ နာနာဓိမုတ္တိကတာဉာဏန္တိ၊ ကား။ ဟီနာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ နာနာဓိမုတ္တိကတာယ၊ အထူးထူးသော အလိုနှလုံးသွင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဉာဏံ၊ သိသော ဉာဏ်ကို။ (ဝုစ္စတိကို ငဲ့၍ ကံပေးသည်)။
တေ ယထာဓိမုတ္တာ စ ဘဝန္တီတိ၊ ကား။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ၊ အယုတ်ကို အလိုရှိကုန်, နှလုံးသွင်းကုန်သော။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ၊ အမြတ်ကို အလိုရှိကုန် နှလုံးသွင်းကုန်သော။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ယထာ ယထာ၊ အကြင် အကြင်သို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ အဓိမုတ္တာ၊ အလိုရှိကုန် နှလုံးသွင်းကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ တံ ကမ္မသမာဒါနံ သမာဒိယန္တီတိ၊ ကား။ အဓိမုတ္တိအနုရူပံ၊ အလို နှလုံးသွင်းခြင်းအားလျော်စွာ။ အတ္တနာ၊ သည်။ သမာဒယိတဗ္ဗံ၊ ဆောက်တည်အပ်သော။ ကတ္တဗ္ဗံ၊ သော။ တံ တံ ကမ္မံ၊ ထိုထိုသို့သော ကံကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ တာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ၊ ထိုကံကို ဆောက်တည်ခြင်းတို့ကို။ ဝါ၊ ဆောက်တည်အပ်သော ကံတို့ကို။ သမုဋ္ဌာနဝသေန၊ သမုဋ္ဌာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇန္တော၊ လိုသည်ဖြစ်၍။ “တေ ဆဗ္ဗိဓံ ကမ္မ”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ (ပေ ၇၃) အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကေစိ၊ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည်။ လောဘဝသေန၊ ဖြင့်။ ကမ္မံ၊ ကို။ သမာဒိယန္တိ၊ ဆောက်တည်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စပ်အပ်၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ပင်တည်း။ တံ ဝိဘဇ္ဇမာနန္တိ၊ ကား။ သမုဋ္ဌာနဝသေန၊ ဖြင့်။ ဆဗ္ဗိဓံ၊ သော။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ပဝတ္တိနိဝတ္တိဝသေန၊ ဝဋ်၏ဖြစ်ခြင်း ဝဋ်၏နစ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇ္ဇမာနံ၊ ဝေဖန်အပ်သည်ရှိသော်။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။
ယံ လောဘဝသေန၊ လ။ ကမ္မံ ကရောတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဒသ အကုသလကမ္မပထကမ္မံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုဆယ်ပါးသော အကုသိုလ်ကမ္မပထကံသည်။ သံကိလိဋ္ဌတာယ၊ နှိပ်စက်ပူပန်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကာဠကံ၊ မည်းညစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကဏှံ၊ မည်၏။ အပါယေသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တာပနတော၊ ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့်။ ကာဠကဝိပါကံ၊ မည်းညစ်သော အကျိုးရှိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကဏှဝိပါကံ၊ မည်၏။ ယံ သဒ္ဓါဝသေန ကမ္မံ ကရောတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဒသကုသလကမ္မံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုဆယ်ပါးသော ကုသိုလ်ကမ္မပထကံသည်။ အသံကိလိဋ္ဌတ္တာ၊ မနှိပ်စက် မပူပန်စေတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပဏ္ဍရံ၊ ဖြူစင်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုက္ကံ၊ ဖြူ၏။ သဂ္ဂေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တာပနတော၊ ကြောင့်။ ပဏ္ဍရဝိပါကတ္တာ၊ ဖြူစင်သော အကျိုးရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သုက္ကဝိပါကံ၊ မည်၏။ ယံလောဘဝသေန၊ လ။ ဣဒံ ကဏှသုက္ကန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝေါမိဿကကမ္မံ၊ ကုသိုလ် အကုသိုလ်ရောသော ကံကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ ကဏှသုက္ကဝိပါကန္တိ၊ ကား။ သုခဒုက္ခဝိပါကံ၊ ချမ်းသာသော ဆင်းရဲသော အကျိုးရှိ၏။
အဘယ်သို့ သုခဒုက္ခအကျိုးရှိသနည်းဟု စောဒနာရှိ၍ ထိုကို အကျယ်ပြအံ့သောငှာ မိဿကံ ဟိအစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ မိဿကကမ္မံ၊ ရောသော ကံကို။ ကတွာ၊ ၍။ အကုသလဝသေန၊ အားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ တိရစ္ဆာန်အမျိုး၌။ မင်္ဂလဟတ္ထိဘာဝံ၊ မင်္ဂလာရှိသော ဆင်၏အဖြစ်သို့။ ဥပပန္နော၊ ရောက်သည်ဖြစ်၍။ ကုသလေန၊ အားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ပဝတ္တေ၊ ပဝတ္တိအခါ၌။ သုခံ၊ ကို။ အနုဘဝတိ၊ ခံစားရ၏။ ကုသလေန၊ အားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၁၆၆] ရာဇကုလေ၊ မင်းမျိုး၌။ နိဗ္ဗတ္တောပိ၊ ဖြစ်သော်လည်း။ အကုသလေန၊ အားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခံ၊ ကို။ (ပေ ၇၄) ဝေဒယတိ၊ ခံစားရ၏။ ဝီရိယဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ယံ ကမ္မံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဣဒံ ကမ္မံ၊ သည်။ အကဏှံ၊ မမည်း။ အသုက္ကံ၊ မဖြူ။ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ၊ မမည်းမဖြူသော အကျိုးရှိ၏။
ဤယံ ဝီရိယံ စသည်ကို ဝုတ္တိနည်းအားဖြင့် အဋ္ဌကထာဆိုပါသတည်း။ ယင်းသို့ အကဏှအသုက္က၊ အကဏှအသုက္ကဝိပါက ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုကံသည် အဘယ်ကိစ္စသဘော ရှိပါသနည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ကမ္မက္ခယကရာဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကမ္မက္ခယကရဖြစ်သော ထိုကံ၏ အရကား အဘယ်နည်း စောဒနာဖွယ်ရှိရကား စတုမဂ္ဂစောဒနာဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စတုမဂ္ဂစေတနာ၊ လေးပါးသော မဂ်စေတနာသည်။ ကမ္မက္ခယကရာ၊ ကံ၏ ကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဘယ့်ကြောင့် မမည်းမဖြူသော အကျိုးရှိသနည်း စုဒ်ရှိရကား တံ ဟိ၊ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ ကဏှံ၊ မည်းသည်။ ယဒိ ဘဝေယျံ၊ အံ့။ ကဏှဝိပါကံ၊ မည်းသော အကျိုးကို။ ဒဒေယျ၊ ရာ၏။ သုက္ကံ၊ သည်။ ယဒိ ဘဝေယျ၊ အံ့။ သုက္ကံ၊ သော။ ဥပပတ္တိပရိယာပန္နံ၊ ဥပပတ္တိဘဝ၌ မကျုံးဝင်သော။ ဝိပါကံ၊ ကို။ ဒဒေယျ၊ ရာ၏။ ဥဘယဝိပါကဿ၊ နှစ်ပါးသောအကျိုးကို။ အပ္ပဒါနတော ပန၊ မပေးခြင်းကြောင့်ကား။ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ၊ မမည်းမဖြူသော အကျိုးရှိ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကမ္မသမာဒါနေ၊ ကံကို ဆောက်တည်ခြင်း၌။ ပဌမံ၊ ရှေးဦးစွာသော ကံကို ဆောက်တည်ခြင်းသည်။ အစေလကပဋိပဒါ၊ အစေလကတို့၏ အကျင့်ဖြစ်သော။ ကာမေသု၊ ကာမဂုဏ်တို့၌။ ပါတဗျတာ၊ သောက်သုံးသည်၏ အဖြစ်တည်း။ ဝါ၊ သုံးဆောင်ခံစားသည်၏ အဖြစ်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌ ကမ္မသမာဒါနေ၊ ကံကို ဆောက်တည်ခြင်း၌။ ပဌမံ၊ ရှေးဦးစွာသော၊ ကံကို ဆောက်တည်ခြင်းသည်။ ကာမေသု၊ ကာမဂုဏ်တို့၌။ ပါတဗျတာ၊ သောက်သုံးသည်၏ အဖြစ်တည်း။ ဝါ၊ သုံးဆောင်ခံစားသည်၏ အဖြစ်တည်း ဟုရှိသည်။
ဒုတိယံ၊ နှစ်ခုမြောက်သော ကံကို ဆောက်တည်ခြင်းသည်။ တိဗ္ဗကိလေသဿ၊ ထက်သော ကိလေသာရှိသည်ဖြစ်၍။ အဿုမုခဿာပိ၊ မျက်ရည်ယိုသော မျက်နှာရှိသည်ဖြစ်၍လည်း။ ရုဒတော၊ ငိုလျက်။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ စင်ကြယ်စွာ။ ဗြဟ္မစရိယစရဏံ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတည်း။ (ပရိသုဒ္ဓဗြဟ္မစရိယစရဏံ ဟူ၍ ပါဌ်ရှိ၏။ စင်ကြယ်သော မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်း ဟုပေး)။ တတိယံ၊ သည်။ ကာမေသု၊ ကာမဂုဏ်တို့၌။ အပါတဗျတာ၊ မသောက်သုံးသည်၏ အဖြစ်တည်း။ ဝါ၊ မသုံးဆောင်မခံစားသည်၏ အဖြစ်သည်။ အစေဠကပဋိပဒါ၊ အဝတ်မဝတ်သော တိတ္ထိတို့၏ အကျင့်တည်း။ (အတ္တန္တပအစရှိသော အကျင့်ကို ယူ။ ကာမေသု ပါတဗျတာ၊ အစေလကပဋိပဒါဟု အချို့ပါဌ်ရှိ၏ ဆင်ခြင်ပါ)။ စတုတ္ထံ၊ သည်။ ပစ္စယေ၊ ပစ္စည်း (ပေ ၇၅) တို့ကို။ အလဘမာနဿာပိ၊ မရသော်လည်း။ ဈာနဝိပဿနာသုခသမင်္ဂိနော၊ ဈာန်ချမ်းသာ ဝိပဿနာချမ်းသာနှင့် ပြည့်စုံသော သူ၏။ သာသနဗြဟ္မစရိယစရဏံ၊ သာသနာတည်းဟူသော မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတည်း။ ယံ ဧဝံ ဇာတိယံ ကမ္မသမာဒါနန္တိ၊ ကား။ အညမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဧဝံပကာရံ၊ ဤသို့ အပြားရှိသော။ ဝါ၊ ဤသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော ကံတို့နှင့် တူသော။ ယံ ကမ္မံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣမိနာ ပုဂ္ဂလေနာတိ အာဒိ၊ သည်။ တသ္မိံ ကမ္မဝိပါကေ၊ ထိုကံ၏ အကျိုး၌။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဉာဏဿ၊ ၏။ ပဝတ္တနာကာရဒဿနံ၊ ဖြစ်သော အခြင်းအရာကို ပြသော စကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပစိတန္တိ၊ ကား။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ကတံ၊ သော။ ကမ္မံ၊ သည်။ ဖလဒါနသမတ္ထံ၊ အကျိုးကို ပေးခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ ထိုအခြင်းအရာဖြင့်။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ ဥပစိတံ၊ ဆည်းပူးအပ်၏။ တစ်နည်း ဥပစိတံ၊ သော။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ အဝိပက္ကန္တိ၊ ကား။ န ဝိပက္ကဝိပါကံ၊ ဝိပက္ကအကျိုး မရှိ။ ဝိပါကာယ ပစ္စုပဋ္ဌိတန္တိ၊ ကား။ ဝိပါကဒါနာယ၊ အကျိုးကို ပေးခြင်းငှာ။ ကတောကာသံ၊ ပြုအပ်ပြီးသော အခွင့်ရှိ၏။ န စ ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဗိဓာ ဂန္တုန္တိ၊ ကား။ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာနံ၊ တို့ကို။ အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဈနတော၊ ဖောက်ထွင်းတတ်သောကြောင့်။ အဘိနိဗ္ဗိဒါသင်္ခါတံ၊ အဘိနိဗ္ဗိဒါဟုဆိုအပ်သော။ အရိယမဂ္ဂံ၊ သို့။ အဓိဂန္တုံ၊ ရောက်ခြင်းငှာ။ န စ ဘဗ္ဗော၊ မထိုက်။ တံ ဘဂဝါ န ဩဝဒတီတိ၊ ကား။ ဝိပါကာဝရဏေန၊ မဂ်ကိုတားမြစ်တတ်သော ဝိပါက်ဖြင့်။ (အဟိတ် ဒွိဟိတ် ပဋိသန္ဓေကို ယူ)။ နိဝုတံ၊ ဖုံးလွှမ်းပိတ်ပင်အပ်သော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ဘဂဝါ၊ သည်။ သစ္စပဋိဝေဓံ၊ သစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို။ ပုရက္ခတွာ၊ ရှေ့ညွှန်ပြု၍။ န ဩဝဒတိ၊ ဆုံးမတော်မမူ။ ဝါသနတ္ထံ ပန၊ ဝါသနာဖြစ်စေခြင်းငှာကား။ တာဒိသာနမ္ပိ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော သူတို့အားလည်း။ ဓမ္မံ၊ တရားကို။ အဇာတသတ္တုအာဒီနံ ဝိယ၊ အဇာတသတ်မင်း အစရှိသော သူတို့အားကဲ့သို့။ ဒေသေတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အကုသိုလ်ကံ၏ ပြုအပ်သော အခွင့်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို ပါဠိ၌ ဆိုသောကြောင့် ဝိပါကာဝရဏေန နိဝုတံ ဆိုပါသည်။ ထိုသို့ ဆိုခြင်းသည်ကား ကမ္မာဝရဏစသည်တို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းခြင်းကိုလည်း လိုအပ်ရကား နိဒဿနမျှသာတည်း။
ဥပစိတန္တိ၊ ကား။ ကာတုံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “န စ တာဝ ပါရိပူရိံ ဂတ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ထို န စ တာဝ ပါရိပူရိံ ဂတံဟူသော ပါဌ်ဖြင့်။ မိစ္ဆတ္တနိယာမဿ၊ ဖောက်ပြန်သော သဘောရှိသော စုတိအခြားမဲ့၌ အကျိုးပေးသော မြဲသော ကံ၏။ အသမတ္ထတံ၊ မပြည့်စုံသေးသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ပုရာ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ ပါရိပူရီ၊ ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ ဖလနိပ္ဖာဒနသမတ္ထတံ၊ အကျိုးကို ပြီးစေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်သို့။ ပုရာ ဂစ္ဆတိ, ပုရာ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ မရောက်မီ။ မိစ္ဆတ္တနိယတတာယ၊ ဖောက်ပြန်သော စုတိ၏ အခြားမဲ့အကျိုးပေးခြင်း မြဲသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သဇ္ဇုကံ၊ ထိုနေ့၌။ ဖလဓမ္မဿ၊ ဖိုလ်တရား၏။ အဘာဇနဘာဝံ၊ တည်ရာမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ပုရာ နိဗ္ဗတ္တယတိ၊ မဖြစ်စေပြီ။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ပုရာ ဝေနေယျတ္တံ သမတိက္ကမတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ “ပုရာ အနိယတံ သမတိက္ကမတီ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သော ဧဝ အတ္ထော၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အသမတ္တေတိ၊ ကား။ ကမ္မေ၊ သည်။ အသမ္ပုဏ္ဏေ၊ မပြည့်မီ။ ဝါ၊ ကား။ အသမ္ပုဏ္ဏေ၊ မပြည့်စုံသေးသော ကံရှိကုန်သော။ တေ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။
စာပိုဒ် ၆၁။ ဧဝံ၊ သို့။ ကိလေသန္တရာယမိဿကံ၊ ကိလေသန္တရာယ်နှင့် ရောသော။ ကမ္မန္တရာယံ၊ ကမ္မန္တရာယ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အမိဿကံ၊ ကိလေသန္တရာယ်နှင့် မရောသော။ ကမ္မန္တရာယံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဣမဿ စ ပုဂ္ဂလဿာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဤ၌ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် ကိလေသန္တရာယ်။ ပဉ္စာနန္တရိယကံသည် ကမ္မန္တရာယ် မည်၏။
သဗ္ဗေသန္တိ၊ ကား။ ဣမသ္မိံ ဖလနိဒ္ဒေသေ၊ ၌။ ဝုတ္တာနံ၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗေသံ ကမ္မာနံ၊ တို့၏။ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တတာတိ၊ ကား။ မုဒုမဇ္ဈတိဗ္ဗဘာဝေါ၊ အညံ၏အဖြစ် အလတ်၏ အဖြစ် ထက်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ဟိ၊ စွ။ ကမ္မာနံ၊ တို့၏။ မုဒုအာဒိဘာဝေန၊ အညံအစရှိသော အဖြစ်ဖြင့်။ တံ ဝိပါကာနံ၊ ထိုကံတို့၏ အကျိုးတို့၏။ [ကျမ်း ၁၆၇] မုဒုမဇ္ဈတိက္ခဘာဝေါ၊ ကို။ ဝိညာယတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယန္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ၊ ဤမျက်မှောက်ဖြစ်သော အတ္တဘော၌။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ခံစားအပ်သော။ ဖလံ၊ အကျိုးသည်။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ၊ (ပေ ၇၇) မည်၏။ ဥပပဇ္ဇေ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ၊ အခြားမဲ့ဖြစ်သော အတ္တဘော၌။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ သော။ ဖလံ၊ သည်။ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ၊ မည်၏။ ဣတော အတ္တဘာဝတော၊ ပစ္စုပ္ပန်၌ဖြစ်သော အတ္တဘောမှ။ အပရသ္မိံ အညသ္မိံ၊ တစ်ပါးသော။ အတ္တဘာဝေ၊ ၌။ ယသ္မိံ ကသ္မိဉ္စိ၊ အမှတ်မရှိသော။ အတ္တဘာဝေ၊ ၌။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ သော။ ဖလံ၊ သည်။ အပရာပရိယဝေဒနီယံ၊ မည်၏။
အကျိုး၏ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ အစရှိသော အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ကံ၏ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ အစရှိသော အဖြစ်ကို ပြလိုရကား ဧကဇဝနဝါရသ္မိံ ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ ဟိ၊ ကား။ ဝါကျာရမ္ဘဥပနျာသတည်း။
ဟိ၊ အံ့။ ဧကဇဝနဝါရသ္မိံ၊ တစ်ခုသော ဇော၏ ဝါရ၌။ သတ္တသု၊ ကုန်သော။ စေတနာသု၊ တို့တွင်။ ပဌမစေတနာ၊ သည်။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ နာမ၊ မည်၏။ ပရိယောသာနစေတနာ၊ အဆုံးဖြစ်သော စေတနာသည်။ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ နာမ၊ မည်၏။ မဇ္ဈေ၊ ၌။ ပဉ္စ၊ သော။ စေတနာ၊ သည်။ အပရာပရိယဝေဒနီယံ နာမ၊ မည်၏။ ဝိပါကဝေမတ္တတာညာဏန္တိ၊ ကား။ ဝိပါကဝေမတ္တတာယ၊ အကျိုးပေးထူးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိပါကဝိသေသေ၊ အကျိုးအထူး၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ ကို။ ဣမဿ ပန ကမ္မဝိပါကဿ၊ ဤကံ၏ အကျိုး၏။ ဂတိသမ္ပတ္တိ။ လ။ ပယောဂဝိပတ္တိယော၊ ဂတိသမ္ပတ္တိ။ လ။ ပယောဂဝိပတ္တိ တို့သည်။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းတည်း။ စ၊ အံ့။ နေသံ၊ ထို ဂတိသမ္ပတ္တိ အစရှိသည်တို့၏။ သော ကာရဏဘာဝေါ၊ ထိုအကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ “အတ္ထေကစ္စာနိ၊ လ။ ဝိပစ္စန္တီ”တိ အာဒိ ပါဠိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဂတိသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠှာနိ၊ ဂတိသမ္ပတ္တိသည် တားမြစ်အပ်ကုန်သော။ ဧကစ္စာနိ၊ အချို့ကုန်သော။ ပါပကာနိ၊ ကုန်သော။ ကမ္မသမာဒါနာနိ၊ ကံကို ဆောက်တည်ခြင်းတို့သည်။ ဝါ၊ ဆောက်တည်အပ်သော ကံတို့သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိကုန်၏။ တာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ၊ တို့သည်။ န ဝိပစ္စန္တိ၊ အကျိုးမပေးကုန်။ (ဂတိသမ္ပတ္တိစသည်တို့၏ အကျယ်ကို သမ္မောဟဝိနောဒနီ မှ ယူပါ။)။
စာပိုဒ် ၆၂။ အနန္တရဗလနိဒ္ဒေသေ၊ အခြားမဲ့ဖြစ်သော တထာဂတဗလနိဒ္ဒေသ၌။ ဝုတ္တကမ္မသမာဒါနပဒေနေဝ၊ ဆိုအပ်သော ကမ္မသမာဒါနပုဒ်ဖြင့်သာလျှင်။ ဈာနာဒီနိ၊ တို့ကို။ သင်္ဂဟေတွာ၊ သင်္ဂြိုဟ်၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တထာ သမာဒိန္နာနံ ကမ္မာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေက္ခပုထုဇ္ဇနသန္တာနေသု၊ သေက္ခပုထုဇဉ်တို့၏ သန္တာန်တို့၌။ ပဝတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ ဈာနာဒီနိ၊ တို့သည်။ (ကာရကာဒီနိဟု ရှိသည်များ၏။ ကာရဏာဒီနိ၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းအစရှိသည်တို့သည်ဟု ပေး)။ ကမ္မံ၊ ကံသည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တထာ သမာဒိန္နာနန္တိ၊ ကား။ (ပေ ၇၈) “သုက္ကံ၊ လ။ သုခဝိပါက”န္တိ ဧဝမာဒိ ပကာရေဟိ၊ သုက္ကံ၊ လ။ သုခဝိပါကံ ဤသို့အစရှိသော အပြားတို့ဖြင့်။ သမာဒိန္နေသု၊ ဆောက်တည်အပ်ကုန်သော။ ကမ္မေသု၊ တို့၌။ သံကိလေသောတိ၊ ကား။ ပဋိပက္ခဓမ္မဝသေန၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ကိလိဋ္ဌဘာဝေါ၊ ညစ်နွမ်းသည်၏ အဖြစ်သည်။ ပဋိပက္ခဓမ္မေဟိ၊ တို့မှ။ ဝိသုဇ္ဈနံ၊ စင်ကြယ်ခြင်းသည်။ ဝေါဒါနံ၊ မည်၏။ ပဂုဏဝေါဒါနဉ္စ၊ လေ့ကျက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြူစင်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဘဝင်္ဂဝုဋ္ဌာနဉ္စ၊ ဘဝင်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား လေ့လာသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြူစင်ခြင်းသည် ပထမဈာန်အစရှိသည်တို့မှ ထ၍ ဒုတိယဈာန်အစရှိသည်တို့ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် ဝုဋ္ဌာန မည်၏။ ဘဝင်စိတ်ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဘဝင်စိတ်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သမာပတ်မှ ထသည်မည်၏ ဟူလိုသော်။
ဧဝံ သံကိလိဿတီတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣမိနာ အာကာရေန၊ ဤသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဝါ၊ အကြောင်းဖြင့်။ ဈာနာဒိ၊ ဈာန်အစရှိသော ကြားသည်။ သံကိလိဿတိ၊ ညစ်ညူး၏။ ဝေါဒါယတိ၊ ဖြူစင်၏။ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ ထ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနနဉာဏံ၊ သိတတ်သော ဉာဏ်သည်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အနာဝရဏဉာဏံ၊ မည်၏။ တဿ၊ ထို အနာဝရဏဉာဏ်အား။ အာဝရဏံ၊ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်းသည်။ န အတ္ထိ၊ ရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကတိ ဈာနာနီတိအာဒိ၊ ကို။ ဈာနာဒယော၊ တို့ကို။ ဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ စတ္တာရိ ဈာနာနီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ စတုက္ကနယဝသေန၊ စတုက္ကနည်း၏ အစွမ်းဖြင့်။ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ၊ တို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဧကာဒသာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ “ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီ”တိ အာဒိနာ၊ ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီတိ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့်။ အဋ္ဌန္နဉ္စ၊ ရှစ်ပါးကုန်သော။ သုညတဝိမောက္ခာဒီနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ သုညတဝိမောက္ခာဒီနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အဋ္ဌသရုပ်ကို အဋ္ဌ ခေါ ဣမေ အာနန္ဒ ဝိမောက္ခာ ကတမေ အဋ္ဌ၊ ရူပီ ရူပါနိ ပဿတိ၊ အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော။ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ၊ အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော။ သုဘန္တေဝ အဝိမုတ္တော ဟောတိ၊ အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော (ပေ ၇၉) ရူပသညာနံ သမတိက္ကမ္မ ဝဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ “အနန္တော အာကာသော”တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ “အနန္တံ ဝိညာဏ”န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ “နတ္ထိ ကိဉ္စီ”တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော။ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။ ဣမေ ခေါ အာနန္ဒ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခောဟု လာသော မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ် အစရှိသည်ကို မှီ၍ သိအပ်၏ တီဏိသရုပ်ကား။ သညာဝိမောက္ခ အနိမိတ္တဝိမောက္ခ အပဏိဟိတဝိမောက္ခ၊ သုံးပါးတည်း။)
အဋ္ဌာတိ၊ ကား။ တေသု၊ ထို တစ်ဆယ့်တစ်ပါးသော ဝိမောက္ခတို့တွင်။ လောကုတ္တရေ၊ ဖြစ်သော။ ဝိမောက္ခေ၊ သုံးပါးသော ဝိမောက္ခတို့ကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ အဋ္ဌ၊ တို့သည်။ သတ္တာတိ၊ ကား။ တေသု ဧဝ၊ ထို ရှစ်ပါးသော ဝိမောက္ခတို့တွင်။ နိရောဓသမာပတ္တိံ၊ ကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ သတ္တ၊ တို့သည်။ တယောတိ၊ ကား။ သုတ္တန္တပရိယာယေန၊ သုတ္တန်ဒေသနာအားဖြင့်။ သုညတဝိမောက္ခာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော၊ တို့သည်။ ဒွေတိ၊ ကား။ အဘိဓမ္မပရိယာယေန၊ အဘိဓမ္မာဒေသနာအားဖြင့်။ အနိမိတ္တဝိမောက္ခဿ၊ ၏။ အသမ္ဘဝတော၊ မဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ အဝသေသာ၊ ကုန်သော။ ဒွေ၊ တို့သည်။ (အနိမိတ္တဝိမောက္ခ မရှိကြောင်းကို အဋ္ဌသာလိနီ မှ ယူပါ)။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဝိမောက္ခတို့တွင်လည်း။ ပဋိပါဋိယာ၊ အစဉ်အတိုင်း။ သတ္တ၊ ခုနစ်ပါးသော ဝိမောက္ခတို့သည်။ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ၊ ဝင်စားသော ခဏ၌။ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန၊ ခွာသည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့မှ။ [ကျမ်း ၁၆၈] ဝိမုစ္စနတော စ၊ လွတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ အဓိမုစ္စနတော စ၊ လွတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝိမောက္ခာ၊ မည်ကုန်၏။ နိရောဓသမာပတ္တိ ပန၊ သည်ကား။ သဗ္ဗသော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ (တစ်နည်းကား) သဗ္ဗသော သဗ္ဗေဟိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ သညာဝေဒယိတေဟိ၊ သညာဝေဒနာတို့မှ။ ဝိမုတ္တတ္တာ၊ (ပေ ၈၀) လွတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အပဂမဝိမောက္ခော နာမ၊ ကင်းသောအားဖြင့် လွတ်သော ဝိမောက္ခမည်၏။ လောကုတ္တရာ စ၊ လောကုတ္တရာဝိမောက္ခ သုံးပါးတို့သည်လည်းကောင်း။ တံ တံ မဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသေဟိ၊ ထိုထိုသို့သော မဂ်ဖြင့် သတ်အပ်သော ကိလေသာတို့မှ။ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိမုတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဝိမောက္ခော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အယံ ဝိသေသော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
သမာဓီသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ စတုက္ကနယပဉ္စကနယေသု၊ တို့၌။ ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ၊ သည်။ သဝိတက္ကော သဝိစာရော၊ ဖြစ်သော။ ဝါ၊ ဝိတက်နှင့်လည်းတကွ ဝိစာရနှင့်လည်းတကွ ဖြစ်သော။ သမာဓိ နာမ၊ မည်၏။ ပဉ္စကနယေ၊ ၌။ ဒုတိယဇ္ဈာနသမာဓိ၊ သည်။ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တော၊ ဖြစ်သော။ ဝါ၊ ဝိတက်မရှိ ဝိစာရမျှသာ ရှိသော။ သမာဓိ နာမ၊ မည်၏။ စတုက္ကနယေပိ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပဉ္စကနယေပိ၊ ၌လည်းကောင်း။ သေသဈာနေသု၊ တို့၌။ သမာဓိ၊ သည်။ အဝိတက္ကော အဝိစာရော၊ ဝိတက်လည်း မရှိ, ဝိစာရလည်း မရှိသော။ သမာဓိ နာမ၊ မည်၏။
သမာပတ္တီသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ပဋိပါဋိယာ၊ တိုင်း။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ သမာပတ္တီနံ၊ တို့၏။ “သမာဓီ”တိပိ နာမံ၊ သမာဓိဟူသော အမည်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ “သမာပတ္တီ”တိပိ နာမံ၊ သမာပတ်ဟူသော အမည်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ စိတ္တေကဂ္ဂတာသဗ္ဘာဝတော၊ စိတ်၏ တည်ကြည်ခြင်းသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ နိရောဓသမာပတ္တိယာ၊ ၏။ တဒဘာဝတော၊ ထို စိတ္တေကဂ္ဂတာသဘော မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “သမာဓီ”တိ နာမံ၊ သမာဓိဟူသော အမည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ သညာသမာပတ္တိအာဒိ၊ သညာသမာပတ္တိအစရှိသော စကားကို။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဟာနဘာဂိယော သမာဓီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အပ္ပဂုဏေဟိ၊ မလေ့ကျက်အပ်ကုန်သော။ ပထမဇ္ဈာနာဒီဟိ၊ တို့မှ။ ဝုဋ္ဌိတဿ၊ ထသော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ သညာမနသိကာရာနံ၊ သညာမနသိကာရတို့၏။ ကာမာဒိအနုပက္ခန္ဒနံ၊ ကာမရာဂ အစရှိသည်တို့သို့ ပြေးဝင်ခြင်းသည်။ ပထမဇ္ဈာနာဒိသမာဓိဿ၊ ရှိသော။ ဟာနဘာဂိယတာ၊ ယုတ်သော အဖို့ ရှိသည်၏အဖြစ် မည်၏။
ကာမရာဂအစရှိသည်သို့ ပြေးဝင်ခြင်းအားဖြင့် ဟာနဘာဂီယဖြစ်သော ပဌမဈာန်သမာဓိ အစရှိသည်သည် မိမိသည်ပင် မိမိ၏ သံကိလေသဖြစ်သလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ပဌမဿ၊ လ။ ယောဇေတဗ္ဗံဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
(ပေ ၈၁) “ပဌမဇ္ဈာနဿ ကာမရာဂဗျာပါဒါ သံကိလေသော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တတ္တာ၊ ပါဠိ၌ ဟောအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ကာမရာဂဗျာပါဒတို့သည် ပဌမဈာန်၏ သံကိလေသမည်၏။ ထိုသံကိလေသဖြင့် ဟာနဘာဂိယဖြစ်သော ပထမဈာန်သမာဓိသည် မိမိသည်ပင် မိမိ၏ သံကိလေသ မဟုတ်။ ဟာနဘာဂိယဖြစ်သော သမာဓိသည် အထက်အထက်သော သမာဓိဝိသေသ၏ ဥပနိဿယမဖြစ်ရကား။ ၊ ဟာနဘာဂိယဖြစ်သော ပဌမဈာန်သမာဓိသည် ဒုတိယဈာန်သမာဓိ၏။ သံကိလေသဟာနဘာဂိယဖြစ်သော ဒုတိယဈာန်သမာဓိသည် တတိယဈာန်သမာဓိ၏။ သံကိလေသဟာနဘာဂိယဖြစ်သော တတိယဈာန်သမာဓိသည် စတုတ္ထဈာန်သမာဓိ၏ သံကိလေသ မည်၏။ ဤသို့ အထက်အထက်သော ဒုတိယဈာန်သမာဓိ အစရှိသည်တို့၏ သံကိလေသအဖြစ်ဖြင့် ယှဉ်အပ်၏။ ဟာနဘာဂိယဖြစ်သော ပဌမဈာန်သမာဓိ အစရှိသည်ကို မိမိ၏ပင် သံကိလေသ၏ အဖြစ်ဖြင့် မယှဉ်အပ် ဟူလိုသော်။ ကြံကြပါကုန်သောူမြတ်တို့။
အဇညာဇိဂုစ္ဆနမုခေန၊ မစက်ဆုပ် မရွံရှာခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ တပ္ပရမတာ၊ ထို ဈာန်အတိုင်းအရှည်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ကုက္ကုဋံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ကုက္ကုဋဖြစ်သော ဈာန်သမာဓိ၏ သံကိလေသဖြစ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ကုက္ကုဋဈာန်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်ပညတ်သည် သံကိလေသ မဖြစ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် ကုက္ကုဋဈာယီဟု အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်း။ စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ကုက္ကုဋဈာယီတိ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကုက္ကုဋဈာယီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန၊ ပုဂ္ဂိုလ်လျှင် တည်ရာရှိသောအားဖြင့်။ ဈာနာနိ၊ တို့ကို။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ပထမဒုတိယဇ္ဈာနာနိ၊ တို့သည်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အဘယ်ဈာန်ကို ကုက္ကုဋဈာန်ဟု ဆိုအပ်သနည်း စောဒနာရှိရကား ယော ပဌမံ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ပဌမံ၊ သော။ ဈာနံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒုတိယံ၊ သော။ ဈာနံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ၍။ “ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှဖြင့်။ အလံ၊ တန်ပြီ။ ဝါ၊ သင့်ပြီ”။ ဣတိ၊ သို့။ သင်္ကောစံ၊ တွန့်တိုခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇတိ၊ ရောက်၏။ ဥတ္တရိ၊ အလွန်။ န ဝါယမတိ၊ လုလ္လမပြု။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ စတ္တာရိပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တာနိ ဈာနာနိ၊ တို့ကို။ “ကုက္ကုဋဈာနာနီ”တိ၊ တွန့်သော ဈာန်မည်ကုန်၏ဟူ၍။ (ပေ ၈၂) ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ တံသမင်္ဂိနော၊ တွန့်တိုသော ဈာန်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ကုက္ကုဋဈာယီ၊ မည်ကုန်၏။
ကုက္ကုဋဈာန်ချည်းဖြစ်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ရှေးဈာန်နှစ်ပါးတို့ကို သံကိလေသအဖြစ်ဖြင့် နောက်ဈာန်နှစ်ပါးတို့ကို ဝေါဒါန်၏အဖြစ်ဖြင့် ဆိုအပ်ကုန်သနည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား တေသု အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေသု၊ ထိုလေးပါးသော ဈာန်တို့တွင်။ ပုရိမာနိ၊ ကုန်သော။ ဒွေ၊ နှစ်ပါးသော ဈာန်တို့ကို။ အာသန္နဗလဝပစ္စတ္ထိကတ္တာ စ၊ နီးသော အားကြီးသော ရန်သူရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝိသေသဘာဂိယတာဘာဝတော စ၊ ဟူသော အဖို့ရှိသည်၏ အဖြစ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သံကိလေသဘာဝေန၊ သ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတရာနိ ပန၊ နောက်ဖြစ်သော နှစ်ပါးသော ဈာန်တို့ကိုကား။ ဝိသေသဘာဂိယတာဘာဝေ၊ ထူးသော အဖို့ရှိသည်၏အဖြစ်မရှိသည်။ သတိပိ၊ သော်လည်း။ မန္ဒပစ္စတ္ထိကတ္တာ၊ နည်းသော ရန်သူ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝေါဒါနဘာဝေန၊ ဝေါဒါန်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဝိသေသဘာဂိယော သမာဓိ ဟူသော ပါဌ်၌ အဘယ်သည် ဝိသေသဘာဂ မည်သနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလိုရကား ဝိသေသ။ လ။ ပက္ခန္ဒနံဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိသေသဘာဂိယော သမာဓီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပဂုဏေဟိ၊ လေ့လာအပ်ကုန်သော။ ပဌမဇ္ဈာနာဒီဟိ၊ တို့မှ။ ဝုဋ္ဌိတဿ၊ ထသော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ သညာမနသိကာရာနံ၊ တို့၏။ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒိပက္ခန္ဒနံ၊ ဒုတိယဈာန်အစရှိသည်တို့သို့ ပြေးဝင်ခြင်းသည်။ ဝိသေသဘာဂိယတာ၊ ထူးသော အဖို့ရှိသည်၏ အဖြစ်မည်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)
ဝုဋ္ဌာနဟူသည် အဘယ်နည်းဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ ပဂုဏ။ လ။ ဝုတ္တံဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ပဂုဏဝေါဒါနဉ္စ၊ လေ့လာသော အဖြစ်ဖြင့် ဖြူစင်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဘဝင်္ဂဝုဋ္ဌာနဉ္စ၊ ဘဝင်၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ “ဝုဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် ပဂုဏ ဝေါဒါန ဘဝင်္ဂဋ္ဌာန နှစ်ပါးကို ဝုဋ္ဌာနဟု ဆိုလေသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ဟေဋ္ဌိမံ၊ လ။ ဝုဋ္ဌာနံဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟေဋ္ဌိမံ ဟေဋ္ဌိမံ၊ အောက်အောက်၌ ဖြစ်သော။ ပဂုဏဇ္ဈာနံ၊ လေ့လာအပ်သော ဈာန်သည်။ ဥပရိမဿ ဥပရိမဿ၊ အထက်အထက်၌ ဖြစ်သော ဈာန်၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝေါဒါနမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ “ဝုဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဘဝင်္ဂဝသေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗဈာနေဟိ၊ တို့မှ။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ ထခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ ၈၃) ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဝင်္ဂဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဝေါဒါနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ယင်းသို့ ပဂုဏ ဝေါဒါန ဘဝင်္ဂဝုဋ္ဌာနကို ဝုဋ္ဌာနဟု ဆိုအပ်ပါသည် ရှိသော် ယံ ပဂုဏဝေါဒါနံ ဘဝင်္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဣဒံ ဝုဋ္ဌာနံဟု အရှင်ကစ္စည်းဆိုကောင်းပါ၏။ ယင်းသို့လျက်ကား မဆိုခဲ့။ ဆရာစကားသည် ပါဠိနှင့် သို့ညီပါအံ့မည်နည်း စောဒနာရှိရကား ယသ္မာ ပန စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဝုဋ္ဌာနဝသိဘာဝေန၊ ဝုဌာနဝသီ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ၊ ပိုင်းခြားအပ်သော ကာလအားလျော်စွာ။ သမာပတ္တိတော၊ မှ။ ဝုဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမာပတ္တိဝုဋ္ဌာနကောသလ္လံ၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ “ဝုဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၆၉] စာပိုဒ် ၆၃။ တဿေဝ သမာဓိဿာတိ၊ ကား။ တဿ၊ ၏။ အနန္တရဗလနိဒ္ဒေသေ၊ ၌။ ဈာနာဒိပရိယာယေဟိ၊ ဈာန်အစရှိသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့်။ ဝုတ္တသမာဓိဿ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော သမာဓိ၏။ ပရိဝါရာတိ၊ ကား။ ပရိက္ခာရာ၊ အခြံအရံတို့တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဝီရိယကို အသီးယူပြီးဖြစ်ရကား ဂေါဗလီဗဒ္ဒ ပုညဉာဏသမ္ဘာရနည်းအားဖြင့် ဣန္ဒြိယာနီတိ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣန္ဒြိယာနီတိ၊ ကား။ သဒ္ဓါသတိပညိန္ဒြိယာနိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ သတိန္ဒြေ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ဗလာနီတိ၊ ကား။ ဟိရောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဟိရိဩတ္တပ္ပတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ တာနိယေဝ၊ ထိုသုံးပါးသော ဖိုလ်တို့သည်သာလျှင်တည်း။
ဣန္ဒြေဗိုလ်ဖြစ်လျက် ဝီရိယကို အသို့မူ၍ အသီးယူသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ဝီရိယဿ စသည်ကို မိန့်သော်။
ဝီရိယဿ၊ ကို။ ဝိသုံ၊ အသီး။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းသည်။ ဗလာနံ၊ ဗိုလ်တို့အား။ ဗဟူပကာရဒဿနတ္ထံ၊ များသော ကျေးဇူးဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြခြင်း အကျိုးရှိ၏။
ထိုစကား၏ ဒဠှီဘာဝဖြစ်စေခြင်းငှာ ဝီရိယုပတ္ထမ္ဘေန ဟိ အစရှိသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ဝီရိယုပတ္ထမ္ဘေန၊ ဝီရိယထောက်ပင့်သဖြင့်။ ဝါ၊ ဝီရိယဟူသော ထောက်အပင့်ဖြင့်။ သဒ္ဓါဒယော၊ တို့သည်။ ပဋိပက္ခေန၊ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားကြောင့်။ အကပ္ပနီယာ၊ မတုန်လှုပ်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဝီရိယဝသေန ဗလာနိ ဘဝန္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။ တေသန္တိ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တကာတိ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဝိသဒံ၊ မသန့်ရှင်းခြင်းသည်။ မုဒု၊ မည်၏။ နာတိဝိသဒံ၊ အလွန်သန့်ရှင်းမှုသည်။ မဇ္ဈံ၊ မည်၏။ အတိဝိသဒံ၊ အလွန်သန့်ရှင်းခြင်းသည်။ အဓိမတ္တံ၊ မည်၏။ ဗလဝံ၊ အားကြီးသော သန့်ရှင်းခြင်းသည်။” တိက္ခံ”၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
(ပေ ၈၄)တိက္ခိန္ဒြိယပုဂ္ဂိုလ်ကို အကျဉ်းအားဖြင့်။ မဇ္ဈိမိန္ဒြိယပုဂ္ဂိုလ်ကို အကျဉ်းအကျယ်အားဖြင့်။ မုဒိန္ဒြိယပုဂ္ဂိုလ်ကို အကျယ်အားဖြင့် အဘယ့်ကြောင့် ဆုံးမတော်မူသနည်း။ သာမညဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို သာမညဖြစ်သော အဆုံးအမဖြင့် မဆုံးမကောင်းပါသလောဟု စောဒနာထွက်ရာသည်ကို မြင်ရကား ဝေနေယျာနံအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဝေနေယျာနံ၊ တို့၏။ ဣန္ဒြိယာနုရူပံ၊ ဣန္ဒြေအားလျော်စွာ။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒေသနာပဝတ္တိ၊ ဒေသနာတော်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ဘဂဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သံခိတ္တော စ ပိတ္ထာရော စ ဟု ဒွန်သမာသ်ကို ယူအံ့စိုးရကား တတ္ထ။ လ။ ဝိတ္ထာရေဟု ဖွင့်သော်။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သံခိတ္တဝိတ္ထာရေနာတိ၊ ကား။ သံခိတ္တဿ၊ အကျဉ်းကို။ ဝိတ္ထာရေန၊ ချဲ့သော။ အထ ဝါ၊ ကား။ သံခိတ္တေနာတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌမတ္တေန၊ အကျဉ်းပြကာမျှဖြစ်သော။ သံခိတ္တဝိတ္ထာရေနာတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဒေသေန စ၊ ဥဒ္ဒေသလည်းဖြစ်သော။ နိဒ္ဒေသေန စ၊ သော။
ဤဝိကပ်အလိုကား။ သံခိတ္တော စ ဝိတ္တာရော စ ဟု ဒွန်သမာသ်ကို ပင်ယူလို သတည်း။ ဝိတ္ထာရေနာတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသပဋိနိဒ္ဒေသေဟိ၊ သဖြစ်ကုန်သော။ မုဒုကန္တိ၊ ကား။ လဟုကံ၊ ပေါ့သော။ အပါယဘယဝဋ္ဋဘယာဒီဟိ၊ အပါယ်ဘေး ဝဋ်ဘေး အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သန္တဇ္ဇနဝသေန၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘာရိယံ၊ လေးသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ မုဒုတိက္ခန္တိ၊ ကား။ နာတိတိက္ခံ၊ အလွန်မထက်သော။ သံဝေဂဝတ္ထူဟိ၊ ထိတ်လန့်ခြင်း၏ အကြောင်းတို့ဖြင့်။ သံဝေဂဇနနာဒိဝသေန၊ ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဖြစ်စေခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘာရိယံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။ သမထံ ဥပဒိသတီတိ၊ ကား။ သမထံ၊ ကို။ အဓိကံ၊ လွန်သည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဥပဒိသတိ၊ ညွှန်ပြတော်မူ၏။ တထာ၊ ထိုသမထအတူ။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အဓိကံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ န ဥပဒိသတိ၊ ညွှန်ပြတော်မမူ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဤသို့ ယောဇနာ၊
ထိုပါဌ်ဖြင့် သမထကိုလည်း ညွှန်ပြတော်မူ၏။ ဝိပဿနာကိုလည်း ညွှန်ပြတော်မူ၏။ ထိုသမထဝိပဿနာတို့တွင် ဝိပဿနာထက် သမထကို အလွန်အကဲ ပြု၍ ညွှန်ပြတော်မူ၏။ သမထသက်သက်ကိုသာ ညွှန်ပြတော်မူသည် မဟုတ်ဟူသော အနက်ကို ပြသတည်း။ သမထံ ဥပဒိသတိဟု ဆိုသောကြောင့် သမထသက်သက်ကိုသာ ညွှန်ပြတော်မူကောင်းပါ (ပေ ၈၅) သည် မဟုတ်တုံလော။ စောဒနာရှိရကား န ဟိ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ကေဝလေန၊ သက်သက်သော။ သမထေန၊ ဖြင့်။ သစ္စပ္ပပဋိဝေဓော၊ သစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည်။ န သမ္ဘဝတိ၊ မဖြစ်သင့်။ သမထဝိပဿနန္တိ၊ ကား။ သမဓုရံ၊ မျှသော ဝန်ရှိသော။ သမထဝိပဿနံ၊ ကို။ ဝိပဿနန္တိ၊ ကား။ သာတိသယံ၊ လွန်ကဲစွာ။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ဥပဒိသတိ၊ ၏။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ တိက္ခိန္ဒြိယာဒယော၊ တိက္ခိန္ဒြိယ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူအာဒယောဝ၊ ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။” တိက္ခိန္ဒြိယဿ နိဿရဏံ ဥပဒိသတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဓိပညာသိက္ခာယာတိ၊ ကား။ အဓိပညာသိက္ခံ၊ ကို (ဥပယောဂတ္ထ၌ ဘုမ္မဝိဘတ်ဟူလိုသော်)။
ယံ ဧတ္ထ ဉာဏန္တိ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ ဧတ္ထ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တတာယ၊ ဤနူးညံ့သည်၏ အဖြစ် အလတ်၏အဖြစ် လွန်သည်၏အဖြစ်၌။ ယံ ဉာဏံ၊ သည်။ ပဝတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ ဉာဏံ၊ ကို။ ပရသတ္တာနံ၊ မြတ်သောပဓာနဖြစ်သော သတ္တဝါတို့၏။ ပရပုဂ္ဂလာနံ၊ ထိုမှ တစ်ပါးသော ယုတ်သော သတ္တဝါတို့၏။ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဝေမတ္တတာဉာဏံ၊ ဣန္ဒြေရင့်ခြင်း မရင့်ခြင်းအထူးကို သိသော ဉာဏ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စပ်အပ်၏။ တဿ ဉာဏဿ၊ ၏။ ပဝတ္တနာကာရံ၊ ဖြစ်သောအခြင်းအရာကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အယံ ဣမံ ဘူမိ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ ဣမံ ဘူမိံ ဘာဝနဉ္စ ဂတောတိ၊ ကား။ “အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဣမံ သံကိလေသဝါသနဉ္စ၊ ဤသံကိလေသဝါသနာသို့လည်းကောင်း။ ဝေါဒါနဉ္စ၊ ဝေါဒါန်သို့လည်းကောင်း။ ဘဝင်္ဂဉ္စ၊ ဘဝင်သို့လည်းကောင်း။ (ဝေါဒါနံ ဘာဝနဉ္စဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ဆင်ခြင်ပါကုန်)။ ဒုဒ္ဓန္တိ ယထာ၊ ဒုဒ္ဓံဟူသကဲ့သို့။ ကာလဝစနိစ္ဆာယ၊ ကာလအထူးကို ဆိုလိုခြင်း၏။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဂတော စ၊ ရောက်လည်း ရောက်ပြီ။ ဂစ္ဆတိ စ၊ ရောက်လည်း ရောက်ဆဲ။ ဂမိဿတိ စ၊ ရောက်လည်း ရောက်လတ္တံ့။ ဣမာယ ဝေလာယ ဣမသ္မိံ သမယေ၊ ဤကာလ၌။ ဣမာယ မုဒုမဇ္ဈတိက္ခဘေဒါယ၊ ဤမုဒုမဇ္ဈတိက္ခတို့၏ အပြားအားဖြင့်။ အနုသာသနိယာ၊ အားလျော်သော။ ဧဝံ ဓာတုကောတိ၊ ကား။ ဟီနာဒိဝသေန၊ အစွမ်းဖြင့်။ ဧဝံအဇ္ဈာသယော၊ ဤသို့ အလိုရှိ၏။ ဧဝံ အဓိမုတ္တိကော၊ ဤသို့နှလုံးသွင်းခြင်းရှိ၏။ အယဉ္စဿ အာသယောတိ၊ ကား။ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ သဿတုစ္ဆေဒပကာရော ဝါ၊ သဿတဒိဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ အပြားရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ (ပေ ၈၆) ယထာဘူတဉာဏာနုလောမခန္တိပ္ပကာရော ဝါ၊ ယထာဘူတညာဏ် အနုလောမခန္တီ အပြားရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ အယံ အာသယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မှတ်ချက်။ ။ အနုလောမခန္တိဝိပဿနာဉာဏံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ ပန မဂ္ဂဉာဏံ၊ (သမ္မောဟဝိနောဒနီ၊) ဝိပဿနာညာဏကမ္မဿကတာဉာဏဉ္စ ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ ဆိုလတ္တံ့သည်ကို ထောက်သော်ကား ဝိပဿနာဉာဏ်သည် ယထာဘူတဉာဏ် မည်၏။ ကမ္မဿကတာဉာဏ်သည် ယထာဘူတဉာဏ် မည်၏။
သဿတ စသော လေးပါးသည် အဘယ်ကြောင့် အာသယမည်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ဣဒံ ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ သော။ ဣဒံ၊ ဤသဿတဒိဋ္ဌိအစရှိသည်ကို။ “ဧတ္ထ၊ ဤသဿတဒိဋ္ဌိအစရှိသည်၌။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ အာသယန္တိ ဝသန္တိ၊ နေကုန်၏”။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာသယောတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အာသယကို သိတော်မူသည်ရှိသော် ဖြစ်ဆဲ၌သာ သိတော်မူ၏ဟု အယူရှိလေရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေလိုရကား ဣဒံ ပန စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဘဂဝါ ပန၊ သည်ကား။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဣမံ [ကျမ်း ၁၇၀] အာသယံ၊ ကို။ ဇာနန္တော၊ သော်။ တေသံ ဒိဋ္ဌိဂတာနဉ္စ၊ ထိုသဿတဒိဋ္ဌိ, ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိတို့၏လည်းကောင်း။ တေသံ ဝိပဿနာဉာဏကမ္မဿကတာဉာဏာနဉ္စ၊ ထိုဝိပဿနာဉာဏ် ကမ္မဿကတာဉာဏ်တို့၏လည်းကောင်း။ အပဝတ္တိက္ခဏေပိ၊ မဖြစ်သော ခဏ၌လည်း။ ဇာနာတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ စ ယုတ္တံ၊ ၏။ “ကာမံ၊ လ။ ထိနမိဒ္ဓါဓိမုတ္တောတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတမ္ပိ ဝစနံ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ “ကာမံ၊ တို့ကို။ သေဝန္တညေဝ၊ မှီဝဲစဉ်သာလျှင်။ ‘အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကာမဂရုကော၊ ကာမဂုဏ်ကို အလေးပြု၏။ ကာမသယော၊ ကာမဂုဏ်လျှင် ကျိန်းဝပ်ရာ ရှိ၏။ ကာမာဓိမုတ္တော၊ ကာမဂုဏ်ကို နှလုံးသွင်း၏။ ဝါ၊ ကာမဂုဏ်ကို အလိုရှိ၏’။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ကာမံ၊ ကို။ သေဝန္တညေဝ၊ စဉ်သာလျှင်။ ‘အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ နေက္ခမ္မဂရုကော၊ ကာမဂုဏ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းကို အလေးပြု၏။ နေက္ခမ္မာသယော၊ ကာမဂုဏ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းလျှင် ကျိန်းဝပ်ရာ ရှိ၏။ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော၊ ကာမဂုဏ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်းကို အလိုရှိ၏။ ဝါ၊ ညွှတ်၏, နှလုံးသွင်း၏’။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇာနာတိ၊ ၏။ နေက္ခမံ၊ ကို။ သေဝန္တညေဝ၊ စဉ်သာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဗျာပါဒံ၊ ကို။ အဗျာပါဒံ၊ ကို။ ထိနမိဒ္ဓံ၊ ကို။ အာလောကသညံ၊ ကို။ သေဝန္တညေဝ၊ စဉ်သာလျှင်။ (ပေ ၈၇) ‘အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ထိနမိဒ္ဓဂရုကော၊ လိနမိဒ္ဓကို အလေးပြု၏။ ထိနမိဒ္ဓါသယော၊ ၏။ ထိနမိဒ္ဓါဓိမုတ္တော၊ ၏’။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇာနာတိ၊ ၏”။
အယံ အနုယောတိ၊ ကား။ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ ကာမရာဂါဒိကော၊ သော။ အပ္ပဟီနောယေဝ၊ မပယ်အပ်သေးသည်သာဖြစ်သော။ အယံ အနုသယိတကိလေသော၊ ဤကျိန်းဝပ်သော ကိလေသာသည်။ ဟိ၊ စွ။ အပ္ပဟီနောယေဝ၊ သာလျှင်ဖြစ်သော။ ထာမဂတော၊ အားအစွမ်းသို့ ရောက်သော။ ကိလေသော၊ သည်။ အနုသယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရသတ္တာနန္တိ၊ ကား။ ပဓာနသတ္တာနံ၊ ပဓာနဖြစ်သော သတ္တဝါတို့၏။ ပရပုဂ္ဂလာနန္တိ၊ ကား။ တတော၊ ထိုပဓာနဖြစ်သော သတ္တဝါတို့မှ။ ပရေသံ၊ တစ်ပါးကုန်သော။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဟီနသတ္တာနံ၊ ယုတ်သော သတ္တဝါတို့၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဧတံ ပဒဒွယံ၊ ဤပုဒ်နှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းသည်။ ဧကတ္ထမေဝ၊ တူသော အနက်ရှိသလျှင်ကတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဧကတ္ထဖြစ်သော် အဘယ့်ကြောင့်နှစ်ပုဒ်လုံးကို ဟောသနည်း စောဒနာရာသောကြောင့် ဝေနေယျဝသေန ဒွိဓာ ဝုတ္တံ ဟု မိန့်သတည်း။
ဝေနေယျဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ပါးအပြားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တစ်နည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဧကတ္ထမေဝ၊ တူသော အနက်ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော။ ဧတံ ပဒဒွယံ၊ ဤပုဒ်နှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းကို်။ ဝေနေယျဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဝေမတ္တတာဉာဏန္တိ၊ ကား။ ပရဘာဝေါ စ၊ ရင့်သည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ အပရဘာဝေါ စ၊ မရင့်သည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ မမြတ်သည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ အကာရဿ၊ အအက္ခရာ၏။ ဩကာရံ၊ ဩအက္ခရာကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပရောပရိယတ္တံ၊ မည်၏။ တဿ၊ ထို ရင့်သည်၏အဖြစ် မရင့်သည်၏အဖြစ်၏။ ဝေမတ္တတာ၊ ထူးသည်၏အဖြစ်သည်။ ပရောပရိယတ္တဝေမတ္တတာ၊ မည်၏။ သဒ္ဓါဒီနံ၊ သဒ္ဓါအစရှိကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ ဣန္ဒြေတို့၏။ ပရောပရိယတ္တဝေမတ္တတာယ၊ ရင့်သည်၏အဖြစ် မရင့်သည်၏အဖြစ် ထူးသည်အဖြစ်၌။ ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သော။ ဉာဏံ၊ သည်။ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဝေမတ္တတာဉာဏံ၊ သဒ္ဓါအစရှိသော ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်သည်၏အဖြစ် မရင့်သည်၏အဖြစ် ထူးသည်အဖြစ်၌ ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သော ဉာဏ်မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဒဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
တတ္ထ၊ ထိုစကားရပ်၌။ ယန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌ (တတ္ထ ကား သံဝဏ္ဏေဗ္ဗတ္ထတည်း)။ အနေကဝိဟိတဿ၊ များသော အပြားရှိသော။ ပုဗ္ဗေနိဝါသဿ၊ ရှေး၌ နေဖူးသော ခန္ဓာကို။ အနုဿရဏဝသေန၊ အောက်မေ့ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ယံ ဉာဏံ၊ သည်။ ပဝတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ ဉာဏံ၊ သည်။ အဋ္ဌမံ၊ သော။ တထာဂတဗလံ၊ မြတ်စွာဘုရား အားတော်မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ စပ်ခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ အနေကဝိဟိတန္တိ၊ ကား။ အနေကဝိဓံ၊ (ပေ ၈၈) များသောအပြားရှိသော။ ဝါ၊ ကား။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ ပကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဝတ္တိတံ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်အလိုကား အနေကေဟိ ဝိဟိတော အနေကဝိဟိတောဟု ပြု။ ရှေးဝိကပ်အလိုကား အနေကော ဝိဟိတော အနေကဝိဟိတောဟု ပြု။ ဝိဟိတကား ဝိဓပရိယာယ်တည်း။
ပုဗ္ဗေနိဝါသန္တိ၊ ကား။ အနုဿရိတုံ၊ အောင်မေ့ခြင်းငှာ။ ဣစ္ဆိတံ၊ သော။ အတ္တနော စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ပရေသဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ သမနန္တရာတီတံ၊ အခြားမဲ့လွန်ပြီးသော။ ဘဝံ၊ ကို။ အာဒိံ ကတွာ၊ အစပြု၍။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော ဘဝ၌။ နိဝုတ္ထသန္တာနံ၊ နေဖူးသော သန္တာန်ကို။ အနုဿရတီတိ၊ ကား။ “ဧကမ္ပိ ဇာတိံ၊ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း။ ဒွေပိ ဇာတိယော၊ နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဇာတိပဋိပါဋိယာ၊ ဘဝအစဉ်အားဖြင့်။ အနုဂန္တွာ၊ လျှောက်၍။ သရတိ၊ အောက်မေ့၏။
အနုသဒ္ဒါ၏ အနုဂမနတ္ထကို ပြပြီး၍ ယ္ခုအခါ အနန္တရတ္ထကို ပြလိုရကား အနုဒေဝဝါ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဝါ၊ ကား။ အနုဒေဝ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသသို့ ရှေးရှုညွတ်သည်၏ အခြားမဲ့၌သာလျှင် (ဒ ကား အာဂုံ)။ သရတိ၊ ၏။ စိတ္တေ၊ ကို။ အဘိနိန္နာမိတမတ္တေ ဧဝ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသသို့ ရှေးရှု ညွတ်စေကာမျှဖြစ်သော်သာလျှင်။ သရတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ရှေးရှု ညွတ်စေကာမျှဖြင့် မအောင့်မေ့နိုင်သည်လည်း မဖြစ်ရာ ပါသလော၊ စောဒနာ ရှိရကား ဘဂဝတော ဟိစသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဘဂဝတော၊ အား။ ပရိကမ္မကိစ္စံ၊ ပရိကံပြုခြင်းကိစ္စသည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ အာဝဇ္ဇနမတ္တေနေဝ၊ ဆင်ခြင်ကာမျှသာလျှင်။ သရတိ၊ ၏။ သေယျထိဒန္တိ၊ ကား။ အာရဒ္ဓပ္ပကာရနိဒဿနတ္ထေ၊ အောက်မေ့ခြင်းငှာ အားထုတ်အပ်သော ပုဗ္ဗေနိဝါသခန္ဓာအပြားကို ပြခြင်းအနက်၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ ဧကမ္ပိ ဇာတိန္တိ၊ ကား။ ဧကမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပဋိသန္ဓိမူလံ၊ ပဋိသန္ဓေလျှင်အရင်းရှိသော။ စုတိပရိယောသာနံ၊ စုတိအဆုံးရှိသော။ ဧကဘဝပရိယာပန္နံ၊ တစ်ခုသောဘဝ၌ အကျုံးဝင်သော။ ခန္ဓသန္တာနံ၊ ခန္ဓာအစဉ်ကို။ ဒွေပိ ဇာတိယောတိအာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသ ဧသော နယော၊ ပင်တည်း။
အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေတိ အာဒီသု ပန၊ တို့၌ကား။ ပရိဟာယမာနော၊ ဆုတ်ယုတ်ဆဲဖြစ်သော။ ဝါ၊ ပျက်ဆဲဖြစ်သော။ ကပ္ပေါ၊ သည်။ သံဝဋ္ဋကပ္ပေါ၊ မည်၏။ ဝဍ္ဎမာနော၊ ပွားဆဲဖြစ်သော။ ကပ္ပေါ၊ သည်။ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေါ၊ မည် (ပေ ၈၉) ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အသင်္ချေယျလေးကပ် မဟုတ်တုံလော၊ ယင်းသို့လျက် သံဝဋ္ဋကပ် ဝိဝဋ္ဋကပ်နှစ်ပါးကိုသာ ဆိုလေသနည်း။ ကြွင်းသော နှစ်ကပ်ကို ဘုရားမအောက်မေ့နိုင်၍လော၊ စောဒနာရှိရကား တတ္ထ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသံဝဋ္ဋကပ် ဝိဝဋ္ဋကပ်တို့တွင်။ သံဝဋ္ဋေန၊ သံဝဋ္ဋကပ်ဖြင့်။ [ကျမ်း ၁၇၁] တံမူလတ္တာ၊ ထိုသံဝဋ္ဋကပ်လျှင် အကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ သံဝဋ္ဋဌာယီကပ်ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဝိဝဋ္ဋေန စ၊ ဖြင့်လည်း။ တံမူလတ္တာ၊ ထိုဝိဝဋ္ဋကပ်လျှင် အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် (လိုက်ပါစေသည်။ မဇ္ဈေဒီပကနည်းတည်း)။ ဝိဝဋ္ဋဌာယီ၊ ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။
ယင်းသို့ ယူသော် အဘယ်အကျိုးရှိပါသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ဧဝံ သတိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ ချဲ့ဦးအံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ယူသည်။ သတိ၊ ရှိသော်။ “စတ္တာရိမာနိ၊ လ။ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ”တိ၊ ဟူ၍။ ယာနိ အသင်္ချေယာနိ၊ အကြင်အသင်္ချေယျကပ်တို့ကို။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ တာနိ အသင်္ချေယျာနိ၊ တို့ကို။ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ကပ္ပဿ၊ ကပ်၏။ အသင်္ချေယျာနိ၊ တို့သည်။ ဣမာနိ စတ္တာရိ၊ ဤလေးပါးတို့တည်း။ စတ္တာရိ၊ တို့ဟူသည်။ ကတမာနိ၊ တို့နည်းဟူမူကား။ သံဝဋ္ဋော၊ သံဝဋ္ဋကပ်လည်းကောင်း။ သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ လည်းကောင်း။ ဝိဝဋ္ဋော၊ လည်းကောင်း။ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ လည်းကောင်း။ ဣမာနိ စတ္တာရိ၊ ဤလေးပါးတို့တည်း။ အမုတြာသိန္တိအာဒိ၊ သည်။ သရဏာကာရဒဿနံ၊ အောက်မေ့သော အခြင်းအရာကို ပြသော စကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အမုတြာသိန္တိ၊ ကား။ အမုမှိ၊ ဤအမည်ရှိသော။ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ၊ ၌။ အမုမှိ၊ သော။ ဘဝေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ယောနိယံ ဝါ၊ ယောနိ၌လည်းကောင်း။ ဂတိယံ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဝိညာဏဌိတိယံ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ သတ္တာဝါသေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ သတ္တနိကာယေ ဝါ၊ သတ္တဝါအပေါင်း၌လည်းကောင်း။ ဧဝံနာမောတိ၊ ကား။ တိဿော ဝါ၊ တိဿအမည်ရှိသည်လည်းကောင်း။ ဖုဿော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဧဝံ ဂေါတ္ထောတိ၊ ကား။ ဘဂ္ဂဝေါ ဝါ၊ ဘဂ္ဂဝအနွယ်ရှိသည်လည်းကောင်း။ ဂေါတမော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဧဝံ ဝဏ္ဏောတိ၊ ကား။ ဩဒါတော ဝါ၊ ဖြူသော အဆင်းရှိသည်လည်းကောင်း။ သာမော ဝါ၊ ရွှေသော အဆင်းရှိသည်လည်းကောင်း။ ဧဝ မာဟာရောတိ၊ ကား။ သာလိမံသောဒနာဟာရော ဝါ၊ သလေးသားပြွမ်းထမင်းလျှင် အ (ပေ ၉၀) စာရှိသည်လည်းကောင်း။ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဝါ၊ အလိုလိုကျသော သစ်သီးလျှင် အစာရှိသည်လည်းကောင်း (ဤကား တာပဿ စသော ကာလကို ရည်သည်။ ရှေးကား ဂီဟိကာလကို ရည်သည်)။ ဧဝံ သုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီတိ၊ ကား။ အနေကပ္ပကာရေန၊ များသော အပြားအားဖြင့်။ ကာယိကစေတသိကာနံ ဝါ၊ ကာယိကစေတသိကလည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သာမိသနိရာမိသပ္ပဘေဒါနံ ဝါ၊ သာမိသနိရာမိသအပြားရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သုခဒုက္ခာနံ၊ တို့ကို။ ပဋိသံဝေဒီ၊ ခံစားဖူးပြီ။ ဧဝ မာယုပရိယန္တောတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝဿသတပရမာယုပရိယန္တော ဝါ၊ အနှစ်တစ်ရာ အတိုင်းအရှည်ရှိသော အသက်အပိုင်းအခြား အပြားရှိသည်လည်းကောင်း။ စတုရာသီတိကပ္ပသဟဿပရမာယုပရိယန္တော ဝါ၊ ကမ္ဘာရှစ်သောင်းလေးထောင်အတိုင်းအရှည်ရှိသော အသက်အပိုင်းအခြား ရှိသည်လည်းကောင်း။ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိန္တိ၊ ကား။ သော တထာဂတော၊ သည်။ တတော ဘဝတော ဝါ၊ ထိုဘဝမှလည်းကောင်း။ တတော သတ္တနိကာယတော ဝါ၊ မှလည်းကောင်း။ စုတော၊ ပြောင်းရွှေ့စုတေသည်ရှိသော်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ အမုကသ္မိံ နာမ သတ္တနိကာယေ၊ ဤမည်သော သတ္တဝါအပေါင်း၌။ ဥဒပါဒိံ၊ ပြီ။ အထ ဝါ၊ ကား။ တတြာပိ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ဘဝေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ သတ္တနိကာယေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ အဟောသိံ၊ ပြီ။ ဧဝံ နာမောတိအာဒိ၊ သည်။ ဝုတ္တတ္ထမေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ရှိသလျှင်ကတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌၊ တတြပါသိန္တိ ကား အထ၊ ထိုသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ တတြာပိ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ဘဝေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ သတ္တနိကာယေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပုန၊ ဖန်။ အဟောသိ၊ ပြီ။ အထ ဝါ တတြာပိ ပါဌ်ရှိ၏။ ပမာဒလေခမျှသာ။ ပါဌ်ပျက်။ တတြာပါသိန္တိ အထတြာပိသာ ရှိသင့်သည်။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်။ ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာတို့၌လည်း ဤကဲ့သို့သာ ရှိ၏ ဟုဆိုသည်။
စာပိုဒ် ၆၄။ ဒိဗ္ဗေနာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ၊ နတ်မျက်စိနှင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။
(ဒိဗ္ဗေ ဘဝန္တိ ဒိဗ္ဗံ၊ နတ်တို့၏ ပသာဒစက္ခု ရစေ။ ဒိဗ္ဗေန သဒိသံ ဒိဗ္ဗံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ် ရစေ။)
ယခုအခါ နတ်မျက်စိနှင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကို ထင်ရှားပြအံ့သောငှာ ဒေဝါနံ ဟိ အစရှိသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဒေဝါနံ၊ တို့၏။ ဣဒမ္ပိ၊ ဤပသာဒစက္ခုသည်လည်း။ သုစရိတကမ္မနိဗ္ဗတ္တံ၊ ကောင်းစွာ ကျင့်အပ်သော ကောင်းမှုကံကြောင့် ဖြစ်သော။ ပိတ္တသေမှရုဟိရာဒီဟိ၊ သလိပ် သည်းခြေ သွေး အစရှိသည်တို့သည်။ အပလိဗုဒ္ဓံ၊ မနှိပ်စက်အပ်သော။ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တတ္တာ၊ ညစ်ညူးခြင်းမှ လွတ် (ပေ ၉၁) သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒူရေပိ၊ အဝေး၌လည်း။ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏသမတ္ထံ၊ အာရုံကို ယူခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော။ ဒိဗ္ဗံ၊ နတ်၌ဖြစ်သော။ ပသာဒစက္ခု၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝီရိယဘာဝနာဗလနိဗ္ဗတ္တံ၊ ဝီရိယဘာဝနာ၏ အစွမ်းကြောင့်ဖြစ်သော။ ဣဒံ ဝိညာဏစက္ခူပိ၊ ဤဉာဏ်တည်းဟူသော မျက်စိသည်လည်း။ တာဒိသမေဝ၊ ထိုနတ်မျက်စိနှင့် တူသော သဘောရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ၊ နတ်မျက်စိနှင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။
ကာရဏူပစာရတ္ထအားဖြင့် ပြုပြန်လိုရကား ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဝါ၊ ကား။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဟုဆိုအပ်သော လေးပါးသော ဈာန်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ၊ ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။
ဤသို့ လှမ်း၍ပေး။ ဒူရကာရဏအားဖြင့် ပြပြီး၍ အာသန္နကာရဏအားဖြင့် ပြခြင်းငှာ အတ္တနာ စ အစရှိသော ဝိကပ်ကို ဆိုသတည်း။
စ၊ တစ်နည်းကား။ အတ္တနာ၊ သည်။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာ၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရတည်းဟူသော ပါဒကဈာန်ကို မှီသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တစ်နည်း။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာ၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရ၌ အကျွမ်းဝင်သော ရူပါဝစရစတုတ္ထဈာန်ကို မှီသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။ အာလောကပရိဂ္ဂဟေန၊ ကသိုဏ်းအလင်းကို သိမ်းဆည်းသဖြင့်။ မဟာဇုတိကတ္တာပိ၊ များစွာ ထွန်းလင်းတောက်ပသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။ (ဒိဗ္ဗတိ ဇောတယတီတိ ဒိဗ္ဗံ၊ ဟုပြု)။ တိရောကုဋ္ဋာဒိဂတရူပဒဿနေန၊ နံရံတစ်ဖက် အစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်သော ရူပါရုံကို မြင်သဖြင့်။ မဟာဂတိကတ္တာပိ၊ များစွာ အံ့ဖွယ်သရဲဖြစ်ခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်း။ ဒိဗ္ဗံ၊ မည်၏။ (ဒိဗ္ဗတိ ဂစ္ဆတိ အသဇ္ဇမာနံ ပဝတ္တတီတိ ဒိဗ္ဗံဟုပြု)။ တံ သဗ္ဗံ၊ ကို။ သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရေန၊ သဒ္ဒါကျမ်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ဒိဝုဓာတ်သည် သဒ္ဒါနည်းအားဖြင့် ဝိဟာရဝိဇယစ္ဆာ ဝေါဟာရဂတိ ဤအနက်တို့၌ ဖြစ်၏ ဟူလိုသော်။ တစ်နည်းကား ဇုတိဂတိအနက်ကိုသာ ရည်၍ ထိုအနက်တို့၌ ဒိဝုဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်းကို သဒ္ဒါကျမ်းဖြင့် သိအပ်၏ ဟူလိုသော်။
ဒဿနဋ္ဌေန၊ ရူပါရုံကိုမြင်တတ်သော သဘောကြောင့်။ စက္ခု၊ မည်၏။
ဤပါဌ်ဖြင့် စက္ခတိ ရူပံ ဝိဘာဝေတီတိ စက္ခုဟူသော ဝစနတ္ထကို ပြသတည်း။ ဥပမာတဒ္ဓိတ်ကို ပြပြန်လို၍ စက္ခုကိစ္စကရဏေန စသည်ကို မိန့်သတည်း။
စက္ခုကိစ္စကရဏေန၊ မျက်စိ၏ ကိစ္စကိုပြသဖြင့်။ ဝါ၊ မြင်ခြင်းကိစ္စကို ပြုသဖြင့်။ စက္ခုမိဝ၊ မျက်စိ (ပေ ၉၂) ကဲ့သို့။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာပိ၊ ကြောင့်လည်း။ စက္ခု၊ မည်၏။ စုတူပပါတဒဿနေန၊ စုတိပဋိသန္ဓေကို မြင်သဖြင့်။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ၊ အယူစင်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိသုဒ္ဓံ၊ မည်၏။ ဟိ၊ စွ။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ စုတိမတ္တမေဝ၊ စုတိမျှကိုသာလျှင်။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ ဥပပါတံ၊ ပဋိသန္ဓေကို။ န ပဿတိ၊ မမြင်။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ (နောက်ဖြစ်သည်ကို မမြင်ရကား ဤဘဝ၌သာ သတ္တဝါပြတ်၏ဟု ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကို ယူသည်ဟူလိုသော်) ယော၊ သည်။ ဥပပါတမတ္တမေဝ၊ ပဋိသန္ဓေမျှကိုသာလျှင်။ ပဿတိ၊ ၏။ စုတိံ၊ ကို။ န ပဿတိ၊ မြင်။ သော၊ သည်။ နဝသတ္တပါတုဘာဝဒိဋ္ဌိံ၊ သတ္တဝါအသစ်ဖြစ်၏ ဟူသော အယူကို။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ (ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဉ်ဖြင့် ရှေးဘဝကို အောက်မေ့သည် ရှိသော် ဤဘုံ၌ ဖြစ်သည်ကိုသာ မြင်၍ အခြားမဲ့ဖြစ်သော အသညသတ်ဘုံ၌ ဖြစ်သည်ကို မမြင်ခြင်းကြောင့်။ ဝါ ကား အကြောင်းမရှိဘဲ ဤဘဝတွင်သာ ဖြစ်၏ဟု အဓိစ္စသမုပ္ပန္နအယူကို ယူသကဲ့သို့ စုတိကို မမြင်ရကား သတ္တဝါ အသစ်ဖြစ်၏ဟု ယူသည်ဟူလိုသော်) ယော ပန၊ ကား။ တဒုဘယံ၊ စုံကို။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ သော၊ သည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဝိဓမ္ပိ၊ သော။ တံ ဒိဋ္ဌိဂတံ၊ ထိုမိစ္ဆာအယူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ လွှမ်းမိုး၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဿ၊ ထိုစုတိ ပဋိသန္ဓေနှစ်ပါးကို မြင်သောသူ၏။ တံ ဒဿနံ၊ ထိုသို့မြင်ခြင်းသည်။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတု၊ အယူစင်ခြင်း၏အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဘုရားကားမြင်ပါသလော၊ စုဒ်ရှိရကား တဒုဘယဉ္စ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
တဒုဘယဉ္စ၊ ထိုနှစ်ပါးသော စုတိပဋိသန္ဓေကိုလည်း။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ပဿတိ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “စုတူပပါတဒဿနေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ ဝိသုဒ္ဓ”န္တိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၇၂]ယခုအခါတစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်လည်း ဝိသုဒ္ဓအကြောင်းကို ပြလိုရကား ဧကာဒသအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဝါ၊ ကား။ ဧကာဒသဥပက္ကိလေသဝိရဟတော၊ တစ်ဆယ့်တစ်ပါးသော ညစ်ညူးခြင်းမှ ကင်းသောကြောင့်။ ဝိသုဒ္ဓံ၊ မည်၏။ (ဥပက္ကိလေသေဟိ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဝိသုဒ္ဓံဟူသော ကတ္တုသတ်ကို ပြသည်)။ ယထာ ယေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဧကာဒသဥပက္ကိလေသဝိရဟတော၊ ကြောင့်။ ဝိသုဒ္ဓံ၊ မည်၏။ တထာ တေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ (ပေ ၉၃) ဘဂဝါ၊ သည်။ “သော ခေါ အဟံ၊ လ။ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိ”န္တိ ဧဝမာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ တထာ တေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ “သော ခေါ အဟံ၊ လ။ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိ”န္တိ ဧဝမာဒိ၊ အစရှိသည်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား အာဟပုဒ်နောင်။ အာကာရနှင့်။ အာဒိဆောင်မူ၊ ပဌမာ၊ ရှေးဆောင်ရာကား။ ဒုတိယာဟု နိယံဆရာတို့ မိန့်သည်နှင့် အညီတည်း။ ရှေးအနက်ကား ပဌမာ ဒုတိယာ နှစ်ပါးပင် သင့်၏ဟု ဆိုသော် မဏိဒီပအလိုတည်း။ ဥပက္ကိလေသသုတ်၌ အနုရုဒ္ဓဟု ဧကဝစနန္တအာလုပ် ရှိ၏။ မသင့်။ အနုရုဒ္ဓါဟု ဗဟုဝစနန္တသာ လိုသည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား ထိုသုတ်ကို အရှင်အနုရုဒ္ဓါအားသာ ဟောသည် မဟုတ်။ အနုရုဒ္ဓါ နန္ဒိယ ကိမိလ ဤသုံးယောက်သော မထေရ်တို့ကို အာလုပ်ပြု၍ ဟောရကား အနုရုဒ္ဓေါ စ နန္ဒိယော စ ကိမိလော စ အနုရုဒ္ဓါဟု ဝိရူပေကသေသ ပြုအပ်သောကြောင့်တည်း။
“အနုရုဒ္ဓါ၊ အနုရုဒ္ဓါတို့။ သော ခေါ အဟံ၊ သည် (ဝဒိတွာ ပဇဟိံတို့၌ စပ်)။ ‘ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသော၊ ညစ်ညူးကြောင်းတည်း’။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာမိ၊ ၏။ ဣတိ ဝိဒိတွာ၊ ဤသို့ သိ၍။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသံ၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော။ ဝိစိကိစ္ဆံ၊ ကို။ ပဇဟိံ၊ စွန့်ပြီ။ ‘အမနသိကာရော၊ အထူးထူးသော ရူပါရုံတို့ကို နှလုံးမပြုခြင်းသည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသော၊ တည်း’။ ‘ထိနမိဒ္ဓံ၊ သည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသော၊ တည်း’။ ‘ဆမ္ဘိတတ္တံ၊ နှလုံး၏ ထိတ်လန့်ခြင်းသည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသော၊ တည်း’။ ‘ဥပ္ပိလံ၊ နှစ်လိုခြင်းတည်းဟူသော ပေါ်လွန်းခြင်းသည်။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ ကိုယ်၏ ရုန့်ရင်းခြင်းသည်။ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ၊ အလွန်အားထုတ်အပ်သော ဝီရိယသည်။ အတိလီနဝီရိယံ၊ အလွန်တွန့်သော ဝီရိယသည်။ (အနောလီနဝီရိယံ ရှိသည်ကား မသင့်။ ပမာဒလေခသာတည်း)။ အဘိဇပ္ပါ၊ တဏှာသည်။ နာနတ္တသညာ၊ အထူးထူးသော သဘော၌ ဖြစ်သော သညာသည်။ ရူပါနံ၊ ရူပါရုံတို့ကို။ အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ၊ အလွန်ရှုသည်၏ အဖြစ်သည်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသော၊ တည်း’။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနာမိ၊ ၏။ ဣတိ ဝိဒိတွာ၊ ၍။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသံ၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော။ ရူပါနံ၊ ရူပါရုံတို့ကို။ အတိနိဇ္ဈာတိတတ္တံ၊ ကို။ (ပေ ၉၄) ပဇဟိံ၊ ပြီ”။ တံ ဉာဏစက္ခု၊ သည်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဧကာဒသဥပက္ကိလေသဝိရဟတော ဝါ၊ ကြောင့်လည်း။ ဝိသုဒ္ဓံ၊ မည်၏။ မနုဿူပစာရံ၊ လူတို့ မျက်စိမမြင်ရာ အရပ်ကို။ အတိက္ကမိတွာ၊ လွန်၍။ ရူပဒဿနေန၊ ရူပါရုံကို မြင်သဖြင့်။ ဝါ၊ မြင်ခြင်းကြောင့်။ အတိက္ကန္တမာနုသကံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ မံသစက္ခုံ၊ မံသစက္ခုကို။ အတိက္ကန္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ အတိက္ကန္တမာနုသကံ၊ မည်၏။ ဝိသုဒ္ဓေန၊ အယူစင်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ တစ်နည်းကား။ ဝိသုဒ္ဓေန၊ တစ်ဆယ့်တစ်ပါးသော ညစ်ညူးခြင်းမှ စင်ကြယ်သော။ အတိက္ကန္တမာနုသကေန၊ လူတို့၏ မျက်စိမြင်ကောင်းရာ အရပ်ကို လွန်သော။ တစ်နည်းကား။ အတိက္ကန္တမာနုသကေန၊ လူတို့၏မျက်စိမြင်ကောင်းသော အရပ်ကို လွန်သော။ တစ်နည်းကား။ အတိက္ကန္တမာနုသကေန၊ လူတို့၏ မျက်စိကို လွန်သော။ တေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ၊ ဖြင့်။
သတ္တေ ပဿတီတိ၊ ကား။ မနုဿော၊ သည်။ မနုဿံ၊ ကို။ မံသစက္ခုနာ၊ ဖြင့်။ ပဿတိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ ပဿတိ၊ ၏။ ဩလောကေတိ၊ ကြည့်၏။ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ စုတိက္ခဏေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဝါ၊ ပဋိသန္ဓေခဏ၌လည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာပိ၊ ဖြင့်လည်း။ ဒဋ္ဌုံ၊ မြင်ခြင်းငှာ။ န သက္ကာ၊ ကောင်း။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ အာသန္နစုတိကာ၊ နီးသောစုတေခြင်း ရှိကုန်၏။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ စဝိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။ ယေ စ သတ္တာ၊ တို့သည်လည်း။ ဂဟိတပဋိသန္ဓိကာ၊ ယူအပ်ပြီးသော ပဋိသန္ဓေရှိကုန်၏။ သမ္ပတိ၊ ယခု။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ န်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့ကို။ “စဝမာနာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “ဥပပဇ္ဇမာနာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အဓိပ္ပေတာ၊ န်၏။ (ဣတိ စ ကို ရှေးမှာလည်းရှိသည်။ အချို့ပါဌ်ကား စသဒ္ဒါ မရှိ။ တချက်တည်း ငုံ၍ ပေး၏။)
ဧဝရူပေ၊ ဤသို့သဘောရှိကုန်သော။ စဝမာနေ၊ စုတိအနီးဖြစ်ကုန်သော။ ဥပပဇ္ဇမာနေ၊ ယူအပ်ပြီးသော ပဋိသန္ဓေရှိကုန်သော။ တေ သတ္တေ၊ တို့ကို။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား ပစ္စုပ္ပန်၏ အနီးဖြစ်သောကြောင့် အနာဂတ်ဖြစ်သော စုတိ, အတိတ်ဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေကို စဝမာနေ, ဥပဇ္ဇမာနေဟု ဝတ္တမာန်ဖြစ်သော မာနပစ္စည်းဖြင့် ဆိုလေသည်။ စင်စစ် ပစ္စုပ္ပန် ဖြစ်သောကြောင့် ဆိုသည်မဟုတ် ဟူလိုသော်။ ပစ္စုပ္ပန်၏ အနီးဖြစ်သော အတိတ်အနာဂတ်ကိုလည်း ပစ္စုပ္ပန်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆိုအပ်၏။ ထို့ကြောင့် တံသမီပေါပိ တာဒိသောဟု သဒ္ဒဝိဒူဆရာတို့ မိန့်ကုန်သတည်း။
ဟီနေတိ၊ ကား။ မောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ မောဟ၏ အကျိုးဆက်နှင့် ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဟီနဇာတိကုလဘောဂါဒိဝသေန၊ ယုတ်သော ဇာတ်,ယုတ်သော အမျိုး,ယုတ်သော စည်းစိမ်အစရှိ (ပေ ၉၅) သည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ (ဟီနသဒ္ဒါကို ဒွန္ဒတောပုဗ္ဗ ဖြစ်ရကား ပုဒ်တိုင်းနှင့် ယှဉ်ပါသည်)။ ဟီဠိတေ၊ ကဲ့ရဲ့အပ်ကုန်သော။ ပရိဘူတေ၊ နှိပ်စက်အပ်ကုန်သော။ ပဏီတေတိ၊ ကား။ အမောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ အမောဟ၏အကျိုးဆက်နှင့် ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဗ္ဗိပရီတေ၊ ထိုမှအပြန်ဖြစ်ကုန်သော။ (အဟီဠိတေ၊ အပရိဘူတေ ဟူလိုသော်)။ သုဝဏ္ဏေတိ၊ ကား။ အဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ အဒေါသ၏အကျိုးဆက်နှင့် ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣဋ္ဌကန္တမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ၊ အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် နှလုံးကိုပွားစေတတ်သော အဆင်းနှင့် ယှဉ်ကုန်သော။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေတိ၊ ကား။ ဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ အနိဋ္ဌာကန္တာမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ၊ အလိုမရှိအပ် မနှစ်သက်အပ် နှလုံးကိုမပွားစေတတ်သော အဆင်းနှင့် ယှဉ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ကား။ အဘိရူပေ၊ အလွန်အဆင်းလှကုန်သော။ ဝိရူပေ၊ အဆင်းမလှကုန်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အဘိရူပေ ဝိရူပေကို သဏ္ဌာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣဋ္ဌ။ လ။ ယုတ္တေကို အဆင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုပါသည်။
သုန္ဒရံ ဂတိံ ဂတာ သုဂတာဟူသော အနက်ကို ပြအံ့သောငှာ သုဂတေတိ သုဂတိဂတေဟု ဖွင့်သော်။
သုဂတေတိ၊ ကား။ သုဂတိဂတေ၊ ကောင်းသော အလားသို့ လားကုန်သော။ ဝါ၊ ကား။ အလောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ အဒ္ဓေ၊ ကြွယ်ဝကုန်သော။ မဟဒ္ဓနေ၊ များသောဥစ္စာရှိကုန်သော။ ဒုဂ္ဂတေတိ၊ ကား။ ဒုဂ္ဂတိဂတေ၊ မကောင်းသော အလားသို့ လားကုန်သော။ ဝါ၊ ကား။ လောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဒလိဒ္ဒေ၊ ဆင်းရဲကုန်သော။ အပ္ပန္နပါနဘောဇနေ၊ နည်းသော ထမင်း, အဖျော်, ဘောဇဉ်ရှိကုန်သော။ ယထာကမ္မူပဂေတိ၊ ကား။ ယံ ယံ ကမ္မံ၊ အကြင် အကြင်သို့သော ကံကို။ ဥပစိတံ၊ ဆည်းပူးအပ်၏။ တေန တေန ကမ္မေန၊ ဖြင့်။ ဥပဂတေ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ တတ္ထ၊ ထိုစဝမာနေအစရှိသော ပုဒ်တို့တွင်။ ပုရိမေဟိ၊ ကုန်သော။ “စဝမာနေ”တိ အာဒီဟိ၊ စဝမာနေအစရှိသောပုဒ်တို့ဖြင့်။ ဒိဗ္ဗစက္ခုကိစ္စံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣမိနာ ပန ပဒေန၊ ဤယထာကမ္မူပဂေဟူသော ပုဒ်ဖြင့်ကား။ ယထာကမ္မူပဂဉာဏကိစ္စံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ်၏ ပရိကံအသီးအခြား ရှိသကဲ့သို့ ယထာကမ္မူပဂဉာဏ် အနာဂတံသဉာဏ်တို့၏ ပရိကံအသီးအခြား မရှိဟု ပြအံ့သောငှာ ယထာကမ္မူပဂ။ လ။ ဣဇ္ဈန္တိဟု မိန့်သတည်း။
ယထာကမ္မူပဂအနာဂတံသဉာဏာနိ စ၊ တို့ (ပေ ၉၆) သည်လည်း။ ဒိဗ္ဗစက္ခုပါဒကာနေဝ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုလျှင် အခြေရှိကုန်သည်ဖြစ်၍သာလျှင်။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ၊ နှင့်။ သဟေဝ၊ ကွသာလျှင်။ ဣဇ္ဈန္တိ၊ ပြည့်စုံကုန်၏။
ကာယဒုစ္စရိတေနာတိ အာဒီသု၊ ပါဌ်တို့၌။ ကိလေသပူတိကတ္တာ၊ ကိလေသာဖြင့် ပုပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုဋ္ဌု၊ မကောင်းသော။ စရိတံ၊ အကျင့်တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဒုဋ္ဌံ၊ မကောင်းသော။ စရိတံ၊ အကျင့်တည်း။ ဒုစ္စရိတံ၊ မကောင်းသော အကျင့်။ ကာယေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဒုစ္စရိတံ၊ တည်း။ ကာယဒုစ္စရိတံ၊ ကိုယ်ဖြင့်ဖြစ်သော မကောင်းသောအကျင့်။ (ဤသို့ပေး)။ ဝါ၊ ကား။ ကာယတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဒုစ္စရိတံ၊ တည်း။ ကာယဒုစ္စရိတံ၊ ကိုယ်မှ ဖြစ်သော မကောင်းသောအကျင့်။ ဧဝံ၊ တူ။ ဝစီမနောဒုစ္စရိတာနိပိ၊ ဝစီဒုစ္စရိုက် မနောဒုစ္စရိုက်တို့ကိုလည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ သမန္နာဂတာတိ၊ ကား။ သမင်္ဂီဘူတာ၊ တကွဖြစ်ကုန်၏။ [ကျမ်း ၁၇၃] အရိယာနံ ဥပဝါဒကာတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါဒီနံ၊ ကုန်သော။ အရိယာနံ၊ တို့ကို။ (ဥပဝါဒကာသို့ သွား)။ အန္တမသော၊ ဖြင့်။ ဂိဟိသောတာပန္နာနမ္ပိ၊ လူဖြစ်သော သောတာပန်တို့ကိုလည်း။ အန္တိမဝတ္ထုနာ ဝါ၊ ပါရာဇိကဝတ္ထုဖြင့် လည်းကောင်း။ ဂုဏပရိဓံသနေန ဝါ၊ ဂုဏ်ကို ဖျက်ဆီးသဖြင့်လည်းကောင်း။ ဥပဝါဒကာ၊ စွပ်စွဲတတ်ကုန်၏။ အက္ကောသကာ၊ ဆဲရေးတတ်ကုန်၏။ ဂရဟကာ၊ ကဲ့ရဲ့တတ်ကုန်၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာတိ၊ ကား။ ဝိပရီတဒဿနာ၊ ဖောက်ပြန်သော အယူရှိကုန်၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာတိ၊ ကား။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟေတုဘူတသမာဒိန္နနာနာဝိဓကမ္မာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိလျှင် အကြောင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော ဆောက်တည်အပ်သော အထူးထူးသော ကံရှိကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤဝိကပ်ဖြင့် သမာဒိယန္တီတိ သမာဒါနာနိ (ကံရစေ)။ ကမ္မာနိ သမာဒါနာနိ ဧတေသန္တိ ကမ္မသမာဒါနာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန ကမ္မသမာဒါနာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာဟူသော ဝိဂ္ဂဟကိုပြသတည်း။
ယေ စ၊ အကြင် သူတို့သည်လည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမူလကေသု၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိလျှင် အရင်းရှိကုန်သော။ ကာယကမ္မာဒီသု၊ တို့၌။ အညေပိ၊ တစ်ပါးသော သူတို့ကိုလည်း။ သမာဒပေန္တိ၊ ဆောက်တည်စေကုန်၏။ တေ စ၊ ထိုသူတို့သည်လည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ မည်ကုန်၏။
ဤဝိကပ်ဖြင့် ကမ္မာနိ သမာဒပေန္တီတိ ကမ္မသမာဒါနာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ကမ္မသမာဒါနာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာနာ’ဟူသော ဝိဂ္ဂဟကို ပြသတည်း။ ဝစီဒုစ (ပေ ၉၇) ရိုက်ဖြင့် အရိယူပဝါဒကို။ မနောဒုစရိုက်ဖြင့် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကို ယူရပြီးလျက် အသီးဆိုခြင်းသည် ပုနရုတ္တိသာဟု အောက်မေ့ရာသောကြောင့် တတ္ထ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးသော ဒုစရိုက်တို့တွင်။ ဝစီမနောဒုစ္စရိတဂ္ဂဟဏေန၊ ဝစီဒုစရိုက်ကို ယူသဖြင့်။ အရိယူပဝါဒမိစ္ဆာဒိဋ္ဌီသု၊ တို့ကို။ ဂဟိတာသုပိ၊ ကုန်လျက်လည်း။ တေသံ၊ ထိုအရိယူပဝါဒမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့ကို။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ဝစနံ၊ ဆိုခြင်းသည်။ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ ကြီးသော အပြစ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ပြခြင်းအကျိုးရှိ၏။
ထိုစကားကို ဒဠှီဘာဝဖြစ်စေခြင်းငှာ မဟာသာဝဇ္ဇော စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိသစ္စံ၊ ၏။ အရိယူပဝါဒေါ၊ သည်။ မဟာသာဝဇ္ဇော၊ ကြီးသော အပြစ်ရှိ၏။ အာနန္တရိယသဒိသော၊ အာနန္တရိယကံနှင့် တူ၏။ ယထာ ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ အရိယူပဝါဒေါ၊ သည်။ မဟာသာဝဇ္ဇော၊ ၏။ တထာ တေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “သေယျထာပိ၊ လ။ ဧဝံ နိရယေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ သာရိပုတ္တ၊ တ္တရာ။ သီလသမ္ပန္နော၊ သော။ သမာဓိသမ္ပန္နော၊ သော။ ပညာသမ္ပန္နော၊ သော။ ဘိက္ခု၊ သည်။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌သာလျှင်။ အညံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို။ အာရာဓေယျ သေယျထာပိ၊ ပြီးစေရာသကဲ့သို့။ သာရိပုတ္တ၊ တ္တရာ။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဒံ သမ္ပဒံ၊ ဤမချွတ်မလွဲ ငရဲ၌ ဖြစ်ခြင်းကို။ ဝဒါမိ၊ ငါဘုရားဟောတော်မူ၏။ တံ ဝါစံ၊ ထိုအရိယာကို စွပ်စွဲသော စကားကို။ အပ္ပဟာယ၊ မစွန့်မူ၍။ တံ စိတ္တံ၊ ထိုအရိယူပဝါဒကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ်ကို။ အပ္ပဟာယ၊ ၍။ တံ ဒိဋ္ဌိံ၊ ထိုအရိယာတို့ကို စွပ်စွဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အယူကို။ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ၊ မစွန့်မူ၍။ နိရယပါလေဟိ၊ ငရဲထိန်းတို့သည်။ အာဘတံ အာဟရိတွာ၊ ဆောင်၍။ နိရယေ၊ ၌။ နိက္ခိတ္တော ယထာ၊ ထားဘိသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ နိရယေ၊ ၌။ နိက္ခိတ္တော၊ ထားအပ်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်၌ကား အရဟတ္တမဂ်နောင် အရဟတ္တဖိုလ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည် မချွတ်မလွဲသကဲ့သို့ ထို့အတူ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲကဲ့ရဲ့သောသူသည် အရိယာတို့ကို မတာနန္တရဘဝ၌ ငရဲ၌ ဖြစ်အံ့သည် မချွတ်ဟူလိုသော်။
မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတော စ၊ ထက်လည်း။ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ၊ အလွန်အပြစ်ကြီးသော။ အညံ နာမ၊ တစ်ပါးသော ကံမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ယထာ ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတော၊ ထက်။ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ၊ သော။ အညံ နာမ၊ (ပေ ၉၈) မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တထာ တေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “နာဟံ၊ လ။ ဝဇ္ဇာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဣဒံ အယံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ မဟာသာဝဇ္ဇတရာ ယထာ၊ အလွန်ကြီးသော အပြစ်ရှိသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ၊ သော။ အညံ၊ သော။ ဧကဓမ္မမ္ပိ၊ တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း။ အဟံ၊ သည်။ န သမနုပဿာမိ၊ မြင်တော်မမူ။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဝဇ္ဇာနိ၊ အပြစ်တို့သည်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပရမာနိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိလျှင် လွန်ကဲသော အတိုင်းအရှည် ရှိကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် အလုံးစုံသော မကောင်းမှု၏ မူလဖြစ်ရကား ခပ်သိမ်းသော အပြစ်တို့ထက် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသာ လွန်သော အပြစ်ရှိ၏ ဟူလိုသော်။
ကာယဿ ဘေဒါတိ၊ ကား။ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓပရိစ္စာဂါ၊ ဥပါဒိန္နကဖြစ်သော ခန္ဓာကို စွန့်ခြင်းကြောင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ကာယသဒ္ဒါကား ဥစ္ဆိန္နဘဝနေတ္တိကော ဘိက္ခဝေ တထာဂတဿ ကာယော စသည်၌ ကဲ့သို့ ခန္ဓာပဉ္စက ဆိုပါသတည်း။
ပရံ မရဏာတိ၊ ကား။ တဒနန္တရံ၊ ထိုခန္ဓာကို စွန့်သည်၏ အခြားမဲ့၌။ အဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏေ၊ အသစ်ဖြစ်သော ခန္ဓာကို ယူသောအခါ၌။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား အဝီတရာဂပုဂ္ဂိုလ်၏ ပရံ မရဏဟူသည် ဘဝအထူးကို စွဲလမ်းခြင်းသာ ဖြစ်သောကြောင့် ဆိုပါသတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ ကာယဿ ဘေဒါတိ၊ ကား။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ၊ ၏။ ဥပစ္ဆေဒါ၊ ပြတ်ခြင်းကြောင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား အကြင်ဇီဝိတိန္ဒြေဖြင့် တည်၏။ ထိုဇီဝိတိန္ဒြေပြတ်သဖြင့်သာလျှင် ဥပါဒိန္နကခန္ဓာ ပြတ်သောကြောင့် ဆိုပါသတည်း။
ပရံ မရဏာတိ၊ ကား။ စုတိတော၊ စုတိစိတ်မှ။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်၌။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ပရသဒ္ဒါ၏ အဝဓိဝိသေသနမျှကို ရည်၍ ဆိုပါသတည်း။
အပါယန္တိ အာဒိ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော ပုဒ်သည်။ နိရယဝေဝစနံ၊ နိရယသဒ္ဒါ၏ ဝေဝုစ်တည်း။
သဒ္ဒါထူးသောကြောင့် အနက်မထူးကောင်းပါသလော စုဒ်ရှိရာသောကြောင့် ထိုစကားကို မြဲစေ၊ ခိုင်စေလိုရကား ‘နိရယော ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ နိရယော၊ သည်။ သဂ္ဂမောက္ခဟေတုဘူတာ၊ နတ်ရွာနိဗ္ဗာန်၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ပုညသမ္မတာ၊ ကောင်းမှုဟု သမုတ်အပ်သော။ အယာ၊ ကုသိုလ်မှ။ အပေတတ္တာ၊ ကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ သုခါနံ၊ တို့၏။ အာယဿ၊ ကောင်းသော သာယာခြင်း၏။ အဘာဝါ၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယော၊ မည်၏။ (ရှေးဝိကပ်အလိုကား ‘ဧတိ ဧတသ္မာ (ပေ ၉၉) သုခန္တိ အယော’၊ ပုညရစေ။ ‘အယတော အပေတော အပါယော’ဟု ပြု။ နောက်ဝိကပ်အလိုကား ‘အယန္တိ ဧတသ္မာ သုခါနီတိ အယော’။ အဿာဒ’ရစေ။ ‘အယတော အပေတော အပါယော’ဟု ပြု)။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ ဂတိ၊ ဖြစ်ရာတည်း။ ပဋိသရဏံ၊ လဲလျောင်းရာတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဂ္ဂတိ၊ မည်၏။ (ပဋိသရဏံပါဌ်ဖြင့် ဂတိသဒ္ဒါ၏ အဓိကရဏသာဓ်ကို ပြသည်။ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတိ ဧတ္ထာတိ ဂတိ၊ ဒုက္ခဿ ဂတိ ဒုဂ္ဂတိ’ဟု ပြုလေ ဟူလိုသော်)။ ဝါ၊ ကား။ ဒေါသဗဟုလတာယ၊ ဒေါသများသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုဋ္ဌေန၊ မကောင်းသော။ ကမ္မုနာ၊ ကံကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်သော။ ဂတိ၊ လားရာတည်း။ ဒုဂ္ဂတိ၊ မကောင်းသော ကံကြောင့် ဖြစ်သောလားရာ။ တတ္ထ နိရယေ၊ ၌။ ဒုက္ကဋကာရိနော၊ မကောင်းမှုကို ပြုကုန်သော သူတို့သည်။ ဝိဝသာ၊ အလိုကင်းကုန်သည်ဖြစ်၍ (အလိုမရှိကုန်ဘဲလျက် လည်းဟူ)။ နိပတန္တိ၊ ကျကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိနိပါတော၊ မည်၏။ ဧတ္ထ နိရယေ၊ ၌။ အဿာဒသညိတော၊ အဿာဒဟု မှတ်အပ်သော။ အယော၊ သာယာခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိရယော၊ မည်၏။
နတ္ထိ အယော အဿာဒေါ ဧတ္ထာတိ နိရယော’ဟုပြုလေ ဟူလိုသော်။ ရကား အာဂုံ၊ ဝေဝုစ်မှတစ်ပါး အနက် အထူးအားဖြင့် ပြလိုရကား ‘အထ ဝါ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အထ ဝါ၊ ကား။ အပါယဂ္ဂဟဏေန၊ အပါယသဒ္ဒါဖြင့်။ တိရစ္ဆာနယောနိံ၊ တိရစ္ဆာန်အမျိုးကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ တိရစ္ဆာနယောနိ၊ သည်။ သုဂတိတော၊ မှ။ အပေတတ္တာ၊ ကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယော၊ မည်၏။ မဟေသက္ခာနံ၊ ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်သော။ နာဂရာဇာဒီနံ၊ နဂါးမင်းအစရှိသည်တို့၏။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြစ်ရာ ဖြစ်သောကြောင့်။ န ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတိမမည်။ ဒုဂ္ဂတိဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ ပေတ္တိဝိသယံ၊ ပြိတ္တာဘုံကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ သော ပေတ္တိဝိသယော၊ သည်။ သုဂတိတော၊ မှ။ အပေတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ခဿ စ၊ ၏လည်း။ ဂတိဘူတတ္တာ၊ ဖြစ်ရာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယော စေဝ၊ အပါယ်လည်း မည်၏။ ဒုဂ္ဂတိ စ၊ လည်း မည်၏။ အသုရသဒိသံ၊ ပြိတ္တာအသူရာနှင့်တူစွာ။ အဝိနိပတိတတ္တာ၊ မချို့တဲ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ န တု ဝိနိပါတော၊ ဝိနိပါတကား မမည်။ [ကျမ်း ၁၇၄] ဟိ၊ သင့်စွ။ ပေတမဟိဒ္ဓိကာနံ၊ (ပေ ၁၀၀) တန်ခိုးကြီးသော ပြိတ္တာတို့၏။ ဝိမာနာနိပိ၊ ဗိမာန်တို့သည်လည်း။ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဝိနိပါတဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ အသုရကာယံ၊ အသူရကာယ်ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ သော အသုရကာယော၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ယထာဝုတ္တေန၊ သော။ အတ္ထေန၊ ဖြင့်။ အပါယော စေဝ၊ မည်၏။ ဒုဂ္ဂတိ စ၊ လည်းမည်၏။ သုခသမုဿယေဟိ၊ ချမ်းသာအပေါင်းတို့မှ။ ဝိနိပါတတ္တာ၊ ချို့တဲ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝိနိပါတော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ နိရယဂ္ဂဟဏေန စ၊ ဖြင့်လည်း။ အဝီစိအာဒိအနေကပ္ပကာရံ၊ အဝီစိအစရှိသော များသော အပြားရှိသော။ နိရယမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဒီပေတိ၊ ၏။ ဥပပန္နာတိ၊ ကား။ ဥပဂတာ၊ ရောက်ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုငရဲ၌။ အဘိနိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ပြန်သောအားဖြင့်။ သုက္ကပက္ခော၊ သုဂတိပက္ခကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သုဋ္ဌု စရိတံ၊ သောဘဏံ ဝါ စရိတံ စသည်ဖြင့် ပြန်၍သိလိုလတ်သော် တစ်စုံတစ်ခု ဝိသေသ မရှိပြီလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘အယံ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အယံ ပန၊ သည်ကား။ ဝိသေသော၊ တည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤပုဒ်တို့တွင်။ ဝါ၊ သုဂတိပက္ခ၌။ သုဂတိဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ မနုဿဂတိမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ သင်္ဂဏှာတိ၊ ၏။ သဂ္ဂဂ္ဂဟဏေန၊ ဖြင့်။ ဒေဝဂတိံ ဧဝ၊ ကိုသာလျှင်။ သင်္ဂဏှာတိ၊ ၏။ တတ္ထ တေသု ပဒေသု၊ တို့၌။ သုန္ဒရာ၊ သော။ ဂတိ၊ လားရာတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုဂတိ၊ ကောင်းသောလားရာ။ ရူပါဒီဟိ၊ ရူပါရုံ အစရှိကုန်သော။ ဝိသယေဟိ၊ အာရုံတို့ဖြင့်။ သုဋ္ဌု၊ စွာ။ အဂ္ဂေါ၊ မြတ်သည်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ သော သဗ္ဗောပိ၊ သည်လည်း။ လုဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ပျက်တတ်သော သဘောကြောင့်။ (လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လည်းရှိ၏။ ပျက်တတ် ဖြစ်တတ်သောလည်းပေး)။ လောကော၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝစနတ္ထော၊ တည်း။ အမုကာယ၊ ဤအမည်ရှိသော။ ကပ္ပကောဋိယံ၊ ကမ္ဘာကုဋေ ၌။ ဥပစိတံ ဥပစိတန္တော၊ ဆည်းပူးသော။ အယံ၊ ဤသူသည်။ တေန၊ ထိုကံဖြင့်။
ဤကား ပါဌ်ရှိအတိုင်း ပေးသည်။ အမုကာယံ ကပ္ပကောဋိယံ၊ ဥပစိတန္တိ ဥပစိတေနာယံ ရှိလိုမည် ထင်၏။ အမုကာယ ကပ္ပကောဋိယံ ဥပစိတန္တိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ အယံ၊ သည်။ ဥပစိတေန၊ ဆည်းပူးအပ်သော ကံဖြင့်၊ ဟုပေး။
ဧတရဟိ ဝါ၊ ယခုအခါ၌လည်းကောင်း။ အနာဂတေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ သဂ္ဂူပဂေါ စ၊ နတ်ပြည်သို့ လားသည်လည်းကောင်း။ အပါယူပဂေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌမနဝမဗလဉာဏကိစ္စံ၊ အဋ္ဌမဗလဉာဏ် (ပေ ၁၀၁) နဝမဗလဉာဏ်တို့၏ ကိစ္စကို။ ဧကဇ္ဈံ၊ တပေါင်းတည်း။ ကတွာ၊ ၍။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ကပ္ပသတသဟေဿ ဝါတိ အာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ တထာ၊ ထိုအတူတည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ဣမာနိ ဘဂဝတော ဒွေ ဉာဏာနီတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
နိဟတော မာရော ဗောဓိမူလေတိ၊ ကား။ ဗောဓိရုက္ခမူလေ၊ ၌။ ကိလေသမာရော၊ ကို။ နိဟတော သမုစ္ဆိန္နော၊ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ပြီ။ ဣဒံ ဘဂဝတော ဒသမံ ဗလန္တိ၊ ကား။ ကိလေသမာရဿ၊ ကို။ ဟနနံ သမုစ္ဆိန္ဒနံ၊ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်တတ်သော။ ဝါ၊ ဖြတ်ကြောင်းဖြစ်သော။ ဣဒံ ဉာဏံ၊ သည်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဒသမံ၊ ဆယ်ခုမြောက်သော။ ဗလံ၊ အားတော်မည်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သဗ္ဗာသဝပရိက္ခယံ ဉာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ယဒါ၊ ၌။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ သဝါသနာ၊ ဝါသနာနှင့် တကွ ဖြစ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ န်သော။ အာသဝါ၊ တို့ကို။ ခေပိတာ၊ ကုန်စေအပ်ကုန်၏။ တဒါ၊ ၌။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ ကို။ အဓိဂတံ နာမ၊ ရအပ်သည် မည်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ယံ သဗ္ဗညုတာ ပတ္တာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဆရာအလို လောစုဒ်ရှိရကား အယံ၊ လ။ ကထာပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အယံ၊ ဤစကားသည်။ ဧတ္ထ၊ ဤဒသဗလအရာ၌။ အာစရိယာနံ၊ တို့၏။ သမာနတ္ထကထာ၊ အညီအညွတ်ဆိုသော စကားတည်း။ ဝါ၊ တူသော အလိုရှိသော စကားတည်း။ ပရဝါဒီ ပန၊ ဒီပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။ အာဟ၊ ၏။ ကိံ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “ဒသဗလဉာဏံ နာမ၊ မည်သည်။ ပါဋိဧက္ကံ၊ အသီး။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
မှတ်ချက်။ ။ အသီးမရှိသော် အဘယ်သည် ဗလဉာဏ် ဖြစ်သနည်း။ သရုပ်ဝိသေသအားဖြင့် ဒသဗလဉာဏ်ကို မရကောင်းပြီလော စောဒနာကြောင့် ယသ္မာ စသည်ကို ဆိုသတည်း။ ထို ပရဝါဒီစကားကို သာရအားဖြင့် မှတ်ရမည်လော၊ စောဒနာကြာင့် ‘တံ န’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ ‘သဗ္ဗညုတာ ပတ္တာ ဝိဒိတာ သဗ္ဗဓမ္မာ’ဟု ပါဠိ၌ ဆိုအပ်သည် မဟုတ်လော၊ ပုစ္ဆာရှိရကား အညမေဝ စသည်ကို မိန့်သတည်း။ တစ်ပါးမကဖြစ်သည်ကို ထင်ရှားစွာ ချဲ့လိုရကား ဒသဗလဉာဏံ ဟိ စသည်ကို မိန့်သော်။ ဒသဗလဉာဏ်သည် အဘယ်သို့ မိမိ မိမိတို့၏ ကိစ္စကို သိသနည်း အမေးရှိရကား ဒသဗလညာဏေသု ဟိ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ‘သဗ္ဗညုတာ ပတ္တာ ဝိဒိတာ သဗ္ဗဓမ္မာ’တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗညုတညာဏေဿဝ၊ ၏သာလျှင်။ အယံ ပဘေဒေါ၊ ဤဒသဗလဉာဏ် အပြားသည်။ “ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ထိုပရဝါဒီ ဆိုသော စကားကို။ တထာ၊ ထို ပရဝါဒီ ဆိုတိုင်း။ န ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ မမှတ်အပ်။ (ပေ ၁၀၂) ဟိ၊ စွ။ ဒသဗလဉာဏံ၊ သည်။ အညမေဝ၊ တစ်ပါးသာတည်း။ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ သည်။ အညမေဝ၊ သာတည်း။ (ဧဝကို လိုက်စေ)။
ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဒသဗလဉာဏံ၊ သည်။ သကသကကိစ္စမေဝ၊ မိမိတို့၏ ကိစ္စကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ သည်။ တမ္ပိ၊ ထိုဒသဗလဉာဏ်၏ ကိစ္စကိုလည်းကောင်း။ တတော၊ ထိုဒသဗလဉာဏ်၏ ကိစ္စမှ။ အဝသေသမ္ပိ၊ ကြွင်းသော ကိစ္စကိုလည်းကောင်း။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဟိ ကထံ ဇာနာတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ဒသဗလဉာဏေသု၊ တို့တွင်။ ပဌမံ၊ ရှေးဦးစွာသော ဉာဏ်သည်။ ကာရဏာကာရဏမေဝ၊ အကြောင်းဟုတ်သည် အကြောင်းမဟုတ်သည်ကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဒုတိယံ၊ သည်။ ကမ္မပရိစ္ဆေဒမေဝ၊ ကံ၏ အပိုင်းအခြားကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ တတိယံ၊ သည်။ ဓာတုနာနတ္တကာရဏမေဝ၊ ဓာတ်အထူးကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ စတုတ္ထံ၊ သည်။ အဇ္ဈာသယာဓိမုတ္တိမေဝ၊ အဇ္ဈာသယကို နှလုံးသွင်းခြင်းကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ပဉ္စမံ၊ သည်။ ကမ္မဝိပါကန္တရမေဝ၊ ကံ၏ အကျိုးအထူးကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဆဋ္ဌံ၊ သည်။ ဈာနာဒီဟိ၊ တို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ တေသံ၊ ထိုဈာန် အစရှိသည်တို့၏။ သကိလေသာဒိမေဝ၊ ညစ်ညူးခြင်း အစရှိသည်ကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ သတ္တမံ၊ သည်။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ တို့၏။ တိက္ခမုဒုဘာဝမေဝ၊ ထက်သည်၏အဖြစ် နူးညံ့သည်၏အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ အဋ္ဌမံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓသန္တတိမေဝ၊ ရှေး၌ နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ နဝမံ၊ သည်။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ စုတူပပါတမေဝ၊ စုတိပဋိသန္ဓေကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဒသမံ၊ သည်။ သစ္စပရိစ္ဆေဒမေဝ၊ သစ္စာအပိုင်းအခြားကိုသာလျှင်။ ဇာနာတိ၊ ၏။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပန၊ သည်ကား။ ဧတေဟိ၊ ထိုဒသဗလဉာဏ်တို့သည်။ ဇာနိတဗ္ဗဉ္စ၊ သိအပ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ တတော၊ ထို သိအပ်သော တရားမှ။ ဥတ္တရိဉ္စ၊ အလွန်ဖြစ်သော တရားကိုလည်းကောင်း။ ပဇာနာတိ၊ ၏။ ဧတေသံ ပန၊ ထိုဒသဗလဉာဏ်တို့၏ကား။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ကိစ္စံ၊ ကို။ န [ကျမ်း ၁၇၅] ကရောတိ၊ မပြု။
သိပါသော် ပြုကောင်းပါ၏တကားဟု စောဒနာရှိ၍ ‘တံ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်။ (ပေ ၁၀၃) သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုသဗ္ဗညုတဉာဏ်သည်။ ဈာနံ၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ အပ္ပေတုံ၊ ဝင်စားခြင်းငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ ဣဒ္ဓိ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝိကုဗ္ဗိတုံ၊ တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ခေပေတုံ၊ ကုန်စေခြင်းငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။
အပိ စ၊ တစ်နည်းလည်း။ ပရဝါဒီ၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ဧတံ ဒသဗလဉာဏံ နာမ၊ မည်သည်။ သဝိတက္ကသဝိစာရံ၊ လော။ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ၊ မျှလော။ အဝိတက္ကအဝိစာရံ၊ လော။ ကာမာဝစရံ၊ လော။ ရူပါဝစရံ၊ လော။ အရူပါဝစရံ၊ လော။ လောကိယံ၊ လော။ လောကုတ္တရံ၊ လော”။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဇာနန္တော၊ သိသည်ရှိသော်။ ဝါ၊ သိသော ပရဝါဒီသည်။ “ပဋိပါဋိယာ၊ တိုင်း။ သတ္တ၊ ခုနစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့သည်။ သဝိတက္ကသဝိစာရာနိ၊ တို့တည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ တတော၊ ထို ခုနစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့မှ။ ပရာနိ၊ တစ်ပါးကုန်သော။ ဝါ၊ နောက်ဖြစ်ကုန်သော။ ဒွေ၊ နှစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့သည်။ အဝိတက္ကအဝိစာရာနိ၊ တို့တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ အာသဝက္ခယဉာဏံ၊ သည်။ သိယာ၊ ရံခါ။ သဝိတက္ကသဝိစာရံ၊ တည်း။ သိယာ၊ ရံခါကား။ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ၊ တည်း။ သိယာ၊ ကား။ အဝိတက္ကအဝိစာရံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ တထာ၊ ထိုမြို့။ ပဋိပါဋိယာ၊ တိုင်း။ သတ္တ၊ ခုနစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့သည်။ ကာမာဝစရာနိ၊ တို့တည်း။ တတော၊ ထို ခုနစ်ပါးသောဉာဏ်တို့မှ။ ဒွေ၊ တို့သည်။ ရူပါဝစရာနိ၊ တို့တည်း။ အဝသာနေ၊ အဆုံး၌။ ဧကံ၊ တစ်ခုသော ဉာဏ်သည်။ လောကုတ္တရံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပန၊ သည်ကား။ သဝိတက္ကသဝိစာရမေဝ၊ သာတည်း။ ကာမာဝစရမေဝ၊ သာတည်း။ လောကိယမေဝ၊ သာတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ နိဋ္ဌံ၊ ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ရောက်အပ်၏။
ဝိစယဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
စာပိုဒ် ၆၅။ ဧဝံ ယထာဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ နာနာနယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတံ၊ ကို။ ဝိတ္ထာရေတွာ၊ ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမော ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတော”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုယုတ္တိဟာရသမ္ပာတ အစရှိသည်တို့၌။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿာ”တိ ဂါထာယ၊ ၏။ ပဒတ္ထော၊ ကို။ (ပေ ၁၀၄) ဝိတ္ထာရိတောယေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ရက္ခိတစိတ္တဿ၊ လ။ ယုဇ္ဇတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ၊ မနောဒွါရလျှင် ခြောက်ခုမြောက် ရှိကုန်သော။ ဒွါရာနိ၊ တို့ကို။ သတိကဝါဋေန၊ သတိတည်းဟူသော တံခါးရွက်ဖြင့်။ ပိဒဟိတွာ၊ ပိတ်၍။ ဝိဟရန္တဿ၊ နေသောကြောင့်။ ကာမဝိတက္ကာဒီနံ၊ ကုန်သော။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါနံ၊ တို့၏။ အဝသရော ဧဝ၊ အခွင့်သည်သာလျှင်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကဒိကော၊ သော။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဂေါစရော ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဣတိ အယံ အတ္ထော၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ယုတ္တိယာ၊ နှင့်။ ဃဋေတိ၊ စပ်၏။ သံသန္ဒတိ၊ နှီးနှော၏။ သမေတိ၊ ညီ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဘဝိဿတီတိ၊ ကား။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပလျှင် ဖြစ်ရာရှိသော။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အဝိပရီတမေဝ၊ မဖောက်မပြန်သာလျှင်။ ဝိတက္ကတော၊ ကြံသောကြောင့်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ မဖောက်မပြန်မှန်သော အယူရှိသည်။ ဘဝိဿတိ၊ အံ့။
မှတ်ချက်။ ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပတို့၏ အခွင့်ကို မပေးမူ၍ သုတ်သင်အပ်သော နေက္ခမ္မ အစရှိသော ဝိတက်ရှိသဖြင့် သမ္မာသင်္ကပ္ပလျှင် ဖြစ်ရာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မဖောက်မပြန် မှန်သောအားဖြင့် ကြံခြင်းကြောင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိအယူရှိကုန်သော အနက်သည် သင့်၏ ဟူလိုသော်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ လ။ ယုဇ္ဇတိဟူသော ပါဠိ၏ အနက်ကို ပြလိုရကား သမ္မာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ၊ လ။ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတိ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သမ္မာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ၊ သော။ ဝိပဿနာဉာဏံ၊ ကို။ ပုရက္ခတွာ၊ ရှေ့ညွှန်ပြု၍။ ဝိဟရန္တော၊ နေသောကြောင့်။ မဂ္ဂဉာဏေန၊ ဖြင့်။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ ဥဒယဗ္ဗယံ၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းကို။ အသမ္မောဟတော၊ မတွေဝေသောအားဖြင့်။ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတိ၊ လတ္တံ့။
ဥဒယဗ္ဗယံ၊ လ။ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတိဟူသော ပါဠိ၏အနက်ကို ဖွင့်အံ့သောငှာ တထာ။ လ။ ဇဟိဿတိ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော စ၊ ထိုးထွင်း၍ သိသည်ဖြစ်၍လည်း။ ဝါ၊ သိသောကြောင့်လည်း။ ဒုက္ခသဘာဝတ္တာ၊ ဒုက္ခသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုဂ္ဂတိသင်္ခါတာ၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ဘဝဂတိယော၊ ဖြစ်ရာ ဘဝဂတိတို့ကို။ ဇဟိဿတိ၊ နည်း။ (တတော ဧဝ စသောပါဌ်ဖြင့်၊ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော၊ လ။ ယုဇ္ဇတိ ဟူသောပါဌ်ကို (ပေ ၁၀၅) ဖွင့်သတည်း)။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ ဖွင့်သောကြောင့်သာလျှင်။ (ဤပါဌ်ဖြင့် ရဟန္တော၌ အန္တပစ္စည်း၏ ဧယံ ဝေရံ ပဿတိ စသည်၌ကဲ့သို့ ဟေတုအနက်ကို ပြသတည်း)။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ဝိနိပါတဘယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သံသာရဘယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သမတိက္ကမိဿတိ၊ လွန်လတ္တံ့။ ဣတိ၊ သို့။ သဗ္ဗောပိ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ အယံ အတ္ထော၊ သည်။ ယုတ္တော ဧဝ၊ သင့်သလျှင်ကတည်း။ (သဗ္ဗော အတ္ထော၊ ဟူသည်ကား။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဘဝိဿတိ စသော အနက်တည်း။ ဣတိသဒ္ဒါကား ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်ပြီး၏ဟူသော ပရိသမာပန အနက်ကို ပြသတည်း)။
ယုတ္တိဟာရ သမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၄၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
[ကျမ်း ၁၇၆] စာပိုဒ် ၆၆။ သကသမ္ပတ္တိယာ ဝယိ၊ မိမိ၏ ပြည့်စုံခြင်းဖြင့် ဖြစ်သကဲ့သို့။ သုသံဝိဟိတသင်္ကပ္ပေါ၊ ကောင်းစွာ စီရင်အပ်သော ကောင်းသော အကြံရှိသည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယေသု၊ တို့၌။ ဂုတ္တဒွါရတာ၊ လုံသောတံခါး ရှိသည်၏အဖြစ်သည်။ သုစရိတပါရိပူရိယာ၊ သုစရိုက်ပြည့်စုံခြင်း၏။ အာသန္နကာရဏံ၊ နီးစွာသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ရက္ခိတစိတ္တဿာတိ တိဏ္ဏံ သုစရိတာနံ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ရက္ခိတစိတ္တဿာ”တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ သုစရိတာနံ၊ တို့၏။ ပဒဋ္ဌာနဝစနံ၊ နီးစွာသောအကြောင်းကို ဟောသော သဒ္ဒါတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပါဒိဗဟုလဿ၊ များသော နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပစသည်နှင့်ယှဉ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိနီဝရဏပ္ပဟာနံ၊ ကာမစ္ဆန္ဒအစရှိသော နီဝရဏကို ပယ်ခြင်းကို။ သုကရံ၊ ပြုလွယ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပါဒယော၊ တို့သည်။ သမထဿ၊ ၏။ အာသန္နကာရဏံ၊ သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရောတိ သမထဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကမ္မဿကတာသမ္မာဒိဋ္ဌိယဉ္စ၊ ကမ္မဿကတဉာဏ်တည်းဟူသော သမ္မာဒိဋ္ဌိ၌လည်းကောင်း။ သပ္ပစ္စယနာမရူပဒဿနသမ္မာဒိဋ္ဌိယဉ္စ၊ အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်သော နာမ်ရုပ်တို့ကို မြင်တတ်သော သမ္မာဒိဋ္ဌိ၌လည်းကောင်း။ ဌိတော၊ တည်သောသူသည်။ အတ္တာဓီနံ၊ မိမိနှင့် စပ်သော။ သံသာရဒုက္ခံ၊ ကို။ ပဿန္တော၊ မြင်သည်ဖြစ်၍။ တဒတိက္ကမနုပါယံ၊ ထိုသံသရာဆင်းရဲကို လွန်မြောက်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အာရဘတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိဝိပဿနာယ၊ ၏။ ဝိသေသကာရဏံ၊ ထူးသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရောတိ ဝိပဿနာယ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ (ပေ ၁၀၆) ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနံ၊ အဖြစ်အပျက်ကို မြင်ခြင်းကို။ တစ်နည်းကား။ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနံ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေန၊ ဖြင့်။ ဥဿုက္ကာပေန္တော၊ လုံ့လပြုသောသူသည်။ သမ္မတ္တနိယာမံ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘော၌ မြဲသောမဂ်သို့။ ဩက္ကမတိ၊ သက်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုအဖြစ်အပျက်ကို မြင်ခြင်းသည်။ ပဌမမဂ္ဂါဓိဂမဿ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဉတွာန ဥဒယဗ္ဗယန္တိ ဒဿနဘူမိယာ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အာလောကသညာမနသိကာရာဒီဟိ၊ အာလောကသညာကို နှလုံးသွင်းခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ထိနမိဒ္ဓဿ၊ ကို။ အဘိဘဝနံ၊ နှိပ်စက်ခြင်းသည်။ ဝီရိယဿ၊ ၏။ အာသန္နကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူ ဘိက္ခူတိ ဝီရိယဿ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ၊ ၌။ ဧကာဘိသမယဿ၊ တစ်ပြိုင်နက်သိခြင်း၏။ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ပဟာနဘာဝနာ၊ ပယ်ခြင်း ပွားစေခြင်းတို့သည်။ သမာနကာလာ၊ တူသော ကာလရှိကုန်သည်။ ယဒိပိ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ ပဟာတဗ္ဗဿ၊ ပယ်အပ်သောတရားကို။ ပဟာနာဘာဝေ၊ ပယ်ခြင်းမရှိသည်။ သတိ၊ သော်။ ဘာဝနာပါရိပူရီ၊ ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဟာနနိမိတ္တာ ဝိယ၊ ပဟာန်လျှင် အကြောင်းရှိသကဲ့သို့။ ကတွာ၊ ၍။ “သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေတိ ဘာဝနာယ ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ဟူ၍။ ဘာဝနာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ “သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေ”တိ၊ ဇဟေဟူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ယောဂီနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့အား။ ဥဿာဟဇနနတ္ထံ၊ အားထုတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ အာနိသံသကိတ္တနံ၊ အကျိုးဆက်ကို ကြားစေသော စကားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘာဝနာယ ဝိသေသကာရဏံ၊ ဘာဝနာ၏ထူးသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗာ။ လ။ ပဒဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤအလိုကား။ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဘာဝနာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဤသို့ အနက်ပေးလေဟူလိုသော်။ ရှေးအလိုကား။ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေတိ၊ ဟူ၍။ ယံ ပဟာနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ ပဟာနံ၊ သည်။ ဘာဝနာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဤသို့ပေးလေဟူလိုသော်။
ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
လက္ခဏဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
မှတ်ချက်။ ။ ဣဒံ သတိန္ဒြိယံဟု ဆိုတော်မူခြင်းသည် တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော ဟူသော ဒေသနာနှင့် မတန်ခဲ့။ သမ္မာသင်္ကပ္ပလည်း သတိန္ဒြေ မဟုတ်ခဲ့။ ယင်းသို့လျက် အဘယ့်ကြောင့် (ပေ ၁ဝရ) ‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရောတိ ဣဒံ သတိန္ဒြိယံ’ဟု ဆိုသနည်း စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဣန္ဒြိယေသု။ လ။ ဣဒံ သတိန္ဒြိယန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၆၇။ ဣန္ဒြိယေသု၊ တို့၌။ ဂုတ္တဒွါရတာ၊ သည်။ သတိသံဝရော၊ သတိသံဝရတည်း။ သတိဗလေန စ၊ သတိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်း။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒိဗဟုလော၊ များသော နေက္ခမ္မဝိတက် အစရှိသည်တို့နှင့် ပြည်စုံသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရောတိ ဣဒံ သတိန္ဒြိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “ တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော”တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ရက္ခိတစိတ္တတာယ စ၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ယာ စ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရတာ၊ အကြင်သမ္မာသင်္ကပ္ပလျှင် ဖြစ်ရာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၇၇] ဣဒံ၊ ဤစောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ် သမ္မာသင်္ကပ္ပလျှင် ဖြစ်ရာရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ကာရဏူပစာရေန၊ အားဖြင့်။ သတိန္ဒြိယံ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဣတိ သဒ္ဒါ၊ ကား လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌဂမျမာန်တည်း။ သတိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် နေက္ခမ္မဝိတက် အစရှိသော သမ္မာသင်္ကပ္ပဖြစ်ရကား ကာရဏူပစာရေန ဟူသော ပါဌ်ကိုသာ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရတာကို ရည်၍ ဆိုပါသတည်း။ ဆရာတို့ကား ရက္ခိတစိတ္တတာ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရတာ နှစ်ပါးကိုပင် ရည်၍ဆိုသတည်းဟု အယူရှိတော်မူကုန်၏။ ဆင်ခြင်ပါကုန်သောူမွန်တို့။
ဣန္ဒြိယလက္ခဏေန ဝါ၊ ဣန္ဒြေ၏ လက္ခဏာအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိမုတ္တိပရိပါစနဘာဝေန ဝါ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရင့်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပဉ္စန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ဂဟိတော ဘဝတီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မဂ္ဂလက္ခဏေန၊ မဂ်၏ လက္ခဏာအားဖြင့်။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းကို။ သုဝိညေယျံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုမဂ်၏ လက္ခဏာအားဖြင့် ယူခြင်းကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ ကာရဏတော၊ အကြောင်းအားဖြင့်။ ဂဟဏံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သမ္မာဒိဋ္ဌိတော ဟိ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ ပဘဝတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ မဂ်၏ လက္ခဏာအားဖြင့် ယူအပ်သောကြောင့်မဟုတ် (ပေ ၁၀၈) ဟူလိုသော်။
တတော ဧဝ၊ ထိုအကြောင်းကို ယူသဖြင့် အကျိုးကို ယူအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဂဟိတော ဘဝတိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါတိ၊ ဟူ၍။ ဝတွာ၊ ပြီး၍။ ဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာနိပိ၊ ဖိုလ် ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်တို့ကိုလည်း။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။
လက္ခဏဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
စတုဗျူဟဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
ရက္ခိတံ ပရိပါလီယတီတိ ဧသာ နိရုတ္တိ’ဟု အတ္ထ၏အစွမ်းအားဖြင့်သာ နိဗ္ဗစနကို အရှင်ကစ္စည်းဆိုခဲ့၏။ ပဒနိဗ္ဗစနကို အဘယ်သို့ ငါဆိုသော် သောတုဇနတို့ သိပါအံ့နည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ ရှိရာသောကြောင့် ရက္ခီယတီတိ ရက္ခိတံ၊ ဣဒံ ပဒဝသေန နိဗ္ဗစနံဟု ပဒနိဗ္ဗစနကို ပြတော်မူသတည်း။
စာပိုဒ် ၆၈။ ရက္ခီယတိ၊ စောင့်ရှောက်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရက္ခိတံ၊ မည်၏။ ဣဒံ၊ ဤသည်ကား။ ပဒဝသေန၊ ပုဒ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိဗ္ဗစနံ၊ ဝိဂြိုဟ်တည်း။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အတ္ထဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗစနေ၊ ကို။ ဝုတ္တေ၊ သော်။ ပဒဝသေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ရက္ခိတံ ပရိပါလီယတီတိ ဧသာ နိရုတ္တီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပရိပါလီယတီတိ ဟူသော ပါဌ်၌။ ဣတိ၊ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ အာဒျတ္ထော၊ အာဒိသဒ္ဒါ၏ အနက်ရှိ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပကာရေ၊ အထူးထူးသော အနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။
ထိုသို့ အာဒျတ္ထ ပကာရတ္ထ ဖြစ်သော် အဘယ်ဂုဏ်ရှိသနည်း။ အမေးရှိရကား ‘တေန’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေန၊ ကြောင့်။ ဧဝမာဒိကာ၊ ဤသို့အစရှိသော။ ဝါ၊ ကား။ ဧဝံပကာရာ၊ ဤသို့ အထူးရှိသော။ ဧသာ၊ ဤဝိဂြိုဟ်ပြုခြင်းသည်။ နိရုတ္တိ၊ မည်၏။ ဣတိ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယင်းသို့ ဧဝမာဒိကာ ဧဝံပကာရာ ဝါ ဧသာ နိရုတ္တိဟု အနက်ကို ဆိုရသဖြင့် အဘယ်ဂုဏ်ရှိသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘တသ္မာ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စိန္တေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စိတ္တံ၊ မည်၏။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ သန္တာနံ၊ အစဉ်ကို။ စိနောတိ၊ စီတတ်၏။ ဝါ၊ အစုပြုတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စိတ္တံ၊ မည်၏။ ပစ္စယေဟိ၊ အကြောင်းတရားတို့သည်။ စိတံ၊ ပွားစေအပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စိတ္တံ၊ မည်၏။ စိတ္တဝိစိတ္တဋ္ဌေန၊ ဆန်းကြယ်သော (ပေ ၁၀၉) အနက်အားဖြင့်။ စိတ္တံ၊ မည်၏။ စိတ္တကရဏဋ္ဌေန၊ ဆန်းကြယ်ခြင်းကို ပြုတတ်သော အနက်အားဖြင့်။ စိတ္တံ၊ မည်၏။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ဝါ၊ အသင့်အားဖြင့်။ သင်္ကပ္ပေတိ၊ ကြံတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ၊ မည်၏။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ နိရုတ္တိ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
အယံ ဧတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပါယောတိ၊ ကား။ “ရက္ခိတစိတ္တော၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်။ အဿ ဘဝေယျ၊ ရာ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တစ်နည်း။ ရက္ခိတစိတ္တော အဿာတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်လည်း။ ဣန္ဒြိယသံဝရာဒယော စ၊ ဣန္ဒြေကို စောင့်ရှောက်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဒုဂ္ဂတိပဟာနဉ္စ၊ ဒုဂ္ဂတိကို ပယ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝဒတော၊ ဟောတော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဧတ္ထ ဂါထာယံ၊ ၌။ အယံ၊ သည်ကား။ အဓိပ္ပါယော၊ အလိုတော်တည်း။ ကောကာလိကော ဟီတိ အာဒိ၊ ကောကာလိကော ဟိ အစရှိသော စကားသည်။ နိဒါနနိဒ္ဒေသော၊ ဒေသနာ၏ အကြောင်းကို ပြသောစကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဟိ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ ကာရဏေ၊ အကြောင်းဟူသော အနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။
ကာရဏတ္ထ၌ ဖြစ်ပြီး အတ္ထယုတ္တိရှိပါ၏လော။ ‘စုဒ်ရှိရကား ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒံ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကောကာလိကော၊ သည်။ အရက္ခိတ စိတ္တတာယ၊ မစောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဂ္ဂသာဝကေသု၊ ကတို့၌။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပဒေါသေတွာ၊ ပြစ်မှား၍။ ပဒုမနိရယံ၊ ပဒုမငရဲသို့။ ဥပပန္နော၊ ရောက်ရလေ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဂ္ဂတိယော၊ တို့ကို။ ဇဟိတုကာမော၊ စွန့်ခြင်းငှာ အလိုရှိသောသူသည်။ ရက္ခိတစိတ္တော၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်။ အဿ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
‘ဘဂဝါ သတိအာရက္ခေန စေတသာ သမန္နာဂတော’ဟူသော ပါဌ်၌ ဝစနသေသကို ဆောင်၍ ယောဇနာ စေလိုရကား ‘ဘဂဝါ။ လ။ အတ္ထော’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဘဂဝါ၊ သည်။ သတိအာရက္ခေန၊ သတိတည်းဟူသော အစောင့်အရှောက်ရှိသော။ စေတသာ၊ နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ၍။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ဒုဂ္ဂတိယော၊ တို့ကို။ ဇဟတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သုတ္တမှိ ဝုတ္တံ “သတိယာ စိတ္တံ ရက္ခိတဗ္ဗ”န္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဒေသနာနုသန္ဓိဒဿနံ၊ ဒေသနာနုသန္ဓိကို ပြသောစကားတည်း။
စတုဗျူဟဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
ရက္ခိတစိတ်သည် သမထမဟုတ်တကား။ (ပေ ၁၁ဝ) ယင်းသို့လျက် ‘အယံ သမထော’ဟု အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသနည်းဟု လီနန္တရစောဒနာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပဗဟုလော။ လ။ သမထောတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
[ကျမ်း ၁၇၈] စာပိုဒ် ၆၉။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပဗဟုလော၊ များသော နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ (ရက္ခိတစိတ္တော နာမ ဟောတိ ၌စပ်)။ ကသိဏဝသေန ဝါ၊ ကသိုဏ်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ မေတ္တာဒိဝသေန ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ လဒ္ဓါယ၊ သော။ စိတ္တေကဂ္ဂတာသင်္ခါတာယ၊ သော။ စိတ္တမဉ္ဇူသာယ၊ စိတ်၏ထင်ရာဖြစ်သော တံတင်း၌။ စိတ္တံ၊ ကို။ ဌပေတွာ၊ ထား၍။ ဝါ၊ ထားသောကြောင့်။ သမာဓိံယေဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ယထာလဒ္ဓံ၊ သော။ တံ စိတ္တံ၊ ကို။ ဌပေတွာ၊ ထား၍။ ဝါ၊ ထားသောကြောင့်။ သံကိလေသတော၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားမှ။ ရက္ခိတစိတ္တော နာမ၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော စိတ်ရှိသည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရောတိ အယံ သမထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ ပညာပဓာနာ၊ ပညာပြဓာန်းခြင်းရှိ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရောတိ အယံ ဝိပဿနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဒုက္ခသစ္စေ၊ ကို။ ပရိညာတေ၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သည်ရှိသော်။ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနံ၊ အဖြစ်အပျက်မြင်ခြင်းသည်။ မတ္ထကပ္ပတ္တံ နာမ၊ အပြီးသို့ ရောက်သည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဉတွာန ဥဒယဗ္ဗယန္တိ ဒုက္ခပရိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အဘယ်သို့ အဖြစ်အပျက်ကို မြင်သနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ယံ ကိဉ္စိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယံ ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော တရားသည်။ သမုဒယဓမ္မံ၊ ဖြစ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တံ သမုဒယဓမ္မံ၊ ထိုဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသော တရားသည်။ နိရောဓဓမ္မံ၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ ဣတိ၊ သို့။ (ဟိ ကား ဝါကျာရမ္ဘ) မဂ္ဂဉာဏဿ၊ ၏။ ပဝတ္တိဒဿနာ၊ အဖြစ်အပျက်ကို မြင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနီတိ ဣမိနာ၊ ဖြင့်။ စတုသစ္စဓမ္မဝသေန၊ ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနံ၊ လည်ခြင်းကို။ နိဋ္ဌပေတိ၊ ထားတော်မူ၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့တွင်။ ပုရိမေန၊ သော။ သစ္စဒွယဋ္ဌပနေန၊ သစ္စာနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းကို ထားသဖြင့်။ ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန၊ ဖြင့်။ ပစ္ဆိမေန၊ သော။ သဘာဂဓမ္မဝသေန၊ ဖြင့်။ အာဝဋ္ဋနံ၊ သည်။ ဟော (ပေ ၁၁၁) တိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၈၊ ဝိဘတ္တိဟာသမ္ပာတ အဖွင့်
‘ကုသလပက္ခော ကုသလပက္ခေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော’၌ အဘယ်သို့ ကုသိုလ်ကို ကုသလပက္ခဖြင့် ပြအပ်သနည်း။ အမေးရှိရကား ကုသလော စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
စာပိုဒ် ရဝ။ ကုသလပက္ခော ကုသလပက္ခေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာကာရော၊ ပြုအပ်သော အခြင်းအရာကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ရက္ခိတစိတ္တဿာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သတိသံဝရော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သော သတိသံဝရော၊ သည်။ ဒွါရဝသေန၊ ဖြင့်။ စက္ခုဒွါရသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ယာဝ မနောဒွါရသံဝရော၊ မနောဒွါရတိုင်အောင်သော သံဝရသည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဆဗ္ဗိဓော၊ ၏။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ၊ သည်။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပေါ၊ လည်းကောင်း။ အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပေါ၊ လည်းကောင်း။ အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပေါ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓော၊ ၏။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ ဒုက္ခေ၊ ဒုက္ခသစ္စာ၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ လည်းကောင်း။ လ။ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု၊ ဤသင်္ခါရ အစရှိသည်တို့၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် ထိုကို စွဲ၍ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ တစ်နည်း။ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတို့၌။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဉာဏံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌဝိဓာ၊ ၏။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ၊ သည်။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ရူပသမုဒယော၊ ရုပ်၏ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လ။ ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်း လက္ခဏာကို။ ပဿန္တောပိ၊ ၍လည်း။ ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ၊ ၏။ ဝယံ၊ ပျက်ခြင်းကို။ ပဿတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပညာသဝိဓံ၊ ၏။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘဝနံ၊ ထိနမိဒ္ဓကို နှိပ်ခြင်းသည်။ စုတိမဂ္ဂဝသေန၊ ဖြင့်။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသတိသံဝရ သမ္မာသင်္ကပ္ပ အစရှိသည်တို့တွင်။ သတိသံဝရော၊ သည်။ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ တေသု၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်။ လောကိယော၊ လောကီဖြစ်သော သတိသံဝရသည်။ ကာမာဝစရောဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ လောကုတ္တရော၊ လောကုတ္တရာဖြစ်သော သတိသံဝရသည်။ ဒဿနဘာဝနာဘေဒတော၊ ဒဿနဘာဝနာအပြားအားဖြင့်။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤဒဿနဘာဝနာအားဖြင့် ပြားသော နှစ်ပါးသော သတိသံဝရတို့တွင်။ ဧကံ ဧကော၊ သည်။ စတုသတိပဋ္ဌာနဘေဒတော၊ အားဖြင့်။ စတုဗ္ဗိဓော၊ ၏။ သမ္မာသင်္ကပ္ပါဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသ နယော၊ တည်း။
အယံ ပန၊ ကား။ ဝိသေသော၊ တည်း။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန၊ ပဌမဈာန်၏ (ပေ ၁၁၂) အစွမ်းအားဖြင့်။ ရူပါဝစရော၊ မည်၏။ ဣတိပိ၊ သို့လည်း။ နီဟရိတဗ္ဗော၊ ထုတ်အပ်၏။ ပဒဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ၊ ပဒဋ္ဌာန်ကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ [ကျမ်း ၁၇၉] ဝတ္တဗ္ဗော၊ ၏။ အကုသလဝက္ခေ၊ ၌။ အသံဝရော၊ သည်။ စက္ခုအသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ လ။ ကာယအသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ စောပနကာယအသံဝရော၊ စောပနကာယအသံဝရလည်းကောင်း။ ဝါစာအသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ မနောအသံဝရော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌဝိဓော၊ ၏။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေါ၊ သည်။ ကာမဝိတက္ကာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ တိဝိဓော၊ ၏။ အညာဏံ၊ မသိခြင်းကို။ “ဒုက္ခေ အညာဏ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အဋ္ဌဝိဓာ၊ ရှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဝိဘတ္တံ၊ ဝေဖန်အပ်၏။ သမ္မာဒိဋ္ဌိပဋိပက္ခတော၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ၊ ကို။ ဒွါသဋ္ဌိဝိဓေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ထိနမိဒ္ဓံ၊ သည်။ ဥပ္ပတ္တိဘူမိတော၊ ဖြစ်ရာဘုံဖြင့်။ ပဉ္စဝိဓံ၊ ၏။ (သသင်္ခါရိက အကုသိုလ်စိတ် ငါးခုကို ဥပ္ပတ္တိဘုံဟု ဆိုပါသည်)။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အကုသလပက္ခေ၊ ၌။ ဝိဘတ္တိ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
၉၊ ပရိဝတ္တနဟာရသမ္ပာတအဖွင့်
ပရိဝတ္တနဟာရ၌ သမထဝိပဿနာကို မထုတ်မူ၍ ‘သမထဝိပဿနာယ ဘာဝိတာယ’ဟူ၍သာ အဘယ့်ကြောင့် ဆိုလေသနည်း။ သမထဝိပဿနာတို့ကို ထုတ်ပြီးမှ ‘သမထဝိပဿနာယ ဘာဝိတာယ’ဟူ၍ ဆိုကောင်းရကား စောဒနာရှိရာသောကြောင့် ‘ပရိဝတ္တနဟာရေ။ လ။ အာဟ’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၇၁။ ပရိဝတ္တနဟာရေ၊ ၌။ အာဝဋ္ဋဟာရေ၊ အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတ၌။ ဝုတ္တနယေန ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ကြောင့်။ သမထဝိပဿနာ၊ သမထဝိပဿနာတို့ကို။ နိဒ္ဓါရဏံ၊ ထုတ်ခြင်းကို။ အကတွာ၊ ၍။ “သမထဝိပဿနာယ ဘာဝိတာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတ၌ ဆိုအပ်သောနည်း ရှိပြီးဖြစ်သောကြောင့်သာ သမထဝိပဿနာတို့ကို မထုတ်ဦးဘဲ သမထဝိပဿနာယ ဘာဝိတာယ ဟူ၍သာ ဆိုပါလေသည် ဟူလိုသော်။
ဧတ္ထ စ၊ ဤပရိဝတ္တနဟာရသမ္ပာတ၌လည်း။ လောကိယာ၊ ကုန်သော။ သမထဝိပဿနာ၊ တို့ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ပဋိပက္ခေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ “အရက္ခိတေန စိတ္တေနာ”တိ ဂါထာယ၊ ၏။ ပဋိပက္ခေန၊ အားဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဝိဘတ္တိဟာရေ၊ ၌။ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿ၊ ပြအပ်သော။ အကုသလပက္ခဿ၊ ၏။ ပဋိပက္ခေန၊ အားဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပရိဝတ္တနဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
(ပေ ၁၁၃) ၁ဝ၊ ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
စာပိုဒ် ၇၂။ “မာနသံ၊ စိတ်။ ဟဒယံ၊ အတွင်း၌ ဖြစ်သော စိတ်။ ပဏ္ဍရံ၊ ဖြူစင်သော စိတ်။ ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ မနောဝိညာဉ်။ ဓာတု၊ ဓာတ်”။ ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်း။ စိတ္တဿ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (စသဒ္ဒါဖြင့် ပါဠိ၌ ဆိုအပ်သော စိတ္တံ မနောဝိညာဏံ စသည်ကို ဆိုပါသတည်း)။ “တက္ကော၊ အကြံ။ ဝိတက္ကော၊ အကြံ၊ (အားကြီးသော အကြံ)။ သင်္ကပ္ပေါ၊ ကောင်းသောအကြံ။ အပ္ပနာ၊ စိတ်ကိုအာရုံ၌ ထားတတ်သော တရား။ ဗျပ္ပနာ၊ စိတ်ကို အာရုံ၌ အားကြီးစွာ ထားတတ်သော တရား။ စေတသော၊ စိတ်ကို။ အဘိနိရောပနာ၊ အာရုံသို့ တင်တတ်သော တရား။ ဝါ၊ အာရုံ၌ ထားတတ်သော တရား”။ ဣတိ စ၊ လည်း။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ပညာ၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ပညာ။ ပဇာနနာ၊ အပြားအားဖြင့် သိသော အခြင်းအရာ။ ဝိစယော၊ အထူးထူးသော အပြားအားဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော ပညာ။ ပဝိစယော၊ အပြားအားဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော ပညာ”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ထိနံ၊ ခက်တရော် ရှိသောတရား။ ထိယနာ၊ ခက်တရော်ရှိသော အခြင်းအရာ။ ထိယိတတ္ထံ၊ ခက်တရော်ရှိသည်၏ အဖြစ်။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အကလ္လတာ၊ ကြင်နာသည်၏ အဖြစ်။ အကမ္မညတာ၊ အဖြစ်။ ပရိနာဟော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ မြှေးတတ်သော တရား။ ဩနာဟော၊ သက်ဝင်၍ မြှေးတတ်သော တရား။ အန္တောသင်္ကောစော၊ အတွင်း၌ တွန့်တိုသော တရား”။ ဣတိ၊ သို့။ ထိနဿ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “အကလ္လတာ၊ ကြင်နာသည်၏ အဖြစ်။ အကမ္မညတာ၊ အမှု၌ မခံ့သည်၏ အဖြစ်။ ကာယာလသိယံ၊ ကာယသုံးပါးအပေါင်း၏ ပျင်းသည်၏ အဖြစ်။ သုပျံ၊ အိပ်ပျော်စေတတ်သော တရား။ သုပျနာ၊ အိပ်ပျော်စေသော အခြင်းအရာ။ သုပိတတ္တံ၊ အိပ်ပျော်စေသည်၏ အဖြစ်”။ ဣတိ၊ သို့။ မိဒ္ဓဿ၊ ၏။ ဝစနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ “ဘိက္ခကော၊ တောင်းတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘိက္ခု၊ မည်၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဘိက္ခုပဒဿ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ဒုဂ္ဂတိ၊ မကောင်းမှုကို ပြုသောသူတို့၏ လားရာ။ အပါယော၊ ကောင်းမှုမှ ကင်းရာ။ ဝါ၊ ချမ်းသာ၏ အကြောင်းမှ ကင်းရာ။ ဝိနိပါတော၊ အလိုမရှိဘဲ ကျရာ။ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ။ သံသာရော၊ သံသရာ”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒုဂ္ဂတိယာ၊ ၏။ ဝေဝစနံ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီ။
[ကျမ်း ၁၈၀] ၁၁၊ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
စာပိုဒ် ၇၃။ အဓိဋ္ဌဟိတွာ၊ ဆောက်တည်၍။ ရက္ခန္တိယာ၊ စောင့်တတ်သော။ သတိယာ၊ သည်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ ရက္ခိ (ပေ ၁၁၄) ယမာနံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ တဿာဝ၊ ထိုသတိ၏ သာလျှင်။ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိယ၊ တည်ရာကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ရက္ခိတစိတ္တဿာတိ ပဒဋ္ဌာနပညတ္တိ သတိယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေသံ၊ သည်။ ဣမသ္မိံ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတေပိ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဣတော၊ ဤပညတ္တိဟာရသမ္ပာတမှ။ ပရေသု၊ ကုန်သော။ ဩတရဏသောဓနဟာရသမ္ပာတေသုပိ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ အပုဗ္ဗံ၊ အသစ်သော စကားသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီ။
၁၄၊ အဓိဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
စာပိုဒ် ၇၆။ အဓိဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတေ၊ ၌။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ နာမ ယံ ဒုက္ခေ ဉာဏန္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ စတုသစ္စဟေတု ဟေတုသမုပ္ပန္န ပစ္စယ ပစ္စယုပ္ပန္နသင်္ခါတဿ၊ သစ္စာလေးပါး ဟေတုဟေတုသမုပ္ပန္န ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိသယဿ၊ အရာ၏။ ဝါ၊ အာရုံ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေမတ္တတံ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ပြပြီး၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ယံ တတ္ထ တတ္ထ ယထာဘူတံ ဉာဏဒဿနန္တိ၊ ဟူ၍။ ပါဠိပါဠိအတ္ထာနံ၊ ပါဠိ ပါဠိ၏အနက်တို့၏။ အဝသိဋ္ဌဝိသယဝသေနေဝ၊ ကြွင်းသောအရာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဝေမတ္တတံ၊ ကို။ ဒီပေတိ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ယံ သစ္စာဂမနန္တိ၊ ကား။ သစ္စတော အဝိပရီတတော၊ မဖောက်မပြန်သောအားဖြင့်။ ဝိသယဿ၊ အာရုံကို။ ယံ အာဂမနံ၊ အကြင်သိခြင်းသည်။ ယော အဓိဂမော၊ အကြင်ရခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ယံ ပစ္စာဂမန”န္တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဌ်၏။ (အတ္ထော ၌စပ်)။ ပဋိပါဋိဝိသယဿ၊ အသီးအသီးသော အာရုံကို။ ယံ အာဂမနံ၊ အကြင်သိခြင်းသည်။ တံ တံ ဝိသယာဓိဂမော၊ ထိုထိုသို့သော အာရုံကို သိခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ ဧတ္ထ စ၊ ဤအဓိဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတ၌လည်းကောင်း။ ပရိက္ခာရသမာရောပနဟာရသမ္ပာတေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုရာ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အဓိဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီ။
၁၅၊ မိဿကဟာရသမ္ပာတ အဖွင့်
ယ္ခုအခါ သုတ်တို့၌ ဟာရတို့ကို ယှဉ်ခြင်းနည်းကို ပြခြင်းအကျိုးရှိသော ဟာရသမ္ပာတဒေသနာသည် ဟာရဝိဘင်္ဂဒေသနာကဲ့သို့ သရုပ်မျှကိုသာ ပြခြင်းအကျိုးရှိသည် မဟုတ်။ ထို့ကြောင့် ပေဋကောပဒေသ၌ လာသောနည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့် တစ်ပါးသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း ဟာရသမ္ပာတကို ယှဉ်ခြင်းအစီအရင်ကို ပြတော်မူလို၍ ‘အပိ စေတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အပိ စ၊ တစ်နည်းလည်း။ (ဝေဒိတဗ္ဗော ၌စပ်)။ ဧတ္ထ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌။ ဟာရသ (ပေ ၁၁၅) မ္ပာတနိဒ္ဒေသော၊ ကို။ ဣမိနာပိ နယေန၊ ဤဆိုလတ္တံ့သော နည်းဖြင့်လည်း။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဓမ္မာ၊ နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့သည်။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာလျှင် ရှေ့သွားရှိကုန်၏။ ဝါ၊ ပြဓာန်းခြင်းရှိကုန်၏။ မနောသေဠာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာသာလျှင် အကြီးရှိကုန်၏။ မနောမယာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာကြောင့် ဖြစ်ကုန်၏။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ စေ ဘာသတိ ဝါ၊ အကယ်၍ ဆိုမူလည်း ဆိုအံ့။ စေ ကရောတိ ဝါ၊ အံ့။ တတော၊ ထိုသို့ ကြည်ညိုသော စိတ်ဖြင့် ဆိုခြင်း ပြုခြင်းကြောင့်။ နံ၊ ထိုသူသို့။ သုခံ၊ သည်။ အနွေတိ၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ ဆာယာ၊ မိမိအရိပ်သည်။ အနုပါယိနီ ဣဝ၊ အစဉ်လိုက်သကဲ့သို့တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဂါထာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မနောဣတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ခန္ဓဝဝတ္ထာနေန၊ ခန္ဓာကို မှတ်သောအားဖြင့်။ ဝိညာဏက္ခန္ဓံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အာယတနဝဝတ္ထာနေန၊ ဖြင့်။ [ကျမ်း ၁၈၁] မနာယတနံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဓာတုဝဝတ္ထာနေန၊ ဖြင့်။ ဝိညာဏဓာတုံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယဝဝတ္ထာနေန၊ ဖြင့်။ မနိန္ဒြိယံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ကတမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ရှေ့သွားဖြစ်ကုန်သနည်း။ ဆ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ကုန်၏။
ခြောက်ပါးသော ဓမ္မသရုပ်ကို ပြအံ့သောငှာ ကုသလာနံ ကုသလမူလာနိပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ကုသလမူလာနိ၊ တို့သည်။ ကုသလာနံ၊ တို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာနိ၊ ရှေ့သွားဖြစ်ကုန်၏။ အကုသလမူလာနိ၊ တို့သည်။ အကုသလာနံ၊ တို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာတို့ကဲ့သို့ ကုသိုလ် အကုသိုလ်ဖြစ်ခြင်း၌ အလောဘ အဒေါသ အမောဟ တို့သည်လည်း အဆင့်အဆင့်၏ အဖြစ်ဖြင့် အကြောင်းအားဖြင့် ဖြစ်စေကုန်၏ ဟူသော အနက်ကို ဤဆိုအပ်ပြီးသော ပါဌ်ဖြင့် ပြသတည်း။ အကြောင်း၏အဖြစ်ဖြင့် ပုဗ္ဗင်္ဂမ အဖြစ်ကို ရအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ မိမိအလိုသို့ လိုက်စေသောအားဖြင့်လည်း ပုဗ္ဗင်္ဂမအဖြစ်ကို ရအပ်ရကား သာဓိပတိကာနံ အဓိပတိ၊ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပါဒါနံ ဣန္ဒြိယာနိ ဟု မိန့်ပြန်သတည်း။
အဓိပတိ၊ တိသည်။ သာဓိပတိကာနံ၊ အဓိပတိတို့နှင့် တကွဖြစ်သော တရားတို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ရှေ့သွားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့သည်။ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပဒါနံ၊ တို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ သာမညအားဖြင့် ပုဗ္ဗင်္ဂမတရားတို့ကို ပြပြီး၍ ယ္ခုအခါ ဤ၌ လိုအပ်သော ပုဗ္ဗင်္ဂမတရားကို ပြလို၍ အပိစ။ လ။ အဓိပ္ပေတော ဟူသော ပါဌ်ကို (ပေ ၁၁၆) မိန့်သတည်း။ စိတ်၏ ပုဗ္ဗင်္ဂမ အဖြစ်ကို အဘယ်လောကူပမာအားဖြင့် သိရာအံ့နည်း အမေးထွက်ရာသောကြောင့် ယထာ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။ အဘယ်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ပုဗ္ဗင်္ဂမ ဖြစ်သနည်းဟူသော စောဒနာကို တတ္ထ စသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေသတည်း။
အပိ စ၊ စင်စစ်ကား။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ မနော၊ ကို။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ရာဇာ၊ သည်။ ဗလဂ္ဂဿ၊ ဗိုလ်ပါအပေါင်း၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ မနော၊ သည်။ ဓမ္မာနံ၊ နာမက္ခန္ဓာ တရားသုံးပါးတို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုစိတ်သည် ပုဗ္ဗင်္ဂမဖြစ်၏ဟု ဆိုသောစကား၌။ မနော၊ သည်။ နေက္ခမ္မဆန္ဒေန၊ ကုသိုလ်ဆန္ဒဖြင့်လည်းကောင်း။ အဗျာပါဒဆန္ဒေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝိဟိံသာဆန္ဒေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓေန၊ အားဖြင့်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ထိုသုံးပါးတို့တွင် အဘယ်ဖြင့် အဘယ်၏ ပုဗ္ဗင်္ဂမ ဖြစ်သနည်း အမေးပုစ္ဆာ ရှိရကား။ တတ္ထ စသော ပါဌ် ထွက်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ အလောဘဿ၊ ၏။ နေက္ခမ္မဆန္ဒေန၊ ဖြင့်။ မနော၊ သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဒေါသဿ၊ ၏။ အဗျပါဒဆန္ဒေန၊ ဖြင့်။ မနော၊ သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အမောဟဿ၊ ၏။ အဝိဟိံသာဆန္ဒေန၊ ဖြင့်။ မနော၊ သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မနောသေဠာတိ၊ ကား။ မနော၊ သည်။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ ထို နာမက္ခန္ဓာတရား သုံးပါးတို့၏။ သေဋ္ဌံ၊ အကြီးတည်း။ ဝိသိဋ္ဌံ၊ အထူးတည်း။ ဥတ္တမံ ပဝရံ၊ အမြတ်တည်း။ မူလံ၊ အကြောင်းတည်း။ ပမုခံ၊ အဦးတည်း။ ပါမောက္ခံ၊ အကြီးတည်း။ တေန၊ ကြောင့်။ “မနောသေဠာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ မနောမယာတိ၊ ကား။ မနေန၊ သည်။ ကတာ၊ ကုန်၏။ မနေန၊ သည်။ နိမ္မိတာ၊ ဖန်ဆင်းအပ်ကုန်၏။ မနေန၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ကုန်၏။ မနော၊ သည်။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယော၊ တည်း။ တေန၊ ကြောင့်။ “မနောမယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
စိတ်လျှင် ပုဗ္ဗင်္ဂမ ရှိသော တရားတို့ကား သရုပ်အားဖြင့် အဘယ်တရားတို့နည်း စောဒနာရှိရကား တေ ပန စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဆန္ဒသမုဒါနိတာ၊ နေက္ခမ္မ အစရှိသော ဆန္ဒမှ လာကုန်သော။ အနာဝိလသင်္ကပ္ပသမုဋ္ဌာနာ၊ မနောက်ကျုသော အကြံအားဖြင့် ဖြစ်ကုန်သောကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဖဿသမောဓာနာ၊ ဖဿလျှင် ပေါင်းစုံရာ ရှိကုန်သော။ တေ ပန ဓမ္မာ၊ ထိုပုဗ္ဗင်္ဂမဖြစ်သော တရားတို့သည်ကား။ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ သညာက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ယာ သဒ္ဓါ၊ အကြင်ယုံကြည်ခြင်းသည်။ ယာ သဒ္ဒ (ပေ ၁၁၇) ဟနာ၊ အကြင် ယုံကြည်သော အခြင်းအရာသည်။ ယာ ဩက္ကပ္ပနာ၊ အကြင်သက်ဝင်၍ ယုံကြည်ခြင်းသည်။ ယော အဘိပ္ပသာဒေါ၊ အကြင် အလွန်ယုံကြည်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ ဣမိနာ ပသာဒေန၊ နှင့်။ ဥပတော၊ ပြည့်စုံ၏။ သမုပေတော၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံ၏။ ဥပဂတော၊ ရောက်၏။ သမုပဂတော၊ ကောင်းစွာ ရောက်၏။ သမ္ပန္နော၊ ပြည့်စုံ၏။ သမန္နာဂတော၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ပသန္နေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤကြည်ညိုသော စိတ်ဖြင့် ဖြစ်သော ကုသိုလ်သည်။ မနောကမ္မံ၊ မည်၏။ ဘာသတိ ဝါ တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝစီကမ္မံ၊ ကို။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ကရောတိ ဝါ တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ကာယကမ္မံ၊ ကို။ ဒဿိတံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒသကုသလကမ္မပထာ၊ တို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ စသော ကာယသုစရိုက် သုံးပါး။ မုသာဝါဒါဝေရမဏိ စသော ဝစီသုစရိုက် လေးပါး။ အနဘိဇ္ဈာ စသော မနောသုစရိုက် သုံးပါးအားဖြင့် ဒသကုသလကမ္မပထ ဖြစ်သတည်း။
တတောတိ၊ ကား။ ဒသဝိဓဿ၊ သော။ ကုသလကမ္မဿ၊ ၏။ ကတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဥပစိတတ္တာ၊ ဆည်းပူးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နန္တိ၊ နံ ဟူသည်ကား။ ယော သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကတပုညော၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကောင်းမှုရှိ၏။ ကတကုသလော၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကုသိုလ်ရှိ၏။ ကတဘီရုတ္တာဏော၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကြောက်ခြင်းကို တားမြစ်တတ်သော ကောင်းမှု ရှိ၏။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ သုခန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သုခံ၊ သည်။ ကာယိကဉ္စ၊ ကာယိကသုခလည်းကောင်း။ စေတသိကဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓံ၊ ၏။ အနွေတီတိ၊ ကား။ အနုဂစ္ဆတိ၊ အစဉ်တစ်စိုက်လိုက်၏။
သုခမနွေတိ၊ ဟူ၍ သင်္ခေပအားဖြင့် ဆိုအပ်သော သုခ၏ အစဉ်တစိုက်လိုက်ခြင်းကို ဝိတ္ထာရအားဖြင့် ပြလိုရကား ‘ဣဓဿု ပုရိသော’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဣဓ လောကေ၊ ၌။ (သုကား နိပါတ်မျှသာ)။ ပုရိသော၊ သည်။ အပ္ပဟီနာနုသယော၊ မပယ်အပ်သော အနုသယရှိသည် ဖြစ်၍။ သံယောဇနိယေသု၊ သံယောဇဉ်၏ အာရုံ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အဿာဒံ၊ သာယာခြင်းကို။ အနုပဿတိ၊ ၏။ သော ပုရိသော၊ သည်။ သံယောဇနိယေသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အဿာဒံ၊ ကို။ အနုပဿန္တော၊ ၍။ ယထာဒိဋ္ဌံ၊ အကြင် အကြင် မြင်အပ်သော။ ယထာသုတံ၊ အကြင် အကြင် ကြားအပ်သော။ သမ္ပတ္တိဘဝံ၊ ပြည့်စုံသော ဘဝကို။ ပတ္ထေတိ၊ တောင့်တ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဿ ပုရိသဿ၊ အား။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဝတဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အနုဗဒ္ဓါ၊ အစဉ်လိုက်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ထေရော စ ဒဟရော ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ စသည်ကဲ့သို့။ အနုဗဒ္ဓါ ဟောန္တိဟု ဗဟုဝုစ် (ပေ ၁၁၈) ဆိုပါသတည်း)။ သော ပုရိသော၊ သည်။ ယထာဒိဋ္ဌံ၊ သော။ ယထာသုတံ၊ သော။ သမ္ပတ္တိဘဝံ၊ ကို။ ပတ္ထေန္တော၊ ၍။ ပသာဒနီယဝတ္ထုသ္မိံ၊ ကြည်ညိုအပ်သော အရာ၌။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပသာဒေတိ၊ ကြည်ညိုစေ၏။ သဒ္ဒဟတိ၊ ယုံကြည်၏။ ဩကပ္ပေတိ၊ သက်ဝင်၍ ယုံကြည်၏။ သော ပုရိသော၊ သည်။ ပသန္နစိတ္တော၊ ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍။ ဒါနမယံ၊ လည်းကောင်း။ သီလမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဘာဝနာမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓံ၊ သော။ ပုညကြိယဝတ္ထုံ၊ ကို။ ကာယေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါစာယ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ မနသာ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အနုတိဋ္ဌတိ၊ လျောက်ပတ်စွာ ဖြစ်စေ၏။ ဝါ၊ ဆောက်တည်၏။ သော ပုရိသော၊ သည်။ တဿ၊ ထိုကောင်းမှု၏။ ဝိပါကံ၊ ကို။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏ အဖြစ်၌လည်းကောင်း။ ဥပပဇ္ဇေ ဝါ၊ အခြားမဲ့သော ဘဝ၌လည်းကောင်း။ အပရာပရေ ဝါ ပရိယာယေ၊ တတိယဘဝမှစ၍ အဆက်ဆက်သော ဘဝ၌လည်းကောင်း။ ပစ္စနုဘောတိ၊ ခံစားရ၏။ ဣတိ ခေါ ပန၊ ဤသို့လျှင်။ အဿ ပုရိသဿ၊ အား။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ အဝိဇ္ဇာဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ သင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ သင်္ခါရပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ ဝိညာဏပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ နာမရူပံ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ နာမရူပပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ သဠာယတနံ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ သဠာယတနပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ သုခဝေဒနီယော၊ သော။ ဝါ၊ သုခဝေဒနာရှိသော ချမ်းသာသဖြင့် ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိသော။ ဖဿော၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၈၂] ဖဿပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ ဝေဒနာ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ ဧဝံ သန္တံ၊ ဤသို့ဖြစ်သော။ တံ ပုရိသံ၊ သို့။ သုခံ၊ သည်။ အနွေတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ တဿ ပုရိသဿ၊ အား။ ဝေဒနာယ၊ သည်။ အပရာပရံ၊ အဆင့်ဆင့်။ ပရိဝတ္တမာနာယ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ တဏှာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တဏှာပစ္စယာ၊ ကြောင့်။ ဥပါဒါနံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ လ။ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ၊ ဆင်းရဲအစု၏။ သမုဒယော၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဣတိကား ပရိသမာပနတ္ထဒီပက တည်း)။
ဤဂါထာ၏ အနက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို ဝေဖန်ပြီး၍ ယ္ခုအခါ ထိုတရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် သစ္စာလေးပါးကို ထုတ်လိုရကား ‘တတ္ထ ယံ မနော’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော ဂါထာ၏ အနက်ဖြစ်သော တရားတို့တွင်။ ယံ မနော စ၊ အကြင် စိတ်သည်လည်းကောင်း။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ စိတ်လျှင် ရှေ့သွားရှိကုန်သော။ ဝါ၊ ပြဓာန်းခြင်း ရှိကုန်သော။ ယေ စ ဓမ္မာ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ယဉ္စ သုခံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ငါးပါးသော ခန္ဓာတို့ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တို့သည်။ ဒုက္ခ (ပေ ၁၁၉) သစ္စံ၊ မည်၏။ တေသံ၊ ထိုခန္ဓာငါးပါးတို့၏။ ပုရိမကာရဏဘူတာ၊ ရှေးအကြောင်းဖြစ်၍ဖြစ်သော။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဝတဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သမုဒယသစ္စံ၊ မည်၏။ တေသံ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သစ္စာတို့ကို။ ပရိညာယ စ၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ပဟာနာယ စ၊ ပယ်ခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသေတိ၊ ၏။
အဘယ်သစ္စာကို ပိုင်း၍ သိခြင်းငှာ အဘယ်သစ္စာကို ပယ်ခြင်းငှာ ဟောသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘ဒုက္ခဿ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဒုက္ခဿ၊ ကို။ ပရိညာယ၊ ငှာ။ သမုဒယဿ၊ ကို။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။ ဒေသေတိ၊ ၏။ ယေန၊ အကြင်တရားဖြင့်။ ပရိဇာနာတိ၊ ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ယေန၊ ဖြင့်။ ပဇဟတိ၊ ပယ်၏။ အယံ၊ ဤတရားသည်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ယတ္ထ စ၊ အကြင် တရား၌လည်း။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ အယံ၊ သည်။ နိရောဓော၊ သစ္စာမည်၏။ ဣမာနိ၊ တို့ကား။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ တို့တည်း။ ဧဝံ၊ တူ။ တစ်နည်း။ ဧဝံ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်လည်း။ အာယတနဓာတုဣန္ဒြိယမုခေနာပိ၊ အာယတနဓာတ် ဣန္ဒြေတို့ကို အရင်းပြုသဖြင့်လည်း။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။
ဤသို့ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ထုတ်အပ်ပြီး၍ ယခုအခါ ထို သစ္စာလေးပါးကို အရင်းပြုသဖြင့် အဿာဒ အစရှိသည်တို့ကို ထုတ်၍ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတကို ယှဉ်အံ့သောငှာ တတ္ထ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော သစ္စာတို့တွင်။ သမုဒယေန၊ ဖြင့်။ အဿာဒေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုက္ခေန၊ ဒုက္ခသစ္စာဖြင့်။ အာဒီနဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဂ္ဂနိရောဓေဟိ၊ မဂ္ဂသစ္စာ နိရောဓသစ္စာတို့ဖြင့်။ နိဿရဏံ၊ ဏသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုခဿ၊ ၏။ အနွယော၊ အစဉ်တစိုက် လိုက်ခြင်းသည်။ ဖလံ၊ မည်၏။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ကာယဝစီသမီဟာ၊ ကိုယ်နှုတ်တို့ဖြင့် လုံ့လပြုခြင်းသည်။ ဥပါယော၊ မည်၏။ ဓမ္မာနံ၊ နာမက္ခန္ဓာတရားတို့၏။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ၊ စိတ်လျှင် ရှေ့သွားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ သုခကာမေန၊ ချမ်းသာကို အလိုရှိသော သူသည်။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ဝစီကမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ကာယကမ္မဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဝတ္တေတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်စေအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ဤသို့ တိုက်တွန်းခြင်းသည်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အာဏတ္တိ၊ မည်၏။ အယံ၊ ကား။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ထိုမနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာဟူသော ဂါထာ၌။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ (ပေ ၁၂၀) မနနတော အာရမ္မဏဝိဇာနနတော၊ အာရုံကို သိတတ်သောကြောင့်။ မနော၊ မည်၏။ မနနလက္ခဏေ၊ အာရုံကို သိခြင်း လက္ခဏာကြောင့်။ သမ္ပယုတ္တေသု၊ သမ္ပယုတ် တရားတို့၌။ အာဓိပစ္စကရဏတော၊ အားကြီးသည်၏ အဖြစ်ကို ပြသောကြောင့်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဤဟာဘာဝတော၊ အားထုတ်ခြင်းမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ဗျာပါရမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဿတ္တနိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန၊ သတ္တမဟုတ် ဇီဝမဟုတ်သော သဘောအားဖြင့်။ ဓမ္မာ၊ မည်ကုန်၏။ ဂါမေသု၊ ရွာတို့၌။ ဂါမဏိ ဝိယ၊ ရွာသူကြီး ကဲ့သို့။ ပဓာနဋ္ဌေန၊ ပြဓာန်းသော သဘောကြောင့်။ ဧတေသံ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာ တရားသုံးပါးတို့အား။ မနော၊ စိတ်ဟုဆိုအပ်သော။ သေဋ္ဌော၊ အကြီးသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဧတေသံ၊ တို့၏။ သေဋ္ဌော၊ အကြီးကား။ မနော၊ စိတ်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောသေဠာ၊ မည်ကုန်၏။ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘူတေန၊ သဟဇာတအစရှိသော ပစ္စည်းဖြစ်၍ဖြစ်သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောမယာ၊ မည်ကုန်၏။ အကာလုဿိယတော စ၊ မနောက်ကျုသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အာရမ္မဏဿ၊ သို့။ ဩကပ္ပနတော စ၊ သက်၍ ယုံကြည်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ပသန္နေန၊ ကြည်လင်သော။ (ရှေ့ဟိတ်အလို)။ ပသန္နေန၊ ကြည်ညိုသော။ (နောက်ဟိတ်အလို)။
မှတ်ချက်။ ။ အကြင်ပသာဒနှင့် ပြည့်စုံသောကြောင့် စိတ်ကို ပသန္နဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုပသာဒ၏ ကိစ္စကို စိတ်၌ တင်၍သာ ‘အာကာလုဿိယတော၊ လ။ ပသန္နေန’ဟုဆိုအပ်ပါသတည်း။
ဝစီဝိညတ္တိဝိပ္ဖာရတော စ၊ ဝစီဝိညတ်ပြန့်သော အားဖြင့်လည်းကောင်း။ တထာ သာဒိယနတော စ၊ ထိုသို့ ကိုယ်ဖြင့်ပြုခြင်းကို သာယာသောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဘာသတိ၊ ဆို၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ကုသိုလ်ဝစီကံကို ဝိညတ်ဖြင့် ဆိုသော်လည်း ဘာသတိပင် မည်၏။ နှုတ်ဖြင့်ဆိုအပ်သော ကုသိုလ်ဝစီကံကို နှုတ်ဖြင့် မဆိုမူ၍ ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော်လည်း ဘာသတိပင် မည်၏ ဟူလိုသော်။
စောပနကာယဝိပ္ဖာရတော စ၊ တုန်လှုပ်သော ကိုယ်၏ ပြန့်သောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ တစ်နည်း။ စောပနကာယ၊ ပြန့်သော်လည်းကောင်း။ တထာ သာဒိယနတော စ၊ ထိုသို့ နှုတ်ဖြင့်ဆိုခြင်းကို သာယာသော အားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကရောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ကုသိုလ်ကာယကို ကိုယ်ဖြင့်ပြုသော်လည်း ကရောတိပင် မည်၏။ ကိုယ်ဖြင့် မပြုမူ၍ နှုတ်ဖြင့် စီရင်သော်လည်း ကရောတိပင် မည်၏ဟူလိုသော်။
တထာ ပသုတတ္တာ စ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဆည်းပူးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အနညတ္တာ စ၊ တစ်ပါး မဟုတ်သည်၏ အဖြစ် (ပေ ၁၂၁) ကြောင့်လည်းကောင်း။ “တတော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ရှေ့ဟိတ်အလိုကား တတော၊ ထိုသို့ ကြည်ညိုသော စိတ်ဖြင့် ဆိုခြင်းပြုခြင်းကြောင့်ဟု ပေးစေလိုသည်။ နောက်ဟိတ်အလိုကား တတော၊ ထိုသို့ ကြည်ညိုသောစိတ်ဖြင့် ဆိုခြင်း ပြုခြင်းကြောင့်သာလျှင်ဟု ပေးစေလိုသည်။
သုခနတော စ၊ ချမ်းသာစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သာတဘာဝတော စ၊ သာယာအပ်သော ဝေဒနာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဣဋ္ဌဘာဝတော စ၊ အလိုရှိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ “သုခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ပဌမဟိတ်ကို ‘သုခေဿတံ ဘိက္ခဝေ အဓိဝစနံ ယဒိဒံ ပုညာနိ’ စသည်၌ကဲ့သို့ သုခဟေတုဖြစ်သော ကုသိုလ်ကို ရည်၍ ဆိုသည်။ ဒုတိယဟိတ်ကို ‘သုခဿ စ ပဟာနာ’ စသည်၌ကဲ့သို့ သုခဝေဒနာကို ရည်၍ ဆိုသည်။ တတိယဟိတ်ကို ‘အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကလက္ခဏာ ကုသလာ’ စသည်၌ကဲ့သို့ ဣဋ္ဌဝိပါက ပရိယာယ်ဖြစ်၍ ဆိုသည်။
ကတူပစိတတ္တာ စ၊ ပြုအပ် ဆည်းပူးအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အဝိပက္ကဝိပါကတ္တာ စ၊ မရင့်သေးသော အကျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အကျိုးမပေးသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ “အနွေတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကာရဏာယတ္တဝုတ္တိတော စ၊ အကြောင်းနှင့် စပ်၍ ဖြစ်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အသင်္ကန္တိတော စ၊ မိမိသန္တာန်မှ မပြောင်းရွေ့သောကြောင့်လည်းကောင်း။ “ဆာယာဝ အနပါယိနီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ အနုပဒဝိစယတော၊ ပုဒ်စဉ်အတိုင်း စိစစ်သောအားဖြင့်။ ဝိစယဟာရသမ္ပာတော၊ ဝိစယဟာရသမ္ပာတတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုမနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာဟူသော ဂါထာ၌။ ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ မနဿ၊ ၏။ ဓမ္မာနံ၊ နာမက္ခန္ဓာတရားတို့၏။ အာဓိပစ္စယောဂတော၊ အကြီး၏အဖြစ်နှင့် ယှဉ်သောကြောင့်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ၊ ရှေ့သွား၏ အဖြစ်သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ သင့်၏။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ အကြီး၏အဖြစ်နှင့် ယှဉ်သောကြောင့်သာလျှင်။ မနဿ၊ သို့။ အနုဝတ္တနတော၊ အစဉ်လိုက်သောကြောင့်။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ ထို နာမက္ခန္ဓာတရားတို့၏။ မနောသေဋ္ဌတာ၊ စိတ်လျှင်အကြီးရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ သဟဇာတာဒိပစ္စယဝသေန၊ သဟဇာတအစရှိသော ပစ္စည်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဓမ္မာနံ၊ နာမက္ခန္ဓာတရားတို့၏။ မနောမယတာ၊ စိတ်ကြောင့် ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ သမုဋ္ဌာနာနံ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ကာယဝစီကမ္မာနံ၊ ကာယကံ ဝစီကံတို့၏။ ကုသလဘာဝေါ၊ ကုသိုလ်၏အဖြစ်သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ ယေန၊ အကြင်သူသည်။ (ပေ ၁၂၂) ကုသလကမ္မံ၊ ကို။ ဥပစိတံ၊ ဆည်းပူးအပ်၏။ တံ၊ ထိုသူသို့။ ဆာယာ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သုခံ၊ သည်။ အနွေတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ ကထာ၊ သည်။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၁၈၃] တတ္ထ၊ ၌။ ပဒဋ္ဌာနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ မနော၊ သည်။ မနောပဝိစာရာနံ၊ စိတ်ကို မှီ၍ဖြစ်ကုန်သော နေက္ခမ္မသိတ ဖြစ်သော မနဿုပဝိစာရဥပေက္ခုပဝိစာရတို့၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သဗ္ဗဿ၊ သော။ ကုသလပက္ခဿ၊ စတုဘူမိက ကုသိုလ်အဖို့၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ “ဘာသတီ”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သမ္မာဝါစာ၊ ကို။ ဂဟိတာ၊ ၏။ “ကရောတီ”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သမ္မာကမ္မန္တော၊ ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ တေ၊ ထို သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တ တို့သည်။ သမ္မာအာဇီဝဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ စင်ကြယ်သော ကာယကံဝစီကံ၌ တည်သောသူအားသာ အာဇီဝစင်ကြယ်သောကြောင့် မစင်ကြယ်သော ကာယကံဝစီကံ၌ တည်သောသူအားသာ အာဇီဝမစင်ကြယ်သောကြောင့် သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တတို့သည် သမ္မာအာဇီဝ၏ပဒဋ္ဌာန် ဖြစ်လေသတည်း ဟူလိုသော်။
သမ္မာအာဇီဝေါ၊ သည်။ သမ္မာဝါယာမဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သမ္မာဝါယာမော၊ သည်။ သမ္မာသတိယာ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သမ္မာသတိ၊ သည်။ သမ္မာသမာဓိဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ “မနသာ ပသန္နေနာ”တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပသာဒေါ၊ သည်။ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ တည်း။ တံ၊ သည်။ သီလဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သီလံ၊ သည်။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သမာဓိ၊ သည်။ ပညာယ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ယာဝ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာ၊ ပစ္စဝေက္ခဏလက္ခဏဉာဏ်အမြင်တိုင်အောင်။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ လက္ခဏော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ “မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ”တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမတာဝစနေန၊ စိတ်လျှင် ရှေ့သွားရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသဖြင့်။ ဓမ္မာနံ၊ နာမက္ခန္ဓာတရားတို့၏။ ဆန္ဒပုဗ္ဗင်္ဂမတာပိ၊ ဆန္ဒ၏သာလျှင် ရှေ့သွားရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဝီရိယပုဗ္ဗင်္ဂမတာပိ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝီမံသာပုဗ္ဗင်္ဂမတာပိ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ အာဓိပတေယျလက္ခဏေန၊ အကြီး၏အဖြစ်ဟူသော လက္ခဏာအားဖြင့်။ ဆန္ဒာဒီနံ၊ တို့၏။ မနသာ၊ နှင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တူသော လက္ခဏာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တထာ၊ တူ။ နေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ သဒ္ဓါဒိပုဗ္ဗင်္ဂမတာပိ၊ ကိုလည်း။ ဝုတ္တာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယလက္ခဏေန၊ ဖြင့်။ သဒ္ဓါဒီနံ၊ တို့၏။ မနသာ၊ နှင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “မနသာ စေ ပသန္နေနာ”တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မနဿ၊ ၏။ ပသာဒသမန္နာဂမော၊ ပသာဒနှင့် ပြည့်စုံသည်။ တံ သမု (ပေ ၁၂၃) ဋ္ဌာနာနံ၊ ထိုစိတ်ကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော။ ကာယဝစီကမ္မာနံ၊ တို့၏။ အနဝဇ္ဇဘာဝလက္ခဏံ၊ အပြစ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ဟူသော လက္ခဏာသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ စိတ္တဿ၊ ၏။ သတိအာဒိသမန္နာဂမောပိ၊ သတိ အစရှိသည်တို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်လည်းကောင်း။ နေသံ၊ ထို ကာယကံ ဝစီကံတို့၏။ အနဝဇ္ဇဘာဝလက္ခဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယောနိသောမနသိကာရသမုဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ယောနိသော မနသိကာရကြောင့် ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “သုခမနွေတီ”တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သုခါနုဂမနဝစနေန၊ သုခ၏ အစဉ်တစိုက်လိုက်ခြင်းကို ဆိုသဖြင့်။ သုခဿ၊ ၏။ ပစ္စယဘူတာနံ၊ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ မနာပိယရူပါဒီနံ၊ နှစ်သက်အပ်သော ရူပါရုံ အစရှိသည်တို့၏။ အနုဂမော၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်ခြင်းကို။ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တေသမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ကမ္မပစ္စယတာယ၊ ကုသိုလ်ကံဟူသော အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ အယံ၊ ကား။ လက္ခဏဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ စတုဗျူဟော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ “မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ “မနော”တိ အာဒီနံ၊ ကုန်သော။ ပဒါနံ၊ တို့၏။ နိဗ္ဗစနံ၊ ဝိဂြိုဟ်သည်။ နိရုတ္တံ၊ မည်၏။ တံ၊ ထိုဝိဂြိုဟ်ကို။ ပဒတ္ထနိဒ္ဒေသဝသေန၊ ပဒနိဒ္ဒေသ အတ္ထနိဒ္ဒေသ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ပဒနိဒ္ဒေသ အတ္ထနိဒ္ဒေသဖြင့် သိအပ်ပါသော် ဆရာဆိုပါလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘ပဒတ္ထော စ။ လ။ သုဝိညေယျောဝ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ပဒတ္ထော စ၊ ပုဒ်အနက်ကိုလည်း။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ သုဝိညေယျောဝ၊ လျှင်ကတည်း။ (ဝိစယဟာရသမ္ပာတ၌ မနနတော အာရမ္မဏဝိဇာနနတော စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့် သိရာပြီ ဟူလိုသော်။ ပဒဉ္စ အတ္ထော စ ပဒတ္ထောဟု ဒွန်ပြု၊) ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ သုခေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထိကာ၊ အလိုရှိကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုသူတို့သည်။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ကာယဝစီမနောကမ္မာနိ၊ တို့ကို။ ပဝတ္တေတဗ္ဗာနိ၊ ဖြစ်စေအပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤမနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာဟူသော ဂါထာ၌။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အဓိပ္ပါယော၊ အလိုတော်တည်း။ ပုညကိရိယာယ၊ ကောင်းမှုကို ပြုသဖြင့်။ ဝါ၊ ပြုခြင်း၌။ အညေသမ္ပိ၊ တစ်ပါးသော သူတို့၏လည်း။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ရှေ့သွားတို့သည်။ ဟုတွာ၊ ကုန်၍။ တတ္ထ၊ ထိုကောင်းမှုကို ပြုခြင်း၌။ တေသံ၊ ထိုတစ်ပါးသော သူတို့ကို။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ဝါ၊ အသင့်အားဖြင့်။ ဥပနေတာရော၊ ဆောင်ကုန်သော သူတို့သည်။ (ပေ ၁၂၄) ဣမိဿာ ဒေသနာယ၊ ၏။ နိဒါနံ၊ အကြောင်းတည်း။ “ဆ ဒွါရာဓိပတီ၊ လ။ မနွဂူ”တိ၊ ဆဒွါရာဓိပတိ။ လ။ မနွဂူဟူ၍။ ဧဝမာဒိသမာနယနေန၊ ဤသို့ အစရှိသော ဒေသနာကို ကောင်းစွာအညီအညွတ် ဆောင်သဖြင့်။ ဣမိဿာ ဒေသနာယ၊ ကို။ သံသန္ဒနာ၊ နှီးနှောခြင်းသည်။ ဒေသနာနုသန္ဓိ၊ မည်၏။ (ဤ၌ ဆဒွါရာဓိပတီ ရာဇာသည် ဒေသနာတစ်ပါး စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော ဓမ္မာလည်း ဒေသနာတစ်ပါး။ စိတ္တဿ၊ လ။ မနွဂူလည်း ဒေသနာတစ်ပါးတည်း။) မနော၊ သည်။ ဆဒွါရာဓိပတီ ရာဇာ၊ ခြောက်ပါးသော ဒွါရ၌ အကြီးဖြစ်သော မင်းမည်၏။ စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော၊ စိတ်သို့ အစဉ်လိုက်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေဝ၊ အလုံးစုံသော တရားတို့သည်သာလျှင်။ စိတ္တဿ၊ စိတ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဧကဓမ္မဿ၊ တစ်ခုသော တရား၏။ ဝသံ၊ အလိုသို့။ အနွဂူ၊ အစဉ်လိုက်ကုန်၏။ ပဒါနုသန္ဓိယော ပန၊ ပဒါနုသန္ဓိ အစရှိသည်တို့ကိုကား။ သုဝိညေယျာဝ၊ ကုန်သလျှင်ကတည်း။ အယံ၊ ကား။ စတုဗျူဟော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၁၈၄] တတ္ထ၊ ၌။ အာဝဋ္ဋောဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ “မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ”တိ၊ ဟူ၍။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ တေသု ဓမ္မေသု၊ တို့တွင်။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ယာနိ ကုသလမူလာနိ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တာနိ ကုသလမူလာနိ၊ တို့သည်။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ သမ္မတ္တာနံ၊ သမ္မတ္တတရားတို့၏။ ဝါ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောရှိသော တရားတို့၏။ ဟေတု၊ ဟိတ်တို့တည်း။ ယေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သမ္မတ္တာ၊ မဖောက်မပြန်သော သဘောရှိကုန်၏။ အယံ၊ ဤမဖောက်မပြန်သော သဘောရှိသော တရားသည်။ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ သော။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂသစ္စာတည်း။ သဟဇနာမရူပံ၊ နာမ်ရုပ်နှင့် တကွဖြစ်သော။ ယံ မနော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤနာမ်ရုပ်နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်သည်။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခသစ္စာတည်း။ အသမုစ္ဆိန္နာ၊ မဂ်ဖြင့် မဖြတ်အပ်သေးသော။ ပုရိမနိပ္ဖန္နာ၊ ရှေးဘဝ၌ ပြီးသော။ အဝိဇ္ဇာ ဘဝတဏှာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤအဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာသည်။ သမုဒယော၊ သမုဒယသစ္စာတည်း။ ယတ္ထ၊ အကြင်နိဗ္ဗာန်၌။ တေသံ၊ ထို အဝိဇ္ဇာတဏှာတို့ကို။ ပဟာနံ၊ ပယ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤနိဗ္ဗာန်သည်။ နိရောဓော၊ နိရောဓသစ္စာတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ သစ္စာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အယံ၊ ကား။ အာဝဋ္ဋော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။
ပဒဋ္ဌာနဝိဘာဂ ဘူမိဝိဘာဂတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသောနည်း ရှိပြီးဖြစ်သောကြောင့် သိလွယ်ရကား (ပေ ၁၂၅) ဓမ္မဝိဘာဂကိုသာ ပြအံ့သောငှာ ‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ထိုစကားကို ချဲ့လိုရကား ယော ဟိ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
“မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ။ လ။ သုခမနွေတီ”တိ ဣဒံဝစနံ၊ ကို။ ယထာရုတဝသေန၊ တိုက်ရိုက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အပ်။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ယော သမဏော ဝါ၊ လည်းကောင်း။ ယော ဗြာဟ္မဏော ဝါ၊ လည်းကောင်း။ ပါဏာတိပါတိမှိ၊ သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေ၊ မှားသော အယူရှိသော။ မိစ္ဆာပဋိပန္နေ၊ မှားသော အကျင့်ကို ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌။ သကစိတ္တံ၊ မိမိစိတ်ကို။ ပသာဒေတိ၊ ကြည်ညိုစေ၏။ ပသန္နေန၊ သော။ စိတ္တေန စ၊ ဖြင့်လည်း။ အဘူတဂုဏာဘိတ္ထဝနဝသေန၊ မဟုတ်မမှန်သော ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဘာသတိ ဝါ၊ မူလည်းပြောဆို၏။ အဿ၊ ထိုရဟန်းပုဏ္ဏားအား။ နိပစ္စကာရံ၊ အရိုအသေပြုခြင်းကို။ ကရောတိ ဝါ၊ မူလည်းပြု၏။ တတော၊ ထိုသို့ ဆိုခြင်း ပြုခြင်းကြောင့်။ နံ၊ ထိုသူကို။ သုခံ၊ ချမ်းသာသည်။ န အနွေတိ၊ မလိုက်။
ယင်းသို့ သုခအစဉ်မလိုက်သော် အဘယ်ကား အစဉ် လိုက်ပါသနည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဒုက္ခမေဝ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတော၊ ထိုသို့ ဆိုခြင်းပြုခြင်းကြောင့်။ စက္ကံ၊ လှည်းဘီးသည်။ ဝဟတော၊ ဝန်ကို ရွက်ဆောင်သော နွား၏။ ပဒံ၊ ခြေရာသို့။ အနွေတိ ဣဝ၊ ကဲ့သို့။ ဒုက္ခမေဝ ပန၊ သည်သာလျှင်။ တံ၊ ထိုသူသို့။ အနွေတိ၊ ၏။
မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ မနသာ စေ ပသန္နေန ဟူသော စကားသည်။ စက္ခုံ အနိစ္စံ စသည်ကဲ့သို့ ယထာရုတဧကန္တအားဖြင့် ယူအပ်။ ဖြေအပ်။ ကြားအပ်သော စကားမဟုတ်။ အညိန္ဒြိယံ စသည်ကဲ့သို့ ဘုရား အစရှိသည်တို့၌ စိတ်ကို ကြည်ညိုစေခြင်း။ ကြည်ညိုသော စိတ်ဖြင့် ယထာဘူတကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် အရိုအသေပြုခြင်းကြောင့်သာ သုခအစဉ်လိုက်၏။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိက ပဋိပန္နဖြစ်သော ရဟန်းပုဏ္ဏားစိတ်ကို ကြည်ညိုစေခြင်း။ ကြည်ညိုသောစိတ်ဖြင့် မဟုတ်မမှန်သော ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်ဆိုခြင်း။ အရိုအသေပြုခြင်း ကြောင့်ကား သုခအစဉ်မလိုက်။ ဒုက္ခသာ အစဉ်လိုက်၏။ ဤသို့ ဝေဖန်ခွဲခြမ်း၍ ယူအပ်။ ဖြေအပ်။ ကြားအပ်သော စကားဟူလိုသော်။
မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိက မိစ္ဆာပဋိပန္နဖြစ်သော ရဟန်း ပုဏ္ဏား၌ ကြည်ညိုခြင်းသည် ဘုရားအစ ရှိသည်တို့၌ ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပသန္နအဖြစ်ဖြင့် အတူတူ မဟုတ်တုံလော၊ စောဒနာ ရှိရာသောကြောင့် ‘ဣတိ ဟိဒံ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဣတိ၊ သို့။ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏီယံ၊ ဝေဖန်၍ ဖြေအပ် ကြားအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပေ ၁၂၆) ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ စေ၊ အကယ်၍။ ယံ ဘာသတိ ဝါ၊ အကြင်ဆိုမူလည်း ဆိုအံ့။ ယံ ကရောတိ ဝါ၊ အကြင်ပြုမူလည်း ပြုအံ့။ တံ စေ၊ ထိုသို့ဆိုခြင်းပြုခြင်းသည်။ သုခဝေဒနီယံ၊ ချမ်းသာစွာ ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိသော။ ဝစီကမ္မဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ကာယကမ္မဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏီယံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ တံ၊ ထိုသို့ဆိုခြင်းသည်။ ကိဿ ဟေတု၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်နည်းဟူမူကား။ သမ္မတ္တဂတေဟိ၊ ကောင်းစွာ ကျင့်သောသူတို့ဖြင့်။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ဘာသနကရဏံ၊ ဆိုခြင်း ပြုခြင်းသည်။ သုခဝေဒနီယံ၊ ချမ်းသာစွာ ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိ၏။ မိစ္ဆာဂတေဟိ၊ ဖောက်ပြန်သော အကျင့်ရှိသောသူတို့ဖြင့်။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ဘာသနကရဏံ၊ သည်။ ဒုက္ခဝေဒနီယံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်တည်း။
ကြည်ညိုခြင်း တူပါသောကြောင့် သုခဝေဒနီယသာ ဖြစ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်လောဟု အာဘောဂပြု၍ ‘ကထံ ပနာယံ ပသာဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော’ဟု စုဒ်ထုတ်သတည်း။
ကထံ ပန၊ အဘယ်သို့လျှင်။ အယံ ပသာဒေါ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ နည်းဟူမူကား။ အယံ၊ ဤဖောက်ပြန်သော အကျင့်ရှိသောသူ၌ ကြည်ညိုခြင်းသည်။ ပသာဒေါ၊ သည်။ န၊ မဟုတ်။
ပသာဒမဟုတ်သော် အဘယ်နည်းဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ပသာဒ။ လ။ ဝဒါမိ’ ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ပသာဒပဋိရူပကော၊ ပသာဒနှင့်တူသော။ မိစ္ဆာဓိမောက္ခော ပန၊ မှားသော နှလုံးသွင်းခြင်းသည်ကား။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒါမိ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ ပရိဝတ္တနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ အာဒိ၊ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ အစရှိသောဂါထာသည်။ ပရိဝတ္တနော ဟာရသမ္ပာတော၊ မည်၏။ ပဒုဋ္ဌေန၊ ပြစ်မှားသော။ ဝါ၊ ပျက်စီးသော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ ယံ ဘာသတိ ဝါ၊ အံ့။ ယံ ကရောတိ ဝါ၊ အံ့။ တတော၊ ထိုသို့ ပြစ်မှားပျက်စီးသော စိတ်ဖြင့် ဆိုခြင်း ပြုခြင်းကြောင့်။ အဿ၊ ထိုသူအား။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ အနုဂါမီ၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ ဤမနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ’ဟူသော ပဌမ ဂါထာသည်။ ဧတဿ၊ ဤမနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာဟူသော ဒုတိယဂါထာ၏။ ဥဇုပဋိပက္ခော၊ ဖြောင့်ဖြောင့်ဆန့်ကျင်ဘက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ပရိဝတ္တနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မနောသေဠာ မနောမယာ၊ မနသာ စေ ပဒုဋ္ဌေန၊ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိ ဝါ၊ တတော နံ ဒုက္ခမနွေတိ၊ စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒံ ဟူသော ပဌမ (ပေ ၁၂၇) ဂါထာသည်။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ။ လ။ သုခမနွေတိ ဟူသော ဒုတိယဂါထာ၏ ပဋိပက္ခဟူလိုသော်။
တတ္ထ၊ ၌။ ဝေဝစနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ “မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ”တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ မနော၊ လ။ ဓာတူတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ ပရိယာယ်သဒ္ဒါတည်း။ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ပုရေစာရိနော ပုရေဂါမိနောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ ဓမ္မာ အတ္တာ သဘာဝါတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ သေဋ္ဌံ ပဓာနံ ပဝရန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ မနောမယာ မနောနိဗ္ဗတ္တာ မနောသမ္ဘူတာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ ပသန္နေန သဒ္ဒဟန္တေန ဩကပ္ပေန္တေနာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ အနွေတိ အနုဂစ္ဆတိ အနုဗန္ဓတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပရိယာယဝစနံ၊ တည်း။ အယံ၊ ကား။ ဝေဝစနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၁၈၅] တတ္ထ၊ ၌။ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ မနသော၊ စိတ်၏။ ကိစ္စပညတ္တိ၊ ကိစ္စကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ (အဓိပတိပစ္စည်းကို ကိစ္စယူပါသည်)။ ဓမ္မာတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ သဘာဝပညတ္တိ၊ သဘောတရားကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ကုသလကမ္မပထပညတ္တိ၊ တည်း။ မနောသေဠာတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ ပဓာနပညတ္တိ၊ ပဓာနအဖြစ်ကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ မနောမယာတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ သဟဇာတပညတ္တိ၊ စိတ်နှင့် တကွဖြစ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ပသန္နေနာတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ သဒ္ဓိန္ဒြိယေန၊ နှင့်။ သမန္နာဂတပညတ္တိ၊ ပြည့်စုံခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ အသဒ္ဓိယဿ၊ မယုံကြည်ခြင်းကို။ ပဋိက္ခေပပညတ္တိ၊ ပယ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိ ဝါတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တာနံ၊ တို့ကို။ နိက္ခေပပညတ္တိ၊ ဝေနေယျတို့၏ သန္တာန်၌ ထားခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသောပညတ်တည်း။ တတော နံ သုခမနွေတီတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ ကမ္မဿ၊ ကုသိုလ်ကံ၏။ ဖလာနုဗန္ဓပညတ၊္တိ အကျိုး၏ အစဉ်လိုက်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ကမ္မဿ၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကုသိုလ်ကံ၏။ အဝိနာသပညတ္တိ၊ မပျက်စီးခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
(ပေ ၁၂၈) တတ္ထ၊ ၌။ ဩတရဏော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောတိ၊ ကား။ ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ တည်း။ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ဝေဒနာသညာသင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ တို့တည်း။ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိ ဝါတိ၊ ကား။ ကာယဝစီဝိညတ္တိယော၊ တို့လည်းကောင်း။ တာသံ၊ ထို ကာယဝိညတ် ဝစီဝိညတ်တို့၏။ နိဿယာ၊ မှီရာ ဖြစ်ကုန်သော။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ မဟာဘူတာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ အာဒယော၊ ကား။ (ဣတိ ကား အာဒျတ္ထ)။ ရူပက္ခန္ဓော၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ဤသို့ သွင်းခြင်းသည်။ ခန္ဓေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဩတရဏော၊ သွင်းခြင်းတည်း။ မနောတိ၊ သည်ကား။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောဂ္ဂဟဏေန၊ အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်စိတ်ကို ယူသဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ အဝိဇ္ဇာအကြောင်းရှိကုန်သော။ သင်္ခါရာ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ခါရပစ္စယာ၊ သင်္ခါရဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လ။ သမုဒယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ဤသို့ သွင်းခြင်းသည်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေန၊ ဖြင့်။ ဩတရဏော၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဩတရဏော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ သောဓနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောတိ၊ မနောဟူသော စကားသည်။ အာရမ္ဘော၊ အားထုတ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဒသုဒ္ဓိ၊ ပုဒ်၏ စင်ကြယ်ခြင်းသည်။ နေဝ ဟောတိ၊ ဖြစ်။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ၊ အာရမ္ဘ၏ စင်ကြယ်ခြင်းသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ (မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာဟူသော သမာသ်ပုဒ်၏ မနောဟူသောပုဒ်သည် ထိုသမာသ်ပုဒ်၏ အစိတ်မျှသာဖြစ်သောကြောင့် ပဒသုဒ္ဓိ မဖြစ်။ ဆိုအပ်သရွေ့သော ဂါထာ မဆုံးသေးသောကြောင့်လည်း အာရမ္ဘသုဒ္ဓိမဖြစ် ဟူလိုသော်)။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ၊ မာဟူသော စကားသည်။ ပဒသုဒ္ဓိ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဓမ္မာတိ၊ ဓမ္မာဟူသော စကားသည်။ တထာ၊ တူ။ ပဒသုဒ္ဓိ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဣတိ၊ သို့။ ယာဝ သုခန္တိ၊ သုခံတိုင်အောင်သော စကားသည်။ ပဒသုဒ္ဓိ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ သုခမနွေတီတိ ပန၊ ဟူသောစကားသည်ကား။ ပဒသုဒ္ဓိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
သုခမနွေတိတွင် ဂါထာမဆုံးသေးရကား ထိုသုခမနွေတိသည်လည်း ပဒသုဒ္ဓိသာ ဖြစ်ကောင်း၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ မဖြစ်ကောင်း။ ဆာယာဝ အနပါယိနီသာ ပဒသုဒ္ဓိ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ ဖြစ်ကောင်း၏ ဟူမူကား ထိုဆာယာဝ အနပါယိနီ ဟူသောစကားသည် ဥပမာမျှသာ။ ဆိုအပ်သော အနက် (ပေ ၁၂၉) ပြီးသေးသည် မဟုတ်။ သုခမနွေတိဟူသော စကားသည်ကား လိုအပ်သော အနက်ကို ပြီးစေ၏။ ထိုကြောင့် သုခမနွေတိဟူသော စကားသည် ပဒသုဒ္ဓိ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ ဖြစ်ပါသတည်း။
ဣတိ အယံ၊ ကား။ သောဓနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ အဓိဋ္ဌာနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ မနောသေဠာ မနောမယာတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကတ္တတာ၊ သာမညတည်း။ ဝါ၊ သာမညဟူသည်၏ အဖြစ်တည်း။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ အထူးတည်း။ တထာ၊ တူ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ဧကတ္တတာ၊ တည်း။ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိ ဝါတိ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ တည်း။ (စိတ်သာမန်မဟုတ်။ ထိုကြောင့် ပြုကြောင်းဖြစ်သော စိတ်ဟူသော အထူး၌ တည်စေရကား ဝေမတ္တတာဟူလိုသော်)။ တထာ၊ ပါး။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ဧကတ္တတာ၊ တည်း။ သော ပသာဒေါ၊ သည်။ အဇ္ဈတ္တံ၊ မိမိသန္တာန်၌။ ဗျာပါဒဝိက္ခမ္ဘနတော စ၊ ဗျာပါဒကို ပယ်သော ပသာဒအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ အပဖြစ်သော ယုံကြည်အပ်သော ဝတ္ထု၌။ ဩကပ္ပနတော စ၊ သက်ဝင်၍ ယုံကြည်သော ပသာဒအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုဝိဓော၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ သမ္ပတ္တိဘဝဟေတုဘူတောပိ၊ သမ္ပတ္တိဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပသာဒသည်လည်း။ ဝဍ္ဎိဟေတုဘူတောဝ၊ ကြီးပွားခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပသာဒသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
(ပေမူ၌၊ သမ္ပတ္တိဘဝဟေတုဘူတော စ၊ သမ္ပတ္တိဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပသာဒလည်းကောင်း။ ဝဍ္ဎိဟေတုဘူတော စ၊ ကြီးပွားခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပသာဒလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓော၊ ၏ ဟုရှိသည်)။
ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ တည်း။ တယိဒံ တံ ဣဒံ သုတ္တံ၊ ကို။ ဒွီဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ အဖို့တို့ဖြင့်။ (အာကာရကား ကောဋ္ဌာသသမ္ဗန္ဓတည်း)။ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ ဆောက်တည်အပ်၏။ ဝါ၊ မှတ်အပ်၏။
နှစ်ပါးဟူသည် အဘယ်နည်း ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဟေတုနာ စ ဝိပါကေန စ’ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ဟေတုဝိပါက ဟူသည် အဘယ်နည်း ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ယော ပသန္နမာနသော ယော သုခဝေဒနီယော’ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟေတုနာ စ၊ အကြောင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ယော ဟေတု၊ သည်။ ပသန္နမာနသော၊ ကြည်ညိုသော စိတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိပါကေန စ၊ အကျိုးအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ယော ဝိပါကော၊ သည်။ သုခဝေဒနီယော၊ ချမ်းသာစွာ ခံစားအပ်သော အကျိုးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွီဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ အဓိဋ္ဌာနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ ပရိက္ခာရော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မနောတိ၊ မနောဟူသော ပုဒ်သည်။ ကုသလဝိညာဏံ၊ တည်း။ (ပေ ၁၃၀) တဿ စ၊ ထို ကုသိုလ်ဝိညာဉ်၏လည်း။ (ဤကား သာမန်)။ ဉာဏသမ္ပယုတ္တဿ၊ ဉာဏသမ္ပယုတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်ဝိညာဉ်၏ (ဤကား ဝိသေသတည်း)။ အလောဘော၊ လည်းကောင်း။ အဒေါသော၊ လည်းကောင်း။ အမောဟော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တယော၊ ကုန်သော။ သမ္ပယုတ္တာ၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့သည်။ ဟေတူ၊ ဟေတုအကြောင်းတည်း။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တဿ၊ ဉာဏဝိပ္ပယုတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်ဝိညာဉ်၏။ [ကျမ်း ၁၈၆] အလောဘော၊ လည်းကောင်း။ အဒေါသော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ သမ္ပယုတ္တာ၊ တို့သည်။ ဟေတူ၊ တည်း။ သဗ္ဗေသံ၊ အလုံးစုံသော ကုသိုလ်ဝိညာဉ်တို့၏။ အဝိသေသေန၊ သာမန်အားဖြင့်။ ယောနိသောမနသိကာရော၊ သည်။ ဟေတု၊ တည်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သမ္ပတ္တိစက္ကာနိ၊ သမ္ပတ္တိစက်တို့သည်။ ပစ္စယော၊ ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ သဒ္ဓမ္မဿဝနံ၊ သူတော်ကောင်းတရားကို နာခြင်းသည်။ တထာ၊ တူ။ ပစ္စယော၊ တည်း။ ဒါနာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တမာနဿ၊ ဖြစ်သော။ တဿ စ၊ ထိုကုသိုလ်ဝိညာဉ်၏လည်း။ ဒေယျဓမ္မာဒယော၊ လှူဖွယ်ဝတ္ထု အစရှိသည်တို့သည်။ ပစ္စယော၊ တည်း။ ဓမ္မာတိ စေတ္ထ၊ ဓမ္မာဟူသော ဤပုဒ်၌လည်း။ ဝေဒနာဒီနံ၊ တို့၏။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာဒယော၊ တို့သည်။ ပစ္စယော၊ တည်း။ တထာ၊ တူ။ တယော၊ တို့သည်။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ ဝေဒနာဒယော၊ တို့သည်။ ပသာဒဿ၊ ၏။ ပစ္စယော၊ တည်း။ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုကုသလာဘိသင်္ခါရော၊ ယုံကြည်အပ်သော ရတနာသုံးပါး ကုသိုလ်ဖြစ်သော အဘိသင်္ခါရတို့သည်။ ဝိပါကသုခဿ၊ ဝိပါက်ဖြစ်သော သုခ၏။ ပစ္စယော၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပရိက္ခာရော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ၌။ သမာရောပနော ဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ကား။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ မနောတိ၊ ဟူသည်။ ပုညစိတ္တံ၊ ကုသိုလ်စိတ်တည်း။ တံ၊ ထိုကုသိုလ်စိတ်သည်။ ဒါနမယံ၊ လည်းကောင်း။ သီလမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဘာဝနာမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓံ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ ဒါနမယဿ၊ ဒါနမယ ကုသိုလ်စိတ်၏။ အလောဘော၊ သည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သီလမယဿ၊ ၏။ အဒေါသော၊ သည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဘာဝနာမယဿ၊ ၏။ အမောဟော၊ သည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သဗ္ဗေသံ၊ အလုံးစုံသော ကုသိုလ်စိတ်တို့၏။ အဘိပ္ပသာဒေါ၊ အလွန်ကြည်ညိုခြင်းသည်။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။
အဘိပ္ပသာဒ၏ အလုံးစုံသော ကုသိုလ်စိတ်တို့၏ ပဒဋ္ဌာန်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ ယုံကြည်ရအံ့နည်း စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ‘သဒ္ဓါဇာတော’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
“သဒ္ဓါဇာတော ဥပသင်္ကမတိ၊ ဥပသင်္ကမန္တော ပယိရုပါသတီ”တိ ဣဒံ သုတ္တံ၊ ကို။ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ၊ ချဲ့အပ်၏။ သဒ္ဓါဇာတော၊ ဖြစ်သော သ (ပေ ၁၃၁) ဒ္ဓါတရားရှိသောသူသည်။ ဥပသင်္ကမတိ၊ ဆည်းကပ်၏။ ဥပသင်္ကမန္တော၊ ဆည်းကပ်သည်ဖြစ်၍။ ပယိရုပါသတိ၊ လုပ်ကျွေး၏။ ကုသလစိတ္တံ၊ သည်။ သုခဿ၊ သော။ ဣဋ္ဌဝိပါကဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ယောနိသောမနသိကာရော၊ သည်။ ကုသလစိတ္တဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။
ထိုစကား၏ ဒဠှီဘာဝဖြစ်စေခြင်းငှာ ‘ယောနိသော ဟိ’ စသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ယောနိသော၊ အသင့်အားဖြင့်။ မနသိ ကရောန္တော၊ နှလုံးသွင်းသောသူသည်။ ကုသလစိတ္တံ၊ ကို။ အဓိဋ္ဌာတိ၊ အားထုတ်၏။ ဝါ၊ ဖြစ်စေ၏။ ဝါ၊ ဆောက်တည်၏။ ကုသလစိတ္တံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ စေ၏။ ပဒဋ္ဌာနသမာရောပနကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ဘာဝနာသမာရောပနကို ပြလိုရကား ‘သော’ အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
သော၊ ထို ကုသိုလ်စိတ်ကို ပွားစေသော သူသည်။ အနုပ္ပန္နာနံ၊ ကုန်သော။ ပါပကာနံ၊ ကုန်သော။ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ အနုပ္ပါဒါယ၊ မဖြစ်စေခြင်းငှာ။ ဆန္ဒံ၊ အလိုကို။ ဇနေတိ၊ ၏။ ဥပ္ပန္နာနံ၊ ကုန်သော။ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဥပါဒါယ၊ ငှာ။ ပဒဟတိ၊ အားထုတ်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ တဿ၊ ထို သူသည်။ ဝါ၊ သူအား။ စတူသု၊ ကုန်သော။ သမ္မပ္ပဓာနေသု၊ တို့ကို။ ဘာဝိယမာနေသု၊ ပွားစေအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနာ၊ တို့သည်။ အရိယော၊ သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ သော။ ယာဝ မဂ္ဂေါ၊ မဂ်တိုင်အောင်။ ဘာဝနာပါရိပူရိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဘာဝနာယ၊ အားဖြင့်။ သမာရောပနာ၊ တင်ခြင်းတည်း။ ဘာဝနာယ၊ သည်။ သတိ စ၊ သော်လည်း။ ပဟာနဉ္စ၊ ပဟာန်သည်လည်း။ သိဒ္ဓမေဝ၊ ပြီးသလျှင်ကတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ သမာရောပနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
ဤသို့ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ’ဟူသော ဂါထာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဟာရသမ္ပာတယောဇနာ အစီအရင်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ဂါထာတစ်ပါးဖြင့် ပြအံ့သောငှာ ‘တထာ ဒဒတော ပုညံ’ အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
တထာ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ ဟာရသမ္ပာတနိဒ္ဒေသော၊ ကို။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဒဒတော၊ ပေးလှူသောသူအား။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ပွားများ၏။ သံယမတော၊ သီလကို စောင့်ရှောက်သူအား။ ဝေရံ၊ ငါးပါးသော ရန်သည်။ န စီယတိ၊ မပွား။ ကုသလော စ၊ လိမ္မာသော သူသည်လည်း။ ပါပကံ၊ မကောင်းမှုကို။ ဇဟာတိ၊ စွန့်၏။ သ သော၊ ထိုလိမ္မာသော သူသည်။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ၊ ရာဂဒေါသ (ပေ ၁၃၂) မောဟတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ နိဗ္ဗုတော၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယာ ဂါထာ၊ ကို။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒါနမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သီလမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ လောဘဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဒေါသဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မောဟဿ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဟာနံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ ဝါ၊ ထိုကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကံဟူသော ပုဒ်ဖြင့်။ ဘာဝနာမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် စွဲလမ်းခြင်းမရှိသော ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုခြင်းကို။ အာဟ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၈၇] ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အလောဘော၊ အလောဘဟု ဆိုအပ်သော။ ကုသလမူလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဒါန၏ အလောဘပြဋ္ဌာန်းသောကြောင့် ဆိုသတည်း)။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အဒေါသော၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ကုသလမူလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (သီလ၏ အဒေါသပြဋ္ဌာန်းသောကြောင့် ဆိုသတည်း)။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အမောဟော၊ အပ်သော။ ကုသလမူလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဘာဝနာ၏ အမောဟ ပြဋ္ဌာန်းသောကြောင့် ဆိုသတည်း)။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တေသံ၊ တို့၏။ နိဿရဏံ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ စွန့်ကြဲလေ့ရှိသော သူသည် အလောဘဇ္ဈာသယ ရှိသည်ဖြစ်၍ ကာမဂုဏ်တို့၌ အပြစ်ကို မြင်သည်ဖြစ်၍ ကောင်းစွာ သီလကို ဖြည့်ရကား ‘ဒဒတော၊ လ။ ပဒဋ္ဌာနံ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဒါနံ၊ သည်။ သီလက္ခန္ဓဿ၊ သီလကျေးဇူး၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ သီလံ၊ သည်။ သမာဓိက္ခန္ဓဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဘာဝနာမယံ၊ ဘာဝနာမယ ဖြစ်သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ သည်။ ပညာက္ခန္ဓဿ၊ ၏။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓဿ၊ ဝိမုတ္တိကျေးဇူး၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ဒါနေန၊ ဖြင့်။ ဩဠာရိကာနံ၊ ရုန့်ရင်းကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ (ဝီတိက္ကမအခိုက်၌ ဩဠာရိကဖြစ်သတည်း။ ထို ဩဠာရိကကိလေသာကို တဒင်္ဂပဟာန်ဖြင့် ပယ်သတည်း)။ သီလေန၊ ဖြင့်။ မဇ္ဈိမာနံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပရိယုဋ္ဌာန် (ပေ ၁၃၃) အခိုက်၌ မဇ္ဈိမဖြစ်သတည်း)။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ သုခုမာနံ၊ သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (အနုသယအခိုက်၌ သုခုမဖြစ်သတည်း)။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ကတာဝီဘူမိ၊ ရဟန္တာဘုံကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ဒဒတော ပုညံ၊ လ။ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သေက္ခဘူမိ၊ ကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အဂ္ဂဖလံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ အလောဘော ကုသလမူလံ’ စသည်ဖြင့် မဝေဖန် သောအားဖြင့် ကုသိုလ်မူလတို့ကို ထုတ်အပ်ပြီ။ ဝေဖန်သောအားဖြင့်ကား မထုတ်အပ်ပြီလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တထာ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တထာ၊ ပါး။ ဒဒတော ပုညံ၊ လ။ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ လောကိယကုသလမူလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ လောကုတ္တရကုသလမူလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ လောကုတ္တရဿ၊ သော။ ကုသလမူလဿ၊ ၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဒဒတော၊ လ။ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပုထုဇ္ဇနဘူမိ၊ ကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သေက္ခဘူမိ၊ ကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။ (ပဟာန်၏ မပြီးမဆုံးသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပုထုဇ္ဇနဘုံ သေက္ခဘုံကို ပြပါသတည်း)။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အသေက္ခဘူမိ၊ ကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန်ကို ပြသောကြောင့် အသေက္ခဘုံကို ပြသတည်း။
ဒဒတော၊ လ။ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သဂ္ဂဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ နတ်ပြည်သို့ ရောက်စေတတ်သော အကျင့်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ (သဂ္ဂဂါမိနီ ပဋိပဒါပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိဟု ဋီကာဆို၏)။ ကုသလော စဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သေက္ခဝိမုတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အသေက္ခဝိမုတ္တိ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
ဒဒတော၊ လ။ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒါနကထံ၊ ဒါနစကားကိုလည်းကောင်း။ သီလကထံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သဂ္ဂကထံ၊ နတ်ပြည်စကားကိုလည်းကောင်း။ လောကိယာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဒေသနံ၊ ဟောခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အာဟ၊ ၏။ ကုသလော စဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ လောကေ၊ ၌။ အာဒီနဝါနုပဿနာယ၊ (ပေ ၁၃၄) အပြစ်ရှုခြင်းနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ သာမုက္ကံသိကံ၊ အသီးထုတ်အပ်သော။ ဓမ္မဒေသနံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တဿာ ဒေသနာယ၊ ၏။ ဖလံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဓမ္မဒါနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အာမိသဒါနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝဒတိ၊ ဟောတော်မူ၏။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပါဏာတိပါတာ၊ မှ။ ဝေရမဏိယာ၊ ကြဉ်ခြင်းဖြင့်။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ အဘယဒါနံ၊ ဘေးမဲ့ပေးခြင်းကို။ ဝဒတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ သဗ္ဗာနိပိ၊ ကုန်သော။ သိက္ခာပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ၊ ချဲ့အပ်ကုန်၏။ (အာဒိန္န ကြဉ်သဖြင့် သတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ပေးခြင်းကို ဟောတော်မူ၏ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ချဲ့လေ ဟူလိုသော်)။ တေန စ သီလသံယမေန၊ ထိုသီလကို စောင့်သဖြင့်လည်း။ သီလေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌိတော၊ တည်သော သူသည်။ စိတ္တံ၊ ကို။ သံယမေတိ၊ စောင့်၏။ တဿ၊ ထိုသူအား။ သမထော၊ သည်။ ပါရိပူရိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သမထေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သော။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဝိပဿနာကောသလ္လယောဂတော၊ ဝိပဿနာ၌ လိမ္မာခြင်းနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ ကုသလော စ၊ လိမ္မာသည်ဖြစ်၍လည်း။ [ကျမ်း ၁၈၈] ပါပကံ၊ ယုတ်မာသော မကောင်းမှုကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ ရာဂံ၊ ကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ ဒေါသံ၊ ကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ မောဟံ၊ ကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ ပါပကေ၊ ကုန်သော။ အကုသလေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပန္နော၊ ကျင့်သော။ သော စ၊ ထိုသူသည်လည်း။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗုတော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ရာဂါဒီနံ၊ တို့၏။ ပရိက္ခယာ၊ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ ဒွေပိ၊ ကုန်သော။ ဝိမုတ္တိယော၊ ဝိမုတ္တိတို့ကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ (သေက္ခဝိမုတ္တိ အသေက္ခဝိမုတ္တိကိုလည်းကောင်း။ သဥပါဒိသေသဝိမုတ္တိ အနုပါဒိသေသဝိမုတ္တိကို လည်းကောင်း ယူ)။ ဣတိ အယံ၊ ဤသည်ကား။ သုတ္တနိဒ္ဒေသော၊ သုတ်၏အနက်ကို ပြခြင်းတည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ဒဒတော ပုညံ’ အစရှိသော သုတ်၏ အနက်ကို ပြတော်မူ၏။ ဟာရသမ္ပာတယောဇနာအစီအရင်ကို ပြအံ့သောငှာ ဤ’ဒဒတော ပုညံ’ စသော သုတ်ကို ဆိုသည် မဟုတ်တုံလော။ ဟာရသမ္ပာတယောဇနာအစီအရင်ကို ဆရာ မပြပါပြီလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထို ဒဒတော ပုညံဟူသော ဂါထာ၌။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော၊ သည်။ ကတမော၊ ဟူမူကား။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ ကိံ၊ အဘယ်သို့။ ဒေသိတံ၊ ဟောအပ်သနည်း ဟူမူကား။ ဒေဝါ စ၊ ဒေဝဂတိလည်းကောင်း။ (ပေ ၁၃၅) မနုဿာ စ၊ မနုဿဂတိလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ ဂတိယော၊ နှစ်ပါးသော ဂတိကိုလည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗာ၊ နတ်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ မာနုသကာ၊ လူ၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ မာနုသကာ၊ ကုန်သော။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဒေသိတာ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ၊ ဤအလုံးစုံကို။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခဖြစ်သော။ အရိယသစ္စံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒဒတော ပုညံ စသော သုတ်၌ ကောင်းမှုစသည်ကိုသာ ပြအပ်သည် မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့လျှင် နှစ်ပါးသော ဂတိ စသည်တို့ကို ဟောအပ်ကုန်၏ဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်း အမေးပုစ္ဆာ ထွက်အံ့။ ‘ကာရဏူပစာရေန ကာရဏဂ္ဂဟဏေန ဝါ ဖလံ ဂဟိတန္တိ အာဟ၊ ဒွေပိ ဂတိယောတိ အာဒိ’ ဟူသော ဋီကာပါဌ်ဖြင့် ဝိသဇ္ဇနာပြုပေ။
တဿ ဒုက္ခသစ္စဿ၊ ၏။ ကာရဏဘာဝေန၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပုရိမပုရိမနိပ္ဖန္နာ၊ ရှေးရှေးဘဝ၌ပြီးသော။ တဏှာ၊ ကို။ သမုဒယော၊ ယဖြစ်သော။ အရိယသစ္စံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တယိဒံ တံ ဣဒံ သစ္စဒွယံ၊ ကို။ အဿာဒေါ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အာဒီနဝေါ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (သမုဒယကို အဿာဒ၊ ဒုက္ခကို အာဒီနဝ ယူပါ)။
ထိုဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာကို ဂါထာ၌ အဘယ်ပုဒ်ဖြင့် ပြသနည်းဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် သဗ္ဗဿ၊ လ။ န စီယတီတိ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
သဗ္ဗဿ၊ အလုံးစုံသော ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာကို။ ဒဒတော၊ လ။ န စီယတီတိ၊ တိဟူကုန်သော။ ပုရိမေဟိ၊ ကုန်သော။ ဒွီဟိ ပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒေသော၊ ပြခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂသစ္စာကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သဥပါဒိသေသာ စ၊ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်လည်းကောင်း။ အနုပါဒိသေသာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ တို့ကို။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ၊ ဤမဂ္ဂသစ္စာ နိဗ္ဗာနဓာတ်နှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်းသည်။ နိဿရဏံ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား နိဿရဏံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဖလာဒီနိ ပန၊ ဖလ အစရှိသည်တို့ကိုကား။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
အဓိပ္ပါယ်ကား ဝဋ္ဋသမ္ပတ္တိ ဝိဝဋ္ဋသမ္ပတ္တိတို့သည် ဒေသနာဖလ မည်၏။ ဒါနသီလဘာဝနာသည် ဥပါယမည်၏။ ထို သမ္ပတ္တိနှစ်ပါးကို အလိုရှိသော သူသည် ဒါနကုသိုလ် အစရှိသော ကုသိုလ်မှု၌ မမေ့လျော့သင့်ဟု တိုက်တွန်းခြင်းအစီအရင်သည် အာဏတ္တိ မည်၏။ ဤသို့ ယထာရဟ သိအပ်၏ ဟူလိုသော်။
အယံ၊ ကား။ ဒေသနာဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
ဝိစယောတိ၊ (ပေ ၁၃၆) ဝိစယသမ္ပာတ ဟူသည်ကား။ (ဋီကာ ၌ကား ဝိစယောတိ ဝိစယဟာရသမ္ပာတော ဝုစ္စတီတိ အတ္ထော၊ ဧသနယော ဣတော ပရေသု ပိ ဟုဆို၏။ ဝိစယောတိ၊ ဝိစယဟာရသမ္ပာတ ဟူသည်ကို။ ဝုစ္စတိ၊ အံ့။ ဤသို့ပေး)။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ၊ တိ ဟူသော။ ပဌမေန၊ သော။ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒါနမယံ၊ လည်းကောင်း။ သီလမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဘာဝနာမယံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓမ္ပိ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ယခင် ပါဌ်နှစ်ထွေရှိရာတွင် ရှေးပါဌ်သည် ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ ဟူသော ဂါထာပါဒနှင့် လျော်၏။ တိဝိဓမ္ပိသရုပ်ကိုကား အယူခဲ၏။ နောက်ပါဌ်သည်ကား တိဝိဓသရုပ်နှင့် လျော်၏။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ ဟူသော ဂါထာပါဒနှင့်ကား ဆန့်ခဲ့။ ဤသို့ ရှေးသို့တိုးလည်း ထမ်းပိုးနှင့်။ နောက်သို့ဆုတ်လည်း လှည်းတုပ်နှင့် ဟူ၍ဆိုဖြစ်ခဲ့။ ဆင်ခြင်ပါကုန်သောူမြတ်တို့။ ဤသို့သော်ကား သင့်အံ့သကဲ့သို့ ထင်၏။ ပေးလှူခြင်းသည် ငါတို့အမျိုးအနွယ်၏ ကျင့်ဝတ်တည်းဟု ကုလဝံသ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပေးလှူခြင်းသည် သီလမယမည်၏။ ဤဒါတဗ္ဗဝတ္ထုသည် ကုန်ခြင်း ပျက်ခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့ဟု ခယဝယကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဖြစ်စေသောအားဖြင့် ပေးလှူခြင်းသည် ဘာဝနာမယမည်၏။ ယခင်ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာနှစ်ပါးမှ လွတ်သောအားဖြင့် ပေးလှူခြင်းသည် ဒါနမယမည်၏။ ဤသို့ဆိုသော် ယခင်ပါဌ်နှစ်ထွေ ရှိသည်နှင့် လျော်၏။
ဒသဝိဓဿပိ၊ သော။ ဒေယျဓမ္မဿ၊ လှူဖွယ်ဝတ္ထုကို။ ပရိစ္စာဂေါ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ ဆဗ္ဗိဓဿပိ၊ သော။ ရူပါဒိအာရမ္မဏဿ၊ ကို။ ပရိစ္စာဂေါ၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ “သံယမတော ဝေရံ န စီယတီ”တိ၊ ဟူသော။ ဒုတိယေန၊ သော။ ပဒေန၊ ဖြင့်။ အဝေရာ စ၊ အတွင်းရန် မရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ အသပတ္တာ စ၊ အပရန် မရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ အဗျာပါဒါ စ၊ ဗျာပါဒမရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ဝါ၊ ဒေါသမရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ ပဋိပဒါ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘အတ္တနော ပရေသံ အာဃာဋပဋိဝိနယေန အဝေရံ အတ္တနိ စ ပရေသံ အာဃာဋပဋိဝိနယေန အသမ္ပတ္တံ’ဟု သုတ္တနိပါတ် မေတ္တသုတ်အဋ္ဌကထာကို ထောက်၍ အတွင်းရန်မရှိ အပရန်မရှိဟု ပေးသည်။
“ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပက”န္တိ ဟူသော။ တတိယေန၊ သော။ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဉာဏုပ္ပါဒေါ၊ ဉာဏ်၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အညာဏနိရောဓော၊ မောဟ၏ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ သဗ္ဗောပိ၊ သော။ အရိယော၊ သော။ (ပေ ၁၃၇) အဋ္ဌင်္ဂိတော၊ သော။ မဂ္ဂေါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ ဗောဓိပက္ခိယာ၊ အရိယမဂ်၏ အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ “ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတော”တိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ရာဂက္ခယေန၊ ရာဂ၏ ကုန်ခြင်းဖြင့်။ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အနာဂါမိဖိုလ်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ မောဟက္ခယေန၊ ဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ဝိစယော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။ (ဤအလုံးစုံကား ပဒဝိစယသာတည်း)။
ယုတ္တီတိ၊ ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတ ဟူသည်ကား။ ဒါနေ၊ ၌။ ဌိတော၊ တည်သောသူသည်။ မစ္ဆရိယပ္ပဟာနဉ္စ၊ မစ္ဆရိယကို ပယ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ပုညာဘိသန္ဒဉ္စ၊ ကောင်းမှုအလျဉ်ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ ဣဒံ ဥဘယံ၊ ဤနှစ်ပါးစုံကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စုံစေ၏။ ဧသာ ယုတ္တိ၊ ဤအသင့်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သီလသံယမေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ဥပစာရသမာဓိံ စ၊ လည်းကောင်း။ အပ္ပနာသမာဓိဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဣဒံ ဥဘယံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။ ဧသာ ယုတ္တိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ပါပကေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ပဇဟန္တော၊ စွန့်သောသူသည်။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခသစ္စာကို။ ပရိဇာနာတိ၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်၏။ နိရောဓံ၊ ကို။ သစ္ဆိကရောတိ၊ ၏။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဘာဝေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဧသာ ယုတ္တိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟေသု၊ တို့မှ။ သဗ္ဗသော၊ အကြွင်းမဲ့။ ပရိက္ခီဏေသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ အနုပါဒိသေသာယ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကမ္မဇရုပ်တို့၏ အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ငြိမ်းခြင်းသဘောဖြင့်။ ဝါ၊ ငြိမ်းခြင်းသဘောမျှ ဖြစ်၍။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဧသာ ယုတ္တိ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ ယုတ္တိဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၁၈၉] ပဒဋ္ဌာနန္တိ၊ ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတဟူသည်ကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ စာဂါဓိဋ္ဌာနဿ၊ စာဂတည်းဟူသော တည်ရာ တည်ကြောင်း၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ယံ ဒါနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ ဒါနံ၊ သည်။ စာဂါဓိဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနဿ၊ သစ္စာတည်းဟူသော တည်ရာတည်ကြောင်း၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ယံ သီလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ သီလံ၊ သည်။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ပညာဓိဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ယံ ကောသလ္လံ၊ အကြင်လိမ္မာခြင်းကို (ပေ ၁၃၈) လည်းကောင်း။ ယံ ပါပ ဇဟနံ၊ အကြင် မကောင်းမှုကို ပယ်ခြင်းကို လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤလိမ္မာခြင်း မကောင်းမှုကို ပယ်ခြင်းသည်။ ပညာဓိဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနဿ၊ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော တည်ရာတည်ကြောင်း၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ တစ်နည်းကား။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ယော ရာဂါဒိက္ခယော၊ အကြင် ရာဂ အစရှိသည်တို့၏ ကုန်ခြင်းကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤရာဂအစရှိသည်တို့၏ ကုန်ခြင်းသည်။ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အကြွင်းမဲ့ ရာဂ အစရှိသည်တို့ကို ပယ်အပ်ကုန်ပြီးသည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ဥပသမတို့ဖြစ်စေသည် မည်သောကြောင့် ဥပသမာဓိဋ္ဌာနဿ ပဒဋ္ဌာနံဟု ဆိုပါသတည်း။ စင်စစ်နိဗ္ဗာန်သည် ဖြစ်စေအပ်သော ဓမ္မဟုတ်သောကြောင့် ဆိုသည်မဟုတ်။
ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပဒဋ္ဌာနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
လက္ခဏောတိ၊ ကား။ “ဒဒတော”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပေယျဝဇ္ဇဉ္စ၊ ချစ်ဖွယ်ဆိုခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထစရိယဉ္စ၊ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ သမာနတ္တတာ စ၊ ကိုယ်တူပြုခြင်းကို လည်းကောင်း။ ဒဿိတာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ သင်္ဂဟဝတ္ထုဘာဝေန၊ သင်္ဂဟဝတ္ထု၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “သံယမတော”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ခန္တိမေတ္တာအဝိဟိံသာအနုဒ္ဒယာဒယော၊ သည်းခံခြင်း ချစ်ခြင်း မညှဉ်းဆဲခြင်း သနားခြင်း အစရှိသည်တို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဝေရာနုပ္ပါဒနလက္ခဏေန၊ ရန်ကို မဖြစ်စေခြင်း လက္ခဏာအားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “ဝေရံ န စီယတီ”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဟိရီဩတ္တပ္ပအပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌိတာဒယော၊ တို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဝေရာဝဍ္ဎနေန၊ ရန်ကို မပွားစေသောအားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ တထာ၊ တူ။ အဟိရီကာနောတ္တပ္ပါဒယော၊ တို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ အစေတဗ္ဗဘာဝေန၊ မပွားစေအပ်သော အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ အားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “ကုသလော”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ကောသလ္လဒီပနေန၊ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကို ပြသဖြင့်။ သမ္မာသင်္ကပ္ပါဒယော၊ တို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ မဂ္ဂင်္ဂါဒိဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တည်း။ “ဇဟာတိ ပါပက”န္တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပရိညာဘိသမယာဒယောပိ၊ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းတည်းဟူသော အဘိသမယအစရှိသည်တို့ကိုလည်း။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ အဘိသမယလက္ခဏေန၊ သိခြင်း (ပေ ၁၃၉) လက္ခဏာအားဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ ကြောင့်တည်း။ “ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ”တိ ဧတေန၊ ဖြင့်။ အဝသိဋ္ဌကိလေသာဒီနမ္ပိ၊ ကြွင်းသော ကိလေသာ အစရှိသည်တို့၏လည်း။ ခယာ၊ ကုန်ခြင်းတို့ကို။ ဒဿိတာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ခေပေတဗ္ဗဘာဝေန၊ ကုန်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ပယ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဧကလက္ခဏတ္တာ၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ လက္ခဏော၊ လက္ခဏဟာရသမ္ပာတတည်း။
စတုဗျူဟောတိ၊ စတုဗျူဟ ဟာရသမ္ပာတဟူသည်ကား။ ဒဒတောတိ ဂါထာယံ၊ ၌။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အဓိပ္ပါယော၊ အလိုတော်သည်။ ကော၊ နည်း။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ မဟာဘောဂတံ၊ များသော စည်းစိမ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ပတ္ထယိဿန္တိ၊ တောင့်တကုန်၏။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဒါလိဒ္ဒိယပ္ပဟာနာယ၊ ဆင်းရဲသည်၏ အဖြစ်ကို ပယ်ခြင်းငှာ။ ဒါနံ၊ ကို။ ဒဿန္တိ၊ ပေးကုန်လတ္တံ့။ ယေ၊ တို့သည်။ အဝေရတံ၊ ရန်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ၊ တို့သည်။ ပဉ္စ၊ ငါးပါးကုန်သော။ ဝေရာနိ၊ ရန်တို့ကို။ ပဇဟိဿန္တိ၊ စွန့်ကုန်လတ္တံ့။ (ပါဏာတိပါတာ စသည်ကို ပဉ္စဝေရ ယူပါသတည်း)။ ယေ၊ တို့သည်။ ကုသလဓမ္မေဟိ၊ အပြစ်မရှိသော ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်တို့ဖြင့်။ ဆန္ဒကာမာ၊ အလိုရှိကုန်၏။ တေ၊ တို့သည်။ အဋ္ဌင်္ဂိကံ၊ သော။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဘာဝေဿန္တိ၊ ပွားစေကုန်လတ္တံ့။ ယေ၊ တို့သည်။ နိဗ္ဗာယိတုကာမာ၊ ငြိမ်းခြင်းငှာ အလိုရှိကုန်၏။ တေ၊ တို့သည်။ ရာဂဒေါသမောဟံ၊ ကို။ ပဇဟိဿန္တိ၊ စွန့်ကုန်လတ္တံ့။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤဒဒတောဟူသော ဂါထာ၌။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ (နိဗ္ဗာန် စသည်တို့သည်ကား သိသာကုန်ပြီး ဖြစ်ရကား ဧဝံ စသည်ကို ဆိုသတည်း)။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ နိဗ္ဗစနနိဒါနသန္ဓာယော၊ ဝိဂြိုဟ် ဒေသနာ၏အကြောင်း ပုဗ္ဗာပရသန္ဓိတို့ကို။ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ စတုဗျူဟော၊ စတုဗျူဟဟာရသမ္ပာတတည်း။
အာဝဋ္ဋောတိ၊ ကား။ အဒဒတော၊ မပေးသော သူအား။ ဝါ၊ ၏။ ယဉ္စ မစ္ဆရိယံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အသံယမတော၊ သီလကို မစောင့်သော သူအား။ ယဉ္စ ဝေရံ၊ အကြင်ငါးပါးသော ရန်သည်လည်းကောင်း။ အကုသလဿ၊ မလိမ္မာသော သူအား။ ပါပဿ၊ မကောင်းမှုကို။ ယဉ္စ အပ္ပဟာနံ၊ အကြင် မပယ်ခြင်းသည် လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဋိပက္ခနိဒ္ဒေသေန၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ကို ပြသောအားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရိတော၊ ထုတ်အပ်သော။ အယံ၊ ဤမစ္ဆရိယ အစရှိသည်သည်။ သမုဒယော၊ သမုဒယသစ္စာ မည်၏။ တဿ၊ ထို သမုဒယသစ္စာကို။ အလောဘေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (ပေ ၁၄၀) အဒေါသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အမောဟေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒါနာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဟာနံ၊ ပယ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣမာနိ၊ ဤအလောဘ အစရှိသည်တို့သည်။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ကုသလမူလာနိ၊ မည်ကုန်၏။ တေသံ၊ ထို ကုသိုလ် မူလတို့၏။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းကား။ အဋ္ဌ၊ ကုန်သော။ သမ္မတ္တာ၊ သမ္မတ္တတရားတို့တည်း။ အယံ၊ ဤရှစ်ပါးသော သမ္မတ္တတရားသည်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂ မည်၏။ ဝါ၊ မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏။ ရာဂဒေါသမောဟာနံ၊ တို့၏။ ယော ခယော၊ အကြင် ကုန်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤရာဂ အစရှိသည်တို့၏ ကုန်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သည်။ နိရောဓော၊ နိရောဓသစ္စာ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ အာဝဋ္ဋော၊ အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတတည်း။
ဝိဘတ္တီတိ၊ ကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဧကံသေန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဘယဟေတု၊ ဘေးဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဒေတိ၊ ၏။ ရာဂဟေတု၊ ရာဂဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဒေတိ၊ ၏။ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု၊ အာမိသကို အလိုရှိခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဒေတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုသူအား။ ပုညံ၊ သည်။ န ဝဍ္ဎတိ၊ မပွား။ ပရဝိဟေဌနတ္ထံ၊ သူတစ်ပါးတို့ကို ညှဉ်းဆဲအံ့သောငှာ။ ယဉ္စ ဒဏ္ဍဒါနံ၊ အကြင် တုတ် လှံတံကို ပေးခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယဉ္စ သတ္ထဒါနံ၊ အကြင် ဓားလက်နက်ကို ပေးခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ တေန၊ ထိုသို့ တုတ် လှံတံ ဓားလက်နက်ကို ပေးခြင်းကြောင့်။ (ဤကား ဝစနသေသတည်း)။ အဿ၊ ထိုသူအား။ အပုညံ၊ မကောင်းမှုသည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ ပန၊ မှတစ်ပါး။ ကုသလေန၊ သော။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ အနုကမ္ပန္တော ဝါ၊ သနားသည်ဖြစ်၍ လည်းကောင်း။ (ဒုက္ခိတသတ္တဝါကို ရည်သည်)။ အပစာယမာနော ဝါ၊ အရိုအသေ ပြုသည်ဖြစ်၍ လည်းကောင်း။ (ဂုဏ်ရှိသောသူ ကျေးဇူးရှိသောသူကို ရည်သည်)။ အန္နံ၊ ကို။ ယံ ဒေတိ၊ အကြင် ပေး၏။ ပါနံ၊ အဖျော်ကို။ ဝတ္ထံ၊ အဝတ်ကို။ [ကျမ်း ၁၉၀] ယာနံ၊ ယာဉ်ကို။ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ၊ ကို။ သေယျာဝသထံ၊ အိပ်ရာ နေရာကျောင်းကို။ ပဒီပေယျံ၊ ဆီမီးကို။ ယံ ဒေတိ၊ ၏။ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝါ၊ တို့အားလည်း။ အဘယဒါနံ၊ ဘေးမဲ့ပေးခြင်းကို။ ယံ ဒေတိ၊ ၏။ မေတ္တစိတ္တော၊ မေတ္တာစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍။ ဟိတဇ္ဈာသယော၊ အစီးအပွားကို အလိုရှိသည် ဖြစ်၍။ နိဿရဏသညီ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ခြင်း၌ အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ယံ ဒေသေတိ၊ ၏။ တေန၊ ထိုသို့ ပေးခြင်း တရားဟောခြင်းကြောင့်။ တဿ၊ ထို သူအား။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဧကံသေန၊ ဖြင့်။ (အတူ)။ အဘယူပရတဿ၊ ဘေးမှ မကြဉ်သော သူအား။ ဝေရံ၊ သည်။ (ပေ ၁၄၁) စီယတိ၊ ပွား၏။ ဘယူပရတဿ၊ ဘေးမှ ကြဉ်သော သူအား။ ဝေရံ၊ သည်။ န စီယတိ၊ မပွား။ ကိံ ကာရဏံ ကသ္မာ ကာရဏာ၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား။ ယံ ယသ္မာ ကာရဏာ၊ ကြောင့်။ အသမတ္ထော၊ မစွမ်းသော သူသည်။ ဝါ၊ မဝန့်သော သူသည်။ ဘယူပရတော၊ ဘေးမှ ကြဉ်၏။ “မံ၊ ကို။ ရာဇာနော၊ မင်းတို့သည်။ ဂဟေတွာ၊ ဖမ်း၍။ ဟတ္ထံ ဝါ၊ ကိုမူလည်း။ မာ ဆိန္ဒေယျုံ၊ မဖြတ်ပါစေ ကုန်လင့်။ လ။ ဇီဝန္တမ္ပိ၊ အရှင်အတိုင်းလည်း။ သူလေ၊ တံကျင်၌။ မာ ဥတ္တာသေယျုံ၊ မလျှိုပါစေကုန်လင့်”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဿ၊ မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေးမှ။ ဘာယတိ၊ ၏။ တသ္မာ ကာရဏာ၊ ကြောင့်။ (ပါဌသေသတည်း)။ တေန သံယမေန၊ ထိုသို့ စောင့်စည်းသဖြင့်။ အဝေရံ၊ ရန်မရှိခြင်းသည်။ စိယတိ၊ ပွား၏။ ယော ပန၊ အကြင် သူသည်ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ သမာနော၊ သော်။ ဝေရံ၊ သည်။ န စီယတိ၊ မပွား။
ဤသို့ ပစ္စုပ္ပန်ဘေးမှ ကြောက်၍ စောင့်စည်းသဖြင့် ရန်မပွားသည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ သံသရာဘေးမှ ကြောက်၍ စောင့်စည်းသဖြင့် ရန်မပွားသည်၏ အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘ယော ပန’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယော ပန၊ အကြင် သူသည်ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ သမာဒိယတိ၊ ဆောက်တည်၏။ ကိံ၊ သို့။ သမာဒိယတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ပါဏာတိပါတဿ၊ ၏။ ဝိပါကော၊ အကျိုးသည်။ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ၊ ၌လည်းကောင်း။ အဘိသမ္ပရာယေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပါပကော၊ ၏။ ဣတိ သမာဒိယတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဧဝံ၊ အတူ။ သဗ္ဗဿ၊ သော။ အကုသလဿ၊ ၏။ ဝိပါကော၊ အကျိုးသည်။ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ၊ ၌လည်းကောင်း။ အဘိသမ္ပရာယေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပါပကော၊ ၏။ ဣတိ သမာဒိယတိ၊ ၏။ သော၊ သူသည်။ တတော၊ ထို မကောင်းမှုမှ။ အာရမတိ၊ ဝေးစွာကြဉ်၏။ ဣမိနာ သံယမေန၊ ဤကြဉ်ခြင်းဖြင့်။ ဝေရံ၊ သည်။ န စိယတိ၊ ပွား။ သံယမော နာမ၊ မည်သည်ကား။ သီလံ၊ တည်း။ တံ၊ သည်။ စေတနာ သီလံ၊ စေတနာသီလ လည်းကောင်း။ စေတသိကံ သီလံ၊ လည်းကောင်း။ သံဝရော သီလံ၊ သံဝရသီလလည်းကောင်း။ အဝီတိက္ကမော သီလံ၊ မသီလလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ ၏။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ပါပပဟာယကာ၊ မကောင်းမှုကို ပယ်တတ်ကုန်သော။ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ ဝိဘတ္တိ၊ တည်း။
ပရိဝတ္တနောတိ၊ ကား။ ဒဒတော၊ အား။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ အဒဒတောပိ၊ မပေးသော သူအားလည်း။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ ဒါနမယိကံ၊ ဒါနမယဖြစ်သော ကုသိုလ်သည်ကား။ န ပဝဍ္ဎတိ၊ မပွား။ သံယမတော၊ အား။ ဝေရံ၊ သည်။ န စိယတိ၊ မပွား။ (ဤကား ‘န စိယ (ပေ ၁၄၂) တိ’ နောင် ‘ယ’ဟူသောပုဒ် မရှိသော ပါဌ်အတိုင်း ပေးသည်။ ‘န စီယတိ၊ ယံ’ ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ အသံယမတောပိ၊ အားလည်း။ ဝေရံ၊ သည်။ န စီယတိ၊ မပွား။
အသံယမကြောင့်ဖြစ်သော ရန်ပင် မပွားသလော စုဒ်ရှိရာသောကြောင့် ‘ယံ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ယံ ဝေရံ၊ သည်။ ဒါနေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဋိသင်္ခါနဗလေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘာဝနာဗလေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ရာ၏။ တံ ဝေရံ၊ သည်။ န စိယတိ၊ မပွား။
(အသံယမကြောင့်ဖြစ်သော ရန် မပွားသည်မဟုတ်၊ အကြင်ရန်သည် ဒါနစသည်ကြောင့်ဖြစ်သော် ဖြစ်ရာ၏ ထို ဒါန စသည်ကြောင့် ရန်မပွားသည်ဟူလိုသော်)။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌ အသံယမတောပိ၊ မစောင့်စည်းသော သူအားလည်း။ ဒါနေန၊ ပေးကမ်းသဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဋိသင်္ခါနဗလေန၊ ဆင်ခြင်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဘာဝနာဗလေန၊ ဘာဝနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝေရံ၊ သည်။ န စိယတိ၊ ပွား။ ‘ဟုရှိသည်။
အဒဒတော စသည်ဖြင့် ဒါနစသည်တို့၏ ပဋိပက္ခအားဖြင့်လည်း ဖြစ်ခြင်းကို ပြအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ပဟာနပဋိပက္ခအားဖြင့်လည်း လည်ခြင်းကို ပြအပ်ရကား ‘ကုသလော စ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ကုသလော စ၊ လိမ္မာသော သူသည်လည်း။ ပါပကံ၊ ကို။ ဇဟာတိ၊ ၏။ အကုသလော ပန၊ မလိမ္မာသော သူသည်ကား။ န ဇဟာတိ၊ မစွန့်။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ၊ ကြောင့်။ သော၊ ထိုလိမ္မာသော သူသည်။ နိဗ္ဗုတော၊ ငြိမ်း၏။ တေသံ၊ ထိုရာဂ အစရှိသည်တို့၏။ အပရိက္ခယာ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗုတိ၊ ငြိမ်းခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ ပရိဝတ္တနော၊ တည်း။
ဝေဝစနောတိ၊ ကား။ ဒဒတော၊ အား။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ ပရိဉ္စာဂတော၊ ကြောင့်။ ကုသလံ၊ သည်။ ဥပစိယတိ၊ ပွား၏။ အနုမောဒတောပိ၊ ဝမ်းမြောက်သောကြောင့်လည်း။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ စိတ္တပသာဒတောပိ၊ စိတ်ကြည်ညိုသောကြောင့်လည်း။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ ဝေယျာဝစ္စကိရိယာယပိ၊ အမှုကြီးငယ်ကို ပြုသောကြောင့်လည်း။ ပုညံ၊ သည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ၏။ သံယမတောတိ ပဒဿ၊ ၏။ သီလသံဝရတော၊ သီလကို စောင့်သော သူအား။ သောရစ္စတော၊ ကောင်းသောအမှု၌ မွေ့လျော်သော သူအား။ ဣဒံ၊ ဤသည်ကား။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဝေရံ န စီယတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ ပါပံ၊ သည်။ န ဝဍ္ဎတိ၊ မပွား။ အကုသလံ၊ သည်။ န ဝဍ္ဎတိ၊ ပွား။ ဣဒံ၊ သည်ကား။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ ကုသလောတိ ပဒဿ၊ ၏။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသော သူ။ နိပုဏော၊ သိမ်မွေ့သော သူ။ မေဓာဝီ၊ ပညာရှိသော သူ။ ပရိက္ခကော၊ စူးစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော သူ။ ဣဒံ၊ ကား။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ ဇဟာတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ သမုစ္ဆိန္ဒတိ၊ ပြတ်၏။ သမုဂ္ဃာဋေတိ၊ ခွါ၏။ ဣဒံ၊ ကား။ ဝေစနံ၊ တည်း။ အယံ၊ ကား။ ဝေဝစနော၊ တည်း။
ပညတ္တီတိ၊ ကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ လောဘဿ၊ ကို။ ပဋိနိသဂ္ဂပညတ္တိ၊ စွန့်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ အလောဘဿ၊ ကို။ နိက္ခေပပညတ္တိ၊ ဝေနေယျတို့၏ သန္တာန်၌ ထားခြင်းကို အပြားအားဖြင့်သိ (ပေ ၁၄၃) စေသောပညတ်တည်း။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ ဒေါသဿ၊ ကို။ ဝိက္ခမ္ဘနပညတ္တိ၊ ခွာခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ အဒေါသဿ၊ ကို။ နိက္ခေပပညတ္တိ၊ တည်း။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ မောဟဿ၊ ကို။ သမုဂ္ဃာတပညတ္တိ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ အမောဟဿ၊ ကို။ ဘာဝနာပညတ္တိ၊ ပွားစေခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟဿ၊ ကို။ ပဟာနပညတ္တိ၊ တည်း။ အလောဘာဒေါသာမောဟဿ၊ ကို။ ဘာဝနာပညတ္တိ၊ တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ အယံ ပညတ္တိ၊ သည်။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပညတ္တိ၊ ငြိမ်းခြင်းကို အပြားအားဖြင့် သိစေသော ပညတ်တည်း။ နိဗ္ဗာနဿ၊ ကို။ သစ္ဆိကိရိယပညတ္တိ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ ပညတ္တိ၊ တည်း။
[ကျမ်း ၁၉၁] ဩတရဏောတိ၊ ကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဒါနံ နာမ၊ မည်သည်။ သဒ္ဓါဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဒ္ဓိန္ဒြေစသည်တို့ဖြင့် ဒါနဖြစ်ဟန်ကိုကား ‘ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟန္တော ဒါနကိရိယံ သဒ္ဒဟန္တော ယေန ဝိဓိနာ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ တတ္ထ သတိဥပဋ္ဌပေန္တော စိတ္တံ သမာဒဟန္တော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုရေက္ခန္တော ဒါနေ သမ္မာပဋိပ္ပန္နော နာမ ဟောတီတိ အာဟ ဒါနံ နာမ၊ လ။ ဟောတီတိ’ ဟူသော ဋီကာဖြင့် သိပါ။
ဣတိ အယံ၊ ဤသို့ သွင်းခြင်းသည်။ ဣန္ဒြိယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဩတရဏော၊ တည်း။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ သံယမော နာမ၊ မည်သည်ကား။ သီလက္ခန္ဓော၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ သည်။ ခန္ဓေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဩတရဏော၊ တည်း။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ပါပပ္ပဟာနံ နာမ၊ မကောင်းမှုကို ပယ်ခြင်းမည်သည်။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခေဟိ၊ တိုဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေသံ၊ ထိုသုံးပါးသော ဝိမောက္ခတို့၏။ ဥပါယဘူတာနိ၊ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့ကား။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခါနိ၊ တို့တည်း။ ဣတိ အယံ၊ သည်။ ဝိမောက္ခမုခေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဩတရဏော၊ တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓော၊ ဝိမုတ္တိကျေးဇူးကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ သော စ၊ ထို ဝိမုတ္တိကျေးဇူးသည်လည်း။ ဓမ္မဓာတု စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဓမ္မာယတနဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ သည်။ ဓာတုဟိ စ၊ တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ အာယတနေဟိ စ၊ တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဩတရဏော၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ ဩတရဏော၊ ဟာရသမ္ပာတတည်း။
သောဓနောတိ၊ ကား။ ဒဒတောတိ အာဒိကာ၊ ဒဒတော အစရှိသည်တို့သည်။ ပဒသုဒ္ဓိ၊ ပုဒ်၏ စင်ခြင်းသည်။ (ပေ ၁၄၄) ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ၊ အားထုတ်ခြင်း၏ စင်ခြင်းသည်။ နော ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ ဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်ကား။ ပဒသုဒ္ဓိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အာရမ္ဘသုဒ္ဓိ စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ သောဓနော၊ ဟာရသမ္ပတတည်း။
အဓိဋ္ဌာနောတိ၊ ကား။ ဒဒတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယံ ဒါနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤဒါနသည်။ ဧကတ္တတာ၊ သာမညတည်း။ စာဂေါ၊ စွန့်ကြဲခြင်း။ ပရိစ္ဆာဂေါ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ စွန့်ကြဲခြင်း။ ဓမ္မဒါနံ၊ ဓမ္မအလှူ။ အာမိသဒါနံ၊ အာမိသအလှူ။ အဘယဒါနံ၊ ဘေးမဲ့ပေးခြင်း။ အဋ္ဌ၊ ရှစ်ပါးကုန်သော။ ဒါနာနိ၊ အလှူတို့ကို။ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ အထူးတည်း။ သံယမတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယံ သီလံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသီလသည်။ ဧကတ္တတာ၊ တည်း။ ပါတိမောက္ခသံဝရော၊ ရ။ သတိသံဝရော၊ ရ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ တည်း။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယံ ပါပဇဟံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အယံ၊ ဤမကောင်းမှုကို စွန့်ခြင်းသည်။ ဧကတ္တတာ၊ တည်း။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။ ပဇဟတိ၊ ၏။ ဝိစိကိစ္ဆံ၊ ကို။ ပဇဟတိ၊ ၏။ ဣတိ အာဒိကာ၊ ဤသို့ အစရှိသော။ အယံ၊ ဤစွန့်ခြင်းသည်။ ဝေမတ္တတာ၊ တည်း။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယာ နိဗ္ဗုတိ၊ အကြင်ငြိမ်းခြင်းကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ အယံ၊ သည်။ ဧကတ္တတာ၊ တည်း။ သဥပါဒိသေသာ၊ သော။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဓာတ်။ အနုပါဒိသေသာ၊ သော။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဓာတ်။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ဝေမတ္တတာ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ အဓိဋ္ဌာနော၊ တည်း။
ပရိက္ခာရောတိ၊ ကား။ ဒါနဿ၊ ၏။ ပါမောဇ္ဇံ၊ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ ပစ္စယော၊ ပစ္စယအကြောင်းတည်း။ အလောဘော၊ သည်။ ဟေတု၊ ဟေတုအကြောင်းတည်း။ သံယမဿ၊ စောင့်စည်းခြင်း၏။ ဟိရောတ္တပ္ပါဒယော၊ တို့သည်။ ပစ္စယော၊ တည်း။ ယောနိသောမနသိကာရော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဒေါသော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟေတု၊ တည်း။ ပါပပ္ပဟာနဿ၊ မကောင်းမှုကို ပယ်ခြင်း၏။ သမာဓိ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနဉ္စ၊ မဖောက်မပြန်သော ဉာဏ်အမြင်သည်လည်းကောင်း။ ပစ္စယော၊ တည်း။ တိဿော၊ ကုန်သော။ အနုပဿနာ၊ တို့သည်။ ဟေတု၊ တည်း။ နိဗ္ဗုတိယာ၊ ငြိမ်းခြင်း၏။ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ မဂ်ဖြစ်သော သမ္မာဒိဋ္ဌိသည်။ ဟေတု၊ တည်း။ သမ္မာသင်္ကပ္ပါဒယော၊ တို့သည်။ ပစ္စယော၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ ပရိက္ခာရော၊ တည်း။
သမာရောပနောဟာရသမ္ပာတောတိ၊ ကား။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒါနမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ (ပေ ၁၄၅) ၏။ တံ၊ ထို ဒါနမယဖြစ်သော ပုညကိရိယဝတ္ထုသည်။ သီလဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သီလမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ၊ သည်။ သမာဓိဿ၊ ၏။ ပဒဋ္ဌာနံ၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ သမာဓိကြောင့် ကိလေသာတည်း ဟူသော ရန်ပွားခဲ့သော် ရန်မပွားခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော သီလသည် သမာဓိ၏ပဒဋ္ဌာန် အသို့ဖြစ်သင့်အံ့နည်း။ စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘သီလေန ဟိ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သီလေနပိ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဈာနေနပိ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (သမာဓိကိုပင် ဈာန်ဟူပါသည်)။ ရာဂါဒိကိလေသာ၊ တို့သည်။ န စီယန္တိ၊ မပွားကုန်။ (‘သီလေန ဟိ ကိလေသာ’ဟူ၍လည်း ရှိ၏)။ အဿ၊ ထိုသီလကို စောင့်သူအား။ တပ္ပစ္စယာ၊ ထိုကိလေသာဟူသောအကြောင်းကြောင့်။ ဝါ၊ ထိုမစောင့်စည်းခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ယေပိ အာသဝါ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ယေပိ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ အကြင်ပူပန်ခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ ဥပဇ္ဇေယျုံ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တေပိ၊ ထိုအာသဝ အစရှိသည်တို့သည်လည်း။ အဿ၊ အား။ န ဟောန္တိ၊ ကုန်။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ပဟာနပရိညာ၊ ပဟာနပရိညာကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တံ၊ ထိုပဟာနပရိညာသည်။ ဘာဝနာမယံ၊ သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ [ကျမ်း ၁၉၂] သ နိဗ္ဗုတောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ရာဂဿပိ၊ ၏လည်း။ ခယာ၊ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ ဒေါသဿပိ၊ ၏လည်း။ ခယာ၊ ကြောင့်။ မောဟဿပိ၊ ၏လည်း။ ခယာ၊ ကြောင့်။ (ဤကားအနက်ကိုပြသည်)။
ဝေဝုစ်ကို ပြလိုရကား ‘တတ္ထ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုရာဂဒေါသမောဟတို့တွင်။ ရာဂေါတိ၊ ကား။ ယော ရာဂေါ၊ အကြင်တပ်ခြင်းသည်။ ယော သာရောဂေါ၊ အကြင်ပြင်းစွာတပ်ခြင်းသည်။ စေတသော၊ စိတ်၏။ ယာ သာရဇ္ဇနာ၊ အကြင်တပ်သော အခြင်းအရာသည်။ ယော လောဘော၊ အကြင်တပ်တတ်သော တရားသည်။ ယာ လုဗ္ဘနာ၊ အကြင်တပ်သော အခြင်းအရာသည်။ ယံ လုဗ္ဘိတတ္တံ၊ အကြင်တပ်သည်၏အဖြစ်သည်။ ယာ အဘိဇ္ဈာ၊ အကြင်ရှေးရှုကြံခြင်းသည်။ လောဘော၊ လောဘဟု ဆိုအပ်သော။ ယံ အကုသလမူလံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ရာဂေါ၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဒေါသောတိ၊ ကား။ ယော ဒေါသော၊ အကြင်ပြစ်မှားတတ်သော တရားသည်။ ယာ ဒုဿနာ၊ အကြင်ပြစ်မှားသော အခြင်းအရာသည်။ ယံ ဒုဿိတတ္တံ၊ အကြင်ပြစ်မှားသည်၏အဖြစ်သည်။ ယော ဗျာပါဒေါ၊ အကြင်စိတ်ကို ဖောက်ပြန်စေတတ်သော တရားသည်။ စေတသော၊ ကို။ ယာ ဗျာပဇ္ဇနာ၊ အကြင်ဖောက်ပြန်စေသော အခြင်းအရာသည်။ (ပေ ၁၄၆) ဒေါသော၊ သော။ ယံ အကုသလမူလံ၊ အကြင်အကုသိုလ်မူလသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ သည်ကား။ ဒေါသော၊ မည်၏။ မောဟောတိ၊ ကား။ ယံ အညာဏံ၊ အကြင်မသိခြင်းသည်။ ယံ အဒဿနံ၊ မမြင်ခြင်းသည်။ ယော အနဘိသမယော၊ အကြင်အာရုံသို့ရှေးရှုရောက်စေတတ်သော တရားသည်။ ယော အသမ္ဗောဓော၊ အကြင်ကောင်းစွာမသိသော တရားသည်။ ယော အပ္ပဋိဝေဓော၊ အကြင်ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ မသိတတ်သော တရားသည်။ ယံ ဒုမ္မေဇ္ဈံ၊ အကြင်ပညာမရှိသောသူ၏ အဖြစ်သည်။ ယံ ဗာလျံ၊ အကြင်လူမိုက်၏အဖြစ်သည်။ ယံ အသမ္ပဇညံ၊ အကြင်ကောင်းစွာအပြားအားဖြင့် မသိတတ်သော တရားသည်။ မောဟော၊ သော။ ယံ အကုသလမူလံ၊ အကြင်အကုသိုလ်မူလသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ကား။ မောဟော၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေသံ ရာဂါဒီနံ၊ တို့၏။ ခယော၊ ကုန်ခြင်း။ နိရောဓော၊ ချုပ်ခြင်း။ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ၊ လွတ်ခြင်း။ နိဗ္ဗုတိ၊ ငြိမ်းခြင်း။ နိဗ္ဗာယနာ၊ ငြိမ်းသောအခြင်းအရာ။ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ ငြိမ်းခြင်း။ သဥပါဒိသေသာ၊ သော။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဓာတ်။ အနုပါဒိသေသာ၊ သော။ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဓာတ်။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ အယံ၊ ကား။ သမာရောပနော ဟာရသမ္ပာတော၊ တည်း။
ဤသမာရောပနဟာရသမ္ပာတ၌။ ဘာဝနာသမာရောပန၊ ပဟာနသမာရောပနတို့ကို ပါဠိ၌ သရုပ်အားဖြင့် သိအပ်ကောင်းပြီဖြစ်၍ ပဒဋ္ဌာနံသမာရောပန ဝေဝစနသမာရောပနတို့ကိုသာ ပြသတည်း။
ဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
နယသမုဋ္ဌာနဝါရအဖွင့်
ဟာရအစီအရင်ကိုပြပြီးလျက် အသို့မူ၍ ‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာနံ’စသည်ကို ဆိုပြန်သနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထို’တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာနံ’စသော ပါဠိ၏ အနုသန္ဓေသမ္ဗန္ဓကို ပြလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဧဝံ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
စာပိုဒ် ၇၉။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ နာနာသုတ္တဝသေန၊ အထူးထူးသော သုတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ (ဝိဘင်္ဂဂါရကို ရည်သည်)။ ဧကသုတ္တဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (သမ္ပာတဝါရကို ရည်သည်)။ ဟာရဝိစာရံ၊ ဟာရအစီအရင်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ပြတော်မူပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ နယဝိစာရံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိ၊ သမုဋ္ဌာနံ အစရှိသော စကားကို။ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာယနေန၊ သက်တော်ရှည်သော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်တော်မူအပ်သတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ အရှင်ကစ္စည်းသည် ‘တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော။ အဿာဒါဒီနဝတာတိဂါထာ အယံ ဒေသနာဟာရော၊ ကိံ ဒေသယတိ’ စသည်ဖြင့် ဟာရနိဒ္ဒေသကို အားထုတ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ‘တတ္ထ ကတမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော။ တဏှဉ္စ အဝိဇ္ဇမ္ပိဂါထာ (ပေ ၁၄၇) အယံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော၊ ကိံ နယတီတိ’ စသည်ဖြင့် အားထုတ်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် ‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာနံ’ စသည်ဖြင့် သမုဋ္ဌာန်ကို အရင်းပြုသဖြင့် အားထုတ်ဘိသနည်း။ ယင်းသို့ အားထုတ်သည်ရှိသော် ’တိတ်တိတ်မနေ၊ ဆိုပါခြေလည်း။ မပြေမပြစ်။ အထစ်ထစ်လျှင်။ ကျစ်လစ်မရှိ၊ အငြိငြိတည့်။ ဟုတ်လိနိုးနိုး။ ဆင်ကန်းတိုးသို့။ အကျိုးအကြောင်း။ ကောင်းကောင်းမမှန်။ သမ္ဗန်ပါဌ်လျှောက်။ ရှေ့နောက်မညီ၊ အစီအလျဉ်။ အစဉ်မသင့်။ တမြင့်တပါး။ ရယ်ဖွယ်များခဲ့’ဟု ဆိုသည်နှင့်အညီ မဖြစ်ခဲ့ပြီလောဟု စောဒနာရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ပြလိုဖြေလိုရကား ‘ကသ္မာ ပနေတ္ထ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ကသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤနယအစီအရင်၌။ “တတ္ထ၊ လ။ ဒေသယတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဟာရနိဒ္ဒေသော၊ ကို။ အာရဒ္ဓေါ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ “တတ္ထ၊ လ။ နယတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနာရဘိတွာ၊ အားမထုတ်မူ၍။ သမုဋ္ဌာနမုခေန၊ သမုဋ္ဌာန်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်တော်မူအပ်လေသနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ပရိဟာရော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ ဝိသယဘေဒတော၊ အရာပြားသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ အရာထူးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော၊ လ။ ဒေသယတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဟာရနိဒ္ဒေသော၊ ကို။ အာရဒ္ဓေါ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ “တတ္ထ ကတမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော။ လ။ နယတီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အနာရဘိတွာ၊ ၍။ သမုဋ္ဌာနမုခေန၊ ဖြင့်။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်တော်မူလေသတည်း။ (ဤသို့ ဆောင်၍ပေး)။
အဘယ်သို့ ဝိသယဘေဒဖြစ်သနည်း အမေးပုစ္ဆာရှိသောကြောင့် ‘ဝိသယဘေဒတော’ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်သော အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် ဖွင့်အံ့သောငှာ ‘ယထာ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဟာရာ၊ တို့သည်။ ဗျဉ္ဇနမုခေန၊ သဒ္ဒါကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အနက်အဖွင့်တို့သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ နယာ၊ တို့သည်။ ဗျဉ္ဇနမုခေန၊ ဖြင့်။ သုတ္တဿ၊ ၏။ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ တို့သည်။ န ဟောန္တိ၊ ကုန်။
ယင်းသို့ မဖြစ်ကုန်သော် နယတို့သည် အဘယ်သို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း။ စုဒ်ထွက်လေရကား ‘နယာ ပန’စသည်ကို ဆိုသတည်း။
နယာ ပန၊ တို့သည်ကား။ နာနာသုတ္တတော၊ မှ။ နိဒ္ဓါရိတေဟိ၊ ထုတ်အပ်ကုန်သော။ တဏှာဝိဇ္ဇာဒီဟိ၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာ အစရှိကုန်သော။ (ပေ ၁၄၈) မူလပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့နှင့်။ စတုသစ္စယောဇနာယ၊ သစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းငှာ။ နယတော၊ နည်းဟူသော အားဖြင့်။ အနုဗုဇ္ဈိယမာနော၊ လျောက်ပတ်စွာ သိအပ်သော။ (တစ်ပြိုင်နက် ထိုးထွင်းခြင်းအားဖြင့်သာလျှင် မဂ်ဉာဏ်ဖြစ်သည် အားလျော်စွာ သိအပ်သည် ဟူလိုသော်)။ ဒုက္ခာဒိအတ္ထော၊ ဒုက္ခသစ္စာ အစရှိသော အနက်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ပကတိသို့ လိုက်၍ ဗဟုဝုစ်ကြိယာ ထည့်သည်)။
ဒုက္ခ စသောအနက်သည် နယဟူသည်နှင့် မတန်တကား စောဒနာကြောင့် ‘သော ဟိ’ စသည်ကို တက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုဒုက္ခသစ္စာ အစရှိသော အနက်သည်။ မဂ္ဂဉာဏံ၊ သို့။ နယတိ သမ္ပာပေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယော၊ မည်၏။
ယင်းသို့ မဂ်ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သောကြောင့် ဒုက္ခစသော အနက်သည် နယ မည်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့ ထိုနယသည် သုံးပါးပြားအံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘ပဋိဝိဇ္ဈန္တာနံ ပန’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပဋိဝိဇ္ဈန္တာနံ၊ သိကုန်သော။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒီနံ၊ ကုန်သော။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဝေနေယျာနံ၊ ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ဝသေန ပန၊ ဖြင့်ကား။ (ပနကို ဤမှာယှဉ်သည်)။ မူလပဒဝိဘာဂတော၊ မူလပဒကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ တိဓာ၊ သုံးပါးအပြားဖြင့်။ ဝိဘတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤသုံးပါးသော အတ္ထနယတို့တွင်။ ဧကမေကော စ၊ တစ်ပါးတစ်ပါးသော နည်းသည်လည်း။ (ဒွိသင်္ဂဟောသို့ ဆိုက်)။ ယတော၊ အကြင်သံကိလေသတရားမှ။ နေတိ၊ ဆောင်တတ်၏။ ဝါ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ယဉ္စ၊ အကြင် ဝေါဒါန်တရားသို့လည်း။ နေတိ၊ ၏။ တေသံ၊ တရားတို့၏။ ဝိဘာဂတော၊ အားဖြင့်။ ဒွိသင်္ဂဟော စ၊ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ရေတွက်အပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ စတုဆအဋ္ဌဒိသော စ၊ လေးပါးသော ဒိသာ ခြောက်ပါးသော ဒိသာ ရှစ်ပါးသော ဒိသာတို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (စတုဒိသာ စ၊ တို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဆဒိသာ စ၊ တို့သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဤသို့သော်လည်း အသီးအသီး ယှဉ်၍ပေး)။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ ဘိန္နော၊ ပြားသော။ ဝိသယော၊ အရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အတ္ထနယသုံးပါးတို့တွင် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌ တဏှာအဝိဇ္ဇာ သမထဝိပဿနာဟူသော မူလပထလေးပါး၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဒိသာလေးပါး။ တိပုက္ခလနည်း၌ လောဘစသော အကုသိုလ်မူလသုံးပါး။ အလောဘစသော ကုသိုလ်မူလသုံးပါး (ပေ ၁၄၉) တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဒိသာခြောက်ပါး။ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၌ ဝိပလ္လာသ လေးပါး။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဒိသာရှစ်ပါးပြားသတည်း။ ဤသို့ အစဉ်အတိုင်း ယူပါကုန်။
တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ တစ်နည်းကား။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ “ဟာရာ။ လ။ သုတ္တတ္ထော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။
ယခုအခါ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကို နိဂုံးအုပ်လို၍ ‘ဧဝံ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ ဟာရနယာနံ၊ တို့၏။ ဝိသိဋ္ဌဝိသယတ္တာ၊ ထူးသော အရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဟာရေဟိ၊ တို့မှ။ အညထာ၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်။ နယေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသန္တော၊ ပြတော်မူလိုသည် ဖြစ်၍။ “တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၉၃] တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဝစနတ္ထော၊ တည်း။ ဧတေန၊ ဤသစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းဖြင့်။ သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမုဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ကေ၊ အဘယ်သည်တို့သည်။ သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ နယာ၊ တို့သည်။ သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ ကုန်၏။ နယာနံ၊ တို့၏။ သမုဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ကြောင်းတည်း။ နယသမုဋ္ဌာနံ၊ ကြောင်း။ တံ၊ သည်။ ကိံ ပန၊ အဘယ်နည်း ဟူမူကား။ တံ တံ မူလပဒေဟိ၊ တို့နှင့်။ စတုသစ္စယောဇနာ၊ သစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းတည်း။
သစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းသည် နယသမုဌာန်မည်၏ ဟူသော စကားသည် အဘယ်သို့ သင့်ပါအံ့နည်း စုဒ်ရှိရကား ‘သာ ဟိ၊ လ။ ဝုစ္စတိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ထိုစကားကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလို၍ ‘တထာ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ သာ၊ ထိုသစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းကို။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒီနံ၊ အစရှိကုန်သော။ နယာနံ၊ တို့၏။ ဥပတ္တိဋ္ဌာနတာယ၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမုဋ္ဌာနန္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဘူမီတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တထာ စ၊ ထိုမှတစ်ပါးလည်း။ “အယံ၊ လ။ ဘူမီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ စ ဘဝတဏာယ စာတိ အာဒိ၊ အစရှိသောပါဌ်သည်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ၊ မည်သော။ နယဿ၊ ၏။ ဘူမိဒဿနံ၊ ကြောင်းပါဌ်တည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတီတိ၊ ကား။ အသုကဿ နာမ၊ ဤအမည်ရှိသော။ ဗုဒ္ဓဿ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိသော။ ဘဂဝတော ဝါ၊ ၏လည်းကောင်း။ အသုကဿ၊ သော။ စက္ကဝတ္တိနော ဝါ၊ ၏လည်းကောင်း။ ကာလေ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဘဝတဏှာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဥပ္ပန္နာ၊ ဖြစ်၏။ တတော၊ ထိုအခါမှ။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ နာဟောသိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့။ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာနံ၊ တို့၏။ ပုရိမာ၊ သော။ ကာစိ၊ သော။ မရိယာဒါ၊ အပိုင်းအခြားကို။ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ မရအပ်။ ကသ္မာ၊ ကား။ သံသာရဿ၊ ၏။ အနမတ (ပေ ၁၅၀) ဂ္ဂတ္တာ၊ မသိနိုင်သော အစရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဟိ၊ စွ။ “အနမတဂ္ဂေါယံ၊ လ။ န ပညာယတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဆရာဆောင်သော ဉာပကပါဠိ၌ သံသရာ၏ အနမတဂ္ဂအဖြစ်ကိုသာ ဆိုခဲ့၏။ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာတို့၏ ရှေးအပိုင်းအခြားကို မရအပ်သည်၏အဖြစ်ကို မဆိုခဲ့။ ယင်းသို့ မဆိုသော် ဉာပကဉာပေတဗ္ဗ မတန်ခဲ့ဟု စောဒနာရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ဝိတ္ထာရော’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဝိတ္ထာရော၊ ပါဠိအကျယ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ သိလေအပ်၏။ (ပါဠိဖြင့် ကြွင်းလေသေးသည် ဟူလိုသော်)။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ အယံ သံသာရော၊ သည်။ အနမတဂ္ဂေါ၊ မသိနိုင်သော အစရှိ၏။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ၊ ရှေးအစွန်သည်။ န ပညာယတိ၊ မထင်။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ အဝိဇ္ဇာ ဘဝတဏှာသု၊ တို့တွင်။
အဝိဇ္ဇာ၏လည်း သံယောဇနအဖြစ်။ တဏှာ၏လည်း နီဝရဏအဖြစ်ကို ပါဠိ၌ ဟောသည် မဟုတ်တုံလော။ ထိုသို့သိလျက် အသို့မူ၍ အဝိဇ္ဇာကို နီဝရဏ၊ တဏှာကို သံယောဇဉ်ဟု အရှင်ကစ္စည်း မိန့်လေသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ‘ယဒိပိ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဝိဇ္ဇာယ၊ ၏။ သံယောဇနဘာဝေါ စ၊ သံယောဇဉ်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တဏှာယ၊ ၏။ နီဝရဏဘာဝေါ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပါဠိယံ၊ ၌။ ယဒိပိ ဝုတ္တော၊ ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ အဝိဇ္ဇာယ၊ သည်။ ပဋိစ္ဆာဒိတာဒီနဝေဟိ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အပြစ်ရှိကုန်သော။ ဘဝေဟိ၊ ဘဝတို့နှင့်။ တဏှာ၊ သည်။ သံယောဇေတိ၊ ယှဉ်စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမဿ အတ္ထဿ၊ ကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “အဝိဇ္ဇာ။ လ။ သံယောဇန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤပါဌ်ဖြင့် တဏှာသည်လည်း ပဋိစ္ဆာဒနသဘောရှိသော်လည်း အဝိဇ္ဇာ၏ အဖြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းခြင်းသည် သာတိသယဖြစ်၏။ အဝိဇ္ဇာ သည်လည်း သံယောဇနသဘောရှိသော်လည်း တဏှာ၏ ဘဝတို့၌ တပ်ခြင်း ငဲ့ခြင်းရှိသောကြောင့် နှောင်ဖွဲ့ခြင်းသဘောသည် အဝိဇ္ဇာထက် လွန်၏ ဟူသော အနက်ကို ပြသတည်း။
အဝိဇ္ဇာသံယုတ္တာတိ၊ ကား။ အဝိဇ္ဇာယ၊ နှင့်။ မိဿိတာ၊ ရောနှောကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝါ၊ ကား။ အဝိဇ္ဇာယ၊ နှင့်။ အဘိနိဝေသဝတ္ထူသု၊ နှလုံးသွင်းအပ်သော ဝတ္ထုတို့၌။ ဗဒ္ဓါ၊ စပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ (အဘိနိဝေသ ဝတ္ထုသမ္ပန္နာဟူ၍လည်း ရှိ၏။ နှလုံးသွင်းအပ်သော ဝတ္ထုတို့၌ စပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ဟု ပေး)။
အဝိဇ္ဇာယ ပက္ခော သဟ ယော ယဿ ဝိပလ္လဿာတိ အဝိဇ္ဇာပက္ခောဟူသော အနက်ကို ယူစေလိုရကား အဝိဇ္ဇာပက္ခေန အဝိဇ္ဇာသဟာယေန ဒွါဒသဝိ (ပေ ၁၅၁) ဓေန ဝိပ္ပလ္လာသေန’ဟု ဖွင့်သတည်း။
အဝိဇ္ဇာပက္ခေန ဝိစရန္တီတိ၊ ကား။ အဝိဇ္ဇာပက္ခေန အဝိဇ္ဇာသဟာယေန၊ အဝိဇ္ဇာဟူသော အဖော်ရှိသော။ ဒွါဒသဝိဓေန၊ သော။ ဝိပလ္လာသေန၊ ဖြင့်။ အဘိနိဝေသဝတ္ထုဘူတေ၊ နှလုံးသွင်းအပ်သော ဝတ္ထုဖြစ်၍ဖြစ်သော။ အာရမ္မဏေ၊ ၌။ ပဝတ္တန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
အဝိဇ္ဇာနီဝရဏရှိသော သတ္တဝါတို့ကို ‘အဝိဇ္ဇာစရိတ’ဟူ၍သာ ဆိုအပ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ဒိဋ္ဌိစရိတ’ဟု ဆိုအပ်ကုန်သနည်းဟူသော စောဒနာကိုရည်၍ ‘တေ ဝုစ္စန္တိ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တေ ဝုစ္စန္တိ ဒိဋ္ဌိစရိတာတိ၊ ကား။ တေ၊ ထို အဝိဇ္ဇာနီဝရဏ အစရှိသော သတ္တဝါတို့ကို။ အဝိဇ္ဇာဘိဘူတာ၊ အဝိဇ္ဇာဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ရူပါဒီနိ၊ ရူပက္ခန္ဓာ အစရှိသည်တို့ကို။ နိစ္စာဒိတော၊ အားဖြင့်။ အဘိနိဝိသန္တာ၊ နှလုံးသွင်းကုန်သောကြောင့်။ ဒိဋ္ဌိစရိတာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။
ဤသည်ကား ‘ဒိဋ္ဌိစရိတ’တည်းဟု ဝစီဘေဒအားဖြင့် ဆိုအပ်သည်ကို အသို့ဆိုကောင်းသလောဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဒိဋ္ဌိစရိတာ နာမာတိ အတ္ထော’ဟု မိန့်သတည်း။
ဒိဋ္ဌိစရိတာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား အဝိဇ္ဇာ၏ မဟုတ်မမှန် ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့် ယူခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ထိုအဝိဇ္ဇာနှင့် နှိပ်စက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ နိစ္စ စသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းကုန်ရကား အဝိဇ္ဇာနီဝရဏရှိသော သတ္တဝါတို့သည် ဒိဋ္ဌိစရိတမည်၏ဟူလိုသော်။
တဏှာပက္ခေနာတိ၊ ကား။ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတေန၊ တစ်ရာ့ရှစ်ပါးသော တဏှာဝိစရိုက်ဖြင့်။ ဒိဋ္ဌိဝိစရိတေ စ၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်းကောင်း။ တဏှာဝိစရိတေ စ၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်းကောင်း။ ပဋိပတ္တိယာ၊ ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒိဋ္ဌိစရိတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္တကိလမထာနုယောဂန္တိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ ကာယဿ၊ ကို။ ကိလိဿနပယောဂံ၊ ပူပန်စေတတ်သော လုံ့လကို။
ကိလိဿနဟူသည် ဥပတာပနတည်းဟု သိစေလို၍ အတ္တပရိတာပနပဋိပတ္တိံဟု ဆိုသတည်း။
အတ္တပရိတာပနပဋိပတ္တိံ၊ မိမိကို ပူပန်စေတတ်သော အကျင့်ကို။ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂန္တိ၊ ကား။ ကာမသုခဿ၊ ကို။ အလ္လီယနပယောဂံ၊ မှီဝဲခြင်း လုံ့လကို။ ကာမေသု၊ တို့၌။ ပါတဗျတံ၊ သောက်သည်၏ အဖြစ်ကို။
ဗာဟိရကာ၊ သာသနာမှ အပဖြစ်သောသူတို့သည်။ “ဒုက္ခ”န္တိ စ၊ ဒုက္ခဟူ၍လည်းကောင်း။ “တဏှာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ယဒိပိ ဇာနန္တိ၊ အကယ်၍ကား သိကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ “ဣဒံ၊ ဤသည်ကား။ ဒုက္ခံ၊ တည်း။ (ပေ ၁၅၂) ဒုက္ခံ၊ သည်။ ဧတ္တကံ၊ ဤမျှတည်း”။ ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ (စသဒ္ဒါကား လောပတည်း)။ “အယံ၊ ဤသည်ကား။ တဏှာ၊ တည်း။ အယံ၊ ကား။ တဿ၊ ထိုတဏှာ၏။ ဝိရာဂေါ၊ ကင်းရာတည်း”။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ (ဤ၌လည်း စသဒ္ဒါကား လောပတည်း)။ ပရိညေယျပဟာတဗ္ဗဘာဝေန၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သည်၏အဖြစ် ပယ်အပ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ န ဇာနန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဝတ္တိ ပဝတ္တိဟေတုမတ္တမ္ပိ၊ ဝဋ် ဝဋ်၏အကြောင်းမျှကိုလည်း။ ဝါ၊ ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာ မျှကိုသော်လည်း။ န ဇာနန္တိ၊ မသိကုန်သေး၏ရှင့်။ နိဝတ္တိ နိဝတ္တိဟေတူသု ပန၊ ဝဋ်၏နစ်ရာ နစ်ရာ၏ အကြောင်းတို့၌ကား။ ဝါ၊ နိရောဓသစ္စာ မဂ္ဂသစ္စာတို့၌ကား။ ကာ ကထာ၊ အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိအံ့နည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ နတ္ထိ သစ္စဝဝတ္ထာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ [ကျမ်း ၁၉၄] တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သစ္စပ္ပကာသနာတိ၊ ကား။ သစ္စဒေသနာ၊ သစ္စာဟူသော ဒေသနာသည်။ သမထဝိပဿနာကောသလ္လန္တိ၊ ကား။ သမထဝိပဿနာသု၊ တို့၌။ ဘာဝနာကောသလ္လံ၊ ပွားစေခြင်း၌ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝါ၊ ကား။ တာသု၊ ထိုသမထဝိပဿနာတို့၌။ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာသဝနမနသိကာရ ကောသလ္လံ၊ သင်ခြင်း မေးမြန်းခြင်း နာယူခြင်း နှလုံးသွင်းခြင်း၌ လိမ္မာသည်၏အဖြစ်သည်။
ဤ၌ သက်သက်သော သမထကို လိုအပ်သလောဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ဝိပဿနာဓိဋ္ဌာနေဉ္စတ္ထ သမထံ အဓိပ္ပေတံ’ဟု ဆိုအပ်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤအရာ၌လည်း။ ဝိပဿနာဓိဋ္ဌာနံ၊ ဝိပဿနာ၏ တည်ရာဖြစ်သော။ သမထံ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ဥပသမသုခပ္ပတ္တီတိ၊ ကား။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ ဝူပသမသုခါဓိဂမော၊ ငြိမ်းရာဖြစ်သော ချမ်းသာကို ရခြင်းသည်။ ဝိပရီတစေတာတိ၊ ကား။ မိစ္ဆာဘိနိဝိဋ္ဌစေတာ၊ မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍။ နတ္ထိ သုခေန သုခန္တိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ အနဝဇ္ဇပစ္စယပရိဘောဂသုခေန၊ အပြစ်မရှိသော ပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်းဟူသော ချမ်းသာခြင်းဖြင့်။ ကာယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ စိတ္တဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဋိပဿဒ္ဓဒရထံ၊ ငြိမ်းသော ပူပန်ခြင်းရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ အရိယေဟိ၊ တို့သည်။ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ရောက်အပ်သော။ ယံ ဥပသမသုခံ၊ အကြင်ငြိမ်းသော ချမ်းသာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ ဥပသမသုခံ၊ ကို။ ပဋိက္ခိပတိ၊ ပယ်၏။ ဒုက္ခေနာတိ၊ ကား။ ကာယခေဒနဒုက္ခေန၊ ကိုယ်၏ ပင်ပန်းခြင်းဟူသော ဆင်းရဲခြင်းဖြင့်။
သော လောကံ ဝဍ္ဎယတီတိ၊ ကား။ ကာမေ၊ တို့ကို။ ပဋိသေဝေန္တော၊ မှီဝဲသော။ သော၊ ထိုသူသည်။ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ၊ အတ္တဘောဟု ဆိုအပ်သော။ လောကံ၊ ကို။ (ပေ ၁၅၃) ဝဍ္ဎေတိ၊ ၏။ ပီနေတိ၊ ပျို့စေ၏။ ဝါ၊ ကား။ ပုတ္တနတ္တုပရမ္ပရာယ၊ သားမြေးအဆက်ဆက်ဖြင့်။ သံသာရဿ၊ ၏။ အနုပစ္ဆေဒနတော၊ မပြတ်သေး သောကြောင့်။ သတ္တလောကံ၊ ကို။ ဝဍ္ဎေတိ၊ စေ၏။ ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတီတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ ကာမဂုဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သန္တပ္ပနေန စ၊ ရောင့်ရဲခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ပုတ္တမုခဒဿနေန စ၊ သား၏ မျက်နှာကို မြင်သဖြင့်လည်းကောင်း။ ဗဟုံ၊ များစွာသော။ ပုညံ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတိ၊ ၏။ (သား၏ မျက်နှာကို မြင်ရသော် သံသရာပြတ်၏ဟု ယူသတည်း)။ အဘိနိဝေသဿ၊ နှလုံးသွင်းခြင်း၏။ နာတိဒဠှတာယ၊ အလွန်မမြဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧဝံသညီ၊ ဤသို့ အမှတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဒဠှတာယ၊ မြဲမြံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧဝံဒိဋ္ဌီ၊ ဤသို့အယူ ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။
ဒုက္ခေန သုခံ ပတ္ထယမာနာ စသော ပါဌ်ကို အဘယ်သို့ ဆိုအပ်သနည်း။ ယထာရုတအားဖြင့် စပ်အပ်သလော စောဒနာကြောင့် ‘ဒုက္ခေန’ စသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ သုခံ၊ ကို။ ပတ္ထယမာနာ၊ တောင့်တကုန်သည် ဖြစ်၍။ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ၊ မိမိကိုယ်ကို ပူပန်စေတတ်သော အကျင့်ကို။ အနုယုတ္တာ စ၊ အားထုတ်ကုန်သည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ ကာမေသု၊ တို့၌။ ပုညသညီ၊ ကောင်းမှုဟု အမှတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍။ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂံ၊ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို မှီဝဲခြင်းအကျင့်ကို။ အနုယုတ္တာ စ၊ ကုန်သည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ ဝိဟရန္တိ၊ နေကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။
တဒဘိညာ သန္တာတိ၊ ကား။ တထာသညိနော၊ ထိုထိုသို့အမှတ်ရှိကုန်သည်။ သမာနာ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ ရောဂမေဝ ဝဍ္ဎယန္တီတိ၊ ကား။ အတ္တဘာဝရောဂမေဝ၊ အတ္တဘောတည်းဟူသော အနာကိုသာလျှင်။ ဝါ၊ ကား။ ကိလေသရောဂမေဝ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော အနာကိုသာလျှင်။ အပရာပရံ၊ အဆင့်ဆင့်။ ဝဍ္ဎေန္တိ၊ ပွားစေကုန်၏။ ဂဏ္ဍသလ္လေသုပိ၊ ဂဏ္ဍသလ္လေသတို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ ရောဂါဘိတုန္နာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တရောဂဗျာဓိတာ၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော အနာဖြင့် ကျင်နာကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဂဏ္ဍပဋိပီဠိတာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တဂဏ္ဍဗာဓိတာ၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အိုင်းအနာဖြင့် ကျင်နာကုန်သည်ဖြစ်၍။ သလ္လာနုဝိဒ္ဓါတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တသလ္လေန၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော မြားဖြင့်။ ဝါ၊ သည်။ အနုပဝိဋ္ဌာ၊ စူးဝင်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇာနီတိ၊ ကား။ ဥပပဇ္ဇနစဝနာနိ၊ ဖြစ်ခြင်းပြောင်းရွှေ့ခြင်းတို့ကို။ ဥဂ္ဃာတနိဂ္ဃာတန္တိ၊ ကား။ ဥစ္စာဝစဘာဝံ၊ ပြတ်သည်၏အဖြစ် (ပေ ၁၅၄) ယုတ်သည်၏အဖြစ်ကို။ ရောဂဂဏ္ဍသလ္လဘေသဇ္ဇန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ယထာဝုတ္တရောဂါဒိတိကိစ္ဆနံ၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီးသော အနာအစရှိသည်ကို ဖျောက်တတ်သော။ ဝါ၊ ကုသော။ သမထဝိပဿနံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “သမထဝိပဿနာ ရောဂနိဂ္ဃာတကဘေသဇ္ဇ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ရောဂနိဂ္ဃာတကန္တိ၊ ကား။ ရောဂဝူပသမနံ၊ အနာကို ငြိမ်းစေတတ်သော။ “သံကိလေသော ဒုက္ခ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ တေသံ၊ ထိုသစ္စာတို့၏။ ပရိညေယျာဒိဘာဝေန၊ ပရိညေယျ အစရှိသည်တို့၏အဖြစ်ဖြင့်။ ကထေတိ၊ ၏။
တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သံကိလေသော ဒုက္ခန္တိ၊ ကား။ အတ္တကိလမထာနုယောဂ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂ သံကိလေသဝန္တော၊ မိမိကိုယ်ကို ပူပန်စေတတ်သော အကျင့် ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို မှီဝဲခြင်း အကျင့်တည်းဟူသော ညစ်ညူးစေတတ်သော တရားရှိသော ရူပကာယနာမကာယသည်။ ဝါ၊ ကား။ တေဟိ၊ ထိုသံကိလေသတရားတို့ဖြင့်။ သံကိလိဿမာနော၊ ညစ်ညူးသော။ ရူပါရူပကာယော၊ ရူပကာယ နာမကာယသည်။ ဒုက္ခံ၊ သော။ အရိယသစ္စံ၊ မည်၏။ တဒဘိသင်္ဂေါ တဏှာတိ၊ ကား။ တတ္ထ၊ ထိုရူပကာယ နာမကာယ၌။ အာသင်္ဂေါတိ၊ ကပ်ညိတတ်၏ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမာ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ တဏှာ၊ သည်။ အဘိသင်္ဂေါ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၈၀။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဒဿနေ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ အမြင်၌။ ပဝတ္တိဘေဒံ၊ ဖြစ်ခြင်း အပြားကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဒိဋ္ဌိစရိတာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် ရူပက္ခန္ဓာ စသည်ကို အတ္တဟု ယူကုန်သနည်း စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတာ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ ရူပံ အတ္တတော [ကျမ်း ၁၉၅] ဥပဂစ္ဆန္တီတိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ၊ စရိတ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဒိဋ္ဌာဘိနိဝေသဿ၊ ဒိဋ္ဌိအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၏။ ဗလဝဘာဝတော၊ အာကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ရူပံ၊ ရုပ်ကို။ “အတ္တာ”တိ၊ အတ္တဟူ၍။ ဂဏှန္တိ၊ ကုန်၏။
ဒိဋ္ဌိအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း အားကြီးသည်ရှိသော် ‘ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ’ဟူ၍လည်း မယူကောင်းပါသလောဟု စုဒ်ရှိရကား ‘တေသံ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တေသံ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ အတ္တာဘိနိဝေသော၊ အတ္တဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဗလဝါ၊ အားကြီးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ အတ္တနိယာဘိနိဝေသော၊ (ပေ ၁၅၅) ငါ၏ ဥစ္စာဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဗလဝါ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ (အကြင်အကြင်ထင်သော ရုပ်ကို အတ္တဟူ၍သာယူသောကြောင့်။ အတ္တာဘိနိဝေသဗလဝ ဖြစ်သည်ဟူလိုသော်)။ ဝေဒနန္တိ အာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသ နယော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့ကဲ့သို့ အတ္တအားဖြင့် မယူမူ၍ အဘယ့်ကြောင့် ‘ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ’ စသည်ဖြင့် ယူကုန်သနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ဖြေလို၍ တဏှာစရိတာ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တဏှာစရိတာ ရူပဝန္တံ အတ္တာနန္တိ၊ ကား။ တဏှာစရိတာ၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ တဏှာဘိနိဝေသဿ၊ တဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၏။ ဗလဝဘာဝတော၊ ကြောင့်။ ရူပံ၊ ရုပ်ကို။ အတ္တနော၊ ၏။ ကိဉ္စနပလိဗောဓဘာဝေ၊ ကြောင့်ကြမှုရှိသည်၏ အဖြစ်၌။ ဌပေတွာ၊ ထား၍။ အဝသေသံ၊ သော။ ဝေဒနာဒိံ၊ ဝေဒနာ အစရှိသည်ကို။ “အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဂဏှန္တိ၊ ကုန်၏။ အတ္တနိ ဝါ ရူပန္တိ၊ ကား။ အတ္တာဓာရံ၊ အတ္တလျှင် တည်ရာရှိသော။ ရူပံ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနန္တိ၊ ကား။ ရူပါဓာရံ၊ ရုပ်လျှင် တည်ရာရှိသော။ အတ္တာနံ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ဝေဒနာဝန္တန္တိ အာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
တဏှာဘိနိဝေသအားကြီးသောကြောင့်လည်း အတ္တအားဖြင့် မယူကောင်းပါသလောဟူသော စောဒနာကို ပြလို၍ ‘ဧတေသံ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေသံ၊ ထိုတဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ အတ္တနိယာဘိနိဝေသော၊ ငါ၏ဥစ္စာဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဗလဝါ၊ အားကြီး၏။ တထာ၊ တူ။ အတ္တာဘိနိဝေသော၊ (ပေ ၁၅၅) ငါဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဗလဝါ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယထာလဒ္ဓံ၊ အကြင်အကြင်ရအပ်တိုင်းကို။ အတ္တနိယန္တိ၊ ဟူ၍။ ကပ္ပေတွာ၊ ကြံ၍။ တဒညံ၊ ထိုမှတစ်ပါးသော ဝေဒနာအစရှိသည်ကို။ “အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဂဏှန္တိ၊ ကုန်၏။ အယံ၊ လ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌီတိ၊ ကား။ ပဉ္စသု၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့တွင်။ ဧကေကသ္မိံ၊ တစ်ပါးတစ်ပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၌။ စတုန္နံ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ ဂါဟာနံ၊ အယူတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝီသတိဝတ္ထုကာ၊ နှစ်ဆယ်သော ဝတ္ထုရှိသော။ အယံ၊ ဤအယူကို။ သတိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသော။ ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတေ၊ ခန္ဓပဉ္စကဟု ဆိုအပ်သော။ ကာယေ၊ အပေါင်း၌။ ဒိဋ္ဌိ၊ အယူတည်း။ ဝါ၊ ကား။ တတ္ထ၊ ထိုငါးပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ အပေါင်း၌။ သတီ ဝိဇ္ဇမာနာ၊ ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသော။ ဒိဋ္ဌိ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သက္ကာယ (ပေ ၁၅၆) ဒိဋ္ဌိ၊ သက္ကာယဋ္ဌိဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ ဝုစ္စတိကြိယာကို ဆောင်၍ပေး။ ဤ၌ စတုန္နံ ဂါဟာနံ၏သရုပ်ကို ‘ရူပံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ’ စသည်ကို ယူ။ လောကုတ္တရာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဟူ၍ သာမညဆိုသော်လည်း ‘တဿာ ပဋိပက္ခော’ ဟူသောကြောင့် သောတာပတ္တိမဂ်မှ တပါးသော သမ္မာဒိဋ္ဌိကို မလိုအပ်ရကား ‘လောကုတ္တရာ။ လ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ဟု ဖွင့်သတည်း။
လောကုတ္တရာ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ၊ ကား။ ပဌမမဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ သောတာပတ္တိမဂ်၌ သမ္မာဒိဋ္ဌိသည်။ အနွာယိကာတိ၊ ကား။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ သို့။ အနုဂါမိနော၊ အစဉ်လိုက်သော တရားတို့သည်။
မှတ်ချက်။ ။ အဘယ်သို့ အစဉ်လိုက်သနည်း အမေးရှိရကား ‘ယဒါ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ယဒါ၊ ၌။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ၊ ကို။ ပဇဟနဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်၏။ တဒါ၊ ၌။ တဿာ၊ ထိုသမ္မာဒိဋ္ဌိအား။ အနုဂုဏဘာဝေန၊ လျော်သော အဖို့၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တမာနကာ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေ၊ ထိုသမ္မာဒိဋ္ဌိသို့ အစဉ်လိုက်သော တရားတို့သည်။ ကေ ပန၊ အဘယ်တရားတို့နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာ သမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ “တေ တယော ခန္ဓာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂတော၊ မှ။ ခန္ဓမုခေန၊ ခန္ဓာကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သမထဝိပဿနာ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတိ၊ ထုတ်၏။ “တတ္ထ သက္ကာယော”တိ အာဒိ၊ ယော အစရှိသော စကားသည်။ စတုသစ္စနိဒ္ဓါရဏံ၊ သစ္စာလေးပါးကို ထုတ်သော စကားတည်း။ တံ သဗ္ဗံ၊ ထိုအလုံးစုံသော စကားသည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ပုန၊ တစ်ဖန်။ “တတ္ထ ယေ ရူပံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သက္ကာယဒဿနမုခေန၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဥစ္ဆေဒါဒိအန္တဒွယဉ္စ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ အစရှိသော အန္တဒွေကိုလည်းကောင်း။ မဇ္ဈိမံ၊ အလတ်ဖြစ်သော။ ပဋိပဒဉ္စ၊ အကျင့်ကိုလည်းကောင်း။ နိဒ္ဓါရေတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဥစ္ဆေဒဝါဒိနောတိ၊ ကား။ ရူပါဒိကေ၊ ရူပက္ခန္ဓာအစရှိကုန်သော။ ပဉ္စက္ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ အတ္တတော၊ အတ္တအားဖြင့်။ ဥပဂစ္ဆန္တာ၊ ကပ်ကုန်သော။ ဣမေ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။ ရူပါဒီနံ၊ ရူပက္ခန္ဓာ အစရှိသည်တို့၏။ အနိစ္စဘာဝတော၊ မမြဲသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တာ၊ သည်။ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဝိနဿတိ၊ ပျက်စီး၏။ မရဏာ၊ သေသည်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အဘိနိဝိသနတော၊ နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့်။ “ဥစ္ဆေဒဝါဒိနော”တိ၊ ဥစ္ဆေဒအယူရှိကုန်၏ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သဿတဝါဒိနောတိ၊ ကား။ “ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာန”န္တိ အာဒိနာ၊ ဤသို့အ (ပေ ၁၅၇) စရှိသည်ဖြင့်။ ရူပါဒိဝိနိမုတ္တော၊ ရုပ် အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော။ အညော၊ သော။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ (ဝိဘတ္တော၊ အသီးဝေဖန်အပ်သော)။ အတ္တာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဥပဂစ္ဆန္တာ၊ ကပ်ကုန်သော။ ဣမေ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။ “သော အတ္တာ၊ သည်။ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော၊ မြဲ၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အဘိနိဝိသနတော၊ ကြောင့်။ “သဿတဝါဒိနော”တိ၊ သဿတအယူရှိကုန်၏ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ “ဥစ္ဆေဒ။ လ။ ပဝတ္တီ”တိ အာဒိ၊ အစရှိသော စကားသည်။ သစ္စနိဒ္ဓါရဏံ၊ သစ္စာကို ထုတ်သော စကားတည်း။ တံ ဝစနံ၊ ကို။ သုဝိညေယျံ၊ ပြီ။
ဥစ္ဆေဒသဿတံ၊ လ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌီတိ၊ ကား။ အတ္တာ၊ သည်။ ဥစ္ဆဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ အတ္တာ၊ သည်။ နိစ္စော၊ မြဲ၏။ ဣတိ စ၊ ဤသို့လည်းကောင်း။ (ဤကဲ့သို့ အရာ၌ ဣတိသဒ္ဒါ တစ်ပုဒ်ကျေသည် ဟူကုန်၏)။ အာဒိပ္ပဝတ္တနတော၊ နှစ်ဆယ်သော ဝတ္ထုရှိသောအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ဥစ္ဆေဒသဿတဒဿနံ၊ ဥစ္ဆေဒအယူသဿတ အယူသည်။ [ကျမ်း ၁၉၆] သင်္ခေပတော၊ အားဖြင့်။ ဝိသတိဝတ္ထုကာ၊ နှစ်ဆယ်သော ဝတ္ထုရှိကုန်သော။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဒိဋ္ဌိအပြား များသည်မဟုတ်တုံလော။ အဘယ်သို့ နှစ်ဆယ်သော ဝတ္ထုရှိသော သက္ကာယဒိဋ္ဌိသာ ဖြစ်ပါအံ့နည်း။ ပုစ္ဆာထွက်လေရကား ‘သဗ္ဗောပိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗောပိ၊ သော။ အတ္တဝါဒေါ၊ အတ္တဟူသော အယူသည်။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအန္တောဂဓော ဧဝ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၌ အတွင်းဝင်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသတိဝတ္ထုကာ၊ သော။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဧဝ၊ လျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဝိတ္ထာရတော ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိီတိ၊ ကား။ ဥစ္ဆေဒသဿတဒဿနံ၊ ဥစ္ဆေဒသဿတဒိဋ္ဌိအယူကို။ ဝိတ္ထာရေန၊ ဖြင့်။ ဗြဟ္မဇာလေ၊ ဇာလသုတ်၌။ အာဂတာနိ၊ ကုန်သော။ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ သင်္ခေပဝိတ္ထာရဝန္တာနံ၊ အကျဉ်းအကျယ်ရှိကုန်သော။ ဥစ္ဆေဒသဿတဒဿနာနံ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ သဿတဒိဋ္ဌိတို့၏။ ပဋိပက္ခောတိ၊ ကား။ ပဟာယကပဋိပက္ခော၊ ပယ်တတ်သော ဆန့်ကျင်ဘက်တရား။
ဗောဓိပက္ခိယတရားသည် သရုပ်အားဖြင့် သတ္တတိံသသာ ထင်ရှားခဲ့၏။ အရှင်ကစ္စည်းလည်း တေစတ္တာလီသဟုသာ ဆိုခဲ့၏။ ‘ယံ ဝါ တံ ဝါ’ ဆိုသော စကားလော၊ အဘယ်သို့ တေစတ္တာလီသ ဖြစ်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တေစတ္တာလီသံ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို (ပေ ၁၅၈) ဆိုသတည်း။
တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ အနိစ္စသညာ၊ လည်းကောင်း။ ဒုက္ခသညာ၊ လည်းကောင်း။ အနတ္တသညာ၊ လည်းကောင်း။ ပဟာနသညာ၊ လည်းကောင်း။ ဝိရာဂသညာ၊ လည်းကောင်း။ နိရောဓသညာ၊ လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနာ၊ တို့လည်းကောင်း။ လ။ အရိယော၊ သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ သော။ မဂ္ဂေါ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တေစတ္တာလီသံ၊ လေးဆယ့်သုံးပါးသော။ ဧတေ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ၊ ဤဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည်။
ဧဝံ၊ သို့။ ဝိပဿနာဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဋိပက္ခံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ သမထဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ ဒသ စ ကသိဏာယတနာနီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ မောဟဇာလန္တိ၊ ကား။ ဒွါသဋ္ဌိ၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော။ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့သည်။ မောဟဇာလဟေတုကတ္တာ၊ မောဟဘဝတဏှာတည်းဟူသော ကွန်ရက်လျှင် အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မောဟဇာလဉ္စ၊ လည်းမည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ စ မောဟဇာလဟေတုကတ္တာ မောဟဇာလဉ္စဟု စသဒ္ဒါနှင့်ပါဋ္ဌ် ရှိ၏။ ဆင်ခြင် ထောက်ထားနှိုင်းယှဉ်၍ ယူအပ်၏။
ဥပါဒ်ဟူသောအစ ဘင်ဟူသောအဆုံး မရှိသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အနာဒိအနိဓနပ္ပဝတ္တံဟု အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသနည်းဟူသော ပုစ္ဆာကို ရည်၍ အနာဒိ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အနာဒိအနိဓနပ္ပဝတ္တန္တိ၊ ကား။ ပုရိမာယ၊ သော။ ကောဋိယာ၊ အစွန်း၏။ အဘာဝတော၊ ကြောင့်။ အနာဒိ၊ အစမရှိ။ ပဋိပက္ခာဒိဂမေ၊ မဟာဝဇီရဉာဏ်တည်းဟူသော ဆန့်ကျင်ဘက်တရားကို ရခြင်းသည်။ အသတိ၊ သော်။ သန္တာနဝသေန၊ အစဉ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနုပစ္ဆေဒေန၊ မပြတ်သောအားဖြင့်။ ပဝတ္တနတော၊ ဖြစ်သောကြောင့်။ အနိဓနပ္ပဝတ္တံ၊ မဆုံးမရှိသောအားဖြင့် ဖြစ်၏။ ဝါ၊ အဆုံးမရှိသော ကာလပတ်လုံး ဖြစ်၏။ (နိဓနသဒ္ဒါကား အဆုံးဟောတည်း)။
နိဓနဝပုဓရဏံစသည်၌ကဲ့သို့ အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ ‘ဝိတ္ထာရတော ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ တေသံ ပဋိပက္ခော စတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ’ဟု အောက်၌ ဆိုသောကြောင့် လေးဆယ့်သုံးပါးသော ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်းဟူသော ဉာဏဝဇိရသည် ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့၏ ပဋိပက္ခဖြစ်ရကား ‘တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ ဉာဏဝဇိရံ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတပဒါလနံ’ဟု ဆိုပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် အရှင်ကစ္စည်းသည် ‘တေစတ္တာလီသံ၊ လ။ မောဟဇာလပ္ပဒါလနံ’ဟု ဆိုသနည်း။ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓိဒေါသ မရောက်ခဲ့ပြီလောဟု စောဒနာဖွယ် (ပေ ၁၅၉) ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ ပန’ အစရှိသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ မောဟဇာလဟေတုကာနိ၊ မောဟဘဝတဏှာတည်းဟူသော ကွန်ရက်လျှင် အကြောင်းရှိကုန်သော။ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ မောဟဇာလေ၊ မောဟဘဝတဏှာတည်းဟူသော ကွန်ရက်ကို။ ပဒါလိတေ၊ ဖျက်ဆီးအပ်သည်ရှိသော်။ ပဒါလိတာနိ၊ ဖျက်ဆီးအပ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တေစတ္တာလီသံ၊ လ။ မောဟဇာလပ္ပဒါလန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဉာဏဝဇိရန္တိ၊ ကား။ ဝဇိရူပမဉာဏံ၊ ဝရဇိန်ဥပမာရှိသော ဉာဏ်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဝဇိရူပမဉာဏ်ဟူသည် အဘယ်ဉာဏ်နည်းဟု အမေးပုစ္ဆာထွက်လေရကား ‘အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော၊ တို့ကို။ သမာပဇ္ဇိတွာ၊ ဝင်စား၍။ တေဇေတွာ၊ တက်စေ၍။ တိက္ခသဘာဝံ၊ ထက်သော သဘောသို့။ အာပါဒိတံ၊ ရောက်စေအပ်သော။ ဝိပဿနာဉာဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ မဂ္ဂဉာဏဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဉာဏဝဇိရံ၊ မည်၏။
ဝိပဿနာဉာဏ် မဂ်ဉာဏ်မှ တစ်ပါး ဝဇိရဉာဏ်အသီးသီး ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘ဣဒမေဝ ဟိ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။ (ဧဝကို ထောက်သတည်း။)
ဟိ၊ စွ။ ဣဒမေဝ ဉာဏံ၊ ဤဝိပဿနာဉာဏ် မဂ်ဉာဏ်ကိုသာလျှင်။ ဘဂဝတော၊ အား။ ပဝတ္တံ ပဝတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ “မဟာဝဇိရဉာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ ဘဂဝတော၊ အား။ ပဝတ္တံ၊ သော။ ဣဒမေဝ ဉာဏံ၊ ကိုသာလျှင်။ “မဟာဝဇီရဉာဏ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ဉာဏဝဇီရံသာ ဆိုပါလော။ အသို့မူ၍ ‘တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ’ ဟူ၍လည်း ဆိုဘိသနည်း ဟူသော စောဒနာကို ပြလို၍ ‘တံ ပန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
တံ ပန၊ ထိုဝရဇိန်နှင့်တူသော ဉာဏ်ကိုကား။ သသမ္ဘာရံ၊ အဆောက်အဦနှင့်တကွ။ ကတွာ၊ ၍။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဝိပဿနာဉာဏ် မဂ်ဉာဏ်တည်းဟူသော ဝဇိရဉာဏ်နှစ်ပါးတို့၏ မောဟဇာလကို ဖျက်ဆီးခြင်းသတ္တိ တူကြသလော၊ အမေးရှိရကား ‘မောဟဇာလပ္ပဒါလနန္တိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
မောဟဇာလပ္ပဒါလနန္တိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ မဂ်၏ ရှေးအဖို့၌။ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန၊ ခွါသည်၏အစွမ်းဖြင့်။ မဂ္ဂက္ခဏေ၊ ၌။ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာနံ၊ တို့ကို။ ပဒါလနံ၊ ဖျက်ဆီးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဇာလံ ဘဝတဏှာ’ဟု အရှင်ကစ္စည်း ဆိုတော်မူ၏။ အဘယ့်ကြောင့် (ပေ ၁၆ဝ) ဘဝတဏှာသည် ဇာလမည်သနည်း။ ဤသို့ ပုစ္ဆာရှိရကား ‘အတီတာဒိ’ စသည်ဖြင့် ဖြေသတည်း။
အတီတာဒိဘေဒဘိန္နေသု၊ အတိတ်အစရှိသော အပြားအားဖြင့် ပြားကုန်သော။ ရူပါဒီသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ သကအတ္တဘာဝါဒီသု စ၊ မိမိ၏ အတ္တဘောတို့၌လည်းကောင်း။ သံသိဗ္ဗနဝသေန၊ ဖွဲ့ယှက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တနတော၊ ကြောင့်။ ဘဝတဏှာ၊ သည်။ ဇာလံ၊ ကွန်ရက်မည်၏။ ဘဝတဏှာ၏ ဇာလမည်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိရပါအံ့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တဿာ ဟိ’ စသည်ကို ဆိုသော်။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿာ၊ ထိုဘဝတဏှာ၏။ တဏှာ ဇာလိနီ သိဗ္ဗိနီ ဇာလန္တိ စ၊ ဇာလံဟူ၍လည်း။ အဓိဝစနံ၊ အမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဝတဏှာ၊ သည်။ ဇာလံ၊ မည်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ဧဝံ၊ သို့။ အတ္တကိလမထာနုယောဂကာမသုခလ္လိကာနုယောဂဒိဋ္ဌိတဏှာဘိနိဝေသသဿတုစ္ဆေဒါနံ၊ မိမိကိုယ်ကို ပူပန်စေတတ်သော အကျင့် ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို မှီဝဲခြင်းအကျင့် ဒိဋ္ဌိအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း တဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိတို့ကို။ နိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ ထုတ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ မောဟဇာလပရိယာယဝိသေသတော၊ မောဟဇာလဟူသော ပရိယာယ်အထူးအားဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာတဏှာ၊ တို့ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ပြီး၍။ ယထာနုသန္ဓိနာ၊ အနုသန္ဓေအားလျော်စွာ။ သံကိလေသပက္ခံ၊ သံကိလေသအဖို့ရှိသော တရားကို။ နိဂမေန္တော၊ နိဂုံးအုပ်လိုရကား။ “တေန၊ လ။ ဘဝတဏှာယ စာ ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၉၇] စာပိုဒ် ၈၁။ “တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သလ္လေခါနုသန္တတဝုတ္တီတိ၊ ကား။ အနုပဒ္ဒုတသလ္လေခဝုတ္တိ၊ မကင်းသော ခေါင်းပါးသောအကျင့် ရှိသည်။
ပါဠိ၌ ‘သလ္လေခေ တိဗ္ဗဂါရဝေါ’ဟူသော စကားသည် သလ္လေခါနုသန္တတဝုတ္တိ၏ အကြောင်းကို ပြသော စကားတည်းဟု သိစေလိုရကား ‘ကသ္မာ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ကသ္မာ၊ ဟူမူကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သလ္လေခေ၊ ခေါင်းပါးခြင်း၌။ တိဗ္ဗဂါရဝေါ၊ ပြင်းစွာရိုသေခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သလ္လေခါနုသန္တတဝုတ္တိ၊ မကင်းသော ခေါင်းပါးသောအကျင့် ရှိသည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
အဘယ့်ကြောင့် ခေါင်းပါးခြင်း၌ တိဗ္ဗဂါရဝဖြစ်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ဒိဋ္ဌိစရိတော ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ (ပေ ၁၆၁) ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တပေါဇိဂုစ္ဆာဒိနာ၊ ကိလေသာတို့ကို စက်ဆုပ်တတ်သော လုလ္လအစရှိသော။ အနုပါယေနပိ၊ အကြောင်းမဟုတ်သဖြင့်လည်း။ ယျေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ သလ္လေခနာဓိပ္ပါယေန၊ ခေါင်းပါးခြင်းကို အလိုရှိသဖြင့်။ စရတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သာသနေ၊ ၌။ ပဗ္ဗဇိတော၊ သော်။ ဓုတဓမ္မဝသေန၊ ကိလေသာကို ခါတတ်သော တရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သလ္လေခပဋိပဒံ၊ ခေါင်းပါးစေတတ်သော အကျင့်ကို။ ပူရေတိ၊ ၏။ သိက္ခာနုသန္တတဝုတ္တီတိ၊ ကား။ အစ္ဆိဒ္ဒစတုပါရိသုဒ္ဓိသီလဝုတ္တိ၊ မဖောက်သော လေးပါးသော ပါရိသုဒ္ဓိ သီလတည်းဟူသော အကျင့်ရှိသည်။
မှတ်ချက်။ ။ အဘယ့်ကြောင့် ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည် ဓမ္မာနုသာရီ တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည် သဒ္ဓါနုသာရီဖြစ်သနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဒိဋ္ဌိယာ သဝိသယေ စသောပါဌ်ဖြင့် ဖြေသတည်း။
ဒိဋ္ဌိယာ၊ ၏။ သဝိသယေ၊ မိမိအရာ၌။ ပညာသဒိသီ၊ ပညာနှင့်တူသော။ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သော၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝိသုဇ္ဈမာနော၊ စင်ကြယ်သည်ရှိသော်။ ပညာဓိကော၊ ပညာလွန်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ လ။ ဘဝတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဏှာဝသေန၊ ဖြင့်။ မိစ္ဆာဓိမောက္ခော၊ မှားသောအားဖြင့် ကြည်ညိုခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဏှာစရိတော၊ သည်။ ဝိသုဇ္ဈမာနော၊ သော်။ သဒ္ဓါဒိကောဝ၊ သဒ္ဓါလွန်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဏှာ၊ လ။ ဘဝတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌိစရိတော သုခါယ ပဋိပဒါယာတိ အာဒိ ပဋိပဒါနိဒ္ဒေသော၊ ဒိဋ္ဌိ၊ လ။ ပဋိပဒါယ အစရှိသော ပဋိပဒါနိဒ္ဒေသသည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂေ၊ ၌။ အာဂတော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ အတ္ထောပိ၊ ကိုလည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဒေသနာဟာရဝိဘင်းအဖွင့်၌။ သဗ္ဗပကာရတော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အပုဗ္ဗပဒေသု ပန၊ အသစ်ဖြစ်သော ပုဒ်တို့တွင်ကား။ ဝါ၊ တို့၌ကား။ ဝိဝေစိယမာနောတိ၊ ကား။ ဝိမောစိယမာနော၊ လွတ်စေသည်ရှိသော်။ ပဋိနိဿရတီတိ၊ ကား။ နိယျာတိ၊ ထွက်မြောက်၏။ ဝိမုစ္စတိ၊ လွတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒန္ဓဉ္စ ဓမ္မံ အာဇာနာတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ မန္ဒပညဿ၊ နုန့်သော ပညာရှိသော။ တဏှာစရိတဿ၊ တပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပါဠိ၌ သာမန်သာ ဆိုသည်မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အသို့မူ၍ မန္ဒပညာဖြစ်သော တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ် (ပေ ၁၆၂) ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဆိုအပ်သောဟု ဆရာအထူးဆိုသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ’တိက္ခပညော ပန ခိပ္ပံ ဓမ္မံ အာဇာနာတိ’ဟု မိန့်သတည်း။
တိက္ခပညော ပန၊ ထက်သော ပညာရှိသော တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။ ခိပ္ပံ၊ လျင်စွာ။ ဓမ္မံ၊ ကို။ အာဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤကားအထူးတည်း။ “သတ္တာပိ ဒုဝိဓာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဣန္ဒြိယဝိဘာဂေန၊ ဖြင့်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ပဋိပဒါဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ကို။ သုဝိညေယျံ၊ ပြီ။
“ယေ ဟိ ကေစီ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တာသံ ပဋိပဒါနံ၊ တို့၏။ နိယျာနေ၊ ထွက်မြောက်ခြင်း၌။ တီသုပိ ကာလေသု၊ တို့၌လည်း။ ဧကန္တိကဘာဝံ၊ စင်စစ်မှန်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဣမာဟိ ဧဝ စတူဟိ ပဋိပဒါဟီတိ၊ ကား။ တဗ္ဗိနိမုတ္တာယ၊ ထိုလေးပါးသော ပဋိပဒါမှ လွတ်သော။ အညာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ၏။ အဘာဝတော၊ ကြောင့်။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမာဟိ ဧဝ ပဋိပဒါဟိ၊ တို့ဖြင့်သာလျှင်။ စတုက္ကမဂ္ဂန္တိ၊ ကား။ ပဋိပဒါစတုက္ကံ၊ ပဋိပဒါလေးပါးတို့၏ အပေါင်းကို။
‘မဂ္ဂစတုက္ကံ’ ဟူပါလောဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ပဋိပဒါဟိ မဂ္ဂေါတိ’ဟု ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ မဂ္ဂေါ၊ မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပဒါစတုက္ကန္တိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ အထ ဝါ၊ ကား။ စတုက္ကမဂ္ဂန္တိ၊ ကား။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ၊ ဝဋ္ဋနည်း၏။ စတုဒ္ဒိသာသင်္ခါတံ၊ လေးပါးသော ဒိသာဟု ဆိုအပ်သော။ မဂ္ဂံ၊ ဖြစ်ကြောင်းကို။
ယင်းသို့ စတုဒ္ဒိသာသည် စတုမဂ္ဂဖြစ်သော် ထိုဒိသာလေးပါးကို ဆရာပြပါဦးလော့ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘တာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သော်။
စတဿော၊ ကုန်သော။ တာ ပန ဒိသာ၊ တို့သည်။ ဒိသာလောစနနယေ၊ ၌။ အာဂမိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။ ကိမတ္ထံ ပန၊ အဘယ်အကျိုးငှာကား။ (ပုန ဟုပါဌ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်ပါ)။ စတုက္ကမဂ္ဂံ၊ ပဋိပဒါလေးပါးတို့၏ အပေါင်းကို။ ဝါ၊ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၏ ဒိသာဟုဆိုအပ်သော ဖြစ်ကြောင်းကို။ ပညာပေန္တိ၊ ပညတ်ကုန်သနည်း။ ဝါ၊ အပြားအားဖြင့် သိစေကုန်သနည်း။ ဣတိ စောဒနာယ၊ ဤသို့သော စောဒနာခြင်း၏။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ “အဗုဓဇနသေဝိတာယာ”တိ အာဒိနာ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ၌။ အဗုဓဇနသေဝိတာယာတိ၊ ကား။ အပဏ္ဍိတဇနသေဝိတာယ၊ ပညာမရှိသော သူသည် (ပေ ၁၆၃) မှီဝဲအပ်သော။ ဗာလကန္တာယာတိ၊ ကား။ ဗာလဇနကာမိတာယ၊ သူမိုက်တို့သည် အလိုရှိအပ်သော။ ရတ္တဝါသိနိယာတိ၊ ကား။ ရတ္တေသု၊ တပ်ကုန်သော။ ရာဂါဘိဘူတေသု၊ ရာဂဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သော သူတို့၌။ (ဤကား ရှေး၏အဖွင်) ့။ ဝသတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဝါ၊ နေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရတ္တဝါသိနီိ၊ မည်၏။ တဿာ၊ ထိုတပ်သောသူတို့၌ နေတတ်ဖြစ်တတ်သော တဏှာကို။ နန္ဒိယာတိ၊ ကား။ တတြ တတြ၊ ထိုထိုသို့သော အာရုံတို့၌။ အဘိနန္ဒနဋ္ဌေန၊ နှစ်သက်တတ်သော အနက်အားဖြင့်။ နန္ဒီသင်္ခါတာယ၊ နန္ဒီဟုဆိုအပ်သော။ အဝဋ္ဋနတ္ထန္တိ၊ ကား။ သမုစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ၊ ပြတ်ခြင်းငှာ။ အယံ ဝုစ္စတိ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ ဘူမီတိ၊ ကား။ တဏှာဝိဇ္ဇာနံ၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာတို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ဒွေ ဒိသာ၊ နှစ်ပါးသော ဒိသာရှိသော။ (စတုသစ္စယောဇနာ၌စပ်)။ သမထဝိပဿနာနံ၊ တို့၏။ [ကျမ်း ၁၉၈] ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခေပိ၊ ၌လည်း။ ဒွေ ဒိသာ၊ သော။ အယံ စတုသစ္စယောဇနာ၊ ဤသစ္စာလေးပါးကို ယှဉ်ခြင်းကို။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ၊ ၏။ သမုဋ္ဌာနတာယ၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဘူမီတိ၊ ဘုံဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
စာပိုဒ် ၈၂။ ဧဝံ၊ သို့။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၍။ တဿ၊ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၏။ ဒိသာဘူတဓမ္မေ၊ ဒိသာဖြစ်၍ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ နိဒ္ဒိသန္တေန၊ ပြတော်မူလိုသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ (အာရဒ္ဓံ သို့ဆိုက်)။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ အဿ၊ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၏။ ဒိသာဘူတဓမ္မေသု၊ တို့ကို။ ဝုတ္တေသု၊ ကုန်သော်။ ဒိသာလောစနနယော၊ ကို။ ဝုတ္တော ယေဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဝေယျာကရဏေသု ဟိ ယေ ကုသလာကုသလာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဒိသာလောစနလက္ခဏံ၊ ကို။ ဧကဒေသေန၊ အားဖြင့်။ ပစ္စာမသိတွာ၊ သုံးသပ်၍။ “တေ ဒုဝိဓာ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တေတိ၊ ကား။ ဒိသာဘူတဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဒုဝိဓာတိ၊ ကား။ “ဣမေ၊ ဤတရားတို့သည်။ သံကိလေသဓမ္မာ၊ တို့တည်း။ ဣမေ၊ တို့သည်။ ဝေါဒါနဓမ္မာ၊ တည်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဒုဝိဓေန၊ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ ဥပပတ္တိတော၊ အသင့်အားဖြင့်။ ပရိတော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ ဣက္ခိတဗ္ဗာ၊ ရှုအပ်ကုန်၏။ ဓမ္မယုတ္တိတော၊ သင့်သောအားဖြင့်။ တံ တံ ဒိသာဘာဂေန၊ ထိုထိုသို့သော ဒိသာ၏ (ပေ ၁၆၄) အဖြစ်ဖြင့်။ ပေက္ခိတဗ္ဗာ အာလောစိတဗ္ဗာ၊ ကြည့်ရှုအပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယံ ပကာရံ၊ အကြင်အပြားကို။ သန္ဓာယ၊ ရည်၍။ “ဒုဝိဓာ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ပကာရံ၊ ကို။ “လောကဝဋ္ဋာနုသာရီ စ လောကဝိဝဋ္ဋာနုသာရီ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တစ်နည်းကား။ လောက။ လ။ နုသာရိစာတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တဿ၊ ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ လောကော ဧဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ဝဋ္ဋံ၊ တည်း။ လောကဝဋ္ဋံ၊ လောကဝဋ်။ လောကဝဋ္ဋဘာဝေန၊ လောကဟူသော ဝဋ်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ အနုသရတိ ပဝတ္တတိ၊ လျောက်ပတ်စွာ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကဝဋ္ဋာနုသာရီ၊ မည်၏။ သံကိလေသဓမ္မော၊ သံကိလေသတရားတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ လောကဿ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ လောကတော၊ မှ။ ဝိဝဋ္ဋံ၊ ကင်းရာတည်း။ လောကဝိဝဋ္ဋံ၊ မည်၏။ ဝါ၊ လောက၏ ကင်းရာ။ နိဗ္ဗာနံ၊ တည်း။ တံ၊ ထိုလောက၏။ ဝါ၊ လောကမှ ကင်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သို့။ အနုသရတိ အနုလောမနဝသေန ဂစ္ဆတိ၊ လျော်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ရောက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကဝိဝဋ္ဋာနုသာရီ၊ မည်၏။ ဝေါဒါနဓမ္မော၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဝဋ္ဋံ နာမ သံသာရော၊ ဝိဝဋ္ဋံ နိဗ္ဗာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
တံ ကထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ ကထံ ကေန ပကာရေန၊ အဘယ်သို့သော အပြားအားဖြင့်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဥပစယေန ဥပစယာဝတ္ထာယ၊ ဆည်းပူးသော အခိုက်အတန့်ဖြင့်။ ဝါ၊ ဝိပါကဝဋ်ကို ပွားစေသော အခိုက်အတန့်ဖြင့်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ကတံ၊ သော။ ကမ္မံ၊ သည်။ ဖလဒါနသမတ္ထံ၊ အကျိုးပေးခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ ဖြင့်။ ကတံ၊ ပြုအပ်သော ကံကို။ ဥပစိတန္တိ၊ ဥပစိတဟူ၍။ ဝါ၊ ဆည်းပူးအပ်၏ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ဥပစိတဘာဝေ၊ ဆည်းပူးအပ်သည်၏ အဖြစ်၌။ ကမ္မံ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိပါကဝဋ္ဋဿ၊ ၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒသန္နမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ ကိလေသာ ဝတ္ထုတို့၏။ ဝိပလ္လာသဟေတုဘာဝတော၊ ဝိပလ္လာသ၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့ (ပေ ၁၆၅) ကို။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ပြအပ်ကုန်၏။ တေ ကတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ၊ ကား။ တေ ပန ဝိပလ္လာသာ၊ တို့ကိုကား။ ကတ္ထ၊ အဘယ်၌။ ပဿိတဗ္ဗာ၊ ရှုအပ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့စောဒနာဖွယ်ရှိသောကြောင့်။ “ဒသဝတ္ထုကေ ကိလေသပုေဉ္ဇ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဒသဝိဓကာရဏေ၊ ဆယ်ပါးအပြားရှိသော အကြောင်းရှိသော။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌ ‘ဣတိ အာဟဟု ရှိသည်ကား လိုမည်မထင် ဆင်ခြင်ပါကုန်။ “ဒသဝတ္ထုကေ ကိလေသပုေဉ္ဇ”တိ၊ ကား။ ဒသဝိဓကာရဏေ၊ ဆယ်ပါးအပြားရှိသော အကြောင်းရှိသော။ တစ်နည်းကား။ ဆယ်ပါးအပြား၏ အကြောင်းဖြစ်၏’ဟု ရှိသည်။
ကိလေသသမူဟေ၊ ကိလေသအပေါင်း၌။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အဘယ်တရားသည် ကိလေသာ၏အကြောင်းဝတ္ထုဖြစ်သနည်း အမေးရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကိလေသာပိ၊ တို့သည်လည်း။ ကိလေသဝတ္ထု၊ မည်၏။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယဓမ္မာပိ၊ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့သည်လည်း။ ကိလေသဝတ္ထု၊ မည်၏။
ကိလေသာတို့သည် မိမိတို့သည်ပင် မိမိတို့၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်အံ့လောဟု စောဒနာရှိရကား ‘တေသု’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တေသု၊ ထိုကိလေသာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့တွင်။ ကာရဏဘာဝေန၊ အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပုရိမသိဒ္ဓါ ပုရိမသိဒ္ဓါနံ၊ ရှေး၌ပြီးကုန်သော။ ကိလေသာ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ (ဘာဝ၌စပ်)။ ပရတော၊ နောက်၌။ ပရေသံ၊ ကုန်သော။ (ပေမူ၌ ‘ပဝတ္တာနံ၊ န်သော’ဟု ရှိသည်)။ ကိလေသာနံ၊ တို့၏။ ပစ္စယဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကိလေသာပိ၊ တို့သည်လည်း။ ကိလေသဝတ္ထု၊ မည်၏။ အယောနိသောမနသိကာရော အယောနိသောမနသိကာရဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ အယောနိသောမနသိကာရပရိက္ခတာ စ အယောနိသောမနသိကာရပရိက္ခတာနဉ္စ၊ အယောနိသောမနသိကာရ၏ အခြံအရံဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ ဓမ္မာနဉ္စ၊ သုတအာရုံ အစရှိသော တရားတို့၏လည်းကောင်း။ (ဘာဝ၌စပ်)။ ကိလေသုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝတော၊ ကိလေသာဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ကိလေသပ္ပစ္စယာပိ၊ ကိလေသာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့သည်လည်း။ ကိလေသဝတ္ထု၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
[ကျမ်း ၁၉၉] စတ္တာရော အာဟာရာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အာဟာရသီသေန၊ အာဟာရကို ပဓာနပြုသဖြင့်။ တဗ္ဗိသယာ၊ ထိုအာဟာရလျှင် အာရုံရှိကုန်သော။ ကိလေသာပိ၊ တို့ကိုလည်း။ အဓိပ္ပေတာ၊ ကုန်၏။
အာဟာရကိုသာ ယူချေသော် ကိလေသာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့သည်သာ ကိလေသဝတ္ထု မည်၏။ ကိလေသာတို့သည်ကား ကိလေသဝတ္ထုမမည်ရာ။ ထို့ကြောင့် အာဟာရလေးပါးတို့ကိုသာ လိုအပ်သည် မဟုတ်။ ထိုအာဟာရလေးပါးကို ပိုင်းခြား၍ (ပေ ၁၆၆) သိခြင်း၏ဘေးရန် ဖြစ်ကုန်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်း လိုအပ်ပါကုန်၏ ဟူလိုသော်။
စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယောတိ ဧတ္ထာပိ၊ ယောဟူသော ဤပါဌ်၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ “ပဌမေ အာဟာရေ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒသဝတ္ထုကေ၊ ဆယ်ပါးသော အကြောင်းရှိကုန်သော။ ဝါ၊ ဆယ်ပါး၏အကြောင်းဖြစ်သော။ ကိလေသပုေဉ္ဇ၊ ကိလေသာအပေါင်း၌။ ပုရိမံ ပုရိမံ၊ ရှေးရှေးသော ကိလေသဝတ္ထုသည်။ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ၊ နောက်နောက်သော ကိလေသဝတ္ထု၏။ ကာရဏံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပဌမေ အာဟာရေတိ ပဒေ၊ ၌။ ဝိသယဘူတေ၊ အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ဝါ၊ အရာဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ပဌမေ၊ သော။ အာဟာရေ၊ ၌။ တစ်နည်းကား။ ပဌမေ၊ သော။ အာဟာရေ၊ သည်။ ဝိသယဘူတေ၊ ဆန္ဒရာဂ၏ အာရုံ၏အဖြစ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော်။ ပဌမော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသာဟာရေသုပိ၊ ကြွင်းသော အာဟာရတို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
အဓိပ္ပါယ်ကား ကာယ၌ဖြစ်သော ပဌမဝိပလ္လာသသည် ကာယအပေါင်း၌လည်းကောင်း။ ကာယအစိတ်ဖြစ်သော ကဗဠီကာရာဟာရ၌လည်းကောင်း ဖြစ်သည်သာ ဖြစ်၏ ဟူလိုသော်။ ဝေဒနာ၌ဖြစ်သော ဒုတိယဝိပလ္လာသသည် ထိုဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿာဟာရ၌။ စိတ်၌ဖြစ်သော တတိယဝိပလ္လာသသည် ထိုစိတ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော မနောသဉ္စေတနာဟာရ၌။ မိန်းမ၌ဖြစ်သော စတုတ္ထဝိပလ္လာသသည် ထိုမိန်းမ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဝိညာဏာဟာရ၌ ဖြစ်သည်သာ ဖြစ်၏ ဟူလိုသော်။ ရှေးကဲ့သို့ ဝိသယအနက်ကို ယူအံ့ရကား ပဌမေ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ပဌမေ ဝိပ္ပလ္လာသေတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ပဌမေ၊ သော။ ဝိပလ္လာသေ၊ ကို။ အပ္ပဟီနေ၊ မပယ်အပ်သည်။ သတိ၊ သော်။ ပဌမံ၊ သော။ ဥပါဒါနံ၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ ပန၊ အထူးကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ယံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ကို။ နိဒ္ဒေသေယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ ကထယိဿာမ၊ လတ္တံ့။
စာပိုဒ် ၈၃။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဒသဝတ္ထုကံ၊ ဆယ်ပါးသော အကြောင်းရှိသော။ ကိလေသပုဉ္ဇံ၊ ကိလေသာအပေါင်းကို။ တဏှာဝိဇ္ဇာဝသေန၊ တဏှာအဝိဇ္ဇာ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ၊ နှစ်ပါးသော အစုတို့ကို။ ကရောန္တော၊ ၍။ “ယော စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကဗဠီကာရာဟာရံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဖဿာဟာရဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အပရိဇာနန္တဿ၊ ပိုင်းခြား (ပေ ၁၆၇) ၍ မသိသော။ တဏှာစရိတဿ၊ စရိတပုဂ္ဂိုလ်အား။ ယထာက္ကမံ၊ လျော်စွာ။ ကာယဝေဒနာသု၊ ရူပကာယဝေဒနာတို့၌။ တိဗ္ဗော၊ ပြင်းစွာသော။ ဆန္ဒရာဂေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဥပက္ကိလေသဿ၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော။ ဆန္ဒရာဂဿ၊ ၏။ ဟေတုဘာဝတော၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယော စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော၊ လ။ ဥပက္ကိလေသာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တထာ၊ တူ။ ဝါ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ မနောသဉ္စေတနာဟာရံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိညာဏာဟာရဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အပရိဇာနန္တော၊ ပိုင်းခြား၍ မသိသော။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ သည်။ တေသု၊ ထိုမနောသဉ္စေတနာဟာရ ဝိညာဏာဟာရတို့၌။ အတ္တသညီ စ၊ အတ္တဟူ၍ အမှတ်ရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိစ္စသညီ စ၊ နိစ္စဟူ၍ အမှတ်ရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ တေ၊ ထိုမနောသဉ္စေတနာဟာရ ဝိညာဏာဟာရတို့ကို။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ၊ သော။ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသာတိ၊ ညစ်ညူးကြောင်းတရားဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တထာ၊ တစ်ပါး။ ပုရိမကာ၊ ကုန်သော။ ဒွေ ဝိပလ္လာသာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ပုရိမာကာနိ ဧဝ စ၊ ရှေး၌သာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဒွေ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ဥပါဒါနယောဂဂန္ထအာသဝဩဃသလ္လဝိညာဏဋ္ဌိတိအဂတိဂမနာနိ စ၊ ဥပါဒါန်, ယောဂ, ဂန္ထ, အာသဝ, ဩဃ, သလ္လ, ဝိညာဏဋ္ဌိတိ, အဂတိဂမနတို့ကိုလည်းကောင်း။ တဏှာပဓာနတ္တာ စ၊ တဏှာပြဓာန်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဏှာသဘာဝတ္တာ စ၊ တဏှာသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဏှာဝိသယတ္တာ စ၊ တဏှာ၏ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တဏှာစရိတဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ပစ္ဆိမကာနိ၊ ကုန်သော။ တာနိ ပန၊ တို့ကိုကား။ ဒိဋ္ဌိပဓာနတ္တာ စ၊ ဒိဋ္ဌိပြဓာန်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌိသဘာဝတ္တာ စ၊ ဒိဋ္ဌိသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌိဝိသယတ္တာ စ၊ ဒိဋ္ဌိ၏ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
စာပိုဒ် ၈၄။ ကဗဠီကာရေ၊ လ။ ဝိပလ္လာသောတိ၊ ကား။ စတူသု၊ ကုန်သော။ အာဟာရေသု၊ တို့တွင်။ ကဗဠီကာရေ၊ ကာရဟု ဆိုအပ်သော။ အာဟာရေ၊ ၌။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသေသု စ၊ တို့တွင်လည်း။ “အသုဘေ၊ ၌။ သုဘန္တိ၊ သုဘ’’ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လသော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ကဗဠီကာရာဟာရလျှင် အာရုံရှိသော ဆန္ဒရာဂကို မပယ်သောကြောင့်ဟူသော ပရိယာယ်အားဖြင့် မှတ်အပ်သလော စောဒနာရှိရကား ‘ကဗဠီကာရာဟာ (ပေ ၁၆၈) ရဿ၊ လ။ သမုဋ္ဌာနတ္တာ စ’ ဟူသော ဟိတ်နှစ်ချက် ထွက်သတည်း။
ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ နည်းဟူမူကား။ ကဗဠီကာရာဟာရဿ၊ ၏။ အသုဘသဘာဝတ္တာ စ၊ အသုဘသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အသုဘသမုဋ္ဌာနတ္တာ စ၊ အသုဘလျှင် အကြောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ဖဿာဟာရဿ၊ ၏။ ဒုက္ခသဘာဝတ္တာ စ၊ သင်္ခါရဒုက္ခသဘော ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခပစ္စယတ္တာ စ၊ သုံးပါးသော ဒုက္ခ၏ အကြောင်း ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ တတ္ထ၊ ၌။ “ဒုက္ခေ၊ ၌။ သုခန္တိ၊ သုခ’’ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ယျေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဝိညာဏေ၊ ၌။ နိစ္စသညိနော၊ နိစ္စဟု အမှတ်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ သင်္ခါရေသု စ၊ တို့၌လည်း။ အတ္တသညိနော၊ အတ္တဟု အမှတ်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ သင်္ခါရာ စ၊ တို့သည်လည်း။ စေတနာပဓာနာ၊ စေတနာ ပြဓာန်းကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဝိညာဏေ အာဟာရေ၊ လ။ အတ္တာတိ ဝိပလ္လာသော”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပဌမေ။ လ။ ဥပါဒိယတီတိ၊ ကား။ “အသုဘေ၊ ၌။ သုဘန္တိ၊ သုဘ’’ဟူ၍။ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟီ၊ ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့် ယူသောသူသည်။ ကိလေသကာမေန၊ ဖြင့်။ ဝတ္ထုကာမေ၊ တို့ကို။ ဒဠှံ၊ မြဲစွာ။ [ကျမ်း ၂၀၀] ဂဏှာတိ၊ ၏။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမုပါဒါနန္တိ၊ ကား။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ကာမာနံ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ယံ ဂဟဏံ၊ အကြင်ယူခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့ ယူခြင်းကို။ ကာမုပါဒါနံ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ “ဒုက္ခေ၊ ၌။ သုခန္တိ၊ သုခ’’ဟူ၍။ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟီ၊ သည်။ “သီလဗ္ဗတေဟိ၊ သီလအကျင့်တို့ဖြင့်။ (ဂေါသီလ စသည်ကိုယူ)။ အနာဂတေ၊ ၌။ ဘဝဝိသုဒ္ဓိ၊ ဘဝ၏ စင်ကြယ်ခြင်းသည်။ နိဗ္ဗုတိ၊ ငြိမ်းခြင်းသည်။ သုခံ၊ တည်း”။ (နိဗ္ဗူတိသုခံ’ကား ဘဝဝိသုဒ္ဓိ၏ အဖွင့်)။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဠှံ၊ စွာ။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ “အနိစ္စေ၊ ၌။ နိစ္စန္တိ၊ နိစ္စ’’ဟူ၍။ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟီ၊ သည်။ “သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဘဝါ၊ တို့သည်။ နိစ္စာ ဓုဝါ သဿတာ၊ မြဲကုန်၏။ အဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသဘော မရှိကုန်”။ ဣတိ၊ သို့။ သံသာရာဘိနန္ဒိနိံ၊ သံသရာ၌ အလွန်နှစ်သက်တတ်သော။ ဘဝဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။ ဒဠှံ၊ စွာ။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ “အနတ္တနိ၊ အတ္တမဟုတ်သည်၌။ အတ္တာတိ၊ အတ္တဟူ၍”။ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟီ၊ သည်။ “အတ္တနိ၊ ကိုယ်သည်။ အသတိ၊ သော်။ ကဿ၊ အဘယ်သူအား။ ဣဒံ ကမ္မဖလံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ အံ့နည်း။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယော၊ အကြင်ကိုယ်သည်။ ကရောတိ၊ ၏။ သော၊ ထိုကိုယ်သည်။ ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ခံစား၏။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္တဒိဋ္ဌိံ၊ အတ္တ (ပေ ၁၆၉) ဟူသော အယူကို။ ဒဠှံ၊ စွာ။ ဂဏှာတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ “ဒုတိယေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။
အယံ ဝုစ္စတိ ကာမယောဂေါတိ၊ ကား။ ကာမရာဂသင်္ခါတေန၊ သော။ ယေန ကာမုပါဒါနေန၊ သည်။ ဝတ္ထုကာမေဟိ၊ တို့နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ သတ္တော၊ ကို။ သံယောဇီယတိ၊ ယှဉ်အပ်၏။ အယံ ကာမရာဂေါ၊ ကို။ ‘ကာမယောဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အယံ ဝုစ္စတိ ဘဝယောဂေါတိ၊ ကား။ ယတော၊ အကြင်ဘဝရာဂကြောင့်။ သီလဗ္ဗတုပါဒါနသင်္ခါတေန၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါန်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဘဝုပါဒါနေန၊ ဒါန်သည်။ ဘဝေန၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ သတ္တော၊ ကို။ သံယောဇီယတိ၊ အပ်၏။ အယံ ဘဝရာဂေါ၊ ကို။ “ဘဝယောဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အယံ ဝုစ္စတိ ဒိဋ္ဌိယောဂေါတိ၊ ကား။ အဟေတုကဒိဋ္ဌိအာဒိသခါင်္တာယ၊ အဟေတုကဒိဋ္ဌိအစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်သော။ ပါပိကာယ၊ ယုတ်မာသော။ ယာယ ဒိဋ္ဌိယာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ယာယ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒိအဝသိဋ္ဌဒိဋ္ဌိယာ စ၊ အကြင်သက္ကာယဒိဋ္ဌိအစရှိသော ကြွင်းသော ဒိဋ္ဌိသည်လည်းကောင်း။ သတ္တော၊ ကို။ ဒုက္ခေန၊ နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ သံယောဇီယတိ၊ ယှဉ်အပ်၏။ ပါပိကာ၊ သော။ အယံ ဒိဋ္ဌိ၊ ကို။ “ဒိဋ္ဌိယောဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အယံ ဝုစ္စတိ အဝိဇ္ဇာယောဂေါ တိ၊ ကား။ ယာယ အဝိဇ္ဇာယ၊ သည်။ အတ္တဝါဒုပါဒါနေန စ၊ နှင့်လည်းကောင်း။ သကလဝဋ္ဋဒုက္ခေန စ၊ နှင့်လည်းကောင်း။ သဟ၊ တကွ။ သတ္တော၊ ကို။ သံယောဇီယတိ၊ ၏။ အယံ အဝိဇ္ဇာ၊ ကို။ “အဝိဇ္ဇာယောဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ကာမယောဂါဒယော၊ တို့သည်။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထာဒီနံ၊ တို့အား။ ပစ္စယာ၊ ကျေးဇူးပြုကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပဌမေ ယောဂေ ဌိတော အဘိဇ္ဈာယ ကာယံ ဂန္ထတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အဘိဇ္ဈာယ ကာယံ ဂန္ထတီတိ ပဒဿ၊ ၏။ ပရာဘိဇ္ဈာယနလက္ခဏာယ၊ သူတစ်ပါးဥစ္စာကို မိမိသို့ ရှေးရှုကြံခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ အဘိဇ္ဈာယ၊ ဖြင့်။ နာမကာယံ၊ ကို။ ဂန္ထတိ ဃဋ္ဋေတိ၊ စပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တထာ၊ ပါး။ ဘဝပတ္ထနာယ၊ ဘဝကို တောင့်တခြင်း၏။ အပ္ပဟီနတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဘဝဒိဋ္ဌိဘဝရာဂဝသေန၊ ဘဝဒိဋ္ဌိဘဝရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဃာတဝတ္ထူသု၊ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းတို့၌။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ စိတ္တာနိ၊ တို့ကို။ ပဒူသေန္တိ၊ ပြစ်မှားစေကုန်၏။ ဝါ၊ ပျက်စီးစေကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒုတိယေ၊ လ။ ဂန္ထတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ဒိဋ္ဌိဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇာဝသေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ “သီလဗ္ဗတေဟိ၊ (ပေ ၁၇၀) သီလအကျင့်တို့ဖြင့်။ သုဇ္ဈတိ၊ ၏”။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ “ဣဒမေဝ၊ ဤငါ၏ အယူသာလျှင်။ သစ္စံ၊ မှန်၏။ အညံ၊ တစ်ပါးသော သူတို့၏ အယူသည်။ မောဃံ၊ အချည်းနှီးတည်း”။ ဣတိ စ၊ လည်းကောင်း။ အဘိနိဝိသတိ၊ နှလုံးသွင်း၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တတိယေ၊ လ။ ဣဒံ သစ္စာဘိနိဝေသေန ကာယံ ဂန္ထတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
တဿာတိ၊ ကား။ အဘိဇ္ဈာဒီဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတဿ၊ သော။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ (ဧဝံ ဂန္ထိတာ၊ ၌ တ ပစ္စည်းသည် ကတွတ္ထတည်းဟု ပြလို၍ ‘ဂန္ထိတွာ ဌိတာ’ဟု ဖွင့်သတည်း)။ ဧဝံ ဂန္ထိတာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ အဘိဇ္ဈာယနာဒိဝသေန၊ သူတစ်ပါးတို့၏ ဥစ္စာကို မိမိသို့ ရှေးရှုကြံခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နာမကာယံ၊ ကို။ ဂန္ထိတွာ၊ စပ်၍။ ဌိတာ၊ ကုန်သော။ [ကျမ်း ၂၀၁] အာသဝန္တီတိ၊ ကား။ အာသဝဘာဝေန၊ အာသဝေါ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ကုတော စ ဝုစ္စတိ အာသဝန္တီတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ကုတော ပန ဟေတုတော၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်ကား။ (ကုတော ပန ဟူရကား စ သဒ္ဒါ၏ ပနတ္ထကို သိလင့်ကုန်)။ တေ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ အာသဝန္တိ၊ အာသဝေါ၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ အာသဝဟေတုံ၊ အာသဝေါ၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းကို။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ကုသလပ္ပဝတ္တိံ၊ ကုသိုလ်၏ ဖြစ်ခြင်းကို။ နိဝါရေတွာ၊ မြစ်၍။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပရိယာဒါယ၊ ကုန်စေ၍။ ဝါ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှယူ၍။ တိဋ္ဌန္တာ ဝါ၊ တည်ကုန်သည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အသမုစ္ဆိန္နာ ဧဝ ဝါ၊ မဖြတ်အပ်ကုန်သေးသည်သာ ဖြစ်ကုန်၍လည်းကောင်း။ အာသဝါနံ၊ တို့၏။ ဥပ္ပတ္တိဟေတု၊ ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်းတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အနုသယတော ဝါ ပရိယုဋ္ဌာနတော ဝါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ယခင်ပါဌ်၌ ‘အနုသယတော ဝါ ပရိယုဋ္ဌာနတော ဝါ’ဟု ပါဠိဆိုသောကြောင့် ‘ကိလေသမဂ္ဂေန အသမုစ္ဆိန္နာ ဧဝ ကုသလပ္ပဝတ္တံ နိဝါရေတွာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တာ ဝါ’ဟု ပဋိပါဋိအားဖြင့် ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ဥပ္ပဋိပါဋိအားဖြင့် ဆိုလေသနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာ ထွက်ငြားအံ့။ ‘ပရိယုဋ္ဌာနမတ္တာ ဧကစ္စေ ကိလေသာ ဝိသေသတော အာသဝုပ္ပတ္တိဟေတု ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ အဋ္ဌကထာယ ဥပ္ပဋိပါဋိဝစနံ’ဟူသော ဋီကာပါဌ်ဖြင့် ဝိသဇ္ဇနာပြုလေ။
အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထေန ကာမာသဝေါတိ၊ ကား။ သိဒ္ဓေန၊ ပြီးသော။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ ကာမရာဂသဘာဝတ္တာ၊ ကြောင့်။ ကာမာသဝေါ၊ (ပေ ၁၇၁) သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ ပြီးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကတ္ထစိဒေဝ ဝိသယေ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အာရုံ၌သာလျှင်။ ဒေါမနဿိတော၊ နှလုံးမသာရှိသော သူသည်။ တပ္ပဋိပက္ခေ၊ ထိုဒေါမနဿ၏ ဖြစ်ရာအာရုံ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော။ ဝိသယေ စ၊ အာရုံ၌လည်းကောင်း။ တဗ္ဗိသယဗဟုလေ စ၊ ထိုဆန့်ကျင်ဘက်အာရုံ များသော။ (သောမနဿ၏ ဖြစ်ရာအာရုံများသည်ဟု ဆိုသော်)။ ဘဝေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ပတ္ထေတိ၊ တောင့်တ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဗျာပါဒကာယဂန္ထေန ဘဝါသဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ပရာမာသကာယဂန္ထေန ဒိဋ္ဌာသဝေါတိ၊ ကား။ သိဒ္ဓေန၊ သော။ သီလဗ္ဗတပရာမာသကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ တံသဘာဝတ္တာ၊ ထိုဒိဋ္ဌိသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပရာပရံ ဝါ၊ အချင်းချင်းလည်းဖြစ်သော။ ဒိဋ္ဌိယော၊ တို့ကို။ ဂန္ထေန္တဿ၊ စပ်သောသူအား။ ဒိဋ္ဌာသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထေန အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ၊ ကား။ “ဣဒမေဝ၊ သည်သာလျှင်။ သစ္စံ၊ ၏။ အညံ၊ သည်။ မောဃံ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ အဘိနိဝိသန္တဿ၊ နှလုံးသွင်းသောကြောင့်။ အယောနိသော၊ မသင့်သောအားဖြင့်။ မနသိကာရတော၊ နှလုံးပြုသောကြောင့်။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ အကုသလေဟိ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေဟိ၊ တို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤကား ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထကို အကြောင်းယူ၍ ထိုကြောင့်ဖြစ်သော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထပြီးသဖြင့် အကျိုးဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသဝပြီးသည်၏အဖြစ်ကို ပြသတည်း။ ထိုကြောင့် ဋီကာ၌ ‘အယောနိသော မနသိကာရတော၊ လ။ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသဿ ဖလဘူတံ’ဟု ဆိုသတည်း။ အဝိဇ္ဇာပြီးသည်၏အဖြစ်ကို ပြလိုရကား သဗ္ဗေသံ ဝါ စသည်ဖြင့် တစ်ဝိကပ်ကို အားထုတ်တော်မူသတည်း။
ဝါ၊ ကား။ သဗ္ဗေသံ၊ ကုန်သော။ အကုသလာနံ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ အဝိဇ္ဇာပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ၊ အဝိဇ္ဇာပြဓာန်းခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သိဒ္ဓေန၊ သော။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ တဿ၊ ထိုဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထ၏။ ဟေတုဘူတော၊ သော။ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အာသဝါ ဧဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ (ပေ ၁၇၂) ပရိဗုဒ္ဓါ၊ ပွားများကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ၌။ ဩဟနန္တိ ဩသာဒေန္တိ၊ နစ်မွန်းစေတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဩဃာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တဿ ဣမေ စတ္တာရော အာသဝါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အနုသယသမာဂတာတိ၊ ကား။ အနုသယဘာဝံ၊ ကို။ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ၊ မပယ်မူ၍။ ဂတာ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်၍။
မှတ်ချက်။ ။ ယခင်ပါဌ်ဖြင့် ‘အနုသယေန အနုသယဘာဝေန သဟ ဂတာ ပဝတ္တာတိ အနုသယသဟဂတာ’ စသော ဝိဂ္ဂဟကို ပြသတည်း။
နန္ဒိယာ သဟဂတာ စသည်တို့၌ကဲ့သို့ သဟဂတသဒ္ဒါသည် တဗ္ဗောတည်းဟု ပြပြန်လို၍ ‘အနုသယဘူတာ ဝါ’ဟု ဆိုပြန်သော်။
ဝါ၊ ကား။ အနုသယဘူတာ၊ အနုသယ ဖြစ်ကုန်၍။ အဇ္ဈာသယန္တိ၊ ကား။ စိတ္တံ၊ သို့။ အနုပဝိဋ္ဌာတိ၊ ကား။ ဩဂါဠှာ၊ သက်ကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဟဒယံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တီတိ၊ ကား။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အဗ္ဘန္တရသင်္ခါတံ၊ အဗ္ဘန္တရဟု ဆိုအပ်သော။ ဟဒယံ၊ အတွင်းကို။ အာဟန္တွာ၊ ထိခိုက်၍။ (အာဂန္တာလည်းရှိ၏။ ‘ဟဒယံ၊ အတွင်းသို့။ အာဂန္တာ၊ ရောက်၍’ဟု ပေး)။ တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တထာ ဟိ၊ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အဋ္ဌသာလိနိယံ၊ ၌။ “အဗ္ဘန္တရဋ္ဌေန ဟဒယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ “တေန ဝုစ္စန္တိ သလ္လာ”တိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဇ္ဈာသယံ၊ စိတ်သို့။ အနုပဝိဋ္ဌာ၊ သက်ဝင်ကုန်၍။ ဟဒယံ၊ စိတ်အတွင်းကို။ အာဟစ္စ၊ ထိခိုက်၍။ တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သလ္လာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။
သလ္လဟူ၍ ဆိုရကြောင်းကို ဆိုပြီ။ သလ္လဋ္ဌကား အဘယ်နည်းဟု အမေးထွက်ရာလေသောကြောင့် ပီဠာဇနနံ စသည်ကို မိန့်သော်။
ပီဠာဇနနဉ္စ၊ နှိပ်စက်ခြင်းကို ဖြစ်စေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဒုရုဒ္ဓရဏတာ စ၊ နှိပ်နိုင်ခဲသည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ သလ္လဋ္ဌော၊ သလ္လအနက် မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒိဋ္ဌောဃဖြင့် မာနသလ္လအဘယ်သို့ ဖြစ်ပါသနည်းဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ဧသော မေ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
“ဧသော၊ ဤသည်ကား။ မေ၊ ၏။ အတ္တာ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဂဟဏမုခေန၊ ယူခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ “ဧသော၊ ဤကိုယ်သည်။ အဟံ၊ ငါသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒိဋ္ဌိံ၊ ကို။ နိဿာယပိ၊ ၍လည်း။ မာနံ၊ မာန်ကို။ ဇပ္ပေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒိဋ္ဌောဃေန မာနသလ္လော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ပရိယာဒိန္နန္တိ၊ ကား။ အညဿ၊ တစ်ပါးသော တရား၏။ ဝါ၊ အား။ ဩကာသံ၊ အခွင့်ကို။ အဒတွာ၊ ၍။ သမန္တတော၊ မှ။ ဂဟိတံ၊ သော။ စတူသု ဓမ္မေသု သဏ္ဌဟတီတိ၊ ကား။ အာရမ္မဏပစ္စယတာယ၊ အာရမ္မဏပစ္စည်း၏ (ပေ ၁၇၃) အဖြစ်ဖြင့်လည်း။ အာရမ္မဏဘူတေသု၊ ကုန်သော။ [ကျမ်း ၂၀၂] စတူသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ပတိဋ္ဌဟတိ၊ တည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အာရမ္မဏပစ္စယတာယ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် အာရမ္မဏဘူတေသု၌ အာရမ္မဏသဒ္ဒါ၏ ‘လဘတိ မာရော အာရမ္မဏ’ စသည်၌ကဲ့သို့ ကာရဏအနက်ကို နစ်စေသည်။
တာနိ၊ ထိုအာရုံဖြစ်သော တရားတို့ကို။ “ရူပေ ဝေဒနာယ သညာယ သင်္ခါရေသူ”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ နန္ဒူပသေစနေနာတိ၊ ကား။ လောဘသဟဂတဿ၊ လောဘသဟဂုတ်ဖြစ်သော ဝိညာဉ်အား။ သဟဇာတကောတိယာ၊ သဟဇာတ အစွန်းဖြင့်။ ဥပသေစနံ၊ သွန်းလောင်းတတ်သော။ သမ္ပယုတ္တာ၊ သော။ နန္ဒီ၊ သပ္ပီတိကဖြစ်သော တဏှာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတရဿ၊ တစ်ပါးသော ဝိညာဉ်အား။ ဥပနိဿယကောဋိယာ၊ အားဖြင့်။ ဥပသေစနံ၊ သော။ နန္ဒီ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နန္ဒူပသေစနံ၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ တေန နန္ဒူပသေစနေန၊ ထိုသွန်းလောင်းတတ်သော သပ္ပီတိကတဏှာရှိသည်ဖြစ်၍။ ပန၊ ဆက်ဦးအံ့။ ကေန၊ အဘယ်ကြောင့်။ တံ ဝိညာဏံ၊ သည်။ နန္ဒူပသေစနံ၊ ထိုသွန်းလောင်းတတ်သော သပ္ပီတိကတဏှာရှိသနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စောဒနာယ၊ ၏။ သမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “ရာဂသလ္လေန နန္ဒူပသေစနေန ဝိညာဏေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
တတ္ထ၊ ၌။ ရာဂသလ္လေနာတိ၊ ကား။ ဟေတုဘူတေန၊ သော။ ရာဂသလ္လေန၊ ကြောင့်။ နန္ဒူပသေစနေန ဝိညာဏေနာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ၊ အထူးအပြားသို့ ရောက်သည်ကို မှတ်ခြင်းအနက်၌။ ကရဏဝစနံ၊ တည်း။ (ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန ပတ္တေန စသည်၌ကဲ့သို့)။ ရူပူပဂါ ဝိညာဏဋ္ဌီတီတိ၊ ကား။ ရူပမေဝ၊ ရုပ်သည်ပင်လျှင်။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝိညာဏဿ ဝိညာဏေန၊ သည်။ ဥပဂန္တဗ္ဗတော စ၊ ကပ်အပ်သောကြောင့်လည်းကောင်း။ (ဝိညာဏဿကို ဝိကပ်ပြန်၍ ယှဉ်သည်)။ ဝိညာဏဿ၊ ၏။ ပတိဋ္ဌာဘာဝတော စ၊ တည်ရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ရူပူပဂါ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ မည်၏။ ဧတ္ထ၊ ၌။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဌိတိ၊ မည်၏။
ရူပံ ဥပဂစ္ဆတီတိ ရူပူပဂါ၊ ဝိညာဏံ ဧဝ ဌိတိ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဟူ၍လည်း အနက်မရကောင်းသလော’ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ပဉ္စဝေါကာရဘဝသ္မိံ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝသ္မိံ၊ ၌။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ၊ သည်။ ရူပက္ခန္ဓံ၊ ကို။ နိဿာယ၊ ၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဒေါသသလ္လေနာတိ ပဒေ၊ ၌။ သဟဇာတေန၊ သော။ ဒေါသသလ္လေန၊ ဒေါသတည်းဟူသော မြားကြောင့်။ ယဒါ၊ ၌။ ဝေဒနူပဂါ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်သောဝေဒနာတည်း (ပေ ၁၇၄) ဟူသော ဝိညာဉ်၏ တည်ရာဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ ဥပနိဿယကောဋိယာဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ နန္ဒိယာ၊ သပ္ပီတိကဖြစ်သော တဏှာသည်။ ဥပသိတ္တံ၊ သွန်းလောင်းအပ်သော။ ဝိညာဏံ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဟဇာတ်ဖြစ်သော ဒေါသတည်းဟူသော မြားကြောင့် ဝေဒနူပဂဝိညာဏဋ္ဌိတိ’ဟု ဆိုအပ်သောအခါ တဏှာ၏ ဝေဒနာနှင့် သဟဇာတ် မဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဥပနိဿယ၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာ သွန်းလောင်းအပ်၏ ဟူလိုသော်။
ဝေဒနာပိ၊ ကိုလည်း။ ဒေါမနဿဝေဒနာဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သဟဇာတ်ဖြစ်သော ဒေါသဟူသော မြားကြောင့် ဝေဒနူပဂဖြစ်ရကား တစ်ပါးသော ဝေဒနာ မဖြစ်သင့်သောကြောင့် ဒေါမနဿဝေဒနာကို မှတ်အပ်၏ ဟူလိုသော်။
ယဒါ စ၊ ၌ကား။ (စ သဒ္ဒါသည် ပနတ္ထတည်း)။ ဥပနိဿယပစ္စယဘူတေန၊ ဥပနိဿယပစ္စည်း ဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ဒေါသသလ္လေန၊ ကြောင့်။ ဝေဒနူပဂါ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ သဟဇာတကောဋိယာ ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဥပနိဿယကောဋိယာ ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ နန္ဒိယာ၊ သည်။ ဥပသိတ္တံ၊ သော။ ဝိညာဏံ၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဝေဒနာ ပန၊ တို့ကိုကား။ တိဿောပိ၊ သုံးပါးသော ဝေဒနာတို့ကိုလည်း။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ တိဿန္နမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဝေဒနာနံ၊ တို့၏။ အာရမ္မဏူပနိဿယဘာဝတော၊ အာရမ္မဏပစ္စည်း ဥပနိဿယပစ္စည်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ နည်းနှစ်ပါး၏ အထူးကား အဘယ်နည်း။ အထူးမရှိဘဲလျက် နှစ်ပါးကို ဆိုကောင်းမည်လော’ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော နည်းတို့တွင်။ ပဌမနယော၊ ကို။ ဒေါမနဿာရမ္မဏဿ၊ ဒေါမနဿလျှင် အာရုံရှိသော။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဒုတိယော၊ ဒုတိယနည်းကို။ သဗ္ဗဝေဒနာရမ္မဏဿ၊ အလုံးစုံသော ဝေဒနာလျှင်အာရုံရှိသော။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မာနသလ္လေနာတိ၊ ကား။ သဟဇာတေန ဝါ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဥပနိဿယဘူတေန ဝါ၊ လည်းဖြစ်သော။ မာနသလ္လေန၊ မာနတည်းဟူသော မြားကြောင့်။ မောဟသလ္လေနာတိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
ပါဠိ၌ ရာဂသလ္လ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပဌမဝိညာဏဋ္ဌိတိ’ကို။ ဒေါသသလ္လ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဒုတိယဝိညာဏဌိတိ’ကို။ မာနသလ္လ၏ အစွမ်းအားဖြင့် တတိယဝိညာဏဋ္ဌိတိ’ကို။ မောဟ (ပေ ၁၇၅) သလ္လ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိ’ကို အဘယ့်ကြောင့် ယှဉ်အပ်သနည်း။ သလ္လသာမန်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝိညာဏဋ္ဌိတိသာမန်ကို မယှဉ်အပ် ကောင်းပါသလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧတ္ထ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤရာဂသလ္လပဌမဝိညာဏဋ္ဌိတိ အစရှိသည်တို့တွင်လည်း။ အနာဒိမတိသံသာရေ၊ မသိအပ်သော အစရှိသော သံသရာ၌။ ဣတ္ထိပုရိသာ၊ တို့သည်။ ရူပါဘိရာမာ၊ ရုပ်လျှင်မွေ့လျော်ရာ ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရာဂသလ္လဝသေန၊ ရာဂတည်းဟူသော မြား၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဌမာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ကို။ ယောဇိတာ၊ ယှဉ်အပ်၏။ သဗ္ဗာယပိ၊ သော။ ဝေဒနာယ၊ ၏။ ဒုက္ခပရိယာယသဗ္ဘာဝတော၊ ဒုက္ခပရိယာယ်သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုက္ခာယ စ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၌လည်း။ ဒေါသော၊ သည်။ အနုသေတိ၊ ကိန်းဝပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒေါသသလ္လဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒုတိယာ၊ နှစ်ခုမြောက်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ကို။ ယောဇိတာ၊ ၏။ သညာဝသေန၊ ဖြင့်။ “အဟံ၊ သည်။ သေယျော၊ သည်။ အသ္မိ၊ ၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ မညနာ၊ အောက်မေ့ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မာနသလ္လဝသေန၊ ဖြင့်။ တတိယာ၊ သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ကို။ ယောဇိတာ၊ ၏။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌။ သမူဟဃနံ၊ အပေါင်း တစ်ခဲနက်ကို။ ဒုဗ္ဗိနိဗ္ဘောဂံ၊ သိနိုင်ခဲ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မောဟသလ္လဝသေန၊ ဖြင့်။ စတုတ္ထီ၊ လေးခုမြောက်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ကို။ ယောဇိတာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
ဥပတ္ထဒ္ဓန္တိ၊ ကား။ ဩလုဗ္ဘာရမ္မဏဘူတာဟိ၊ ထောက်အပ်သော အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဥပတ္ထမ္ဘိတံ၊ ထောက်ပင့်အပ်သော။ တဉ္စ ကမ္မန္တိ၊ ကား။ “စေတနာ စေတသိက”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ယံ ကမ္မံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဉ္စ ကမ္မံ၊ ထိုကံလည်းကောင်း။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဣမေ စ ကိလေသာတိ၊ ကား။ ဒသဝတ္ထုကာ၊ ဆယ်ပါးသော အကြောင်းရှိကုန်သော။ ဣမေ စ ကိလေသာ၊ တို့လည်းကောင်း။ သေသံ၊ ကို။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
[ကျမ်း ၂၀၃] စာပိုဒ် ၈၅။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အာဟာရာဒယော၊ တို့ကို။ နယာနံ၊ တို့၏။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ဒိသာဘာဝေန၊ ဒိသာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝဝတ္ထပေတုံ၊ မှတ်အံ့သောငှာ။ “ဣမာ စတဿော ဒိသာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ကဗဠီကာရော အာ (ပေ ၁၇၆) ဟာရောတိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟာရာဒီသု၊ တို့တွင်။ ယော အာဟာရာဒယော၊ တို့သည်။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသာ၊ ညစ်ညူးကြောင်းတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ၊ ထိုအာဟာရ အစရှိသော တရားပုဂ္ဂိုလ်ကို။ တံ သဗ္ဗံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ ဝါ၊ အလုံးစုံကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဒသန္နံ သုတ္တာနန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဧကဒေသေသု၊ အစိတ်တို့၏။ သမုဒါယဝေါဟာရေန၊ အပေါင်းကို ခေါ်ဝေါ်သောအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အပေါင်းတို့၌သာ အပေါင်းဟူသော ဝေါဟာရ မဖြစ်ကောင်းပါသလော’ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘သမုဒါယေသု ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သမုဒါယေသု၊ အပေါင်းတို့၌။ ပဝတ္တာ၊ သော။ သမညာ၊ အမည်သည်။ အဝယဝေသုပိ၊ အစိတ်တို့၌လည်း။ ဒိဿတိ၊ ၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ “ပဋော ဒဍ္ဎောတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ သမုဒ္ဒေါ ဒိဋ္ဌောတိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဒိဿတိ ယထာ၊ ထင်သကဲ့သို့တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား မီးလောင်ရာ ပုဆိုးအရပ်တစ်စိတ်၌ အပေါင်းဖြစ်သော ပုဆိုးဟူသော ဝေါဟာရကို တင်စား၍ ပဋော ဒဍ္ဎောဟု၊ မျက်စိမြင်ကောင်းသော သမုဒ္ဒရာတစ်စိတ်၌ အပေါင်းဖြစ်သော သမုဒ္ဒရာဟူသော ဝေါဟာရကို တင်စား၍ သမုဒ္ဒေါ ဒိဋ္ဌောဟု ဆိုသကဲ့သို့ ထို့အတူ ကဗဠီကာရာဟာရအစရှိသော အစိတ်၌ အာဟာရလေးပါး အစရှိသော အပေါင်းဟူသော ဝေါဟာရ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ‘ဒသန္နံ သုတ္တာနံ’ဟု ဆိုပါသည် ဟူလိုသော်။
ဆယ်သုတ်ဖြစ်ရကား အတ္တလည်း ဆယ်ပါးမဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ်ကြောင့် ‘ဧကော အတ္ထော’ဟု ဆိုဘိသနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာကို မြင်ရကား ‘ဧကော၊ လ။ ဝုတ္တံ’ဟု ဆိုသတည်း။
ဧကော အတ္ထောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဧကဿ၊ သော။ အတ္ထဿ၊ ဥပက္ကိလေသအဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော အကျိုးကို။ နိပ္ဖါဒနတော၊ ပြီးစေသောကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏေန၊ သဒ္ဒါကို ယူသဖြင့်။ ဝါ၊ ဗျဉ္ဇနသဒ္ဒါဖြင့်။ ဗျဉ္ဇနတ္ထောပိ၊ သဒ္ဒါ၏ အနက်ကိုလည်း။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဒသဟိပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ သုတ်ပုဒ်တို့ဖြင့်။ သဝတ္ထုကာ၊ အကြောင်းနှင့်တကွဖြစ်သော။ တဏှာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တဏှာ၊ တဏှာသည်။ ရာဂစရိတံ၊ သော။ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ခိပ္ပံ၊ စွာ။ ဒူသေတိ၊ ဖျက်ဆီးတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဣမေ ရာဂစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ပဌမဒိသာဘာဝေန စ၊ (ပေ ၁၇၇) ပဌမဒိသာ၏ အဖြစ်ဖြင့်ကား။ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ရာဂစရိတဿ၊ တပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဥပက္ကိလေသာ၊ ညစ်ညူးကြောင်းတို့ဟူ၍။ ဝုတ္တာ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဒုတိယဒိသာဘာဝေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ဒေါသစရိတဿ၊ ၏။ ဥပက္ကိလေသာ၊ တို့ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တတိယစတုတ္ထဒိသာဘာဝေန၊ တတိယဒိသာ စတုတ္ထဒိသာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တို့ကို။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ မန္ဒဿ၊ နုန့်သော ပညာရှိသော။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ တိက္ခဿ၊ ထက်သော ပညာရှိသော။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ဥပက္ကိလေသာ၊ တို့ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုဒုတိယဒိသာအစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆိုအပ်ကုန်သော တရားတို့၏။ ဥပက္ကိလေသဘာဝေါ၊ ညစ်ညူးကြောင်း၏ အဖြစ်ကို။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အပ်၏။
အာဟာရဝိပလ္လာသာဒယော၊ အာဟာရဝိပလ္လာသအစရှိကုန်သော။ သဗ္ဗေဟိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ (ပေမူ၌။ သဗ္ဗေ၊ အလုံးစုံသော ဥပက္ကိလေသတရားတို့သည်။ (တို့ကိုလည်းဟူ) ’ဟူ ရှိသည်)။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခေဟိ၊ ဝိမောက္ခ၏ အကြောင်းတို့ဖြင့်။ ဝိပဿနာယ၊ ၏။ ပုဗ္ဗဘာဂေါ၊ ရှေးအဖို့ကို။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ပရိညေယျာ စ၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်ကုန်သည်လည်းကောင်း။ ပဟာတဗ္ဗာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ယဒိပိ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ယဿ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ၏။ ဒုက္ခာနုပဿနာ၊ သည်။ ပုရိမေ၊ သော။ အာဟာရဒွယေ၊ ၌။ ဒုက္ခာကာရေန၊ ဒုက္ခဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဗဟုလံ၊ များစွာ။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ယော စ၊ လ။ ဂစ္ဆန္တီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဥပက္ကိလေသတရားတို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဝိမောက္ခမုခအထူးကို ထုတ်ကား ထုတ်၏။ ထုတ်သည့်အတိုင်း မှတ်အပ်ပါ၏လော’ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘ဧဝေဉ္စတံ၊ န အညထာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ %%
ဧတဉ္စ၊ ထိုဝိမောက္ခမုခအထူးကို ထုတ်ခြင်းကိုလည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့ထုတ်သော အတိုင်းသာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ အညထာ၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်။ န ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အပ်။
အဘယ်အကြောင်းဖြင့် ဝိမောက္ခမုခအထူးကို ထုတ်သည်အတိုင်း မှတ်အပ်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘န ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အရိယမဂ္ဂါနံ၊ တို့၏။ ပဟာတဗ္ဗေသု၊ ပယ်အပ်သော တရားတို့၌။ နိယမော၊ အမြဲသည်။ သမ္ဘဝတိ ဝိယ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ဝိမောက္ခမုခါနံ၊ တို့၏။ ပရိညေယျပဟာတဗ္ဗေသု၊ (ပေ ၁၇၈) ပိုင်းခြား၍သိအပ်သော ပယ်အပ်သော တရားတို့၌။ ကောစိ၊ သော။ နိယမော၊ အမြဲသည်။ သမ္ဘဝတိ ဝိယ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ဝိမောက္ခမုခါနံ၊ အထူးကိုထုတ်သော အတိုင်းသာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား အရိယမဂ်တို့၏ အပိုင်းအခြားအားဖြင့် ကိလေသာကို ပယ်သောကြောင့် ပဟာတဗ္ဗတရားတို့၌ နိယမရှိသကဲ့သို့ ထို့အတူ ဝိပဿနာ၏ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းပယ်ခြင်း အမြဲမရှိသောကြောင့် အကြင် အကြင် အနုပဿနာများ၏။ ထိုသို့ အနုပဿနာများခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝိမောက္ခမုခအထူးကို ထုတ်ခြင်းကို မှတ်အပ်၏ ဟူလိုသော်)။ ဣတိ၊ လ။ မုခေဟီတိ၊ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ နိဂမနံ၊ နိဂုံးတည်း။ တဿ၊ ထိုနိဂုံးပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ၊ ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားရှိကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ အာဟာရာဒယော၊ ကုန်သော။ လောကသင်္ခါတဝဋ္ဋာနုသာရိနော၊ လောကဟု ဆိုအပ်သော ဝဋ်သို့ အစဉ်လျှောက်၍ ဖြစ်တတ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ တေ လောကဘူတာ၊ သုံးပါးသော လောကဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ဝဋ္ဋတော၊ မှ။ နိယျန္တိ၊ ထွက်မြောက်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၈၆။ ဧဝံ၊ သို့။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ဒိသာဘူတဓမ္မေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဒိသိတွာ၊ ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဝေါဒါနပက္ခေ၊ ၌။ ဒိသာဘူတဓမ္မေ၊ တို့ကို။ ဒေဿတုံ၊ ၍။ “စတဿော ပဋိပဒါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစေန၊ ၌။ ဒိဗ္ဗဗြဟ္မအရိယအာနေဉ္ဇဝိဟာရောတိ၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရ ဗြဟ္မဝိဟာရ အရိယဝိဟာရ အာနဉ္ဇဝိဟာရတို့ဟူ၍။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိဟာရာ၊ တို့တည်း။ (အပ္ပမညာကြဉ်သော ရူပါဝစရသမာပတ်သည် ဒိဗ္ဗဝိဟာရ၊ အပ္ပမညာလေးပါးသည် ဗြဟ္မဝိဟာရ၊ ဖလသမာပတ်သည် အရိယဝိဟာရ၊ အရူပသမာပတ်သည် အာနေဉ္ဇဝိဟာရမည်၏)။ မာနပ္ပဟာန၊ လ။ ဘဝူပသမာတိ၊ မာန်ကို ပယ်ခြင်း အာလယကို ဖြတ်ခြင်း အဝိဇ္ဇာကို ပယ်ခြင်း ဘဝမှ ငြိမ်းခြင်းတို့ဟူ၍။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အစ္ဆရိယာ၊ အံ့အပ်ကုန်သော။ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ၊ မဖြစ်ဖူးသော တရားတို့သည်။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနာဒီနိ၊ သစ္စာဓိဋ္ဌာန် အစရှိသည်တို့သည်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အဓိဋ္ဌာနာနိ၊ အဓိဋ္ဌာန်မည်ကုန်၏။ ဆန္ဒသမာဓိဘာဝနာဒယော၊ ဆန္ဒလျှင် အကြီးရှိသော ပွားစေအပ်သော သမာဓိအစရှိသည်တို့သည်။ စတဿော၊ ကုန်သော။ သမာဓိဘာ (ပေ ၁၇၉) ဝနာ၊ ပွားစေအပ်သော သမာဓိမည်ကုန်၏။ ဣန္ဒြိယသံဝရော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ တပသင်္ခါတော၊ အကျင့်ဟု ဆိုအပ်သော။ [ကျမ်း ၂၀၄] ပုညဓမ္မော စ၊ ကုသိုလ်တရားသည်လည်းကောင်း။ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာ စ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂကို ပွားစေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂသင်္ခါတံ၊ အလုံးစုံသော ဥပဓိတို့မှ လွတ်ရာဟု ဆိုအပ်သော။ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သုခဘာဂိယာ၊ သုခသို့ ဆည်းကပ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
ပဌမာ ပဋိပဒါတိ အာဒိ၊ သည်။ ပဋိပဒါသတိပဋ္ဌာနာဒီနံ၊ ပဋိပဒါသတိပဋ္ဌာန် အစရှိသည်တို့၏။ အဘေဒသန္ဒဿနံ၊ အပြားမရှိသည်ကို ပြသောစကားတည်း။ ပဋိပဒါသတိပဋ္ဌာနာဒီနံ၊ တို့၏။ အဘေဒေါ၊ မပြားခြင်းသည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ဖြစ်သည်။ သတိ၊ သော်။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိသုံ၊ သီး။ ဂဟဏံ၊ ယူခြင်းကို။ ကတံ၊ နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဒသဝတ္ထုကဿ၊ သော။ ကိလေသပုဉ္ဇဿ၊ ၏။ ပဋိပက္ခဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်၏ အဖြစ်ကို ပြခြင်းငှာ။ ပဋိပဒါဒိဒသကနိဒ္ဒေသော၊ ပဋိပဒါ အစရှိသော ဒသကကို ပြခြင်းကို။ ကတော၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “စတ္တာရော အာဟာရာ တေသံ ပဋိပက္ခော စတဿော ပဋိပဒါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝက္ခတိ၊ တ္တံ့။ စတူသု၊ ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနေသု၊ တို့တွင်။ “ဣဒံ နာမ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဣမာယ ဧဝ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ နိယမော၊ အမြဲသည်။ ဝါ၊ မှတ်ခြင်းသည်။ ကိဉ္စာပိ နတ္ထိ၊ ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ ပဌမာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ ပဌမံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်သင့်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဘဝဝသေန၊ ဖြစ်သင့်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ “ပဌမာယ ပဋိပဒါယ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧဝံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာဟာရဝိပလ္လာသ စသည်တို့၌ကဲ့သို့ ‘ပဌမာယ ပဋိပဒါယ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ’ စသည်ဖြင့် ပုဗ္ဗာပရ ညီအောင် ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘ပဌမာ ပဋိပဒါ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ စသည်ဖြင့် ဆိုသနည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ယသ္မာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ အာဟာရဝိပလ္လာသာဒီနံ၊ တို့၏။ နာနတ္တံ၊ (ပေ ၁၈၀) ထူးသည်၏အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ပဋိပဒါသတိပဋ္ဌာနာဒီနံ၊ တို့၏။ အတ္ထတော၊ အတ္တသဘောအားဖြင့်။ နာနတ္တံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ပဋိပဇ္ဇမာနာနိ၊ ကျင့်အပ်ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနိယေဝ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒိနာမကာနိ၊ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ အစရှိသော အမည်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ “ပဌမေ အာဟာရေ ပဌမော ဝိပလ္လာသော”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ အဓိကရဏဘေဒေန၊ တည်ရာအပြားအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အဓိကရဏဘေဒံ၊ တည်ရာအပြားကို။ အကတွာ၊ ၍။ “ပဌမာ ပဋိပဒါ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာန”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဈာန် အစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
အန္ဓဿ၊ သူကန်း၏။ ပဗ္ဗတာရောဟနံ ဝိယ၊ တောင်တက်ခြင်းကဲ့သို့။ ကဒါစိဒေဝ၊ ရံခါသာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ၊ ဖြစ်သော သဘောသည်။ အစ္ဆရိယံ၊ မည်၏။ အစ္ဆရာယောဂ္ဂံ၊ လက်ဖျစ်တီးခြင်းငှာ လျောက်ပတ်သော သဘောသည်။ အစ္ဆရိယံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပေါရာဏာ၊ ရှေးဆရာတို့သည်။ အာဟု၊ ကုန်၏။ အဘူတပုဗ္ဗံ၊ မဖြစ်ဖူးသော သဘောသည်။ ဘူတံ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဗ္ဘုတံ၊ မည်၏။ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ၊ ထိုနှစ်ပါးစုံသည်လည်း။ ဝိမှယာဝဟဿ၊ အံ့ဖွယ်သရဲကို ဆောင်တတ်သော သဘောတရား၏။ အဓိဝစနံ နာမံ၊ တည်း။ ဟိ၊ စွ။ မာနပ္ပဟာနာဒိတော၊ မာန်ကို ပယ်ခြင်း အစရှိသည်မှ။ အညံ၊ သော။ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရဉ္စ၊ ဖြစ်စေနိုင်ခဲသော သဘောတရားကိုလည်းကောင်း။ ဝိမှနီယဉ္စ၊ အံ့ဖွယ်သရဲသော ဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း။ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ အပ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အစ္ဆရိယော၊ အံ့အပ်သော။ အဗ္ဘုတော၊ မဖြစ်ဖူးသော။ ဓမ္မော၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဧတေန သစ္စေန၊ ဖြင့်။ သီလာဒိ၊ သီလအစရှိသည်သည်။ အဓိတိဋ္ဌတိ၊ တည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတ္ထ သစ္စေ၊ ၌။ ဝါ၊ ကား။ တံ သစ္စံ၊ သည်။ အဓိဋ္ဌာနမတ္တမေဝ၊ တည်ခြင်းမျှသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ သည်။ သစ္စဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ၊ တည်ကြောင်းတည်ရာ တည်ခြင်းမျှသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ သစ္စဿ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ တည်ကြောင်းတည်ရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဧတဿ၊ ထိုသီလအစရှိသော တရားအား။ သစ္စံ၊ သစ္စာတည်းဟူသော။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ တည်ကြောင်းတည်ရာ တည်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (ပေ ၁၈၁) ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော စာဂါဓိဋ္ဌာနအစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ သမာဓိ ဧဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ ဘာဝေတဗ္ဗတာယ၊ ပွားစေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမာဓိဘာဝနာ၊ မည်၏။ သုခံ၊ သို့။ ဘဇတိ၊ ဆည်းကပ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုခဘာဂိယော၊ မည်၏။ (ဝိကပ်ဖြင့် ဣယပစ္စည်း၏ သွတ္ထအဖြစ်ကို ပြသတည်း။ ဣယပစ္စည်း၏ ဟိတတ္ထကို ပြပြန်လို၍ သုခဘာဂဿ ဝါ စသော တစ်ဝိကပ်ကို ဆိုပြန်သတည်း)။ ဝါ၊ ကား။ သုခဘာဂဿ သုခကောဋ္ဌာသဿ၊ သုခအဖို့အား။ ဟိတော၊ လျော်သည်တည်း။ တစ်နည်းကား။ သုခဘာဂဿ သုခကောဋ္ဌာသဿ၊ ၏။ ဟိတော၊ အစီးအပွားတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သုခဘာဂိယော၊ မည်၏။ အသုဘဘာဝနာဒယော ဝိယ၊ အသုဘဘာဝနာ အစရှိသည်တို့ကဲ့သို့။ ဧကဒေသေ၊ တစ်စိတ်၌။ အဝတ္တိတွာ၊ မဖြစ်မူ၍။ ဧကဿပိ သတ္တဿ၊ တစ်ယောက်သော သတ္တဝါကိုလည်း။ အနဝသေသပရိယာဒါနတော၊ မကြွင်းစေမူ၍ ယူသောကြောင့်။ ဧတိဿာ၊ ၏။ ဝါ၊ ထိုကရုဏာ အစရှိသော သဘောတရား၏။ ပမာဏံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အပ္ပမညာ၊ မည်၏။ (ပမာဏမေဝ ပမညံ၊ နတ္ထိ ပမညံ ဧတိဿာတိ အပ္ပမညာဟု ပြုလိုရင်း)။
ပဌမာ။ လ။ ပရိပူရေတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ပဌမာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ကို။ ဘာဝနာ၊ ပွားစေခြင်းသည်။ ဗဟုလီကာရော၊ အဖန်တလဲလဲ ပြုခြင်းသည်။ ပဌမဿ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနဿ၊ ၏။ ဘာဝနာပါရိပူရီ၊ ဘာဝနာကို ပြည့်စုံစေတတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
ပဋိပဒါသတိပဋ္ဌာန်တို့၏ နာနန္တရိကအဖြစ်ကို ဥပမာအားဖြင့် ပြလိုရကား ‘ယထာ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ပါကဋံ ကရောမိ၊ ထင်စွာပြုအံ့။ အရိယမဂ္ဂေ၊ ကို။ ဘာဝိတေ၊ သော်။ သတိပဋ္ဌာနာဒယော၊ ကုန်သော။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့ကို။ ဘာဝိတာ ဧဝ၊ ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဒံ သမ္ပဒံ၊ ဤပဋိပဒါကို ပွားစေသဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်ဘာဝနာ၏ ပြည့်စုံသောအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
အဘယ့်ကြောင့် ပဌမသတိပဋ္ဌာန်သည် ပဌမဈာန်ကို ပြည့်စုံစေသနည်း။ ဒုတိယသတိပဋ္ဌာန် စသည်သည် ဒုတိယဈာန် အစရှိသည်ကို ပြည့်စုံစေသနည်း။ ပဌမသတိပဋ္ဌာန် အစရှိသည်သည် ဒုတိယဈာန် အစရှိသည်ကို (ပေ ၁၈၂) လည်း ပြည့်စုံကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော ဟူသော စောဒနာကို ရည်၍ ‘ကာယာနုပဿနာယ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၂၀၅] ကာယာနုပဿနာယ၊ ၏။ (ဘာဝ၌စပ်)။ ကာမရာဂဿ၊ ၏။ (ဝိပစ္စနီက၌စပ်)။ ဥဇုနဝိပစ္စနီကဘာဝတော၊ ဖြောင့်ဖြောင့်ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဘာဝိတော၊ သော။ ဗဟုလီကတော၊ အဖန်တလဲလဲပြုအပ်သော။ ပဌမော၊ သော။ သတိပဌာနော၊ သည်။ ကာမပဋိပက္ခံ၊ သော။ ပဌမံ ဈာနံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ ပီတိပဋိသံဝေဒနာဒိဝသေန၊ ပီတိကို ပြုခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တမာနံ၊ သော။ ဒုတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သည်။ သပ္ပီတိကဿ၊ ပီတိနှင့်တကွ ဖြစ်သော။ ဒုတိယဇ္ဈာနဿ၊ ၏။ ပါရိပူရိယာ၊ ပြည့်စုံခြင်းငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ စိတ္တဿ၊ ၏။ အဘိပ္ပမောဒနဝသေန၊ အလွန်ဝမ်းမြောက်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တမာနံ၊ သော။ တတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဥက္ကံသဂတသုခဿ၊ လွန်ကဲခြင်းသို့ ရောက်သော သုခရှိသော။ တတိယဇ္ဈာနဿ၊ ၏။ ပါရိပူရိယာ၊ ငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ အနိစ္စဝိရာဂါဒိဝသေန၊ အနိစ္စဝိရာဂအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တိယာ၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌။ ဥပေက္ခကံ၊ လျစ်လျူရှုသော။ စတုတ္ထံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သည်။ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိဘာဝတော၊ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာသည် ဖြစ်စေအပ်သော သတိ၏ စင်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ စတုတ္ထဇ္ဈာနဿ၊ ၏။ ပါရိပူရိယာ၊ ငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ ရူပါဝစရပဌမဇ္ဈာနံ၊ သည်။ ရူပါဝစရသမာပတ္တီနံ၊ တို့၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတိယဇ္ဈာနံ၊ သည်။ ဗျာပါဒဝိတက္ကာဒိဒူရီဘာဝေန၊ ဗျာပါဒဝိတက် အစရှိသည်တို့မှ ဝေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဗြဟ္မဝိဟာရာနံ၊ တို့၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပီတိဝိရာဂေန၊ ပီတိကို လွန်ခြင်းကြောင့်။ တစ်နည်းကား။ ပီတိ၏စက်ဆုပ်ခြင်းကြောင့်။ သုခေန၊ သုခဖြင့်။ ဝါ၊ မငြိုမငြင်သဖြင့်။ ဝိပဿနာယ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနဘူတံ၊ တည်ရာဖြစ်၍ဖြစ်သော။ တတိယဇ္ဈာနံ၊ သည်။ အရိယဝိဟာရာနံ၊ ရတို့၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိအာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ၊ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာသည် ဖြစ်စေအပ်သော သ (ပေ ၁၈၃) တိ၏ စင်ခြင်းရှိသော တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သော။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ သည်။ အာနေဉ္ဇဝိဟာရာနံ၊ ဝိဟာရတို့၏။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ပဌမံ၊ လ။ ပရိပူရေတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ ပဌမဈာန် အစရှိသည်တို့ကို ပြည်စုံစေသည်၏အဖြစ်၌ အကြောင်းကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ပဌမဝိဟာရ အစရှိသည်တို့၏ မဖြစ်သေးသော အကုသိုလ်တရားတို့၏ မဖြစ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ပြည့်စုံစေသည်၏အဖြစ်၌ အကြောင်းကို နည်းအကျဉ်းအားဖြင့် ပြလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဣတိ၊ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣတိ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ယော ဓမ္မော၊ သည်။ ယဿ ဓမ္မဿ၊ ၏။ ဝိသေသပစ္စယော၊ ထူးသော အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော ဓမ္မော၊ သည်။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၈၇။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ပဋိပဒါဒယော၊ တို့ကို။ ဝေါဒါနပက္ခေ၊ ၌။ ဒိသာဘာဝေန၊ နည်းတို့၏ ဒိသာ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝဝတ္ထပေတုံ၊ မှတ်အံ့သောငှာ။ “တတ္ထ ဣမာ စတဿော ဒိသာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ ကို။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “ပဌမာ ပဋိပဒါ”တိ အာဒိ၊ ပဌမာ ပဋိပဒါ အစရှိသော စကားကို။ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီသု၊ ပဋိပဒါစတုက္က အစရှိသည်တို့တွင်။ ယေန၊ အကြင်စတုက္ကဖြင့်။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝေါဒါနံ၊ ဖြူစင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုစတုက္ကပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား ပိုင်းခြား၍ မသိအပ် ပယ်အပ်ကုန်သော အာဟာရဝိပလ္လာသ အစရှိသည်တို့သည် ရာဂစရိတ စသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥပက္ကိလေသဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ပဌမပဋိပဒါ စသည်တို့ကို ပွားစေအပ် အဖန်တလဲလဲ ပြုအပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုရာဂစရိတစသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စင်ကြယ်ကြောင်းဖြစ်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
တီသု၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခမုခေသု၊ တို့တွင်။ “ဣဒံ နာမ ဝိမောက္ခမုခံ၊ သည်။ ဣမာယ ဧဝ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ သာလျှင်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ နိယမော၊ သည်။ ယဒိပိ နတ္ထိ၊ ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့အား။ ပုရိမာဟိ၊ ကုန်သော။ ဒွီဟိ ပဋိပဒါဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သိဇ္ဈမာနေန၊ ပြီးသော။ (ဤသို့ဝစနသေသကိုယှဉ်)။ အပ္ပဏိဟိတေန၊ ဟိတဖြစ်သော။ ဝိမောက္ခမုခေန၊ ဖြင့်။ အရိ (ပေ ၁၈၄) ယမဂ္ဂါဓိဂမော၊ အရိယမဂ်ကို ရခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ တတိယာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ သိဇ္ဈမာနေန၊ သော။ သုညတဝိမောက္ခမုခေန၊ သုညတဖြစ်သော ဝိမောက္ခမုခဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဿ စ ပုဂ္ဂလဿ၊ အားလည်း။ စတုတ္ထာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ ဖြင့်။ သိဇ္ဈမာနေန၊ သော။ အနိမိတ္တဝိမောက္ခမုခေန၊ ဖြင့်။ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အယံ ပဋိပဒါဝိမောက္ခမုခသံသန္ဒနာ၊ ဤပဋိပဒါတို့နှင့် ဝိမောက္ခကို နှီးနှောခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သတိပဋ္ဌာနာဒီဟိ၊ တို့နှင့်။ ဝိမောက္ခမုခသံသန္ဒနာယပိ၊ ဝိမောက္ခမုခကို နှီးနှောခြင်း၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
တေသံ ဝိက္ကီဠိတန္တိ၊ ကား။ အသန္တာသနဇဝပရက္ကမာဒိဝိသေသယောဂေန၊ မထိတ်လန့်ခြင်းလျှင် လုံ့လအစရှိသော ဂုဏ်အထူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်။ သီဟာနံ၊ သီဟဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ခြင်္သေ့နှင့်တူကုန်သော။ တေသံ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ တေသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ တေသံ ဗုဒ္ဓသာဝကာနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝိဟရဏံ၊ နေခြင်းတည်းဟူသော။ ယဒိဒံ ဝိက္ကီဠိတံ၊ အကြင်ကွန့်မြူးခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာဟာရာဒိကိလေသဝတ္ထုသမတိက္ကမနမုခေန၊ အာဟာရ အစရှိသော ကိလေသဝတ္ထုကို လွန်ခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သပရသန္တာနေ၊ မိမိသန္တာန် သူတစ်ပါးသန္တာန်၌။ ယဒိဒံ ယာ အယံ ပဋိပဒါဒိသမ္ပါဒနာ၊ အကြင်ပဋိပဒါ အစရှိသည်တို့ကို ပြည့်စုံစေခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤပဋိပဒါ အစရှိသည်တို့ကို ပြည့်စုံစေခြင်းသည်။ ဝိဟရဏံ၊ နေခြင်းတည်းဟူသော။ ဝိက္ကီဠိတံ၊ ကွန့်မြူးခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အာဟာရာဒီနံ၊ တို့ကို။ ပဋိပဒါဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ယေန ပဋိပက္ခဘာဝေန၊ အကြင်ဆန့်ကျင်ဘက်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သမတိက္ကမနံ၊ လွန်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နေသံ၊ ထိုအာဟာရ အစရှိသည်တို့၏။ တံ ပဋိပက္ခဘာဝံ၊ ကို။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “စတ္တာရော အာဟာရာ။ လ။ [ကျမ်း ၂၀၆] စတဿော ပဋိပဒါ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
အာဟာရပဋိပဒါ စသည်တို့၏ ပဋိပက္ခအဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါအံ့နည်းဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘တတ္ထ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပဋိပက္ခအဖြစ်ကို ပြသောစကား၌။ တေသံ၊ ထိုအာဟာရပဋိပဒါ အစရှိသည်တို့၏။ ပဋိပက္ခဘာဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပဟာတဗ္ဗဘာဝေါ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပဟာယကဘာဝေါ စ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာဟာရစသည် (ပေ ၁၈၅) တို့၏ ပဟာတဗ္ဗအဖြစ်သည် ပဋိပက္ခအဖြစ်။ ပဋိပဒါ စသည်တို့၏ ပဟာယကအဖြစ်သည် ပဋိပက္ခအဖြစ်မည်၏ ဟူလိုသော်။
ဝိပလ္လာသစသည်တို့ကဲ့သို့ အာဟာရဝိညာဏဋ္ဌိတိ၏လည်း ထိုအာဟာရဝိညာဏဋ္ဌိတိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်ပင် ပဟာတဗ္ဗအဖြစ်ကို မှတ်ရမည်လော။ ထိုအာဟာရဝိညာဏဋ္ဌိတိတို့သည်လည်း ပဟာတဗ္ဗမဟုတ်ခဲ့ဟု စောဒနာဖွယ် ရှိရကား ‘အာဟာရ။ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ၊ ဤအာဟာရဝိပလ္လာသ အစရှိသည်တို့တွင်။ အာဟာရဝိညာဏဋ္ဌိတီနံ၊ တို့၏။ (စသဒ္ဒါကား ဝါကျာရမ္ဘ ဥပနျာသတည်း)။ ပဟာတဗ္ဗဘာဝေါ၊ ကို။ တပ္ပဋိဗန္ဓဆန္ဒရာဂဝသေန၊ ထိုအာဟာရဝိညာဏဋ္ဌိတိတို့နှင့် စပ်သော ဆန္ဒရာဂ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုပဋိပက္ခအဖြစ်ကို ပြသောစကား၌။ “ဝိက္ကီဠိတံ ဘာဝနာ သစ္ဆိကိရိယာ စာ”တိ အာဒိ၊ ကိရိယာ စ အစရှိသော ပါဠိသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ အကျဉ်းဖြစ်သော အနက်တည်း။ တေသံ ဝိက္ကီဠိတန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ ဝိက္ကီဠိတံ နာမ၊ အကြင်ကွန့်မြူးခြင်း မည်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ ဝိက္ကီဠိတံ၊ သည်။ (ဤသို့ နိယတ် အနိယတ်အပြည့်အစုံပေး)။ ဘာဝေတဗ္ဗာနံ၊ ပွားစေအပ်ကုန်သော။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ ဘာဝနာ စ၊ ပွားစေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာနံ၊ ကုန်သော။ ဖလနိဗ္ဗာနာနံ၊ ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်တို့ကို။ သစ္ဆိကိရိယာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာ၊ ပါး။ ပဟာတဗ္ဗဿ၊ သော။ ဒသဝတ္ထုကဿ၊ ဆယ်ပါးသော အကြောင်းရှိသော။ ကိလေသပုဉ္ဇဿ၊ ကို။ တဒင်္ဂါဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ ပဟာနံ၊ ကို။ ဗျန္တီကိရိယာ၊ ကင်းအောင်ပြုခြင်းကို။ အနဝသေသနံ၊ အကြွင်းမရှိအောင်ပြုခြင်းကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တံ၊ ကို။ သင်္ခေပေန၊ အားဖြင့်။ ဒေဿန္တော၊ ရကား။ “ဣန္ဒြိယာဓိဋ္ဌာနံ ဝိက္ကီဠိတံ ဝိပရိယာသာနဓိဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဣန္ဒြိယာဓိဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ဣန္ဒြိယာနံ၊ သဒ္ဓါအစရှိသော ဣန္ဒြေတို့ကို။ ပဝတ္တနံ၊ ဖြစ်စေခြင်းသည်။ (ထိုကို ဖွင့်လိုရကား ‘ဘာဝနာသစ္ဆိကိရိယာ စ’ဟု ဆိုသတည်း)။ ဘာဝနာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သစ္ဆိကိရိယာ စ၊ သည်လည်းကောင်းတည်း။ ဝိပရိယာသာနဓိဋ္ဌာနန္တိ၊ ကား။ ဝိပလ္လာသာနံ၊ တို့ကို။ အပဝတ္တနံ၊ မဖြစ်စေခြင်းသည်။ (ပေ ၁၈၆) ပဟာနံ၊ သည်။ အနုပ္ပါဒနံ၊ မဖြစ်စေခြင်းသည်။ ဣန္ဒြိယာနိ သဒ္ဓမ္မဂေါစရောတိ ပဒဿ၊ ၏။ (အတ္ထောသို့ ဆိုက်)။ ဧတ္ထ စ၊ ဤဣန္ဒြေဝိပလ္လာသတို့တွင်လည်း။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့သည်။ သဒ္ဓမ္မဿ၊ ၏။ ဂေါစရဘူတာနိ၊ ကျက်စားရာဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်၏။ ပဝတ္တိဟေတု၊ ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အဓိပ္ပေတာနိ၊ ကုန်သော။ သဒ္ဓိန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိပရိယာသာ ကိလေသဂေါစရောတိ ပဒဿ၊ ၏။ ဝိပလ္လာသာ၊ တို့သည်။ သံကိလေသပက္ခဿ၊ ၏။ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာအရပ်သည်။ ပဝတ္တိဟေတု၊ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ အယံ ဝုစ္စတိ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ နယဿ ဘူမီတိ၊ ကား။ “စတ္တာရော အာဟာရာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ စတုက္ကာနံ၊ က္ကတို့ကို။ (နိဒ္ဓါရဏာ၌စပ်)။ “စတသော ပဋိပဒါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဝေါဒါနပက္ခေပိ၊ ၌လည်း။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ စတုက္ကာနံ၊ တို့ကို။ တဏှာစရိတာဒီနံ၊ တပုဂ္ဂိုလ် အစရှိသည်တို့၏။ ဥပက္ကိလေသဝေါဒါနဝိဘာဝနာမုခေန၊ ညစ်ညူးကြောင်းတရား ဖြူစင်သောတရား ပွားများခြင်းတရားတို့ကို ထင်ရှားပြုခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ယာ အယံ နိဒ္ဓါရဏာ၊ အကြင်ထုတ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ နိဒ္ဓါရဏာ၊ သည်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ နယဿ၊ ၏။ ဘူမိနာမ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဝုစ္စတိဟု ပါဠိရှိသည်ကို ‘ဘူမိ နာမ’ဟု နာမသဒ္ဒါဖြင့် အဘယ့်ကြောင့် ဖွင့်သနည်းဟူမူကား ဆိုအပ်၏ဟူသည် ဤသည်ကား သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဘုံတည်း။ ဤသည်ကား သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဘုံတည်းဟု ဝစီဘေဒအားဖြင့် ဆိုအပ်သည်ကို ဝုစ္စတိ ဆိုသလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ဆိုအပ်၏ဟူသည် သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဘုံမည်၏ ဟူသောအနက်ကို ပြအံ့သောငှာ နာမသဒ္ဒါဖြင့် ဖွင့်သတည်း။
သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဘုံကို ဝေဖန်ရပြီးလျက် အဘယ်အကျိုးငှာ ‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ’ စသည်ကို အားထုတ်ပြန်သနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဣဒါနိ။ လ။ ဝိဘာဝေတုကာမော၊ တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာတိ အာဒိ အာရဒ္ဓံ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
ယင်းသို့ ဥဂ္ဃတိတညူစသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် တိပုက္ခလနည်း၏ ဘုံကို ပြလိုပါသော် ‘တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော’ စသည်ကို။
အဘယ့်ကြောင့် ‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ’စသည်ကို ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့ (ပေ ၁၈၇) သောငှာ ‘တတော ဧဝ။ လ။ နိဒ္ဓါရေတုံ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
ယင်းသို့ ပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်တို့မှ ဥဂ္ဃဋိတညူစသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်ကို ထုတ်လိုပါသော် ‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ။ လ။ တီဏိ ဘဝန္တိ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဝိပဉ္စိတညူ နေယျောတိ’ ဟူသောပါဌ်ကို ဆိုပါလော့။ အဘယ့်ကြောင့် ‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသနည်း ဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ပဋိပဒါ အာဂတော၊ လ။ နိဒ္ဒိသိတွာ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
ပဋိပဒါဝိဘာဂအားဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်ကိုလည်းကောင်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဘုံကိုလည်းကောင်း မပြမူ၍လည်း ဥဂ္ဃဋိတညူစသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်ကို မထုတ်ကောင်းပါလော။ အဘယ့်ကြောင့် ပြပြန်သနည်းဟူသော စောဒနာကိုဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ၊ လ။ တသ္မာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၈၈။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယဝသေန၊ ဥဂ္ဃဋိတညူ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်တို့၏ အပေါင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တိပုက္ခလနယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ ကို။ ဝိဘာဝေတုကာမော၊ ထင်ရှားပြတော်မူလိုသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ နယာနံ၊ တို့၏။ အညမညာနုပ္ပဝေသဿ၊ အချင်းချင်းဝင်ခြင်း၏။ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ သီဟဝိက္ကီဠိတနယတော၊ မှ။ တိပုက္ခလနယော၊ သည်။ နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ထွက်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဋိပဒါဝိဘာဂတော၊ အားဖြင့်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလေပိ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတနယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ ကိုလည်းကောင်း။ (ဤကား။ ဆရာတို့၏အလို)။ တစ်နည်းကား။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလေ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတနယဿ၊ ၏။ ဘူမိံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိဿိတွာ၊ ၍။ (ဤကား ‘ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန စေတ္ထ ဓမ္မာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ဘူမိံ နိဒ္ဒိသိတွာတိ’ဟူသော ဋီကာကို ထောက်၍ နောမတိ)၊ တတော ဧဝ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်အပေါင်းမှသာလျှင်။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယေ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဣမေ ဒွေ ပုဂ္ဂလာတိ၊ ကား။ ပုရိမာနံ၊ ကုန်သော။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဣမေ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတရတ္ထာပိ၊ ဤမှ တစ်ပါးသော။ ယေ သုခါယ။ လ။ ပုဂ္ဂလာဟူသော ပါဌ်၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ (ပေ ၁၈၈) ယထာဝုတ္တပုဂ္ဂလစတုက္ကတော၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်တို့၏ အပေါင်းမှ။ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယံ၊ ကို။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ယော သာဓာရဏာယာတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာပဋိပဒါယ၊ ဆင်းရဲသော အကျင့်ရှိသော။ ခိပ္ပါဘိညာယ စ၊ လျင်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ သုခါပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ စ၊ နုန့်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ နိယျာတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ပုဒ်စပ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ ပဋိပဒါဒွယံ၊ သည်။ ဧကဿ၊ တစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ကထံ ပန သမ္ဘဝတိ၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဧကဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ဧကသ္မိံ၊ တစ်ခုသော ခဏ၌တည်သော။ ဝါ၊ မဂ်၌တည်သော။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါ၊ တို့သည်။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ န ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ မမှတ်အပ်။
ယင်းသို့မဖြစ်သော် ထိုပဋိပဒါနှစ်ပါး အဘယ်သို့ဖြစ်အံ့နည်း စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ယထာ ဝုတ္တာသု ပန’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပန၊ အံ့။ ယထာ ဝုတ္တာသု၊ ကုန်သော။ [ကျမ်း ၂၀၇] ဒွီသု၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါသု၊ တို့တွင်။ ယာယ ကာယစိ၊ အမှတ်မရှိသော ပဋိပဒါဖြင့်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ နိယျာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဧတ္ထ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာ အစရှိသော ပဋိပဒါဘေဒကို အသီးအသီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌သာ လိုအပ်သလောဟူသော စောဒနာပုစ္ဆာကို နှလုံးထား၍ ‘ဧကဿပိ၊ လ။ ဣစ္ဆိတော ဝါတိ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
အသို့ကြောင့်သိသနည်းဟူသော စောဒနာကို နှလုံးပိုက်၍ ‘တသ္မာ၊ လ။ တသ္မာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အဋ္ဌသာလိနိယံ၊ ၌။ ပဋိပဒါ၊ သည်။ စလတိ၊ လှုပ်သလော။ န စလတိ၊ လော။ ဣတိ၊ သို့။ ဝိစာရဏာယံ၊ စီစစ်ခြင်း၌။ ဝါ၊ ဆင်ခြင်ခြင်း။ “စလတိ”၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကဿပိ ပုဂ္ဂလဿ၊ အားလည်း။ ဝါ၊ ၏လည်း။ ဈာနန္တရမဂ္ဂန္တရေသု၊ ဈာန်အထူး မဂ်အထူးတို့၌။ ပဋိပဒါဘေဒေါ၊ ပဋိပဒါအပြားကို။ ဣစ္ဆိတောဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား တစ်ယောက်တည်းသော ပုဂ္ဂိုလ်အားလည်း အောက်အောက်သော ဈာန်မဂ်တို့၌ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာစသော ပဋိပဒါ ဖြစ်သော်လည်း အထက်အထက်သော ဈာန်မဂ်တို့၌ ဒုက္ခာပဋိပဒါခိပ္ပါဘိညာစသော ပဋိပဒါလည်း ဖြစ်၏။ အောက်အောက်သော ဈာန်မဂ်တို့၌ ဖြစ်သော ပဋိပဒါနှင့် အထက်ထက်သော ဈာန်မဂ်တို့၌ (ပေ ၁၈၉) ဖြစ်သော ပဋိပဒါ တူသည် မရှိဟူလိုသော်။
“တတ္ထ ဘဂဝါ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဒေသနာဝိဘာဂေဟိပိ၊ တို့ဖြင့်လည်း။ တမေဝ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂံ၊ ကို။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဒေသနာ ဝိဘာဂဖြင့် ပုဂ္ဂလဝိဘာဂကို ပြရာ၌။ အဓိစိတ္တန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အဓိစိတ္တသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ စ သဒ္ဒေါ၊ ကို။ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ချေ၍ ပြအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ အဓိစိတ္တသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဓိပညာသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိပဉ္စိတညုဿ၊ အား။ ပညပေတိ၊ ပညတ်တော်မူ၏။ ဣတိ အတ္ထော၊ ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ အဓိသီလန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ အဓိသီလသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဓိစိတ္တသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အဓိပညာသိက္ခဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ၏။
စတ္တာရိ ဟုတွာ တီဏိ ဘဝန္တီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ လိင်သုံးပါး အနက်မရှိဟူသော အနက်ရောက်ရကား ‘စတ္တာရော’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တယော၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အယံ သံကိလေသောတိ၊ ကား။ အကုသလမူလာဒိဒွါဒသတ္တိကသင်္ဂဟော၊ အကုသလမူလ အစရှိသော တစ်ဆယ့်နှစ်တိတ်တို့ဖြင့် ရေတွက်အပ်သော။ အယံ၊ ဤတရားအပေါင်းသည်။ ဧတေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ သံကိလိဿတိ၊ ညစ်ညူးတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံကိလေသော၊ မည်၏။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ သံကိလေသော၊ ညစ်ညူးကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဣဒံ ဝေါဒါနန္တိ ဧတ္ထာပိ၊ ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ (ကုသလမူလာဒိဒွါဒသတ္တိကသင်္ဂဟော အနဝဇ္ဇပက္ခော ဝေါဒါနယတိ ဧတေနာတိ ဝေါဒါနံ ဟူလိုသော်)။
တီဏိ ဟုတွာ ဒွေ ဘဝန္တီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယဿ၊ ၏။ ဒိသာဘူတဓမ္မဒဿနတ္ထံ၊ ဒိသာဖြစ်၍ဖြစ်သော တရားကို ပြအံ့သောငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စာ”တိ အာဒိ၊ အစရှိသောစကားကို။ အာဟ၊ ၏။ တံ သဗ္ဗံ၊ ကို။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ကသ္မာ ပန၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤနယသမုဋ္ဌာန်၌။ နယာနံ၊ တို့၏။ ဥဒ္ဒေသာနုက္ကမေန၊ ဥဒ္ဒေသအစဉ်အားဖြင့်။ နိဒ္ဒေသော၊ ကို။ န ကတော၊ မပြုအပ်သနည်း။ နယာနံ၊ တို့၏။ နယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သမ္ဘဝဒဿနတ္ထံ၊ ဖြစ်သင့်ခြင်းကိုပြခြင်းအကျိုးငှာ။ ဥဒ္ဒေသာနုက္ကမေန၊ ဥဒ္ဒေသအစဉ်အားဖြင့်။ နိဒ္ဒေသော၊ ကို။ န ကတော၊ မပြုအပ်။
အကျယ် (ပေ ၁၉ဝ) အားဖြင့် ဆိုအပ်သော ထိုအနက်ကို ချဲ့လိုရကား ‘ပဌမနယတော ဟိ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရယိဿာမိ၊ အံ့။ ပဌမနယတော၊ မှ။ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဝသေန၊ ဖြင့်။ တတိယနယဿ၊ ၏။ သမ္ဘဝေါ၊ ဖြစ်သင့်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတိယနယတော စ၊ မှလည်း။ ဒုတိယနယဿ၊ ၏။ သမ္ဘဝေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမဿ ဝိသေသဿ၊ ဤအထူးကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပဌမနယာနန္တရံ၊ ပဌမနည်း၏ အခြားမဲ့၌။ တတိယနယော၊ ကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ၏။ တတိယနယာနန္တရံ၊ ၌။ ဒုတိယနယော၊ ကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ၏။ မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား တဏှာစရိတ ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်ကို နှစ်ပါးဝေဖန်၍ ထိုနှစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့် နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်းကို ထုတ်၍ တစ်ဖန် ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ယောက်တို့ကိုပင် ပဋိပဒါဝိဘာဂအားဖြင့် ဝေဖန်၍ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏ ဖြစ်သင့်ခြင်းကို ပြအပ်၏။ ထိုပဋိပဒါအားဖြင့် ပြားသော လေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုပင် တစ်ဖန် ဥဂ္ဃဋိတညူ စသောအားဖြင့် သုံးပါးဝေဖန်၍ တိပုက္ခလနည်း၏ ဖြစ်သင့်ခြင်းကို ပြအပ်၏ဟူလိုသော်။
ဓမ္မာဒိဋ္ဌာနဝသေန ပန၊ ဖြင့်ကား။ တတိယနယတော၊ မှ။ ဒုတိယနယော၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ ဒုတိယနယတော၊ မှ။ ပဌမနယောပိ၊ သည်လည်း။ သမ္ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမဿ ဝိသေသဿ၊ ကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ အန္တေ၊ အဆုံး၌။ “တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပဌမနယဿ၊ ၏။ ဘူမိ၊ အရာကို။ ဒဿိတာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပါယ်ကား သုဘသညာ သုခသညာတို့ဖြင့် လောဘကို။ နိစ္စသညာဖြင့် ဒေါသကို။ အတ္တသညာဖြင့် မောဟကို။ အသုဘသညာ ဒုက္ခသညာတို့ဖြင့် အလောဘကို။ အနိစ္စသညာဖြင့် အဒေါသကို။ အနတ္တသညာဖြင့် အမောဟကို ယူအပ်၏။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် တတိယနည်းမှ ဒုတိယနည်း ဖြစ်သင့်၏။ လောဘဖြစ်သည်ရှိသော် ဒေါသဖြစ်ရကား လောဘကို ယူသဖြင့် ဒေါသကို ယူအပ်၏။ ထိုလောဘသည်လည်း တဏှာမည်၏။ အမောဟသည် အဝိဇ္ဇာမည်၏။ ထိုလောဘ စသည်တို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် အလောဘ အဒေါသတို့ဖြင့် သမထကို။ အမောဟဖြင့် ဝိပဿနာကို ယူအပ်၏။ ထိုကြောင့် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ဒုတိယနည်းမှ ပဌမနည်းဖြစ်သင့်၏ ဟူလိုသော်။
ဟိ၊ စွ။ တေနေဝ၊ ထိုသို့ ဒုတိယနည်းမှ ပဌမနည်း၏ (ပေ၁၉၁) ဖြစ်သင့်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ စတ္တာရိ ဟုတွာ တီဏိ ဘဝန္တိ။ တီဏိ ဟုတွာ ဒွေ ဘဝန္တီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပါဠိယံ၊ ၌။ အာဂတာပကာရတော၊ လာသော အပြားမှ။ အညေနပိ ပကာရေန၊ တစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်လည်း။ နယာ၊ တို့သည်။ ယဒိ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာ၊ အကယ်၍ ထုတ်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ ထုတ်အပ်ကုန်သည်။ သန္တေသု၊ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော်။ (ဤသို့ပေး)။ ဒွေ ဟုတွာ၊ လ။ စတ္တာရိ ဘဝန္တီတိ၊ ဟူ၍။ အယမ္ပိ နယော၊ ကိုလည်း။ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဆိုအပ်သည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ စောဒနာခြင်းတည်း။ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ပန တထာပိ၊ သော်လည်း။ အယံ နယော၊ ဤနည်းကို။ (တီဏိ ဟုတွာ စတ္တာရိ ဘဝန္တိကို ယူ)။ အတ္ထတော၊ အနက်ရောက်သောအားဖြင့်။ ဒဿိတော [ကျမ်း၂၀၈] ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ န ဝုတ္တော၊ မဆိုအပ်။
ယခုအခါ ထိုအတ္တာပတ္တိကို ဧကန္တိကပြု၍ ပြခြင်းငှာ ယသ္မာ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ အတ္ထနယာနံ၊ တို့၏။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ အနုပ္ပဝေသော၊ ဝင်ခြင်းကို။ ဣစ္ဆိတော၊ ၏။
ဝင်ခြင်းကို အလိုရှိအပ်သော် ဝင်ခြင်းသာ ဖြစ်သင့်ကောင်း၏။ ထွက်ခြင်းသည် အသို့ဖြစ်သင့်ကောင်းအံ့နည်း။ စုဒ်ထွက်နိုင်လေရကား သတိအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုလတ်သော်။
အနုပ္ပဝေသေ၊ ဝင်ခြင်းသည်။ သတိ စ၊ ဖြစ်ပါသော်လည်း။ တတော၊ ထိုဝင်ရာဖြစ်သော နည်းမှ။ ဝိနိဂ္ဂမောပိ၊ ထွက်ခြင်းသည်လည်း။ သမ္ဘဝတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဝုတ္တော၊ မဆိုအပ်။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ အယဉ္စ အတ္ထော၊ ကိုလည်း။ ပေဋကောပဒေသေန၊ ပေဋကောပဒေသကျမ်းဖြင့်။ ဝိဘာဝေတဗ္ဗော၊ ထင်ရှားပြအပ်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတံ့္တသည်ကား။ အာဒိတော၊ အစမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဝိဘာဝနာ၊ ပြခြင်းတည်း။ မုဒိန္ဒြိယော စ၊ မုဒိန္ဒြိယပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်းကောင်း။ တိက္ခိန္ဒြိယော စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓော၊ သော။ တဏှာစရိတော၊ တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ် လည်းကောင်း။ တထာ၊ တူ။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ စတ္တာရော၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ မုဒိန္ဒြိယော၊ သော။ တဏှာစရိတော၊ သည်။ ဒုက္ခာယ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်ဖြစ်သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ၊ နုန့်နှေးသောအဘိညာဉ်ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ တိက္ခိန္ဒြိယော၊ သော။ တဏှာစရိတော၊ သည်။ (ပေ ၁၉၂) ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ၊ လျင်သောအဘိညာဉ်ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ ပန၊ မှတစ်ပါး။ မုဒိန္ဒြိယော၊ သော။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ သည်။ သုခါယ၊ လွယ်သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ၊ ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ တိက္ခ္ခိိန္ဒြိယော၊ သော။ ဒိဋ္ဌိစရိတော၊ သည်။ သုခါယ၊ လွယ်သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ၊ ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဣမာသု ပဋိပဒါသု၊ တို့၌။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ဌိတေဟိ၊ ကုန်၏။ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတေဟိ၊ တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ် ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အာဟာရာ၊ တို့ကို။ တပ္ပဋိဗန္ဓဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန၊ ထိုအာဟာရလေးပါးတို့နှင့် စပ်သော ဆန္ဒရာဂကို ပယ်သဖြင့်။ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ပယ်အပ်ကုန်၏။ စတ္တာရော၊ ကုန်၏။ သတိပဋ္ဌာနေ၊ တို့ကို။ ဘာဝေတွာ၊ စေ၍။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာ၊ တို့ကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ရှုအပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ တစ်နည်း။ ဣတိ အာဒိ၊ ဤသို့အစရှိသော။ သဗ္ဗော၊ သော။ ယထာဝုတ္တနယော၊ ကို။ အနုဂန္တဗ္ဗော၊ လျောက်ပတ်စွာ သိအပ်၏။
မုဒိန္ဒြိယဖြစ်သော တဏှာစရိတ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်တို့၏ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါစသော လေးပါးသော ပဋိပဒါတို့ဖြင့် ယထာရဟ ထွက်မြောက်သည်၏အဖြစ်ကို ပေဋကောပဒေသပါဠိဖြင့် ပြီးစေလို၍ တတ္ထာယံ ပါဠိ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်လေးယောက်တို့၏ ပဋိပဒါလေးပါးတို့ဖြင့် ထွက်မြောက်ရာ၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ပါဠိ၊ တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုလေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ၊ ဒိဋ္ဌိစရိုက် ရှိကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ကာမေသု၊ တို့၌။ ဒေါသဒိဋ္ဌီ၊ အပြစ်အားဖြင့် ရှုလေ့ရှိကုန်၏။ ဝါ၊ အပြစ်ဟူ၍ အယူရှိကုန်၏။ စ၊ ဆက်ဦးအံ့။ ယေ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ကာမေသု၊ တို့၌။ အနုသယာ၊ တို့ကို။ န သမူဟတာ၊ မနုတ်အပ်ကုန်သေး။ တေ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ၊ ကို။ အနုယုတ္တာ၊ လုလ္လပြုကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ တို့အား။ သတ္ထာ ဝါ၊ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်းကောင်း။ အညတရော၊ အမှတ်မရှိသော။ ဂရုဋ္ဌာနိယော၊ အလေးပြုအပ်သော။ သဗြဟ္မစာရီ ဝါ၊ သတင်းသုံးဘော်သည်လည်းကောင်း။ “ကာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အတ္ထော၊ အကျိုးသည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ”။ ဣတိ၊ သို့။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသေတိ၊ ၏။ တေ စ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတသတ္တဝါ တို့သည်လည်း။ ပုဗ္ဗေ ယေဝ၊ ရှေး (ပေ ၁၉၃) ၌သာလျှင်။ ကာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အနတ္ထိကာ၊ အလိုမရှိကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကာမေ၊ တို့ကို။ အပ္ပကသိရေန၊ မပင်ပန်းသဖြင့်။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ စွန့်ကုန်၏။ တေ၊ ထိုဒိဋ္ဌိစရိတသတ္တဝါတို့သည်။ စေတသိကေန၊ သော။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ အနဇ္ဈောသိတာ၊ မနှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ထိုနှုတ်အပ်သော ကိလေသာ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ “သုခါယပဋိပဒါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တဏှာစရိတာ၊ တဏှာစရိုက်ရှိကုန်၏။ ယေ ပန သတ္တာ၊ တို့သည်ကား။ ကာမေသု၊ တို့၌။ အဇ္ဈောသိတာ၊ နှစ်လုံးသွင်းကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုတဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်တို့အား။ သတ္ထာ ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ အညတရော၊ သော။ ဘိက္ခု ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ “ကာမေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အတ္ထော၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ”။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ဒေသေတိ၊ ၏။ တေ၊ တို့သည်။ ပိယရူပံ၊ ချစ်အပ်သော သဘောကို။ ဒုက္ခေန၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သဖြင့်။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ထိုသို့ ထက်သော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဣမေ သတ္တာ၊ ဤတဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတသတ္တဝါတို့သည်။ ဒုက္ခာယဉ္စ၊ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ၌လည်းကောင်း။ သုခါယဉ္စ၊ သုခါ ပဋိပဒါ၌လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွီသု၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါသု၊ တို့၌။ သမောသရဏံ၊ စုဝေးခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။
တတ္ထ၊ ထိုတဏှာစရိတသတ္တဝါ ဒိဋ္ဌိစရိတသတ္တဝါတို့တွင်။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ၊ ဒိဋ္ဌိစရိုက်ရှိကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ တိက္ခိန္ဒြိယာ စ၊ ထက်သော ဣန္ဒြေရှိသော သတ္တဝါတို့လည်းကောင်း။ မုဒိန္ဒြိယာ စ၊ နုန့်နှေးသော ဣန္ဒြေရှိသော သတ္တဝါတို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွိဓာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ယောက်သော သတ္တဝါတို့တွင်။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ၊ ကုန်သော။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ တိက္ခိန္ဒြိယာ၊ ထက်သော ဣန္ဒြေရှိကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သုခေန၊ လွယ်သဖြင့်။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ စွန့်ကုန်၏။ ခိပ္ပဉ္စ၊ လျှင်စွာလည်း။ အဘိသမေန္တိ၊ သိကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ယောက်သော သတ္တဝါတို့တွင်။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ၊ ကုန်သော။ မုဒိန္ဒြိယာ၊ နုန့်နှေးသော ဣန္ဒြေရှိကုန်သော။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပဌမံ၊ သော။ တိက္ခိန္ဒြိယံ၊ ထက်သော ဣန္ဒြေရှိသောသူကို။ ဥပါဒါယ၊ စွဲ၍။ ဒန္ဓတရံ၊ အလွန်နှေးစွာ။ အတိသမေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သုခေန၊ ဖြင့်။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ (ပေ ၁၉၄) ကုန်၏။ ဒန္ဓဉ္စ၊ နှေးနှေးလည်း။ အဘိသမေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သုခါ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုတဏှာစရိတသတ္တဝါ ဒိဋ္ဌိစရိတသတ္တဝါတို့တွင်။ တဏှာစရိတာ၊ ကုန်သော။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ တိက္ခိန္ဒြိယာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၂၀၉] မုဒိန္ဒြိယာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒုဝိဓာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ယောက်သော တဏှာစရိတသတ္တဝါတို့တွင်။ တဏှာစရိတာ၊ ကုန်သော။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ တိက္ခိန္ဒြိယာ၊ ကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဒုက္ခေန၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သဖြင့်။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ခိပ္ပဉ္စ၊ စွာလည်း။ အဘိသမေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ယောက်သော တဏှာစရိတသတ္တဝါတို့တွင်။ တဏှာစရိတာ၊ ကုန်သော။ မုဒိန္ဒြိယာ၊ ကုန်သော။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပဌမံ၊ သော။ တိက္ခိန္ဒြိယံ၊ ကို။ ဥပါဒါယ၊ ၍။ ဒန္ဓတရံ၊ စွာ။ အဘိသမေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဒုက္ခေန၊ ဖြင့်။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒန္ဓဉ္စ၊ လည်း။ အဘိသမေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ ပါဠိ၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
ပဋိပဒါတို့သည် လေးပါးထက် အယုတ်အလွန်မရှိ၊ လေးပါးသာတည်းဟု ပြအံ့သောငှာ ဣမာ စတဿော စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပဋိပဒါယော၊ တို့သည်။ ဣမာ စတဿော၊ ဤလေးပါးတို့တည်း။ အပဉ္စမာ၊ ငါးခုမြောက် မရှိကုန်။ အဆဋ္ဌာ၊ ခြောက်ခုမြောက် မရှိကုန်။ ဟိ၊ အံ့။ ယေ ကေစိ၊ ခပ်သိမ်းသော သူတို့သည်။ အနညာဟိ၊ တစ်ပါးမဟုတ်ကုန်သော။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမာဟိ ပဋိပဒါဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဗ္ဗုတာ ဝါ၊ ငြိမ်းလည်း ငြိမ်းကုန်ပြီ။ နိဗ္ဗာယန္တိ ဝါ၊ ငြိမ်းလည်း ငြိမ်းကုန်ဆဲ။ နိဗ္ဗာယိဿန္တိ ဝါ၊ ငြိမ်းလည်း ငြိမ်းကုန်လတ္တံ့။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ပဋိပဒါ၊ တည်း။ (နိဂုံးအုပ်သည်)။ စတုက္ကမဂ္ဂေန၊ အာဟာရအစရှိသော လေးပါးသော ဖြစ်ကြောင်းဖြင့်။ ကိလေသေ၊ ဆယ်ပါးသော အကြောင်းရှိသော ကိလေသာအပေါင်းတို့ကို။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ၏။ စတုက္ကမဂ္ဂေန၊ ပဋိပဒါအစရှိသော လေးပါးသော ဖြစ်ကြောင်းဖြင့်။ အရိယဓမ္မေသု၊ မြတ်သော ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့၌။ ယာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ၏။ အယံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ကို။ သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမ၊ မည်သော။ နယော၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။
တတြ၊ ထိုသီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၌။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အာဟာရာ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိပလ္လာသာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဥပါဒါနာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ယောဂါ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဂန္ဓာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အာသဝါ၊ (ပေ ၁၉၅) တို့လည်းကောင်း။ ဩဃာ၊ တို့လည်းကောင်း။ သလ္လာ၊ မြားတို့လည်းကောင်း။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ တို့လည်းကောင်း။ အဂတိဂမနာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့လျှင်။ သဗ္ဗာနိ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဣမာနိ ပဒါနိ၊ ဤပုဒ်တို့သည်။ ဒသ၊ တို့တည်း။ အယံ၊ ကား။ သုတ္တသံသန္ဒနာ၊ သုတ်ကို နှီးနှောခြင်းတည်း။ (အာဟာရစသည်ကိုပင် သုတ်ဟူပါသတည်း)။
အာဟာရာ၊ တို့သည်။ စတ္တာရော၊ တို့တည်း။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော အာဟာရတို့တွင်။ ကဗဠီကာရော၊ ကဗဠီကာရဟု ဆိုအပ်သော။ ယော စ အာဟာရော၊ သည်လည်းကောင်း။ ဖသော၊ ဖဿဟု ဆိုအပ်သော။ ယော စ အာဟာရော၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣမေ၊ ဤအာဟာရတို့ကို။ တဏှာစရိတေန၊ တဏှာစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ပယ်အပ်ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော အာဟာရတို့တွင်။ ယော စ မနောသဉ္စေတနာဟာရော၊ သည်လည်းကောင်း။ ယော စ ဝိညာဏာဟာရော၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣမေ၊ တို့ကို။ ဒိဋ္ဌိစရိတေန၊ ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော အာဟာရတို့တွင်။ ပဌမော၊ သော။ အာဟာရော၊ သည်။ ပဌမော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လ။ စတုတ္ထော၊ သော။ အာဟာရော၊ သည်။ စတုတ္ထော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိပလ္လာသော၊ တို့သည်။ ဣမေ စတ္တာရော၊ တို့တည်း။ အပဉ္စမာ၊ ငါးခုမြောက် မရှိကုန်။ အဆဋ္ဌာ၊ ခြောက်ခုမြောက် မရှိကုန်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အာဟာရာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ၊ ဤလေးပါးသော အာဟာရသည်။ ပမာဏံ၊ ဝိပလ္လာသဖြစ်ခြင်း၏ ပမာဏသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ပေမူ၌၊ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ တစ်နည်းကား။ ဧဝံ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗာနိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ ဒသ ပဒါနိ၊ ဤဆယ်ပါးသောပုဒ်တို့ကို။ ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဟု ဆက်၍ အနက်ပေးထားသော်လည်း ဆဋ္ဌမူအဋ္ဌကထာပါဌ်၌ ၎င်းပါဠိ မပါရှိပါ။
အဓိပ္ပာယ်ကား အကြင်မျှလောက် လေးပါးသော အာဟာရတို့သည် ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းသို့ မရောက်ကုန်သေး။ ထိုမျှလောက် လေးပါးသော ဝိပလ္လာသတို့ကို ပွားစေကုန်၏၊ အကြင်မျှလောက် လေးပါးသော ဝိပလ္လာသတို့ကို မပယ်အပ်ကုန်သေး။ ထိုမျှလောက် လေးပါးသော ဥပါဒါန်တို့သည် ပွားကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အာဟာရဝိပလ္လာသစသော ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော ဆယ်ပဒတို့ဖြင့် ရှေးရှေး လေးပါးသည် နောက်နောက်လေးပါးဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းပမာဏ ဟူလိုသော်။
တတ္ထ၊ ထိုအာဟာရဝိပလ္လာသအစရှိသည်တို့တွင်။ ပဌမေ၊ သော။ ဝိပလ္လာသေ၊ ၌။ ဌိတော၊ တည်သော သူသည်။ ကာမေ၊ တို့ကို။ အတ္တတော၊ အားဖြင့်။ ဥပါဒိယတိ၊ စွဲလမ်း၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့ စွဲလမ်းခြင်းသည်။ ကာမုပါဒါနံ၊ မည်၏။ ဒုတိယေ၊ သော။ ဝိပလ္လာသေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ အနာဂတံ၊ သော။ ဘဝံ၊ ကို။ ဥပါဒိယတိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ ဤသို့စွဲလမ်းခြင်းသည်။ (ပေ ၁၉၆) သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ မည်၏။ တတိယေ၊ သော။ ဝိပလ္လာသေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ဝိပရီတဒိဋ္ဌိံ၊ ဖောက်ပြန်သော အယူကို။ ဥပါဒိယတိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ သည်။ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ မည်၏။ စတုတ္ထေ၊ သော။ ဝိပလ္လာသေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ အတ္တတော၊ အားဖြင့်။ ဥပါဒိယတိ၊ ၏။ ဣဒံ၊ သည်။ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ၊ မည်၏။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော ဥပါဒါန်တို့တွင်။ ကာမုပါဒါနေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ကာမေ၊ တို့ကို။ အဘိဇ္ဈာယ၊ ဖြင့်။ ဂန္ထတိ၊ ထုံးဖွဲ့၏။ အယံ၊ ဤသို့ ထုံးဖွဲ့ခြင်းသည်။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော၊ မည်၏။ သီလဗ္ဗတုပါဒါနေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ဗျာပါဒံ၊ ကို။ ဂန္ထတိ၊ ထုံးဖွဲ့၏။ အယံ၊ သည်။ ဗျာပါဒေါကာယဂန္ထော၊ မည်၏။ ဒိဋ္ဌုပါဒါနေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ပရာမာသံ၊ ကို။ ဂန္ထတိ၊ ထုံးဖွဲ့၏။ အယံ၊ သည်။ ပရာမာသကာယဂန္ထော၊ မည်၏။ အတ္တဝါဒုပါဒါနေ၊ ၌။ ဌိတော၊ သည်။ ပပေဉ္စန္တော၊ ဒိဋ္ဌိအားဖြင့်နှလုံးသွင်းခြင်းကို ချဲ့သည်ဖြစ်၍။ ဂန္ထတိ၊ ထုံးဖွဲ့၏။ အယံ၊ သည်။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထော၊ မည်၏။
[ကျမ်း ၂၁၀] တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဂန္ထဂန္ထိတာ၊ အလွန်စပ်၍တည်ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ အာသဝန္တိ၊ အာသဝေါ၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ကုန်၏။ ကိံ ပန၊ အဘယ်တရားကို။ အာသဝန္တီတိ၊ အာသဝေါ၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ကုန်၏ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ နည်းဟူမူကား။
မှတ်ချက်။ ။ သာမည၏အစွမ်းအားဖြင့် ကိမ္ပန ဝုစ္စတိဟု ဧကဝုစ်ဖြင့် ဆိုသတည်း။
ဝိပ္ပဋိသာရာ၊ နှလုံးမသာယာခြင်းကို။ အာသဝန္တီတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ယေ ဝိပ္ပဋိသာရာ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တေ၊ ထိုနှလုံးမသာယာခြင်းတို့သည်။ အနုသယာ၊ မည်ကုန်၏။
မပယ်အပ်သေးသော အနုသယရှိသူအားသာ ဝိပ္ပဋိသာရဖြစ်၏။ ပယ်အပ်ပြီးသော အနုသယရှိသူအား မဖြစ်သော ကြောင့် ဆိုသတည်း။ ထိုယေ ဝိပ္ပဋိသာရာ တေ အနုသယာဟူသော နှစ်ပုဒ်ဖြင့် အကြောင်းဖြစ်သော ဝိပ္ပဋိသာရအနုသယဟူသော အမည်ကို အကျိုးဖြစ်သော ကိလေသာတို့ကို လွန်ကြူးခြင်း ဝီတိက္ကမဝတ္ထု၌ တင်စား၍ ဆိုပါသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုတရားတို့တွင်။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ ကာမာသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ ပြီးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဗျာပါဒကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ ဘဝါသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရာမာသကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ ဒိဋ္ဌာသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထေန၊ ဖြင့်။ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ သည်။ သိဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စတ္တာရော၊ (ပေ ၁၉၇) ကုန်သော။ တေ အာသဝါ၊ တို့သည်။ ဝေပုလ္လံ၊ ပြန့်ပြောခြင်းသို့။ ဂတာ၊ ရောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဩဃာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဩဃာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော အာသဝတို့တွင်။ ကာမာသဝေါ၊ သည်။ ကာမောဃော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဘဝါသဝေါ၊ သည်။ ဘဝေါဃော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ သည်။ အဝိဇ္ဇောဃော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌာသဝေါ၊ သည်။ ဒိဋ္ဌောဃော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ တေ ဩဃာ၊ တို့သည်။ အာသယံ၊ စိတ်သို့။ အနုပဝိဋ္ဌာ၊ သက်ဝင်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ အနုသယသဟဂတာ၊ အနုသယ၏ အဖြစ်နှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သည်။ တစ်နည်းကား။ အနုသယဖြစ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သလ္လာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟဒယံ၊ စိတ်၏ အတွင်းကို။ အာဟစ္စ၊ ထိခိုက်၍။ တိဋ္ဌန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော ဩဃတို့တွင်။ ကာမောဃော၊ သည်။ ရာဂသလ္လံ၊ ရာဂတည်းဟူသောမြားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဘဝေါဃော၊ သည်။ ဒေါသသလ္လံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇောဃော၊ သည်။ မောဟသလ္လံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌောဃော၊ သည်။ ဒိဋ္ဌိသလ္လံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စတူဟိ၊ ကုန်၏။ ဣမေဟိ သလ္လေဟိ၊ ဤမြှားတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ ပရိယာဒိန္နံ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ယူအပ်သော။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ ရူပေ၊ ရုပ်၌လည်းကောင်း။ ဝေဒနာယ၊ ၌လည်းကောင်း။ သညာယ၊ ၌လည်းကောင်း။ သင်္ခါရေသု၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဣမာ စတဿော၊ ဤလေးပါးတို့သည်။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ မည်ကုန်၏။
အဘယ်မြားကြောင့် အဘယ်ဝိညာဉ် တည်သနည်းဟု အမေးရှိရကား တတ္ထ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသောမြား လေးပါးသောဝိညာဉ်တို့တွင်။ ရာဂသလ္လေန၊ ရာဂတည်းဟူသော မြားကြောင့်။ နန္ဒူပသေစနံ၊ သွန်းလောင်းသော သပ္ပီတိကတဏှာရှိသော။ ရူပူပဂံ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ရုပ်သို့ ရောက်သော။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဒေါသသလ္လေန၊ ကြောင့်။ ဝေဒနူပဂံ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ဝေဒနာသို့ ရောက်သော။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ မောဟသလ္လေန၊ ကြောင့်။ သညူပဂံ၊ သော။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌိသလ္လေန၊ ကြောင့်။ နန္ဒူပသေစနံ၊ သော။ သင်္ခါရူပဂံ၊ သော။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။
စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ သော။ အဂတိံ၊ မလားအပ်သော အရာသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဆန္ဒာ ဆန္ဒေန၊ (ပေ ၁၉၈) ချစ်သဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒေါသော ဒေါသေန၊ အမျက်ထွက်သဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘယာ ဘယေန၊ ကြောက်သဖြင့်လည်းကောင်း။ မောဟာ မောဟေန၊ မိုက်သဖြင့်လည်းကောင်း။ အဂတိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ရာဂေန၊ ကြောင့်။ ဆန္ဒာ ဆန္ဒေန၊ ဖြင့်။ အဂတိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဒေါသေန၊ ဖြင့်။ ဒေါသာ ဒေါသေန၊ ဖြင့်။ အဂတိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ မောဟေန၊ ကြောင့်။ မောဟာ မောဟေန၊ ဖြင့်။ အဂတိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဒိဋ္ဌိယာ၊ ကြောင့်။ ဘယာ ဘယေန၊ ဖြင့်။ အဂတိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ စ ကမ္မာနိ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဣမေ စ ကိလေသာ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ အယံ၊ ဤကံ ကိလေသာသည်။ သံသာရဟေတု၊ သံသရာ၏အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
သီဟဝိက္ကိဠိတနည်း၏ အရာဖြစ်သော တရားတို့ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ ထိုတရားတို့ကို ဒိသာအားဖြင့် မှတ်လို၍ တတ္ထိမာစသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော တရားတို့၌။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ဣမာ ဒိသာ၊ တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
အဘယ်သို့သင့်သနည်း အမေးပုစ္ဆာကြောင့် ကဗဠီကာရောစသည်ကို ဆိုသော်။
ကဗဠီကာရော၊ ကဗဠီကာရဟုဆိုအပ်သော။ အာဟာရော၊ လည်းကောင်း။ “အသုဘေ၊ ၌။ သုဘ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ လည်းကောင်း။ ကာမုပါဒါနံ၊ ကာမုပါဒါန်လည်းကောင်း။ လ။ ရာဂသလ္လံ၊ ရာဂတည်းဟူသော မြားလည်းကောင်း။ ရူပူပဂါ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော ရုပ်ဟုဆိုအပ်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဝိညာဏ်၏တည်ရာ လည်းကောင်း။ ဆန္ဒာ ဆန္ဒေန၊ ဖြင့်။ အဂတိဂမနံ၊ မလားအပ်သော အရာသို့ လားခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ပဌမာ ဒိသာ၊ မည်၏။
ဖဿော၊ ဖဿဟု ဆိုအပ်သော။ အာဟာရော၊ လည်းကောင်း။ “ဒုက္ခေ၊ ၌။ သုခ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ လည်းကောင်း။ လ။ ဝေဒနူပဂါ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော ဝေဒနာဟုဆိုအပ်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဝိညာဉ်၏ တည်ရာလည်းကောင်း။ ဒေါသာ ဒေါသေန၊ ဖြင့်။ အဂတိဂမနံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ ဒုတိယ ဒိသာ၊ မည်၏။
မနောသဉ္စေတနာဟာရော၊ လည်းကောင်း။ “အနတ္တနိ၊ ၌။ အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ လည်းကောင်း။ လ။ သညူပဂါ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော သညာဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဝိညာဉ်၏ တည်ရာလည်းကောင်း။ ဘယာ ဘယေန၊ ဖြင့်။ အဂတိဂမနံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ သည်။ တတိယ ဒိသာ၊ မည်၏။
[ကျမ်း ၂၁၁] ဝိညာဏာဟာရော၊ လည်းကောင်း။ “အနိစ္စေ၊ ၌။ နိစ္စ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ပဝတ္တော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ လည်းကောင်း။ လ။ သင်္ခါရူပဂါ၊ အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော သင်္ခါရဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ ဝိညာဉ်၏ တည်ရာလည်းကောင်း။ မောဟာ မောဟေန၊ ဖြင့်။ အဂတိဂမနံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ သည်။ စတုတ္ထီ ဒိသာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ သုတ္တာနံ၊ ဤသုံးသုတ်တို့တွင်။ (ပေမူ၌ ပဒါနံဟု ရှိသည်)။ ပဌမေန၊ သော။ ပဒေန၊ သုတ်ပုဒ်ဖြင့်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ပဌမာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ကို။ အာလောကနံ၊ ကြည့်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဒုတိယေန၊ သော။ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ ဒုတိယာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ကို။ (ပေ ၁၉၉) အာလောကနံ၊ သည်လည်းကောင်း။ တတိယေန၊ သော။ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ တတိယာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ကို။ အာလောကနံ၊ သည်လည်းကောင်း။ စတုတ္ထေန၊ သော။ ပဒေန၊ ဖြင့်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနည်း၏။ သံကိလေသပက္ခေ၊ ၌။ စတုတ္ထိယာ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ကို။ အာလောကနံ၊ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသို့ ကြည့်ခြင်းကို။ ဒိသာ အာလောကနာ၊ ဒိသာလောကနနည်း ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့ကို။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ ပက္ခိပိတဗ္ဗာ၊ တည်အပ်ကုန်၏။ အယံ၊ ဤဆိုအပ်ပြီးသည်ကား။ အကုသလပက္ခော၊ အကုသိုလ်အဖို့တည်း။
ကုသလပက္ခကိုပြလိုရကား စတဿော စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
စတဿော၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဈာနာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗော၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရလည်းကောင်း။ ဗြဟ္မာ၊ ဗြဟ္မဝိဟာရလည်းကောင်း။ အရိယော၊ အရိယဝိဟာရလည်းကောင်း။ အာနေေဉ္ဇာ၊ အာနေဉ္ဇဝိဟာရလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဝိဟာရော၊ ဝိဟာရတို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သမ္မပ္ပဓာနာ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အစ္ဆရိယာ၊ အံ့ဖွယ်သရဲဖြစ်ကုန်သော။ အဗ္ဘုတာ၊ မဖြစ်ဖူးကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တရားတို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အဓိဋ္ဌာနာ၊ သီလအစရှိသည်တို့၏ တည်ရာတို့လည်းကောင်း။ ဆန္ဒသမာဓိ၊ ဆန္ဒလျှင်အကြီးရှိသော သမာဓိလည်းကောင်း။ လ။ ဝီမံသာသမာဓိ၊ ဝီမံသလျှင် အကြီးရှိသော သမာဓိလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သမာဓယော၊ သမာဓိတို့လည်းကောင်း။ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားစေခြင်းကို။ နာညတြ၊ မကြဉ်မူ၍။ တပသာ၊ အကျင့်တည်းဟူသော ကုသိုလ်တရားကို။ နာညတြ၊ ၍။ ဣန္ဒြိယသံဝရာ၊ ဣန္ဒြေကို စောင့်ခြင်းကို။ နာညတြ၊ ၍။ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂါ၊ အလုံးစုံသော ဥပဓိမှ လွတ်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ နာညတြ၊ ၍။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ သုခဘာဂိယာ၊ သုခသို့ ဆည်းကပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ သုခအဖို့အား လျော်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အပ္ပမာဏာနိ၊ အပ္ပမညာတို့လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ သုတ္တသံသန္ဒနာ၊ သုတ်ကို နှီးနှောခြင်းသည်။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
တတ္ထ၊ ထိုပဋိပဒါဈာန် အစရှိသော တရားတို့တွင်။ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ ကို။ ဘာဝိယမာနာ၊ ပွားစေအပ်သည် ရှိသော်။ ဗဟုလီကရိယမာနာ၊ အဖန်တလဲလဲ အကြိမ်များစွာ ပြုအပ်သည်ရှိသော်။ ပဌမံ ဈာနံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စုံစေ၏။ တစ်နည်းကား။ ဘာဝိယမာနာ၊ သော။ ဗဟု (ပေ ၂၀၀) လီကရိယမာနာ၊ သော။ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ သည်။ ပဌမံ ဈာနံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စေ၏။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ ပြည့်စုံသော။ ပဌမံ ဈာနံ၊ သည်။ ပဌမံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။ လ။ ပရိပုဏ္ဏော၊ သော။ ပဌမော၊ သော။ အစ္ဆရိယော၊ သော။ အဗ္ဘုတော၊ မဖြစ်ဖူးသော။ ဓမ္မော၊ တရားသည်။ ပဌမံ၊ သော။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ သစ္စာတည်းဟူသော တည်ရာကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ သော။ ပဌမံ၊ သော။ အဓိဋ္ဌာနံ၊ သစ္စာတည်းဟူသော တည်ရာသည်။ ဆန္ဒသမာဓိံ၊ ဆန္ဒလျှင် အကြီးရှိသော သမာဓိကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ လ။ ပရိပုဏ္ဏော၊ သော။ ဣန္ဒြိယသံဝရော၊ သည်။ ပဌမံ၊ သော။ အပ္ပမာဏံ၊ အပ္ပမညာကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ တစ်နည်းကား။ ဧဝံ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ယာဝ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂါ၊ အလုံးစုံသော ဥပဓိတို့၏ လွတ်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်တိုင်အောင်သော တရားသည်။ စတုတ္ထံ၊ သော။ အပ္ပမာဏံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။
ပဌမာဒိသာကို မှတ်လိုရကား တတ္ထစသည်ကို မိန့်သော်။
တတ္ထ၊ ထိုပဋိပဒါဈာန်အစရှိသော တရားတို့တွင်။ ပဌမာ၊ သော။ ပဋိပဒါ စ၊ လည်းကောင်း။ ပဌမံ၊ သော။ ဈာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ပဌမံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗော၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဟုဆိုအပ်သော။ ဝိဟာရော စ၊ ဝိဟာရလည်းကောင်း။ လ။ မေတ္တာ၊ မေတ္တာဟု ဆိုအပ်သော။ အပ္ပမာဏဉ္စ၊ အပ္ပမညာလည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ပဌမာ ဒိသာ၊ မည်၏။
ဒုတိယာ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုတိယံ၊ သော။ ဈာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဗြဟ္မာ၊ ဗြဟ္မဝိဟာရဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိဟာရော၊ လည်းကောင်း။ ဒုတိယံ၊ သော။ သမ္မပ္ပဓာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုတိယော၊ သော။ အစ္ဆရိယော၊ သော။ အဗ္ဘုတော၊ သော။ ဓမ္မော စ၊ လည်းကောင်း။ [ကျမ်း ၂၁၂] စာဂါဓိဋ္ဌာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ စိတ္တသမာဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ တပေါ စ၊ အကျင့်ဟု ဆိုအပ်သော ကုသိုလ်တရားလည်းကောင်း။ ကရုဏာ၊ ကရုဏာဟု ဆိုအပ်သော။ အပ္ပမာဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏။
တတိယာ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာ စ၊ လည်းကောင်း။ တတိယံ၊ သော။ ဈာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ တတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အရိယော၊ အရိယဝိဟာရဟုဆိုအပ်သော။ ဝိဟာရော၊ လည်းကောင်း။ တတိယံ၊ သော။ သမ္မပ္ပဓာနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ တတိယော၊ သော။ အစ္ဆရိယော၊ သော။ အဗ္ဘုတော၊ သော။ ဓမ္မော စ၊ လည်းကောင်း။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနဉ္စ၊ သစ္စာတည်းဟူသော တည်ရာလည်းကောင်း။ လ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စ၊ ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားစေခြင်းတို့လည်းကောင်း။ မုဒိတာ၊ မုဒိတာဟု ဆိုအပ်သော။ အပ္ပမာဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ တတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏။
စတုတ္ထီ၊ သော။ ပဋိပဒါ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာ စ၊ လည်းကောင်း။ လ။ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂါ စ၊ အလုံးစုံသော ဥပဓိတို့မှ လွတ်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်လည်းကောင်း။ ဥပေက္ခာ၊ ဥပေက္ခာဟု ဆိုအပ်သော။ အပ္ပမာဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ စတုတ္ထီ ဒိသာ၊ မည်ကုန်၏။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ ဣမာသံ ဒိသာနံ၊ တို့ကို။ ယာ အာလောကနာ၊ အကြင်ကြည့်ခြင်း (ပေ၂၀၁) သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤကြည့်ခြင်းကို။ ဒိသာလောစနော နာမ၊ မည်သော။ နယော၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။
ထိုဆိုအပ်ပြီးသော အကုသလကုသလပက္ခတရားတို့တွင် အဘယ်တရားတို့ကို အဘယ် တရားတို့နှင့် ပဋိပက္ခအားဖြင့် ယှဉ်အပ်သနည်း ဟူသော အမေးပုစ္ဆာ ရှိရကား တတ္ထာယံ ယောဇနာ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော တရားတို့၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ယောဇနာ၊ ယှဉ်ခြင်းတည်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ အာဟာရာ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ လ။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အဂတိဂမနာနိ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အပ္ပမာဏာနိ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ကုသလာကုသလာနံ၊ အနဝဇ္ဇတရား သာဝဇ္ဇတရားတို့ကို။ ပက္ခပဋိပက္ခဝသေန၊ ထိုဝေါဒါနပက္ခ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ကိလေသပက္ခတရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယောဇနာ၊ ယှဉ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ပဌမာ ဒိသာ၏ အဖြစ် အစရှိသည်ဖြင့် အသင့်ကို ပြု၍ စိတ်ဖြင့် ကြည့်ခြင်း ဟူလိုသော်။
အယံ၊ ဤသည်ကား။ သီဟဝိက္ကီဠိတေ၊ သီဟဝိက္ကီတနည်း၌။ ဒိသာလောစနော၊ ဖြစ်သော။ နယော၊ တည်း။
တဿ၊ ထိုဒိသာကို ကြည့်ခြင်း၏။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ သာမညဖလာနိ၊ သာမညဖိုလ်တို့သည်။ ပရိယောသာနံ၊ အဆုံးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
တစ်ခုခုသော ဒိသာ၏ လေးပါး လေးပါးသော မဂ်ဖိုလ်တို့သည်ပင် အဆုံးဖြစ်သလော။ စုဒ်စောဒနာရှိရကား တတ္ထစသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသာမညဖိုလ်တို့တွင်။ ပဌမာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ၏။ သောတာပတ္တိဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတိယာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ၏။ သကဒါဂါမိဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတိယာယ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ၏။ အနာဂါမိဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စတုတ္ထိယာ၊ သော။ ဒိသာယ၊ ၏။ အရဟတ္တဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဣတိကား ပရိသမာပနတ္ထဇောတက)။
တတ္ထ၊ ထိုနည်းတို့တွင်။ တိပုက္ခလနယော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ ပဋိပဒါဝိဘာဂေန၊ ပဋိပဒါကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလေသု၊ တို့တွင်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သုခါယ၊ လွယ်ကူသော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်ဖြစ်သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ၊ လျင်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ မည်၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သုခါယ၊ လွယ်သော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်ဖြစ်သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ ဝါ၊ နှေးသော အဘိညာဉ်ဖြင့် (ပေ၂၀၂) လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာယ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ နိယျာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ မည်၏။
ဤ၌ ဝါသဒ္ဒါကား ဝိကပ်အနက်ရှိ၏ သမုစ္စည်းအနက်မရှိ၊ အကယ်၍ သမုစ္စည်းအနက် ရှိအံ့။ ထိုနှစ်ပါးသော ပဋိပဒါဖြင့် တစ်ပြိုင်နက် ထွက်မြောက်ရာ၏။ ထိုသို့လည်း မထွက်မြောက်ခဲ့။ ထို့ကြောင့် သမုစ္စည်းအနက် မသင့်။ ဝိကပ်အနက်သာ သင့်၏။ သမုစ္စည်းဝိကပ်တို့၏ အထူးကား ဆိုအပ်သရွေ့သော အနက်ကို ယူရသည်ကား သမုစ္စည်းအနက်တည်း။ ပြယုဂ်ကား အဂ္ဂိတော ဝါ၊ ဥဒကတော ဝါ စသည်တည်း။ အဘယ်ကြောင့် ထိုပြယုဂ်၌ သမုစ္စည်းအနက် ဖြစ်သင့်သနည်း ဟူမူကား ထိုပြယုဂ်ပါဠိတော်ဖြင့် ဝေသာလီပြည်ပျက်ခြင်း၏ အကြောင်းသုံးပါးကို မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသတည်း။ ထိုသုံးပါးသော အကြောင်းတို့တွင်လည်း တစ်ပါးသော အကြောင်းကြောင့်သာ ဝေသာလီပြည် ပျက်သည်မဟုတ်။ သုံးပါးလုံးသော အကြောင်းကြောင့်ပင် ပျက်၏။ ထို့ကြောင့် သုံးပါးသော အကြောင်းတို့တွင် တစ်ပါးပါးကိုသာ မယူရမူ၍ သုံးပါးလုံးသော အကြောင်းကိုပင် ယူရကား ဝိကပ်အနက် မသင့်။ သမုစ္စည်းအနက်သာ သင့်သတည်း။ ဆိုအပ်သော အနက်တို့တွင် တစ်ခုခုသော အနက်ကိုသာ ယူရသည်ကား ဝိကပ်အနက်တည်း။ ပြယုဂ်ကား။ ယသ္မိံ သမယေ ကာမာဝစရံ ကုသလံ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ သောမနဿသဟဂတဉာဏသမ္ပယုတ္တံ ရူပါရမ္မဏံ ဝါ။ လ။ ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝါ ယံ ယံ ဝါ ပနာရဗ္ဘ စသည်တည်း။
အဘယ်ကြောင့် ထိုပြယုဂ်၌ ဝိကပ်အနက် ဖြစ်သင့်သနည်း ဟူမူကား ကာမာဝစရကုသိုလ်စိတ်သည် ရူပါရုံစသော အာရုံခြောက်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကိုသာ အာရုံပြု၍ဖြစ်၏။ တစ်ပြိုင်နက် တစ်ချက်တည်း အာရုံခြောက်ပါးကို အာရုံပြု၍ မဖြစ်။ ထို့ကြောင့် ခြောက်ပါးလုံးသော အာရုံကို မယူရမူ၍ တစ်ပါးပါးကိုသာ ယူအပ်ရကား သမုစ္စည်းအနက် မသင့်။ ဝိကပ်အနက်သာ သင့်သတည်း။
ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ၊ ဖြင့်။ နိယျာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ နေယျော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရော၊ လေးယောက်တို့သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တယော၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုသုံးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ဥဂ္ဃဋိတညုဿ၊ ဥဂ္ဃဋိတညူပုဂ္ဂိုလ်အား။ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ သမထလျှင် ရှေ့သွားရှိသော။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ [ကျမ်း ၂၁၃] သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ နေယျဿ၊ အား။ ဝိပဿ (ပေ၂၀၃) နာပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သော။ သမထော၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဝိပဉ္စိတညုဿ၊ အား။ ယုဂနဒ္ဓါ၊ အစုံဖွဲ့အပ်သော။ သမထဝိပဿနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဥဂ္ဃဋိတညုဿ၊ အား။ မုဒုကာ၊ နူးညံ့သော။ ဒေသနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ နေယျဿ၊ အား။ တိက္ခာ၊ ထက်သော။ ဒေသနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဝိပဉ္စိတညုဿ၊ အား။ တိက္ခမုဒုကာ၊ နူးညံ့သော ထက်သော။ ဒေသနာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။
ဥဂ္ဃဋိတညုဿ၊ အား။ အဓိပညာသိက္ခာ၊ သည်။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဝိပဉ္စိတညုဿ၊ အား။ အဓိစိတ္တသိက္ခာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဓိပညာသိက္ခာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ နေယျဿ၊ အား။ အဓိသီလသိက္ခာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဓိစိတ္တသိက္ခာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ အဓိပညာသိက္ခာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ သပ္ပါယာ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့အား။ ဝါ၊ တို့၏။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ပဋိပဒါဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိယျာနံ၊ ထွက်မြောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဤသို့ တိပုက္ခလနည်းဖြင့် ဟောအပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဝေဖန်ပြီး၍ ယခုအခါ ထိုတိပုက္ခလနည်း၏ အရာဖြစ်သော ဓမ္မကို ပြလိုရကား တတ္ထာယံ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုတိပုက္ခလနည်း၌။ အယံ၊ ကား။ သံကိလေသပက္ခော၊ သံကိလေသအဖို့၌ ဖြစ်သော တရားတည်း။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ အကုသလမူလာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ ဖဿာ၊ တို့လည်းကောင်း။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဝေဒနာ၊ တို့လည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ ဥပဝိစာရာ၊ ဥပဝိစာရတရားကိုလည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့လည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝိတက္ကာ၊ တို့လည်းကောင်း။ တယော၊ ကုန်သော။ ပရိဠာဟာ၊ ပူပန်ခြင်းတို့လည်းကောင်း။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ သင်္ခတဟူ၍ မှတ်ကြောင်း လက္ခဏာတို့လည်းကောင်း။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဒုက္ခတော၊ ဒုက္ခအဖြစ်တို့လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤတရားအပေါင်းသည်။ သံကိလေသပက္ခော၊ တည်း။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။
ယခင် ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော တရားတို့ကို သရုပီအားဖြင့် ပြလို၍ တီဏိ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တီဏိ အကုသလမူလာနီတိ၊ ကား။ လောဘော၊ လောဘဟု ဆိုအပ်သော။ အကုသလမူလံ၊ လည်းကောင်း။ ဒေါသော၊ သော။ အကုသလမူလံ၊ လည်းကောင်း။ မောဟော၊ သော။ အကုသလမူလံ၊ လည်းကောင်း။ ဣမာနိ၊ ဤသည်တို့ကား။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ အကုသလ မူလာနိ၊ တို့တည်း။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ တယော ဖဿာတိ၊ ကား။ သုခဝေဒနီယော၊ ခံစားအပ်သော သုခဟူသော အကျိုးရှိသော။ ဝါ၊ သုခဝေဒနာနှင့် ယှဉ်သော။ ဖဿော၊ လည်းကောင်း။ (ပေ၂၀၄) ဒုက္ခဝေဒနီယော၊ သော။ ဖဿော၊ လည်းကောင်း။ အဒုက္ခမသုခ ဝေဒနီယော၊ သော။ ဖဿော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တယော၊ ကုန်သော။ ဖဿာ၊ တို့တည်း။ တိဿော ဝေဒနာတိ၊ ကား။ သုခါ၊ ဖြစ်သော။ ဝေဒနာ၊ လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာ၊ ဖြစ်သော။ ဝေဒနာ၊ လည်းကောင်း။ အဒုက္ခမသုခါ၊ ဖြစ်သော။ ဝေဒနာ၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဝေဒနာ၊ တို့တည်း။ တယော ဥပဝိစာရာတိ၊ ကား။ သောမနဿူပဝိစာရော၊ သောမနဿ ဥပဝိစာရလည်းကောင်း။ ဒေါမနဿူပဝိစာရော၊ လည်းကောင်း။ ဥပေက္ခူပဝိစာရော၊ ဥပေက္ခာ ဥပဝိစာရလည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တယော၊ ကုန်သော။ ဥပဝိစာရာ၊ တို့တည်း။ တယော ကိလေသာတိ၊ ကား။ လောဘော၊ လည်းကောင်း။ ဒေါ၊ လည်းကောင်း။ မောဟော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တယော၊ ကုန်သော။ ကိလေသာ၊ တို့တည်း။ တယော ဝိတက္ကာတိ၊ ကား။ ကာမဝိတက္ကော၊ လည်းကောင်း။ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ လည်းကောင်း။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝိတက္ကော၊ တို့တည်း။ တယော ပရိဠာဟာတိ၊ ကား။ ရာဂဇော၊ ရာဂကြောင့်ဖြစ်သော ပူပန်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဒေါသဇော၊ လည်းကောင်း။ မောဟဇော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တယော၊ ကုန်သော။ ပရိဠာဟာ၊ တို့တည်း။ တီဏိ သင်္ခတလက္ခဏာနီတိ၊ ကား။ ဥပ္ပါဒေါ၊ လည်းကောင်း။ ဌိတိ၊ လည်းကောင်း။ ဝယော၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ တို့တည်း။ တိဿော ဒုက္ခတာတိ၊ ကား။ ဒုက္ခဒုက္ခတာ၊ ဒုက္ခဒုက္ခအဖြစ်လည်းကောင်း။ ဝိပရိနာမဒုက္ခတာ၊ လည်းကောင်း။ သင်္ခါရဒုက္ခတာ၊ လည်းကောင်း။ ဣမေ၊ တို့ကား။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဒုက္ခတာ၊ တို့တည်း။
တတ္ထ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော တရားတို့တွင်။ လောဘော၊ သော။ အကုသလမူလံ၊ သည်။ မနာပိကေန၊ နှစ်လိုဖွယ်ရှိသော။ ဝါ၊ နှစ်လိုဖွယ်သော အခြင်းအရာရှိသော။ အာရမ္မဏေန၊ ကြောင့်။ သမုဋ္ဌဟတိ၊ ဖြစ်၏။ တဒေဝ မနာပိကာရမ္မဏံ၊ ထိုနှစ်လိုဖွယ်ရှိသော အာရုံကိုသာလျှင်။ ဝါ၊ ထိုနှစ်လိုဖွယ်သော အခြင်းအရာရှိသော အာရုံကိုသာလျှင်။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ သုခဝေဒနီယော၊ သော။ ဖဿော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ သုခဝေဒနီယံ၊ သော။ ဖဿံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ သုခါ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ သုခံ ဝေဒနံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ သောမနဿူပဝိစာရော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ သောမနဿူပဝိစာရံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ရာဂေါ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ရာဂံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ကာမဝိတက္ကော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ကာမဝိတက္ကံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ရာဂဇော၊ ရာဂကြောင့်ဖြစ်သော။ ပရိဠာဟော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ရာဂဇံ၊ ရာဂကြောင့်ဖြစ်သော။ ပရိဠာဟံ၊ ပူပန်ခြင်းကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဥပ္ပါဒေါ၊ ဥပါဒ်ဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဥပ္ပါဒံ၊ ဥပါဒ်ဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။
ဒေါသော၊ သော။ အကုသလမူလံ၊ သည်။ အမနာပိကေန၊ နှစ်လိုဖွယ်မရှိသော။ ဝါ၊ မနှစ်လိုဖွယ်သော အခြင်းအရာရှိသော။ အာရမ္မဏေန၊ ကြောင့်။ သမုဋ္ဌဟတိ၊ ၏။ တဒေဝ အမနာပိကာရမ္မဏံ၊ ထိုနှစ်လိုဖွယ်မရှိသော အာရုံကိုသာလျှင်။ ဝါ၊ ထိုမနှစ်လိုဖွယ်သော အခြင်းအရာရှိသော အာရုံကိုသာလျှင်။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဒုက္ခဝေဒနီယော၊ သော။ ဖဿော၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ [ကျမ်း ၂၁၄] ဒုက္ခဝေဒနီယံ၊ သော။ ဖဿံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ လ။ ဒေါသဇံ၊ ဒေါသကြောင့်ဖြစ်သော။ ပရိဠာဟံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဌိတဿ၊ တည်သော ခန္ဓာအစဉ်၏။ အညထတ္တံ၊ ဖောက်ပြန်သည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဌိတဿ၊ တည်သော ခန္ဓာအစဉ်၏။ အညထတ္တံ၊ ဖောက်ပြန်သည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဒုက္ခဒုက္ခတာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။
မောဟော၊ သော။ အကုသလမူလံ၊ သည်။ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ၊ ဥပေက္ခာဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ အာရမ္မဏေန၊ ကြောင့်။ (ပေ၂၀၅) သမုဋ္ဌဟတိ၊ ၏။ လ။ မောဟဇံ၊ သော။ ပရိဠာဟံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ ဝယော၊ ပျက်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဝယံ၊ သော။ သင်္ခတလက္ခဏံ၊ ကို။ ပဋိစ္စ၊ ၍။ သင်္ခါရဒုက္ခတာ၊ သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣတိ အယံ၊ ဤသည်ကား။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ အာကာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကိလေသာနံ၊ ကိလေသာတရားတို့ကို။ နိဒ္ဒေသော၊ ပြခြင်းတည်း။ ယော ကောစိ၊ အလုံးစုံသော။ အကုသလပက္ခော၊ အကုသိုလ်အဖို့ရှိသော တရားသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သဗ္ဗော၊ သော။ အကုသလပက္ခော၊ သည်။ တီသု၊ ကုန်သော။ အကုသလမူလေသု၊ တို့၌။ သမောသရတိ၊ သက်ဝင်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့မှတ်အပ်၏။
တတ္ထ၊ ထိုတိပုက္ခလနည်း၌။ ကုသလပက္ခော၊ သည်။ ကတမော၊ အဘယ်နည်းဟူမူကား။ အလောဘော၊ လည်းကောင်း။ အဒေါသော၊ လည်းကောင်း။ အမောဟော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ကုသလမူလာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ သုတမယီ၊ သုတမယိပညာလည်းကောင်း။ စိန္တာမယီ၊ လည်းကောင်း။ ဘာဝနာမယီ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ပညာ၊ တို့လည်းကောင်း။ သဝိတက္ကသဝိစာရော၊ ဝိတက်နှင့်တကွ ဝိစာရနှင့်တကွဖြစ်သော သမာဓိလည်းကောင်း။ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော၊ ဝိတက်မရှိ ဝိစာရမျှသာ ရှိသော။ သမာဓိ၊ လည်းကောင်း။ အဝိတက္ကအဝိစာရော၊ ဝိတက်လည်း မရှိ, ဝိစာရလည်း မရှိသော သမာဓိလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ သမာဓီ၊ တို့လည်းကောင်း။ အဓိသီလသိက္ခာ၊ လည်းကောင်း။ အဓိစိတ္တသိက္ခာ၊ လည်းကောင်း။ အဓိပညာသိက္ခာ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဿော၊ ကုန်သော။ သိက္ခာ၊ တို့လည်းကောင်း။ သမထနိမိတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ နိမိတ္တာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ အနညတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ လည်းကောင်း။ အညိန္ဒြိယံ၊ လည်းကောင်း။ အညာတာဝိန္ဒြိယံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့လည်းကောင်း။ နေက္ခမ္မူပဝိစာရော၊ နေက္ခမ္မကို မှီသော ဥပဝိစာရလည်းကောင်း။ အဗျာပါဒူပဝိစာရော၊ အဗျာပါဒဝိတက်ကို မှီသော ဥပဝိစာရလည်းကောင်း။ အဝိဟိံသူပဝိစာရော၊ အဝိဟိံသာဝိတက်ကို မှီသော ဥပဝိစာရလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ ဥပဝိစာရာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ကာမေသနာ၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်းလည်းကောင်း။ ဘဝေသနာ၊ ဘဝကို ရှာမှီခြင်းလည်းကောင်း။ ဗြဟ္မစရိယေသနာ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ရှာမှီးခြင်း လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဿော၊ ကုန်သော။ ဧသနာ၊ ရှာမှီးခြင်းတို့လည်းကောင်း။ သီလက္ခန္ဓော၊ သီလကျေးဇူးလည်းကောင်း။ သမာဓိက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ ပညာက္ခန္ဓော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာ၊ ကျေးဇူးတို့လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ကုသလပက္ခော၊ တည်း။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
တတ္ထ၊ ထိုတရားတို့တွင်။ အလောဘော၊ သော။ ကုသလမူလံ၊ သည်။ သုတမယိပညံ၊ သုတမယိပညာကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စေ၏။ ပရိပုဏ္ဏာ၊ သော။ သုတမယိပညာ၊ သည်။ သဝိတက္ကသဝိစာရံ၊ ဝိတက်နှင့်တကွဝိစာရနှင့် တကွဖြစ်သော။ သမာဓိံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။ ပရိပုဏ္ဏော၊ သော။ သဝိတက္ကသဝိစာရော၊ ဝိတက်နှင့်တကွ ဝိစာရနှင့်တကွ ဖြစ်သော။ သမာဓိ၊ သည်။ အဓိသီလသိက္ခံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စေ၏။ ပရိပုဏ္ဏာ၊ သော။ အဓိသီလသိက္ခာ၊ သည်။ [ကျမ်း ၂၁၅] သမထနိမိတ္တံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ပြည့်စေ၏။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ သော။ သမထနိမိတ္တံ၊ သည်။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ ပရိပုဏ္ဏော၊ သော။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော၊ သည်။ အနညတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ သော။ အနညတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ သည်။ နေက္ခမ္မသိတူပဝိစာရံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။ ပရိပုဏ္ဏော၊ သော။ နေက္ခမ္မူပဝိစာရံ၊ နေ (ပေ၂၀၆) က္ခမ္မကို မှီသော ဥပဝိစာရသည်။ ကာမေသနံ၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်းကို။ ပဇဟတိ၊ ပယ်၏။ ကာမေသနပ္ပဟာနံ၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်းကို ပယ်ခြင်းသည်။ သီလက္ခန္ဓံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ စေ၏။
အဒေါသော၊ သော။ ကုသလမူလံ၊ သည်။ လ။ ပရိပုဏ္ဏာ၊ သော။ ဗြဟ္မစရိယေသနာ၊ မြတ်သောအကျင့်ကို ရှာမှီးခြင်းသည်။ ပညာက္ခန္ဓံ၊ ကို။ ပရိပူရေတိ၊ ၏။
ဣတိ၊ သို့။ ကုသလပက္ခိကာ၊ ကုသိုလ်အဖို့ရှိကုန်သော။ ဝါ၊ ကုသိုလ်အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ဣမေ ဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အကုသလပက္ခိကာ၊ အကုသိုလ်အဖို့ရှိကုန်သော။ ဝါ၊ အကုသိုလ်အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ ဣမေ ဓမ္မာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ တိကနိဒ္ဒေသေဟိ၊ တိကကိုပြခြင်းတို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ ကုန်သော။ တိပုက္ခလနယဿ၊ ၏။ ဒိသာ နာမ၊ တို့မည်ကုန်၏။ တဿ၊ ထိုတိပုက္ခလနည်း၏။ ဝါ၊ ထိုတိပုက္ခလနည်း၏ ဒိသာကို ကြည့်ခြင်း၏။ အပ္ပဏိဟိတော၊ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခလည်းကောင်း။ သုညတော၊ ဝိမောက္ခလည်းကောင်း။ အနိမိတ္တော၊ ဝိမောက္ခလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခာ၊ တို့သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒိသာလောကနနယေန၊ နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ သော။ အယံ နယော၊ သည်။ ဒုတိယော၊ သော။ တိပုက္ခလော နာမ နယော၊ မည်၏။ (ဤသို့ ဝစနသေသနှင့်တကွ ယောဇနာ)။
နန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၏ ထုံးကို ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ပြအံ့သောငှာ တတ္ထ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ထိုပါဌ်၌ ယေ ဣမေ တယော၊ ဟု ရှိ၏ ယေ ယေ ဣမေ စတ္တာရောတိ အာဒိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယဿ ဘူမိဒဿနတ္ထံ အာရဒ္ဓံ ဟုဋီကာဆိုသောကြောင့် မသင့်။ ယေ ဣမေ စတ္တာရော တယော၊ သာ လို၏။
တတ္ထ၊ ထိုနည်းတို့တွင်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ လည်းကောင်း။ နေယျော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တယော၊ ကုန်သော။ ယေ ဣမေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့တွင်။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ သုခါယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်ဖြစ်သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ စ၊ လျင်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ သုခါယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ နိယျန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒွေ ယေဝ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ (ပေ၂၀၇) နိယျန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣမေ စတ္တာရော၊ ဤလေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
(ပေမူ၌။ တတ္ထ၊ ထိုနည်းတို့တွင်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ယေ ဣမေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဉ္စိတညူ၊ လည်းကောင်း။ နေယျော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ တယော၊ သုံးယောက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ သုခါယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ အကျင့်ဖြစ်သော။ ခိပ္ပါဘိညာယ စ၊ လျင်သော အဘိညာဉ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ သုခါယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ နိယျန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒွေ ယေဝ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်သာလျှင်။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ခိပ္ပာဘိညာယစ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာယ၊ သော။ ပဋိပဒါယ၊ သော။ ဒန္ဓာဘိညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ နိယျန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣမေ စတ္တာရော၊ ဤလေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟုရှိပါသည်။)
တေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဝိသေသေန၊ အထူးအားဖြင့် (ဒိဋ္ဌိကို မှီသည်၏အဖြစ် တဏှာကိုမှီသည်၏အဖြစ်ဟူသော အထူးဖြင့်ဟူလိုသော်)။ ဒိဋ္ဌိစရိတော စ၊ ပုဂ္ဂိုလ် လည်းကောင်း။ တဏှာစရိတော စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ နှစ်ယောက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ [ကျမ်း ၂၁၆] ဣမေ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ စတ္တာရော၊ လေးယောက်တို့သည်။ ဟုတွာ၊ ကုန်၍။ တယော၊ သုံးယောက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တယော၊ တို့သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဒွေ၊ နှစ်ယောက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့၏။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သံကိလေသော၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော တရားတည်း။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ အဝိဇ္ဇာလည်းကောင်း။ တဏှာ စ၊ လည်းကောင်း။ အဟိရိကဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အနောတ္တပ္ပဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အသတိ စ၊ သတိမရှိခြင်းလည်းကောင်း။ အသမ္ပဇညဉ္စ၊ ကောင်းစွာ အပြားအားဖြင့် မသိခြင်းသည်လည်းကောင်း။ နီဝရဏာနိ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ သံယောဇနာနိ စ၊ တို့လည်းကောင်း။ အဇ္ဈောသာနဉ္စ၊ ဒိဋ္ဌိအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည် လည်းကောင်း။ အဘိနိဝေသော စ၊ တဏှာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အဟင်္ကာရော စ၊ ငါဟူသော မာနလည်းကောင်း။ ဝါ၊ ငါဟူ၍ ပြုခြင်း လည်းကောင်း။ မမံကာရော စ၊ ငါ၏ဥစ္စာဟူ၍ ပြုခြင်းလည်းကောင်း။ အဿဒ္ဓိယဉ္စ၊ မယုံကြည်ခြင်း လည်းကောင်း။ ဒေါဝစဿတာ စ၊ ဆိုနိုင်ခက်သော သူ၏အဖြစ်လည်းကောင်း။ ကောသဇ္ဇဉ္စ၊ အမျက်ထွက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အယောနိသောမနသိကာရော စ၊ မသင့်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဝိစိကိစ္ဆာ စ၊ လည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ အသဒ္ဓမ္မဿဝနဉ္စ၊ သူတော်ကောင်းမဟုတ်သောသူတို့၏ တရားကို နာခြင်းလည်းကောင်း။ ဝါ၊ သူတော်ကောင်းတို့၏ တရားကို မနာခြင်းလည်းကောင်း။ အသမာပတ္တိ စ၊ ကောင်းစွာ မကျင့်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဝါ၊ သမာပတ်၏ ဆန့်ကျင်ဘက်လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ သံကိလေသော၊ တည်း။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
တတ္ထ၊ ထိုအဝိဇ္ဇာတဏှာအစရှိသော တရားတို့တွင်။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ လ။ အသဒ္ဓမ္မဿဝနဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ဧကာ၊ သော။ ဒိသာ၊ မည်၏။
တဏှာ စ၊ လည်းကောင်း။ လ။ အသမာပတ္တိ စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဒုကာနံ၊ ဒုက်တို့တွင်။ ဒသ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တရားအဖို့တို့သည်။ ပဌမာ၊ ရှေးဦးစွာကုန်သော။ ဒိသာ၊ တို့တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ကာတဗ္ဗာနိ၊ ပြုအပ်ကုန်၏။ (ပေ၂၀၈) တစ်နည်း။ ဒသ ပဒါနိ၊ ဆယ်ပါးသော တရားအဖို့တို့ကို။ ကဏှပက္ခဿ၊ မည်းညစ်သော အဖို့ရှိသော တရား၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ သံခိတ္တေန၊ ဖြင့်။ ပဋိပက္ခေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဝေါဒါန်တရားတို့ကို။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ရည်၍။ ဉာပေန္တိ၊ သိစေတတ်သော။ ပဌမာ ဒိသာ၊ ပဌမာ ဒိသာဟူ၍။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဒုကာနံ၊ တို့တွင်။ ဒုတိယကာနိ၊ နှစ်ခုမြောက်ကုန်သော။ ဒသ ပဒါနိ၊ တို့ကို။ ကဏှပက္ခဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပဋိပက္ခေ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ၍။ ဉာပေန္တိ၊ သော။ ဒုတိယာ ဒိသာတိ၊ ဒုတိယဒိသာဟူ၍။ ကာတဗ္ဗာ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ အယံ၊ ဤတဏှာအစရှိသော တရားအစပေါင်းသည်။ ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏။
တတ္ထ၊ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌။ ကုသလပက္ခော၊ သည်။ ကတမော၊ နည်းဟူမူကား။ သမထော စ၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဿနာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ စရဏဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ သတိ စ၊ လည်းကောင်း။ သမ္ပဇညဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ဟိရီ စ၊ လည်းကောင်း။ ဩတ္တပ္ပဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ အဟံကာရပ္ပဟာနဉ္စ၊ ငါဟူသော မာန်ကို ပယ်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဝါ၊ ငါဟူ၍ ပြုခြင်းကို ပယ်ခြင်းလည်းကောင်း။ မမံကာရပ္ပဟာနဉ္စ၊ ငါ၏ဥစ္စာဟူ၍ ပြုခြင်းကို ပယ်ခြင်းလည်းကောင်း။ သမ္မာဝါယာမော စ၊ လည်းကောင်း။ ယောနိသောမနသိကာရော စ၊ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းလည်းကောင်း။ သမ္မာသတိ စ၊ လည်းကောင်း။ သမ္မာသမာဓိ စ၊ လည်းကောင်း။ ပညာ စ၊ လည်းကောင်း။ နိဗ္ဗိဒါ စ၊ ဉာဏနိဗ္ဗိဒါလည်းကောင်း။ သမာပတ္တိ စ၊ သမာပတ်လည်းကောင်း။ သဒ္ဓမ္မဿဝနဉ္စ၊ သူတော်ကောင်းတရားကို နာခြင်း လည်းကောင်း။ သောမနဿဉ္စ၊ တရားနှင့်ယှဉ်သော သောမနဿလည်းကောင်း။ ဓမ္မာနုဓမ္မ ပဋိပတ္တိ စ၊ လောကုတ္တရာတရားအားလျော်သော တရားကို ကျင့်ခြင်းလည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤအလုံးစုံသော တရားသည်။ ကုသလပက္ခော၊ တည်း။
ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ ဒုကာနံ၊ တို့တွင်။ သမထာဒီနိ၊ သမထအစရှိကုန်သော။ သောမနဿပရိယောသာနာနိ၊ သောမနဿအဆုံးရှိကုန်သော။ ပဌမာနိ၊ ကုန်သော။ ဒသ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ပဌမာ ဒိသာ၊ မည်၏။ ဝိပဿနာဒီနိ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပ္ပတ္တိပရိယောသာနာနိ၊ ကုန်သော။ ဒုတိယာနိ၊ ကုန်သော။ ဒသ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဒုတိယာ ဒိသာ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အကုသလပက္ခေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ကုသလပက္ခေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ၊ ၏။ စတဿော၊ ကုန်သော။ ဒိသာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
တာသု၊ ထိုလေးပါးသော ဒိသာဖြစ်သော တရားတို့တွင်။ ကုသလပက္ခေ၊ ၌။ သမထာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အကုသလပက္ခေ၊ ၌။ တဏှာဒယော၊ တို့သည်။ ပဟာနံ၊ ပယ်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုတဏှာ (ပေ၂၀၉) အစရှိသော တရားတို့ကို။ ပဟာနာ၊ ပယ်ခြင်းကြောင့်။ ရာဂဝိရာဂါ၊ သော။ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အနာဂါမိဖိုလ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကုသလပက္ခေ၊ ၌။ ဝိပဿနာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အကုသလပက္ခေ၊ ၌။ အဝိဇ္ဇာဒယော၊ တို့သည်။ ပဟာနံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုအဝိဇ္ဇာအစရှိသည်တို့ကို။ ပဟာနံ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ၊ သော။ ပညာဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ဣမာ ဝိမုတ္တိယော၊ တို့သည်။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယေ၊ ၌။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၁၇] တတ္ထ၊ ထိုနန္ဒိယာဝဋ္ဋနည်း၌။ တဏှာ၊ လည်းကောင်း။ အဝိဇ္ဇာ၊ လည်းကောင်း။ သမထော၊ လည်းကောင်း။ ဝိပဿနာ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရိ၊ လေးပါးကုန်သော။ ပဒါနိ၊ မူလပဒတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသု၊ ထိုလေးပါးသော မူလပဒတို့၌။ အဋ္ဌာရသမူလပဒါနိ၊ တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော မူလပဒတို့သည်။ သမောသရန္တိ၊ စုဝေးကုန်၏။ ကထံ သမောသရန္တိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ သမထော စ၊ လည်းကောင်း။ အလောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ အဒေါသော စ၊ လည်းကောင်း။ အသုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုက္ခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ ပဉ္စ ပဒါနိ၊ ဤငါးပါးသော မူလပဒတို့သည်။ သမထံ၊ သို့။ ဘဇန္တိ၊ ဆည်းကပ်ကုန်၏။ ဝါ၊ ဝင်ကုန်၏။ ဝိပဿနာ စ၊ လည်းကောင်း။ အမောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ အနိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အနတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဝိပဿနံ၊ သို့။ ဘဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ ကိုးပါးသော မူလပဒတို့သည်။ ဒွီသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ မူလပဒတို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ တဏှာ စ၊ လည်းကောင်း။ လောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ ဒေါသော စ၊ လည်းကောင်း။ သုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ သုခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ ပဉ္စ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ တဏှံ၊ သို့။ ဘဇန္တိ၊ ကုန်၏။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ မောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ နိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ အဝိဇ္ဇံ၊ သို့။ ဘဇန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ ဒွီသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ တိပုက္ခလော စ၊ တိပုက္ခလနည်းသည်လည်းကောင်း။ သီဟဝိက္ကီဠိတော စ၊ သည်လည်းကောင်း။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယံ၊ သို့။ အနုပ္ပဝိသန္တိ၊ ဝင်ကုန်၏။
တိပုက္ခလေ နယေ၊ ၌။ ဣတရေ၊ ဤတိပုက္ခလနည်းမှတစ်ပါးကုန်သော။ ဒွေ နယာ၊ တို့သည်။ ကထံ အနုပ္ပဝိသန္တိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ ဝိပဿနာ စ၊ လည်းကောင်း။ အမောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ အနိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အနတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ အမောဟော၊ မည်၏။ သမထော စ၊ လည်းကောင်း။ အလောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ အသုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုက္ခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ အလောဘော၊ မည်၏။ အဒေါသော၊ သည်။ အဒေါ (ပေ၂၁၀) သော ဧဝ၊ အဒေါသသာ မည်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ တီသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ တဏှာ စ၊ လည်းကောင်း။ လောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ သုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ သုခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ လောဘော၊ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ မောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ နိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ မောဟော၊ မည်၏။ ဒေါသော၊ သည်။ ဒေါသော ဧဝ၊ ဒေါသသာ မည်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ တီသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ တိပုက္ခလေ နယေ၊ ၌။ ဣတရေ၊ ကုန်သော။ ဒွေ နယာ၊ တို့သည်။ အနုပ္ပဝိသန္တိ၊ ကုန်၏။
စတူသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ မူလပဒတို့၌။ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ ကထံ သမောသရန္တိ၊ ကုန်သနည်းဟူမူကား။ တဏှာ စ၊ လည်းကောင်း။ သုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ ဤတရားနှစ်ပါးသည်။ ပဌမော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ မည်၏။ လောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ သုခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ ဒုတိယော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ မည်၏။ အဝိဇ္ဇာ စ၊ လည်းကောင်း။ နိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ တတိယော၊ သော။ ဝိပလ္လာသော၊ မည်၏။ မောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ အတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ အယံ၊ သည်။ စတုတ္ထော၊ သော။ ဝိပ္ပလ္လသော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ သမထော စ၊ လည်းကောင်း။ အသုဘသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ပဌမံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ အလောဘော စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုက္ခသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ ဒုတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဝိပဿနာ စ၊ လည်းကောင်း။ အနိစ္စသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ တတိယံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ အမောဟော စ၊ လည်းကောင်း။ အနတ္တသညာ စ၊ လည်းကောင်း။ စတုတ္ထံ၊ သော။ သတိပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ကုသလာနိ၊ ကုန်သော။ နဝ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ပဒေသု၊ တို့၌။ သမောသရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သီဟဝိက္ကီဠိတနယေ၊ ၌။ ဣတရေ၊ ကုန်သော။ ဒွေ နယာ၊ တို့သည်။ အနုပ္ပဝိသန္တိ၊ ကုန်၏။
ယခုအခါ လဒ္ဓဂုဏ်ကို ပြလို၍ တိဏ္ဏံ ဟိ နယာနံ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ နယာနံ၊ တို့၏။ ယာ ဘူမိယော၊ အကြင်ဘုံတို့သည်။ ယော ဂေါစရော၊ အကြင်ကျက်စားရာသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (မူလပဒကို ဘုမ္မိ ဂေါစရဟူပါသည်)။ သော၊ ထိုဘုံအရာသည်။ ဧကေကံ၊ တစ်ပါးပါးသော။ [ကျမ်း ၂၁၈] နယံ၊ သို့။ အနုပ္ပဝိသတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကေကဿ၊ သော။ နယဿ၊ ၏။ အကုသလေ၊ သော။ ဓမ္မေ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ဝိညာတေ၊ သိအပ်သည်ရှိသော်။ ပဋိပက္ခော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ကုသိုလ်ကို။ အနွေသိတဗ္ဗော၊ ရှာအပ်၏။ ကုသလေ၊ သော။ ဓမ္မေ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ဝိညာတေ၊ သော်။ ပဋိပက္ခော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အကုသိုလ်ကို။ အနွေသိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ (ပေ၂၁၁) ပဋိပက္ခံ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်ကို။ အနွေသိတွာ၊ ရှာ၍။ သော နယော၊ ထိုသို့သော နည်းကို။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော၊ ပြအပ်၏။
မူလပဒတို့၌ မူလပဒတို့၏ ဝင်ခြင်းကို ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ထိုအတူ မူလပဒမှ မူလပဒတို့ကို ထုတ်ခြင်းကိုလည်း သိအပ်၏ဟု ပြလိုရကား တမှိ နယေ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တမှိ နယေ၊ ထိုထိုသို့သော နည်းကို။ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ သော။ ဧကမှိ နယေ၊ တစ်ခုသော နည်း၌။ ဣတရေသံ၊ ကုန်သော။ နယာနံ၊ တို့၏။ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ အနုပ္ပဝိဋ္ဌာနိ၊ ဝင်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ တတော တတော၊ ထိုထိုဝင်ရာဖြစ်သော နည်းမှ။ နီဟရိတွာ၊ ထုတ်၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
အဘယ်ကြောင့် ဝင်ရာဖြစ်သော နည်းမှ မူလပဒတို့ကို ထုတ်၍ ပြအပ်ကုန်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထုတ်၍ပြအပ်သည်၏အဖြစ်၌ အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ဧကေကသ္မိံ ဟိ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကေကသ္မိံ နယေ၊ ၌။ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ၊ တို့သည်။ အနုပ္ပဝိဋ္ဌာနိ၊ ကုန်၏။
တတ္ထ၊ ထိုတစ်ခုတစ်ခုသော နည်း၌။ ဧကေကသ္မိံ၊ တစ်ပါးပါးသော။ ဓမ္မေ၊ မူလပဒတရားကို။ ဝါ၊ မူလပဒတရားသည်။ ဝိညာတေ၊ သိအပ်သည်ရှိသော်။ ဝါ၊ ထင်ရှားသည်ရှိသော်။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ မူလပဒတရားတို့ကို။ ဝါ၊ မူလပဒတရားတို့သည်။ ဝိညာတာ၊ သိအပ်ကုန်သည်။ ဝါ၊ ထင်ရှားကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တတော၊ ထိုဝင်ရာဖြစ်သောနည်းမှ။ နီဟရိတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
ယခုအခါ နည်းသုံးပါးတို့၏ ဒိသာဖြစ်သော တရားတို့ကို အပြီးသို့ ရောက်စေသဖြင့် နည်းသုံးပါးတို့၏ အထွက်အဆုံးကို ပြလိုရကား ဣမေသံ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ နယာနံ၊ တို့တွင်။ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ နယဿ၊ ၏။ စတ္တာရိ ဖလာနိ၊ လေးပါးကုန်သော ဖိုလ်တို့သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
အဘယ်ဒိသာ၏ အဘယ်ဖိုလ်သည် အဆုံးဖြစ်သနည်း။ တစ်ခုခုသော ဒိသာ၏ပင် လေးပါးသော ဖိုလ်တို့သည် အဆုံးဖြစ်သလောဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍ ပဌမာယ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပဌမာယ ဒိသာယ၊ ပဌမဒိသာ၏။ ပဌမံ ဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတိယာယ ဒိသာယ၊ ၏။ ဒုတိယံ ဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတိယာယ ဒိသာယ၊ ၏။ တတိယံ ဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ စတုတ္ထာယ ဒိသာယ၊ ၏။ စတုတ္ထံ ဖလံ၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
တိပုက္ခလနယဿ၊ ၏။ တယော၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခာ၊ တို့သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဌမာယ ဒိသာယ၊ ၏။ (ပေ၂၁၂) အပ္ပဏိဟိတော၊ အပ္ပဏိဟိတဖြစ်သော။ ဝိမောက္ခော၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတိယာယ ဒိသာယ၊ ၏။ သုညတော၊ သုညတဖြစ်သော။ ဝိမောက္ခော၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတိယာယ ဒိသာယ၊ ၏။ အနိမိတ္တော၊ အနိမိတ္တဖြစ်သော။ ဝိမောက္ခော၊ သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ၊ ၏။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ဝိမုတ္တိယော၊ တို့သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဌမာယ ဒိသာယ၊ ၏။ တဏှာဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အနာဂါမိဖိုလ်သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတိယာယ ဒိသာယ၊ ၏။ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ ပရိယောသာနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ကမ္မနည်း နှစ်ပါး၏ ဝိဘာဂကို ပြအံ့သောငှာ ဣမေသု စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တီသု၊ ကုန်သော။ ဣမေသု နယေသု၊ တို့၌။ အဋ္ဌာရသန္နံ၊ ကုန်သော။ ပဒါနံ၊ မူလပဒတို့ကို။ ယာ အာလောစနာ၊ အကြင်ကြည့်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤကြည့်ခြင်းသည်။ ဒိသာလောစနော နယော၊ မည်၏။ အာလောကေတွာ၊ ကြဉ့်၍။ ကုသလပက္ခေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ အကုသလပက္ခေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ “အယံ ဓမ္မော၊ သည်။ ဣမံ ဓမ္မံ၊ သို့။ ဘဇတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနန္တေန၊ သိသဖြင့်။ ယာ သမ္မာ ယောဇနာ၊ အကြင် ကောင်းစွာ အညီအညွတ်ယှဉ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤကောင်းစွာ အညီအညွတ်ယှဉ်ခြင်းသည်။ အင်္ကုသော နယော၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေ ပဉ္စ နယာ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ နယသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ၊ နယသမုဋ္ဌာန်အဖွင့်သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီးပြီ။
သာသနပဋ္ဌာနဝါရအဖွင့်
သမုဋ္ဌာနဝါရ၏အနက်ကို ဖွင့်ပြီး၍ ယခုအခါ သာသနပဋ္ဌာနဝါရ၏ အနက်ကို ဖွင့်အံ့သောငှာ ဧဝံ သဗ္ဗထာ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ထိုပါဌ်၌ သာသနပဋ္ဌာနကို ဝေဖန်လိုသည်ရှိသော် တတ္ထ ကတမံ သာသနပဋ္ဌာနံ စသည်ကိုသာ ဆိုပါလော။ အဘယ်ကြောင့် အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ သာသနပဋ္ဌာနေ ဟူသော စကားကို အရှင်ကစ္စည်းဆိုတော်မူသနည်း ဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ယသ္မာ၊ လ။ အာဟ ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
စာပိုဒ် ၈၉။ ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗထာ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ နယသမုဋ္ဌာနံ၊ နယသမုဋ္ဌာန်ကို။ ဝိဘဇိတွာ၊ ပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သင်္ဂဟဝါရာဒီသု၊ တို့၌။ မူလပဒေဟေဝ၊ တို့ဖြင့်သာလျှင်။ ပဋ္ဌာနံ၊ သာသနပဋ္ဌာနကို။ သင်္ဂဟေတွာ၊ သင်္ဂြိုဟ်၍။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ န ဒဿိတံ၊ မပြအပ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မူလပဒေဟိ၊ တို့မှ။ ပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ (ပေ၂၁၃) နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗံ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ပဋ္ဌာနတောပိ၊ သာသနာပဋ္ဌာန်မှလည်း။ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ သာသနပဋ္ဌာနေတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အဘယ်ကြောင့်မူလပဒသာသနပဋ္ဌာနတို့ကို အချင်းချင်း ထုတ်အပ်ကုန်သနည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထုတ်အပ်ကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ မူလပဒ။ လ။ ဧဝါတိ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ မူလပဒသာသနပဋ္ဌာနာနံ၊ တို့ကို။ ဝါ၊ တို့၏။ အညမညသင်္ဂဟော၊ အချင်းချင်း သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကို။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဒဿိတော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မူလပဒသာသနပဋ္ဌာနာနိ၊ တို့ကို။ အညမညတော၊ အချင်းချင်းမှ။ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ အထ သာသနပဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ (အထကား မင်္ဂလာအနက် ရှိ၏။ ဝါစာသိလိဋ္ဌပဒပူရဏ ဟူလိုသော်)။ ဝစနတ္ထော၊ သည်။ ကော၊ နည်းဟူမူကား။ သာသနဿ၊ ဒေသနာတည်းဟူသော သာသနာ၏။ ပဋ္ဌာနံ၊ အပြားအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်း။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ဒေသနာတည်းဟူသော သာသနာ၏ အပြားအားဖြင့်ဖြစ်ခြင်း။ သာသနာ၏အရ ပဋ္ဌာန၏ အရကို သရုပ်အားဖြင့် ပြလိုရကား သာသနံ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
[ကျမ်း ၂၁၉] ဒေသနာ၊ သည်။ သာသနံ၊ မည်၏။ တစ်နည်းကား။ သာသနံ၊ သာသနာဟူသည်။ ဒေသနာ၊ တည်း။ တဿ၊ ထိုဒေသနာတည်းဟူသော သာသနာ၏။ (ဌာနံ ပဝတ္တိသို့ သွား)။ ဝေနေယျဇ္ဈာသယာနုရူပံ၊ ဝေနေယျတို့၏ အလိုအားလျော်စွာ။ တေသံ၊ ထိုဝေနေယျတို့၏။ ဟိတသုခနိပ္ဖာဒနတ္ထံ၊ စီးပွားချမ်းသာ၏ ပြီးစေခြင်းငှာ။ ပကာရေဟိ၊ အပြားတို့ဖြင့်။ ဌာနံ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။
ဤ၌ ထိုသို့သော ဖြစ်ခြင်းကိုပင် သိအပ်သလော စုဒ်ရှိရကား ဣဓ ပန စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဓ ပန၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌ကား။ တဿ၊ ထိုဒေသနာဟု ဆိုအပ်သော ပရိယတ္တိသာသနာ၏။ တထာဘာဝဒီပနံ၊ ထိုသို့သံကိလေသဘာဂိယအစရှိသော အပြားအားဖြင့် တည်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြခြင်းကို။ “သာသနပဋ္ဌာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ အဓိသီလသိက္ခာဒယော၊ တို့သည်။ သာသနံ၊ မည်၏။ တေသံ၊ ထိုအဓိသီလသိက္ခာ အစရှိသည်တို့၏။ ပဝတ္တနုပါယဘာဝတော၊ ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧတေဟိ၊ ဤသံကိလေသအစရှိသော တရားတို့ဖြင့်။ ပတိဋ္ဌဟန္တိ၊ တည်ကုန်၏။ ဣတိ ဣမိနာ ဝစနတ္ထေန၊ ဖြင့်။ ပဋ္ဌာနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ (ပေ၂၁၄) သံကိလေသာဒိဓမ္မာ၊ သံကိလေသအစရှိသော တရားတို့ကို။ လဗ္ဘန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုသံကိလေသအစရှိသော တရားတို့ကို။ ပဝေဒနတော၊ ကြားတတ်သောကြောင့်။ တဒုပစာရေန၊ ထိုသံကိလေသအစရှိသော တရားတို့၏ အမည်ကို သုတ်တို့၌ တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်သောအားဖြင့်။ သုတ္တာနိ၊ တို့သည်။ ပဋ္ဌာနာနိ၊ မည်ကုန်၏။ တေသံ ပန၊ ထိုသုတ်တို့၏ကား။ သမူဟဘာဝတော၊ အပေါင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အယံ ပကရဏပ္ပဒေသော၊ ဤကျမ်းအရပ်သည်။ ပဋ္ဌာနံ နာမ၊ မည်၏။
အပရော၊ တစ်ပါးသော။ နယော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ ကေနဋ္ဌေန၊ အဘယ်သဘောကြောင့်။ ပဋ္ဌာနံ၊ မည်သနည်းဟူမူကား။ ပဋ္ဌိတဋ္ဌေန၊ သွားရာဖြစ်သော သဘောကြောင့်။ ပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဂမနတ္ထေန၊ သွားရာဖြစ်သော သဘောကြောင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဂမနတ္ထေန ဟုဆိုအပ်သော စကားကို ပြယုဂ်ဥဒါဟရုဏ်ဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘ယေ တေ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ “ယေ တေ ဂေါဋ္ဌာ၊ အကြင်နွားခြံတို့သည်။ ပဋ္ဌိတဂါဝေါ၊ နွားတို့၏ သွားရာဖြစ်ကုန်၏။ ဝါ၊ သွားသောနွား ရှိကုန်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ အာဂတဋ္ဌာနသ္မိံ၊ လာသော အရပ်၌။ ယေန ပဋ္ဌာနေန၊ အကြင်ပဋ္ဌာနဖြင့်။ တေ “ဂေါဋ္ဌာ၊ ထိုနွားခြံတို့ကို။ ပဋ္ဌိတဂါဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ တံ ပဋ္ဌာနံ၊ ထိုပဋ္ဌာနသည်။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဂမနံ၊ သွားခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နာတိဝိတ္ထာရိတနယေသု၊ အလွန်မကျယ်သောနည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ အလွန်မကျယ်သော နည်းရှိကုန်သော။ ဟာရနယေသု၊ ဟာရနယတို့၌။ အနိဿင်္ဂဂမနဿ၊ ငြိရှက်သော သွားခြင်းရှိသော။
ဒွေ ပဋိသေဓော၊ ပကတျတ္ထဝါစကောဟူသောကြောင့် အ ဟူသော နိ ဟူသော ပဋိသေဓနှစ်ပါး ဖြစ်ရကား ငြိရှက်ခြင်းဟူသော ပကတိအနက် ဖြစ်သတည်း။
ဒေသနာညာဏဿ၊ ဒေသနာဉာဏ်၏။ (ပဝတ္တဂမနတ္တာသို့ ဆိုက်)။ သံကိလေသဘာဂိယာဒိလောကိယာဒိဘေဒေသု၊ သံကိလေသဘာဂိယအစရှိသော အပြား, လောကီအစရှိသော အပြားတို့၌လည်းကောင်း။ တဒုဘယဝေါမိဿကဘေဒေသု စ၊ ထိုသံကိလေသဘာဂိယအစရှိသော နှစ်ပါးတို့နှင့်ရောသော အပြားတို့၌လည်းကောင်း။ ဝိတ္ထာရိတနယလာဘတော၊ ကျယ်သော နည်းကို ရသောကြောင့်။ နိဿင်္ဂဝသေန၊ မငြိရှက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧတ္ထ၊ ဤသံကိလေသဘာဂိယအစရှိသော သုတ်တို့၌။ ပဝတ္တဂမနတ္ထာ၊ ဖြစ်သော သွားခြင်း ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။
ဤကား ပဝတ္တဂမနတ္တာ ဧတ္ထာတိ ဝစနသေသောဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဧတ္ထ (ပေ၂၁၅) ဟူသော ဝစနသေသနှင့်တကွ ပေးသော အနက်။
တစ်နည်းကား ပဝတ္တဂမနတ္တာ၊ ဖြစ်သောအားဖြင့် သွားရာဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။
ဤကား ‘အထ ဝါ’စသည်ဖြင့် တစ်ဝိကပ်ဆိုသော ဋီကာနှင့်အညီ ဧတ္ထဟူသော ဝစနဝိသေသကို ကြည့်၍ပေးသော အနက်။
တေ သံကိလေသဘာဂိယာဒယော စ၊ ထိုသံကိလေသဘာဂိယအစရှိသည်တို့သည် လည်းကောင်း။ တေ လောကိယာဒယော စ၊ ထိုလောကီအစရှိသည်တို့သည်လည်းကောင်း။ ဝိသုံ ဝိသုံ စ၊ အသီးအသီးလည်းကောင်း။ ဝေါမိဿာ စ၊ ရောကုန်သည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ အဓိကရဏဝသေန၊ အရာ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဋ္ဌာနံ နာမ၊ မည်၏။ တေသံ၊ ထိုသံကိလေသဘာဂိယ လောကီ အစရှိသည်တို့ကို။ ပကာသနတော၊ ကြောင့်။ အယံ ပကရဏပ္ပဒေသော၊ သည်။ ပဋ္ဌာနံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
“သံကိလေသဘာဂိယ”န္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ သံကိလိဿတိ၊ ညစ်ညူး၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံကိလေသော၊ မည်၏။ သံကိလေသဘာဂေ သံကိလေသကောဋ္ဌာသေ၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော အဖို့၌။ ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သည်တည်း။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ ညစ်ညူးကြောင်းအဖို့၌ ဖြစ်သည်။ ပုညဘာဝနာ၊ ကောင်းမှု၏ ပွားခြင်းသည်။ ဝါသနာ၊ မည်၏။ ဝါသနာဘာဂေ၊ ကောင်းမှုပွားခြင်းအဖို့၌။ ပဝတ္တံ၊ သည်တည်း။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ ကောင်းမှုပွားခြင်းအဖို့၌ ဖြစ်သည်။ ဝါ၊ ကား။ ဝါသနံ၊ ကောင်းမှုပွားခြင်းသို့။ ဘဇာပေတိ၊ ဆည်းကပ်စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ မည်၏။ လောဘက္ခန္ဓာဒီနံ၊ လောဘအစုအစရှိသည်တို့ကို။ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ၊ ပဒါလနံ၊ ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခြင်းသည်။ နိဗ္ဗေဓော၊ မည်၏။ နိဗ္ဗေဓဘာဂေ၊ ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခြင်းအဖို့၌။ ပဝတ္တံ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ နိဗ္ဗေဓံ၊ ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခြင်းသို့။ ဘဇာပေတိ၊ စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ပရိနိဋ္ဌိတသိက္ခာ၊ ပြီးပြီးသော အကျင့်ရှိကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ အသေက္ခာ၊ မည်ကုန်၏။ အသေက္ခဘာဝေ၊ ပြီးပြီးသော အကျင့်ရှိသော တရားအဖို့၌။ ပဝတ္တံ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ အသေက္ခေ၊ ပြီးပြီးသောအကျင့် (ပေ၂၁၆) ရှိသော တရားတို့သို့။ ဘဇာပေတိ၊ စေတတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသေက္ခဘာဂိယံ၊ မည်၏။ တေသု၊ ထိုသံကိလေသဘာဂိယအစရှိသော သုတ်တို့တွင်။ ယတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ တဏှာဒိသံကိလေသော၊ တဏှာအစရှိသော ညစ်ညူးကြောင်းတရားကို။ ဝိဘတ္တော၊ ဝေဖန်အပ်၏။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ယတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ ဒါနာဒိပုညကိရိယဝတ္ထု၊ ကို။ ဝိဘတ္တံ၊ ၏။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ယတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌ကား။ သေက္ခာ၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော။ သီလက္ခန္ဓာဒယော၊ သီလကျေးဇူးအစရှိသည်တို့ကို။ ဝိဘတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ယတ္ထ ပန သုတ္တေ၊ ၌ကား။ အသေက္ခာ၊ အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော။ သီလက္ခန္ဓာဒယော၊ တို့ကို။ ဝိဘတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ အသေက္ခဘာဂိယံ၊ မည်၏။ ဣတရာနိ၊ ဤမှတစ်ပါးသော သုတ်တို့ကို။ တေသံ၊ ထိုသံကိလေသဘာဂိယ အစရှိသည်တို့ကို။ ဝေါမိဿကနယဝသေန၊ ရောသောနည်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝုတ္တာနိ၊ ကုန်၏။
ထိုရောသောသုတ်တို့ကား အရေအတွက်အားဖြင့် အဘယ်မျှနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘တာနိ ပန’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တာနိ ပန၊ ထိုရောသောသုတ်တို့သည်ကား။ ဆ၊ ကုန်သော။ ဒုကာ၊ ဒုက်တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ တိကာ၊ တိတ်လည်းကောင်း။ ဧကံ၊ သော။ စတုက္ကံ၊ စတုက္ကလည်းကောင်း။ အပရမ္ပိ၊ တစ်ပါးလည်းဖြစ်သော။ ဧကံ၊ သော။ စတုက္ကံ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွါဒသ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်သုတ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
‘ဆရာကား တစ်ဆယ့်နှစ်သုတ် ဆိုခဲ့၏။ ပါဠိ၌ တစ်ဆယ့်နှစ်သုတ် မလာတကား’ဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘တေသု။ လ။ န ဥဒ္ဓတာ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ‘မရသင့်သောကြောင့် မထုတ်သလော’ဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘အနုဒ္ဓရဏေ ကာရဏံ နတ္ထိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ‘အကြောင်းမရှိပါသော် ထုတ်ပါတော့လော’ဟူသော စောဒနာကြောင့် ‘ဣမိနာ၊ လ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ‘ပါဠိ၌ မထုတ်ဘဲလျက်လည်း ဆရာ အဘယ့်ကြောင့် ထုတ်သနည်း’ဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထုတ်ခြင်း၌ အကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ ‘တထာ ဟိ ဝက္ခတိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တေသု၊ ထိုတစ်ဆယ့်နှစ်သုတ်တို့တွင်။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဒုကာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ တိကာ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဥဒ္ဓဋာ၊ ထုတ်အပ်ကုန်၏။ [ကျမ်း ၂၂၀] ဣတရေ၊ ဤမှတစ်ပါးသော တိက်ဒုက်တို့ကို။ န ဥဒ္ဓဋာ၊ ကုန်။ အနုဒ္ဓရဏေ၊ မထုတ်ခြင်း၌။ ကာရဏံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ ရှိ။ ဣမိနာ နယေန၊ (ပေ၂၁၇) ဖြင့်။ တေပိ၊ ထိုမထုတ်အပ်သော တိက်ဒုက်တို့ကိုလည်း။ ဂဟေတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ သံခိတ္တာ၊ ချုံးအပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ မှန်၏။ တစ်နည်း။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနိ၊ သာဓာရဏာနိ ကတာနိ အဋ္ဌ ဘဝန္တီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝက္ခတိ၊ လတ္တံ့။ တတ္ထ၊ ထိုသုတ်တို့တွင်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကတ္တစိ သုတ္တေ၊ ၌။ တဏှာသံကိလေသောဝ၊ တဏှာတည်းဟူသော ညစ်ညူးကြောင်း တရားကိုသာလျှင်။ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ ပြအပ်၏။ ကတ္ထစိ သုတ္တေ၊ ၌။ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသောဝ၊ ကိုသာလျှင်။ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ ၏။ ကတ္ထစိ သုတ္တေ၊ ၌။ ဒုစ္စရိတ သံကိလေသောဝ၊ ဒုစရိုက်တည်းဟူသော ညစ်ညူးကြောင်း တရားကိုသာလျှင်။ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ကို။ တိဓာ၊ ဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ “တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ ဝေါဒါနံ နာမ၊ ဖြူစင်ခြင်း မည်သည်။ သံကိလေသေ၊ ညစ်ညူးခြင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝေါဒါနဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ကို။ သံကိလေသဝိဘာဂေန၊ သံကိလေသတရားကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်။ “တဏှာဝေါဒါနဘာဂိယံ သုတ္တ”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ တိဓာဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။ တံ ပန၊ ကား။ အတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ဝါသနာဘာဂိယာဒိဧဝ၊ ဝါသနာဘာဂိယ အစရှိသော သုတ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယဉ္စ နယော၊ သည်လည်း။ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု၊ အချို့သော ပေတို့၌။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
“တတ္ထ သံကိလေသော တိဝိဓော”တိ အာဒိ၊ ကို။ သံကိလေသပဋိပက္ခတော၊ သံကိလေသတရား၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်။ သမထာဒိနိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ သမထအစရှိသည်ကို ထုတ်သည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါသနာဘာဂိယာဒိသုတ္တာနံ၊ တို့၏။ ဝိသယဒဿနတ္ထံ၊ အရာကိုပြအံ့သောငှာ။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ယဒိ အာသတ္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဘဝေသူတိ၊ ကား။ ဘဝေသု၊ တို့၌။ ဆန္ဒရာဂံ၊ ကို။ ပဇဟိတုံ၊ ငှာ။ အသက္ကောန္တဿ၊ မတတ်နိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဘဝပတ္ထနာ၊ ဘဝကို တောင့်တခြင်းသည်။ ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အံ့။ ဧဝံ သာယန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ အဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ အယံ သမထဝိပဿနာဘာဝနာမယံ၊ သမထဝိပဿနာဘာဝနာမယဖြစ်သော။ ပုညကိရိယဝတ္ထု၊ သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ပုဇ္ဇဘာဝဖလနိဗ္ဗတ္တနတော၊ ပူဇော်အပ်သော ဘဝအကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တတြူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတီတိ၊ ကား။ တတြ တတြ ဘဝေ၊ ၌။ ဥပပတ္တိယာ၊ ဖြစ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တတိ၊ ၏။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနီတိ၊ ကား။ (ပေ၂၁၈) သံကိလေသဘာဂိယာဒီနိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနိ၊ တို့သည်။ သာဓာရဏာနိ ကတာနီတိ၊ ကား။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ ယလည်းဖြစ်သော။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ ယလည်းဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တံ၊ လည်းကောင်း။ (ဤသို့ သုတ္တန်ထည့်၍ ပေး)။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ပဒန္တရသံယောဇနဝသေန၊ ပုဒ်တစ်ပါးနှင့် ယှဉ်သည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ မိဿိတာနိ၊ ရောအပ်ကုန်သည်တို့ကို။ ကတာနိ၊ ကုန်၏။ အဋ္ဌ ဘဝန္တီတိ၊ ကား။ ပုရိမာနိ၊ ကုန်သော။ စတ္တာရိ၊ ဧကကာလေသုတ်တို့လည်းကောင်း။ ဣမာနိ စတ္တာရိ၊ ဤဒုက်လေးဒုက်တို့၌လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အဋ္ဌ၊ ရှစ်သုတ်တို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။
တာနိ ယေဝ၊ လ။ သောဠသ ဘဝန္တီတိ၊ ကား။ ယထာသုတ္တာနိ၊ ကုန်သော။ တာနိယေဝ အဋ္ဌ သုတ္တာနိ၊ ထိုရှစ်သုတ်တို့သည်သာလျှင်။ (သောဠသ ဘဝန္တိ၌ စပ်)။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ ယလည်းဖြစ်သော။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ ယလည်းဖြစ်သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ လည်းဖြစ်သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ လည်းဖြစ်သော။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နေဝသံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ နဝါသနာဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ နနိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ [ကျမ်း ၂၂၁] နအသေက္ခဘာဂိယဉ္စ၊ သော။ သုတ္တာ၊ တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ သာဓာရဏာနိ၊ ဆက်ဆံသည်တို့ကို။ ကတာနိ၊ ပြုအပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ (ပေ၂၁၉) ပုရိမာနိ၊ ကုန်သော။ အဋ္ဌ၊ ရှစ်သုတ်တို့လည်းကောင်း။ ဣမာနိ အဋ္ဌ၊ ဤရှစ်သုတ်တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ သောဠသ၊ တစ်ဆယ့်ခြောက်သုတ်တို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသု၊ ထိုတစ်ဆယ့်ခြောက်သုတ်တို့၌။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ဧကကာ၊ ဧကကတို့လည်းကောင်း။ ဆ၊ ကုန်သော။ ဒုကာ၊ ဒုက်တို့လည်းကောင်း။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ တိကာ၊ တိက်တို့လည်းကောင်း။ ဧကော၊ သော။ စတုက္ကော၊ စတုက္ကလည်းကောင်း။ အပရောပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဧကော၊ သော။ စတုက္ကော၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ အယမ္ပိ ဝိဘာဂေါ၊ ကိုလည်း။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တတ္ထာပိ၊ ထိုဧကကဒုကအစရှိသည်တို့တွင်လည်း။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ဒုကာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ တိကာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ စတုက္ကာ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ပါဠိယံ၊ ၌။ အနာဂတာ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
ဣဒါနိ၊ ၌။ ဣမဿ ပဋ္ဌာနဿ၊ ဤသာသနပဋ္ဌာန၌။ (ဘာဝ၌စပ်)။ သကလသာသနသင်္ဂဟိတဘာဝံ၊ အလုံးစုံသော သာသနာကိုသင်္ဂြိုဟ်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ငှာ။ “ဣမေ ဟိ၊ လ။ ဘိန္နံ ဘဝတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ပဋ္ဌာနနယေန၊ သာသနပဋ္ဌာနနည်းဖြင့်။ ဝိဘတ္တေဟိ၊ ကုန်သော။ (ဤကားဘိန္နေဟိ၏ အဖွင့်)။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ၊ ယအစရှိကုန်သော။ သောဠသဟိ၊ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးအပြားရှိကုန်သော။ ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သုတ္တဂေယျာဒိနဝဝိဓံ၊ ဂေယျအစရှိသောကိုးပါးအပြားရှိသော။ ပရိယတ္တိသာသနသင်္ခါတံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ သည်။ သောဠသဓာ၊ ဖြင့်။ ဘိန္နံ ဝိဘတ္တံ၊ ဝေဖန်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သောဠသဝိဓေန၊ သော။ ဣမိနာ ပဋ္ဌာနေန၊ ဖြင့်။ အသင်္ဂဟိတော၊ သော။ ပရိယတ္တိသာသနဿ၊ ၏။ ပဒေသော၊ အရပ်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ကထံ ပန၊ အဘယ်သို့နည်းဟူမူကား။ သံကိလေသဘာဂိယာဒိဘာဝေါ၊ သံကိလေသဘာဂိယအစရှိသည်တို့၏ အဖြစ်ကို။ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ အနုယောဂဿ၊ စိစစ်ခြင်း၏။ သမ္ဘဝတော၊ ကြောင့်။ “ဂါထာယ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ”တိအာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ၌။ ဂါထာယ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာတိ၊ ကား။ အယံ ဂါထာ ဝိယ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌ ထုတ်သော ဂါထာကဲ့သို့။ ဂါထာ၊ ဤနေတ္တိကျမ်း၌ မထုတ်အပ်သော ဂါထာကို။ သံကိလေသဘာဂိယာတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝါသနာဘာဂိယာတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ အသေက္ခဘာဂိယာတိ ဝါ၊ ဟူ၍ (ပေ၂၂၀) လည်းကောင်း။ အနုမိနိတဗ္ဗာ၊ အဖန်တလဲလဲ နှိုင်းယှဉ်၍ သိအပ်၏။ အနု အနု၊ အဖန်လဲလဲ။ မိနိတွာ၊ နှိုင်းယှဉ်၍။ တက္ကေတွာ၊ ကြံ၍။ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသပဒေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဝေယျာကရဏပုဒ် သုတ္တပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
ဂါထာယ ဝေယျာကရဏ သုတ် ဤအင်္ဂါသုံးပါးကိုသာ ပါဠိ၌ဆိုခဲ့၏။ ပရိယတ္တိသာသနာသည် အင်္ဂါကိုးပါးရှိသည် မဟုတ်ပါသလော၊ ဆရာလည်း “ဣမေဟိ သောဠသဟိ သုတ္တေဟိ ဘိန္နေဟိ နဝဝိဓံ သုတ္တံ ဘိန္နံ ဘဝတိ”ဟု မဆိုပါသလောဟု ပါဠိ၌ စောဒနာဖွယ်ရှိရာသောကြောင့် ထိုစောဒနာကို ဖြေတော်မူလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဧတ္ထ စ’အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤဂါထာယအစရှိသော သုတ်ပုဒ်တို့တွင်လည်း။ ဝါ၊ ဤအရာ၌။ ဂါထာဝေယျာကရဏဝိနိမုတ္တာ၊ ဂါထာဝေယျာကရဏမှ လွတ်သော။ သဗ္ဗာ၊ သော။ ပရိယတ္တိ၊ ကို။ “သုတ္တေနာ”တိ ပဒေန၊ သုတ္တေနဟူသော ပုဒ်ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ၏။
စာပုဒ် ၉၀။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ အကြင်အကြင်ပြအပ်ကုန်သော။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီနိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တာနိ၊ တို့ကို။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ “ကာမန္ဓာ ဇာလသဉ္စန္နာ”တိ ဂါထာယ၊ န္နာဟူသောဂါထာ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တော ယေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဣမဿ၊ ဤကာမန္ဓာအစရှိသော ပါဠိ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ န ဝဏ္ဏယိဿာမ ယထာ၊ မဖွင့်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣတော၊ ဤကာမန္ဓာအစရှိသော ပါဠိမှ။ ပရာနမ္ပိ၊ နောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တတ္ထာနဉ္စ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ရှိသော ပုဒ်တို့၏လည်းကောင်း။ ဥတ္တာနပဒါနဉ္စ၊ ပေါ်လွင်သော ပုဒ်တို့၏လည်းကောင်း။ အတ္ထံ၊ ကို။ န ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကုန်အံ့။
အဂတိဂမနာနီတိ၊ ကား။ ကာယာဒီဟိ၊ ကိုယ်အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ အယုတ္တဂမာနာနိ၊ မသင့်သော အရာသို့ လားခြင်းတို့သည်။ အကတ္တဗ္ဗကရဏာနိ၊ မပြုအပ်သည်ကိုပြု ခြင်းတို့သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဆန္ဒာတိ၊ ကား။ ဆန္ဒဟေတု ဣစ္ဆာပစ္စယာ၊ အလိုဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ အဂတိံ ဂစ္ဆတီတိ၊ ကား။ ္ထ အဂန္တဗ္ဗံ၊ မလားအပ်သော။ ဂတိံ၊ အလားသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ အကတ္တဗ္ဗံ၊ မပြုအပ်သည်ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ သာဓူနံ၊ သူတော်ကောင်းဖြစ်ကုန်သော။ အရိယာနံ၊ တို့၏။ ဓမ္မံ၊ ကို။ (ပေ၂၂၁) အတိဝတ္တတီတိ၊ ကား။ အတိမဒ္ဒိတွာ၊ နင်းနယ်၍။ ဝီတိက္ကမတိ၊ လွန်ကြူး၏။ နိဟိယတီတိ၊ ကား။ ဟာယတိ၊ ဆုတ်ယုတ်၏။ ယသောတိ၊ ကား။ ကိတ္တိ စ၊ ကျော်ဇောခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ပရိဝါရော စ၊ အခြံအရံသည်လည်းကောင်း။
“မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ မနောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ကာမာဝစရကုသလာဒိဘေဒံ၊ ကာမာဝစရကုသိုလ်အစရှိသော အပြားရှိသော။ သဗ္ဗမ္ပိ၊ သော။ စတုဘူမကစိတ္တံ၊ သည်။ မနော၊ မနမည်သည်။ ယဒိပိ ဟောတိ၊ ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ၊ ၌။ (လဗ္ဘတိ၌ သမ္ဗန်)။ [ကျမ်း ၂၂၂] ပုရိမဇာတိယံ၊ ရှေးဘဝ၌။ ဝေဇ္ဇဘူတဿ၊ ဆေးသမားဖြစ်ဖူးသော။ စက္ခုပါလတ္ထေရဿ၊ အား။ ဥပ္ပန္နဝသေန၊ ဖြစ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိယမိယမာနံ၊ မှတ်အပ်သော။ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တစိတ္တမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဧတေသံ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာတရားတို့အား။ သော မနော၊ ထိုပဋိဃသမ္ပယုတ်စိတ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ရှေးသွားသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ မည်ကုန်၏။ ပဌမဂါမိနာ၊ ရှေးဦးစွာဖြစ်သော။ မနသာ၊ နှင့်။ သမန္နာဂတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ နိဿတ္တနိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန၊ သတ္တမဟုတ် ဇီဝမဟုတ်သော သဘောအားဖြင့်။ ဓမ္မာ၊ မည်ကုန်၏။
ထိုတရားတို့ကား အဘယ်တရားတို့နည်း အမေးရှိရကား ‘တေ ပန’စသည်ကို မိန့်သော်။
တေ ပန ဓမ္မာ၊ တို့သည်ကား။ ဝေဒနာဒယော၊ ကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ အရူပိနော၊ နာမ်ဖြစ်ကုန်သော။ ခန္ဓာ၊ တို့တည်း။
ဝေဒနာစသော နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးဟု ဆရာဆို၏။ ဓမ္မအရ မများပါသလော စောဒနာ ရှိရကား ‘ဧတေဟိ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ’ဟု မိန့်သော်။
ဟိ၊ ၏။ ဧတေ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့သည်။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ စိတ်လျှင် ရှေးသွားရှိကုန်၏။
စိတ်သည် နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့နှင့် ဧကုပ္ပါဒဧကနိရောဓဧကာလမ္ဗဏဧကဝတ္ထုက ဖြစ်ရကား စိတ်သည် နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့၏ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ စိတ်လျှင်ရှေးသွားရှိကုန်သော နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့နှင့် ဧကုပ္ပါဒ ဧကနိရောဓ၊
ဧတေဟိ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ ဧကသ္မိံ၊ သော။ ဝတ္ထုသ္မိံ စ၊ မှီရာဝတ္ထု၌လည်းကောင်း။ ဧကသ္မိံ၊ သော။ အာရမ္မဏေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဧကက္ခဏေ၊ တစ်ပြိုင်နက်သော ခဏ၌။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော၊ သည်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော နာမ၊ မည်သည်။ ကထံ ပန ဟောတိ၊ အံ့နည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ ဥပ္ပါဒပစ္စယဋ္ဌေန၊ (ပေ၂၂၂) ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော သဘောအားဖြင့်။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဗဟူသု၊ များစွာသော သူတို့သည်။ ဧကတော၊ တကွနက်။ ဂါမဃာတာဒိကမ္မာနိ၊ ရွာကို ဖျက်ဆီးခြင်းအစရှိသော အမှုတို့ကို။ ကရောန္တေသု၊ ပြုကုန်သည်ရှိသော်။ “ကော၊ အဘယ်သူသည်။ ဧတေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ရှေ့သွားနည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တေ၊ သော်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယံ ယံ၊ အကြင်အကြင်သူကို။ နိဿာယ၊ ၍။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒတ္တော ဝါ၊ ဒတ္တအမည်ရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ မိတ္တော ဝါ၊ မိတ္တအမည်ရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ သော၊ ထိုသူကို။ ပုဗ္ဗင်္ဂမောတိ၊ ရှေ့သွားဟူ၍။ ဝုစ္စတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဣဒံ သမ္ပဒံ၊ ဤစိတ်၏ပုဗ္ဗင်္ဂမဖြစ်ခြင်းကို။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဥပ္ပါဒပစ္စယဋ္ဌေန၊ ဖြင့်။ ဧတေသံ၊ တို့အား။ မနော၊ ပဋိဃသမ္ပယုတ်စိတ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ မည်ကုန်၏။
နာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့၏ စိတ်လျှင် ပြဋ္ဌာန်းခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကို သဘာဝယုတ္တိဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘န ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တေ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့သည်။ မနေ၊ သည်။ အနုပ္ပဇ္ဇန္တေ၊ မဖြစ်သည်ရှိသော်။ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကုဏန္တိ၊ ကုန်။ မနော ပန၊ သည်ကား။ ဧကစ္စေသု၊ ကုန်သော။ စေတသိကေသု၊ တို့သည်။ အနုပ္ပဇ္ဇန္တေသုပိ၊ ကုန်သော်လည်း။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
အဓိပတိဝသေန ပန၊ အဓိပတိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်ကား။ ဧတေသံ၊ တို့အား။ မနော၊ စိတ်ဟုဆိုအပ်သော။ သေဋ္ဌော၊ အကြီးအမြတ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မနောသေဠာ၊ မည်ကုန်၏။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ စောရာဒီနံ၊ တို့၏။ စောရဇေဋ္ဌကာဒယော၊ ခိုးသူကြီးအစရှိသော သူတို့သည်။ အဓိပတိနော၊ အကြီးတို့သည်။ သေဠာ၊ အမြတ်တို့သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ တေသမ္ပိ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့၏လည်း။ မနော၊ စိတ်သည်။ သေဋ္ဌော၊ အကြီးအမြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပန၊ ဆက်ဦးအံ့။ ဒါရုအာဒီဟိ၊ သစ်အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ နိပ္ဖန္နာနိ၊ ပြီးကုန်သော။ ဘဏ္ဍာနိ၊ ဘဏ္ဍာတို့သည်။ ဒါရုမယာဒီနိ နာမ၊ ဒါရုမယအစရှိသော အမည်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ ဧတေပိ၊ ထိုနာမက္ခန္ဓာသုံးပါးတို့သည်လည်း။ မနတော၊ ကြောင့်။ နိပ္ဖန္နတ္တာ၊ ကြောင့်။ မနောမယာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။ ပဒုဋ္ဌေနာတိ၊ (ပေ၂၂၃) ကား။ အဘိဇ္ဈာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဒေါသေဟိ၊ အပြစ်တို့သည်။ ပဒုဋ္ဌေန ဒူသိတေန၊ ဖျက်ဆီးအပ်သောစိတ်ဖြင့်။ ဘာသတိ ဝါ၊ အံ့။ ကရောတိ ဝါ၊ အံ့။ ဟိ၊ စွ။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဘာသန္တော စ၊ ဆိုသည်ရှိသော်လည်း။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ သော။ ဝစီဒုစ္စရိတမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဘာသတိ၊ ၏။ ကရောန္တောပိ၊ သော်လည်း။ တိဝိဓံ၊ သော။ ကာယဒုစ္စရိတမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ကရောတိ၊ ၏။ အဘာသန္တော၊ မဆိုသည်ရှိသော်။ အကရောန္တော၊ သော်။ တေဟိ အဘိဇ္ဈာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဒုဋ္ဌမနတာယ၊ ဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ တိဝိဓံ၊ သော။ မနောဒုစ္စရိတံ၊ မနောဒုစရိုက်ကို။ ပူရေတိ၊ ပြည့်စေ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ၊ တို့သည်။ ပါရိပူရိံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ တတော နံ ဒုက္ခမနွေတီတိ၊ ကား။ တတော တိဝိဓဒုစ္စရိတတော၊ ထိုသုံးပါးအပြားရှိသော ဒုစရိုက်ကြောင့်။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ သို့။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ အနွေတိ၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်၏။ ဒုစ္စရိတာနုဘာဝေန၊ ကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ စတူသု၊ ကုန်သော။ အပါယေသု၊ တို့၌။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ အနုဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ယထာ ကိံ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ စက္ကံ၊ လှည်းဘီးသည်။ ဝဟတော၊ လှည်းဘီးကို ရွက်ဆောင်သော နွား၏။ ပဒံ၊ ခြေရာသို့။ အနုဂစ္ဆတိ ဣဝ၊ ကဲ့သို့တည်း။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ သကဋံ၊ လှည်းကို။ ဝဟတော၊ သော။ ဗလီဗဒ္ဒဿ၊ နွားလား၏။ ပဒံ၊ သို့။ ပဟရန္တံ၊ ပုတ်ခတ်လျက်။ စက္ကံ၊ သည်။ အနုဂစ္ဆတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ နံ ပုဂ္ဂလံ၊ သို့။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ အနုဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
“မိဒ္ဓီ ယဒါ ဟောတီ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ မိဒ္ဓီတိ၊ ကား။ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတော၊ ထိနမိဒ္ဓဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မဟဂ္ဃသောတိ၊ ကား။ အာဟရဟတ္ထက အလံသာဋက တတြဝဋ္ဋက ကာကမာသက ဘုတ္တဝမိတကာနံ၊ အာဟရဟတ္ထကပုဏ္ဏား အလံသာဋကပုဏ္ဏား တတြဝဋ္ဋကပုဏ္ဏား ကာမာသကပုဏ္ဏား ဘုတ္တဝမိတကပုဏ္ဏားတို့တွင်။ အညတရော ဝိယ၊ တစ်ယောက်ယောက်ကဲ့သို့။ မဟာဘောဇနော၊ အစားကြီးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဒ္ဒါယိတာတိ၊ ကား။ သုပနသီလော၊ အိပ်မွေ့ခြင်း အလေ့ရှိသည်။ သမ္ပရိဝတ္တသာယီတိ၊ ကား။ သေယျသုခပဿသုခါနံ၊ အိပ်ရာ၌ အိပ်သဖြင့် ရအပ်သော ချမ်းသာ, နံပါးနှစ်ဖက်တို့ဖြင့် လူးလည်း၍ အိပ်သဖြင့် ရအပ်သော ချမ်းသာတို့ကို။ အနုယုဉ္ဇနဝသေန၊ လုလ္လပြုခြင်း၏ အစွမ်းအား (ပေ၂၂၄) ဖြင့်။ [ကျမ်း ၂၂၃] သမ္ပရိဝတ္တကသယနသီလော၊ တပြောင်းပြန်ပြန် အိပ်လေ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဝါပပုဋ္ဌောတိ၊ ကား။ ကုဏ္ဍကာဒိနာ၊ ဆန်ကွဲအစရှိသော။ သူကရဘတ္တေန၊ ဝက်စာဖြင့်။ ပုဋ္ဌော၊ မွေး၍ ကြီးသော။ ဟိ၊ စွ။ ဃရသူကရော၊ အိမ်ဝက်သည်။ ဗာလကာလတော၊ ငယ်သော ကာလမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ပေါသိယမာနော၊ မွေးအပ်သည်ဖြစ်၍။ ထူလသရီရကာလေ၊ ဆူသောကိုယ်ရှိသော ကာလ၌။ ဂေဟတော၊ မှ။ ဗဟိ၊ သို့။ နိက္ခမိတုံ၊ ငှာ။ အလဘန္တော၊ မရသည်ရှိသော်။ ဟေဋ္ဌာမဉ္စာဒီသု၊ ညောင်စောင်းအောက် အစရှိသည်တို့၌။ သမ္ပရိဝတ္တိတွာ၊ လူးလည်း၍။ အဿသန္တော၊ ထွက်သက်ကို ဖြစ်စေလျက်။ ပဿသန္တော၊ ဝင်သက်ကို ဖြစ်စေလျက်။ သယတေဝ၊ အိပ်သည်သာလျှင်ကတည်း။ ဣဒံ အယံ အတ္ထော၊ ဤပိဏ္ဍတ္ထဖြစ်သော အနက်ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဒါ၊ ၌။ ပုရိသော၊ သည်။ မိဒ္ဓီ စ၊ ထိနမိဒ္ဓဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ မဟဂ္ဃသော စ၊ အစားကြီးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဝါပပုဋ္ဌော၊ အစားဖြင့် မွေး၍ကြီးသော။ မဟာဝရာဟော ဝိယ၊ ဝက်ကြီးကဲ့သို့။ အညေန၊ သော။ ဣရိယာပထေန၊ ဖြင့်။ ယာပေတုံ၊ မျှအံ့သောငှာ။ အသက္ကောန္တော၊ ၍။ နိဒ္ဒါသီလော၊ အိပ်မွေ့ခြင်းအလေ့ရှိသည်။ သံပရိဝတ္တသာယီ၊ တစ်ပြောင်းပြန်ပြန် တလူးလည်းလည်း အိပ်လေ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ “အနိစ္စံ၊ တည်း။ ဒုက္ခံ၊ တည်း။ အနတ္တာ၊ တည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ လက္ခဏာနိ၊ တို့ကို။ မနသိကာတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ တေသံ၊ ထိုသုံးပါးသော လက္ခဏာရေးတို့ကို။ အမနသိကာရာ၊ နှလုံးမသွင်းခြင်းကြောင့်။ မန္ဒပညော၊ နုန့်သောပညာရှိသော။ ပုရိသော၊ သည်။ ပုနပ္ပုနံ၊ လည်း။ ဂဗ္ဘံ၊ အမိဝမ်းတိုက်သို့။ ဝါ၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်းသို့။ ဥပေတိ၊ ရောက်၏။ ဂဗ္ဘဝါသတော၊ အမိဝမ်းတိုက်၌ နေခြင်းမှ။ န ပရိမုစ္စတိ၊ မလွတ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
“အယသာဝ မလ”န္တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အယသာတိ၊ ကား။ အယတော၊ သံမှ။ ဝါ၊ သံကြောင့်။ သမုဋ္ဌိတန္တိ၊ ကား။ ဇာတံ၊ ဖြစ်သော။ တတုဋ္ဌာယာတိ၊ ကား။ တတော၊ ထိုသံမှ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ၊ တက်၍။ အတိဓောနစာရိနန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပစ္စယေ၊ တို့ကို။ ဧတေန၊ ဤပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်းဖြင့်။ ဣဒမတ္ထိတာယ၊ ယာဝဒေဝဣမဿကာယဿဌိတိယာ အစရှိသော အကျိုးငှာ။ ဝါ၊ ဤသို့ သံသရာ (ပေ၂၂၅) မှ ကယ်ပေတတ်သော အခြင်းအရာဖြင့် အလိုရှိအပ်သည်၏ အဖြစ်ငှာ။
ရှေးကား အဘိဓမ္မာဂဏ္ဌိနှင့်အညီ။ နောက်ကား မူလဋီကာနှင့်အညီတည်း။
အလံ၊ လျောက်ပတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပစ္စဝေက္ခိတွာ၊ ၍။ ပရိဘုဉ္ဇနပညာ၊ သုံးဆောင်သောပညာကို။ ဓောနာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုပစ္စည်းလေးပါးကို ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်သော ပညာကို။ အတိက္ကမိတွာ၊ လွန်၍။ စရန္တော၊ ကျင့်သောသူသည်။ အတိဓောနစာရီ နာမ၊ မည်၏။ ဣဒံ အယံ ပိဏ္ဍတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အယတော၊ သံမှ။ မလံ၊ သံချေးသည်။ သမုဋ္ဌာယ၊ ဖြစ်၍။ ယတော၊ အကြင်သံမှ။ တံ၊ ထိုသံချေးသည်။ သမုဋ္ဌိတံ၊ ဖြစ်၏။ တမေဝ၊ ထိုသံချေးဖြစ်ရာ သံကိုသာလျှင်။ ခါဒတိ ယထာ၊ စားသကဲ့သို့။ ဝိနာသေတိ ယထာ၊ ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ ယထာ၊ တူ။ စတ္တာရော၊ ကုန်သော။ ပစ္စယေ၊ တို့ကို။ အပ္ပစ္စဝေက္ခိတွာ၊ မဆင်ခြင်မူ၍။ ရိဘုဉ္ဇန္တံ၊ သုံးဆောင်သော။ အတိဓောနစာရိနံ၊ ပစ္စည်းလေးပါးကို ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်သော ပညာကို လွန်၍ ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ယာနိ ကမ္မာနိ၊ အကြင်အကုသိုလ်ကံတို့သည်။ အတ္တတော၊ မိမိမှ။ ဥဋ္ဌိတတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ သန္တကာနေဝ၊ ဥစ္စာတို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တာနိ ကမ္မာနိ၊ တို့သည်။ ဒုဂ္ဂတိံ၊ သို့။ နယန္တိ၊ ဆောင်ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
စောရော ယထာတိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ စောရော ယထာ သန္ဓိမုခေ ဂဟိတောတိ၊ ကား။ ဃရသန္ဓိံ၊ အိမ်ခြံတိုက်စပ်ကို။ ဆိန္ဒိတွာ၊ ဖြတ်၍။ ဂေဟံ၊ သို့။ ပဝိသန္တော၊ ဝင်သော။ ဝါ၊ ဝင်သည်ဖြစ်၍။ ဃရသန္ဓိမုခေ ဧဝ၊ အိမ်တိုက်စပ်အဝ၌သာလျှင်။ ရာဇပုရိသေဟိ၊ မင်းချင်းတို့သည်။ ဂဟိတော၊ ဖမ်းအပ်သော။ စောရော၊ ကို။ သကမ္မုနာ၊ မိမိပြုသော အမှုကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ ဟညတိ ယထာ စ၊ ညှဉ်းဆဲအပ်သကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ဗဇ္ဈတေ ယထာ စ၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်သကဲ့သို့လည်းကောင်း။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။ သကမ္မုနာ ဟညတိ ပဇ္ဈတေ စာတိ၊ ကား။ အတ္တနာ၊ သည်။ တေန ကတကမ္မေန၊ ထိုပြုအပ်သော အမှုကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ ကသာဘိ၊ ကြိမ်းလုံးတို့ဖြင့်။ တာဠနာဒိနာ၊ ပုတ်ခတ်ခြင်းအစရှိသည်ဖြင့်။ ဟညတိ စေဝ၊ ညှဉ်းလည်းညှဉ်းဆဲအပ်၏။ အဒ္ဒုဗန္ဓနာဒိနာ၊ ထိတ်ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ခြင်း အစရှိသည်ဖြင့်။ ဗန္ဓတိ စ၊ နှောင်လည်းနှောင်ဖွဲ့အပ်၏။ ဧဝမယံ ပေစ္စ ပဇာ ပရတ္ထာတိ၊ ကား။ ဧဝမ္ပိ၊ ဤအတူလည်း။ (ပေ၂၂၆) ပါပကာရိနီ၊ မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသော။ အယံ ပဇာ၊ ဤသတ္တဝါသည်။ ဣတော၊ ဤဘဝမှ။ စဝိတွာ၊ ၍။ ပရလောကေ၊ တမလွန်လောက၌။ သကမ္မုနာ ဟညတိ ဗဇ္ဈတေ စာတိ၊ ကား။ အတ္တနာဝ၊ သည်သာလျှင်။ ကတေန၊ သော။ ပါပကမ္မေန၊ ကြောင့်။ ဝါ၊ ဖြင့်။ နိရယာဒီသု၊ တို့၌။ နာနပ္ပကာရေဟိ၊ အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော။ (‘နာနပ္ပကာရာဒီဟိ’ဟု အချို့ပါဌ်ရှိ၏။ အာဒိကား မလို)။ ကမ္မကာရဏာဒီဟိ၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းတို့ဖြင့်။ ဟိံသတိ စေဝ၊ ညှဉ်းလည်းညှဉ်းဆဲအပ်၏။ ပရိဗဇ္ဈတိ စ၊ နှောင်လည်းနှောင်ဖွဲ့၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
“သုခကာမာနီ”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယော ဒဏ္ဍေန ဝိဟိံသတီတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဒဏ္ဍေန ဝါ၊ လှံတံဖြင့်လည်းကောင်း။ လေဋ္ဋုအာဒီဟိ ဝါ၊ အုတ်ခဲအစရှိသည်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိဗာဓတိ၊ ညှဉ်းဆဲ၏။ ပေစ္စ သော န လဘတေ သုခန္တိ၊ ကား။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ပရလောကေ၊ ၌။ မနုဿသုခံ ဝါ၊ လူချမ်းသာကိုလည်းကောင်း။ ဒိဗ္ဗသုခံ ဝါ၊ ကိုလည်းကောင်း။ န လဘတိ၊ မရ။ နိဗ္ဗာနသုခေ ပန၊ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာ၌ကား။ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ၊ ဆိုဖွယ်သည်သာလျှင်။ နတ္ထိ၊ မရှိ၊
[ကျမ်း ၂၂၄] ဂုန္နံ စေ တရမာနာနန္တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဂါဝီသု၊ နွားမတို့သည်။ မဟောဃံ၊ ကြီးစွာသော မြစ်ရေအလျဉ်ကို။ တရန္တီသု၊ ကူးကုန်သည်ရှိသော်။ ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါတိ၊ ကား။ ယူထပတိ၊ နွားအပေါင်းတို့၏ အကြီးဖြစ်သော။ ဥသဘော၊ သည်။ ကုဋိလံ၊ ကောက်တကျစ်။ ယဒိ ဂစ္ဆတိ၊ အကယ်၍ သွားသည်ဖြစ်အံ့။ သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗာပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တာ ဂါဝိယော၊ ထိုနွားမတို့သည်။ ကုဋိလမေဝ၊ ကောက်တကျစ်သာလျှင်။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။
‘နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ’ဟူသော ပုဒ်သည် ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ၏ အကြောင်းကို ပြသော ပုဒ်ဖြစ်ရကား ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ၌ စပ်စေလို၍ ‘ကသ္မာ၊ လ။ သတိ’ဟု ပုစ္ဆာထုတ်၍ ဆိုသတည်း။
ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကုဋိလမေဝ၊ သာလျှင်။ ဂစ္ဆန္တိ၊ နည်း။ နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတီတိ၊ ကား။ နေတ္တရိ၊ သည်။ ကုဋိလံ၊ ကောက်တကျစ်။ ဂတေ၊ သည်။ သတိ၊ သော်။ ကုဋိလမေဝ၊ သာလျှင်။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ သောဇနာ)။
လက္ခဏသည် ဟေတုလက္ခဏ၊ အဟေတုလ(ပေ၂၂၇) က္ခဏဟူ၍ ရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အတိတ်အနက်ကို ရသောကြောင့် တေတုလက္ခဏ ဖြစ်သတည်း။ အတိတ်အနက်မရသော လက္ခဏသည် အဟေတုလက္ခဏ မည်၏။ ပြယုဂ်ကား ‘ဂေါသု ဒုယှမာနေသု ဂတော’ အစရှိသည်တည်း။ ဤပြယုဂ်၌ နို့ညှစ်ခြင်းကြောင့် မသွား။ အဘယ်အခါ သွားသနည်း။ နို့ညှစ်ကုန်သည်ရှိသော် သွား၏။ ဤသို့ သွားခြင်း ကြိယာကို မှတ်ကြောင်းမျှသာ ဖြစ်၍ ဟိတ်အနက် မရရကား အဟေတုလက္ခဏ မည်၏။ ဤ၌ကား ရှေ့ဆောင်နွားလား ကောက်တကျစ် သွားသောကြောင့် နောက်လိုက်နွားအပေါင်းတို့သည်လည်း ကောက်တကျစ် သွားကုန်ရကား ဟိတ်အနက်ကို ရသောကြောင့် ဟေတုလက္ခဏမည်၏ဟု ပြအံ့သောငှာ ‘နေတ္တဿ ကုဋိလံ ဂတတ္တာတိ အတ္ထော’ဟု မိန့်သတည်း။
နေတ္တဿ၊ ရှေ့ဆောင်နွားလား၏။ ကုဋိလံ၊ ကျစ်။ ဂတတ္တာ၊ သွားသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ကုဋိလမေဝ၊ သာလျှင်။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ရှေ့ဆောင်နွားလားကောက်တစ်ကျစ် သွားလေရာ နောက်လိုက်နွားအပေါင်း အသို့မူ၍ ကောက်တကျစ်သွားကောင်းအံ့နည်း စုဒ်ရှိရကား ‘သော ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုရှေ့ဆောင်နွားလားသည်။ တာသံ၊ ထိုနောက်လိုက်နွားတို့သည်။ ဝါ၊ တို့၏။ ပစ္စယိကော စ၊ ယုံကြဉ်အပ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥပဒ္ဒဝဟရော စ၊ ဘေးဥပဒ္ဒဝေါကို ဖျောက်တတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
“ဧဝမေဝ”န္တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတံ၊ ထိုရှေ့ဆောင်နွားလား၏ ကောက်တကျစ်သွားခြင်းကြောင့် နွားအပေါင်းတို့၏ ကောက်တကျစ်သွားခြင်းသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ မနုဿေသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့တွင်။ ပဓာနသမ္မတော၊ ပဓာနဟူ၍သမုတ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ အဓမ္မစာရီ၊ တရားနှင့် မလျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသည်။ ယဒိ သိယာ၊ အံ့။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ တဿ၊ ထိုပဓာနဟူ၍ သမုတ်အပ်သော သူ၏။ ဝါ၊ သို့။ အနုဇီဝိနော၊ အစဉ်လိုက်၍ အသက်မွေးကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေပိ၊ ခပ်သိမ်းသော သူတို့သည်လည်း။ အဓမ္မိကာဝ၊ တရားနှင့် မလျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ သာမိသမ္ပဒါ၊ အရှင်၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်။ ပကတိသမ္ပဒံ၊ ပြကတေ့သော ပြည့်စုံခြင်းကို။ သမ္ပာဒေတိ၊ ပြီးစေ၏။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ဧတဒေဝ၊ (ပေ၂၂၈) ထိုသို့ ပဓာနဟု သမုတ်အပ်သော သူ၏ တရားနှင့် မလျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်ကြောင်း တစ်ပါးသောသူတို့၏ တရားနှင့်လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရာဇာ၊ သည်။ အဓမ္မိကော၊ တရားနှင့် မလျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်သည်။ စေ ဟောတိ၊ အံ့။ သဗ္ဗံ၊ သော။ ရဋ္ဌံ၊ ပြည်တိုင်းကားသည်။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲစွာ။ သေတိ၊ နေရ၏။ သုကိစ္ဆရူပါ ဝတာတိ၊ ကား။ သုဋ္ဌု၊ အလွန်။ ကိစ္ဆာပန္နရူပါ ဝတ၊ ငြိုငြင်ခြင်းသို့ ရောက်သော သဘောရှိကုန်စွတကား။ ဥပဓီသူတိ၊ ကား။ ကာမဂုဏူပဓီသု၊ ကာမဂုဏ်တည်းဟူသော ဥပဓိတို့၌။ ရတ္တာတိ၊ ကား။ ရာဂါဘိဘူတာ၊ ရာဂဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ကဋုကန္တိ၊ ကား။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲခြင်းရှိသော။
ကုက္ကုစ္စဇနကေနေဝ၊ အဖွင့်ရိုးဖြစ်သဖြင့်သာလျှင်။ ပတ္တဝဋ္ဋိပ္ပဘဝဿ၊ ရွက်ဖူးဖြစ်ခြင်း၏။ ဝါ၊ ရွက်ဖူးပွားများခြင်း၏။ ဥပစ္ဆိန္နတ္တာ၊ ပြတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဖလုပ္ပတ္တိ၊ အသီး၏ဖြစ်ခြင်းသည်။ ကဒလိယာ၊ ငှက်ပျော၏။ ပရာဘဝါယ၊ ပျက်စီးခြင်းငှာ။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဖလံ ကဒလိံ ဟန္တီတိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ငှက်ပျောသီးသည် ငှက်ပျောပင်ကို အဘယ်ကြောင့် သတ်လေသနည်းဟူသော စောဒနာကို ‘ကုက္ကုဋဇနကေနေဝ’ အစရှိသော ပါဌ်ဖြင့် ဖြေသတည်း။ ဝါးသီးသည် ဝါကို ကျူသီးသည် ကျူကိုအဘယ့်ကြောင့် သတ်လေသနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တထာ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တထာ၊ တူ။ ဩသဓီနံ၊ အသီးမှည့်သည်၏ အဆုံး၌ သေသော သစ်ပင်တို့၏။ ဖလံ ပရိယောသာနတ္တာ၊ အသီးအဆုံးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အသီးမှည့်သည်၏ အဆုံး၌ သေသော သစ်ပင်သည် ဩသဓိ မည်ပါသတည်း။ ထိုကြောင့် ‘ဖလပါကာဝသာနေ ယော၊ မရတျောသဓိ သော ဘဝေ’ဟု အဘိဓာန် ဆိုသတည်း။ ယော ရုက္ခော၊ သည်။ ဖလပါကာဝသာနေ၊ အသီးမှည့်သည်၏ အဆုံး၌။ မရတိ၊ သေ၏။ သော ရုက္ခော၊ သည်။ ဩသဓိ၊ ဩသဓိမည်သည်။ ဘဝေ၊ ၏။ ဤကားအဘိဓာန်ပါဌ်အနက်။
ဝဠဝါယ၊ မြည်းမ၏။ ကုစ္ဆိသ္မိံ၊ ၌။ ဂဒြဘဿ၊ မြည်းဖိုကြောင့်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်သော မြည်းမသည်။ အဿတရီ နာမ၊ အဿတိုရ်မြည်းမမည်၏။ သာ၊ ထိုအဿတိုရ်မြည်းမသည်။ ဂဗ္ဘံ၊ ကိုယ်ဝန်ကို။ ဂဏှိတွာ၊ ၍။ ကာလေ၊ ဖွားအံ့သော အခါသည်။ သမ္ပတ္တေ၊ ရောက်သည်ရှိသော်။ ဝိဇာယိတုံ၊ ဖွားအံ့သောငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ ပါဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဘူမိံ၊ ကို။ ပဟရန္တီ၊ ခတ်သည်ဖြစ်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ တည်၏။ (ပေ၂၂၉) အထ၊ ထိုသို့ ခတ်သည်ရှိသော်။ အဿာ၊ အဿတိုရ်မြည်းမ၏။ စတ္တာရော ပါဒေ၊ ခြေလေးချောင်းတို့ကို။ စတူသု ခါဏုကေသု၊ လေးခုသော ငြောင့်တို့၌။ ဗန္ဓိတွာ၊ ချည်၍။ ကုစ္ဆိံ၊ ကို။ ဖာလေတွာ၊ ခွဲ၍။ ပေါတကံ၊ သားငယ်ကို။ နီဟရန္တိ၊ ထုတ်ကုန်၏။ သာ၊ ထိုအဿတိုရ်မြည်းမသည်။ တတ္ထေဝ၊ ထိုချည်ရာအရပ်၌သာလျှင်။ မရတိ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ယထာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ပိဏ္ဍတ္တကိုပြလိုရကား ‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဣဒံ အယံ ပိဏ္ဍတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အတ္တနော၊ ၏။ ဖလံ၊ အသီးသည်။ ကဒလိဝေဠုနဠေပိ၊ ငှက်ပျောပင် ဝါးပင် ကျူပင်တို့ကိုလည်း။ ဝိနာသေတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဂဗ္ဘော စ၊ အဿတိုရ်မြည်းမ၏ ဝမ်း၌ဖြစ်သော သားငယ်သည်လည်း။ အဿတရိံ၊ အဿတိုရ်မြည်းမကို။ ဝိနာသေတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ အတ္တနော၊ ၏။ ကမ္မဖလဘူတော၊ ကံ၏အကျိုးဖြစ်၍ဖြစ်သော။ သက္ကာရော၊ ပူဇော်သက္ကာရသည်။ အသပ္ပုရိသံ၊ သူတော်မဟုတ်သော သူယုတ်ကို။ ဝိနာသေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ကောဓမက္ခဂရူတိ၊ ကား။ ကုဇ္ဈနလက္ခဏံ၊ အမျက်ထွက်ခြင်း လက္ခာရှိသော။ ကောဓဉ္စ၊ အမျက်ကိုလည်းကောင်း။ ပရဂုဏမက္ခနလက္ခဏံ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ ကျေးဇူးကိုချေခြင်း လက္ခဏာရှိသော။ မက္ခဉ္စ၊ ကျေးဇူးချေခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဂရုံ၊ အလေးအမြတ်။ ကတွာ၊ ၍။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်၌။ ကတွာ၊ ၍။ (ဥစ္စံလည်း ရှိ၏။ ဥစ္စံ၊ မြင့်သည်ကို။ ကတွာ၊ ၍)။ ဥက္ခိပိတွာ၊ ချီးမြှောက်၍။ စရန္တော၊ ကျင့်သော။
သုခေတ္တေ ဟူသောပုဒ်၌ ‘ယထာ ပူရေ တထာ ပစ္ဆာ ပါရာဇိကော ဟောတိ’ စသည်၌ကဲ့သို့ ပိသဒ္ဒါ၏ အနက်ကို ဆိုသင့်ရကား သုခေတ္တေပိဟု ဖွင့်၏။
သုခေတ္တေတိ၊ ကား။ သုခေတ္တေပိ၊ ကောင်းသော လယ်၌လည်း။ ပူတိဗီဇံဝါတိ၊ ကား။ ပူတိဘာဝံ၊ ပုတ်သောအဖြစ်သို့။ ဂတံ၊ ရောက်သော။ ဗီဇံ ဝိယ၊ မျိုးစေ့ကဲ့သို့။ ဆကဏရသာဒိပရိဘာဝနသုက္ခာပနသုခသယာဒီနံ၊ နွားချေးရည်အစရှိသည်ဖြင့် ထုံခြင်း နေပူလှမ်းခြင်း ကောင်းစွာသိုမှီးခြင်းအစရှိသည်တို့ကို။ အကရဏေန၊ မပြုသဖြင့်။ ဗီဇဒေါသဒုဋ္ဌံ၊ မျိုးစေ့အပြစ်သည် ဖျက်စီးအပ်သော။ ဗီဇံ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ (ဝိယလိုက်စေသည်)။ ဣတိအယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၉၁။ စေတသာတိ၊ ကား။ အတ္တနော စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ စေတောတိ၊ ကား။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပရိစ္စာတိ၊ ကား။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ပိုင်းခြား၍။ ဣရိယတီတိ၊ ကား။ ပဝတ္တတိ၊ ကျင့်၏။ ယထာဘတန္တိ၊ ကား။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဝတ္ထုကို။ အာဟရိတွာ၊ ဆောင်၍။ ဌပိတံ ယထာ၊ ထားအပ်သကဲ့သို့။
မာကတ္ထာတိ၊ ကား။ မာ အကတ္ထ၊ မပြုကုန်လင့်။ န ပမုတျတ္ထီတိ၊ ကား။ ပမောက္ခော၊ ထွက်စေခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဥပေစ္စာပီတိ၊ ကား။ သဉ္စိစ္စာပိ၊ သိ၍လည်း။ ဗုဒ္ဓိပုဗ္ဗေနာပိ၊ သိခြင်းရှေးရှိသဖြင့်လည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မုသာဝါဒသည် အဓမ္မ၌ ဝင်ပြီးလျက် အသီးထုတ်၍ ဆိုခြင်း၏အကျိုးကို ပြအံ့သောငှာ ‘အဓမ္မေနာတိ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
[ကျမ်း ၂၂၅] “အဓမ္မေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝတွာပိ၊ ဆိုပြီး၍လည်း။ “မုသာဝါဒေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနံ၊ ဆိုခြင်းသည်။ မုသာဝါဒဿ၊ ၏။ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ ကြီးသောအပြစ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ပြခြင်းအကျိုးရှိ၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဧကံ ဓမ္မံ အတီတဿာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တထာ၊ မှတစ်ပါး။ “ဧဝံ ပရိတ္တံ၊ လ။ မုသာဝါဒေ လဇ္ဇာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ ရာဟုလ၊ လာ။ ယေသံ၊ အကြင်သူတို့အား။ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ၊ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ဆိုခြင်း၌။ လဇ္ဇာ၊ ရှက်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တေသံ၊ တို့၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပရိတ္တံ၊ နည်းသော။ သာမညံ၊ ရဟန်းအဖြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ ကထံ နု ဘဝိဿတီတိ၊ ကား။ တံ ဓနံ၊ ထိုဥစ္စာသည်။ ကေန ပကာရေန၊ အဘယ်သို့သော အပြားအားဖြင့်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့အား။ ဘဝိဿတိ နု၊ ဖြစ်လတ္တံ့နည်း။ အဓမ္မေန၊ မတရားသဖြင့်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့သည်။ သမ္ဘတတ္တာ၊ ဆည်းပူးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တေသု၊ ထိုသူတို့၌။ နစိရဋ္ဌိတိကံ၊ ကြာမြင့်စွာ မတည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အန္တရာယာသု ဘဝိဿန္တီတိ၊ ကား။ အဓမ္မိယဝေါဟာရာဒိတော၊ တရားနှင့်မလျော်သော ရောင်းဝယ်ခြင်းအစရှိသော အကြောင်းကြောင့်။ ရာဇန္တရာယာဒယော၊ မင်းအန္တရာယ်အစရှိသည်တို့သည်။ ဘဝိဿန္တိ၊ ကုန်လတံ့။ သူတိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ တည်း။ သမ္ဘတ’ဿ ဝိနဿတီတိ၊ ကား။ ဣမဿ၊ ဤသူ၏။ သမ္ဘတံ သဇ္ဇိတံ၊ ဆည်းပူးအပ်သော။ ဓနံ၊ ဥစ္စာသည်။ ဝိနဿတိ၊ ပျက်စီးတတ်၏။ သဂ္ဂန္တိ၊ ကား။ သုဂတိံ၊ ကောင်းသော အလားသို့။
သုဂတိဟုဆိုအပ်သော ဝဇ္ဇနှင့် သဂ္ဂံဟူသော ဝါစက မတန်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ‘သာ ဟိ’စသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သာ၊ ထိုကောင်းသော အလားကို။ သောဘနေဟိ၊ (ပေ၂၃၁) တင့်တယ်ကုန်သော။ ရူပါဒီဟိ၊ ရူပါရုံအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ အဂ္ဂေါ၊ မြတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဂ္ဂေါတိ၊ ဟူ၍။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဧတ္တာဝတာတိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာနံ၊ ပစ္စုပ္ပန်တမလွန်၌ဖြစ်ကုန်သော။ အတ္ထာနံ၊ အကျိုးတို့၏။ ဟာနိယာ၊ ယုတ်သဖြင့်။ ဟတာတိ၊ ကား။ ဝိနဋ္ဌာ၊ ပျက်စီးကုန်၏။
ဝိဝဋ္ဋတေတိ၊ ကား။ နိဝဋ္ဋတိ၊ နစ်၏။ ဝါ၊ ကင်း၏။ လောဘာ ခဏတိ အတ္တာနန္တိ၊ ကား။ လောဘဟေတု၊ လောဘဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ အပုညာနိ၊ မကောင်းမှုတို့ကို။ ကရောန္တော၊ ပြုသည်ဖြစ်၍။ ကာယဝိသမာဒိယောဂေန၊ ကိုယ်၏မညီညွတ်ခြင်း အစရှိသည်တို့နှင့် ယှဉ်သဖြင့်။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ ခဏတိ နာမ၊ တူးဖြိုသည် မည်၏။ မိတ္တေဟိ ဇီရတီတိ၊ ကား။ မိတ္တဘာဝေဟိ၊ အဆွေခင်ပွန်း၏ အဖြစ်တို့မှ။ ဟာယတိ၊ ယုတ်၏။
စရန္တီတိ၊ ကား။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣရိယာပထေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အကုသလမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ကရောန္တာ၊ ပြုသည်ဖြစ်၍။ ဝိစရန္တိ၊ သွားကုန်၏။ ဗာလာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဣဓလောကတ္ထဉ္စ၊ ဤပစ္စုပ္ပန်လောက၌ ဖြစ်သော အကျိုးကိုလည်းကောင်း။ ပရလောကတ္ထဉ္စ၊ တမလွန်လောက၌ ဖြစ်သော အကျိုးကိုလည်းကောင်း။ အဇာနန္တာ၊ မသိသောသူတို့သည်။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ ဗာလာ နာမ၊ မည်ကုန်၏။
ဒုဿီလစသည်၌ ကဲ့သို့ ဒုသဒ္ဒါသည် ပဋိသေဓအနက်ရှိ၏ဟု ပြလိုရကား နိပ္ပညာဟု ဖွင့်သော်။
ဒုမ္မေဓာတိ၊ ကား။ နိပ္ပညာ၊ ပညာမရှိကုန်သော။
ဒုသဒ္ဒါသည် ‘ဒုဿဿံ’စသည်၌ကဲ့သို့ ဒုဋ္ဌအနက်ကိုသာ ဟောကောင်း၏တကားဟု နှလုံးပိုက်၍ နိပ္ပညာဟုဆိုသော စကားသည် မသင့်လေတကားဟု သူတကာတို့ စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်ရကား ‘န ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်ရသတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ပညာယ၊ ၏။ ဒုဋ္ဌတ္တံ နာမ၊ မကောင်းသည်၏ အဖြစ်မည်သည်။ နအတ္ထိ၊ မရှိ။ အမိတ္တေနေဝါတိ၊ ကား။ အမိတ္တဘူတေန ဝိယ၊ ရန်သူဖြစ်၍ဖြစ်သကဲ့သို့။ ဝေရိနာ ဝိယ၊ ရန်သူကဲ့သို့။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကဋုကပ္ဖလန္တိ၊ ကား။ တိခိဏဖလံ၊ ပြင်းစွာသော အကျိုးရှိသည်။ ဒုက္ခဖလံ၊ ဆင်းရဲသော အကျိုးရှိသည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ န တံ ကမ္မံ ကတံ သာဓု၊ ယံ ကတွာ အနုတပ္ပတီတိ၊ ကား။ နိရယာဒီသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တနသမတ္ထံ၊ ဖြစ်စေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော။ ဒုက္ခုဒယံ၊ ဆင်းရဲကို ပွားစေတတ်သော။ (ဒုက္ခိန္ဒြိယံဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ဒုက္ခ္ခိိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေကို ဖြစ်စေတတ်သော’ဟု ပေး)။ ယံ ကမ္မံ၊ အကြင်အမှုကို။ ကတွာ၊ ၍။ အနုဿရိတာနုဿရိတက္ခဏေ၊ အောက်မေ့ အောက်မေ့ တိုင်းသော ခဏ၌။ အနုတပ္ပတိ အနုသောစတိ၊ အဖန်တလဲလဲ စိုးရိမ်ပူပန်၏။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ ကတံ၊ ပြုအပ်သည်ရှိသော်။ တစ်နည်းကား။ ကထံ၊ သော။ တံ ကမ္မံ (ပေ၂၃၂) သည်။ န သာဓု န သုန္ဒရံ၊ မကောင်း။ န ဘဒ္ဒကံ၊ မကောင်း။ ယဿ အဿုမုခေါတိ၊ ကား။ ယဿ၊ အကြင်ပြုအပ်သော ကံ၏။ ဝိပါကံ၊ အကျိုးကို။ အဿူဟိ၊ မျက်ရည်တို့ဖြင့်။ တိန္တမုခေါ၊ စွတ်သောမျက်နှာ ရှိသည်ဖြစ်၍။ ရောဒန္တော၊ ငိုလျက်။ ပဋိသေဝတိ အနုဘောတိ၊ ခံစားရ၏။
ဒုက္ကရန္တိ၊ ကား။ ဝဋ္ဋပဋိဝတ္တပူရဏာဒိဝသေန၊ ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို ဖြည့်ခြင်းအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဘိသမာစာရိကသီလဿ၊ အာဘိသမာစာရိကသီလကို။ ကာတုံ၊ ခြင်းငှာ။ အသက္ကုဏေယျတာယ၊ မတတ်နိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုက္ကရံ၊ ပြုနိုင်ခဲ၏။ သမာဒါနတော၊ ဆောက်တည်သည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ခဏ္ဍံ၊ ကျိုးသည်ကို။ အကတွာ၊ ၍။ ဝိသေသတော၊ အားဖြင့်။ အာဒိဗြဟ္မစရိယကဿ၊ မဂ်ဟူသော မြတ်သောအကျင့်၏ အစဖြစ်သော အာဇိဝဋ္ဌမကသီလ၏။ (ပါပေတဗ္ဗတာယ၌ ဘာဝသမ္ဗန်)။ စရိမကစိတ္တံ၊ စုတိစိတ်သို့။ ပါပေတဗ္ဗတာယ၊ ရောက်စေအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုတ္တိတိက္ခံ၊ သည်းခံနိုင်ခဲ၏။ ဝါ၊ ကား။ သီလသံဝရာဒယော၊ တို့ကို။ အပရိက္ခတေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက် တရားတို့သည် မခွာအပ်သည်တို့ကို။ တစ်နည်းကား။ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့သည် မခြံရံ အပ်သည်တို့ကို။ ကတွာ၊ ၍။ သမ္ပာဒေတုံ၊ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ။ အသက္ကုဏေယျတာယ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ကရံ၊ ၏။ အဓိဝါသေတဗ္ဗာနံ၊ သည်းခံအပ်သော အချမ်းအပူအစရှိသည်တို့ကို။ ခန္တိသံဝရဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒုဿဟနတော ပန၊ သည်းခံနိုင်ခဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ ဒုတ္တိတိက္ခံ၊ ၏။ အဗျတ္တေနာတိ၊ ကား။ မန္ဒပညေန၊ ပညာနည်းသော သူသည်။ သာမညန္တိ၊ ကား။ သမဏဘာဝေါ၊ ရဟန်းအဖြစ်ကို။ တတ္ထာတိ၊ ကား။ တဿ သာမညဿ၊ ထိုရဟန်းအဖြစ်၏။ သမ္ဗာဓာတိ၊ ကား။ ဒုန္နိဝတ္ထဒုပ္ပါရုတမာတုဂါမာဒိသမ္မဒ္ဒါ၊ မကောင်းသောအဝတ် မကောင်းသော အာရုံရှိသော မာတုဂါမအစရှိသည်တို့ဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းခြင်းတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ယတ္ထာတိ၊ ကား။ သီလသံဝရာဒီနံ၊ တို့၏။ ပရိဗန္ဓဘူတေသု၊ ဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သော။ သမ္ဗာဓသင်္ခါတေသု၊ ကျဉ်းမြောင်းခြင်းဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ [ကျမ်း ၂၂၆] ဝိသဘာဂါရမ္မဏာဒီသု၊ သဘောမတူသော အာရုံအစရှိသည်တို့၌။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဒုက္ကရန္တိပဒဿ၊ ၏။ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ဒုတ္တိတိက္ခန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဒုတ္တိတိက္ခန္တိ၊ ကား။ ဒုက္ခမံ ဒုရဓိဝါသိယံ၊ သည်းခံနိုင်ခဲ၏။ အဗျတ္တေနာတိ၊ ကား။ ဗာလေန၊ သူမိုက်သည်။ သာမညန္တိ၊ ကား။ သမဏဓမ္မော၊ ရဟန်းတရားကို။ ဣဒံ အယံ အတ္ထော၊ ဤပိဏ္ဍတ္ထဖြစ်သော အနက်ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပဏ္ဍိတာ၊ ကုန်သော။ ကုလပုတ္တာ၊ အမျိုးကောင်း (ပေ၂၃၃) သားတို့သည်။ ဒသပိ ဝဿာနိ၊ ဆယ်နှစ်တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဝီသတိပိ ဝဿာနိ၊ အနှစ်နှစ်ဆယ်တို့ ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ လ။ သဋ္ဌိပိ ဝဿာနိ၊ အနှစ်ခြောက်ဆယ်တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဒန္တေဘိ၊ သွားတို့ဖြင့်။ တစ်နည်းကား။ ဒန္တေဘိ ဒန္တေသု၊ တို့၌။ ဒန္တံ၊ သွားကို။ အာဓာယ၊ ထား၍။ (သွားကုန်စေ၍ဟူလိုသော်)။ ဇိဝှါယ၊ လျှာဖြင့်။ တာလုံ၊ အာစောက်ကို။ အာဟစ္စ၊ ထိစေ၍။ ဝါ၊ ပိတ်ဆို့၍။ စေတသာ၊ ဖြင့်။ စိတ္တံ၊ ကို။ အဘိနိဂ္ဂဏှိတွာ၊ နှိပ်၍။ ဧကာသနံ၊ တစ်ယောက်တည်း နေခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ တစ်နေရာတည်း၌ နေခြင်းကို လည်းကောင်း။ ဧကဘတ္တံ၊ တစ်ထပ်တည်း စားခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ပဋိသေဝမာနာ၊ မှီဝဲကုန်သည်ဖြစ်၍။ အာပါဏကောဋိယံ၊ အသက်ထက်ဆုံး။ ဗြဟ္မစရိယံ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို။ စရန္တာ၊ ကျင့်ကုန်လျက်။ ယံ သာမညံ၊ အကြင်ရဟန်းအဖြစ်ကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ တံ သာမညံ၊ ကို။ ဗာလာ၊ မိုက်ကုန်သော။ အဗျတ္တာ၊ ပညာနည်းကုန်သော သူတို့သည်။ ကာတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကောန္တိ၊ ကုန်။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဗဟူဟိ တတ္ထ သမ္ဗာဓာတိ၊ ကား။ သာမညသင်္ခါတေ၊ ရဟန်းအဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ တသ္မိံ အရိယမဂ္ဂေ၊ ၌။ ဗဟူ၊ ကုန်သော။ သမ္ဗာဓာ၊ ကျဉ်းမြောင်းခြင်းဟူသော ဘေးရန်တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ မဂ္ဂါဓိဂမာယ၊ မဂ်ကိုရခြင်းငှာ။ ပဋိပန္နဿ၊ ကျင့်သောသူအား။ ဝါ၊ ၏။ ဗဟူ၊ ကုန်သော။ ပရိဿယာ၊ ဘေးရန်တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အပ္ပမေယျံ ပမိနန္တောတိ၊ ကား။ အပ္ပမေယျံ၊ မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော။ ခီဏာသဝပုဂ္ဂလံ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ကို။ “အယံ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဧတ္တကသီလော၊ ဤမျှလောက်သော သီလရှိ၏။ ဧတ္တကသမာဓိ၊ ဤမျှလောက်သော သမာဓိရှိ၏။ ဧတ္တကပညော၊ ဤမျှလောက်သော ပညာရှိ၏”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ မိနန္တော၊ နှိုင်းယှဉ်သည်ဖြစ်၍။ ကောဓ ဝိဒွါ ဝိကပ္ပယေတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဣဓ လောကေ၊ ၌။ ကော၊ အဘယ်မည်သော။ ဝိဒွါ မေဓာဝီ၊ ပညာရှိသောသူသည်။ ဝိကပ္ပေယျ၊ အထူးကြံနိုင်ရာအံ့နည်း။ ခီဏာသဝေါဝ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်သာလျှင်။ ခီဏာသဝံ၊ ကို။ မိနန္တော၊ ၍။ ဝိကပ္ပေယျ၊ အထူးကြံနိုင်ရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒီပေတိ၊ ၏။ နိဝုတံ မညေတိ၊ ကား။ ယော ပန ပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ မိနေတုံ၊ နှိုင်းယှဉ်ခြင်းငှာ။ အာရဘတိ၊ အားထုတ်၏။ တံ၊ ထိုပုထုဇဉ်ကို။ နိဝုတံ အဝကုဇ္ဇပညံ၊ မှောက်သောပညာရှိသော သူဟူ၍။ မညာမိ၊ အောက်မေ့၏။ အကိဿဝန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ပညာ၊ ကို။ ကိဿဝါ၊ ကိဿဝါဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (ပေ၂၃၄) နိပ္ပညံ၊ ပညာမရှိသောသူ ဟူ၍။ မညာမိ၊ ၏။ (ဤသို့ ပေး)။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကုဌာရီတိ၊ ကား။ အတ္တစ္ဆေဒကဋ္ဌေန၊ မိမိကိုယ်ကိုဖြတ်တတ်သော သဘောအားဖြင့်။ (အတ္တစ္ဆေဒကဋ္ဌေနဟု ဒန္တဇဒုတိယက္ခရာ အသဒိသဒွေဘော် ရှိ၏။ ယာယစ္ဆိန္ဒတိ အတ္တာနံဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဠိကို ထောက်သော် ဒန္တဇပဌမက္ခရာ သဒိသဒွေဘော်သာ သင့်မြတ်၏။) ကုဌာရိသဒိသီ၊ ဓားနှင့်တူသော။ ဖရုသဝါစာ၊ သည်။ ဆိန္ဒတီတိ၊ ကား။ ကုသလမူလသင်္ခါတေ၊ ကုသိုလ်မူလဟု ဆိုအပ်သော။ မူလေယေဝ၊ အမြစ်၌သာလျှင်။ နိကန္တတိ၊ ဖြတ်တတ်၏။ ဝိသံ ဟလာဟလံ ဣဝါတိ၊ ကား။ ဟလာဟလသင်္ခါတံ၊ လတ်တလော သေစေတတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိသမိဝ၊ အဆိပ်ကဲ့သို့။ ဧဝံ ဝိရဒ္ဓံ ပါတေတီတိ၊ ကား။ ဝိရဒ္ဓံ အပရဒ္ဓံ၊ ပြစ်မှားသော။ ခလိတပုဂ္ဂလံ၊ ချွတ်ယွင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဧဝံ၊ အတူ။ အပါယေသု၊ တို့၌။ န ဟိ ဝိနိပါတေတိ၊ မကျစေတတ်။
ဤကား ‘န ဟိ သတ္တံ’ဟူသော ပါဠိ၌ ‘န ဟိ’သဒ္ဒါကို ယှဉ်၍ ပေးသည်။ အချို့စာ၌ကား န ဟိ ပါတေတိဟူ၍ပင် ရှိ၏။
ဝါစာ ဒုဗ္ဗာသိတာ ယထာတိ၊ ကား။ အရိယူပဝါဒဝသေန၊ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲကဲ့ရဲ့ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒုဗ္ဘာသိတာ၊ မကောင်းသဖြင့် ဆိုအပ်သော။ ဝါစာ၊ ဖရုသဝါစာသည်။ ပါတေတိ ယထာ၊ အပါယ်တို့၌ ကျစေသကဲ့သို့။ (ဤသို့ပေး)။
စာပိုဒ် ၉၂။ နန္ဒိယန္တိ၊ ကား။ နိန္ဒနိယံ၊ ကဲ့ရဲ့အပ်သောသူကို။ တံ ဝါ နိန္ဒတိ ယော ပသံသိယောတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတာယ၊ ထူးသောဂုဏ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပသံသာရဟော၊ ချီးမွမ်းခြင်းငှာထိုက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ ပုဂ္ဂလံ ဝါ၊ ကိုလည်း။ သော၊ ထိုသူသည်။ ပါပိစ္ဆတာဒီနိ၊ ယုတ်မာသော အလိုရှိသည်၏အဖြစ် အစရှိသည်တို့သို့။ အာရောပေတွာ၊ တင်၍။ ဂရဟတိ၊ ၏။ ဝိစိနာတီတိ၊ ကား။ ဥပစိနာတိ၊ ဆည်းပူး၏။ ဝါ၊ ပွားစေ၏။ ကလိန္တိ၊ ကား။ အပရာဓံ၊ အပြစ်ကို။ အယံ ကလီတိ၊ ကား။ အယံ အပရာဓော၊ ဤအပြစ်သည်။ အက္ခေသူတိ၊ ကား။ ဇူတကီဠနက္ခေသု၊ အန်ကစားရာတို့၌။ သဗ္ဗဿာပိ သဟာပိ အတ္တနာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေန၊ သော။ အတ္တနော၊ ၏။ ဓနေနာပိ၊ ဥစ္စာနှင့်လည်းကောင်း။ အတ္တနာပိ၊ မိမိကိုယ်နှင့်လည်းကောင်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သုဂတေသူတိ၊ ကား။ သောဘနဂမနတ္တာ စ၊ အရိယမဂ်တည်းဟူသော တင့်တယ်သော သွားခြင်း ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သုန္ဒရံ၊ ကောင်းသော။ ဌာနံ၊ နိဗ္ဗာန် (ပေ၂၃၅) အရပ်သို့။ ဂတတ္တာ စ၊ သွားတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမ္မာ ဂတတ္တာ စ၊ ကောင်းစွာ ဖြစ်စေတတ် ကောင်းစွာ လားစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သမ္မာ၊ စွာ။ ဂဒတ္တာ စ၊ ဆိုတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ သုဂတသင်္ခါတေသု၊ သုဂတဟုဆိုအပ်ကုန်သော။ ဗုဒ္ဓါဒီသု၊ တို့၌။ မနံ ပဒေါသယေတိ၊ ကား။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ မနံ၊ စိတ်ကို။ ပဒေါသေယျ၊ ပြစ်မှားစေရာ၏။ တဿ၊ ထိုသူတို့၏။ အယံ မနောပဒေါသော ဧဝ၊ စိတ်ကိုပြစ်မှားစေခြင်းသည်သာလျှင်။ မဟတ္တရော၊ အလွန်ကြီးသော။ ကလိ၊ အပြစ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အရိယဂရဟီ၊ အရိယာတို့ကို ကဲ့ရဲ့တတ်သောသူသည်။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာသော။ ဝါစဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဏိဓာယ၊ ဆောက်တည်၍။ ယံ ကာလံ၊ အကြင်ကာလပတ်လုံး။ နိရယံ၊ ငရဲ၌။ ဥပေတိ ပစ္စတိ၊ ကျက်ရာ၏။ သော ကာလော၊ သည်။ သဟဿာနံ၊ တစ်ထောင်ကုန်သော။ နိရဗ္ဗုဒါနံ၊ နိရဗ္ဗုဒအရေအတွက်တို့၏။ သတံ၊ အရာလည်းကောင်း။ ဆတ္တိံသတိ နိရဗ္ဗုဒါနိ၊ သုံးဆယ့်ခြောက်နိရဗ္ဗုဒအရေအတွက်တို့လည်းကောင်း။ ပဉ္စ အဗ္ဗုဒါနိ၊ ငါးအဗ္ဗုဒအရေအတွက်တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတ္တကော၊ ဤမျှလောက်သော အရေအတွက်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ မနောပဒေါသော ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ မဟတ္တရော၊ သော။ ကလိ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ ပေယျာလငုပ်လေသည်။ ပါဌ်နှင့် တကွ ယောဇနာ)။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သတံ သဟဿာနန္တိ၊ ကား။ နိရဗ္ဗုဒဂဏနာယ၊ နိရဗ္ဗုဒအရေအတွက်ဖြင့်။ သတသဟဿံ၊ တစ်သိန်းလည်းကောင်း။ ဆတ္တိံသတီတိ၊ ကား။ အပရာနိ၊ ကုန်သော။ [ကျမ်း ၂၂၇] ဆတ္တိံသတိ နိဗ္ဗုဒါနိ၊ သုံးဆယ့်ခြောက်နိရဗ္ဗုဒတို့လည်းကောင်း။ ပဉ္စစာတိ၊ ကား။ အဗ္ဗုဒဂဏနာယ၊ အဗ္ဗုဒအရေအတွက်ဖြင့်။ ပဉ္စ စ အဗ္ဗုဒါနိ၊ ငါးအဗ္ဗုဒတို့လည်းကောင်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယံ ကာလံ၊ အကြင်ကာလပတ်လုံး။ အရိယဂရဟိဝါစဉ္စ၊ အရိယာတို့ကို ကဲ့ရဲ့တတ်သော စကားကိုလည်းကောင်း။ မနဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ပဏိဓာယ၊ ဆောက်တည်၍။ ပါပကံ၊ သော။ နိရယံ၊ သို့။ ဥပေတိ၊ ရောက်ရ၏။ တတ္ထ၊ ထိုငရဲ၌။ ပစ္စတိ၊ ကျက်ရ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဝုတ္တံ ဟောတိကား နိရိယံ ဥပေတိ၏ စကားကျကို ပြသတည်း)။ သော ကာလော၊ သည်။ ဝဿဂဏနာယ၊ နှစ်အရေအတွက်ဖြင့်။ ဧတ္တတော၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသည်။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။
(ပေ၂၃၆) အယံ မနောပဒေါသော ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ မဟတ္တရော၊ သော။ ကလိ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ ဣဒဉ္စ ပမာဏံ၊ သည်လည်း။ သင်္ခေပေန၊ အကျဉ်းအားဖြင့်။ ပဒုမနိရယေ၊ ပဒုမအမည်ရှိသော ငရဲ၌။ အာယုပ္ပမာဏံ၊ အသက်အတိုင်းအရှည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိတ္ထာရေန ပန၊ အားဖြင့်ကား။ ပရတော၊ မှ။ အာဂမိဿတိ၊ တ္တံ့။
လောဘဂုဏေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ “ဂုဏော”တိ၊ ကား။ ဗာလေဟိ၊ သူမိုက်တို့သည်။ ဒိဋ္ဌတ္တာ စ၊ မြင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အနေကက္ခတ္တုံ၊ အကြိမ်များစွာ။ ပဝတ္တိတတ္တာ စ၊ ဖြစ်စေအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ လောဘောယေဝ၊ သည်ပင်လျှင်။ လောဘဂုဏော၊ မည်၏။ တသ္မိံ လောဘဂုဏေ၊ ထိုလောဘတည်းဟူသော ဂုဏ်၌။ တဏှာယ၊ ၌။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အနုယုတ္တောတိ၊ ကား။ အနု အနု၊ အဖန်တလဲလဲ။ ယုတ္တော၊ ယှဉ်၏။ အဝဒညူတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ဩဝါဒဿ၊ ကို။ အဂ္ဂဟဏတော၊ မယူခြင်းကြောင့်။ အဝစနညူ၊ ဆိုဆုံးမသော စကားကို မသိ။ မစ္ဆရီတိ၊ ကား။ ပဉ္စဝိဓမစ္ဆရိယေန၊ ငါးပါးအပြားရှိသော ဝန်တိုခြင်းဖြင့်။ မစ္ဆရီ၊ ဝန်တိုခြင်းရှိ၏။ ပေသုဏိယံ အနုယုတ္တောတိ၊ ကား။ အဂ္ဂသာဝကာနံ၊ တို့ကို။ ဘေဒနေန၊ ဖျက်သဖြင့်။ ပေသုဏိယသ္မိံ၊ ဂုံးတိုက်ခြင်း၌။ ဝါ၊ ချောပြစ်ခြင်း၌။ အနုယုတ္တော၊ အဖန်တလဲလဲ ယှဉ်၏။ ဟိ၊ စွ။ မီယမာနံ၊ သေခါနီးဖြစ်သော။ ကောကာလိကံ၊ ကောကာလိကကို။ ဩဝဒန္တေန၊ ဆုံးမသဖြင့်။ အာယသ္မတာ၊ သော။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန၊ သည်။ ဣမာ ဂါထာ၊ တို့ကို။ ဘာသိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။ မုခဒုဂ္ဂါတိ၊ မုခဒုဂ္ဂါဟူသည်ကား။ မုခဝိသမ၊ နှုတ်မညီညွတ်သောသူ။ ဝိဘူတာတိ၊ ကား။ ဝိဂတဘူတ၊ အမှန်မှ ကင်းသောသူ။ အလိကဝါဒိ၊ ပျက်စကားကို ဆိုတတ်သောသူ။ အနရိယာတိ၊ ကား။ အသပ္ပုရိသ၊ သူတော်မဟုတ်သော သူယုတ်။ ဘူနဟူတိ၊ ကား။ ဘူတိဟနက၊ အစီးအပွားကို ဖျက်တတ်သောသူ။ အတ္တနော၊ ၏။ ဗုဒ္ဓိဝိနာသက၊ အစီးအပွားကို ဖျက်ဆီးတတ်သောသူ။ ပုရိသန္တာတိ၊ ကား။ ပုရိသာဓမ၊ ယောကျ်ားယုတ်။ (အန္တသဒ္ဒါသည် လာမကအနက်ကို ဟော၏။ ထိုကြောင့် ပုရိသာဓမ္မဟု ဖွင့်သည်)။ ကလီတိ၊ ကား။ အလက္ခိပုရိသ၊ အသရေ မရှိသော ယောကျ်ား။ အဝဇာတကပုတ္တာတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓဿ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိတော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အဝဇာတပုတ္တ၊ ယုတ်သောသား။ မာ ဗဟုဘာဏိဓ နေရယိကောသီတိ၊ ကား။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ဗဟုဘာဏီ၊ စကားများသည်။ မာ ဟောဟိ၊ မဖြစ် (ပေ၂၃၇) လင့်။ နေရယိကော၊ ငရဲ၌ဖြစ်လတ္တံ့သည်။ အသိ ဇာတော၊ ဖြစ်ပြီ။ (အသိကို ဇာတောဟု ဖွင့်သည်)။ ရဇမာကိရသီတိ၊ ကား။ ကိလေသရဇံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော မြူကို။ အတ္တနိ၊ ၌။ ပက္ခိပသိ၊ ချဘိသနည်း။ သန္တေတိ၊ ကား။ သမိတကိလေသေ၊ ငြိမ်းအပ်ပြီးသော ကိလေသာရှိကုန်သော။ ခီဏာသဝေ၊ ရဟန္တာတို့ကို။ ကိဗ္ဗိသကာရီတိ၊ ကား။ ပါပကာရိ၊ မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသောသူ။ ပပတန္တိ၊ ကား။ နရကံ၊ ငရဲသို့။
ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယန္တိ၊ ကား။ တဏှာဒီနံ၊ တို့၏။ သဘာဝဘေဒတော စ၊ သဘောအပြားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ သဘောကို ဝေဖန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝတ္ထာဘေဒတော စ၊ အခိုက်အတန့်အထူးအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနေကဘေဒတံ၊ များသောအပြား ရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ သုတ္တပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒဿိတံ၊ သော။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ကမ္မကမ္မဖလာဒီနိ၊ ကံကံ၏အကျိုး အစရှိသည်တို့ကို။ သဒ္ဒဟန္တေန၊ ယုံကြည်သော။
စာပိုဒ် ၉၃။ ဣဒ္ဓန္တိ၊ ကား။ ဟတ္ထူပဂသီသူပဂါဒိအလင်္ကာရေဟိ စ၊ လက်တန်ဆာ ဦးခေါင်းတန်ဆာ အစရှိသော တန်ဆာတို့နှင့်လည်းကောင်း။ မဏိကနကာဒီဟိ စ၊ ပတ္တမြားရွှေ အစရှိသည် တို့နှင့်လည်းကောင်း။ သမိဒ္ဓံ၊ ပြည့်စုံ၏။ ဖီတန္တိ၊ ကား။ တေလမဓုဖာဏိတာဒီဟိ စ၊ ဆီပျားတင်လဲ အစရှိသည်တို့နှင့်လည်းကောင်း။ ဓနဓညာဒီဟိ စ၊ ဥစ္စာစပါး အစရှိသည်တို့နှင့် လည်းကောင်း။ ဝိပုလံ၊ ပြန့်ပြော၏။ အာကိဏ္ဏမနုဿန္တိ၊ ကား။ နိရန္တရမနုဿံ၊ မပြတ်သော လူရှိ၏။ သမ္ဗာဓဗျူဟန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အနိဗ္ဗိဒ္ဓရစ္ဆာယော၊ ထုတ်ခြင်းမထွင်းသော ခရီးတို့ကို။ ဗျူဟာ၊ ဗျူဟတို့ဟူ၍။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ ယေသု၊ အကြင်ခရီးတို့၌။ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂေနေဝ၊ ဝင်သောခရီးဖြင့်သာလျှင်။ နိဂ္ဂစ္ဆန္တိ၊ ထွက်ကုန်၏။ သမ္ဗာဓာ၊ ကျဉ်းမြောင်းကုန်သော။ တေ ဗျူဟကာ၊ ထိုထုတ်ခြင်းမထွင်းသော ခရီးတို့သည်။ ဧတ္ထ၊ ဤကပ္ပိလဝတ်ပြည်၌။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္ဗာဓဗျူဟံ၊ မည်၏။ ဣမိနာပိ၊ ဤသမ္ဗာဓဗျူဟံဟူသော ပါဌ်ဖြင့်လည်း။ တဿ နဂရဿ၊ ထိုကပ္ပိလဝတ်ပြည်၏။ ဃနဝါသမေဝ၊ တစ်ခဲနက်သော နေရာရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်။ ဒီပေတိ၊ ပြ၏။ ဘန္တေနာတိ၊ ကား။ ဒမထံ၊ ဆုံးမခြင်းသို့။ အနုပဂတေန၊ မရောက်သော။ ဝါ၊ ကား။ ဣတော စိတော စ၊ ထိုမှဤမှလည်း။ ပရိဗ္ဘမန္တေန၊ လည်သော။ အပါပကန္တိ၊ ကား။ အလာမကံ၊ မယုတ်မာသော။ အဝေစ္စပ္ပသာဒေနာတိ၊ ကား။ အစလပ္ပသာဒေန၊ မတုန်မလှုပ်သော ကြည်ညိုခြင်းနှင့်။ သစ္စပ္ပဋိဝေဓတော၊ (ပေ၂၃၈) သစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိသောအားဖြင့်။ အာဂတေန၊ လာသော။ ပသာဒေန၊ ကြည်ညိုခြင်းနှင့်။
[ကျမ်း ၂၂၈] ပေစ္စ သော လဘတေတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဘူတေ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဒဏ္ဍေန၊ တုတ်လှံတန်ဖြင့်။ န ဟိံသတိ၊ မညှဉ်းဆဲ။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ပရလောကေ၊ တမလွန်လောက၌။ မနုဿဘူတော၊ လူဖြစ်၍။ မနုဿသုခံ၊ လူချမ်းသာကို။ လဘတိ၊ ၏။ ဒေဝဘူတော၊ နတ်ဖြစ်၍။ ဒိဗ္ဗသုခံ၊ ကို။ လဘတိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဥဘယံ၊ နှစ်ပါးသော ချမ်းသာကို။ အတိက္ကန္တော၊ လွန်သည်ဖြစ်၍။ နိဗ္ဗာနသုခံ၊ သို့။ လဘတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၉၄။ စာရိကံ ပက္ကမိဿတီတိ၊ ကား။ ဇနပဒစာရိကံ၊ ဇနပုဒ်တို့၌ သွားခြင်းကို။ ဂမိဿတိ၊ သွားလတ္တံ့။ (စရဏံ စာရော၊ စာရော ဧဝ စာရိကာ၊ ဇနပဒေသု စာရိကာ ဇနပဒစာရိကာ၊ ပါရာဇိကဏ်ဋီကာ)။ ကသ္မာ ပန၊ ကြောင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ဇနပဒစာရိကံ၊ ဇနပုဒ်တို့၌ သွားခြင်းကို။ စရတိ၊ သွားသနည်း။ ဣတိ၊ ကား။ စောဒနာ၊ တည်း။ သတ္တဟိ၊ ကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ အကြောင်းတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဗုဒ္ဓါ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိကုန်သော။ ဘဂဝန္တော၊ တို့သည်။ ဇနပဒစာရိကံ၊ ကို။ စရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဒေသန္တရဂတာနံ၊ အရပ်တစ်ပါး၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ နေကုန်သော။ ဝေနေယျာနံ၊ ဝေနေယျသတ္တဝါတို့ကို။ ဝိနယနတ္တဉ္စ၊ ဆုံးမခြင်းငှာလည်းကောင်း။ တတြ၊ ထိုအရပ်တစ်ပါး၌။ ဌိတာနံ၊ တည်ကုန်သော သူတို့အား။ ဥဿုက္ကသမုပ္ပါဒနဉ္စ၊ အားထုတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေခြင်းလည်းကောင်း။ သာဝကာနံ၊ တို့အား။ ဝါ၊ တို့၏။ ဧကသ္မိံ ဌာနေ၊ တစ်ခုသောအရပ်၌။ နိဗဒ္ဓဝါသပရိဟရဏဉ္စ၊ အမြဲနေခြင်းကို ပယ်တော်မူခြင်းလည်းကောင်း။ အတ္တနော စ၊ ကိုယ်တော်၏လည်း။ တတ္ထ၊ ထိုတစ်ခုသော အရပ်၌။ အနာသင်္ဂဒဿနဉ္စ၊ ကပ်ငြိခြင်းမရှိသည်ကို ပြုခြင်းလည်းကောင်း။ သမ္ဗုဒ္ဓဝသိတဋ္ဌာနတာယ၊ ဘုရားတို့၏နေရာဖြစ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဒေသာနံ၊ အရပ်တို့၏။ စေတီယဘာဝသမ္ပာဒနဉ္စ၊ စေတီ၏ အဖြစ်ကို ပြီးစေခြင်းလည်းကောင်း။ ဝါ၊ အရိုအသေပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြီးစေခြင်းလည်းကောင်း။ ဗဟူနံ၊ ကုန်သော။ သတ္တာနံ၊ တို့အား။ ဒဿနူပသင်္ကမနာဒီဟိ၊ ဖူးမြင်ခြင်း ဆည်းကပ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ပုညော ဃပ္ပသဝနဉ္စ၊ ကောင်းမှုအပေါင်း၏ ပွားခြင်းလည်းကောင်း။ အဝုဋ္ဌိအာဒိဥပဒ္ဒဝူပသမနဉ္စ၊ မို်းမရွာခြင်းအစရှိသော ဥပဒ္ဒဝေါ၏ ငြိမ်းခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ သတ္တဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ၊ (ပေ၂၃၉) ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဗုဒ္ဓါ၊ ကုန်သော။ ဘဂဝန္တော၊ သည်။ ဇနပဒစာရိကံ၊ ကို။ စရန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
သတ္တသရုပ်ကို ဆိုရာ၌ ‘တတြ ဌိတာနိ ဩဿုက္ကသမုပ္ပာဒန’စသည်ဖြင့် နောက်သရုပ်ခြောက်ပါးကို ဆိုသကဲ့သို့ ‘ဒေသန္တရဂတာနံ ဝေနေယျာနံ ဝိနယျန’ဟုမဆိုမူ၍ ဝိနယနတ္တံဟု ဆိုခြင်းသည် ရှေ့နောက်မညီတကား ဟူငြားအံ့။ သရုပ်ကို ဆိုသောအရာ မည်သည် ရှေ့နောက်အညီ ဆိုသောအရာလည်း ရှိ၏။ မညီသောအားဖြင့် ဆိုသောအရာလည်း ရှိ၏။ မညီသောအားဖြင့် ဆိုသောဉာပကပြယုဂ်ကား ‘ရာဇဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရ၊ ရာဂဝေရိဘယေန ဝါ၊ စီဝရာဟရဏတ္တံ ဝါ၊ လိင်္ဂဘာဒိယတိဓယော’ဟူသည်တည်း။ ဤဉာပကပြယုဂ်၌။ ‘ရာဇ။ လ။ ဘယေန ဝါ’ဟု ဆိုပြီး၍ ‘စီဝရာဟရဏတ္တံ ဝါ’ဟု ရှေ့ နောက်မညီသောအားဖြင့် ဆိုသတည်း။ ထိုအထူ ဤ၌လည်း မှတ်အပ်၏။
ဣသိဒတ္တပုရာဏာတိ၊ ကား။ ဣသိဒတ္တော စ၊ ဣသိဒတ္တသည်လည်းကောင်း။ ပုရာဏော စ၊ ပုရာဏသည်လည်းကောင်း။ တေသု၊ ထိုနှစ်ယောက်တို့တွင်။ ဣသိဒတ္တော၊ သည်။ သကဒါဂါမီ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပုရာဏော၊ သည်။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
သာကေတေတိ၊ ကား။ “သာကေတော”တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမေ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ အတ္တနော၊ ၏။ ဘောဂဂါမကေ၊ စားသောရွာငယ်၌။ (ပေမူ၌ သောမုကေတိ-ကား။ သောမုကောတိ နာမော၊ သောမုကအမည်ရှိသော။ သောမုကောတိ လဒ္ဓနာမေဟူ၍လည်း ရှိ၏။ သောမုကောတိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမေ၊ သော။ ပါဠိ၌ကား သာကေတေဟု ရှိ၏ အချို့အဋ္ဌကထာ၌လည်း သာကေတေတိ လဒ္ဓနာမေဟုပင် ရှိ၏)။ မဂ္ဂေ ပုရိသံ ဌပေသုန္တိ၊ ကား။ တေသံ၊ တို့အား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ဂါမဒွါရေန၊ ဖြင့်။ ဂမနမဂ္ဂေါ၊ ကြွတော်မူရာ ခရီးလမ်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဘဂဝါ၊ သည်။ အမှာကံ၊ တို့သည်။ သုတ္တာနံ ဝါ၊ အိပ်ပျော်နေစဉ်သော်လည်းကောင်း။ ပမတ္တာနံ ဝါ၊ မေ့လျော့နေစဉ်သော်လည်းကောင်း။ သစေ ဂစ္ဆေယျ၊ အကယ်၍ ကြွတော်မူငြားအံ့။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ပဿိတုံ၊ ငှာ။ န လဘေယျာမ၊ မရနိုင်ကုန်ရာ”။ ဣတိမနသိကတွာ၊ ဤသို့နှလုံးပြု၍။ မဂ္ဂမဇ္ဈေ၊ ခရီးအလယ်၌။ ပူရိသံ၊ ကို။ ဌပေသုံ ကိရ၊ ထားကြကုန်သတတ်။
(ပေ၂၄ဝ) သုတ္တာနံ ဝါ ပမတ္တာနံ ဝါ၌ အနာဒရအနက်၌ ဆဋ္ဌီတည်း။ အနာဒရအဖြစ် မထင်တကား။ အဘယ်သို့ အနာဒရဖြစ်အံ့နည်းဟူမူကား မထီမဲ့မြင်အလိုမရှိသည်ကို ပြုမှသာ အနာဒရမဖြစ်သည် မဟုတ်။ စင်စင်ကား ကြိယာတစ်ပါးအဖြစ်သည်။ ကြိယာတစ်ပါးလုသကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်း အနာဒရမည်၏။ ဤ၌လည်း အိပ်ပျော်ခြင်း မေ့လျော့ခြင်းကြိယာဖြစ်စဉ် သွားခြင်းကြိယာလုသကဲ့သို့ ဖြစ်ရကား အနာဒရ ဖြစ်ပါသတည်း။
အနုဗန္ဓိံသူတိ၊ ကား။ ဒူရတောဝ၊ အဝေးမှသာလျှင်။ အနုဗန္ဓိံသု၊ ကုန်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်သေး။ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော၊ နောက်မှ နောက်မှ။ အနုဗန္ဓိံသု၊ ကုန်၏။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဘဂဝါ၊ သည်။ သကဋမဂ္ဂဿ၊ ၏။ မဇ္ဈေ၊ အလယ်၌။ ဇင်္ဃမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ အဂမာသိ၊ မူ၏။ ဣတရေ၊ မြတ်စွာဘုရားမှ တစ်ပါးသော ဣသိဒတ္တပုရာဏတို့သည်။ ဥဘောသု၊ ကုန်သော။ ပေဿသု၊ တို့၌။ ဝါ၊ တို့ဖြင့်။ အနုဂစ္ဆန္တာ၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်ကုန်လျက်။ ဝါ၊ နောက်သို့လိုက်ကုန်လျက်။ အဂမံသု၊ ကုန်ပြီ။
ခရီးမှဖဲ၍ သစ်ပင်ရင်းသို့ အဘယ်ကြောင့် ကပ်သနည်း။ ခရီးသွားလျက် ပဋိသန္ထာရမပြုကောင်းပါသလော ဟူသော စောဒနာကို ဖြေစေအံ့သောငှာ ‘မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မာတိ ဗုဒ္ဓါ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗုဒ္ဓါ၊ ဘုရားရှင်တို့သည်။ ကေနစိ၊ အချို့သောသူနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ အတူတကွ။ ဂစ္ဆန္တာဝ၊ ကြွတော်မူကုန်လျက်သာလျှင်။ ပဋိသန္ထာရံ၊ စကားပြောဟောခြင်းကို။ ကရောန္တိ၊ ပြုတော်မူကြကုန်၏။ ကေနစိ၊ အချို့သောသူနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ အတူတကွ။ ဌိတာဝ၊ တည်တော်မူကုန်လျက်သာလျှင်။ ပဋိသန္ထာရံ၊ ကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေနစိ၊ အချို့သောသူနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ အတူတကွ။ ဒိဝသဘာဂမ္ပိ၊ တစ်နေ့အဖို့ကာလပတ်လုံးလည်း။ နိသိန္နာ၊ ထိုင်တော်မူကုန်လျက်။ ပဋိသန္ထာရံ၊ ကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ “ဣမေ၊ ဤဣသိဒတ္တပုရာဏတို့သည်။ မယှံ၊ ၏။ သာသနေ၊ ၌။ ဝလ္လဘာ၊ အကျွမ်းဝင်ကုန်၏။ အာဂတဖလာ၊ လာသောဖိုလ်ရှိကုန်၏။ ဣမေဟိ၊ ဤဣသိဒတ္တပုရာဏတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ နိသီဒိတွာ၊ ထိုင်၍။ ဒိဝသဘာဂံ၊ လုံး။ ပဋိသန္ထာရံ၊ ကို။ ကရိဿာမိ၊ အံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ စိန္တေသိ၊ ကြံတော်မူ၏။ စိန္တေတွာ၊ ၍။ (ဤသို့ ပါဌသေသဆောင်)။ မဂ္ဂတော၊ (ပေ၂၄၁) မှ။ ဩက္ကမိတွာ၊ ဖဲတော်မူ၍။ ယေန၊ အကြင်အရပ်၌။ အညတရံ၊ သော။ ရုက္ခမူလံ၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တေန၊ သို့။ ဥပသင်္ကမိ၊ ၏။
လမ်းခရီး၌ ခင်းအပ်သော နေရာကို မရရာတကား ဟူသော သောတုဇနတို့၏ အကြံဖြစ်လေရာသောကြောင့် ‘ပညတ္တေ အာသနေ နိသိဒီတိ တေ ကိရ’အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒီတိ၊ ကား။ တေ၊ ထိုဣသိဒတ္တပုရာဏတို့သည်။ ဆတ္တုပါဟနကတ္တရဒဏ္ဍပါဒဗ္ဘဉ္ဇနတေလာနိ စေဝ၊ ထီးဘိနပ်တောင်ဝှေးခြေသုတ်စရာဆီတို့ကို လည်းကောင်း။ အဋ္ဌဝိဓံ၊ သော။ ပါဏကဉ္စ၊ အဖျော်ကိုလည်းကောင်း။ သရဘဝါဒပလ္လင်္ကဉ္စ၊ သရဘမည်သော သားရဲရုပ်အခြေရှိသော ပလ္လင်ကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ သမင်ဆီးဆောက်ရုပ် အခြေရှိသော ပလ္လင်ကိုလည်းကောင်း။ ဂါဟာပေတွာ၊ ယူစေ၍။ အာဂမံသု ကိရ၊ သွားကုန်သတတ်။ (အဂမံသုလည်း ရှိ၏။ လားကုန်သတည်းပေး)။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ဝါ၊ ထိုကြောင့်။ နံ ပလ္လင်္ကံ၊ ကို။ ပညပေတွာ၊ ခင်း၍။ အဒံသု၊ ပေးကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုပလ္လင်၌။ သတ္ထာ၊ သည်။ နိသီဒိ၊ ၏။ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသူတိ၊ ကား။ “ဆတ္တုပါဟနာဒီနိ၊ ထီးဘိနပ်အစရှိသည်တို့ကို။ ဘိက္ခုသံဃဿ၊ အား။ ဒေထ၊ ကန်ုလော့”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝတွာ၊ ၍။ ဘဂဝန္တံ၊ ကို။ ဝန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဧကမန္တံ၊ လျောက်ပတ်စွာ။ ဝါ၊ လျောက်ပတ်သော အရပ်၌။ နိသီဒိံသု၊ ကုန်၏။
သာဝတ္ထိယာ ကောသလေသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီတိ၊ အာဒိ၊ သော။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော စကားကို။ မဇ္ဈိမဒေသဝသေနေဝ၊ မဇ္ဈိမအရပ်၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ နည်းဟူမူကား။ နိယတာစိဏ္ဏတ္တာ၊ မြဲသောအလေ့အကျက်ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ထိုကို ချဲ့လိုရကား ‘ဘဂဝတော ဟိ’စသည်ကို ဆိုသတည်း)။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဘဂဝတော၊ ၏။ စာရိကစရဏံ၊ ဒေသစာရီကြွသွားခြင်းသည်။ မဇ္ဈိမဒေသေယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပစ္စန္တဒေသေ၊ ပစ္စန္တရာဇ်အရပ်၌။ သစေပိ ဂစ္ဆတိ၊ အကယ်၍လည်း ကြွတော်မူသည်ဖြစ်အံ့။ မဇ္ဈိမဒေသေယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ အရုဏံ၊ ကို။ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ တက်စေတော်မူ၏။ ဣတိ၊ သို့။ နိယတာစိဏ္ဏံ၊ မြဲသော အလေ့အကျက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဇ္ဈိမဒေသဝသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကာသီသူတိ၊ ကား။ ကာသိရဋ္ဌတော၊ ကာသိကတိုင်းမှ။ မဂဓေသူတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ တထာ၊ ထိုအတူ။ မဂဓရဋ္ဌတော၊ မှ။ (ကာသိသုမဂဓေသုဟူသော ဤနှစ်ပုဒ်ကား ပါဠိ၌ ဤအရာတွင်မရှိနောက်၌သာရှိ၏)။ အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ အာသန္နတ္တာ ဧဝ၊ ဘုရားသခင်နှင့် နီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ တေသံ၊ ထိုဣသိဒတ္တပုရာဏတို့အား။ သောမနဿံ၊ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်သည်ကား။ န၊ မဟုတ်။ အထခေါ၊ (ပေ၂၄၂) စင်စစ်ကား။ “ဣဒါနိ၊ ယခု။ ဒါနံ၊ ကို။ ဒါတုံ၊ ငှာ။ ဂန္ဓမာလာဒိပူဇံ၊ နံ့သာပန်းအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပူဇော်ခြင်းကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ ဓမ္မံ၊ ကို။ သောတုံ၊ နာအံ့သောငှာ။ ပဉှံ၊ ကို။ ပုစ္ဆိတုံ၊ ငှာ။ လဘိဿာမ၊ ကုန်အံ့။ ဣတိ၊ သို့။ နေသံ၊ ထိုဣသိဒတ္တပုရာဏတို့အား။ သောမနဿံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (‘ယထာသဒ္ဒါ နိစ္စသမ္ဗန္ဓာ’ ဟူရကား ယသ္မာ စသည်ဖြင့် အနိယတ်ဖော်သတည်း)။
တသ္မာတိဟ ထပတယော သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသောတိ၊ ကား။ ထပတယော၊ လက်သမားတို့။ (ထပတိသဒ္ဒါကား ဝဍ္ဎကီ၏ပရိယာယ်တည်း။ အဘိဓာန်ကိုရှု။ ဂဟပတယောလည်း ရှိ၏။ ဒါယကာတို့ဟု ပေး)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တုမှာကံ၊ တို့အား။ မယိ၊ သည်။ ဒူရိဘူတေ၊ အဝေး၌ဖြစ်သည်ရှိသော်။ အနပ္ပကံ၊ များစွာသော။ ဒေါမနဿံ၊ နှလုံးမသာခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာသန္နေ၊ နီးသည်ရှိသော်။ အနပ္ပကံ၊ သော။ သောမနဿံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာပိ၊ ကြောင့်လည်း။ “ဃရာဝါသော၊ အိမ်ရာတည်ထောင်သော လူ၏ဘောင်၌ နေခြင်းသည်။ သမ္ဗာဓော၊ ကျဉ်းမြောင်း၏”။ ဧတံ၊ ဤအကြောင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အပ်၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ဃရာဝါသဿ၊ ၏။ ဒေါသေန၊ အပြစ်ကြောင့်။ တုမှာကံ၊ တို့အား။ ဧဝံ၊ ဤသို့ နှလုံးမသာခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဃရာဝါသံ၊ ကို။ ပဟာယ၊ ၍။ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ကုန်သည်။ သစေ အဿထ၊ ကုန်အံ့။ မယာ၊ ငါဘုရားနှင့်။ သဒ္ဓိံယေဝ၊ တကွသာလျှင်။ ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ၊ သွားကုန်သော်လည်းကောင်း။ အာဂစ္ဆန္တာနဉ္စ၊ မသွားကုန်သော်လည်းကောင်း။ ဝေါ၊ တို့အား။ ဧဝံ၊ သို့။ တံ၊ ထိုသို့နှလုံးမသာခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်။ န ဘဝေယျ၊ နိုင်ရာ။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒီပေန္တော၊ ၍။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟ၊ မိန့်တော်မူ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဋ္ဌေန၊ နှိပ်စက်တတ်သော ရာဂအစရှိသော ကြောင့်ကြရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သမ္ဗာဓတာ၊ ကျဉ်းမြောင်းသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
နေရာကျဉ်းမြောင်းသောကြောင့်သာ သမ္ဗာဓဖြစ်ကောင်းပါသလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘မဟာဃရေ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ မဟာဃရေ၊ ကြီးစွာသော အိမ်၌။ ဝသန္တဿာပိ၊ နေသောသူအားလည်း။ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ ဃရာဝါသောသမ္ဗာဓောဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ရဇောပထောတိ၊ ကား။ ရာဂါဒိရဇာနံ၊ ရာဂအစရှိသော မြူတို့၏။ အာဂမနပထော၊ လာရာလမ်းကြောင်းသည်။ အာဂမနဋ္ဌာနံ၊ ဖြစ်ရာအရပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အဗ္ဘောကာသောပဗ္ဗဇ္ဇာတိ၊ ကား။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပန၊ ရဟန်းအဖြစ်သည်ကား။ အကိဉ္စနအပလိဗောဓဋ္ဌေန၊ နှိပ်စက်တတ်သော ရာဂအစရှိသော ကြောင့်ကြခြင်း မရှိ (ပေ၂၄၃) သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အဗ္ဘောကာသော၊ လွင်တီးခေါင်နှင့် တူသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
နေရာကျယ်သောကြောင့်သာ အဗ္ဘောကာသ ဖြစ်ကောင်း၏ဟု စုဒ်ရှိရကား ‘စတုရတနိကေပိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သော်။
ဟိ၊ စွ။ စတုရတနိကေပိ၊ လေးထောင်မျှသာ ရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ဂဗ္ဘေ၊ တိုက်၌။ ပလ္လင်္ကေန၊ နှင့်။ ပလ္လင်္ကံ၊ ကို။ ဃဋ္ဋေတွာ၊ ထိစေ၍။ နိသိန္နာနမ္ပိ၊ နေကုန်သော။ ဒွိန္နံ၊ ကုန်သော။ ဘိက္ခူနံ၊ တို့အား။ အကိဉ္စနာပလိဗောဓဋ္ဌေန၊ ကြောင့်။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ သည်။ အဗ္ဘောကာသော နာမ၊ လွင်တီးခေါင်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အလဉ္စ ပန ဝေါ ထပတယော အပ္ပမာဒါယာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ သမ္ဗာဓဃရာဝါသေ၊ ၌။ ဝသန္တာနံ၊ ကုန်သော။ တုမှာကံ၊ တို့အား။ အပ္ပမာဒမေဝ၊ မမေ့လျော့ခြင်းကိုသာလျှင်။ ကာတုံ၊ ငှာ။ ယုတ္တံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
နာဂါတိ၊ ကား။ ဟတ္ထိနော၊ တို့သည်။ ဩပဝယှာတိ၊ ကား။ ရညော၊ ၏။ ဝါ၊ အား။ အာရောဟနယောဂ္ဂါ၊ တက်စီးခြင်းငှာ လျောက်ပတ်ကုန်၏။ ဧကံ ပူရတော ဧကံ ပစ္ဆတော နိသီဒါပေမာတိ၊ ကား။ တေ ဒွေပိ ဇနာ၊ ထိုနှစ်ယောက်သော ဣသိဒတ္တပူရာဏတို့သည်လည်း။ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ၊ အလုံးစုံသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဒွီသု နာဂေသု၊ နှစ်စီးသောဆင်တို့၌။ တာ ဣတ္ထိယော၊ တို့ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ နိသီဒါပေတွာ၊ နေစေ၍။ ရညော၊ ပသေနဒီကောသလမင်း၏။ နာဂံ၊ ဆင်ကို။ မဇ္ဈေ၊ ၌။ ကတွာ၊ ၍။ ဥဘောသု ပေဿသု၊ တို့၌။ ဂစ္ဆန္တိ ကိရ၊ ကုန်သတတ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟံသု၊ ကုန်၏။ နာဂေါပိ ရက္ခိတဗ္ဗောတိ၊ ကား။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ရက္ခိတေ၊ သော်။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ဝိသေသိတံ၊ ဆန့်ကျင်ခြင်းကို။ ဝါ၊ မညီညွတ်ခြင်းကို။ န ကရောတိ၊ မပြု။ ဧဝံ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ ရက္ခိတဗ္ဗော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တာနိ ဘဂိနိယောတိ၊ ကား။ ယထာ၊ ဖြင့်။ ရက္ခိတာသု၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ ပမာဒံ၊ မေ့လျော့ခြင်းသို့။ နာပဇ္ဇန္တိ၊ မရောက်ကုန်။ ဧဝံ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ တာပိ၊ ထိုသို့ နှမတို့ကိုလည်း။ ရက္ခိတဗ္ဗာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အတ္တာပီတိ၊ ကား။ သိတကထိတဝိက္ခေပိတာဒီနိ၊ ပြုံးခြင်း ရယ်ခြင်း ပြောဟောခြင်း မသင့်မတင့်သော အားဖြင့် ကြည့်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို။ အကရောန္တေဟိ၊ မပြုကုန်သဖြင့်။ အတ္တာပိ၊ မိမိကိုယ်ကိုလည်း။ ရက္ခိတဗ္ဗော၊ သည်။ [ကျမ်း ၂၃၀] ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဧဝံ၊ သို့။ (တထာလည်းရှိ၏။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်’ဟု ပေး။) ကရောန္တော၊ ပြုသောသူသည်။ (ပေ၂၄၄) ဝါ၊ ကို။ “ဧသော၊ ဤသူသည်။ သာမိဒုဗ္ဗကောတိ၊ အရှင်ကိုပြစ်မှားသောသူ’’ဟူ၍။ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော၊ နှိပ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
တသ္မာတိဟ ထပတယောတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တုမှေ၊ တို့ကို။ ရာဇာ၊ သည်။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ ရာဇဘဏ္ဍံ၊ မင်းဘဏ္ဍာကို။ ပဋိစ္ဆာပေတိ၊ ဆောက်နှင်း၏။ တသ္မာပိ၊ ကြောင့်လည်း။ ဃရာဝါသော၊ သည်။ သမ္ဗာဓော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ရဇောပထော၊ ရာဂအစရှိသော မြူတို့၏အကြောင်းသည်။ ဝါ၊ ရာဂအစရှိသောမြူတို့၏ ဖြစ်ရာအရပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယသ္မာ၊ ပန၊ ကား။ ပံသုကူလိကံ၊ ပံ့သကူကို ဆောင်သော။ ဘိက္ခုံ၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိစ္ဆာပေန္တော၊ ဆောက်နှင်းသောသူသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ သည်။ အဗ္ဘောကာသော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သဗ္ဗတ္ထာပိ၊ အလုံးစုံသော ပါဠိရပ်၌လည်း။ ဧဝံ၊ ဤအတူပင်တည်း။ တစ်နည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ သဗ္ဗထာပိ၊ အလုံးစုံသော အခြင်းအရာ အားဖြင့်လည်း။ ထပတယော၊ လက်သ္မားတို့။ (ဂဟပတယော၊ ရှိအံ့။ ဒါယကာတို့ပေး)။ အပ္ပမာဒါယ၊ မမေ့မလျော့ခြင်းငှာ။ အလဉ္စ ခေါ၊ လျောက်ပတ်သလျှင်ကတည်း။ အပမာဒမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ကရောထ၊ ကုန်လော့။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။
မုတ္တစာဂေါတိ၊ ကား။ ဝိဿဋ္ဌစာဂေါ၊ လွတ်လွတ်စွန့်ကုန်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပယတပါဏီတိ၊ ကား။ အာဂတာဂတာနံ၊ လာကုန်လာကုန်သော သူတို့အား။ ဒါနတ္ထာယ၊ ငှာ။ ဓောတဟတ္ထော၊ ဆေးအပ်သော လက်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝေါသဂ္ဂရတောတိ၊ ကား။ ဝေါသဂ္ဂသင်္ခါတေ၊ ဝေါသဂ္ဂဟုဆိုအပ်သော။ စာဂေ၊ စွန့်ကြဲခြင်း၌။ ရတော၊ မွေ့လျော်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယာစယောဂေါတိ၊ ကား။ ယာစိတဗ္ဗယုတ္တော၊ တောင်းအပ်သည်၏ အဖြစ်နှင့်ယှဉ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ‘ယာဇယောဂေါ’တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဒါနယုတ္တော၊ အမြဲပေးခြင်းနှင့်ယှဉ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒါနသံဝိဘာဂရတောတိ ဧတေန ပါဌေန၊ ဖြင့်။ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ၊ အနည်းငယ်မျှလည်း ဖြစ်သော။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဝတ္ထုကို။ လဘိတွာ၊ ၍။ တတောပိ၊ ထိုအနည်းငယ်သော ဝတ္ထုမှလည်း။ သံဝိဘာဂေ၊ ဝေဖန်ခွဲခြမ်းခြင်း၌။ ရတော၊ မွေ့လျော်၏။ အပ္ပဋိဝိဘတ္တန္တိ၊ ကား။ “ဣဒံ၊ ဤဝတ္ထုသည်။ အမှာကံ၊ တို့အား။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ ဣဒံ၊ သည်။ အညေသံ၊ ထိုအား။ (အယျာနံလည်းရှိ၏။ အရှင်တို့အားပေး။ ရှေးပါဌ်သာအသင့်)။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အကတဝိဘာဂံ၊ မပြုအပ်သော ဝေဖန်ခြင်းရှိသော။ သဗ္ဗံ၊ (ပေ၂၄၅) အလုံးစုံသော ဝတ္ထုသည်။ ဒါတဗ္ဗမေဝ၊ ပေးအပ်သည်သာလျှင်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဌိတံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဤအဖွင့်ကားသည်တွင်မလို။ ‘ဣဒါနိ။ လ။ အာဒိ ဝုတ္တံ’ ၏ နောက်၌သာ ရှိလိုမည် ထင်၏။ သမ္ပန္နာဂတောဟူသော ပုဒ်ကို ဟောတိ ဟူသောပုဒ်နှင့် စပ်အပ်၏။ သောတာပန္နောဟူသော ပုဒ်နှင့် ဝိသေသနဝိသေသျ၏ အဖြစ်နှင့် မစပ်အပ်သည်ဟု ပြလိုသော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ဣမေ ဟိ ခေါ။ လ။ အတ္ထော’ဟု မိန့်သတည်း။
ဣမေဟိ ခေါ၊ လ။ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သောတာပန္နော၊ သည်။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သမန္နာဂတောဟူသော ပုဒ်ကို သောတာပန္နောဟူသော ပုဒ်နှင့် ဝိသေသန ဝိသေသျ အဖြစ်ဖြင့် မစပ်ကောင်းပါသလောဟု စောဒနာရှိရကား ဧတေနအစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဧတေန၊ ဤပါဌ်ဖြင့်။ သောတာပန္နေန၊ သည်။ (ယော သောတာပန္နောလည်းရှိ၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်ပေး)။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့၏။ (လဗ္ဘမာနတံ၌ တာသမ္ဗန်တည်း)။ ဧကန္တတော၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ လဗ္ဘမာနတံ၊ ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ တေသံ ထပတီနံ၊ ထိုလက်သမားတို့၏။ (ဂဟပတီနံရှိအံ့။ ထိုဒါယာတို့၏ပေး)။ စတူဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ တို့နှင့်။ သမန္နာဂတံ၊ ပြည့်စုံခြင်းကို။ ပရိယာယေန၊ ပရိယာယ်အားဖြင့်။ ဒေဿတွာ၊ ပြီး၍။ (မရည်မညွှန်းသာမညပြသည် ဟူလိုသော်)။ ဣဒါနိ၊ ၌။ နိပ္ပရိယာယေန၊ မုချအားဖြင့်။ တံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ (စရည်ညွှန်း တိုက်ရိုက်ပြသည်ဟူလိုသော်)။ “တုမှေ ခေါ ထပတယော”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၉၅။ သဟဿံ ကပ္ပကောဋိယောတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သဟဿံ အတ္တဘာဝါ၊ ကုဋေတစ်ထောင်သော အတ္တဘောတို့သည်။ အဟေသုံ၊ ကုန်ပြီ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “အသီတိ ကပ္ပကောဋိယော”တိပိ၊ လည်း။ ပါဌော၊ ပါဌ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အသီတိ အာယုကပ္ပကောဋိယော၊ ကုဋေရှစ်ဆယ်သော အာယုကပ်တို့ပတ်လုံး။ အဟေသုံ၊ ပြီ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကတ္ထ ပန၊ အဘယ်၌ကား။ တေ၊ ထိုကုဋေတစ်ထောင်သော အတ္တဘောတို့သည်။ အဟေသုံ၊ ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ သံသယဿ၊ ယုံမှားခြင်း၏။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ “ဒေဝေ စေဝ မ (ပေ၂၄၆) နုဿေ စာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဒေဝေသု စေဝ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ မနုဿေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သံဝိရူဠှမှီတိ၊ ကား။ သမန္တတော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ ပလ္လဝဂ္ဂဟဏေန၊ ရွက်ညွန့်ကို ယူသဖြင့်။ ဝိရုဠှေ၊ ကြီးစွာသော။ အလဘိံဟန္တိ၊ ကား။ အဟံ၊ သည်။ အလဘိံ၊ ရပြီ။ အဇ္ဇ တိံသ တတော ကပ္ပါတိ၊ ကား။ တတော ကပ္ပတော၊ ထိုကမ္ဘာမှ။ အဇ္ဇ သမ္ပတိ၊ ယခုအခါ၌။ (အဇ္ဇနှင့် သံပတိကား အနက်တူ၏)။ အယံ ကပ္ပေါ၊ ဤကမ္ဘာသည်။ တိံသတိမော၊ သုံးဆယ်မြောက်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဿာ သညာယ ဝါသနာတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓဂတာယ၊ ဘုရားလျှင်အာရုံရှိသော။ တဿ၊ သညာယ၊ ၏။ ဝါသနတော၊ အစွမ်းကြောင့်။
[ကျမ်း ၂၃၁] တဏှာနိဃာတကောတိ၊ ကား။ တဏှာယ၊ ကို။ သမုစ္ဆေဒကော၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်တတ်သော။ ဝဋံသကောတိ၊ ကား။ ပုပ္ဖမယကဏ္ဏိကော၊ ပန်းဖြင့်ပြီးသော အချက်သည်။ သဗ္ဗပုပ္ဖေဟိလင်္ကတောတိ၊ ကား။ နာနာပုပ္ဖေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အလင်္ကတော၊ တန်ဆာဆင်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ လပနန္တရာတိ၊ ကား။ ဥတ္တရာဓရောဋ္ဌာနံ၊ အထက်နှုတ်ခမ်းတော် အောက်နှုတ်ခမ်းတော်တို့၏။ အန္တရတော၊ အကြားမှ။ ဩက္ကာတိ၊ ကား။ ပဘာ၊ အရောင်သည်။ မုဒ္ဓနန္တရဓာယထာတိ၊ ကား။ မုဒ္ဓနိ၊ ထိပ်တော်၌။ အန္တရဓာယထ၊ ကွယ်၏။ ကင်္ခံ ဝိတရာတိ၊ ကား။ ဝိမတိံ၊ ယုံမှားခြင်းကို။ ဝိနောဒေဟိ၊ ဖျောက်တော်မူလော့။ ယဿ တံ သဗ္ဗဓမ္မေသု၊ သဒါ ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ တန္တိ ဣဒံ ပဒံ၊ သည်။ နိပါတမတ္တံ၊ တည်း။ ယဿ၊ အကြင်မြတ်စွာဘုရား၏။ ဝါ၊ အား။ သဗ္ဗဓမ္မေသု၊ တို့၌။ အာကင်္ခပဋိဗဒ္ဓတ္တာ၊ အလိုနှင့်စပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဒါ၊ အခါခပ်သိမ်း။ ဉာဏံ၊ သည်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ သဗ္ဗညူ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိတော်မူသော။ သော ဘဂဝါ၊ သည်။ အာနန္ဒံ၊ အာနန္ဒာအမည်ရှိသော။ ထေရံ၊ ကို။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ အဗြဝိ၊ ဆိုပြီ။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ပုဒ်စပ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သော။ ရဋ္ဌေ၊ ပြည်တိုင်းကား၌။ ရာဇာ၊ သည်။ ဘဝိဿတိ၊ လတ္တံ့။ စရိမန္တိ၊ ကား။ စရိမဘဝံ စရိမဘဝေ၊ အဆုံးသော ဘဝ၌။ သစ္ဆိကတွာတိ၊ ကား။ ပစ္စက္ခံ၊ မျက်မှောက်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဓမ္မတန္တိ၊ ကား။ (ပေ၂၄၇) စတုသစ္စဓမ္မံ၊ သစ္စာလေးပါးတရားကို။ ဝါ၊ ကား။ ပစ္စေကဗောဓိံ၊ ပစ္စေကဗောဓိကို။
စာပိုဒ် ၉၆။ သုဝဏ္ဏစ္ဆဒနံ နာဝန္တိ၊ ကား။ ဥဘောသု ပေဿသု၊ တို့၌။ သုဝဏ္ဏာလင်္ကာရေဟိ၊ ရွှေတန်ဆာတို့ဖြင့်။ ပဋိမဏ္ဍိတဝသေန၊ တန်ဆာဆင်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဆာဒိတံ၊ မိုးအပ်သော။ ဝါ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော။ သုဝဏ္ဏနာဝံ၊ ရွှေလှေကို။ ပဉှံ ပုဋ္ဌာ။ လ။ မေ သုတန္တိ၊ ကား။ သာ ဒေဝတာ၊ သည်။ ပဉှံ၊ ကို။ ပုဋ္ဌာ၊ မေးအပ်သည်ရှိသော်။ သက္ကဿ၊ အား။ ယထာ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့်။ ဗျာကာသိ၊ ဖြေကြား၏။ ဧဝံ တထာ၊ ထိုအခြင်းဖြင့်။ မယာပိ၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း။ သုတံ၊ ကြားအပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အာယသ္မာ၊ သော။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော၊ သည်။ အတ္တနာ၊ သည်။ ယထာသုတံ၊ အကြင်အကြင်ကြားအပ်သော။ ဝါ၊ ကြားသောအတိုင်း။ တံ၊ ထိုအခြင်းအရာကို။ ဘဂဝတော၊ အား။ ဝဒတိ၊ လျှောက်၏။
ပံသုထူပေသူတိ၊ ကား။ သရီရဓာတုံ၊ သရီရဓာတ်ကို။ အဗ္ဘန္တရေ၊ ၌။ ဌပေတွာ၊ ၍။ ပံသူဟိ၊ မြေမှုန့်တို့ဖြင့်။ ကတထူပေသု၊ ပြုအပ်သော စေတီတို့ကို။
ကတေသုဟူသော လက္ခဏကြိယာကို ငဲ့၍ လက္ခဏဝန္တကံ ပေးသည်။ အဘယ့်ကြောင့် သရီရဓာတ်တော်ကို အတွင်းထား၍ မြေမှုန့်တို့ဖြင့် ပြုအပ်သော စေတီဟူ အသီးမူ၍ ဆိုသနည်း။ ပံသုထူပေသုသာ ပါဠိရှိသည် မဟုတ်တုံလော။ ဆရာ့စကား အသို့သင့်ပါအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ဧဝံ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသော်။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော်။ တေ၊ ထိုစေတီတို့ကို။ ဘဂဝန္တံ၊ ကို။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ရည်၍။ ကတာ နာမ၊ ပြုအပ်သည်မည်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ဥဒ္ဒိဿ ကတေသု ဒသဗလဓရာန”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။
စာပိုဒ် ၉၇။ ဒေဝပုတ္တသရီရဝဏ္ဏာတိ၊ ကား။ ဒေဝပုတ္တသရီရသဒိသဝဏ္ဏာ၊ နတ်သား၏ ကိုယ်နှင့်တူသော အဆင်းရှိကုန်သော။ သုဘဂသဏ္ဌိတီတိ၊ ကား။ သောဘဂ္ဂယုတ္တသဏ္ဌာနာ၊ တင့်တယ်ခြင်းနှင့် ယှဉ်သော သဏ္ဌာန်ရှိကုန်သော။ ဥဠာရံ ဝတ တံ အာသီတိ၊ ကား။ မယာ၊ သည်။ ကတံ၊ သော။ တံ ပုညံ၊ သည်။ ဥဠာရံ၊ ပြန့်ပြောသည်။ ဝါ၊ မြတ်သည်။ ဝတ၊ စင်စစ်။ အဟောသိ၊ ၏။ ယာဟန္တိ၊ ကား။ ယာ အဟံ၊ အကြင်ငါသည်။ သတသတဿံ ကပ္ပေ၊ မုဒိတော ထူပံ အပူဇေသီတိ၊ ကား။ ထူပံ၊ စေတီကို။ ပူဇေတွာ၊ ကြောင့်။ သတသဟဿံ အာယုကပ္ပေ၊ တသိန်းသော အာယုကပ်တို့ပတ်လုံး။ (ပေ၂၄၈) အဟံ၊ သည်။ မုဒိတော၊ နတ်၏စည်းစိမ်ဖြင့် ဝမ်းမြောက်ရသည်။ အာသိ၊ ပြီ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အနာဂန္တုနဝိနိပါတန္တိ၊ ကား။ အပါယုပပတ္တိံ၊ အပါယ်၌ ဖြစ်ခြင်းသို့။ အနုပဂန္တွာ၊ မရောက်မူ၍။ ယံ စက္ခုန္တိ၊ ကား။ ယံ ပညာစက္ခုံ၊ အကြင်ပညာတည်းဟူသော မျက်စိကို။ ပဏိဟိတန္တိ၊ ကား။ ဌပိတံ၊ ထားအပ်ပြီ။ ဝါ၊ ဖြစ်စေအပ်ပြီ။ ဝိမုတ္တစိတ္တမှီတိ၊ ကား။ ဝိမုတ္တစိတ္တော၊ လွတ်သောစိတ်ရှိသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်ပြီ။ ဝိဓူတလတောတိ၊ ကား။ ဝိဓူတတဏှာလတော၊ ခါအပ်သော တဏှာတည်းဟူသော နွယ်ရှိသည်။ သမုစ္ဆိန္နတဏှော၊ ဖြတ်အပ်ပြီးသော တဏှာရှိသည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၉၈။ သာမာကပတ္ထောဒနမတ္တန္တိ၊ ကား။ သာမာကတိဏာနံ၊ သမန်းမြက်တို့၏။ နာဠိကောဒနမတ္တံ၊ တစ်ကွမ်းစားဖြင့်ချက်အပ်သော ထမင်းမျှသာဖြစ်သော။ အခိလေတိ၊ ကား။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ စေတောခိလာနံ၊ နှလုံးတံသင်းတို့၏။ အဘာဝေန၊ မရှိခြင်းကြောင့်။ အခိလေ၊ ငါးပါးသော နှလုံးတံသင်းမရှိသော။ တသ္မိဉ္စ ဩကပ္ပယိ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ၊ ကား။ တသ္မိံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ၊ ၌။ ဥတ္တမဓမ္မံ၊ မြတ်သော ရတနာဖြစ်သော။ ပစ္စေကဗောဓိံ၊ ကို။ [ကျမ်း ၂၃၂] “ဣမသ္မိံ၊ ဤအရှင်ဘုရား၌။ ဥတ္တမဓမ္မေန နာမ၊ မြတ်သောပစ္စေကဗောဓိတရား မည်သည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ သဒ္ဒဟိံ၊ ယုံကြည်၏။ “တသ္မိဉ္စ ဓမ္မေ ပဏိဓေသိံ မာနသ”န္တိ၊ ကား။ ဣမိနာ၊ ဤအရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါသည်။ ပဋိလဒ္ဓဓမ္မံ၊ ရအပ်သောတရားကို။ အဟမ္ပိ၊ သည်လည်း။ သစ္ဆိကရေယျံ၊ မျက်မှောက်ပြုရလို၏။ ဣတိ၊ သို့။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပဏိဒဟိံ၊ ဆောက်တည်၏။ ဘဝေ ကုဒါသုပိ စ မာ အပေက္ခဝါတိ၊ ကား။ ကတ္ထစိ၊ သော။ ဘဝေ၊ ၌။ အပေက္ခဝါ၊ သည်။ မာ ဘဝေယျံ၊ လို၏။ ဣတိ စ၊ လည်း။ မာနသံ၊ ကို။ ပဏိဓေသိံ၊ ပြီ။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓော၊ ပုဒ်စပ်ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗော၊ ၏။
ကုရူသူတိ၊ ကား။ ဥတ္တရကုရူသု၊ ဥတ္တရကုရုကျွန်း၌ဖြစ်ကုန်သော။ (ပါဏီသု၏ ဝိသေသနတည်း)။ ဒီဃာယုကေသူတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ တေသံ၊ ထိုဥတ္တရကုရုကျွန်းသူတို့၏။ ဝဿသဟဿာယုကတာယ၊ အနှစ်တစ်ထောင်အသက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အမမေသူတိ၊ ကား။ အရိဂ္ဂဟေသု၊ သိမ်းဆည်းခြင်း မရှိကုန်သော။ ပါဏီသူတိ၊ ကား။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ အဟီနဂါမီသူတိ၊ ကား။ ယထာလဒ္ဓသမ္ပတ္တီဟိ၊ အကြင်အကြင် ရအပ်သော စည်းစိမ်တို့မှ။ ယာဝတာယုကံ၊ (ပေ၂၄၉) အသက်ထက်ဆုံး။ အပရိဟီနသဘာဝေသု၊ မယုတ်သော သဘောရှိကုန်သော။ တိဒသောပပဇ္ဇတာတိ၊ ကား။ တာဝတိံသော၊ တာဝတိံသာနတ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဥပပဇ္ဇိံ၊ ဖြစ်ပြီ။ ဝါ၊ ကား။ တိဒသေ တာဝတိံသဘဝနေ၊ ၌။ ဥပပဇ္ဇိံ၊ ဖြစ်ပြီ။ ဝိသိဋ္ဌကာယူပဂတောတိ၊ ကား။ ဝိသိဋ္ဌကာယေသု၊ ထူးသောနတ်အပေါင်းတို့သို့။ နာနာဝဏ္ဏကာယေသု၊ အထူးထူးသော အဆင်းရှိသော နတ်အပေါင်းတို့သို့။ ဥပဂတော၊ ရောက်သည်ဖြစ်၍။ ဝါ၊ ရောက်သော။
ယသသည်ကိတ္တိယသပရိဝါရယသအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ကိတ္ထိယသကို နစ်စေလို၍ ပရိဝါရန္တေသုဟု ဖွင့်သတည်း။
ယသဿိသူတိ၊ ကား။ ပရိဝါရဝန္တေသု၊ အခြံအရံရှိကုန်သော။ ဟိတာဟိတာသိဟီတိ၊ ကား။ ကုသလာကုသလေ၊ ကုသိုလ်အကုသိုလ်တို့ကို။ ဝီတိဝတ္တီဟိ၊ လွန်ကုန်သော။ ပစ္စက္ခံ ခွိမန္တိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ပစ္စက္ခံ ခေါ၊ မျက်မှောက်လျှင်။ ဣမံ ဝစနံ၊ ကို။ အဝစ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
သကာသီတိ၊ ကား။ သော၊ ထိုသီခိမြတ်စွာဘုရားညီတော်ဖြစ်သော မင်းသည်။ အကာသိ၊ ၏။ ဗလိမာဘိဟာရီတိ၊ ကား။ ပူဇာဗလိံ၊ ပူဇော်ခြင်းတည်းဟူသော အခွန်ကို။ အဘိဟရိ၊ ရှေးရှုဆောင်၏။ ပတိတဿ ဧကန္တိ၊ ကား။ တဿ၊ ထိုပူဇော်သော သူ၏။ ဟတ္ထတော၊ မှ။ ဧကပုပ္ဖံ၊ ပန်းတစ်ပွင့်သည်။ ပတိတံ၊ ကျ၏။ (ပတိတဿကို ပတိတံ အဿဟု ပုဒ်ဖြတ်စေလိုသည်)။
ဥပရိဋ္ဌန္တိ၊ ကား။ ဥပရိဝေဟာသေ၊ အထက်ကောင်းကင်၌။ ဌိတံ၊ တည်သော။ အရိဋ္ဌန္တိ၊ ကား။ အရိဋ္ဌံ နာမ၊ အရိဋ္ဌအမည်ရှိသော။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါကို။ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စာတိ၊ ကား။ အဇ္ဈတ္တဝိသယာ စ၊ အဇ္ဈတ္တတရားလျှင် အာရုံရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဗဟိဒ္ဓဝိသယာ စ၊ ဗဟိဒ္ဓတရားလျှင် အာရုံရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ယေ မေ ဝိဇ္ဇိံသူတိ၊ ကား။ ယေ အာသဝါ၊ တို့သည်။ မေ၊ အား။ ပုဗ္ဗေ၊ ၌။ ဝိဇ္ဇမာနာ၊ ထင်ရှားရှိကုန်သည်။ အဟေသုံ၊ ကုန်ပြီ။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ၊ ကား။ ပုနပ္ပုနံ၊ အဖန်ဖန်။ ဇာယနမီယနဘူတော၊ ဖြစ်ခြင်း သေခြင်းဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ယော သံသာရော၊ ကို။ ပုနဗ္ဘဝေါတိ စ၊ တစ်ဖန်အသစ်ဖြစ်သော ဘဝဟူ၍လည်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ သော သံသာရော၊ သည်။ ဒါနိ၊ ၌။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဣဒံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ၊ ကား။ ဝါသနာဘာဂပုညဝိဘာဝနာနံ၊ ဝါသနာအ (ပေ၂၅၀) ဖို့ဟု ဆိုအပ်သော ကောင်းမှုကို ပြုခြင်းဟူသော။ နာနာသုတ္တပဒါနံ၊ အထူးထူးသော သုတ်ပုဒ်တို့၏။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ရုဏ်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ (ဒဿိတံနောင် ဣဒံဟုရှိ၏။ လွန်သည်)။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ ယဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၉၉။ “ဥဒ္ဓံ အဓော၊ လ။ အပုနဗ္ဘဝါယာ”တိ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ၊ ယဖြစ်သော။ သုတ္တန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဩဃတရဏဿ၊ ဩဃကိုကူးမြောက်ခြင်း၏။ အရိယမဂ္ဂကိစ္စတ္တာ၊ အရိယမဂ်၏ ကိစ္စဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ န စေတနာ ကရဏီယာတိ၊ ကား။ စိတ္တံ၊ ကို။ န ဥပ္ပါဒေတဗ္ဗံ၊ မဖြစ်စေအပ်။ ဓမ္မတာတိ၊ ကား။ ဓမ္မသဘာဝေါ၊ တရားသဘောတည်း။
စာပိုဒ် ၁၀၀။ ယဒါ ဟဝေတိ၊ ကား။ ယသ္မိံ၊ ကာလေ၊ ၌။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ ပါတုဘဝန္တီတိ၊ ကား။ ဥပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ အနုလောမပစ္စယာကာရပဋိဝေဓသာဓကာ၊ အနုလောမပဋိစ္စသပုပ္ပါဒ်ကို ထိုးထွင်း၍သိခြင်းကို ပြီးစေတတ်ကုန်သော။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ ကား။ ပါတုဘဝန္တီတိ၊ ကား။ ပကာသေန္တိ၊ ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏။ အဘိသမယ ဝသေန၊ သိခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပါကဋာ၊ ထင်ရှားကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
ပါတုသဒ္ဒါ ရှေးရှိသော ဘဝန္တိသဒ္ဒါသည် ရံခါ ဥပ္ပါဒပရိယာယ်။ ရံခါ အာဝိဘာဝပရိယာယ် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ဘဝန္တိ ပါတုဘဝန္တိဟူသော ပုဒ်၏ အနက်ကို ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပကာသေန္တိဟု နှစ်နည်း ဖွင့်တော်မူသတည်း။
ဓမ္မာတိ၊ ကား။ စတုသစ္စအရိယဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ကိလေသသန္တာပနဋ္ဌေန၊ ကိလေသာတို့ကို ပူပန်စေတတ်သော သဘောကြောင့်။ ဝီရိယံ၊ ကို။ အာတာပေါ၊ အာတာပဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ [ကျမ်း၂၃၃] အာတာပိနောတိ၊ ကား။ သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဝတော၊ သမ္မပ္ပဓာန်တည်းဟူသော ဝီရိယရှိသော။ ဈာယတောတိ၊ ကား။ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေန စ၊ အာရုံကို ကပ်၍ ရှုခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဈာန်ဖြင့်လည်းကောင်း။ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေန စ၊ လက္ခဏာကို ကပ်၍ ရှုခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဈာန်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဈာယန္တဿ၊ ရှုသော။ ဗြာဟ္မဏဿာတိ၊ ကား။ ဗာဟိတပါပဿ၊ မျှောအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသော။ ခီဏာသဝဿ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ အထဿ ကင်္ခါ ဝပယန္တိ သဗ္ဗာတိ၊ ကား။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ဧဝံ၊ သို့။ ပါတုဘူတဓမ္မဿ၊ ဖြစ်သောဗောဓိပက္ခိယတရားရှိသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝါ၊ ထင်ရှားသော သစ္စာလေးပါးတရားရှိသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ “ဘန္တေ၊ ရား။ ကော၊ အ (ပေ၂၅၁) ဘယ်သူသည်။ ဖုသတိ နု ခေါ၊ တွေ့သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆိ၊ ၏။ ပဉှော၊ သည်။ နော ကလ္လော၊ မသင့်။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အဝေါစ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ နယေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ “ဘန္တေ၊ ရား။ ဇရာမရဏံ၊ သည်။ ကတမံ နု ခေါ၊ အဘယ်နည်း။ ပန၊ မှတစ်ပါး။ ဣဒံ ဇရာမရဏံ၊ သည်။ ကဿ၊ အဘယ်သူ၏။ ဇရာမရဏံ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆိ၊ ၏။ ပဉှော၊ သည်။ နော ကလ္လော၊ မသင့်။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အဝေါစ၊ ၏။ ဣတိ အာဒိနာ၊ သော။ နယေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ယာ တာ ပစ္စယာကာရကင်္ခါ၊ အကြင် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၌ယုံမှားခြင်းတို့သည်။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ပစ္စယာကာရေဿဝ၊ ၏သာလျှင်။ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ၊ ထိုးထွင်း၍ မသိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ “အဟံ၊ သည်။ အတီတံ၊ လွန်လေပြီးသော။ အဒ္ဓါနံ၊ ကာလ၌။ အဟောသိံ နု ခေါ၊ ဖြစ်ခဲ့ပြီလော”။ ဣတိ အာဒိကာ၊ ကုန်သော။ ယာ စ သောဠသကင်္ခါ၊ အကြင်တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော ယုံမှားခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ “ဗုဒ္ဓေ၊ ၌။ ကင်္ခတိ၊ ယုံမှား၏။ ဓမ္မေ၊ ၌။ ကင်္ခတိ၊ ၏”။ ဣတိ အာဒိကာ၊ ကုန်သော။ ယာ အဋ္ဌ စ ကင်္ခါ၊ အကြင်ရှစ်ပါးသော ယုံမှားခြင်းတို့သည်လည်းကောင်း။ အာဂတာ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ တာ ကင်္ခါ၊ တို့သည်။ ဝပယန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ၊ ကင်းကုန်၏။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ချုပ်ကုန်၏။
ဤအရာ၌ ဝူပယန္တိဟု ရှိတတ်၏။ မသင့်နေတည်း။ ဝပယန္တိသာ လိုသည်။ ထိုကြောင့်ရကား ဝပယန္တီတိ ဝိအပယန္တိ ဣကာရလောပေနာယံ နိဒ္ဒေသော ဟု တေရသကဏ်ဋီကာ မိန့်သတည်း။
ကသ္မာ၊ ကား။ ယတော၊ အကြင်ကြောင့်။ သဟေတုဓမ္မံ၊ အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကို။ ပဇာနာတိ၊ ၏။ (ယသ္မာစသည်ဖြင့် ထိုကိုဖွင့်သတည်း)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိဇ္ဇာဒိကေန၊ သော။ ဟေတုနာ၊ အကြောင်းဖြင့်။ သဟေတုကံ၊ အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်သော။ သင်္ခါရာဒိံ၊ သော။ ကေဝလံ၊ အလုံးစုံသော။ ဝါ၊ သုခမဖက် သက်သက်သော။ ဣမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓဓမ္မံ၊ ဤဆင်းရဲအစုတရားကို။ ပဇာနာတိ အညာတိ၊ သိ၏။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝပယန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
ယခင်ကင်္ခါကို ဆိုသောပါဌ်၌ ပဌမပဒအာဒိသဒ္ဒါဖြင့် ‘ဖုသတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ၊ ‘ဖုသတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ၊ တတြဿ ကလ္လော ပဉှော “ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဖုသတီ”တိ။ ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ၊ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ “ကိံ ပစ္စယာ နု ခေါ ဘန္တေ ဖဿော”တိ၊ ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ “သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ”တိ။ “ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဝေဒယတီ”တိ၊ “နော ကလ္လော ပဉှော”တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ဝေဒယတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ၊ ‘ဝေဒယတီ’(ပေ၂၅၂) တိ စာဟံ ဝဒေယျံ၊ တတြဿ ကလ္လော ပဉှော “ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဝေဒယတီ”တိ။ ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ၊ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ “ကိံ ပစ္စယာ နု ခေါ ဘန္တေ ဝေဒနာ”တိ၊ ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ “ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ”တိ အစရှိသော ပါဠိကြွင်းကို သင်္ဂြိုဟ်သတည်း။ ဒုတိယအာဒိသဒ္ဒါဖြင့် “ကတမာ နု ခေါ ဘန္တေ ဇာတိ၊ ကဿ စ ပနာယံ ဇာတီ”တိ၊ “နော ကလ္လော ပဉှော”တိ ဘဂဝါ အဝေါစ အစရှိသော ပါဠိကြွင်းကို သင်္ဂြိုဟ်သတည်း။ သောဠသကင်္ခါ၏ သရုပ်ကား အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ငါကား ရှေး၌ ဖြစ်ပြီးဖူးပြီလောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ နနု ခေါ အဟောသိံ၊ ငါကား ရှေး၌ မဖြစ်ဖူးလေသလောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ၊ ငါကား ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသလော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကဿံ နု ခေါ အဟောသိံ၊ ငါကား ရှေး၌ မြင့်သောသူ ဖြစ်ဖူးသလော နိမ့်သောသူ ဖြစ်ဖူးသလော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ၊ ငါကား ရှေး၌ မင်းဖြစ်၍ ပုဏ္ဏားဖြစ်သလော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ဤသို့ အတိတ်ကာလ၌ ငါးပါး။ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ငါကား နောင်ကာလ၌ ဖြစ်လတ္တံ့လောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ နနု ခေါ ဘဝိဿာမိ၊ ငါကား နောင်ကာလ၌ မဖြစ်လတ္တံ့လောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ၊ ငါကား နောင်ကာလ၌ မင်းဖြစ်လတ္တံ့လော ပုဏ္ဏားဖြစ်လတ္တံ့လော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ၊ ငါကား နောင်ကာလ၌ မြင့်သောသူ ဖြစ်လတ္တံလော နိမ့်သောသူ ဖြစ်လတ္တံ့လော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ငါကား နောင်ကာလ၌ မင်းဖြစ်၍ ပုဏ္ဏားဖြစ်လတ္တံ့လော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ဤသို့ အနာဂတ်ကာလ၌ ငါးပါး။ အဟံ နု ခေါ အသ္မိံ၊ ငါဖြစ်၏လောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ နော နု ခေါ အသ္မိ၊ ငါမဖြစ်လေသလောဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကိန္နု ခေါသ္မိ၊ မင်းဖြစ်လျက် ငါမင်းဟုတ်ပါ၏လော အစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကထံ နု ခေါသ္မိ၊ ဇီဝသည် မြင့်သလော နိမ့်သလောအစရှိသည်ဖြင့် ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကုတော အာဂတော၊ ငါကား အဘယ်မှ လာသနည်းဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ကုဟိံ ဂါမီ ဘဝိဿာမိ၊ ငါကား အဘယ်သို့ သွားလတ္တံ့ (ပေ၂၅၃) နည်းဟု ယုံမှားသည် တစ်ပါး။ ဤသို့ ပစ္စုပ္ပန်၌ ခြောက်ပါးအားဖြင့် သောဠသကင်္ခါ ဖြစ်သတည်း။ ပစ္စုပ္ပန်ကင်္ခါ ခြောက်ပါးတို့တွင် အဟံ နု ခေါသ္မိ၌ ဝတ္ထုကား ဤသို့တည်း။ ရှေးသရောအခါ မိထွေးသားကား ဦးပြည်းတည်း။ မိကြီးသားကား ဦးမပြည်း။ မိကြီးသားကို ဦးပြည်းရိတ်သည်ရှိသော် ထိုမိကြီးသားသည် ငါကား မိထွေးသားလေလောဟု ယုံမှားရှိလေသတည်း။ နနု ခေါသ္မိ၌ ဝတ္ထုကား တစ်ယောက်သောသူ ငါးဖမ်းသည်ရှိသော် ရေ၌ မြင့်ရှည်စွာ တည်သဖြင့် ချမ်းဧသော မိမိပေါင်ကို ငါးဟု အောက်မေ့၍ ပုတ်ခတ်လေသတည်း။ တစ်ယောက်သောသူသည်လည်း သုသာန်၌ လယ်စောင့်သည်ရှိသော် ကြောက်လန့်လျက်အိပ်၍ နိုးသည်ရှိသော် မိမိပုဆစ်ဒူးနှစ်ဖက်ကို ဘီလူးနှစ်ယောက်ဟု မှတ်၍ ပုတ်ခတ်လေသတည်း။ (မူလပံ၊ ၁ဝဖြင့် ကြည့်စစ်ရန်) ဤသို့ နော နု ခေါ အသ္မိံ၊ ငါမဖြစ်သလောဟု ယုံမှားသတည်း။ အဋ္ဌကင်္ခါ၏ သရုပ်ကား ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတိ၊ ဓမ္မေ ကင်္ခတိ၊ သံဃေ ကင်္ခတိ၊ သိက္ခာယ ကင်္ခတိ၊ ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခတိ၊ အပရန္တေ ကင်္ခတိ၊ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင်္ခတိ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ ကင်္ခတိ၊ ဤရှစ်ပါးတည်း။
ယတော ခယံ ပစ္စယာနံ အဝေဒီတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပစ္စယာနံ၊ အကြောင်းတရားတို့၏။ ခယသင်္ခါတံ၊ ကုန်ရာဟု ဆိုအပ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ အဝေဒိ အညာသိ၊ သိ၏။ ပဋိဝိဇ္ဈိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယဒါ၊ ၌။ အာတာပိနော၊ ကိလေသာတို့ကို ပူပန်စေတတ်သော ဝီရိယရှိသော။ ဈာယတော၊ အာရုံကို ကပ်၍ ရှုခြင်းလက္ခဏာရှိသော ဈာန်ဖြင့် ရှုသော။ ဗြာဟ္မဏဿ၊ မကောင်းမှုကို အပပြုပြီးသော။ အဿ၊ ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဝုတ္တပ္ပကာရာ၊ ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ပါတုဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဝါ၊ ထင်ရှားကုန်၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ အဿ၊ ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ နိဗ္ဗာနဿ၊ ၏။ အဝိဒိတတ္တာ၊ မသိအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယာ ကင်္ခါ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ကုန်ရာ၏။ သဗ္ဗာပိ၊ ကုန်သော။ တာ ကင်္ခါ၊ တို့သည်။ ဝပယန္တိ၊ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
အာရညန္တိ၊ ကား။ အာရညကံ၊ တော၌နေသော။ ဝါ၊ အာရညကင်ဓုတင်နှင့်ပြည့်စုံသော။ အညာတုဉ္ဆေန ယာပေန္တန္တိ၊ ကား။ ကုလေသု၊ အမျိုးတို့၌။ အညာတော၊ မထင်ရှားသည်။ နိစ္စနဝေါယေဝ၊ အမြဲအသစ်အသစ်သာလျှင်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဥဉ္ဆေန ပိဏ္ဍစရိယာယ၊ ဆွမ်းခံသွားသဖြင့်။ ယာပေန္တံ၊ မျှတသော။ အထ (ပေ၂၅၄) ဝါ၊ ကား။ အဘိလက္ခိတေသု၊ မှတ်အပ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ထင်ရှားကုန်သော။ ဣဿရဇနဂေဟေသု၊ အစိုးရသောသူတို့၏ အိမ်တို့၌။ ကဋုကဘဏ္ဍသမ္ဘာရံ၊ စပ်သောဘဏ္ဍာအဆောက်အဦရှိသော။ သုဂန္ဓဘောဇနံ၊ ကောင်းသောအနံ့ရှိသော ဘောဇဉ်ကို။ ပရိယေသန္တဿ၊ ရှာမှီးအပ်သောသူ၏။ ဥဉ္ဆနံ၊ ဆွမ်းခံခြင်းသည်။ ဉာတုဉ္ဆနံ နာမ၊ ထင်ရှားသော ဆွမ်းခံခြင်းမည်၏။ ဃရပဋိပါဋိယာ၊ အိမ်စဉ်အတိုင်း။ ဒွါရေ၊ ၌။ ဌိတေန၊ ရပ်သဖြင့်။ လဒ္ဓမိဿကဘောဇနံ ပန၊ ရအပ်သော ရောနှောသော ဘောဇဉ်ကို ရှာမှီးခြင်းသည်ကား။ အညာတုဉ္ဆနံ နာမ၊ မထင်ရှားသော ဆွမ်းခံခြင်းမည်၏။ အယံ၊ ဤမထင်ရှားသော ဆွမ်းခံခြင်းကို။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ တေန၊ ထိုမထင်ရှားသော ဆွမ်းခံခြင်းဖြင့်။ ယာပေန္တံ၊ မျှတသော။ ကာမေသု အနပေက္ခိနန္တိ၊ ကား။ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု၊ တို့၌။ နိရပေက္ခံ၊ ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိသော။
ဆေတွာတိ၊ ကား။ ဝဓိတွာ၊ သတ်၍။ သုခံသေတီတိ၊ ကား။ ကောဓပရိဠာဟေန၊ အမြတ်တည်းဟူသော ပူလောင်ခြင်းဖြင့်။ အပရိဒယှမာနတ္တာ၊ မလောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုခံ၊ စွာ။ သယတိ၊ နေရ၏။ န သောစတီတိ၊ ကား။ ကောဓဝိနာသေန၊ အမျက်ကို ဖျက်ဆီးသဖြင့်။ ဝိနဋ္ဌဒေါမနဿတ္တာ၊ ဖျက်ဆီးအပ်သော ဒေါမနဿရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ န သောစတိ၊ မစိုးရိမ်။ ဝိသမူလဿာတိ၊ ကား။ ဒုက္ခဝိပါကဿ၊ ဆင်းရဲသော အကျိုးရှိသော။ မဓုရဂ္ဂဿာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အက္ကုဋ္ဌဿ၊ ဆဲရေးအပ်သောသူအား။ (သုခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၌စပ်)။ ပစ္စက္ကောသိတွာ၊ အတုံ့ဆဲရေးသောကြောင့်။ ပဟဋဿ၊ ပုတ်ခတ်အပ်သော သူအား။ ပဋိပ္ပဟရိတွာ၊ အတုံ့ပုတ်ခတ်သောကြောင့်။ ယံ သုခံ၊ အကြင်စေတသိကသုခသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တံ သုခံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ သော ကောဓော၊ ကို။ “မဓုရဂ္ဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တော၊ အပ်၏။ ဟိ၊ စွ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ၊ ၌။ ပရိယောသာနံ၊ အဆုံးကို။ “အဂ္ဂ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ အပ်၏။ အရိယာတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါဒယော၊ တို့သည်။
[ကျမ်း ၂၃၄] ဟနေတိ၊ ကား။ ဟနေယျ၊ သတ်ရာသည်။ ဥပ္ပတိတန္တိ၊ ကား။ အသမုဂ္ဃာဋိတံ၊ ကောင်းစွာ မဖျက်ဆီးအပ်သေးသော။ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နဝသေန၊ မခွါအပ်သေးသော ဥပ္ပန္န၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သမုဒါစာရုပ္ပန္နဝသေန၊ မပြတ်ဖြစ်သော ဥပ္ပန္န၏ အစွမ်းဖြင့် လည်းကောင်း။ သမုပ္ပန္နံ၊ ဖြစ်သော။ ဝိနောဒယေတိ၊ ကား။ အတ္တနော၊ ၏။ သန္တာနတော၊ သန္တာန်မှ။ နိဟရေ (ပေ၂၅၅) ယျ၊ ထုတ်ရာ၏။
စာပိုဒ် ၁၀၁။ သတ္တိယာတိ၊ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ ဒေသနာသီသံ၊ ဒေသနာပဓာန ဖြစ်သော စကားသာတည်း။ (လက်နက်သာမန်ကိုပင် လိုအပ်၏။ လှံကိုသာ ပဓာနပြု၍ ဟောလေသည် ဟူလိုသော်)။
ပါဠိဟောတိုင်း လှံကိုသာ လိုအပ်သည် မဟုတ်တုံလော စုဒ်ရှိရကား ‘ဧကတော’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧကတောဓာရာဒိနာ၊ တစ်ဖက်သွားလက်နက်အစရှိသော။ သတ္ထေန၊ လက်နက်ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဩမဋ္ဌောတိ၊ ကား။ ပဟတော၊ အောက်သို့ ရှေးရှုထိုးခတ် အပ်၏။
ထိုးခတ်ခြင်းအပြားမရှိသော် ဩမဋ္ဌောဟု ဝိသေသဆိုခြင်းသည် မသင့်။ နိရတ္ထကသာ ဖြစ်အံ့သည်တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုးခတ်ခြင်းအပြားကို ပြအံ့သောငှာ ‘စတ္တာရော ဟိ’စသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပဟာရာ၊ ထိုးခတ်ခြင်းတို့သည်။ ဩမဋ္ဌော၊ အောက်သို့ ရှေးရှု ထိုးခတ်ခြင်း လည်းကောင်း။ ဥမ္မဋ္ဌော၊ အထက်သို့ ရှေးရှု ထိုးခတ်ခြင်းလည်းကောင်း။ မဋ္ဌော၊ ထုတ်ခြင်းလျှိုသကဲ့သို့ထိုးခတ်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဝိမဋ္ဌော၊ အထူးထူးသော အပြားအားဖြင့် ထိုးခတ်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရော၊ လေးပါးအပြားရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
အထူးကိုပြလိုရကား တတ္ထစသည်ကို တက်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသော ထိုးခတ်ခြင်းတို့တွင်။ ဥပရိ၊ အထက်၌။ ဌတွာ၊ တည်၍။ အဓောမုခံ၊ အောက်သို့ရှေးရှု။ ဒိန္နပ္ပဟာရော၊ ပေးအပ်သော ထိုးခတ်ခြင်းသည်။ ဩမဋ္ဌော နာမ၊ မည်၏။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဌတွာ၊ ၍။ ဥဒ္ဓမုခံ၊ အထက်သို့ ရှေးရှု။ ဒိန္နပ္ပဟာရော၊ ပေးအပ်သော ထိုးခတ်ခြင်းသည်။ ဥမ္မဋ္ဌော နာမ၊ မည်၏။ အဂ္ဂဠသူစိ ဝိယ၊ တံခါးကျည်းကဲ့သို့။ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ၊ ထုတ်ခြင်းထွင်း၍။ ကတော၊ ပြုအပ်သော။ ပဟာရော၊ သည်။ မဋ္ဌော နာမ၊ မည်၏။ သေသော၊ သော။ သဗ္ဗောပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ပဟာရော၊ သည်။ ဝိမဋ္ဌော နာမ၊ မည်၏။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ၊ ၌ကား။ ဩမဋ္ဌော၊ အောက်သို့ရှေးရှု ထိုးခတ်ခြင်းကို။ ဂဟိတော၊ ၏။
ဥမ္မဋ္ဌစသည်ကိုလည်း ယူကောင်းပါ၏တကား စောဒနာရှိ၍ ‘သော ဟိ’စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သော၊ ထိုအောက်သို့ ရှေးရှုထိုးခတ်ခြင်းသည်။ သဗ္ဗဒါရုဏော စ၊ အလုံးစုံသော ထိုးခတ်ခြင်းထက် ရုန့်ရင်းသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုရုဒ္ဓရဏသလ္လော စ၊ ထုတ်နိုင်ခဲသော ငြောင့်ရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒုတ္တိကိစ္ဆော စ၊ ကုစားနိုင်ခဲသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အန္တောဒေါသော စ၊ အတွင်း၌ဖြစ်သော အပြစ်ရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ အန္တောပုဗ္ဗလောဟိတော စ၊ အတွင်း (ပေ၂၅၆) ၌ဖြစ်သော ပြည်သွေးရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပုဗ္ဗလောဟိတံ၊ ပြည်သွေးသည်။ အနိက္ခမိတွာ၊ မထွက်မူ၍။ ဝဏမုခံ၊ အမာဝကို။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ပုဗ္ဗလောဟိတံ၊ ကို။ နီဟရိတုကာမေဟိ၊ ထုတ်လိုသောသူတို့သည်။ မေဉ္စန၊ ညောင်စောင်းနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဗန္ဓိတွာ၊ ၍။ အဓောသိရော၊ အောက်သို့ ဦးခေါင်းရှိသည်ကို။ ကာတဗ္ဗော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မရဏံ ဝါ၊ သေခြင်းသည်လည်းကောင်း။ မရဏမတ္တံ၊ သေခြင်းအတိုင်းအရှည်ရှိသော။ ဒုက္ခံ ဝါ၊ သို့လည်းကောင်း။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ ပရိဗ္ဗဇေတိ၊ ကား။ ဝိဟရေယျ၊ နေရာ၏။
ဣမာယ ဂါထာယ၊ ဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ ကထိတံ၊ နည်းဟူမူကား။ ဘဂဝါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား။ သတ္တိယာ၊ လှံဖြင့်။ ဩမဋ္ဌပုရိသော၊ အောက်သို့ ရှေးရှု ထိုးအပ်သော ယောကျ်ားသည်။ သလ္လုဗ္ဗာဟနဝဏတိကိစ္ဆနာနံ၊ ငြောင့်ကို နှုတ်ခြင်း အမာကို ကုစားခြင်း အစရှိသည်တို့၏။ အတ္တာယ၊ ငှာ။ ဝီရိယံ၊ လုံ့လကို။ အာရဘတိ ယထာ၊ အားထုတ်သကဲ့သို့။ ပယောဂံ၊ လုံ့လကို။ ကရောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ပရက္ကမတိ ယထာ၊ အဆင့်ဆင့်လုံ့လပြုကုန်သကဲ့သို့။ စ၊ ထိုမှတစ်ပါး။ မတ္ထကေ၊ ဦးခေါင်းကို။ ဒယှမာနေ၊ မီးလောင်သည်ရှိသော်။ အာဒိတ္တသိရော၊ မီးလောင်သော ဦးခေါင်းရှိသော ယောကျ်ားသည်။ တဿ၊ ထိုမီးကို။ နိဗ္ဗာပနတ္ထာယ၊ ငြိမ်းစေခြင်းငှာ။ ဝီရိယံ၊ ကို။ အာရဘတိ ယထာ၊ သကဲ့သို့။ ပယောဂံ၊ ကို။ ကရောတိ ယထာ၊ သကဲ့သို့။ ပရက္ကမတိ ယထာ၊ သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ အတူ။ ဘိက္ခု၊ သည်။ ကာမရာဂပ္ပဟာနာယ၊ ကာမရာဂကိုပယ်ခြင်းငှာ။ သတော၊ သတိနှင့်ပြည့်စုံသည်။ အပ္ပမတ္တော၊ မမေ့မလျော့သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ ဝိဟရေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဝတာ၊ သည်။ ကထေသိ၊ လျှောက်၏။
ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဒေဝတာယ၊ သည်။ ကထိတေ၊ သော်။ အထ၊ ထိုသို့လျှောက်သော အခါ၌။ ဘဂဝါ၊ သည်။ စိန္တေသိ၊ ၏။ ကိံ စိန္တေသိ၊ ကား။ “ဣမာယ ဒေဝတာယ၊ သည်။ ဥပမာ၊ ကို။ ဒဠှံ၊ ကြမ်းကြမ်း။ ကတွာ၊ ပြု၍။ အာနီတာ၊ ဆောင်အပ်၏။ အတ္ထံ ပန၊ ကိုကား။ ပရိတ္တကံ၊ အနည်းငယ်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဌိတာ၊ ၍။ ဟိ၊ စွ။ ဧသာ ဒေဝတာ၊ သည်။ ပုနပ္ပုနံ၊ လည်း။ ကထေန္တီပိ၊ လျှောက်ဆိုသော်လည်း။ ကာမရာဂဿ၊ ကို။ ဝိက္ခမ္ဘနပဟာနမေဝ၊ ခွါသောအားဖြင့် ပယ်ခြင်းကိုသာလျှင်။ ကထေယျ၊ ရာ၏။ ယာဝ စ၊ အကြင်မျှ (ပေ၂၅၇) လောက်သော ကာလပတ်လုံးလည်း။ ကာမရာဂေါ၊ ကို။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ န သမုဂ္ဃာဋိယျတိ၊ အကြွင်းမဲ့ မဖြတ်အပ်သေး။ တာဝ၊ လည်း။ အနုဗန္ဓောဝ၊ အစဉ်တစိုက်လိုက်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ စိန္တေသိ၊ ၏။ စိန္တေတွာ၊ ၍။ တမေဝ ဥပမံ၊ ကိုသာလျှင်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ပဌမမဂ္ဂဝသေန၊ ဖြင့်။ ဒေဝတာယ၊ အား။ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ၊ လည်စေ၍။ ဝါ၊ ပြန်၍။ ဒေဿန္တော၊ ပြတော်မူလိုရကား။ “သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော”တိ၊ ဋ္ဌောဟူသော။ ဒုတိယံ၊ သော။ ဂါထံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုဂါထာ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ပုရိမနယာနုသာရေန၊ ရှေးနည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
လောကာမိသန္တိ၊ ကား။ ကာမဂုဏော၊ ကို။ သန္တိပေက္ခောတိ၊ ကား။ သဗ္ဗသင်္ခါရူပသမံ၊ အလုံးစုံသော သင်္ခါရတဏှာတို့၏ ငြိမ်းရာဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အပေက္ခမာနော၊ အလိုရှိသောသူသည်။ ပညဝါတိ၊ ကား။ ပညဝန္တော၊ ပညာရှိသော။ ပဟိတတ္တောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ပတိပေသိတစိတ္တော၊ ရှေးရှုလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသော။ ဝိရတော ကာမသညာယာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗတော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ ယာယ ကာယစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ [ကျမ်း ၂၃၅] ကာမသညာယ၊ မှ။ စတုတ္ထမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာယ၊ အရဟတ္တမဂ်နှင့် ယှဉ်သော။ သမုစ္ဆေဒဝိရတိယာ၊ ဖြင့်။ ဝိရတော၊ ကြဉ်သော။ “ဝိရတ္တော”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ပန၊ ထိုသို့ပါဌ်ရှိသည်ရှိသော်။ ကာမသညာယာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဘုမ္မဝစနံ၊ သတ္တမီဝိဘတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သဂါထာဝဂ္ဂေ၊ သဂါထာဝဂ်၌ကား။ (ပနကား လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌတည်း)။ ကာမသညာသူတိ၊ ဟူ၍။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဒသန္နံ၊ ကုန်သော။ သံယောဇနာနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ အတီတတ္တာ၊ လွန်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗသံယောဇနာတီတော၊ အလုံးစုံသော သံယောဇဉ်ကို လွန်သော။ ဝါ၊ ကား။ စတုတ္ထမဂ္ဂေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာတီတော၊ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇဉ်ကို လွန်သော။ တတြ တတြ၊ ထိုထိုသို့သော ဘဝအာရုံတို့၌။ အဘိနန္ဒနတော၊ အလွန်နှစ်သက်တတ်သောကြောင့်။ နန္ဒိသင်္ခါတာယ၊ နန္ဒိဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှာယ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ဘဝါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ပရိက္ခီဏတ္တာ၊ ကုန်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နန္ဒိဘဝပရိက္ခီဏော၊ တဏှာဘဝကုန်ပြီးသော။ သော တာဒိသော၊ ထိုသို့သဘောရှိသော။ ခီ (ပေ၂၅၈) ဏာသဝေါ၊ ရဟန္တာဖြစ်သော။ ဘိက္ခု၊ သည်။ ဂမ္ဘီရေ၊ နက်စွာထသော။ သံသာရဏ္ဏဝေ၊ သံသရာတည်းဟူသော။ သမုဒ္ဒရာ၌။ န သီဒတိ၊ မနစ်။
သဒ္ဒဟာနောတိ၊ ကား။ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ ရှေးအဖို့၌။ ကာယသုစရိတာဒိဘေဒေန၊ ကာယသုစရိုက်အစရှိသော အပြားရှိသော။ အပရဘာဂေ စ၊ နောက်အဖို့၌လည်း။ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဘေဒေန၊ သုံးဆယ်ခုနစ်ပါးသော ဗောဓိပက္ခိယအပြားရှိသော။ ယေန ဓမ္မေန၊ ဖြင့်။ အရဟန္တော၊ ကိလေသာတို့မှ ဝေးကုန်သော။ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာ၊ ဘုရားပစ္စေကဗုဒ္ဓါဘုရားတစ်ပည့်တို့သည်။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ပတ္တာ၊ ရောက်ကုန်၏။ အရဟတံ အရဟန္တာနံ၊ ကိလေသာတို့မှဝေးကုန်သော ဘုရားပစ္စေကဗုဒ္ဓါဗုဒ္ဓသာဝကတို့၏။ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ခြင်းငှာ။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ သဒ္ဒဟာနော၊ ယုံကြည်သည်ဖြစ်၍။ လောကိယလောကုတ္တရပညံ၊ ကို။ လဘတိ၊ ၏။ တဉ္စ ခေါ ပညံ၊ ကိုလည်း။ သဒ္ဓါမတ္တကေနေဝ၊ ယုံကြည်ကာမျှဖြင့်သာ။ န လဘတိ၊ မရ။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ သဒ္ဓါဇာတော၊ ဖြစ်သောယုံကြည်ခြင်းရှိသည် ဖြစ်၍။ ဥပသင်္ကမတိ၊ ဆည်းကပ်၏။ ဥပသင်္ကမန္တော၊ ၍။ ပယိရုပါသတိ၊ လုပ်ကျွေးခစား၏။ ပယိရုပါသန္တော၊ ၍။ သောတံ၊ နားကို။ ဩဒဟတိ၊ ထောင်၏။ ဩဒဟိတသောတော၊ ထောင်အပ်သောနား ရှိသည်ဖြစ်၍။ ဓမ္မံ၊ ကို။ သုဏာတိ၊ နာ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥပသင်္ကမနတော၊ ဆည်းကပ်သည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ယာဝ ဓမ္မဿဝနေန၊ တရားကို နာသည့်တိုင်အောင်သော ကိစ္စဖြင့်။ သုဿူသံ သုဿူသန္တော၊ ကောင်းစွာနာခံသည်ဖြစ်၍။ ပညံ၊ လောကီလောရာတ္တရာပညာကို။ လဘတေ၊ ၏။
ကိံ အဓိပ္ပါယော၊ အဘယ်သို့သော အဓိပ္ပါယ်ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ နည်းဟူမူကား။ တံ ဓမ္မံ၊ ကို။ သဒ္ဒဟိတွာပိ၊ ယုံကြည်၍လည်း။ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ၊ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ကို။ ကာလေန ကာလံ၊ အခါခပ်သိမ်း။ ဥပသင်္ကမိတွာပိ၊ ဆည်းကပ်၍လည်း။ ဝတ္တကရဏေန၊ ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို ပြုသဖြင့်။ ပယိရုပါသိတွာ၊ လုပ်ကျွေးခစား၍။ ယဒါ၊ ၌။ ပယိရုပါသနာယ၊ လုပ်ကျွေးခစားခြင်းဖြင့်။ အာရာဓိတစိတ္တာ၊ နှစ်သက်စေအပ်သောစိတ် ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော အရာကို။ ဝတ္ထုကာမာ၊ လိုလားကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ အဓိဂတာယ၊ ရအပ်သော။ သောတုကာမတာယ၊ နာလိုသည် (ပေ၂၅၉) ၏အဖြစ်ဖြင့်။ သောတံ၊ နားကို။ ဩဒဟိတွာ၊ ထောင်၍။ သုဏန္တော၊ နာသည်ဖြစ်၍။ ပညံ၊ ကို။ လဘတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သုဿူသံ သုဿူသန္တောပိ စ၊ ကောင်းစွာ နာခံသော်လည်း။ သတိအဝိပ္ပဝါသေန၊ သတိနှင့် မကင်းသဖြင့်။ အပ္ပမတ္တော၊ မမေ့မလျော့သော။ သုဘာသိတ ဒုဗ္ဘာသိတညုတာယ၊ ကောင်းစွာ ဆိုအပ်သော စကား, မကောင်းသဖြင့် ဆိုအပ်သော စကားကို သိသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဝိစက္ခဏော ဧဝ စ၊ ပညာရှိသောသူသည် သာလျှင်။ ပညံ၊ ကို။ လဘတိ၊ ၏။ ဣတရော၊ မေ့လျော့သော ပညာမရှိသော သူသည်။ န လဘတိ၊ မရ။ တေန၊ ကြောင့်။ “အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ပတိရူပကာရီတိ၊ ကား။ ဒေသကာလာဒီနိ၊ အရပ်ကာလအစရှိသည်တို့ကို။ အဟာပေတွာ၊ မယုတ်စေမူ၍။ လောကိယဿ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ လောကုတ္တရဿ စ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဓမ္မဿ၊ အား။ ပတိရူပံ၊ လျောက်ပတ်သော။ အဓိဂမူပါယံ၊ ရခြင်း၏အကြောင်းကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပတိရူပကာရီ၊ မည်၏။ ဓုရဝါတိ၊ ကား။ စေတသိကဝီရိယ ဝသေန၊ စေတသိကဝီရိယ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနိက္ခိတ္တဓုရော၊ မချအပ်သော ဝန်ရှိသော။ ဥဋ္ဌာတာတိ၊ ကား။ ကာယိကဝီရိယဝသေန၊ ဖြင့်။ ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နော၊ ထကြွလုံ့လနှင့် ပြည့်စုံသော။ အသိထိလပရက္ကမော၊ မလျော့သော လုံ့လရှိသော။ ဝိန္ဒတေ ဓနန္တိ၊ ကား။ လောကိယလောကုတ္တရဓနံ၊ ကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ သစ္စေနာတိ၊ ကား။ ဝစီသစ္စေန စ၊ ဝစီသစ္စာဖြင့်လည်းကောင်း။ ပရမတ္ထသစ္စေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရိယ သာဝကာ၊ တို့သည်။ နိဗ္ဗုတိံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့။ ပါပုဏန္တာ၊ ရောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ကိတ္တိမ္ပိ၊ ကျော်စောခြင်းသို့လည်း။ ပါပုဏန္တိယေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ဒဒန္တိ၊ ကား။ ပရေသံ၊ သူတစ်ပါးတို့အား။ ဝါ၊ သူတစ်ပါးတို့သည်။ ဣစ္ဆိတံ၊ သော။ ပတ္ထိတံ၊ တောင့်တအပ်သော။ ယံ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ဝတ္ထုကို။ ဒေန္တော၊ ပေးသောသူသည်။ မိတ္တာနိ၊ တို့ကို။ ဂန္ထတိ သမ္ပာဒေတိ၊ ပြီးစေ၏။ [ကျမ်း ၂၃၆] ကရောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဒုဒ္ဒဒံ၊ ပေးနိုင်ခဲသော ဝတ္ထုကို။ ဒဒန္တော၊ သည်။ ဂန္ထတိ သမ္ပာဒေတိ၊ စေ၏။ ဒါနမုခေန၊ ပေးကမ်းခြင်းကို အဦးပြုသဖြင့်။ ဝါ၊ အဦးဖြစ်သော ပေးကမ်းခြင်းဖြင့်။ စတ္တာရိပိ၊ ကုန်သော။ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတ (ပေ၂၆၀) ဗ္ဗာနိ၊ ကုန်၏။
ပါဠိတိုင်းသာ ယူအပ်ကောင်းသည် မဟုတ်ပါလော။ ပါဠိထက် ဆရာကဲလိုသလော စကားရှိ၍ ‘တေဟိ မိတ္တာနိ ကရောန္တိဟု ဆိုသတည်း။
တေဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ၊ တို့ဖြင့်။ မိတ္တာနိ၊ တို့ကို။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ သ ဝေ ပေစ္စ န သောစတီတိ၊ ကား။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သဒ္ဓါဒယော၊ ကုန်သော။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဣမသ္မာ လောကာ၊ ဤလောကမှ။ ပရံ လောကံ၊ တစ်ပါးသော လောကသို့။ ဂန္တွာ၊ ၍။ န သောစတိ၊ မစိုးရိမ်။ သောကကာရဏံ၊ စိုးရိမ်ခြင်း၏ အကြောင်းသည်။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ “ယေဿတေ စတုရော ဓမ္မာ၊ လ။ သ ဝေ ပေစ္စ န သောစတီ”တိ၊ တိဟူသော။ ဂါထံ၊ ကို။ အဝသေသံ၊ အကြွင်းကို။ ကတွာ၊ ၍။ ဥဒါဟဋံ၊ ထုတ်အပ်၏။ (ထိုဂါထာ၏အနက်ကား)။ သဒ္ဓဿ၊ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော။ ဃရံ၊ အိမ်၌ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်ကို။ ဧသိနော၊ ရှာလေ့ရှိသော။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သစ္စံ၊ သစ္စာလည်းကောင်း။ ဓမ္မော၊ ပညာလည်းကောင်း။ ဓိတိ၊ လုံ့လလည်းကောင်း။ စာဂေါ၊ စွန့်ကြဲခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတုရော၊ ကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ သ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ပစ္စ၊ တမလွန်ဘဝသို့ ရောက်၍။ န သောစတိ၊ မစိုးရိမ်။
အကြွင်းပြု၍ ထုတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါသနည်း။ စုဒ်ရှိရကား ‘အာဠာဝကသုတ္တေ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အာဠာဝကသုတ္တေ၊ ၌။ ဣမာ ဂါထာ၊ တို့ကို။ အာဠဝကေန၊ သည်။ “ကထံ သု လဘတေ ပည”န္တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ပုဋ္ဌေန၊ သော။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဘာသိတာ၊ အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ‘အဝသေသံ ကတွာ ဥဒါဟဋ’န္တိ၊ ဟူ၍။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
ယေန ကေနစိ ဝဏ္ဏေနာတိ၊ ကား။ ယေန ကေနစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ပကာရေန၊ အပြားအားဖြင့်။ သံဝါသောတိ၊ ကား။ ဧကသ္မိံ ဌာနေ၊ တစ်ခုသော အရပ်၌။ သဟဝါသော၊ တကွနေခြင်းသည်။ သမာဂမော၊ ပေါင်းဖော်ခြင်းသည်။ ဇာယတိ၊ ၏။ တန္တိ၊ ကား။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ သမာဂတံ၊ ပေါင်းဖော်အပ်သော။ အနုကမ္ပိတဗ္ဗံ၊ သနားအပ်သော။ ပုရိသံ၊ ကို။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ၊ ကား။ ကရုဏာသမုဿာဟိတေန၊ ကရုဏာသည် (ပေ၂၆၁) တိုက်တွန်းအပ်သော။ ပသာဒေန၊ ကြည်ညိုခြင်းဖြင့်။ ပသန္နေန၊ သော။ မနသာ၊ ဖြင့်။ န တေန ဟောတိ သံယုတ္တောတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တေန၊ သော။ တေန အနုသာသနေန၊ ဆုံးမခြင်းဖြင့်။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒီနံ၊ တို့၏။ သံယောဇနဝသေန၊ သံယောဇဉ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သံယုတ္တော နာမ၊ မယှဉ်သည်မည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ယာနုကမ္ပာ အနုဒ္ဒယာတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂသမ္ပာပနဝသေန၊ အရိယမဂ်သို့ ရောက်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယာ ကရုဏာယနာ စ၊ အကြင် သနားခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယာ မေတ္တာယနာ စ၊ အကြင် ချစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၀၂။ ရာဂေါ စ ဒေါသော စာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ရာဂဒေါသာ၊ တို့သည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တနယာဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိကုန်သည်သာတည်း။ ကုတော နိဒါနာတိ၊ ကား။ ကိံနိဒါနာ ကိံဟေတုကာ၊ အဘယ်အကြောင်း ရှိကုန်သနည်း။
ဆရာ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာသည် သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် မတန်တကား။ စောဒနာ ထွက်ရာသောကြောင့်’ပစ္စတ္တဝစနဿ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပစ္စတ္တဝစနဿ၊ ပဌမာဝိဘတ်၏။ အယံ တော၊ အာဒေသော၊ ဤ‘တော’၊ အပြုကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ စ၊ တစ်နည်းကား။ သမာသေ၊ သမာသ၌။ အဿ၊ ထိုတောပစ္စည်း၏။ လောပါဘာဝေါ၊ ကြေခြင်းမရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ကုတောဇာတိ၊ ကား။ ပန္တေသု၊ အစွန်ဖြစ်ကုန်သော။ သေနာသနေသု စ၊ ကျောင်းတို့၌လည်းကောင်း။ အဓိကုသလေသု၊ လွန်သောကုသိုလ်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ သမထဝိပဿနာဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ယာယံ အရတိဥက္ကဏ္ဌိတာ စ၊ အကြင်ဆန့်ကျင်ခြင်းရှိသည်၏ အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ (ဥက္ကဏှိတာဟု ဟသံယုဂ်နှင့် ရှိတတ်၏။ ဏ္ဌိတာဟု ဋ္ဌသံယုတ်နှင့် လိုသည်)။ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု၊ ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်တို့၌။ ယာ စ ရတိ အဘိရတိ စ၊ အကြင်အလွန်မွေ့လျော်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယာ စ အာသတ္တိ စ၊ အကြင်ကပ်ငြိခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယာ စ ကီဠနာ စ၊ အကြင်မြူးထူးခြင်းသည်လည်းကောင်း။ (နောက်နောက်သည် ရှေးရှေး၏ အဖွင့်)။ လောမဟံသနသမုဋ္ဌာနတော၊ ကြက်သီးမွေးညင်းထခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ လောမဟံသသင်္ခါတော၊ လောမဟံသဟု ဆိုအပ်သော။ ယော စိတ္တုတြာသော စ၊ အကြင်စိတ်၏ (ပေ၂၆၂) ထိတ်လန့်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ တယော၊ ကုန်သော။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ကုတော၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်ကုန်သနည်း။ ကုတော၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆာ၊ အမေးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကုတော သမုဋ္ဌာယာတိ၊ ကား။ ကုတော၊ အဘယ်မှ။ ဝါ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ မနောတိ၊ ကား။ ကုသလစိတ္တံ၊ ကို။ ဝိတက္ကာတိ၊ ကား။ ကာမဝိတက္ကာဒယော၊ တို့ကို။ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါသဇန္တီတိ၊ ကား။ ကီဠန္တာ၊ ကစားလိုကုန်သော။ ကုမာရကာ၊ သူငယ်တို့သည်။ ကာကံ၊ ကျီးကို။ သုတ္တေန၊ ချည်ဖြင့်။ ပါဒေ၊ ၌။ ဗန္ဓိတွာ၊ ၍။ ဩသဇန္တိ ခိပန္တိ ယထာ၊ ပစ်လွှတ်ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ကုသလမနံ၊ စိတ်ကို။ အကုသလဝိတက္ကာ၊ တို့သည်။ ကုတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သမုဋ္ဌာယ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ ဩသဇန္တိ၊ လွှတ်ကုန်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆာ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၃၇] ရာဂေါ စာတိ ဒုတိယဂါထာ၊ ရာဂေါ စ’ဟူသော ဒုတိယဂါထာသည်။ တဿ၊ ထိုပုစ္ဆာ၏။ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ အဖြေတည်း။ တတ္ထ၊ ထိုဝိဿဇ္ဇနာဂါထာ၌။ ဣတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အတ္တဘာဝံ၊ အတ္တဘောကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဣတောဟူသော ပုဒ်၏ သာမညဝါစီသဗ္ဗနာမ်ပုဒ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အတ္တဘောကို ရည်၍ ဆို၏’ဟူသော ဆရာစကား သင့်ပါအံ့လော၊ စောဒနာရှိရကား ‘အတ္တဘာဝနိဒါနာ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ရာဂဒေါသာ၊ တို့သည်။ အတ္တဘာဝနိဒါနာ၊ အတ္တဘောလျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏။ အရတိ ရတိ လောမဟံသာ စ၊ အစွန်ဖြစ်သောကြောင့် သမထဝိပဿနာတရားတို့၌ မမွေ့လျော်ခြင်း, ကာမဂုဏ်တို့၌ မွေ့လျော်ခြင်း, ကြက်သီးမွေးညင်းထခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ်၏ထိတ်လန့်ခြင်းတို့သည်လည်း။ အတ္တဘာဝတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဇာတာ၊ ကုန်၏။ ကာမဝိတက္ကာဒယော စ၊ တို့သည်လည်း။ (စသဒ္ဒါကား လိုက်စေသည်)။ အတ္တဘာဝတော ဧဝ၊ မှသာလျှင်။ ဝါ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ သမုဋ္ဌာယ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ ကုသလမနံ၊ ကုသိုလ်စိတ်ကို။ ဩသဇန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ တဒညံ၊ ထိုအတ္တဘောမှတစ်ပါးသော။ ပကတိအာဒိကာရဏံ၊ ပကတိအစရှိသောအကြောင်းကို။ ပဋိက္ခိပန္တော၊ ပယ်လိုသည်ဖြစ်၍။ “ဣတော နိဒါနာ ဣတော သမုဋ္ဌာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ပုရိမဂါထာယ၊ ရှေးဂါထာ၌။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ (ပေ၂၆၃) ဧတ္ထ၊ ဤ’ဣတောနိဒါနာ’ဟူသော ပုဒ်၏။ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ၊ သဒ္ဒါ၏ပြီးခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာအတ္တဘာဝနိဒါနာဟိစသည်ဖြင့် အနက်ကို ဆို၏။ ယင်းသို့ ဆိုအပ်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိအပ်ပါသနည်း စုဒ်ရှိရကား ‘ဣဒါနိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣဒါနိ၊ ၌။ “ဣတော နိဒါနာ”တိ အာဒီသု၊ ဣတောနိဒါနာ အစရှိသည်တို့၌။ အတ္တဘာဝနိဒါနာ၊ အတ္တဘောလျှင်အကြောင်းရှိကုန်၏။ အတ္တဘာဝတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဇာတာ၊ ကုန်၏။ အတ္တဘာဝတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သမုဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဣတိ၊ သို့။ ယွာယံ ယော အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တံ အတ္ထံ၊ ကို။ သာဓေန္တော၊ ပြီးစေလိုသည်ဖြစ်၍။ “သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ၊ ‘ရာဂေါ စ ဒေါသော အတ္တသမ္ဘူတာ’စသည်ဖြင့် ပါဠိ၌ ဆိုမူကား အတ္တဘာဝနိဒါနာစသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော အနက်ကို ပြီးစေလို၍ သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာဟုဆို၏ဟူသော ဆရာ့စကား သင့်ရာ၏။ သည်သို့ကား မဆိုခဲ့ဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ဧတေ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ရာဂါဒယော၊ ရာဂအစရှိကုန်သော။ ဝိတက္ကပရိယောသာနာ၊ ဝိတက်အဆုံးရှိကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ တဏှာသ္နေဟေန၊ တဏှာတည်းဟူသော အစေးဖြင့်။ ဇာတာ၊ ကုန်၏။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဇာယန္တာ စ၊ ကုန်သည်ရှိသော်လည်း။ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓဘေဒေ၊ ငါးပါးသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာအပြားရှိသော။ အတ္တဘာဝသင်္ခါတေ၊ သော။ အတ္တနိ၊ မိမိ၌။ သမ္ဘူတာ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဒတ္ထဇောတိကံ၊ ထိုအနက်ကို ပြတတ်သော။ ဥပမံ၊ ကို။ “နိဂြောဓေဿဝ ခန္ဓဇာ”တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဒေဿတိ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ခန္ဓဇာတိ၊ ကား။ ခန္ဓေသု၊ ပင်စည်တို့၌။ ဇာတာ၊ ကုန်သော။ ပါရောဟာ၊ အမြစ်တို့သည်။ ဣဒံ အယံ ပိဏ္ဍတ္ထော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ နိဂြောဓဿ၊ ပညောင်ပင်၏။ ခန္ဓဇသင်္ခါတာ၊ ပင်စည်တို့၌ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ပါရောဟာ၊ မြစ်ပျဉ်းတို့သည်။ အာပေါရသသင်္ခါတေ၊ အာပေါရသာဟု ဆိုအပ်သော။ သ္နေဟေ၊ အစေးသည်။ သတိ၊ သော်။ ဇာယန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဇာယန္တာ စ၊ ဖြစ်ကုန်သည် ရှိသော်လည်း။ တသ္မိံယေဝ နိဂြောဓေ၊ ၌သာလျှင်။ တေသု တေ (ပေ၂၆၄) သု သာခပ္ပဒေသေသု၊ ထိုထိုသို့သော အခက်အရွကအရပ်တို့၌။ သမ္ဘဝန္တိ ယထာ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဧတေ ရာဂါဒယော၊ တို့သည်။ အဇ္ဈတ္တံ၊ ၌။ တဏှာသ္နေဟေ၊ မိမိသန္တာန်၌ဖြစ်သော တဏှာတည်းဟူသော အစေးသည်။ သတိ၊ သော်။ ဇာယန္တိ၊ ကုန်၏။ ဇာယန္တာ စ၊ ကုန်သည်ရှိသော်လည်း။ တသ္မိံယေဝ၊ အတ္တဘာဝေ၊ ၌သာလျှင်။ စက္ခာဒိပ္ပဘေဒေသု၊ စက္ခုအစရှိသော အပြားရှိကုန်သော။ တေသု တေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေသု၊ ထိုထိုသို့သော ဣဋ္ဌာရုံတို့၌။ သမ္ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပုထု ဝိသတ္တာ ကာမေသူတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရာဂေါပိ၊ သည်လည်း။ ပဉ္စကာမဂုဏိကာဒိဝသေန၊ ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်၌ဖြစ်သော ရာဂအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကပ္ပကာရော၊ များသောအပြားရှိ၏။ ဒေါသောပိ၊ သည်လည်း။ အာဃာတဝတ္ထုအာဒိဝသေန၊ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၏အကြောင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကပ္ပကာရော၊ ၏။ အရတိအာဒယောပိ၊ အရတိအစရှိသည်သည်လည်း။ တဿ တဿ ဘေဒဿ၊ ထိုထိုသို့သော အပြား၏သာလျှင်။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အနေကပ္ပကာရာ၊ များသောအပြားရှိကုန်၏။ (ဤသို့ဝစနသေသနှင့်တကွပေး)။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗထာ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ သဗ္ဗေပိ၊ ကုန်သော။ ဣမေ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ပုထု အနေကပ္ပကာရာ၊ များသောအပြားရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝတ္ထုဒွါရာရမ္မဏာဒိဝသေန၊ ဝတ္ထုဒွါရအာရုံ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ တေသု တေသု ကာမေသု၊ ထိုထိုသို့သော ကာမဂုဏ်တို့၌။ တထာ တထာ၊ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ၊ ငြိကုန်၏။ သံသိဗ္ဗိတွာ၊ ချုပ်စပ်၍။ ဌိတာ၊ တည်ကုန်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ ဝနေ၊ တော၌။ ဝိတတာ၊ ပြန့်သော။ မာလုဝါဝ၊ မာလောနွယ်ကဲ့သို့တည်း။ (ယင်းကိုချဲ့လိုရကား ‘ယထာ’စသည်ကို မိန့်သတည်း)။ ဝနေ၊ ၌။ ဝိတတာ၊ ပြန့်သော။ မာလုဝါ၊ မာလောနွယ်သည်။ တေသု တေသု ရုက္ခသာခပ္ပသာခါဒိဘေဒေသု၊ ထိုထိုသို့သော သစ်ပင်ခက်သေးခက်မအစရှိသော အပြားရှိသော အရပ်တို့၌။ ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ၊ ငြိသည်။ သံသိဗ္ဗိတွာ၊ ၍။ ဌိတာ၊ ကုန်သည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ဖြစ်သ (ပေ၂၆၅) ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ အတူ။ ကိလေသာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ တေသု တေသု ကာမေသု၊ တို့၌။ ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ၊ ကုန်သည်။ သံသိဗ္ဗိတွာ၊ ၍။ ဌိတာ၊ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
‘ယေ နံ ပဇာနန္တိ’စသော ပုဒ်ကို တသ္မာဟူသော ဝစနသေသနှင့်တကွ ယောဇနာ စေလို၍ ‘တသ္မာ ဧတ္ထ’စသော ပါဌ်ကိုဆိုသတည်း။
တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပုထုပဘေဒေသု၊ များသောအပြားရှိကုန်သော။ ဧတ္ထ ဝတ္ထုကာမေသု၊ တို့၌။ ဝိသတ္တံ၊ ငြိသော။ နံ ကိလေသံ၊ ထိုကိလေသာကို။ (ကိလေသဂ္ဂဟဏံ၊ လည်းရှိ၏။ ထိုကိလေသာတည်းဟူသော တောချုံကို ပေး)။
နံ၊ ထတဏှာတည်ဟူသောအစေးကို။ ယတော နိဒါနံ၊ အကြင်အတ္တဘောတည်းဟူသော အကြောင်းရှိသည်ဖြစ်၍။ (ဣတော နိဒါနံလည်း ရှိ၏။ ဤအတ္တဘောတည်းဟူသော အကြောင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ပေး)။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပဇာနန္တိ၊ သိကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ နံ၊ ထိုတဏှာတည်းဟူသော အစေးကို။ ဝိနောဒေန္တိ၊ ဖျောက်ကုန်၏။ ယက္ခ၊ ဘီလူး။ သုဏောဟိ၊ နာလော့။
ဤသို့ ယောဇနာကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ အနက်ကို ပြလိုရကား ‘တဿတ္ထော’စသည်ကို မိန့်သော်။
တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ နံ ကိလေသဂဟဏံ၊ ကို။ “ဣတော နိဒါနံ၊ ဤအတ္တဘောလျှင် အကြောင်းရှိသည်ဖြစ်၍။ ဧသ ဧသော၊ ဤကိလေသာအပေါင်းသည်။ ဝါ၊ ဤကိလေသာတည်းဟူသော တောချုံသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဣတိ၊ သို့။ ဇာနန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ နံ၊ ထိုကိလေသာအပေါင်းကို။ ဝါ၊ ထိုကိလေသာတည်းဟူသော တောချုံကို။ (ဉတွာ၌စပ်။ ‘တေန’ဟု အချို့ပါဌ် ရှိ၏။ တေ နံဟု နိဂ္ဂဟိတ်နှင့်သာ ရှိလို၏)။ တဏှာသိနေဟသိနေဟိတေ၊ တဏှာတည်းဟူသော အစေးဖြင့် ကပ်အပ်သော။ အတ္တဘာဝေ၊ ၌။ [ကျမ်း ၂၃၈] ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဉတွာ၊ ၍။ တံ တဏှာသိနေဟံ၊ ထိုတဏှာတည်းဟူသော အစေးကို။ အာဒီနဝါနုပဿနာဒိဘာဝနာဉာဏဂ္ဂိနာ၊ ဘာဝနာဉာဏ်တည်းဟူသော မီးဖြင့်။ ဝိသောသေန္တာ၊ ခြောက်တတ်စေကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဝိနောဒေန္တိ ပဇဟန္တိ၊ စွန့်ကုန်၏။ (ပေ၂၆၆) ယက္ခ၊ ဘီလူး။ ဧဝံ၊ သို့။ အမှာကံ၊ တို့သည်။ ဝါ၊ တို့၏။ ဘာသိတံ၊ ဆိုအပ်သော စကားကို။ သုဏောဟိ၊ လော့။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဩဃကို အဘယ်သို့ ကူးမြောက်ကုန်သနည်း။ ဤမှာဘက်မှ ထိုမှာဘက်သို့ ကူးသကဲ့သို့ ပကတိသော ကူးမြောက်ခြင်းဖြင့် ကူးမြောက်ကုန်သလော။ စောဒနာရှိရကား ‘မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။ ‘တေ နံ ဝိနောဒေန္တိ’ ဟူရကား ကိလေသာကို ပျောက်ကုန်ပယ်ကုန်၍သာ ကူးမြောက်ကုန်သည် မဟုတ်ကုန်လော။ စောဒနာရှိရကား ‘ယေဟိ၊ လ။ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တိ။ ဧဝံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ကိလေသာကို ဖျောက်ကုန်သည်ရှိသော် ကိလေသာ၏ ဖျောက်ခြင်းသာ အမြဲဖြစ်ကောင်းပါသလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘န ဟိ၊ လ။ ပဇဟန္တိ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တေ ဒုတ္တရံ၊ လ။ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သံကိလေသဂဟဏံ၊ ကိလေသာအပေါင်းကို။ ဝိနာဒေန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဧကန္တေန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဘာဝေန္တိ၊ ပွားစေကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ မဂ္ဂဘာဝနံ၊ မဂ်ကိုပွားစေခြင်းကို။ ဝိနာ၊ ၍။ ကိလေသဝိနောဒနံ၊ ကိလေသာကို ဖျောက်ခြင်းသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဧဝံ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့်။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဘာဝေန္တာ၊ ပွားစေကုန်သည်ဖြစ်၍။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပကတိဉာဏေန၊ ပြကတေ့သောဉာဏ်ဖြင့်။ ဒုတ္တရံ၊ ကူးမြောက်နိုင်ခဲသော။ ကာမောဃာဒိံ၊ ကာမောဃအစရှိသော။ စတုဗ္ဗိဓံ၊ လေးပါးအပြားရှိသော။ ဒီဃေန၊ ရှည်စွာသော။ ဣမိနာ အဒ္ဓုနာ၊ ဤသံသရာကာလဖြင့်။ ဝါ၊ ၌။ သုပိနန္တေနပိ၊ အိပ်မက်မျှလည်း။ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အနတိက္ကန္တပုဗ္ဗံ၊ မလွန်မြောက်ဖူးသော။ ဩဃံ၊ ကို။ အပုနဗ္ဘဝါယ၊ တစ်ဖန်ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနာယ၊ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှာ။ တရန္တိ၊ ကူးမြောက်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဒုက္ကရံ ဘဂဝါတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ (အာဟသို့သွား)။ ဧကော၊ သော။ ဒေဝပုတ္တော၊ သည်။ ပုဗ္ဗယောဂါဝစရော စ၊ ရှေး၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းသော ရဟန်းသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဗဟလကိလေသတာယ၊ အားကြီးသော ကိလေသာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သပ္ပယောဂေန၊ လုံ့လနှင့်တကွ။ ကိလေသေ၊ တို့ကို။ ဝိက္ခေ (ပေ၂၆၇) မ္ဘန္တော၊ ခွာသည်ဖြစ်၍။ သမဏဓမ္မံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။ ပုဗ္ဗဟေတုမန္ဒတာယ၊ ရှေးအကြောင်းနည်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ (ဝိဝဋ္ဋူပနိဿိတတို့ကို မဆည်းပူးသောကြောင့်ဟူလိုသော်)။ အရိယဘူမိံ၊ သို့။ အပ္ပတွာဝ၊ မရောက်မူ၍သာလျှင်။ ကာလင်္ကတွာ၊ ၍။ ဒေဝလောကေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တော ကိရ၊ ဖြစ်လေသတတ်။ သော ဒေဝပုတ္တော၊ သည်။ တထာဂတံ၊ သို့။ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ၍။ ဒုက္ကရဘာဝံ၊ ပြုနိုင်ခဲသည်၏အဖြစ်ကို။ အာရောစေန္တော၊ ကြားသည်ဖြစ်၍။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒုက္ကရန္တိ၊ ကား။ ဒသပိ ဝဿာနိ၊ ဆယ်နှစ်တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ လ။ သဋ္ဌိပိ ဝဿာနိ၊ အနှစ်ခြောက်ဆယ်တို့ ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓဿ၊ စင်စစ် စင်ကြယ်သော။ သမဏဓမ္မဿ၊ ကို။ ယံ ကရဏံ နာမ၊ အကြင်ပြုခြင်းမည်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ ကရဏံ၊ ကို။ ဒုက္ကရံ၊ ပြုနိုင်ခဲ၏။ သေက္ခာတိ၊ ကား။ သတ္တ သေက္ခာ၊ ခုနစ်ယောက်သော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ သီလသမာဟိတာတိ၊ ကား။ သီလေန၊ နှင့်။ သမာဟိတာ သမုပေတာ၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံကုန်သော။ ဌိတတ္တာတိ၊ ကား။ ပတိဋ္ဌိတသဘာဝါ၊ တည်သော သဘောရှိကုန်သော။ (ဌိတော အတ္တာ သဘာဝေါ ယေသံ သေက္ခာနန္တိ ဌိတတ္တာဟု ပြုစေလိုသည်)။ ဧဝံ၊ သို့။ ပုစ္ဆိတပဉှံ၊ မေးအပ်သော ပြဿနာကို။ ဝိဿဇ္ဇိတွာ၊ ဖြေပြီး၍။ ဥပရိပဥှံ၊ ကို။ သမုဋ္ဌာပနတ္ထံ၊ ဖြစ်စေခြင်းငှာ။ “အနာဂါရိယုပေတဿာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အနာဂါရိယုပေတဿာတိ၊ ကား။ အနာဂါရိယံ နိဂ္ဂေဟဘာဝံ၊ အိမ်မရှိသောသူ၏အဖြစ်သို့။ ဥပဂတဿ၊ ရောက်သောသူအား။ ပဗ္ဗဇိတဿ၊ ရဟန်းအား။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (‘နတ္ထိ အဂါရံ ယဿာတိ အနာဂါရော၊ တဿ ဘာဝေါ အနာဂါရိယံ’ဟု ပြုစေလို၏)။ တုဋ္ဌီတိ၊ ကား။ စတုပစ္စယသန္တောသော၊ ပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ ရောင့်ရဲခြင်းသည်။
ဘာဝနာယာတိ၊ ကား။ စိတ္တဝူပသမဘာဝနာယ၊ စိတ်၏ငြိမ်းခြင်းကို ပြုတတ်သော သမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာ၌။ တေ ဆေတွာ မစ္စုနော ဇာလန္တိ၊ ကား။ ယေ အရိယာ၊ အကြင်အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ရတ္တိန္ဒိဝံ၊ နေ့ညဥ့်ပတ်လုံး။ ဣန္ဒြိယူပသမေ၊ (ပေ၂၆၈) ဣန္ဒြေတို့၏ ငြိမ်သက်ခြင်း၌။ ရတာ၊ မွေ့လျော်ကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ တို့သည်။ ဒုဿမာဒဟံ၊ ကောင်းစွာ ထားနိုင်ခဲသော။ စိတ္တံ၊ ကို။ သမာဒဟန္တိ၊ ကောင်းစွာ ထားကုန်၏။ ယေ အရိယာ၊ တို့သည်။ သမာဟိတစိတ္တာ၊ ကောင်းစွာသော စိတ်ရှိကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ တို့သည်။ စတုပစ္စယသန္တောသံ၊ ပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ ရောင့်ရဲခြင်းကို။ ပူရေန္တာ၊ ဖြည့်ကုန်သည်ရှိသော်။ န ကိလမန္တိ၊ မပင်ပန်းကုန်။ ယေ အရိယာ၊ တို့သည်။ သန္တုဋ္ဌာ၊ ပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ ရောင့်ရဲကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ တို့သည်။ သီလံ၊ ကို။ ပူရေန္တာ၊ ကုန်သည်ရှိသော်။ န ကိလမန္တိ၊ ကုန်။ သတ္တ သေက္ခော၊ ခုနစ်ယောက်ကုန်သော သေက္ခဖြစ်ကုန်သော။ ယေ အရိယာ၊ တို့သည်။ သီလေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တည်ကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ သည်။ မစ္စုနော၊ သေမင်း၏။ ဇာလသင်္ခါတံ၊ ကွန်ရက်ဟု ဆိုအပ်သော။ ကိလေသဇာလံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ကွန်ရက်ကို။ ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။
ဒုဂ္ဂမောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ ဧတံ ဝစနံ၊ ဤစကားတော်သည်။ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ယေ အရိယာ၊ တို့သည်။ ဣန္ဒြိယူပသမေ၊ ဣန္ဒြေတို့၏ ငြိမ်းခြင်း၌။ ရတာ၊ မွေ့လျော်ကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ တို့သည်။ ဒုဿမာဒဟံ၊ ကောင်းစွာ ထားနိုင်ခဲသော။ စိတ္တံ၊ ကို။ သမာဒဟန္တိ၊ ကောင်းစွာ ထားကုန်၏။ လ။ သတ္တ သေက္ခာ၊ ခုနစ်ယောက်ကုန်သော သေက္ခဖြစ်ကုန်သော။ ယေ အရိယာ၊ တို့သည်။ သီလေ၊ ၌။ ပရမဂ္ဂါဟိနော၊ မြတ်သောအားဖြင့် ယူလေ့ရှိကုန်၏။ တေ အရိယာ၊ တို့သည်။ မစ္စုနော၊ ၏။ ဇာလသင်္ခါတံ၊ ဟုဆိုအပ်သော။ ကိလေသဇာလံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ကွန်ရက်ကို။ ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ကိံ န ဂမိဿန္တိ၊ အဘယ်ကြောင့် မသွားဘဲ ရှိအံ့နည်း။
အချို့ပါဌ်ကား ပေယျာလမရှိ။ အစဉ်အတိုင်း ရှိ၏။ ‘ယေ သီလေ ပရမဂ္ဂါဟိနော’ဟူသော ပါဌ်အရာ၌လည်း ‘ယေ သီလေ ပတိဋ္ဌိတာ’ဟု ရှိ၏။
[ကျမ်း ၂၃၉] “ဘဂဝါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား။ အယံ ပန မဂ္ဂေါ၊ ဤခရီးသည်ကား။ ဒုဂ္ဂမော၊ သွားနိုင်ခဲ၏။ ဝိသမော၊ မညီမညွတ်”။ ဣတိ၊ သို့။ ကာမဒေါ၊ ကာမဒနတ်သားသည်။ အာဟ၊ လျှောက်၏။ (ပေ၂၆၉) တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အရိယမဂ္ဂေါ၊ သည်။ ဒုဂ္ဂမော၊ သွားနိုင်ခဲသည်။ ကိဉ္စာပိ နေဝ ဟောတိ၊ အကယ်၍ကား မဖြစ်၏ရှင့်။ ဝိသမော၊ မညီမညွတ်သည်။ ကိဉ္စာပိ န ဟောတိ၊ ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ အဿ၊ ထိုအရိယမဂ်၏။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါယ၊ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော အကျင့်သည်။ ဗဟူ၊ များသော။ ပရိဿယာ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ဘေးရန်ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တော၊ ၏။ အဝံသိရာတိ၊ ကား။ ဉာဏသိရေန၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော ဦးခေါင်းဖြင့်။ အဓောသိရာ၊ ဦးခေါင်းဦးစောက်ရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပပတန္တိ၊ ကျကုန်၏။ အရိယမဂ္ဂံ၊ ကို။ အာရောဟိတုံ၊ တက်အံ့သောငှာ။ အသမတ္ထတာယ ဧဝ၊ မစွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ တေ၊ ထိုပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ မဂ္ဂေ၊ ခရီး၌။ ပပတန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စန္တိ၊ ကုန်၏။ အရိယာနံ သမော မဂ္ဂေါတိ၊ ကား။ သွေဝ သော ဧဝ မဂ္ဂေါ၊ ထိုခရီးသည်သာလျှင်။ အရိယာနံ၊ တို့အား။ သမော၊ ညီညွတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝိသမေ သမာတိ၊ ကား။ ဝိသမေပိ၊ မညီညွတ်သည်လည်းဖြစ်သော။ သတ္တကာယေ၊ သတ္တဝါအပေါင်း၌။ သမာ ဧဝ၊ ညီညွတ်ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
စာပိုဒ် ၁၀၃။ ဣဒံ ဟိ တံ ဇေတဝနန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အနာထပိဏ္ဍိကော၊ အနာထပိဏ်အမည်ရှိသော။ ဒေဝပုတ္တော၊ သည်။ ဇေတဝနဿ စေဝ၊ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏လည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓါဒီနဉ္စ၊ ဘုရားရှင်တို့၏လည်းကောင်း။ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထံ၊ ကျေးဇူးကို ဆိုအံ့သောငှာ။ အာဂန္တွာ၊ လာသည်ဖြစ်၍။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ ဣသိသံဃနိသေဝိတန္တိ၊ ကား။ ဘိက္ခုသံဃနိသေဝိတံ၊ ရဟန်းအပေါင်းတို့သည် မှီဝဲအပ်၏။ (ဗုဒ္ဓသံဃနိသေဝိတံလည်းရှိ၏။ ဘုရားသင်္ဃာသည် မှီဝဲအပ်၏ပေး)။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဌမဂါထာယ၊ ဖြင့်။ ဇေတဝနဿ၊ ၏။ ဝဏ္ဏံ၊ ကျေးဇူးကို။ ကထေတွာ၊ ဆိုပြီး၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဝဏ္ဏံ၊ ကို။ ကထေန္တော၊ သည်ဖြစ်၍။ “ကမ္မံ ဝိဇ္ဇာ”တိ၊ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကမ္မန္တိ၊ ကား။ မဂ္ဂစေတနာ၊ မဂ်စေတနာတည်း။ ဝိဇ္ဇာတိ၊ ကား။ မဂ္ဂပညာ၊ မဂ်ပညာတည်း။ ဓမ္မောတိ၊ ကား။ သမာဓိ၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ သမာဓိပက္ခိကာ၊ သမာဓိအဖို့ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ သတိဝါယာမတရားတို့တည်း။ သီလံ ဇီဝိတမုတ္တမန္တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ (ပေ၂၇၀) ဖြင့်။ သီလေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌိတဿ၊ ၏။ ဇီဝိတဉ္စ၊ သည်လည်း။ ဥတ္တမံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဝိဇ္ဇာတိ၊ ကား။ ဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပါ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပတို့တည်း။ ဓမ္မောတိ၊ ကား။ ဝါယာမသတိသမာဓယော၊ သမ္မာဝါယာမသမ္မာသတိသမ္မာသမာဓိတို့တည်း။ သီလန္တိ၊ ကား။ ဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ၊ သမ္မာဝါစာသမ္မာကမ္မန္တသမ္မာအာဇီဝတို့တည်း။ ဇီဝိတမုတ္တမန္တိ၊ ကား။ ဧတသ္မိံ သီလေ၊ ၌။ ပတိဋ္ဌိတဿ၊ တည်သောသူ၏။ ဇီဝိတံ နာမ၊ မည်သည်။ ဥတ္တမံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ “ဧတေန မစ္စာ သုဇ္ဈန္တီ”တိ၊ ကား။ အဋ္ဌင်္ဂိကေန၊ သော။ ဧတေန မဂ္ဂေ၊ ဖြင့်။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဝိသုဇ္ဈန္တိ၊ စင်ကြယ်ကုန်၏။
တသ္မာတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ သုဇ္ဈန္တိ၊ ကုန်၏။ ဂေါတ္တဓနေဟိ၊ အနွယ်ဥစ္စာတို့ဖြင့်။ န သုဇ္ဈန္တိ၊ မစင်ကြယ်ကုန်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ ဥပါယေန၊ သင့်သောအကြောင်းဖြင့်။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မံ၊ ကို။ ဝိစိနေယျ၊ စူးစမ်းရာ၏။ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသုဇ္ဈတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ ဤသို့ စူးစမ်းသဖြင့်။ တသ္မိံ အရိယမဂ္ဂေ၊ ၌။ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ ဥပါယေန၊ ဖြင့်။ အရိယသစ္စဓမ္မံ၊ ကို။ ဝိစိနေယျ၊ ရာ၏။ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသုဇ္ဈတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ စတူသု၊ ကုန်သော။ တေသု အရိယသစ္စေသု၊ တို့၌။ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ၊ ၏။ ဝဏ္ဏံ၊ ကို။ ကထေန္တော၊ ၍။ “သာရိပုတ္တောဝါ”တိအာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
သာရိပုတ္တော ဣဓဟု ပဒစ္ဆေဒကို ပြုအံ့စိုးရကား သာရိပုတ္တော ဝါတိ အဝဓာရဏံ ဝစနံဟု ဖွင့်သတည်း။
တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သာရိပုတ္တောဝါတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အဝဓာရဏဝစနံ၊ ဧဝသဒ္ဒါတည်း။ (ဣဝမဟုတ် ဟူလိုသော်)။
ပညာယ သီလေန ဥပသမေနဟူသော ပုဒ်တို့ကို ပါရင်္ဂတောဟူသော ပုဒ်နှင့် မစပ်အပ်။ သေယျောဟူသော ပါဌသေသကို ဆောင်၍ စပ်အပ်, ယောဇနာအပ်၏ဟု ပြလိုရကား ‘ဧတေဟိ’စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧတေဟိ ပညာဒီဟိ၊ ထိုပညာအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ သာရိပုတ္တောဝ၊ သည်သာလျှင်။ သေယျော၊ မြတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒတိ၊ ဆို၏။ ဥပသမေနာတိ၊ ကား။ ကိလေသဝူပသမေန၊ ကိလေသာတို့ဖြင့် ငြိမ်းခြ (ပေ၂၇၁) င်းဖြင့်။ ပါရင်္ဂတောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်သို့။ ဂတော၊ ရောက်၏။ ယော ကောစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ ဘိက္ခု၊ သည်။ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်၏။ သော ဘိက္ခု၊ သည်။ တာဒိသော၊ ရဟန်းသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဧတာဝ ပရမော၊ ထိုအရှင်သာရိပုတ္တရာသာလျှင် အလွန်ရှိသည်။ သိယာ၊ ၏။ ထေရာ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ထက်။ ဥတ္တရိတရော၊ လွန်မြတ်သော။ သာဝကော နာမ၊ မည်သည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒတိ၊ ၏။
အတီတန္တိ၊ ကား။ အတီတေ၊ လွန်လေကုန်ပြီးသော။ ပဉ္စက္ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ နနွာဂမေယျာတိ၊ ကား။ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နာနုဂစ္ဆေယျ၊ မကပ်ရာ။ နပ္ပဋိကင်္ခေတိ၊ ကား။ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ န ပတ္ထေယျ၊ မတောင့်တရာ။ ယဒတီတန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ယဒတီတံအစရှိသော စကားသည်။ (ဣတိကား အာဒျတ္ထတည်း)။ ဧတ္ထ၊ ဤမကပ်ရာမတောင့်တရာ၌။ ကာရဏဝစနံ၊ အကြောင်းကိုပြသော စကားတည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယံ၊ အကြင်ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းသည်။ အတီတံ၊ အတိတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းသည်။ ပဟီနံ နိရုဒ္ဓံ၊ ချုပ်ပြီ။ အတ္ထင်္ဂတံ၊ ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ [ကျမ်း ၂၄၀] တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုအတိတ်ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး အပေါင်းကို။ နာနုဂစ္ဆေယျ၊ မကပ်ရာ။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ ယံ၊ အကြင်ခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းသည်။ အနာဂတံ၊ အနာဂတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုခန္ဓာငါးပါးအပေါင်းသည်။ အပတ္တံ၊ မရောက်သေး။ အဇာတံ အနိဗ္ဗတ္တံ၊ မဖြစ်သေး။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တမ္ပိ၊ ထိုအနာဂတ်ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး အပေါင်းကိုလည်း။ န ပတ္ထေယျ၊ မတောင့်တရာ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ၊ ကား။ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ သော။ ဓမ္မမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ (ဝိပဿတိ၌ စပ်)။ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ၊ အကြင်အကြင်သို့သော အရာ၌သာလျှင်။ သော ဓမ္မော၊ ထိုပစ္စုပ္ပန်တရားသည်။ ဥပ္ပန္နော၊ ဖြစ်၏။ တတ္ထ တတ္ထေဝ၊ ထိုထိုဖြစ်ရာ၌သာလျှင်။ (နံကား အနက်မရှိ)။ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ၊ အနိစ္စာနုပဿနာ အစရှိကုန်သော။ သတ္တဟိ၊ ကုန်သော။ အနုပဿနာဟိ၊ အနုပဿနာတို့ဖြင့်။ ဝိပဿတိ၊ ရှု၏။ ဝါ၊ ကား။ အရညာဒီသု၊ တောအစရှိကုန်သော။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော အရပ်တို့၌။ ဝိပဿတိ၊ ၏။ အသံဟီရံ အသံကုပ္ပန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ (ပေ၂၇၂) ကို။ ဝိပဿနာပဋိဝိပဿနာဒဿနတ္ထံ၊ ဝိပဿနာကို တစ်ဖန်ရှုခြင်းကို ပြအံ့သောငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
အသံဟီရအသံကုပ္ပကို ပြခြင်းငှာ ဆို၏ဟူ၍သာ မဆိုကောင်းပါသလော၊ စုဒ်ရှိရကား ‘ဝိပဿနာ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ ရာဂါဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ န သံဟိရတိ၊ မယိုယွင်း။ န ကုပ္ပတိ၊ မပျက်စီး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသံဟီရာ၊ မည်၏။ အသံကုပ္ပါ၊ မည်၏။ တံ၊ ထိုယိုယွင်းပျက်စီးခြင်းမရှိသော ဝိပဿနာကို။ အနုဗြူဟယျေ ဝဍ္ဎေယျ၊ ပွားစေရာ၏။ ပဋိဝိပေဿယျ၊ တစ်ဖန်ရှုရာ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ သည်။ ရာဂါဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ န သံဟိရတိ၊ မယိုယွင်း။ န ကုပ္ပတိ၊ မပျက်စီး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အသံဟီရံ၊ မည်၏။ အသံကုပ္ပံ၊ မည်၏။ တံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်ကို။ ဝိဒွါ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသော။ ဘိက္ခု၊ သည်။ အနုဗြူဟယေ၊ ပွားစေရာ၏။
အဘယ်သို့ ပွားစေရာသနည်း။ စုဒ်ထွက်ရကား ‘ပုနပ္ပုနံ’စသည်ကို တက်သော်။
ပုနပ္ပုနံ၊ အဖန်ဖန်။ တဒါရမ္မဏံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်လျှင် အာရုံရှိသော။ ဖလသမာပတ္တိံ၊ ကို။ အပ္ပေန္တော၊ ဝင်စားသည်ဖြစ်၍။ ဝဍ္ဎေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
တဿ ပန အနုဗြူဟနဿ၊ ထိုပွားစေခြင်း၏။ အတ္ထာယ၊ ငှာ။ အာတပ္ပံ၊ ကိလေသာတို့ကို ပူပန်စေတတ်သော လုံ့လကို။ အဇ္ဇေဝ၊ ယနေ့ပင်လျှင်။ ကိစ္စံ၊ ပြုအပ်၏။ (ယင်းကို ဖွင့်လိုရကား ‘ကိလေသာနံ’စသည်ကို ဆိုသတည်း)။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ အာတာပနပရိတာပနေန၊ လွန်စွာ ပူပန်စေခြင်း အဖန်တလဲလဲ ပူပန်စေခြင်းကြောင့်။ “အာတပ္ပ”န္တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမံ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ ဝီရိယံ၊ ကို။ အဇ္ဇေဝ၊ ယနေ့ပင်လျှင်။ ကာတဗ္ဗံ၊ ၏။ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေတိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ (ဒေဿတိ၌ စပ်)။ သွေ၊ နက်ဖန်၌။ ဇီဝိတံ ဝါ၊ အသက်ရှင်အံ့သည်ကိုလည်းကောင်း။ မရဏံ ဝါ၊ သေအံ့သည်ကိုလည်းကောင်း။ ကော၊ အဘယ်သူသည်။ ဇာနာတိ၊ သိချေနိုင်အံ့နည်း။ အဇ္ဇေဝ၊ ပင်လျှင်။ ဒါနံ၊ ကို။ ဒဿာမိ၊ အံ့။ သီလံ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ရက္ခာမိ၊ အံ့။ အညတရံ၊ တစ်ပါးပါးသော။ ကုသလံ ဝါ၊ ကိုလည်း။ ကရိဿာမိ၊ အံ့။ “အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ ပပေဉ္စာ၊ ကြာမြင့်ခြင်းသည်။ တာဝ အတ္ထိ၊ ရှိသေး၏။ သွေ ဝါ၊ နက်ဖန်မှလည်းကောင်း။ ပုနဒိဝသေ (ပေ၂၇၃) ဝါ၊ သန်ဘက်မှလည်းကောင်း။ ဇာနိဿာမိ၊ သိရအံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ စိတ္တံ၊ ကို။ အနုပ္ပါဒေတွာ၊ မဖြစ်စေမူ၍။ “အဇ္ဇေဝ၊ ပင်လျှင်။ ကရိဿာမိ၊ အံ့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဝီရိယံ၊ ကို။ ကာတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ မဟာသေနေနာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဟိဝိစ္ဆိကဝိသသတ္ထာဒီနိ၊ မြွေ ကင်းမီးကောက် အဆိပ်လက်နက် အစရှိကုန်သော။ အနေကာနိ၊ ကုန်သော။ မရဏကာရဏာနိ၊ သေခြင်း၏ အကြောင်းတို့သည်။ တဿ၊ ထိုသေမင်း၏။ သေနာ၊ စစ်သည်တို့မည်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဟတိယာ၊ များစွာသော။ တာယ သေနာယ၊ ထိုစစ်သည်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ မဟာသေနေန၊ များသော စစ်သည်ရှိသော။ ဧဝရူပေန၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ မစ္စုနာ၊ သေမင်းနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ ကွ။ “ကတိပါဟံ၊ တစ်ရက် နှစ်ရက်မျှ။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ အဟံ၊ သည်။ ဗုဒ္ဓပူဇာဒိံ၊ ဘုရားရှင်အား ပူဇော်ခြင်းအစရှိသော။ အတ္တနော၊ ၏။ အဝဿယံ၊ ကိုးကွယ်မှီခိုရာဖြစ်သော။ ကမ္မံ၊ ကောင်းမှုကို။ ကရောမိ၊ ၏။ တာဝ၊ ပတ်လုံး။ အာဂမေဟိ၊ ငံ့ပါဦးလော့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ မိတ္တသန္ထဝါကာရသင်္ခါတော၊ အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့သော အခြင်းအရာဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ဂရော ဝါ၊ အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ “ဣဒံ သတံ ဝါ၊ ဤတရာသော ဥစ္စာကိုလည်းကောင်း။ ဣဒံ သဟဿံ ဝါ၊ ဤတစ်ထောင်သော ဥစ္စာကိုလည်းကောင်း။ ဂဟေတွာ၊ ယူ၍။ ကတိပါဟံ၊ တစ်ရက်နှစ်ရက်မျှ။ အာဂမေဟိ၊ လော့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ လဉ္ဇာနုပ္ပဒါနသင်္ခါတော၊ တံစိုးပေးခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ဂရော ဝါ၊ တံစိုးလာဘ်ထိုးခြင်းသည်လည်းကောင်း။ “ဣမိနာ ဗလရာသိနာ၊ ဤဗိုလ်ပါအစုဖြင့်။ ပဋိဗာဟိဿာမိ၊ တားမြစ်အံ့”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဗလရာသိသင်္ခါတော၊ ဗိုလ်ပါစုရုံးခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ သင်္ဂရော ဝါ၊ စုရုံးခြင်းသည်လည်းကောင်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
သဒ္ဒါတစ်ချက် အနက် သုံးပါးဖြစ်ခဲ့ရကား သဒ္ဒါအနက်မတန်လေဟု စောဒနာဖွယ် ရှိရကား ‘သင်္ကရောတိ’စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သင်္ကရောတိ ဣဒံ နာမံ၊ သင်္ကရောဟူသော ဤအမည်သည်။ မိတ္တကရဏလဉ္ဇဒါန ဗလရာသိသင်္ကဍ္ဎနာနံ၊ အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ခြင်း,တံ (ပေ၂၇၄) စိုးပေးခြင်း, ဗိုလ်ပါစုရုံးခြင်းတို့၏။ နာမံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ အတ္တော၊ ဤသုံးပါးသော အနက်ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ အတန္ဒိတန္တိ၊ ကား။ အနလသံ၊ ပျင်းရိခြင်းမရှိသော။ ဥဋ္ဌာဟကံ၊ ထကြွလုံ့လရှိသော။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဋိပန္နတ္တာ၊ ကျင့်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဘဒ္ဒေါ၊ ကောင်းသော။ ဧကရတ္တော၊ တစ်ခုသော ညဥ့်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဒ္ဒေကရတ္တော၊ မည်၏။ ဣတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ ပဋိပန္နံ၊ ဤသို့ကျင့်သော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ “အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဘဒ္ဒေကရတ္တော၊ ကောင်းသော တစ်ခုသော ညဥ့်ရှိ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ရာဂါဒိသန္တတာယ၊ ရာဂအစရှိသည်တို့မှ ငြိမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သန္တော၊ ငြိမ်းသော။ ဗုဒ္ဓမုနိ၊ ဘုရားတည်းဟူသော မုနိသည်။ အာစိက္ခတိ၊ ကြားတော်မူ၏။
စက္ခုနာ ပညာယ စာတိ၊ ကား။ စက္ခုနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကား။ စက္ခုဘူတာယ၊ မျက်စိဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ဝါ၊ မျက်စိသဖွယ်ဖြစ်၍။ ဖြစ်သော။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ သတိယာ ပညာယ စာတိ၊ ကား။ သတိယာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကား။ သတိဝိသိဋ္ဌာယ၊ သတိဖြင့် အထူးပြုအပ်သော။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ ကာယေနာတိ၊ ကား။ နာမကာယေန၊ နာမကာယဖြင့်။
ဒိဗ္ဗစက္ခုသည် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော သစ္ဆိကာတဗ္ဗတရား၏ မျက်မှောက် ပြုတတ်သော သစ္ဆိကာရကတရားသာ ဖြစ်ရကား “ဒိဗ္ဗစက္ခု။ လ။ အဓိပ္ပာယောဟု မိန့်သတည်း။ တစ်နည်းကား။ ဒိဗ္ဗစက္ခုစသော ပါဠိသည် နီတတ္ထတည်းဟု မိစ္ဆာညာဏ် ဖြစ်ရာသောကြောင့် ထိုမိစ္ဆာညာဏ်ကို နစ်စေရသော နီတတ္ထမဟုတ်။ နေယျတ္ထတည်းဟု ပြလိုရကား ဒိဗ္ဗစက္ခု။ လ။ အဓိပ္ပာယောဟု မိန့်သတည်း။ တစ်နည်းကား။ ယခင် ပါဠိဒေသနာသည် နိရဝသေသ ဒေသနာတည်းဟု မိစ္ဆာဉာဏ် ဖြစ်လေရာသောကြောင့် နိရဝသေသဒေသနာ မဟုတ်။ သာဝသေသဒေသနာတည်းဟု ပြလိုရကား ဒိဗ္ဗ။ လ။ အဓိပ္ပာယောဟု မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၂၄၁] ဒိဗ္ဗစက္ခု သုဝိသုဒ္ဓန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်သော။ ဒိဗ္ဗံ၊ နတ်၌ဖြစ်သော။ စက္ခု၊ စက္ခုတည်း။ ဝါ၊ အဘိညာဉ်တည်း။ ယံ ရူပါတနံ၊ ကို။ သစ္ဆိကရောတိ၊ မျက်မှောက်ပြု၏။ တံ ရူပါယတနံ၊ သည်။ စက္ခုနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာယ စ၊ ဖြင့် (ပေ၂၇၅) လည်းကောင်း။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရားမည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
အဓိပ္ပါယ်ကား ဒိဗ္ဗစက္ခုသည် သစ္ဆိကာတဗ္ဗမဟုတ်။ ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော ရူပါရတနသာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ဒိဗ္ဗစက္ခု အစရှိသော ပါဠိဒေသနာသည် ပုဒ်တပါးမဆောင်မူ၍ တိုက်ရိုက်သိအပ်သော အနက်ရှိသော ဒေသနာ၊ ပုဒ်ကို အကြွင်းမထားမူ၍ ဟောအပ်သော နိရဝသေသဒေသနာ မဟုတ်။ နေယျတ္ထ သာဝသေသ ဒေသနာဖြစ်ရကား ‘အတိက္ကန္တမာနုဿကံ၊ လူတို့၏ မျက်စိအမြင်ကို လွန်သော။ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ သော။ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ သည်။ ယံ ရူပါယတနံ၊ ကို။ သစ္ဆိကရောတိ၊ ၏။ တံ ရူပါယတနံ၊ သည်။ စက္ခုနာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ပညာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရား မည်၏။ ဤသို့ ပုဒ်တစ်ပါးကို ဆောင်၍ အနက်ယောဇနာလေသပြီ၊ တိုက်ရိုက်သာ မပယောဇနာလေ။ မသမ္ဗန်လင့် ဟူလိုသော်။ ယခင်ဆိုအပ်ပြီးသော အဓိပ္ပါယ်ကို မှီ၍ ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု သုဝိသုဒ္ဓန္တိ သာဝသေသဒေသနာတိ အာဟ ယံ သစ္ဆိကရောတီတိ၊ ရူပါယတနံ ဟေတ္ထ အဓိပ္ပေတံ’ဟူသော စကား၏ အဓိပ္ပါယ်ကိုလည်း ကျပါစေကုန်သောူမြတ်တို့။ ယင်းသို့သော် ရူပါယတနံနှင့် သစ္ဆိကာတဗ္ဗသည် လိင်ဝုစ်မတန်တကား ဟူငြားအံ့။ ‘ကတမေ စ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာ စက္ခုနာ စ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’ဟူသော ပုစ္ဆာသို့ လိုက်၍ ‘သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’ဟု ပုလ္လိင် ဗဟုဝုစ် ဆိုပါသတည်း။ ညာပကလိုမူ ‘အပစ္စယာ ဓမ္မာ၊ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ’ဟူသော မာတိကာ၏ ပဒဘာဇနီစသည်ကိုရှု။
ပုဗ္ဗေနိဝါသာတိ၊ ကား။ ပုရိမာသု၊ ရှေး၌ဖြစ်ကုန်သော။ ဇာတီသု၊ ဘဝတို့၌။ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာ၊ နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာတို့တည်း။ ဣဒ္ဓိဝိဓာတိ၊ ကား။ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသာ၊ ဣဒ္ဓိအဖို့အစုတို့သည်။ နိရောဓောတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
စာပိုဒ် ၁၀၄။ ယဿ သေလူပမံ စိတ္တန္တိ၊ ကား။ ပကတိဝါတေဟိ၊ ပြကတေ့သော လေတို့ဖြင့်။ အကမ္ပနီယံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသော။ ဧကဃနံ၊ တစ်ခဲနက်သော။ သေလံ ဝိယ၊ ကျောက်တောင်ကဲ့သို့။ လောကဓမ္မဝါတေဟိ၊ လောကဓံတရား ရှစ်ပါးဟူသော လေတို့ဖြင့်။ အကမ္ပနီ (ပေ၂၇၆) ယတော၊ တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ယဿ၊ အကြင်ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏။ စိတ္တံ၊ သည်။ သေလူပမံ၊ တစ်ခဲနက်သော ကျောက်တောင်ဥပမာ ရှိ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဌိတံ နာနုပကမ္ပတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ရဇနီယေသူတိ၊ ကား။ လာဘာဒီသု၊ လာဘ်ရခြင်းအစရှိသည်တို့၌။ ကောပနေယျေတိ၊ ကား။ အလာဘာဒိကေ၊ လာဘ်မရခြင်း၌ အစရှိသည်တို့ကို။ ကုတော နံ ဒုက္ခမေဿတီတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဘာဝိတစိတ္တံ၊ ပွားစေအပ်သော စိတ်ရှိသော။ ဝီတိက္ကန္တလောကဓမ္မံ၊ လွန်ပြီးသော လောကဓံတရား ရှိသော။ တံ ဥတ္တမပုရိသံ၊ ထိုမြတ်သော ယောကျ်ားသို့။ ဝါ၊ ပုဂ္ဂိုလ်သို့။ လောကဓမ္မဟေတုကံ၊ လောကဓံတရားလျှင် အကြောင်းရှိသော။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ နာနုဂမိဿတိ၊ မလိုက်လတ္တံ့။
ယော ဗြာဟ္မဏောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ဗာဟိတပါပဓမ္မတာယ၊ အပပြုအပ်ပြီးသော ယုတ်မာသော တရားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဗြာဟ္မဏော၊ မည်၏။ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကတာယ၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလာနှင့် ယှဉ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဟုံဟုင်္ကာရကသာဝါဒိပါပဓမ္မယုတ္တော၊ အမျက်မာန်ဖြင့် တဟုန်းဟုန်း ပြုခြင်းကိလေသာတည်းဟူသော ဖန်ရည်အစရှိသော ယုတ်မာသော တရားနှင့် ယှဉ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ဇာတိမတ္တေန၊ ဇာတ်မျှဖြင့်။ ဗြာဟ္မဏောတိ၊ ဗြာဟ္မဏဟူ၍။ န ပဋိဇာနာတိ၊ ဝန်မခံ။ သော ဗြာဟ္မဏော၊ သည်။ ပါဟိတပါပဓမ္မတ္တာ၊ အပပြုအပ်ပြီးသော ယုတ်မာသောတရား ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဟုံဟုင်္ကာရပ္ပဟာနေန၊ တဟုန်းဟုန်းပြုတတ်သော အမျက်မာန်ကို ပယ်ခြင်းဖြင့်။ နိဟုံဟုင်္ကော၊ တဟုန်းဟုန်းပြုခြင်း မရှိ။ ရာဂါဒိကသာဝါဘာဝေန၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတည်းဟူသော ဖန်ရည် မရှိခြင်းကြောင့်။ နိက္ကသာဝေါ၊ ဖန်ရည် မရှိ။ သီလသံဝရေန၊ သီလကို စောင့်စည်းခြင်းဖြင့်။ သံယတစိတ္တတာယ၊ စောင့်စည်းသော စိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ယတတ္တော၊ စောင့်စည်းသော စိတ်ရှိ၏။ စတုမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတေဟိ၊ လေးပါးသော မဂ်ညာဏ်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဝေဒေဟိ၊ ညာဏ်တို့ဖြင့်။ အန္တံ၊ သင်္ခါရတို့၏ အဆုံးဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ဂတတ္တာ၊ ရောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (လှမ်း၍ပေး)။ ဝါ၊ ကား။ ဝေဒါနံ၊ လေးပါးသော မဂ်ဉာဏ်တို့၏။ အန္တံ၊ အဆုံးသို့။ ဂတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဝေဒန္တဂူ၊ မည်၏။ (ပေ၂၇၇) မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ၊ မဂ်တည်းဟူသော မြတ်သော အကျင့်၏။ ဝုသိတတ္တာ၊ ကျင့်သုံးအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော၊ မည်၏။ ဝါ၊ သုံးအပ်ပြီးသော မဂ်ဟူသော မြတ်သော အကျင့် ရှိ၏။ ဓမ္မေန သော ဗြဟ္မဝါဒံ ဝဒေယျာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သော၊ ထိုပုဏ္ဏားသည်။ “အဟံ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏော၊ ဏမည်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတံ ဝါဒံ၊ ကို။ ဝဒေယျ၊ ရာ၏။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ သကလလောကသန္နိဝါသေ၊ အလုံးစုံသော လူအပေါင်း၌။ ကုဟိဉ္စိ ဧကာရမ္မဏေပိ၊ တစ်ခုသော အာရုံ၌လည်း။ ရာဂုဿဒေါ၊ ရာဂ၏ ပြောခြင်းလည်းကောင်း။ ဒေါသုဿဒေါ၊ ဒေါသ၏ ပြောခြင်းသည်လည်းကောင်း။ မောဟုဿဒေါ၊ မောဟ၏ ပြောခြင်းသည်လည်းကောင်း။ မာနုဿဒေါ၊ မာန၏ ပြောခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဒိဋ္ဌုဿဒေါ၊ ဒိဋ္ဌိ၏ ပြောခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေ ဥဿဒါ၊ ဤပြောခြင်းတို့သည်။ နတ္ထိ၊ ကုန်။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အဟံ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏော၊ ဗြာဟ္မဏတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧတံ ဝါဒံ၊ ထိုစကားကို။ ဝဒေယျ၊ ဆိုရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
န ဂါဓတီတိ၊ ကား။ န ပတိဋ္ဌဟတိ၊ မတည်။ သုက္ကာတိ၊ ကား။ သုက္ကသင်္ခါတာ၊ သုက္ကဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဂဟာ၊ ထူးသော ဂြိုဟ်တို့သည်။ ဝါ၊ ကြယ်အပေါင်းတို့သည်။ (သောကြာကြယ် ဗုဒ္ဓဟူးကြယ်အစရှိသော ကြယ်တို့ကို ဂြိုဟ်ဟူပါသတည်း)။ စန္ဒိမသူရိယာဒီနံ၊ လနေအစရှိသည်တို့၏။ ပဘာ၊ အရောင်သည်။ တတ္ထ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်၌။ ယဒိ နတ္ထိ၊ အံ့။ ဧဝံ၊ ဤသို့ မရှိသည်။ သန္တေ၊ ဖြစ်လတ်သော်။ တမော ဧဝ စ၊ အမိုက်သည်သာလျှင်။ သိယာ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ အာသင်္ကမာနေ၊ ယုံမှားရှိရာသော သူတို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “တမော တတ္ထ နဝိဇ္ဇတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ယဒါ စ အတ္တနာဝေဒီတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဧဝံ ဝိဓံ၊ ဤသို့ သဘောရှိသော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အတ္တပစ္စက္ခေန၊ ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက်ပြုသော။ ဉာဏေန၊ ဖြင့်။ (အတ္တပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန (ပေ၂၇၈) လည်း ရှိ၏။ မိမိကိုယ်တိုင် သင်ချင်တတ်သော၊ ဉာဏ်ဖြင့်။ မိမိ၏ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်ဖြင့်လည်းဟူ)။ ယဒါ၊ ၌။ ဝိန္ဒတိ၊ ရ၏။ အထ၊ ထိုရသော အခါ၌။ ရူပါရူပဓမ္မတော စ၊ ရုပ်နာမ်တရားမှလည်းကောင်း။ သုခဒုက္ခတော စ၊ မှလည်းကောင်း။ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ လွတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
သကေသု ဓမ္မေသူတိ၊ ကား။ သကအတ္တဘာဝသင်္ခါတေသု၊ မိမိ၏ အတ္တဘောဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။
ယခင်စကားကို သဘာဝဉာပကအားဖြင့် ပြီးစေလိုရကား ‘ယေဘုယျေန ဟိ’စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ယေဘုယျေန၊ ဖြင့်။ အဇ္ဈတ္တံ၊ မိမိသန္တာန်၌။ ဝိပဿနာဘိနိဝေသော၊ ဝိပဿနာအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ ဧတံ ပိသာစန္တိ၊ ကား။ အဇကလာပက၊ အဇကလာပကဘီလူး။ တယာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ဧတံ ပိသာစံ ကိလေသပိသာစဉ္စ၊ ဤကိလေသာတည်းဟူသော ဘီလူးကိုလည်းကောင်း။ ပက္ကုလန္တိ၊ ကား။ တယာ၊ သည်။ ကတံ၊ သော။ အက္ကုလံ ပက္ကုလကရဏဉ္စ၊ အက္ကုလပက္ကုလဟု ပြုခြင်းကိုလည်းကောင်း။
အက္ကုလပက္ကုလဟူသော အခြင်းအရာဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ နား၌ ထင်ရကား ကြောက်စေလို၍ ပြုအပ်သော ဘီလူးတို့၏ ကြုံးဝါးခြင်းကို အက္ကုလပက္ကုလဟု ဆိုပါသတည်း။
အတိဝတ္တတီတိ၊ ကား။ အတိက္ကမတိ၊ လွန်၏။
နာဘိနန္ဒတိ အာယန္တိ၊ န္တိကား။ အာဂစ္ဆန္တိံ၊ လာသော။ ပုရာဏဒုတိယိကံ ဝါ၊ မယားဟောင်းကိုလည်းကောင်း။ အညံ ဝါ၊ တစ်ပါးသော မိန်းမကိုလည်းကောင်း။ န အဘိနန္ဒတိ၊ မနှစ်သက်။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဝန်မခံ။
အဘိနန္ဒသဒ္ဒါသည် တောသနအနက်ကိုသာ မဟော၊ ‘ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒန္တိ’ စသည်၌ကဲ့သို့ သမ္ပဋိစ္ဆနအနက်ကိုလည်း ဟော၏။ ထို့ကြောင့် စိတ္တေန န သမ္ပဋိစ္ဆတိဟု ဆိုသတည်း။
ပက္ကမန္တိံ၊ ဖဲလေပြီးသော။ တမေဝ၊ ထိုမယားဟောင်း အစရှိသည်ကိုသာလျှင်။ န သောစတိ၊ မစိုးရိမ်။ သင်္ဂါမဇိံ မုတ္တန္တိ၊ ကား။ ပဉ္စဝိဓာပိ၊ ငါးပါးအပြားရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ သင်္ဂတော၊ ခြင်းမှ။ မုတ္တံ၊ သော။ သင်္ဂါမဇိံ၊ အောင်အပ်ပြီးသော မာန်စစ်ရှိသော။ ဘိက္ခုံ၊ ကို။
(ပေ၂၇၉) ဗဟွေတ္ထာတိ၊ ကား။ ဗဟု၊ များစွာသော။ ဇနော၊ လူအပေါင်းသည်။ ဧတ္ထ၊ ဤရေ၌။ နှာယတိ၊ ချိုး၏။ တေန၊ ထိုရေချိုးသဖြင့်။ သော ဇနော၊ သည်။ သုဒ္ဓေါ နာမ၊ စင်ကြယ်သည် မည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။
ဇာတိဗလနိသေဓန္တိ၊ ကား။ ဇာတိဗလနိသေဓကံ၊ ဇာတ်မျှသာဖြစ်သော ပုဏ္ဏားတို့၏ အားကို မြစ်တတ်သော။ ဝါ၊ ဇာတ်အားဖြင့် ဗြာဟ္မဏဟု ဆိုခြင်းအားကို မြစ်တတ်သော။ သဟာယာ ဝတာတိ၊ ကား။ သမထဝိပဿနာဘာဝနာယ၊ သမထဘာဝနာဝိပဿနာဘာဝနာ၌။ သဟ အယနဝသေန၊ တကွဖြစ်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝတ၊ စင်စစ်။ သဟာယာ၊ အပေါင်းအဖော် ဖြစ်ကုန်၏။ ကာလေန ကာလံ၊ အခါခပ်သိမ်း။ သပ္ပါယဓမ္မဿ၊ လျောက်ပတ်သော တရားကို။ သဝနဝသေန၊ နာခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စိရရတ္တံ၊ အခါလေးမြင့်။ သမေတိ သမာဂမော၊ ပေါင်းဖော်ခြင်းသည်။ ဧတေသံ၊ ထိုရဟန်းအား။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ စိရရတ္တသမေတိကာ၊ မည်ကုန်၏။ သိထိလမာရဗ္ဘာတိ၊ ကား။ သိထိလံ၊ လျော့သော။ ဝီရိယံ၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။
စာပိုဒ် ၁၀၅။ တတြ ခေါ ဘိက္ခဝေ ကော ဝိသေသောတိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ သတ္ထု စ၊ မြတ်စွာဘုရား၏လည်းကောင်း။ သာဝကဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အားလည်းကောင်း။ ပဉ္စသွေဝ၊ ငါးပါးသာ ဖြစ်ကုန်သော။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗိဒါဒယော၊ ငြီးငွေ့ခြင်းအစရှိသည်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိယဉ္စ၊ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော အကျင့်၌လည်းကောင်း။ အနုပါဒါဝိမုတ္တိယဉ္စ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် မစွဲလမ်းမူ၍ လွတ်ခြင်း၌လည်းကောင်း။ ဟေဋ္ဌာ စ၊ အောက်၌လည်းကောင်း။ ဥပရိ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ ဝိသေသာဘာဝံ၊ အထူးမရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “နတ္ထိ ဝိမုတ္တိယာ နာနတ္တ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ အပ်ပြီ။ ဝိမုတ္တိယာ၊ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်၌။ နာနတ္တံ၊ ထူးသည်၏အဖြစ်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ “တတြ ကော ဝိသေသော”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဝိသေသာဘာဝံ၊ အထူးမရှိသည်၏အဖြစ်ကို။ ပစ္စာမသတိ၊ သုံးသပ်၏။ အဓိပ္ပါယာသောတိ၊ ကား။ အဓိကပယောဂေါ၊ လွန်သောပယောဂသည်။ နာနာကရဏန္တိ စ ဣမိနာ၊ ဖြင့်လည်း။ ဝိသေသောယေဝ၊ အထူးကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တော၊ ၏။
အယံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဝိသေသောတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ သာဝကဿ စ၊ ၏လည်းကောင်း။ သတ္ထု စ၊ ငါဘုရား၏လည်းကောင်း။ ဝိမုတ္တိယံ၊ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်၌။ ဝိသေသော၊ သည်။ ယဒိ နတ္ထိ၊ အကယ်၍ကား မရှိ၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ သယမ္ဘုဉာဏေန၊ သယမ္ဘူဉာဏ်ဖြင့်။ သဝါသနသဗ္ဗကိလေသေ၊ ဝါသနာနှင့်တကွ အလုံးစုံသော သံကိလေသတရားတို့ကို။ ခေပေတွာ၊ ကုန်စေ၍။ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ၊ သိတော်မူ၍။ အနုပ္ပန္နဿ၊ မဖြစ်သေးသော။ အရိယမဂ္ဂဿ၊ ကို။ ပရသန္တာနေ၊ သူတစ်ပါးသန္တာန်၌။ ဥပ္ပါဒနာဒိသကလသဗ္ဗညုဂုဏသမာယောဂေါ၊ ဖြစ်စေခြင်းအစရှိသော အလုံးစုံသော သဗ္ဗညုဘုရားရှင့်ကျေးဇူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အယံ၊ ဤသို့ အလုံးစုံသော သဗ္ဗညုဘုရာ့ကျေးဇူးနှင့် ယှဉ်ခြင်းသည်။ သမ္မာသဗ္ဗုဒ္ဓဿ၊ ၏။ ပညာဝိမုတ္တတော၊ ပညာဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ်မှ။ ဝိသေသော၊ အထူးတည်း။ ဣတိ၊ သို့။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ တတ္ထ၊ ဝစနေ၌။ အနုပ္ပန္နဿာတိ၊ ကား။ အဝတ္တမာနဿ၊ မဖြစ်သေးသော။
အရိယမဂ်ကို ရှေးဘုရားတို့ ဖြစ်စေကုန်ပြီး မဟုတ်တုံလော၊ စောဒနာရှိရကား ‘အရိယမဂ္ဂံ ဟိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အရိယမဂ္ဂံ၊ ကို။ ကဿပသမ္မာသဗ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သည်။ ဥပ္ပါဒေသိ၊ ဖြစ်စေပြီ။ အန္တရာ၊ အကြား၌ကား။ ဥပ္ပါဒေတာ၊ ဖြစ်စေတတ်သော။ အညော၊ သော။ သတ္ထာ နာမ၊ မြတ်စွာဘုရား မည်သည်။ နာဟောသိ၊ မဖြစ်ခဲ့။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယံ ဘဂဝါ၊ ဤငါတို့ မြတ်စွာဘုရားသည်။ အနုပ္ပန္နဿ၊ မဖြစ်သေးသော။ မဂ္ဂဿ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတာ နာမ၊ ဖြစ်စေသည် မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အသဉ္ဇာတဿာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ တဿေဝ၊ ထိုအနုပ္ပန္နသဒ္ဒါ၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ အနက္ခာတဿာတိ၊ ကား။ အကထိတဿ၊ မဟောအပ်သေးသော။ မဂ္ဂံ၊ မဂ်ကို။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂညူ၊ မည်၏။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ ဝိဒိတံ ပါကဋံ၊ ထင်ရှားစွာ။ ဝါ၊ ထင်ရှားသည်ကို။ အကာသိ၊ (ပေ၂၈၁) ပြီ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂဝိဒူ၊ မည်၏။ မဂ္ဂေ စ၊ မဂ်ဟုတ်သည်၌လည်းကောင်း။ အမဂ္ဂေ စ၊ မဂ်မဟုတ်သည်၌လည်းကောင်း။ ကောဝိဒေါ၊ လိမ္မာတော်မူ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မဂ္ဂကောဝိဒေါ၊ မည်၏။
မဂ္ဂကောဝိဒေါ’ဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် အညီ ‘မဂ္ဂကောဝိဒေါတိ မဂ္ဂကောဝိဒေါ’သာ ဆိုပါလော့။ အဘယ်ကြောင့် ‘မဂ္ဂေ စ အမဂ္ဂေ စ ကောဝိဒေါတိ မဂ္ဂကောဝါဒေါ’ဟု ဆိုသနည်းဟူမူကား မဂ်မဟုတ်သည်ကို ပယ်သဖြင့် မဂ်ကိုရရကား မဂ်၌ လိမ္မာတော်မူသော ဘုရားမြတ်စွာသည် မဂ်မဟုတ်သည်၌ လိမ္မာသည်သာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ‘မဂ္ဂေ စ ကောဝိဒေါ’ဟု အဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုတော်မူသတည်း။ ယခင် ဆိုအပ်ပြီးသော အဓိပ္ပါယ်ကို မှတ်ယူစေလို၍ ကုမ္မဂ္ဂပရိဟရဏဝသေန မဂ္ဂသမ္ပဋိပတ္တီတိ မဂ္ဂေ ကုသလော အမဂ္ဂေပိ ကုသလော ဧဝ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ပန သဗ္ဗညုတာယ သဗ္ဗတ္ထေဝ ကုသလောတိ အာဟ မဂ္ဂေ စ အမဂ္ဂေ စ ကောဝိဒေါတိ’ဟု ဋီကာဆရာ မိန့်သတည်း။
မဂ္ဂါနုဂါတိ၊ ကား။ မဂ္ဂံ၊ သို့။ အနုဂစ္ဆန္တာ၊ အစဉ်လိုက်သည်ဖြစ်၍။ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာတိ၊ ကား။ အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ ပဌမံ၊ စွာ။ သမန္နာဂတော၊ ပြည့်စုံတော်မူ၏။ သာဝကာ၊ တို့သည်။ ပစ္ဆာ၊ နောက်မှ။ သမန္နာဂတာ၊ ကုန်၏။
[ကျမ်း ၂၄၃] စာပိုဒ် ၁၀၆။ “နီစေ၊ ယုတ်နိမ့်သော။ ကုလေ၊ အမျိုး၌။ ပစ္စာဇာတော၊ ဖြစ်ပြီ။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့အစရှိသော။ တမေန၊ အမိုက်နှင့်။ ယုတ္တော၊ ယှဉ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တမော၊ မည်၏။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ နိရယတမုပဂမနတော၊ ငရဲတည်းဟူသော အမိုက်သို့ သွားခြင်းကြောင့်။ တမပရာယနော၊ အမိုက်လျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဥဘယေနပိ၊ နှစ်ပါးသော ပုဒ်ဖြင့်လည်း။ ခန္ဓတမောဝ၊ ခန္ဓာတည်းဟူသော အမိုက်ကိုသာလျှင်။ ကထိတော၊ ဟောအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ “အဍ္ဎေ၊ ပြည့်စုံကြွယ်ဝသော။ ကုလေ၊ အမျိုး၌။ ပစ္စာဇာတော၊ ဖြစ်ပြီ”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့ အစရှိသော။ ဇောတိနာ၊ အလင်းနှင့်။ ယုတ္တော၊ ယှဉ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇောတိ၊ မည်၏။ အာလောကဘူတော၊ ဖြစ်သောဂုဏ်တည်းဟူသော အလင်းရှိ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ကာယသုစရိတာဒီဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ သဂ္ဂူပပတ္တိဘဝူပဂမနတော၊ နတ်ပြည်တည်းဟူသော ဥပပတ္တိဘဝသို့ ရောက်ခြင်းကြောင့်။ (ပေ၂၈၂) ဇောတိပရာယဏော၊ အလင်းလျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ဣတရေပိ၊ ဤမှတစ်ပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒွေ၊ နှစ်ယောက်သောပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကုန်၏။
န တံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဓီရာတိ၊ ကား။ ဗုဒ္ဓါဒယော၊ ကုန်သော။ ပဏ္ဍိတပုရိသာ၊ ပညာရှိသော ယောကျ်ားတို့သည်။ သင်္ခလိကသင်္ခါတံ၊ သံခြေခြင်းဟု ဆိုအပ်သော။ အယေန၊ သံဖြင့်။ နိဗ္ဗတ္တံ၊ ဖြစ်သော။ အာယသံ၊ သံဖြင့်ပြီးသော။ ယဉ္စ ဗန္ဓနံ၊ အကြင်အနှောင်အဖွဲ့သည်လည်းကောင်း။ အဒ္ဒုဗန္ဓနသင်္ခါတံ၊ ထိတ်တုံး ထောင်အဖွဲ့ဟု ဆိုအပ်သော။ ဒါရုမယံ၊ သစ်ဖြင့်ပြီးသော။ ယဉ္စ ဗန္ဓနံ၊ သည်လည်းကောင်း။ ပဗ္ဗဇတိဏေဟိ၊ ပြိတ်မြက်တို့ဖြင့်။
ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ၌ကား ‘ပဗ္ဗဇတိဏေဟိ ဝါ အညေဟိ ဝါ ဝါကာဒီဟိ’ဟု ရှိ၏။ ဤအဋ္ဌကထာ၌ကား မရှိ။ မရှိသော်လည်း ဥပလက္ခဏနိဒဿနမျှသာ မှတ်ပါ။
ရဇ္ဇုံ၊ ကြိုးကို။ ကတွာ၊ ၍။ ယံ ကတရဇ္ဇုဗန္ဓနဉ္စ၊ အကြင်ပြုအပ်သော အနှောင်အဖွဲ့ သည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ ဗန္ဓနံ၊ ထိုအနှောင်အဖွဲ့ကို။
တံကား ဤအဋ္ဌကထာတို့၌ မရှိ။ မရှိသော်လည်း နိစ္စသမ္ဗန္ဓဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း။ ‘န တံ ဒဠှံ’ဟု ပါဠိဆိုသောကြောင့်လည်းကောင်း ဆောင်၍ ယောဇနာသည်။ ဓမ္မပဒအကထာ၌ကား တံသဒ္ဒါ ရှိ၏။
အသိအာဒီဟိ၊ သန်လျက်အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ဆိန္ဒိတုံ၊ ငှာ။ သက္ကုဏေယျတာယ၊ တတ်ကောင်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ “ထိရ”န္တိ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့၏ဟူ၍။ န ဝဒန္တိ၊ မဆိုကုန်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သာရတ္တရတ္တာတိ၊ ကား။ ရတ္တာ၊ ပြင်းစွာတပ်ကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ရတ္တာ၊ တပ်ကုန်၏။ ဗလဝရာဂရတ္တာ၊ အားကြီးသောရာဂဖြင့် တပ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ မဏိကုဏ္ဍလေသူတိ၊ ကား။ မဏီသု စ၊ ပတ္တမြားတို့၌လည်းကောင်း။ ကုဏ္ဍလေသု စ၊ နားတောင်းတို့၌လည်းကောင်း။ ဝါ၊ ကား။ မဏိစိတ္တေသု၊ ပတ္တမြားတို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်ကုန်သော။ ကုဏ္ဍလေသု၊ နားတောင်းတို့၌။ ဧတံ ဒဠှန္တိ၊ ကား။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊ ပတ္တမြားနားတောင်းတို့၌။ ဝါ၊ ပတ္တမြားတို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်သော နားတောင်းတို့၌။ သာရတ္တရတ္တာ၊ ပြင်းစွာဖြစ်ကုန်သည်ဖြစ်၍တပ်ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။
ဤအဋ္ဌကထာတို့၌ကား ‘တေသု’ဟု ရှိ၏။ ဓမ္မပအဋ္ဌ (ပေ၂၈၃) ကထာ၌ကား ‘တေသံ’ဟု ရှိ၏။ ဓမ္မပဋ္ဌဒအဋ္ဌကထာရှိသည် အတိုင်းသာ သင့်သကဲ့သို့ ထင်မိ၏။
ယော ရာဂေါ စ၊ အကြင်တပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ပုတ္တဒါရေသု၊ သားမယားတို့၌။ အပေက္ခာ၊ ငဲ့တတ်သော။ ယာ စ တဏှာ၊ အကြင်တပ်သော တဏှာသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ကိလေသမယံ၊ ကိလေသာဖြင့်ပြီးသော။ ဧတံ ဗန္ဓနံ၊ ကို။ ပဏ္ဍိတပုရိသာ၊ တို့သည်။ “ဒဠှ”န္တိ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့၏ဟူ၍။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ဤအဖွင့်ကို ထောက်၍ ပါဠိ၌ ယောဇနာကို ကျစေ။ ဆရာတို့ကား မဏိကုဏ္ဍေလေသု၊ ပတ္တမြားနားတောင်းဝတ်ကုန်သော။ ပုတ္တေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဒါရေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ယာ သာရတ္တရတ္တာ၊ အကြင်ပြင်းစွာ တပ်သည်ဖြစ်၍ တပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယာ စ အပေက္ခာ၊ အကြင်ငဲ့ကွက်ခြင်းသည် လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဤသို့ပါဠိ၌ အနက်ယောဇနာကုန်ဘိ၏။
ဩဟာရိနန္တိ၊ ကား။ အာကဍ္ဎေတွာ၊ ဆွဲငင်၍။ စတူသု၊ ကုန်သော။ အပါယေသု၊ တို့၌။ ပါတနတော၊ ကျစေတတ်သောကြောင့်။ အဝဟရတိ ဟေဋ္ဌာ ဟရတိ၊ အောက်သို့ ဆောင်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဩဟာရိနံ၊ အောက်သို့ ဆောင်တတ်သော။ သိထိလန္တိ၊ ကား။ ဗန္ဓနဋ္ဌာနေ၊ နှောင်ဖွဲ့ရာအရပ်၌။ ဆဝိအာဒီနိ၊ အရေအစရှိသည်တို့ကို။ အကောပေတွာ၊ မပျက်စေမူ၍။ ဗန္ဓနဘာဝမ္ပိ၊ နှောင်ဖွဲ့သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်း။ အဇာနာပေတွာ၊ မသိစေမူ၍။ ဇလပထထလပထာဒီသု၊ ရေကြောင်းခရီးကြည်းကြောင်း ခရီးအစရှိသည်တို့၌။ ကမ္မံ၊ ကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ ဒေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သိထိလံ၊ လျော့သော။ ဒုပ္ပမုဉ္စန္တိ၊ ကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောဘဝသေန၊ ဖြင့်။ ဧကဝါရမ္ပိ၊ တစ်ကြိမ်လည်း။ ဥပ္ပန္နံ၊ သော။ ကိလေသဗန္ဓနံ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော အနှောင်အဖွဲ့သည်။ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနတော၊ မိမိ၏အခွံဟုဆိုအပ်သော တည်ရာမှ။
ကာယော ဒဟတိ ပတိဋ္ဌဟတိ ဧတ္ထ ကာယံ ဝါ ဒဟတိ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ ဒဋ္ဌော၊ သောယေဝ ဌာနံ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနံ၊ လိပ်ခွံရစေ။ ဤမှတစ်ပါးလည်း ယုတ္တတရဖြစ်အောင် ကြံကုံလသေး။
ကစ္ဆပေါ၊ လိပ်သည်။ ဒုမ္မောစယော၊ လွတ်နိုင်ခဲသည်။ ဟောတိ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ ဒုမ္မောစယံ၊ လွတ်နိုင်ခဲသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုပ္ပမုဥံ္စ၊ လွတ်နိုင်ခဲသော။ ဧတမ္ပိ ဆေတွာနာတိ၊ ကား။ ဒဠှံပိ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့သော်လည်း။ ဝါ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့သည် ဖြစ်သော်လည်း။ ဧတံ ကိလေသဗန္ဓနံ၊ ကို။ ဉာ (ပေ၂၈၄) ဏခဂ္ဂေန၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော သန်လျက်ဖြင့်။ ဆိန္ဒိတွာ၊ ၍။ အနပေက္ခိနော၊ ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ကာမသုခံ၊ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို။ ပဟာယ၊ ၍။ ပရိဗ္ဗဇန္တိ ပက္ကမန္တိ စ၊ ဖဲလည်းဖဲကုန်၏။ ဝါ၊ သွားလည်းသွားကုန်၏။ ဝါ၊ ရဟန်းလည်းပြုကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
စေတနာသည် ကုသိုလ်အကုသိုလ်တို့နှင့် ဆက်ဆံသော်လည်း အပုညာဘိသင်္ခါရဖြစ်သော စေတနာကိုသာ ဤ၌ လိုအပ်သောကြောင့် ထိုပုညာဘိသင်္ခါရစေတနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အနက်ကို ပြလိုရကား ‘အကုသလစေတနာဝသေန စေတေတိ’ဟု မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၁၀၇။ စေတေတီတိ၊ ကား။ အကုသလစေတနာဝသေန၊ အကုသိုလ်စေတနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ စေတေတိ၊ စေ့ဆော်၏။ ပကပ္ပေတီတိ၊ ကား။ တမေဝ အကုသလစေတနံ၊ ကိုသာလျှင်။ ကာယဝစီကမ္မဘာဝံ၊ ကာယကံ, ဝစီကံ၏အဖြစ်သို့။ ပါပနဝသေန၊ ရောက်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပကပ္ပေတိ၊ ပြုပြင်၏။ အနုသေတီတိ၊ ကား။ ရာဂါဒိအနုသယောဝ၊ ရာဂအစရှိသော အနုသယသည်သာလျှင်။ သန္တာနေ၊ မိမိသန္တာန်၌။ အပ္ပဟီနဘာဝေန၊ မပယ်အပ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ အနုသေတိ၊ ကိန်းဝပ်၏။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာတိ၊ ကား။ ယဒေတံ ယံ ဧတံ စေတနဉ္စ၊ အကြင် စေ့ဆော်ခြင်းသည် လည်းကောင်း။ ယံ ပကပ္ပနဉ္စ၊ အကြင်ပြုပြင်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ယံ အနုသယဉ္စ၊ အကြင်ကိန်းဝပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဧတံ၊ ဤစေ့ဆော်ခြင်း ပြုပြင်ခြင်း ကိန်းဝပ်ခြင်းသည်။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏။ ဌိတိယာ၊ တည်ခြင်း၏။ ဝါ၊ တည်ခြင်းငှာ။ ပစ္စယော၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတီတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တပစ္စယေ၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ဆိုအပ်ပြီးသော အကြောင်းသည်။ သတိ၊ သော်။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ ၏။ (ပတိဋ္ဌာ၌စပ်)။ [ကျမ်း ၂၄၄] ကမ္မံ၊ ကံကို။ ဇဝါပေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ပဋိသန္ဓိအာကဍ္ဎနသမတ္ထတာသမ္ပာဒနတော၊ ပဋိသန္ဓေကို ငင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်စေသောအားဖြင့်။ ပတိဋ္ဌာ၊ တည်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတီတိ၊ (ပေ၂၈၅) ကား။ အာယတိံ၊ နောင်အခါ၌။ ပုနဗ္ဘဝသင်္ခါတာနံ၊ တစ်ဖန်ဘဝသစ်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ ဝိညာဏာဒီနံ၊ တို့၏။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
နော စေ စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ’ဟု ဆိုသကဲ့သို့ ‘နော စေ အနုသေတိ’ဟု ဆိုပါတော့လော၊ အဘယ်ကြောင့် ‘အထ စေ အနုသေတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ သတိမမူမိလေသလောဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ‘နော စေ၊ ပေ၊ ပဋိက္ခိပတိ’ဟု မိန့်သတည်း။ စေ့ဆော်ခြင်း ပြုပြင်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်ဖြစ်သော အကုသိုလ်ကံကိုသာ ပယ်သည်။ အနုသယကို မပယ်။ ထိုကြောင့် ‘နော စေ အနုသေတိ’ဟု မဆိုမူ၍ ‘အထ စေ အနုသေတိ’ဟု ဆိုပါလေသည်။ ရှေးကို သတိမမူမိသောကြောင့် ဆိုသည်မဟုတ် ဟူလိုသော်။
နော စေ ဘိက္ခဝေ စေတေတီတိ အာဒိနာ၊ စေတေတိအစရှိသောပါဌ်ဖြင့်။ အကုသလကမ္မမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ပဋိက္ခိပတိ၊ ပယ်၏။
နိဝတ္တေတဗ္ဗကား ‘နနု အနုသယံ ပဋိက္ခိပတိ’တည်း။ စေ့ဆော်ခြင်း ပြုပြင်ခြင်းမရှိသဖြင့် အနုသယလည်း မဖြစ်ခဲ့သော် ‘နော စေအနုသေတိ’ဟု အနုသယကိုလည်း ပယ်ကောင်းပါသည်။ အနုသယကို မပယ်သည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာ ပုစ္ဆာ ထွက်လေရကား ‘အယံ ဟေတ္ထ’စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤပါဠိ၌။ သင်္ခေပတ္တော၊ အကျဉ်းဖြစ်သော အနက်တည်း။ ကဒါစိ၊ ရံခါ။ ယောနိသောမနသိကာရာ၊ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့်။ အကုသလစေတနာ၊ သည်။ ယဒိ နပ္ပဝတ္တတိ၊ အကယ်၍ကား မဖြစ်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ အနုသယာ၊ တို့ကို။ အပ္ပဟီနာ၊ မပယ်အပ်ကုန်သေး။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တေ၊ ထိုအနုသတို့သည်။ ကုသလဿ၊ ကုသိုလ်ဖြစ်သော။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ ၏။ ပတိဋ္ဌာ၊ တည်ရာတို့သည်။ ဟောန္တိယေဝ၊ ကုန်သလျှင်ကတည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏေ၊ သည်။ သတိ စ၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်လည်း။ အာယတိံ၊ ၌။ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ၊ ဘဝသစ်ဟု ဆိုအပ်သော ဝိညာဉ်အစရှိသည်တို့၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝတ္တုံ၊ ဆိုခြင်းငှာ။ ဝဋ္ဋတိယေဝ၊ သင့်သည်သာလျှင်တည်း။ တတိယဝါရော၊ ကို။ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ဆန့်ကျင်သော နည်းဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၀၈။ “နေသော ဘိက္ခဝေ အရိယဿ ဝိနယေ သမုဒ္ဒေါ”တိ အာဒိ၊ သမုဒ္ဒေါအ (ပေ ၂၈၆) စရှိသော စကားကို။ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန၊ ပြည့်နိုင်ခဲသော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သံသီဒနဋ္ဌေန၊ နစ်စေတတ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုရတိက္ကမနဋ္ဌေန၊ လွန်မြောက်နိုင်ခဲသော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သာဂရော၊ သမုဒ္ဒရာကို။ “သမုဒ္ဒေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စေယျ၊ ရာ၏။ တတော၊ ထိုသမုဒ္ဒရာထက်။ သတဘာဂေနပိ၊ တစ်ရာသော အဖို့အားဖြင့်လည်းကောင်း။ သဟဿဘာဂေနပိ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ စက္ခုအာဒီသွေဝ၊ စက္ခု အစရှိသည်တို့၌သာလျှင်။ အယံ နယော၊ ဤပြည့်နိုင်ခဲသော အစရှိသော နည်းကို။ လဗ္ဘတိ၊ ရအပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “စက္ခု ဘိက္ခဝေ၊ လ။ ဝေဂေါ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ရူပေသု၊ ရူပါရုံတို့၌။ သတ္တာနံ၊ တို့ကို။ အာဝိဉ္ဆနတော၊ ကောက်သောကြောင့်။ ရူပါယတနမေဝ၊ ရူပါယတနဟု ဆိုအပ်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော။ ဝေဂေါ၊ သည်။ စက္ခုဿ၊ ၏။ ဝေဂေါ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယော တံ ရူပမယံ ဝေဂံ သဟတီတိ၊ ကား။ ယော ဘိက္ခု၊ သည်။ ဝိသယေန၊ အာရုံနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ စက္ခုံ၊ ကို။ အနိစ္စတော၊ အားဖြင့်။ ဒုက္ခတော၊ အားဖြင့်။ အနတ္တတော၊ အားဖြင့်။ သမ္မသန္တော၊ သုံးသပ်သည် ဖြစ်ရာ။ တတ္ထ စ၊ ထိုစက္ခု၌လည်း။ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော၊ ငြီးငွေ့သည် ဖြစ်၍။ ဝိရဇ္ဇန္တော၊ တပ်ခြင်း ကင်းသည်ဖြစ်၍။ တပ္ပဋိဗဒ္ဓတော၊ ထိုစက္ခုနှင့် စပ်သော။ ကိလေသဇာလတော၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ကွန်ရက်မှ။ ဝိမုစ္စန္တော၊ လွတ်သည်ဖြစ်၍။ အဘိဘဝတိ၊ နှိပ်စက်၏။ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ အတရိ စက္ခုသမုဒ္ဒန္တိ၊ ကား။ အယံ ဘိက္ခု၊ ကို။ စက္ခုသင်္ခါတံ၊ သော။ သမုဒ္ဒံ၊ ကို။ တိဏ္ဏောတိ၊ ကူးမြောက်ပြီးသော သူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အပရော နယော၊ ကို။ မယာ၊ သည်။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ စက္ခု ဘိက္ခဝေ အရိယဿ ဝိနယေ သမုဒ္ဒေါတိ၊ ကား။ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန၊ ပြည့်နိုင်ခဲသော သဘောအားဖြင့်။ သမုဒ္ဒေါ၊ သမုဒ္ဒရာမည်သည်။ ယဒိပိ ဟောတိ၊ ဖြစ်အံ့။ သမုဒ္ဒနဋ္ဌေန၊ စွတ်တတ်သောအားဖြင့်။ သမုဒ္ဒေါ၊ မည်သည်။ ယဒိပိ ဟောတိ၊ အံ့။ စက္ခုမေဝ၊ စက္ခု သည်သာလျှင်။ သမုဒ္ဒေါ၊ မည်၏။
ယခင် စကားကို ချဲ့ (ပေ ၂၈၇) လိုရကား ‘တဿ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ တဿ၊ ထိုစက္ခု၏။ (ပရိပုဏ္ဏဘာဝံ၌ စပ်။ ဘာဝသမ္ဗန်)။ ပထဝိတော၊ မြေမှ။ ယာဝ အကနိဋ္ဌဗြဟ္မလောကာ၊ အကနိဋ္ဌပြည်တိုင်အောင်။ သမောသရန္တံ၊ စုဝေးသော။ နီလာဒိအာရမ္မဏံ၊ အညို အစရှိသော အာရုံသည်။ ပရိပုဏ္ဏဘာဝံ၊ ပြည့်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေနပိ၊ ဖြစ်ကြောင့်လည်း။ သမုဒ္ဒေါ၊ မည်၏။ စက္ခု စ၊ သည်လည်း။ တေသု တေသု နီလာဒိအာရမ္မဏေသု၊ အညို အစရှိကုန်သော အာရုံ တို့၌။ သမုဒေတိ၊ စွတ်တတ်၏။ အသံဝုတံ၊ မစောင့်ရှောက်အပ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဩသရမာနံ၊ အာရုံသို့ သက်သည်ရှိသော်။ ကိလေသုပ္ပတ္တိယာ၊ ကိလေသာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ ကာရဏဘာဝေန၊ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ (အနန္တရပုဒ်တွင် စပ်)။ သဒေါသဘာဝေန၊ အပြစ်နှင့်တကွ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ (သမုဒ္ဒေါသဘာဝေနလည်း ရှိ၏။ စွတ်သောသဘောအားဖြင့်ဟု ပေး။ သမုဒ္ဒေါနှင့် ဩကို အာဂုမ်ကြံ)။ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်တတ်၏။ (တစ်နည်း)။ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ သမုဒနဋ္ဌေနပိ၊ စွတ်သော သဘောအားဖြင့်လည်း။ သမုဒ္ဒေါ၊ မည်၏။ တထာ၊ ပါး။ စက္ခုံ၊ သည်။ တဏှာသောတာဒီနံ၊ တဏှာသောတအစရှိသည်တို့၏။ ဥပ္ပတ္တိဒွါရတာယ၊ ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ တေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ (ထိုတဏှာသောတ အစရှိသည်ကို ပြ၏)။ သန္တာနဿ၊ သန္တာန်ကို။ သမုဒနဋ္ဌေန တေမနဋ္ဌေန၊ စွတ်သော အနက်သဘောအားဖြင့်။ သမုဒ္ဒေါ၊ မည်၏။ တဿ ရူပမယော ဝေဂေါတိ၊ ကား။ သမုဒ္ဒဿ၊ ၏။ အပ္ပမာဏော၊ အတိုင်းအရှည် မရှိသော။ ဦမိမယော၊ လှိုင်းတံပိုးဖြင့် ပြီးသော။ ဝေဂေါ [ကျမ်း ၂၄၅] ဝိယ၊ အဟုန်ကဲ့သို့။ တဿာပိ စက္ခုသမုဒ္ဒဿ၊ ထိုစက္ခုတည်းဟူသော သမုဒ္ဒရာ၏။ (ဝေဂေါ သို့သွား)။ သမောသရန္တဿ၊ စုဝေးသော။ နီလာဒိဘေဒဿ၊ အညိုအစရှိသော အပြား အစရှိသော။ အာရမ္မဏဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ အပ္ပမေယျော၊ မရေမတွက်နိုင်သော။ ရူပမယော၊ ရူပါရုံဖြင့် ပြီးသော။ ဝေဂေါ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယော တံ ရူပမယံ ဝေဂံ သဟတီတိ၊ ကား။ ယော ဘိက္ခု၊ သည်။ စက္ခုသမုဒ္ဒေ၊ စက္ခုတည်းဟူသော သမုဒ္ဒရာ၌။ သမောသရန္တံ၊ စုဝေးနေသော။ ရူပမယံ၊ ရူပါရုံဖြင့် ပြီးသော။ တံ ဝေဂံ၊ ထိုအဟုန်ကို။ (ပေ ၂၈၈) (သဟတိသို့သွား)။ မနာပေ၊ နှစ်လိုဖွယ် ရှိသော။ ရူပေ၊ ရူပါရုံ၌။ တံ ရာဂံ၊ ကို။ အမနာပေ၊ နှစ်လိုဖွယ် မရှိသော။ ရူပေ၊ ၌။ တံ ဒေါသံ၊ ကို။ အသမပက္ခေနေ၊ ကောင်းစွာ မရှုခြင်း၌။ တံ မောဟံ၊ ကို။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ရာဂါဒိကိလေသေ၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့ကို။ အနုပ္ပါဒေန္တော၊ မဖြစ်စေမူ၍။ ဥပေက္ခကဘာဝေန၊ လျစ်လျူရှုသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ သဟတိ၊ သည်းခံ၏။ ဝါ၊ နှိပ်စက်၏။
သဦမိန္တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ကိလေသဦမီဟိ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော လှိုင်းတံပိုးတို့ဖြင့်။ သဦမိံ၊ လှိုင်းတံပိုးရှိသော။ ကိလေသဝဋ္ဋေဟိ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ဝဋ်တို့ဖြင့်။ သာဝဋ္ဋံ၊ ဝဲရှိထသော။ ကိလေသဂဟေဟိ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ဖမ်းဆီးတတ်သော မိကျောင်းမကာရ်းတို့ဖြင့်။ သဂဟံ၊ ဖမ်းဆီးတတ်သော မိကျောင်းမကာရ်းရှိထသော။ ကိလေသရက္ခသေဟိ၊ ကိလေသာတည်းဟူသော ရက္ခိုက်တို့ဖြင့်။ သရက္ခသံ၊ ရက္ခိုက်ရှိထသော။ ဝါ၊ ကား။ ကောဓုပါယာသဿ၊ အမျက်ထွက်ခြင်း ပြင်းစွာ ပူပန်ခြင်း၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ သဦမိံ၊ လှိုင်းတံပိုး ရှိထသော။ ကာမဂုဏဝသေန၊ ကာမဂုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သာဝဋ္ဋံ၊ ဝဲရှိထသော။ မာတုဂါမဝသေန၊ မာတုဂါမ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သဂဟံ၊ ဖမ်းဆီးတတ်သော မိကျောင်းမကာရ်း ရှိထသော။ သရက္ခသံ၊ ရက္ခိုက်ရှိထသော။ ဟိ၊ စွ။ “ဦမိဘယန္တိ ခေါ၊ လ။ အဓိဝစန”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ “ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ခေါ၊ စင်စစ်။ ဦမိဘယန္တိ ဧတံ ဝစနံ၊ ဦမိဘယံဟူသော ဤစကားသည်။ ကောဓုပါယာသဿ၊ ၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ တထာ၊ ပါး။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ခေါ၊ စင်စစ်။ အာဝဋ္ဋန္တိ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ကာမဂုဏာနံ၊ တို့၏။ အဓိဝစနံ၊ တည်း။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ခေါ၊ စင်စစ်။ ဂဟရက္ခသောတိ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ မာတုဂါမဿ၊ ၏။ အဓိဝစနံ၊ တည်း”။ သေသဒွါရေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
သဦမိဘယံ ဒုတ္တရံ အစ္စတရီတိ၊ ကား။ အနိစ္စတာဒိဦမိဘယေန၊ အနိစ္စအဖြစ် အစရှိသော လှိုင်းတံပိုးတည်းဟူသော။ ဒုရတိက္ကမံ၊ ကူးနိုင်ခဲသော။ သဘယံ၊ ဤစက္ခုအစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်သော သမုဒ္ဒရာကို။ အတိက္ကမိ၊ ကူးမြောက်၏။ လောကန္တဂူတိ၊ ကား။ သံသာရေ (ပေ ၂၈၉) လာကဿ၊ သံသရာတည်းဟူသော လောက၏။ အန္တံ၊ အဆုံးသို့။ ဂတော၊ ရောက်၏။ ပါရဂတောတိ ဝုစ္စတီတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ဂတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ကထီယတိ၊ ဆိုအပ်၏။
ဗဠိသာတိ၊ ကား။ သတ္တာနံ၊ တို့၏။ အနတ္ထဟေတုတာယ၊ အကျိုးမဲ့၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဗဠိသာ ဝိယ၊ သံမျှားချိတ် တို့ကဲ့သို့။ ဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဗဠိသာ၊ မည်ကုန်၏။ တစ်နည်းကား။ ဗဠိသာ ဝိယ၊ သံမျှားချိတ်ကဲ့သို့သော ရူပါရုံအစရှိသည်တို့သည်။ ဗဠိသာ၊ မည်ကုန်၏။ အနယာယာတိ၊ ကား။ အနတ္ထာယ၊ အကျိုးမရှိခြင်းငှာ။ ဗျာဗာဓာယာတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာယ၊ ဆင်းရဲခြင်းငှာ။ ဣဋ္ဌာတိ၊ ကား။ ပရိယိဋ္ဌာ ဝါ၊ ရှာမှီးအပ်ကုန်သော်လည်းကောင်း။ အပရိယိဋ္ဌာ ဝါ၊ မရှာမှီးအပ်ကုန်သော်လည်းကောင်း။ သုခါရမ္မဏတာယ၊ သုခ၏ အာရုံဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ သုခ၏အကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣဋ္ဌာ၊ မည်ကုန်၏။ ကာမနီယဋ္ဌေန၊ နှစ်သက်အပ်သော သဘောအားဖြင့်။ ကန္တာ၊ မည်ကုန်၏။ မနဿ၊ စိတ်ကို။ ဝဍ္ဎနဋ္ဌေန၊ ပွားစေတတ်သော သဘောကြောင့်။ မနာပါ၊ မည်ကုန်၏။ ပိယသဘာဝတာယ၊ ချစ်အပ်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပိယရူပါ၊ မည်ကုန်၏။ ကိလေသကာမသဟိတတ္တာ၊ ကိလေသာကာမနှင့် တကွဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ကာမူပသံဟိတာ၊ မည်ကုန်၏။ ရာဂဇနနဋ္ဌေန၊ တပ်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော သဘောအားဖြင့်။ စိတ္တဿ၊ ကို။ ရဉ္ဇနတော၊ တပ်စေတတ်သောကြောင့်။ ရဇနီယာ၊ မည်ကုန်၏။ တေဉ္စတိ၊ ကား။ တံ ရူပါရမ္မဏံ၊ ကို။
စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါဟု အောက်၌ ဗဟုဝုစ်နှင့် ဆိုရကား တံ ရူပါရမ္မဏံဟု ဆရာစွဲသော အစွဲသည် ရှေးနှင့် မတန်လေတကားဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ‘နီလာဒိဝသေန’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ ထိုငါစွဲသော အစွဲကား သင့်စွ။ နီလာဒိဝသေန၊ ဖြင့်။ အနေကဘေဒဘိန္နမ္ပိ၊ များသောအပြားအားဖြင့် ပြားသည်လည်းဖြစ်သော။ ရူပါယတနံ၊ သည်။ ရူပါရမ္မဏဘာဝေန စ၊ ရူပါရုံ၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ စက္ခုဝိညေယျဘာဝေန စ၊ စက္ခုဝိညာဉ်၏ မြင်သိအပ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဧကဝိဓတံ၊ တစ်ခုသော အဖို့ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ နာတိဝတ္တတိ၊ မလွန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံသဘာဝသာမညံ၊ ထိုသဘောတူသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ “တေဉ္စ” (ပေ ၂၉၀) တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ရှေး၌ ဒဗ္ဗာပေက္ခအားဖြင့် ဆိုအပ်သော ရူပါရုံကို ဇာတျာပေက္ခအားဖြင့် သာမညကို ယူ၍ တဉ္စ ဟုဆိုရကား တံ ရူပါရမ္မဏံဟု စွဲခြင်းသည် သင့်ပါ၏ ဟူလိုသော်။
အဘိနန္ဒတီတိ၊ ကား။ အဘိနန္ဒနဘူတာယ၊ အလွန်နှစ်သက်တတ်သည်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ သပ္ပီတိကတဏှာယ၊ ပီတိနှင့် တကွဖြစ်သော တဏှာဖြင့်။ အဘိမုခေါ၊ ရှေးရှုသည် ဖြစ်၍။ နန္ဒတိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ခံ၏။
မှတ်ချက်။ ။ တဏှာ၏ အာရုံဖြစ်သော သုခသောမနဿကို သာယာသည်ဖြစ်၍ ခံသည်ဟူလိုသော်။
အဘိဝဒတီတိ၊ ကား။ “အဟော သုခံ၊ ဩ ချမ်းသာစွ။ အဟော သုခံ၊ ဩ ချမ်းသာစွ”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒါပေန္တိယာ၊ ဆိုစေတတ်သော။ တဏှာယနဝသေန၊ ဖြင့်။ အဘိဝဒတိ၊ နှလုံးသွင်း၏။ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတီတိ၊ ကား။ ဂိလိတွာ၊ မျို၍။ ပရိနိဋ္ဌပေတွာ၊ ပြီးစေ၍။ တိဋ္ဌတိ၊ တည်၏။ အယံ ဝုစ္စတိ။ လ။ မာရဿာတိ၊ ကား။ အယံ ဘိက္ခု၊ ကို။ ကိလေသမာရဿ၊ ကိလေသာမာရ်၏။ ဗဠိသဘူတံ၊ သံမျှားချိပ်ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ရူပတဏှံ၊ ရူပါရုံ၌ တဏှာကို။ ဂိလိတွာ၊ မျို၍။ ဌိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ သေသဝါရေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဣမိနာ [ကျမ်း ၂၄၆] နယေန၊ ဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ အဘေဒီတိ၊ ကား။ ဘိန္ဒိ၊ ဖျက်ဆီးပြီ။ ပရိဘေဒီတိ၊ ကား။ သဗ္ဗဘာဂေန၊ အလုံးစုံသော အဖို့အားဖြင့်။ ဘိန္ဒိ၊ ပြီ။ သေသံ၊ သည်။ ဥတ္တာနမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
စာပိုဒ် ၁၀၉။ အယံ လောကော သန္တာပဇာတောတိ၊ ကား။ အယံ သတ္တလောကော၊ သည်။ ဇာတသန္တာပေါ၊ ဖြစ်သော ပူပန်ခြင်း ရှိသည်ဖြစ်၍။ (ဝဒတိကို ငဲ့၍ပေးသည်)။
မှတ်ချက်။ ။ ယင်းကို ဖွင့်လိုရကား ‘ဉာတိ။ လ။ အတ္ထော’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဉာတိဗျသနာဒိဝသေန၊ အဆွေအမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥပ္ပန္နသောကသန္တာပေါ စ၊ ဖြစ်သော သောကတည်းဟူသော ပူပန်ခြင်း ရှိသည်ဖြစ်၍ လည်းကောင်း။ ရာဂါဒိဝသေန၊ ရာဂအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥပ္ပန္နပရိဠာဟသန္တာပေါ စ၊ ဖြစ်သော ပူပန်ခြင်းဖြင့် ပူပန်ခြင်းရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း။ ဣတိအယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဖဿပရေတောတိ၊ ကား။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ ဒုက္ခဖေဿဟိ၊ ဆင်းရဲ (ပေ ၂၉၁) သော အတွေ့တို့ဖြင့်။ အဘိဘူတော၊ နှိပ်စက်အပ်သည် ဖြစ်၍။ ရောဒံ ဝဒတိ အတ္တတောတိ၊ ကား။ အတ္တနာ၊ သည်။ ဖုဋ္ဌံ၊ တွေ့အပ်သော။ တံ တံ ဒုက္ခံ၊ ထိုထိုသို့သော ဆင်းရဲကို။ အဘာဝိတကာယတာယ၊ မပွားစေအပ်သော ကိုယ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဓိဝါသေတုံ၊ သည်းခံအံ့သောငှာ။ အသက္ကောန္တော၊ ၍။ “အဟော ဒုက္ခံ၊ ဩ ဆင်းရဲစွ။ ဤဒိသံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ဒုက္ခံ၊ သည်။ မယှံ၊ ၏။ သတ္ထုနောပိ၊ ဆရာအားလည်း။ မာ ဟောတု၊ မဖြစ်ပါစေသတည်း”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့်။ ဝိလပန္တော၊ မြည်တမ်းသည် ဖြစ်၍။ ဝဒတိ၊ ဆို၏။ ကသ္မာ၊ ကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ယေန ယေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဒုက္ခဿ၊ ကို။ ပဋိကာရံ၊ ကုစားခြင်းကို။ မညန္တိ၊ တောင့်တကုန်၏။ တံ၊ ထိုဆင်းရဲကို။ တတော၊ ထိုအပြားမှ။ အညထာ၊ တပါးသော အပြားအားဖြင့်။ တိကိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ကုစားအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ထိုကိုဖွင့်လို၍ ယသ္မာ စသည်ကို ဆိုသတည်း)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧတေ သတ္တာ၊ ဤသတ္တဝါတို့သည်။ ယေန ယေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဒုက္ခဿ၊ ကို။ ပဋိကာရံ၊ ကုစားခြင်းကို။ မညန္တိ အာသီသန္တိ၊ တောင့်တကုန်၏။ တံ ဒုက္ခံ၊ သည်။ တတော၊ ထိုအပြားမှ။ အညေန ပကာရေန၊ တပါးသော အပြားဖြင့်။ တိကိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ကုစားအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယေန ဝါ ပကာရေန၊ ဖြင့်လည်း။ အတ္တနော၊ ၏။ ဝဍ္ဎိံ၊ ကို။ မညန္တိ၊ တောင့်တကုန်၏။ တတော၊ ထိုအပြားမှ။ အညထာ၊ တစ်ပါးသာဖြစ်သော အပြားအားဖြင့်။ အဝဍ္ဎိ ဧဝ ပန၊ အစီးအပွား မရှိခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အညထာဘာဝိတံ၊ တပါးသော အပြားအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းရှိသည် ဖြစ်၍။ ဣစ္ဆာဝိဃာတံ ဧဝ၊ ထိုအလို၏ ပျက်စီးခြင်း၏သာလျှင်။ ဝါ၊ ခြင်းသို့သာလျှင်။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိလပန္တော၊ ၍။ ဝဒတိ၊ ၏။ (ဤသို့ယောဇနာ)။ အယံ သတ္တလောကော၊ ဤသတ္တလောကသည်။ ဘဝသတ္တော၊ ဘဝ၌ ကပ်ငြိသော။ ကာမာဒိဘဝေသု၊ ကာမ အစရှိသော ဘဝတို့၌။ သတ္တော၊ ကပ်ငြိသော။ (ဝုတ္တိနည်းဖွင့်သည်)။ သတ္တလောကော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တထာပိ၊ ထိုသို့ အလို၏ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သော်လည်း။ ဘဝမေဝ၊ ဘဝကိုသာလျှင်။ အဘိနန္ဒတိ၊ အလွန်နှစ်သက်၏။ တတ္ထ၊ ထိုဘဝ၌။ န နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ မငြီးငွေ့။ ယံ အဘိနန္ဒတိ တံ ဘယန္တိ၊ ကား။ ယံ ကာမာဒိဘဝံ၊ ကို။ အဘိနန္ဒတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုကာမ အစရှိသော ဘဝသည်။ ဇရာမ (ပေ ၂၉၂) ရဏာဒိအနေကဗျသနာနုဗန္ဓတ္တာ၊ ဇရာမရဏ အစရှိသော များစွာသော ပျက်စီးခြင်းသည် အစဉ်လိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အတိဝိယ၊ အလွန်လျှင်။ ဘယာနကဋ္ဌေန၊ ကြောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော သဘောအားဖြင့်။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယဿ ဘာယတီတိ၊ ကား။ ယတော ဇရာမရဏာဒိတော၊ အကြင်ဇရာမရဏ အစရှိသည်မှ။ ဘာယတိ၊ ကြောက်၏။ တံ၊ ထိုဇရာမရဏ အစရှိသည်သည်။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော စ၊ တည်ရာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ၊ ဒုက္ခဒုက္ခဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ အပ်၏။
ဘဝဝိပ္ပဟာနာယာတိ၊ ကား။ ဘဝဿ၊ ကို။ ပဇဟနတ္ထာယ၊ စွန့်ခြင်းငှာ။ ခေါတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ သည်။ အဝဓာရဏတ္ထေ၊ အဝဓာရဏ အနက်၌။ ပဝတ္တော၊ သော။ နိပါတော၊ တည်း။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧကန္တေနေဝ၊ စင်စစ်သဖြင့်သာလျှင်။ ကာမာဒိဘဝဿ၊ ကာမအစရှိသော ဘဝကို။ သမုဒယပ္ပဟာနေန၊ အကြောင်းဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာကို ပယ်သဖြင့်။ ပဟာနတ္ထံ၊ ပယ်ခြင်းငှာ။ မယာ၊ ငါသည်။ အဓိဂတံ၊ ရအပ်သော။ ဣဒံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ၊ ဤမဂ်တည်းဟူသော မြတ်သော အကျင့်ကို။ ဝုဿတိ၊ သုံး၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဧဝံ၊ သို့။ အရိယဿ မဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဧကံသေနေဝ၊ စင်စစ်သဖြင့်သာလျှင်။ နိယျာနိကဘာဝံ၊ ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်း၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အညမဂ္ဂဿ၊ တစ်ပါးသော မဂ်၏။ နိယျာနိကဘာဝံ၊ ကို။ ပဋိက္ခိပန္တော၊ ပယ်လိုသည် ဖြစ်၍။ “ယေ ဟိ ကေစိ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဘဝေနာတိ၊ ကား။ ရူပဘဝေန ဝါ၊ ရူပဘဝဖြင့်လည်းကောင်း။ အရူပဘဝေန ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘဝဿာတိ၊ ကား။ သံသာရဿ၊ ၏။ ဝါ၊ မှ။ ဝိပ္ပမောက္ခန္တိ၊ ကား။ ဘဝတော၊ မှ။ ဝိမုတ္တိံ၊ လွတ်ခြင်းကို။ သံသာရသုဒ္ဓိံ၊ သံသရာမှ စင်ခြင်းကို။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊ တို့သည်။ တတ္ထ၊ ထိုရူပဘဝ အရူပဘဝ၌။ နိဗ္ဗာနသညိနော၊ နိဗ္ဗာန်ဟု အမှတ်ရှိကုန်သည်။ ကိဉ္စာပိ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏ရှင့်။ ပန တထာပိ၊ လည်း။ ဘဂဂါမိကမ္မေန၊ ဘဝသို့ (ပေ ၂၉၃) ရောက်စေတတ်သော ကံ ဖြစ်သော။ [ကျမ်း ၂၄၇] ရူပါရူပဇ္ဈာနေန စ၊ ရူပဈာန် အရူပဈာန်ဖြင့်လည်းကောင်း။ တံနိဗ္ဗတ္တေန၊ ထိုရူပဈာန် အရူပဈာန်ကြောင့် ဖြစ်သော။ ဥပပတ္တိဘဝေန စ၊ ဥပပတ္တိဘဝဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘဝဝိသုဒ္ဓိံ၊ ဘဝ၏ စင်ခြင်းကို။ ဝဒန္တာ၊ ဆိုကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဘဝေန၊ ရူပဘဝ အရူပဘဝဖြင့်။ ဘဝဝိပ္ပမောက္ခံ၊ ဘဝမှ လွတ်ခြင်းကို။ ဝဒန္တိ နာမ၊ ဆိုသည်မည်ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗေ တေ အဝိပ္ပမုတ္တာ ဘဝသ္မာ ဝဒါမီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဘဝေနာတိ၊ ကား။ ဘဝဒိဋ္ဌိယာ၊ ဘဝဒိဌိဖြင့်။ ဝါ၊ သဿတဒိဋ္ဌိဖြင့်။ ဟိ၊ စွ။ သဿတံ၊ အမြဲ။ ဘဝတိ တိဋ္ဌတိ၊ ဖြစ်၏ တည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဝတ္တနတော၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ သဿတဒိဋ္ဌိ၊ ကို။ “ဘဝဒိဋ္ဌီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဘဝတဏှာတိအာဒီသု ဝိယ၊ တို့၌ကဲ့သို့။ ဘဝဒိဋ္ဌိ ဧဝ၊ ဘဝဒိဋ္ဌိကိုပင်လျှင်။ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ နောက်ပုဒ်ကို ချေသောအားဖြင့်။ “ဘဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဘဝဒိဋ္ဌိသဟဂတာ တဏှာ’ဟု ဆိုလိုလျက် ဒိဋ္ဌိသဟဂတဟူသော နောက်ပုဒ်ကို ချေ၍ ဘဝတဏှာဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဒိဋ္ဌိဟူသော နောက်ပုဒ်ကို ချေ၍ ဘဝဟု ဆိုအပ်၏ ဟူလိုသော်။ ဥတ္တရပဒလောပအားဖြင့် ဘဝဒိဋ္ဌိကို ဘဝဟု ဆိုအပ်သော ဟူပြီ။ ဘဝဒိဋ္ဌိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဘဝမှ လွတ်ခြင်းကို အလိုရှိကုန်။ အောက်မေ့ကုန်မှသာ ဥတ္တရပဒလောပအားဖြင့် ဘဝဒိဋ္ဌိကို ဘဝဟုဆို၏ဟု ဆိုသော ဆရာ့စကား သင့်အံ့သည်တကားဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဘဝဒိဋ္ဌိဝသေန စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဘဝဒိဋ္ဌိဝသေန၊ ဘဝဒိဋ္ဌိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ဟိသဒ္ဒါကား လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌဂမျမာန်ဖြစ်သောကြောင့် ဟိသဒ္ဒါနှင့် တကွပေးသည်။ ထိုကြောင့် အထက်၌ ‘ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဝသေန ဟိ’ စသည်ဖြင့် ဆိုလေသတည်း။
ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ဧကစ္စေ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ ဘဝဝိသေသံယေဝ၊ ဘဝအထူးကို သာလျှင်။ ဘဝဝိပ္ပမောက္ခံ၊ ဘဝမှ လွတ်ကြောင်းဟူ၍။ မညန္တိ၊ အောက်မေ့ကုန်၏။ ကော ဝိယ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်း ဟူမူကား။ ဗကော၊ ဗကအမည်ရှိသော။ ဗြဟ္မာ၊ သည်။ “ဣဒံ၊ ဤဘဝသည်။ နိစ္စံ၊ မြဲ၏။ ဣဒံ၊ သည်။ ဓုဝံ၊ မချွတ်ယွင်း။ ဣဒံ၊ သည်။ သဿတံ၊ အမြဲ တည်၏။ ဣဒံ၊ သည်။ အဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်း သဘောမရှိ။ “ ဣတိ၊ သို့။ အာဟ ယထာ၊ ဆိုသကဲ့သို့တည်း။ (ယထာ တံ၊ (ပေ ၂၉၄) ၌ ‘တံ’ကား နိပါတ်မျှသာ)။ ဝိဘဝေနာတိ၊ ကား။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ၊ ဖြင့်။
မှတ်ချက်။ ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဟူသော သံဝဏ္ဏနာနှင့် ဝိဘဝေနဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗ မတန်လေတကားဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဝိဘဝတိ။ လ။ ဝုစ္စတိ’ဟူသောပါဌ် ထွက်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ဝိဘဝတိ၊ ၏။ ဝိနဿတိ၊ ပျက်စီး၏။ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ပဝတ္တနတော၊ ကြောင့်။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ၊ ကို။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ “ဝိဘဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ (ဒိဋ္ဌိဟူသော ဥတ္တရပဒလောပအားဖြင့် ‘ဝိဘဝ’ဟု ဆိုအပ်၏ ဟူလိုသော်)။ ဘဝဿ နိဿရဏမာဟံသူတိ၊ ကား။ သံသာရသုဒ္ဓိံ၊ သံသရာမှ စင်ခြင်းကို။ ဝဒိံသု၊ ကုန်၏။ ဟိ၊ စွ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ဧကစ္စေ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ သံသာရသုဒ္ဓိံ၊ ကို။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ “ယတော ခေါ၊ လ။ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဘော၊ အချင်း။ ခေါ၊ စင်စစ်။ ယတော၊ အကြင်ကြောင့်။ ရူပီ၊ ရုပ်ရှိသော။ စာတုမဟာဘူတိကော၊ လေးပါးသော မဟာဘုတ်ဖြင့် ပြီးသော။ အယံ အတ္တာ၊ ဤကိုယ်သည်။ ကာယဿ၊ ကိုယ်၏။ ဘေဒေါ၊ ပျက်ခြင်းကြောင့်။ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဝိနဿတိ၊ ပျက်စီး၏။ လ။ နေဝသညာနာသညာယတနံ၊ နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်ကို။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ ဝိဟရတိ၊ ၏။ ဘော၊ အချင်း။ ခေါ၊ စင်စစ်။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤသို့ နေဝသညာနာ သညာယတနဈာန်ကို ပြည့်စုံစေကာမျှဖြင့်။ အယံ အတ္တာ၊ သည်။ သမ္မာ၊ အကြွင်းမဲ့။ သမုစ္ဆိန္နော၊ ပြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (အနက်ပြေရုံ ပေယျာလတစ်စိတ်ကို ဖော်၍ ပေးသည်။ ပေယျာလငုပ်သည်ကား များလေစွ။ ဗြဟ္မဇာလသုတ် ဥစ္ဆေဒဝါဒကို ရှု)။ အနိဿဋာတိ၊ ကား။ အနိက္ခန္တာ၊ မထွက်မြောက်ကုန်။ တတ္ထ၊ ထိုသို့သော မထွက်မြောက်ရခြင်း၌။ ဥပဓိံ ဟိ ပဋိစ္စ ဒုက္ခမိဒံ သမ္ဘောတီတိ၊ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ ဥပဓိံ၊ လ။ သမ္ဘောတီတိ ဣမိနာ ဝစနေန၊ ဖြင့်။ ကာရဏံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဥပဓိန္တိ၊ ကား။ ခန္ဓာဒိဥပဓိံ၊ ခန္ဓာ အစရှိသော ဥပဓိကို။ ကိံ ကော အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ နည်းဟူမူကား။ ယတ္ထ၊ အကြင်ဘဝ၌။ ဣမေ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ၊ ဤမိစ္ဆာအယူရှိကုန်သော သူတို့သည်။ နိဗ္ဗာနသညိနော၊ နိဗ္ဗာန်ဟု အမှတ်ရှိကုန်၏။ တတ္ထ၊ (ပေ ၂၉၅) ထိုဘဝ၌။ ခန္မူပဓိကိလေသူပဓိ အဘိသင်္ခါရူပဓယော၊ ခန္ဓာတည်းဟူသောဥပဓိ ကိလေသာတည်းဟူသော ဥပဓိ အဘိသင်္ခါရတည်းဟူသော ဥပဓိတို့ကို။ အဓိဂတာ ဉာတာ၊ သိအပ်ကုန်၏။ တဿ၊ ထိုဥပဓိ၏။ ဒုက္ခနိဿရဏတာ၊ ဒုက္ခမှ ထွက်မြောက်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ကုတော ဉာတာ၊ အဘယ်မှာ သိအံ့ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပရမတ္ထတော၊ အားဖြင့်။ ယံ ပန ဒုက္ခနိဿရဏံ၊ အကြင်ဒုက္ခမှ ထွက်မြောက်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ ဒုက္ခနိဿရဏံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “သဗ္ဗုပါဒါနက္ခယာ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
လောကမိမံ ပဿာတိ၊ ဟူ၍။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အတ္တနော၊ ကိုယ်တော်၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ အာလပတိ၊ ဆိုတော်မူ၏။ ပုထူတိ၊ ကား။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ အသီးအသီး။ အဝိဇ္ဇာယ ပရေတန္တိ၊ ကား။ မောဟေန၊ သည်။ အဘိဘူတံ၊ နှိပ်စက်အပ်သော။ ဘူတန္တိ၊ ကား။ ခန္ဓပဉ္စကံ၊ ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော။ ဘူတရတန္တိ၊ ကား။ ဣတ္ထီ၊ သည်။ ပုရိသေ၊ ၌။ ရမတိ၊ မွေ့လျော်၏။ ပုရိသော၊ သည်။ ဣတ္ထိယာ၊ ၌။ ရမတိ၊ မွေ့လျော်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ သတ္တေသု၊ တို့၌။ ရတံ၊ မွေ့လျော်သော။ (‘ဘူတ’ကား သတ္တဝါဟောဟူလို)။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ အချင်းချင်းသတ္တဝါတို့၌ မွေ့လျော်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဘဝါ၊ မှ။ အပရိမုတ္တာ၊ မလွတ်ကုန်သော။ ယေ ဟိ ကေစိ ဘဝါတိ၊ ကား။ ဣတ္တရခဏာ ဝါ၊ ထိုသို့သော ခဏရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဒီဃာယုကာ ဝါ၊ ရှည်သောအသက် ရှိကုန်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ သာတဝန္တော ဝါ၊ သာယာခြင်းရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အသာတဝန္တော ဝါ၊ သာယာခြင်းမရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဘဝါ၊ ဘဝတို့သည်။ သဗ္ဗဓီတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်၌လည်းကောင်း။ အဓော၊ အောက်၌လည်းကောင်း။ တိရိယံ၊ ဖီလာ၌လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော အရပ်၌။ သဗ္ဗတ္ထတာယာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗဘာဝေန၊ အလုံးစုံသော အဖြစ်ဖြင့်။ သဗ္ဗေ တေ ဘဝါတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ “သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဘဝါ၊ တို့သည်။ အနိစ္စာ၊ ကုန်”။ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့်။ ဝိပဿနာသဟိတာယ၊ ဝိပဿနာနှင့်တကွဖြစ်သော။ မဂ္ဂပညာယ၊ မဂ်ပညာဖြင့်။ အဝိပရီတံ၊ မဖောက်မပြန်။ ပဿ (ပေ ၂၉၆) တော၊ ရှုသောသူအား။ ဘဝတဏှာပိ၊ ဘဝ၌တပ်သော တဏှာသည်လည်း။ ပဟီယတိ၊ ပျောက်၏။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ချုပ်၏။ ဝိဘဝံ ဥစ္ဆေဒမ္ပိ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကိုလည်း။ နာဘိနန္ဒတိ န ပတ္ထေတိ၊ မတောင့်တ။ တဿ၊ ထိုသူအား။ [ကျမ်း ၂၄၈] သဗ္ဗတဏှာနံ၊ တို့၏။ အနဝသေသတော၊ အကြွင်းမရှိသော အားဖြင့်။ မဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ နိရုဇ္ဈနတော၊ ချုပ်ခြင်းကြာင့်။ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗုတိ၊ ငြိမ်းခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ နိဗ္ဗုတဿ၊ ငြိမ်းသော။ တဿ ဘိက္ခုနော၊ အား။ အနုပါဒါ၊ မစွဲလမ်းခြင်းကြောင့်။ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာနံ၊ ကိလေသာဘိသင်္ခါရတို့ကို။ အနုပါဒါနတော၊ မစွဲလမ်းခြင်းကြောင့်။ အဂ္ဂဟဏတော၊ မယူခြင်းကြောင့်။ ပုနဗ္ဘဝေါ၊ ဘဝသစ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဧဝံဘူတေန စ၊ ဤသို့ဖြစ်သော ရဟန်းသည်လည်း။ ပဉ္စဝိဓောပိ၊ သော။ မာရော၊ ကို။ အဘိဘူတော၊ နှိပ်စက်အပ်၏။ အနေန၊ ဤရဟန်းသည်။ မာရေန သင်္ဂါမော၊ မာရ်တို့နှင့် စစ်ထိုးခြင်းကို။ ဝိဇိတော၊ ပြီ။ သဗ္ဗေပိ ဘဝေ၊ ၌လည်း။ သမတိက္ကန္တော၊ သည်ဖြစ်၍။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာဒီသု၊ တို့၌။ တာဒိလက္ခဏပွတ္တော၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မတုန်လှုပ်ခြင်းလက္ခဏာသို့ ရောက်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
အန္ဓပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ အနုသောတဂါမီ၊ သံသရာတည်းဟူသော ရေအလျဉ်အားလျော်စွာ သွားသောပုဂ္ဂိုလ် မည်၏။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနော၊ သည်။ ပဋိသောတဂါမီ၊ သံသရာတည်းဟူသော ရေအလျဉ်၏အညာသို့ သွားသောပုဂ္ဂိုလ် မည်၏။ သေက္ခော၊ သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဌိတတ္တော၊ မတုန်မလှုပ်သောသဒ္ဓါနှင့် ပြည့်စုံသဖြင့် တည်သောသဘော ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ် မည်၏။ အသေက္ခော၊ အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဣတရော၊ ကူးမြောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ် မည်၏။
စာပိုဒ် ၁၁၀။ (အဘိသဒ္ဒါသည် ဥပသာရမျှသာဖြစ်ရကား ‘အဘိဇာတိကောတိ ဇာတိယော’ဟု ဖွင့်သတည်း)။ အဘိဇာတိကောတိ၊ ကား။ ဇာတိယော၊ အမျိုးအားဖြင့် ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ကဏှာဘိဇာတိကောတိ၊ ကား။ ကဏှေ နီစေ၊ ယုတ်သော။ ကုလေ၊ အမျိုး၌။ ဇာတော၊ ဖြစ်သော။ ကဏှံ (ပေ၂၉၇) ဓမ္မံ အဘိဇာယတီတိ၊ ကား။ ကာဠကံ၊ မည်းညစ်သော။ ဒသဝိဓံ၊ သော။ ဒုဿီလဓမ္မံ၊ ဒုဿီလဓမ္မ ဖြစ်သော တရားကို။ ပသဝတိ၊ ပွားစေ၏။ ကရောတိ၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တံ၊ ထိုမည်းညစ်သော ဒုဿီလတရားကို။ အဘိဇာယိတွာ၊ ပွားစေ၍။ နိရယေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ သုက္ကံ ဓမ္မန္တိ၊ ကား။ “အဟံ၊ သည်။ ပုဗ္ဗေပိ၊ ရှေး၌လည်း။ ပုညာနံ၊ တို့၏။ ဝါ၊ တို့ကို။ အကတတ္တာ၊ မပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နီစေ၊ ယုတ်သော။ ကုလေ၊ အမျိုး၌။ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဖြစ်ရ၏။ ဣဒါနိ၊ ၌။ ပုညံ၊ ကို။ ကရိဿာမိ၊ အံ့”။ ဣတိ၊ သို့။ ပုညသင်္ခါတံ၊ ကောင်းမှုဟု ဆိုအပ်သော။ သုက္ကံ ပဏ္ဍရံ၊ ဖြူစင်သော။ ဓမ္မံ၊ ကို။ အဘိဇာယတိ၊ ပွားစေ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တေန၊ ထိုဖြူစင်သော ကောင်းမှုကို ပွားစေသဖြင့်။ သဂ္ဂေ၊ ၌။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။ အကဏှံ အသုက္ကံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (ပေယျာလမရှိသည့် ပါဌ်များ၏။ ရှိသည်သာ အတိယုတ္တဖြစ်၏)။ နိဗ္ဗာနံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ (‘ဟိ’ကား နိပါတ်မျှသာ)။ ကဏှံ၊ မည်းညစ်သည်။ သစေ ဘဝေယျ၊ အံ့။ ကဏှဝိပါကံ၊ မည်းညစ်သော အကျိုးကို။ ဒဒေယျ၊ ပေးရာ၏။ သုက္ကံ၊ ဖြူစင်သော ကံသည်။ သစေ ဘဝေယျ၊ အံ့။ (လိုက်စေသည်)။ သုက္ကဝိပါကံ၊ ဖြူစင်သော အကျိုးကို။ ဒဒေယျ၊ ရာ၏။ ဒွိန္နမ္ပိ၊ နှစ်ပါးသော အကျိုးတို့ကိုလည်း။ အပ္ပဒါနတော ပန၊ မပေးသောကြောင့်ကား။ “အကဏှံ အသုက္က”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ နိဗ္ဗာနန္တိ စ ဧတ္ထ၊ နိဗ္ဗာန ဟူသော ဤပုဒ်၌လည်း။ အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ တံ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်သည်။ ကိလေသနိဗ္ဗာနန္တေ၊ ကိလေသာ ငြိမ်းသည်၏အဆုံး၌။ ဇာတတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဗ္ဗာနံ နာမ၊ မည်၏။ တံ၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ကို။ ဧသ ဧသော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အဘိဇာယတိ ပသဝတိ၊ ပွားစေ၏။ ကရောတိ၊ ၏။ သုက္ကာဘိဇာတိကောတိ၊ ကား။ သုက္ကေ ဥစ္စေ၊ မြင့်မြတ်သော။ ကုလေ၊ ၌။ ဇာတော၊ သော။ သေသံ၊ ကြွင်းသော စကားကို။ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ “ကဏှံ ကဏှဝိပါက”န္တိ အာဒိကဿ၊ ကဏှံ ကဏှဝိပါကံ အစရှိသော။ ကမ္မစတုက္ကဿ၊ ကမ္မစတုက္က၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဟာရသမ္ပာတဝါရေ၊ ၌။ ဝိဘတ္တော ဧဝ၊ ဝေးဖန်ပြီးသလျှင်ကတည်း။
စာပိုဒ် ၁၁၁။ မာနုသတ္တန္တိ၊ ကား။ မနုဿဘာဝံ၊ လူ၏ အဖြစ်ကို။ မနုဿယောနိံ၊ (ပေ ၂၉၈) လူ၏ အမျိုးကို။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒွေတိ၊ ကား။ ကိစ္စံ၊ ပြုအပ်သော ကိစ္စလည်းကောင်း။ အကိစ္စမေဝ စ၊ မပြုအပ်သော ကိစ္စလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွေ၊ နှစ်ပါးတို့တည်း။ ကိစ္စာနိတွေဝ၊ ပြုအပ်သော ကိစ္စတို့ကိုသာလျှင်။ ကတ္တဗ္ဗာနိ၊ ပြုအပ်ကုန်၏။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ အကိစ္စံ၊ မပြုအပ်သောကိစ္စကို။ န စ ကတ္တဗ္ဗံ၊ မပြုအပ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ သုကိစ္စန္တိ အာဒိ၊ သုကိစ္စံ အစရှိသော စကားသည်။ “ကိစ္စ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တာနံ၊ ကုန်သော။ တေသံ၊ ထိုပြုအပ်သော ကိစ္စတို့ကို။ သရူပဒဿနံ၊ သရုပ်အားဖြင့် ပြသောစကားတည်း။
ပဓာနာနီတိ၊ ကား။ ဥတ္တမာနိ၊ မြတ်သော သဘောတို့သည်။ ဝိသိဋ္ဌာနိ၊ ထူးသော သဘောတို့သည်။ ပုရိမသ္မိံ၊ ရှေးဖြစ်သော။ ပဗ္ဗဇိတေသူတိ ပဒေ၊ ဟူသော ပုဒ်၌။ ဘုမ္မံ၊ သတ္တမီဝိဘတ်သည်။ ဝိသယေ၊ ဝိသယအနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ဒုတိယေ၊ နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော။ ပဗ္ဗဇိတေသု၊ ဟူသောပုဒ်၌။ ဘုမ္မံ၊ သည်။ အဓိကရဏေ၊ အဓိကရဏ အနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ နိဗ္ဗာနန္တိ ဣမိနာ၊ နိဗ္ဗာနံဟူသော ဤပါဌ်ဖြင့်။ အရဟတ္တံ၊ ကို။ အဓိပ္ပေတံ၊ ၏။ ကသ္မာ ပန၊ ကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ အာမိသပရိစ္စာဂေါ၊ အာမိသကို စွန့်ကြဲခြင်းကို။ အရဟတ္တေန၊ အရဟတ္တဖိုလ်နှင့်။ သမဓုရော၊ မျှသော အဦးရှိသည်ကို။ ဝါ၊ မျှသောဝန်ရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ စောဒေယျ၊ အကယ်၍ စောဒနာငြားအံ့။ ဒက္ခိဏေယျေသု၊ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့၌။ ဒက္ခိဏာယ၊ အလှူ၏။ မဟပ္ဖလဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ အကျိုးကြီးမြတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ။ သမဓုရော၊ ကို။ ကတွာ၊ ၍။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ယေန ယေန ဝါ ပန ဝတ္ထုနာတိ၊ ကား။ ဥစ္ဆေဒါဒိဝတ္ထုနာ၊ ဥစ္ဆေဒအစရှိသော ဝတ္ထုဖြင့်။ အဇ္ဈောသိတာတိ၊ ကား။ ဘဝတဏှာဒိဝသေန၊ ဘဝတဏှာ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဇ္ဈောသိတာ၊ နှလုံးသွင်းအပ်ကုန်၏။ ဒုတိယေ၊ ဒုတိယပုဒ်၌။ ဝါ၊ ဒုတိယဖြစ်သော ဒိဋ္ဌိ သံကိလေသဘာဂိယသုတ် (ပေ၂၉၉) ကို ပြရာ၌။ ယေန ယေန ဝါ ပန ဝတ္ထုနာတိ၊ ကား။ အမရာဝိက္ခေပဝတ္ထုအာဒိနာ၊ အမရာဝိက္ခေပဝတ္ထု အစရှိသည်ဖြင့်။
[ကျမ်း ၂၄၉] ဣမိနာ အသုဘေန ကမ္မဝိပါကေနာတိ၊ ကား။ အသုဘဿ၊ မတင့်တယ်သော။ ကာယဒုစ္စရိတာဒိကမ္မဿ၊ ကာယဒုစရိုက် အစရှိသော ကံ၏။ ဝိပါကတ္တာ၊ အကျိုးဖြစ်သည်၏ ဖြစ်ကြောင့်။ အသုဘေန၊ မတင့်တယ်သော။ အသိဝေန၊ မငြိမ်းချမ်းသော။ ကမ္မဝိပါကေန၊ ကံအကျိုးဖြင့်။ ဣဒံ ဗာလလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တတီတိ၊ ကား။ ပုရိမသ္မိံ ဘဝေ၊ ရှေးဘဝ၌။ ဒုစ္စရိတသမင်္ဂိတာယ၊ ဒုစရိုက်နှင့် ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အယံ၊ ဤသူသည်။ ဗာလော၊ သူမိုက်သည်။ ဘဝတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဥပလက္ခဏံ၊ မှတ်ခြင်းသည်။ ဇာယတိ၊ ၏။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သော။ ဣဒံ သုတ္တံ၊ သည်။ သံကိလေသဘာဂိယံ နာမ၊ ဘာဂိယအမည်ရှိသော။ သုတ္တံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ ‘ဒုစ္စိန္တိတ စိန္တာ’အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဗာလ ဖြစ်သကဲ့သို့ ဤအတူ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ ‘ဒုစ္စိန္တိတ စိန္တာ’စသည်ကို ပြုခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်သော ဤသုတ်သည်လည်း သံကိလေသဘာဂိယသုတ် မည်၏ဟူလိုသော်။
ဣမိနာ သုဘေနာတိ ဧတ္ထ၊ ဣမိနာ သုဘေနဟူသော ဤပါဌ်၌။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းကို အစဉ်မှီးသဖြင့်။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ မဟာပုရိသလက္ခဏန္တိ၊ ကား။ ပဏ္ဍိတလက္ခဏံ၊ ပညာရှိဟူ၍ မှတ်ခြင်းသည်။ ကိလေသဘူမီဟီတိ၊ ကား။ ကိသေသဠာနေဟိ၊ ကိလေသာတို့၏ ဖြစ်ရာတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ ကား။ ကိလေသာဝတ္ထာဟိ၊ ကိလေသာဖြစ်သော အခြင်းအရာတို့ဖြင့်။ သာနုသယဿ ပရိယုဋ္ဌာနံ ဇာယတီတိ၊ ကား။ အပ္ပဟီနာနုသယဿ၊ မပယ်အပ်သော အနုသယရှိသော သူအား။ ပစ္စယသမာယောဂေ၊ ရာဂ အစရှိသည်တို့၏ ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်းနှင့် ယှဉ်သည်ရှိသော်။ ရာဂါဒယော၊ တို့သည်။ ပရိယုဋ္ဌာနဝသေန၊ ပရိယုဋ္ဌာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တန္တိ၊ ကုန်၏။ ပရိယုဋ္ဌိတော သံယုဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ရာဂါဒီဟိ၊ တို့သည်။ ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော၊ ထိုးကျင့်နှိပ်စက်အပ်သော စိတ်ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကာမရာဂါဒီဟိ၊ တို့နှင့်။ (ပေ ၃၀၀) သံယုဇ္ဇတိ နာမ၊ ယှဉ်သည်မည်၏။ တစ်နည်းကား။ ကာမရာဂါဒီဟိ၊ တို့ကြောင့်။ ကမ္မဝိပါကာဒိနာ၊ ကံဝိပါက် အစရှိသည်တို့နှင့်။ သံယုဇ္ဇတိ နာမ၊ မည်၏။ သံယုဇ္ဇန္တော ဥပါဒိယတီတိ၊ ကား။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကာမရာဂသံယောဇနာဒီဟိ၊ ကာမရာဂသံယောဇဉ် အစရှိသည်တို့နှင့်။ သံယုတ္တော၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကာမုပါဒါနာဒီနိ စ၊ ကာမုပါဒါန် အစရှိသည်တို့ကိုလည်းကောင်း။ အကုသလကမ္မာနိ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဥပါဒိယတိ၊ မြဲစွာစွဲလမ်း၏။ သေသံ၊ သည်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသောအရာ၌။ ဥတ္တာနမေဝ၊ တည်း။
တဆယ့်ခြောက်ပါးအပြားအားဖြင့် သာသနပဋ္ဌာနကို ဝေဖန်ရပြီးလျက် အဘယ်အကျိုးငှာ ‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ’စသည်ကို ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ။ လ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယင်းသို့ အဋ္ဌဝီသတိပဋ္ဌာနကို အကျဉ်းပြအပ်သည်ရှိသော် လောကိယံ စသည်ကိုသာ ဆိုပါလော့။ အဘယ်အကျိုးငှာ ‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ’ ဟူသောပါဌ်ကို ဆိုသနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘မူလပဒံ၊ လ။ ဥဒ္ဓရိတွာ’ ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
မူလပဒဝိဘဇိတဗ္ဗအဖြစ်ကို မပြသော် လုံလောက်ကုန်သဖြင့် အဋ္ဌဝီသတိပဋ္ဌာနကို အကျဉ်းပြခြင်းကိစ္စ မပြီးကောင်းပါသလော ဟူသော စောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ယသ္မာ၊ လ။ ကသ္မာ’ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၁၁၂။ ဧဝံ ယထာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ သောဠသဝိဓေန၊ တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး အပြားအားဖြင့်။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ နာနာသုတ္တေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ နိဒဿနနည်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ၍။ ဣဒါနိ၊ ၌။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေန၊ နှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါး အပြားအားဖြင့်။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ဒေဿန္တေန၊ ပြတော်မူလိုသော အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်သည်။ (ဥဒ္ဒိဋ္ဌံသို့သွား)။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယမ္ပိ ပဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ ဤနှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအပြားရှိသော သာသနပဋ္ဌာနကို။ ဝါ၊ ဝေဖန်ခြင်းကို။ မူလပဒေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သင်္ဂဟိတော၊ ၏။ ဣမဿာပိ၊ ဤနှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါး အပြားရှိသော သာသနပဋ္ဌာနကို ဝေဘန်ခြင်း၏လည်း။ (ပေ ၃၀၁) တေဟိ၊ ထိုမူလပဒတို့ဖြင့်။ အသင်္ဂဟိတော၊ သော။ ပဒေသော၊ အရပ်သည်။ န အတ္ထိ၊ ရှိ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မူလပဒဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘဇ္ဇိတဗ္ဗတဉ္စ၊ ဝေဖန်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ”တိ၊ ဟူ၍။ ပုစ္ဆာယ၊ ၏။ ဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ မူလပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဥဒ္ဓရိတွာ၊ ထုတ်ဦး၍။ “လောကိယံ လောကုတ္တရ”န္တိ အာဒိနာ၊ လောကိယံ လောကုတ္တရံ ဤသို့ အစရှိကုန်သော။ နဝတိကာ စ၊ ကိုးပါးတို့ကဲ့သို့လည်းကောင်း။ ထဝေါ စ၊ ဘုရား အစရှိသည်တို့၏ ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်သောသုတ်ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ၊ နှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဝါ၊ အပြားရှိသော။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ အကျဉ်းပြတော်မူအပ်၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော သာသနပဋ္ဌာနတို့တွင်။ လောကိယန္တိ၊ ကား။ လောကေ၊ ၌။ နိယုတ္တော၊ ယှဉ်သည်တည်း။ ဝါ၊ ကား။ လောကေ၊ ၌။ ဝိဒိတော၊ ထင်ရှားသည်တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ လောကိယော၊ မည်၏။ ဣဓ ပန၊ ဤအရာ၌ကား။ လောကိယော၊ လောက၌ယှဉ်သော။ ဝါ၊ လောက၌ ထင်ရှားသော။ အတ္ထော၊ ကို။ ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ လောကိယံ၊ မည်ပါသတည်း။ လောကုတ္တရံ၊ မည်သော သုတ်သည်လည်း။ တထာ၊ တူတည်း။ (အကြင်သုတ်၌ လောကုတ္တရာ ဖြစ်သော အနက်ကို ဟောအပ်၏။ ထိုသုတ်သည် လောကုတ္တရသုတ် မည်၏ ဟူလိုသော်)။ ယသ္မိံ ပန သုတ္တေ၊ ၌ကား။ “ပဒေသေန၊ တစ်စိတ်အားဖြင့်။ လောကီကော၊ လောကီဖြစ်သော အနက်ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏။ ပဒေသေန၊ ဖြင့်။ လောကုတ္တရော၊ လောကုတ္တရာဖြစ်သော အနက်ကို။ ဝုတ္တော၊ ၏”။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ လောကိယဉ္စ၊ ယလည်းဖြစ်သော။ လောကုတ္တရဉ္စ၊ ရာလည်းဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ယဉ္စ သုတ္တံ၊ အကြင်သုတ်ကိုကား။ (စသဒ္ဒါကား ပနတ္ထတည်း)။ သတ္တေ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ အဓိဋ္ဌာယ၊ တည်ရာပြု၍။ သတ္တပညတ္တိမုခေန၊ သတ္တပညတ်ကို အရင်းပြုသဖြင့်။ (ပေ ၃၀၂) ဒေသိတံ၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ သည်။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ၊ နသုတ်မည်၏။ ဓမ္မဝသေနေဝ၊ ပရမတ္ထဓမ္မ၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဒေသိတံ၊ ဟောအပ်သော သုတ်သည်။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ၊ သုတ်မည်၏။ ဥဘယဝသေန၊ နှစ်ပါးသော သတ္တဝါဓမ္မတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒေသိတံ၊ ဟောအပ်သော သုတ် သည်။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ၊ နလည်းဖြစ်သော။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ၊ နလည်းဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ မည်၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗပဒေသု၊ အလုံးစုံသော တိကတို့၌။ ဝါ၊ တတိယပုဒ်တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဗုဒ္ဓါဒီနံ၊ တို့၏။ ဂုဏာဘိတ္ထဝနသေန၊ ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဝတ္တံ၊ သော။ သုတ္တံ ပန၊ သုတ်သည်ကား။ ထဝေါ နာမ၊ ထဝသုတ် မည်၏။
တတ္ထ၊ ထို’န ဟိ ပါပံ ကတံ ကမ္မံ’ အစရှိသောပါဠိ၌။ သဇ္ဇုခီရန္တိ၊ ကား။ တင်္ခဏံယေဝ၊ ထိုခဏ၌သာလျှင်။ ဓေနုယာ၊ နွားမ၏။ ထနေဟိ၊ သားမြတ်တို့မှ။ နိက္ခန္တံ၊ ထွက်သော။ အဗ္ဘုဏှခီရံ၊ လောလောလတ်လတ်သော နို့ရည်သည်။ မုစ္စတီတိ၊ ကား။ န ပရိဏမတိ ဣဝ၊ မဖောက်ပြန် သကဲ့သို့။ (မကျက်သကဲ့သို့လည်းဟူ။ နသဒ္ဒါ ဣဝသဒ္ဒါတို့နှင့်တကွ ပြည့်စုံအောင် ပေးသည်)။ ဣဒံ အယံ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဓေနုယာ၊ ၏။ ထနတော၊ သားမြတ်မှ။ နိက္ခန္တံ၊ သော။ [ကျမ်း ၂၅၀] ခီရံ၊ သည်။ တင်္ခဏံယေဝ၊ ထိုထွက်သော ခဏ၌သာလျှင်။ န မုစ္စတိ န ပရိဏမတိ ယထာ၊ မဖောက်မပြန်သကဲ့သို့။ ဝါ၊ မကျက်သကဲ့သို့။ ဒဓိဘာဝံ၊ ဒိုးဒနဲ (နို့ဓမ်း) အဖြစ်သို့။ န ဂစ္ဆတိ ယထာ၊ မရောက်သကဲ့သို့။ တက္ကာဒိအမ္ဗိလသမာယောဂတော ပန၊ ရက်တက် အစရှိသော အချဉ်နှင့် ကောင်းစွာ ယှဉ်ခြင်းကြောင့်ကား။ ပရတော၊ နောက်မှ။ ကာလန္တရေန၊ ကာလတစ်ပါး၌။ ပကတိံ၊ ပြကတေ့ သဘောကို။ ဇဟတိ ယထာ၊ စွန့်သကဲ့သို့။ ဒဓိဘာဝံ၊ နို့ဓမ်းအဖြစ်သို့။ ပါပုဏာတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ပါပကမ္မမ္ပိ၊ မကောင်းမှုသည်လည်း။ ကိရိယက္ခဏေယေဝ၊ ပြုသော ခဏ၌သာလျှင်။ န ဝိပစ္စတိ၊ အကျိုးမပေးသေး။ ယဒိ ဝိပစ္စေယျ၊ အကယ်၍ အကျိုးပေးအံ့။ နာနာဂတီနံ၊ အထူးထူးသော ဂတိတို့၏။ သဟာဝဋ္ဌာနံ၊ တကွတည်ခြင်းသည်။ သိယာ၊ ရာ၏။ ကောစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည်။ ပါပကမ္မံ၊ ကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ န ဝိသဟေယျ၊ မဝန့်ရာ။ ယာဝ ပန၊ အကြင်မျှ (ပေ ၃၀၃) လောက်သော်ကား။ ကုသလာဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓာ၊ ကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော ခန္ဓာတို့သည်။ ဓရန္တိ၊ တည်ကုန်၏။ တာဝ၊ လောက်။ တေ၊ ထိုကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော ခန္ဓာတို့သည်။ တံ၊ ထိုသူ့ကို။ ရက္ခန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုကုသိုလ်ကံကြောင့်ဖြစ်သော ခန္ခာတို့၏။ ဘေဒါ၊ ပျက်ခြင်းကြောင့်။ အပါယာဒီသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တာပနဝသေန၊ ဖြစ်စေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိပစ္စတိ၊ အကျိုးပေး၏။ ဝိပစ္စမာနဉ္စ၊ အကျိုးပေးသော်လည်း။ ဗာလံ၊ သူမိုက်ကို။ ဍဟန္တံ၊ လောင်သည်ဖြစ်၍။ အနွေတိ၊ အစဉ်လိုက်၏။ ကိံ ဝိယ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ ဘသ္မစ္ဆန္နောဝ၊ ပြာဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော။ ပါဝကော၊ မီးသည်။ အက္ကန္တံ၊ နင်းသော သူကို။ ဍဟန္တော၊ လောင်သည်ဖြစ်၍။ အနွေတိ ဣဝ၊ ကဲ့သို့တည်း။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဆာရိကာယ၊ ပြာဖြင့်။ ပဋိစ္ဆန္နော၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော။ ဝီတစ္ဆိတင်္ဂါရော၊ အလျှံကောင်းသော မီးကျီးသည်။ အက္ကန္တောပိ၊ နင်းသော်လည်း။ ဆာရိကာယ၊ ဖြင့်။ ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ၊ ကြောင့်။ န တာဝ ဍဟတိ၊ မလောင်နိုင်သေး။ ဆာရိကံ၊ ကို။ တာပေတွာ ပန၊ ပူစေ၍ကား။ စမ္မာဒီနိ၊ တို့ကို။ ဍဟနဝသေန၊ ဖြင့်။ ယာဝ မတ္ထလုင်္ဂါ၊ တိုင်အောင်။ ဍဟန္တော၊ ၍။ ဂစ္ဆတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ပါပကမ္မမ္ပိ၊ သည်လည်း။ (အနုဂစ္ဆတိ၌ဆိုက်)။ ယေန၊ အကြင်သူမိုက်သည်။ ကတံ၊ ၏။ ဒုတိယော၊ သော။ အတ္တဘာဝေ ဝါ၊ ၌လည်းကောင်း။ တတိယေ၊ သော။ နိရယာဒီသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တံ၊ သော။ တံ ဗာလံ၊ ကို။ ဍဟန္တံ၊ ၍။ အနုဂစ္ဆတိ၊ အစဉ်လိုက်၏။
ယဿိန္ဒြိယာနီတိ၊ နိဟူသော။ ယာ ဂါထာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ပြီ။ တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ၊ ၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ ယဿ ဘိက္ခုနော၊ ၏။ ဆေကေန၊ လိမ္မာသော။ သာရထိနာ၊ ရထားထိန်းသည်။ သုဒန္တာ၊ ကောင်းစွာ ဆုံးမအပ်ကုန်သော။ အဿာ ဝိယ၊ မြင်းတို့ကဲ့သို့။ ဆ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ခြောက်ပါးသော ဣန္ဒြေတို့သည်။ သမထံ ဒန္တဘာဝံ၊ ဆုံးမအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့။ နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝံ၊ အခိုင်အမာ မရှိသည်၏အဖြစ်သို့။ ဂတာနိ၊ ရောက်ကုန်၏။ နဝဝိဓံ၊ ကိုးပါးအပြားရှိသော။ မာနံ၊ ကို။ ပဟာယ၊ ၍။ ဌိတတ္တာ၊ တည်သည်၏အဖြစ် (ပေ ၃၀၄) ကြောင့်။ ပဟီနမာနဿ၊ ပယ်အပ်ပြီးသော မာန်ရှိသော။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ အာသဝါနံ၊ တို့၏။ အဘာဝေန၊ မရှိခြင်းကြောင့်။ အနာသဝဿ၊ အာသဝေါ တရားမရှိသော။ တာဒိဘာဝေ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဝါ၊ ၌။ ဌိတဿ၊ တည်သော။ တထာရူပဿ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော။ တဿ ဘိက္ခုနော၊ အား။ ဒေဝါပိ၊ တို့သည်လည်း။ ပိဟယန္တိ၊ ချစ်ကုန်၏။ မနုဿာပိ၊ တို့သည်လည်း။ ဒဿနဉ္စ၊ ဖူးမြော်ခြင်းကို လည်းကောင်း။ အာဂမနဉ္စ၊ ကြွလာခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ပတ္ထေန္တိယေဝ၊ သာတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့မှတ်အပ်၏။ (‘အာဟာရ၊ လ။ သတိ’ဟူသော နေယျတ္ထအားဖြင့် ဖွင့်သတည်း)။ အာဟာရေ သတီတိ၊ ကား။ အာဟာရပဋိဗဒ္ဓေ၊ အာဟာရနှင့်စပ်သော။ ဆန္ဒရာဂေ၊ ကို။ အပ္ပဟီနေ၊ မပယ်အပ်သေးသည်။ သတိ၊ သော်။
စာပိုဒ် ၁၁၃။ သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုပရိဂမ္မ စေတသာတိ၊ ကား။ ပရိတော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ ဒသပိ ဒိသာ၊ အရပ်ဆယ်မျက်နှာတို့သို့လည်း။ စိတ္တေန၊ ဖြင့်။ အနုဂန္တွာ၊ အစဉ်လျှောက်၍။ ဝါ၊ လှည့်လည်၍။ နေဝဇ္ဈဂါတိ၊ ကား။ နေဝ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ မရရာ။ ပိယတရန္တိ၊ ကား။ အတိသယေန၊ အလွန်အားဖြင့်။ ပိယံ၊ ချစ်အပ်သော သူကို။ အတ္တနာတိ၊ ကား။ အတ္တတော၊ မိမိကိုယ်ထက်။ ဧဝံ ပိယော ပုထု အတ္တာ ပရေသန္တိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ အတ္တနာ အတ္တတော၊ မိမိကိုယ်ထက်။ ပိယတရဿ၊ အလွန်ချစ်အပ်သော။ ကဿစိပိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူကိုမျှလည်း။ အနုပလဗ္ဘနဝသေန၊ မရသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ အသီးအသီး။ ပရေသံ၊ တပါးကုန်သော။ သတ္တာနံ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ အတ္တာ၊ မိမိကိုယ်ကို။ ပိယော၊ ချစ်အပ်၏။ ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်ကား။ ဧတဒေဝ၊ သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတ္ထကာမော၊ အစီးအပွားကိုလိုသောသူသည်။ အတ္တနော၊ ၏။ သုခကာမော၊ ချမ်းသာကို အလိုရှိသောသူသည်။ ပရံ၊ သူတစ်ပါးကို။ န ဟိံသေ၊ မညှဉ်းဆဲရာ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဘူတာတိ၊ ကား။ ဇာတာ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်ပြီ။ ဘဝိဿန္တီတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်သတည်း။ ဝါ၊ ကား။ ခီဏာသဝါ၊ ရဟန္တာတို့သည်။ ဘူတာ၊ ဘူတမည်ကုန်၏။ ဝါ၊ ဖြစ်ပြီးသော သူမည်ကုန် (ပေ ၃၀၅) ၏။ ဟိ၊ စွ။ (‘ဟိ’ကား လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌတည်း)။ တေ၊ ထိုရဟန္တာတို့သည်။ ပဟီနဘဝတ္တာ၊ ပယ်အပ်ပြီးသော ဘဝရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဘူတာ ဧဝ၊ ဖြစ်ပြီးသောသူ မည်ကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဂမိဿန္တီတိ၊ ကား။ ပရလောကံ၊ တစ်ပါးသော လောကသို့။ ဝါ၊ တမလွန်ဘဝသို့။ ဂမိဿန္တိ၊ ကုန်လတံ့။ ခီဏာသဝါ ပန၊ တို့သည်ကား။ အနုပါဒိသေသံ၊ ပိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကမ္မဇရုပ်တို့၏ အကြွင်းမရှိသော။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ဂမိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။
ပိယော စ ဟောတီတိ၊ ကား။ သုပရိသုဒ္ဓါယ၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်သော။ သီလသမ္ပတ္တိယာ စ၊ ပြည့်စုံသော သီလလည်းကောင်း။ သုပရိသုဒ္ဓါယ၊ သော။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပတ္တိယာ စ၊ ပြည့်စုံသော ဉာဏ်အမြင်လည်းကောင်း။ သမန္နာဂတော၊ ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍။ ပိယော ပိယာယိတဗ္ဗော၊ ချစ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ သီလဒဿနသမ္ပန္နံ။ လ။ ပိယန္တိ၊ ဟူသော။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ [ကျမ်း ၂၅၁] သီလဒဿနသမ္ပန္နံ၊ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလ မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော။ ဓမ္မဋ္ဌံ၊ ကိုးပါးသော လောကုတ္တရာတရား၌ တည်သော။ သစ္စဝါဒီနံ၊ သစ္စာဉာဏ်ဖြင့် အမှန်ကို ဆိုလေ့ရှိသော။ အတ္တနော၊ ၏။ ကမ္မကုဗ္ဗာနံ၊ သိက္ခာသုံးပါးတည်းဟူသော အမှုကိုပြုသော။ ဝါ၊ သိက္ခာသုံးပါးကို ဖြည့်သော။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ဇနော၊ လူများသည်။ ပိယံ၊ ချစ်ခြင်းကို။ ကုရုတေ၊ ပြု၏။ ပါသာဏဆတ္တံ ဝိယ၊ ကျောက်ထီးကိုကဲ့သို့။ ဂရုကာတဗ္ဗတာယ၊ အလေးပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဂရု၊ အလေးပြုအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဝသေန၊ ဥတ္တရိမနုဿတရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သမ္ဘာဝေတဗ္ဗတာယ၊ ချီးမွမ်းအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဘာဝနီယော၊ ချီးမွမ်းအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝါ၊ ကား။ သီလဂုဏေန၊ သီလဂုဏ်ဖြင့်။ ပိယဂရုအာဒိဘာဝါ၊ ချစ်အပ် အလေးပြုအပ်သည်၏အဖြစ် အစရှိသည်ကို။ (အနက်ပြစေခြင်းငှာ အာဒိသဒ္ဒါ၏အနက်ကို နောက်ထား၍ ပေးသည်)။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ အာကင်္ခေယျ စေ။ လ။ ပရိပူရကာရီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ အဟံ၊ ငါသည်။ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့သည်။ ပိယော စ၊ ချစ်အပ်သည်လည်း။ အဿံ၊ ဖြစ်လို၏။ မနာပေါ စ၊ နှစ်လိုအပ်သည်လည်း။ အဿံ၊ လို၏။ ဂရု စ၊ ပြုအပ်သည်လည်း။ အဿံ၊ ၏။ ဘာဝနီယော စ၊ (ပေ ၃၀၆) ချီးမွမ်းအပ်သည်လည်း။ အဿံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ စေ အကင်္ခေယျ၊ အကယ်၍ အလိုရှိသည်ဖြစ်အံ့။ သီလေသွေဝ၊ သီလတို့၌သာလျှင်။ ပရိပူရကာရီ၊ ဖြည့်ခြင်းကို ပြုလေ့ရှိသည်။ အဿ၊ ဖြစ်ရာ၏။
ဝတ္တာတိ၊ ကား။ “ကာလေန ဝက္ခာမီ”တိ အာဒိပဉ္စဓမ္မေ၊ ကာလေန ဝက္ခာမိ အစရှိကုန်သော ငါးပါးသောတရားတို့ကို။ အတ္တနိ၊ မိမိ၌။ ဥပဋ္ဌာပေတွာ၊ ဖြစ်တည်စေ၍။ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့ကို။ ဥလ္လုမ္ပနဘာဝေ၊ သံသရာမှ ကယ်တင်သော သဘော၌။ ဌတွာ၊ တည်၍။ ဝတ္တာ၊ ဆိုတတ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝစနက္ခမောတိ၊ ကား။ သဗြဟ္မစာရီဟိ ဝါ၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့သည်လည်းကောင်း။ ယေန ကေနစိ ဝါ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည်လည်းကောင်း။ ဝုစ္စမာနော၊ ဆိုအပ်သည်ရှိသော်။ သုဗ္ဗစော၊ ဆိုလွယ်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိတာယ၊ အရိုအသေ ယူသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ တေသံ၊ ထိုသီတင်းသုံးဖော် အစရှိသူတို့၏။ ဝစနံ၊ ကို။ ခမတိ၊ နှစ်သက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝစနက္ခမော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ဝတ္တာတိ၊ ကား။ ဓမ္မကထာဝသေန၊ တရားစကား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝစနသီလော၊ ဆိုလေ့ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဝစနက္ခမောတိ၊ ကား။ ဓမ္မံ၊ ကို။ သံဝဏ္ဏေန္တော၊ ဖွင့်သည်ရှိသော်။ ပရေဟိ၊ သူတစ်ပါးတို့သည်။ အသံဟီရော၊ မယိုယွင်းစေအပ်သည်။ တစ်နည်းကား။ ပရေဟိ၊ သူတစ်ပါးတို့ကြောင့်။ အသံဟီရော၊ ယိုယွင်းခြင်းမရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ တေသံ၊ ထိုတစ်ပါးသော သူတို့၏။ ပုစ္ဆာဝစနက္ခမတာယ၊ မေးသောအားဖြင့် ဆိုခြင်းငှာ ခံ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝစနက္ခမော၊ ဆိုခြင်းငှာ ခံ့သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာတိ၊ ကား။ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပါဒါဒိံ ဝါ၊ သစ္စာ ပဋိစ္စသမုပ္ပဒ် အစရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ အညံ ဝါ၊ တစ်ပါးလည်း ဖြစ်သော။ ဂမ္ဘီရကထံ၊ နက်နဲသော စကားကို။ ကတ္တာ၊ ဆိုအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ န စဋ္ဌာနေ နိယောဇကောတိ၊ ကား။ ဓမ္မဝိနယာဒိံ၊ ဓမ္မဝိနယအစရှိသည်ကို။ (ဤပါဌ်ကား အချို့စာ မရှိ)။ အဓမ္မာဝိနယာဒိဝသေန၊ ဓမ္မမဟုတ် ဝိနည်းမဟုတ်သောတရား အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အဝတွာ၊ မဆိုမူ၍။ ဓမ္မဝိနယာဒိဝသေန၊ ဓမ္မဟုတ်သော တရား ဝိနည်းဟုတ်သော တရားတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ဒီပနတော၊ ပြသောအားဖြင့်။ ဝါ၊ ကြောင့်။ အဋ္ဌာနေ၊ အရာမဟုတ်သည်၌။ န စ နိယောဇကော၊ (ပေ ၃၀၇) မယှဉ်စေတတ်သည်သာ။
မာတရံ ပိတရံ ဟန္တွာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ “တဏှာ ဇနေတိ ပုရိသ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝစနတော၊ ဟောတော်မူသောကြောင့်။ တီသု၊ ကုန်သော။ ဘဝေသု၊ တို့၌။ သတ္တာနံ၊ တို့ကို။ ဇနနတော၊ ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့်။ တဏှာ၊ သည်။ မာတာ နာမ၊ အမိမည်၏။ “အဟံ၊ သည်။ အသုကဿ၊ ဤအမည်ရှိသော။ ရညော ဝါ၊ ၏လည်းကောင်း။ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ၊ မင်း၏ အမတ်ကြီး၏လည်းကောင်း။ ပုတ္တော၊ သားတည်း။ “ ဣတိ၊ သို့။ ပိတရံ၊ အဖကို။ နိဿာယ၊ ၍။ အသ္မိမာနဿ၊ ငါဖြစ်၏ဟူသော မာန်၏။ ဥပ္ပဇ္ဇနတော၊ ကြောင့်။ အသ္မိမာနော၊ ငါဖြစ်၏ ဟူသော မာန်သည်။ ပိတာ နာမ၊ အဖမည်၏။ လောကော၊ သည်။ ရာဇာနံ၊ သို့။ ဘဇတိ ဝိယ၊ ဆည်းကပ်သကဲ့သို့။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ အလုံးစုံသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့သည်။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော၊ သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိတို့သို့။ ဘဇန္တိ၊ ဆည်းကပ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော၊ တို့သည်။ ဒွေ၊ ကုန်သော။ ခတ္တိယာ၊ တို့သည်။ ရာဇာနော နာမ၊ မင်းမည်ကုန်၏။ ဒွါဒသာယတနာနိ၊ တို့သည်။ ဝိတ္ထတဋ္ဌေန၊ ပြန့်သောသဘောအားဖြင့်။ ရဋ္ဌသဒိသတ္တာ၊ ပြည်တိုင်းကားနှင့် တူသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ရဋ္ဌံ နာမ၊ ပြည်တိုင်းကား မည်၏။ အာယသာဓကော၊ အခွန်အတုတ်ကို ပြီးစေတတ်သော။ အာယုတ္တကပုရိသော ဝိယ၊ တိုင်းကြပ်မင်း၏ မင်းချင်းသည်ကဲ့သို့။ တံနိဿိတော၊ ထိုအာယတနဆယ့်နှစ်ပါးကိုမှီသော။ နန္ဒိရာဂေါ၊ သည်။ အနုစရော နာမ၊ စာရေးစာချီမည်၏။
အနီဃောတိ၊ ကား။ နိဒ္ဒုက္ခော၊ ဆင်းရဲ မရှိသည်ဖြစ်၍။ ဗြာဟ္မဏောတိ၊ ကား။ ခီဏာသဝေါ၊ ရဟန္တာသည်။ ဟိ၊ စွ။ ဧတေန၊ ဤရဟန္တာသည်။ တဏှာဒယော၊ တို့ကို။ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏာ သိနာ၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်တည်းဟူသော သန်လျက်ဖြင့်။ ဟတာ၊ သတ်အပ်ကုန်၏။ ဗာဟိတာ၊ အပပြုအပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ခီဏာသဝေါ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏော၊ မည်၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ ယာတီတိ၊ ကား။ သော ဗြာဟ္မဏော၊ ထိုရဟန္တာသည်။ နိဒ္ဒုက္ခော၊ ဆင်းရဲ မရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ယာတိ၊ သွား၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။
ကာယေတိ၊ ကား။ ကရဇကာယေ၊ ကရဇကာယ၌။ စိတ္တန္တိ၊ ကား။ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ ပါဒကဈာန်စိတ်ကို။ သမောဒဟတီတိ၊ ကား။ ပက္ခိပတိ၊ ထည့်၏။
အဘယ်သို့ ထည့်သနည်း။ စင်စစ် ပကတိသော တည်ခြင်းဖြင့်ပင် တည်သလော ပုစ္ဆာရှိရကား ‘ယဒါ’ (ပေ ၃၀၈) စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ ဒိဿမာနေန၊ ထင်ရှားသော။ ကာယေန၊ ဖြင့်။ ဂန္တုကာမော၊ သွားခြင်းငှာ အလိုရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ [ကျမ်း ၂၅၂] ကာယဂတိကံ၊ ကိုယ်နှင့်အလားတူသော။ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ၊ ကို။ အဓိဋ္ဌဟတိ၊ ဆောက်တည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ စိတ္တေပိ ကာယံ သမောဒဟတီတိ၊ ကား။ ယဒါ၊ ၌။ သီဃံ၊ စွာ။ ဂန္တုကာမော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဒါ၊ ၌။ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တေ၊ ပါဒကဈာန်စိတ်၌။ ကာယံ၊ ကို။ ပက္ခိပတိ၊ ၏။ စိတ္တဂတိကံ၊ စိတ်နှင့် အလားတူသော။ ကာယံ၊ ကို။ အဓိဋ္ဌဟတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ကာယေ သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ဩက္ကမိတွာတိ၊ ကား။ “သေယျထာပိ နာမ၊ လ။ သမိဉ္ဇေယျာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တနယေန၊ ဟောအပ်သောနည်းဖြင့်။ ဣဒ္ဓိမာ၊ တန်ခိုးရှိသော သူသည်။ ကာယေ၊ ကရဇကာယ၌။ သုခသညဉ္စ၊ သုခဟူသော အမှတ်ကိုလည်းကောင်း။ လဟုသညဉ္စ၊ ပေါ့၏ဟူသော အမှတ်သို့လည်းကောင်း။ ဩက္ကမိတွာ၊ သက်၍။ ပရေသံ၊ သူတစ်ပါးတို့အား။ ဝါ၊ တို့သည်။ ဒိဿမာနေန၊ ထင်သော။ ဝါ၊ မြင်အပ်သော။ ကာယေန၊ ဖြင့်။ အာရာမရာမဏေယျကာဒီနိ၊ မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိသော အရာမ်အစရှိသည်တို့ကို။ ပေက္ခမာနော၊ ရှုလျက်။ စိတ္တက္ခဏေနေဝ၊ စိတ်ဖြစ်သော ခဏ၌သာလျှင်။ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ၊ အလိုရှိအပ်သော အရပ်သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ သွား၏။
သဗ္ဗညုတဉာဏ်သည် မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ်ဖြစ်ရကား ကာမာဝစရဘူမိက တရားသာ ဖြစ်သည်မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အဘယ်ကြောင့် ‘ယံ တံ လောကုတ္တရံ ဉာဏံ’ဟု ဆိုလေသနည်းဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘ယံ တံ။ လ။ ဘူမိကတ္တာ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
စာပိုဒ် ၁၁၄။ ယံ တံ လောကုတ္တရံ ဉာဏန္တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ သဗ္ဗံ လောကံ၊ အလုံးစုံသောလောကကို။ ဥတ္တရိတွာ၊ လွန်၍။ အဘိဘဝိတွာ၊ နှိပ်နင်း၍။ ဌိတတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ လောကုတ္တရဘူမိကတ္တာ ပန၊ လောကုတ္တရာဘုံ၌ ဖြစ်သောသူ၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား။ န ဝုတ္တံ၊ အပ်။
သဗ္ဗညုတဉာဏ်သည် သင်္ခါရတရားဖြစ်၍ အခါခပ်သိမ်း မတည်ဘဲ၊ မဖြစ်ဘဲလျက် အသို့မူ၍ ‘သဗ္ဗကာလေ ပဝတ္တတိ’ဟု ဆိုဘိသနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘သဗ္ဗကာလေ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သဗ္ဗကာလေ ပဝ (ပေ ၃၀၉) တ္တတီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိတ္တာ၊ အာဝဇ္ဇန်းနှင့် စပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သသတံ၊ အမြဲ။ သမိတံ၊ မပြတ်။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ န ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်သည်မဟုတ်။
အမြဲမပြတ် ဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဆိုကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘န ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တစ်နည်း။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ သည်။ ဘဂဝတော၊ အား။ သဗ္ဗသ္မိံယေဝ ကာလေ၊ အလုံးစုံသော ကာလ၌သာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝတ္တုံ၊ ဆိုခြင်းငှာ။ န သက္ကာ၊ ကောင်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သတတံ၊ အမြဲ။ သမိတံ၊ မပြတ်။ န ပဝတ္တတိ၊ မဖြစ်။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။
ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိန္တိ၊ ကား။ သဗ္ဗကိလေသဝူပသမဟေတုတာယ၊ အလုံးစုံသော ကိလေသာတို့မှ ငြိမ်းခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သန္တိံ၊ ကိလေသာငြိမ်းခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ နိဗ္ပာနံ၊ ကို။ ဒေသိဿာမိ၊ အံ့။ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာဒိဓမ္မေ၊ ဒုက္ခအစရှိသော သဘောတရားကို။ ဒိဋ္ဌေ၊ မြင်အပ်သည်ရှိသော်။ ဝါ၊ ကား။ ဣမသ္မိံ ဧဝ အတ္တ ဘာဝေ၊ ဤကိုယ်အဖြစ်၌သာလျှင်။ အနီတိဟန္တိ၊ ကား။ ဣတိဟာသာတိ၊ ဤနိဗ္ဗာန်၌ ဤသို့အလိုရှိအပ်၏ဟူ၍။ ဧဝံ၊ သို့။ န ဣတိ ကိရာယ ပဝတ္တံ၊ ဤသို့ဖြစ်သတည်းဟူ၍ တစ်ဆင့်ကြားသောအားဖြင့် မဖြစ်သော။ (ကိရိကား အနုဿဝနအနက်ဟော)။ အတ္တပစ္စက္ခံ၊ မိမိသည် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော။ ဝါ၊ ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ၊ ကား။ “သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ”တိ အာဒိနာ၊ အနိစ္စာ ဤသို့အစရှိကုန်သော။ နယေန၊ ဖြင့်။ သတော၊ သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ စရန္တော၊ ကျင့်သည်ဖြစ်၍။ အရိယမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ယံ သန္တိံ၊ အကြင်နိဗ္ဗာန်ကို။ ဝိဒိတွာ၊ သိ၍။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ၊ ကား။ သင်္ခါရလောကေ၊ ၌။ ဝိသပ္ပနတော၊ ကြောင့်။ ဝိသတ္တိကသင်္ခါတံ၊ သံသရာ၌ ငြိတတ်ပြန့်တတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှံ၊ ကို။
မှတ်ချက်။ ။ (ပေမူ၌ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ၊ ကား။ ဝိသတ္တိကသင်္ခါတံ၊ သံသရာ၌ ငြိတတ်ပြန့်တတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှံ၊ ကို။ (သံသာရလောကေ ဝိသိဗ္ဗနတော ဝိသတ္တိကသင်္ခါတတဏှံ ဟူ၍လည်းရှိ၏)။ သံသရာလောကေ၊ သံသရာတည်းဟူသော လောက၌။ ဝိသိဗ္ဗနတော၊ ချုပ်တတ် ဖွဲ့တတ်သောကြောင့်။ ဝိသတ္တိကသင်္ခါတံ၊ ဝိသတ္တိကဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှံ၊ ကို။ (ဤသို့ပေး) ဟူ၍ ရှိ၏)။
(ပေ ၃၁၀) တရေ တရေယျ၊ ကူးရာ၏။ သမတိက္ကမေယျ၊ ကောင်းစွာ လွန်မြောက်ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမီတိ၊ ကား။ ဝုတ္တပ္ပကာရံ၊ ဆိုအပ်ပြီးသောအပြားရှိသော။ သန္တိဇောတကံ၊ နိဗ္ဗာန်ကို ပြတတ်သော။ (သန္ဓိဓောတကဟူ၍ ရှိသောပါဌ်ကား ပါဌ်ပျက်တည်း)။ ဝေါ တုမှာကံ၊ အရှင်ဘုရားတို့၏။ တံ ဝစနံ၊ ကို။ အဟံ၊ သည်။ ပတ္ထယာမိ၊ တောင့်တ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဥတ္တမံ၊ သော။ တံ ဧဝ သန္တိံ၊ ကိုသာလျှင်။ အဘိနန္ဒာမိ၊ တောင့်တ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဓောတကော၊ ဓောတကသည်။ ဝဒတိ၊ လျှောက်၏။
ဥဒ္ဓံ အစရှိသော ပါဠိသည် ကာလဒေသတို့ကို အကြွင်းမဲ့ယူသော ပါဠိတည်းဟု သိစေလို၍ ‘ဥဒ္ဓန္တိ အနာဂတံ ဥပရိ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ဥဒ္ဓန္တိ၊ ကား။ အနာဂတဉ္စ၊ အနာဂတ်တရားကိုလည်းကောင်း။ ဥပရိ စ၊ အထက်အရပ်ကိုလည်းကောင်း။ အဓောတိ၊ ကား။ အတီတဉ္စ၊ အတိတ်တရားကိုလည်းကောင်း။ ဟေဋ္ဌာ စ၊ အောက်အရပ်ကိုလည်းကောင်း။ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ၊ ကား။ ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ၊ ပစ္စုပ္ပန်တရားကိုလည်းကောင်း။ ပရိတော စ၊ ထက်ဝန်းကျင်သော အရပ်ကိုလည်းကောင်း။ ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတီတိ၊ ကား။ ဧတံ အနာဂတာာဒိံ၊ ဤအနာဂတ် တရားအစရှိသည်ကို။ သင်္ဂဇနနဋ္ဌာနန္တိ၊ ငြိခြင်းကို ဖြစ်စေရာဟူ၍။ ဉတွာ၊ ၍။ ဘဝါဘဝါယာတိ၊ ကား။ ခုဒ္ဒကာနံ၊ ငယ်ကုန်သော။ ဘဝါနဉ္စ၊ ဘဝတို့၏ လည်းကောင်း။ မဟန္တာနံ၊ ကုန်သော။ ဘဝါနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ အတ္ထာယ၊ ငှာ။ ဝါ၊ ကား။ သဿတုစ္ဆေဒါယ၊ သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ အကျိုးငှာ။
[ကျမ်း ၂၅၃] အရိယသစ္စာနန္တိ၊ ကား။ အရိယဘာဝကရာနံ၊ အရိယာ၏ အဖြစ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော။ သစ္စာနံ၊ တို့ကို။ အနနုဗောဓာတိ၊ ကား။ အဗုဇ္ဈနေန အဇာနနေန၊ မသိခြင်းကြောင့်။ အပ္ပဋိဝေဓာတိ၊ ကား။ အပ္ပတိဝိဇ္ဈနေန၊ မထိုးထွင်းနိုင်ခြင်းကြောင့်။ သန္ဓာဝိတန္တိ၊ ကား။ ဘဝတော၊ ဘဝမှ။ ဘဝဿ၊ တစ်ဘဝသို့။ ဂမနေန၊ သွား (ပေ ၃၁၁) သဖြင့်။ သန္ဓာဝိတံ၊ ပြေးလွှားအပ်ပြီ။ သံသရိတန္တိ၊ ကား။ ပုနပ္ပုနံ၊ အဖန်တလဲလဲ။ ဂမနဝသေန၊ သွားခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သံသရိတံ၊ ပြောင်းရွှေ့ရပြီ။ ဝါ၊ ကျင်လည်ရပြီ။ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စာတိ၊ ကား။ မယာ စေဝ၊ ငါဘုရားသည်လည်းကောင်း။ တုမှေဟိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတန္တိ၊ ကား။ မမဉ္စေဝ၊ ငါဘုရား၏ လည်းကောင်း။ တုမှာကဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ သန္ဓာဝနံ၊ တစ်ဘဝမှ တစ်ဘဝသို့ သွားသောအားဖြင့် ပြေးလွှားခြင်းသည်။ သံသရဏံ၊ အဖန်တလဲလဲသွားခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြောင်းရွှေ့ခြင်းသည်။ အဟောသိ၊ ပြီ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဘဝနေတ္တီတိ၊ ကား။ ဘဝါဘဝံ၊ သေးသောဘဝ ကြီးသောဘဝသို့။ နယနသမတ္ထာ၊ ဆောင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော။ တဏှာရဇ္ဇု၊ တဏှာတည်းဟူသော ကြိုးသည်။ သံသိတန္တိ၊ ကား။ သံသရိတံ၊ ပြောင်းရွှေ့ရပြီ။ သမူဟတာတိ၊ ကား။ သုဋ္ဌု၊ ကောင်းစွာ။ ဟတာ၊ ဖျက်အပ်ပြီ။ ဆိန္နာ၊ ဖြတ်အပ်ပြီ။ အပ္ပဝတ္တိကတာ၊ နောင်မဖြစ်အောင်ပြုအပ်ပြီ။
သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ၊ ကား။ ပစ္စယေဟိ၊ တို့သည်။ သင်္ခရီယန္တိ၊ ပြုပြင်စီရင်အပ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သင်္ခါရာ”တိ၊ ဟူ၍။ လဒ္ဓနာမာ၊ ရအပ်သော အမည်ရှိကုန်သော။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တို့သည်။ အာဒိအန္တဝန္တတော စ၊ အစအဆုံး ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ အနိစ္စန္တိကတော စ၊ မမြဲသော အဖို့ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ တာဝကာလိကတော စ၊ အခိုက်အတံ့မျှသာ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အခိုက်အတံ့မျှသော ကာလ၌ ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ခဏပရိတ္တတော စ၊ နည်းသော ခဏရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိစ္စာ၊ မြဲကုန်သည်။ န၊ မဟုတ်ကုန်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနိစ္စာ၊ မမြဲကုန်။ ယဒါ ပညာယ ပဿတီတိ၊ ကား။ ယဒါ၊ ၌။ ဝိပဿနာပညာယ၊ ဝိပဿနာပညာဖြင့်။ ပဿတိ၊ ရှုမြင်၏။ အထ၊ ထိုသို့မြင်သော အခါ၌။ ဣမသ္မိံ ဝဋ္ဋဒုက္ခေ၊ ၌။ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ငြီးငွေ့၏။ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော၊ ငြီးငွေ့သည်ဖြစ်၍။ ဒုက္ခပရိဇာနနာဒိဝသေန၊ ဒုက္ခသစ္စာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ၏။ ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ၊ ကား။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ (ပေ ၃၁၂) ယွာယံ ယော အယံ သစ္စပ္ပဋိဝေဓော၊ အကြင်သစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧသ ဧသော၊ ဤသစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည်။ ဝိသုဒ္ဓတ္ထာယ၊ စင်ခြင်း အကျိုးငှာ။ မဂ္ဂေါ၊ အစောင့်တည်း။ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ သင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ အဘိဏှသမ္ပဋိပီဠနဋ္ဌေန စ၊ မပြတ်နှိပ်စက်ခြင်း သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ခယဋ္ဌေန စ၊ ကုန်ခြင်းသဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ခာ၊ ဆင်းရဲ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ သေသံ၊ သည်။ ဝုတ္တနယမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ တေဘူမကဓမ္မာ၊ တေဘူမက၌ ဖြစ်သော တရားတို့သည်။ ပရတော စ၊ အတ္တမှ တစ်ပါးဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ တုစ္ဆတော စ၊ အချည်းနှီးဖြစ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ သုညတော စ၊ ဆိတ်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အသာရတော စ၊ အနှစ် မရှိသောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝသဝတ္တနတော စ၊ အလိုမလိုက်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနတ္တာ၊ အတ္တ မဟုတ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသံ၊ သည်။ ပုရိမသဒိသမေဝ၊ ရှေးနှင့်တူသည်သာလျှင်တည်း။
သေယျောတိ၊ ကား။ ဝိသိဋ္ဌော၊ ထူးသည်။ ဥတ္တမော၊ မြတ်သည်။ သဒိသောတိ၊ ကား။ သမာနော၊ သည်။ ဟီနောတိ၊ ကား။ လာမကော၊ ယုတ်သည်။
ဟီနောဟမသ္မိ’ဟူ၍ ရှုခြင်းသည် ယထာဘူတအားဖြင့် ရှုခြင်းဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘ဩမာနောပိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တစ်နည်းကား။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဩမာနောပိ၊ ယုတ်သော မာန်သည်လည်း။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ အဝံကရဏမုခေန၊ အယုတ်အားဖြင့် ပြုခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့်။ သံပဂ္ဂဏှနဝသေနေဝ၊ ချီးမြှင့်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင်။ ပဝတ္တတိ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဟီနောဟမသ္မီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကိမညတြ ယထာဘူတဿ အဒဿနာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သရသပဘင်္ဂုတာယ၊ မိမိသဘောအားဖြင့် ပျက်စီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကန္တေနေဝ၊ စင်စစ်သဖြင့်သာလျှင်။ အနဝဋ္ဌိတသဘာဝေဟိ၊ အမြဲမတည်သော သဘောရှိကုန်သော။ ရူပ (ပေ ၃၁၃) ဓမ္မေဟိ၊ ရုပ်တရားတို့ဖြင့်။ သေယျာဒိဝသေန၊ သေယျအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အတ္တနော၊ မိမိကိုယ်ကို။ ဥက္ခိပနဿ၊ ချီးမြှောက်ခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းသည်။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ယထာဘူတံ၊ မဖောက်မပြန်။ အဒဿနံ၊ မမြင်ခြင်းကို။ အညာဏံ၊ မသိခြင်းကို။ ဝိနာ၊ ကြဉ်၍။ အညံ၊ သော။ ကာရဏံ၊ အကြောင်းသည်။ ကိံ သိယာ၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်ရာအံ့နည်း။ တဿ၊ ထိုမိမိကိုယ်ကို ချီးမြှောက်ခြင်းကို ပြုခြင်း၏။ အညံ၊ သော။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ကာရဏံ၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ အညာဏမေဝ၊ မသိခြင်းသည်သာလျှင်။ တဿ၊ ထိုမိမိကိုယ်ကို ချီးမြှင့်ခြင်းကို ပြုခြင်း၏။ ကာရဏံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝေဒနာဒီသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ပင်တည်း။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ပြန်သောအားဖြင့်။ သုက္ကပက္ခော၊ သေယျောဟမသ္မိအစရှိသည်ဖြင့် ရှုသော အဖို့ကို။ ဝါ၊ ဖြူစင်သော အဖို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၁၅။ ယေ အရိယသစ္စာနိ ဝိဘာဝယန္တီတိ၊ ကား။ ဒုက္ခာဒီနိ၊ ကုန်သော။ အရိယသစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ပညာဩဘာသေန၊ ပညာတည်းဟူသော အလင်းဖြင့်။ သစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒကကိလေသန္ဓကာရံ၊ သစ္စာကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သောကိလေသာအမှောင်ကို။ ဝိဓမေတွာ၊ ၍။ အတ္တနော၊ ကို။ ပကာသာနိ ပါကဋာနိ၊ ထင်ရှားသည်တို့ကို။ ဝါ၊ ထင်ရှားအောင်။ ကရောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဂမ္ဘီရပညေနာတိ၊ ကား။ အပ္ပမေယျပညတာယ၊ မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော ပညာရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဒေဝကဿ၊ နတ်နှင့်တကွ ဖြစ်သော။ လောကဿ၊ သတ္တလောက၏။ ဉာဏေန၊ ဖြင့်။ အလဗ္ဗနေယျပတိဋ္ဌပညေန၊ မရအပ်သော တည်ရာရှိသော ပညာရှိတော်မူသော။ သဗ္ဗညုနာ၊ သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားသည်။ ဣတိ၊ သို့။ [ကျမ်း ၂၅၄] ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သုဒေသိတာနီတိ၊ ကား။ သင်္ခေပဝိတ္ထာရာဒီဟိ၊ အကျဉ်းအကျယ် အစရှိကုန်သော။ တေဟိ တေဟိ၊ ကုန်သော။ နယေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ သုဋ္ဌု၊ စွာ။ ဒေသိတာနိ၊ ၏။ ကိဉ္စာပိ တေ ဟောန္တိ ဘုသံ ပမတ္တာတိ (ပေ၃၁၄) ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဘာဝိတအရိယသစ္စာ၊ ထင်ရှားပြုအပ်သော အရိယသစ္စာရှိကုန်သော။ တေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ ဒေဝရဇ္ဇစက္ကဝတ္တိရဇ္ဇာဒိပမာဒဋ္ဌာနံ၊ နတ်မင်း၏ အဖြစ် စက္ကဝတေးမင်း၏အဖြစ် အစရှိသော မေ့လျော့ခြင်းအကြောင်းကို။ အာဂမ္မ၊ စွဲ၍။ ဘူသံ၊ ပြင်းစွာ။ ပမတ္တာ၊ မေ့လျော့ကုန်သည်။ ကာမံ ဟောန္တိ၊ အကယ်၍ကား ဖြစ်ကုန်ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန၊ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်ဖြင့်။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ၊ အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏။ နိရောဓေန၊ ချုပ်သဖြင့်။ သတ္တ ဘဝေ၊ ခုနစ်ဘဝတို့ကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ အနမတဂ္ဂေ၊ မသိနိုင်သော အစရှိသော။ သံသာရေ၊ ၌။ နာမဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ရူပဉ္စ၊ လည်းကောင်း။ ယေ ဓမ္ဓာ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ကုန်ရာ၏။ တေသံ၊ ထိုနာမ်ရုပ်တရားတို့၏။ နိရုဒ္ဓတ္တာ၊ ချုပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဋ္ဌမံ၊ ရှစ်ခုမြောက်သော။ ဘဝံ၊ ကို။ န အာဒိယန္တိ၊ မယူကုန်။ သတ္တမဘဝေယေဝ ပန၊ ခုနှစ်ခုမြောက်သော ဘဝ၌သာလျှင်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အာရဘိတွာ၊ အားထုတ်၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ယထိန္ဒခီလောတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ယထာတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ယထာဟူသော ဤသဒ္ဒါသည်။ ဥပမာဝစနံ၊ ဥပမာကို ဟောသောသဒ္ဒါတည်း။ ဣန္ဒခီလောတိ ဧတံ ဝစနံ၊ သည်။ နဂရဒွါရထိရကရဏတ္ထံ၊ မြို့တံခါးကို မြဲမြံစွာ ပြုခြင်းငှာ။ ဥမ္မာရဗ္ဘန္တရေ၊ တံခါးခုံ၏ အတွင်း၌။ အဋ္ဌ ဝါ ဟတ္ထေ၊ ရှစ်တောင်တိုင်အောင်လည်းကောင်း။ ဒသ ဝါ ဟတ္ထေ၊ ဆယ်တောင်တိုင်အောင်လည်းကောင်း။ ပထဝိံ၊ ကို။ ခဏိတွာ၊ တူး၍။ အာကောဋိတဿ၊ စိုက်အပ်သော။ သာရဒါရုမယဿ၊ အနှစ်ရှိသော သစ်ဖြင့်ပြီးသော။ ထမ္ဘဿ၊ သည်တိုင်၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ ပထဝိဿိတော သိယာတိ၊ ကား။ ဂမ္ဘီရနေမိတာယ၊ နက်သော ချောက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ အန္တော၊ အတွင်းသို့။ ပဝိသိတွာ၊ ၍။ ဘူမိနိဿိတော၊ မြေကို မှီသည်။ သိယာ ဘဝေယျ၊ ဖြစ်ရာ၏။ စတုဗ္ဗိ ဝါတေဟီတိ၊ ကား။ စတူဟိ ဒိသာဟိ၊ အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ။ အာဂတဝါတေဟိ၊ လာကုန်သော လေတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ အသမ္ပကမ္မိယောတိ၊ ကား။ (ပေ ၃၁၅) ကမ္ပေတုံ ဝါ၊ အရာမှမရွေ့ ထိုမှ ဤမှ လှုပ်စေခြင်းငှာလည်းကောင်း။ စာလေတုံ ဝါ၊ အရာရွေ့အောင် လှုပ်စေခြင်းငှာလည်းကောင်း။ အသက္ကုဏေယျော၊ မတတ်နိုင်။ တထူပမံ။ လ။ ပဿတီတိ၊ ကား။ ယော သပ္ပုရိသော၊ သည်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ အရိယသစ္စာနိ၊ တို့ကို။ ပညာယ၊ ဖြင့်။ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ၊ သက်၍။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ တံ သပ္ပုရိသံ ဥတ္တမပုရိသံ၊ ထိုမြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ တထာ ဒဿနတော၊ ထိုသို့ မြင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗတိတ္ထိယဝါဒဝါတေဟိ၊ အလုံးစုံသော တိတ္ထိတို့၏ အယူတည်းဟူသော လေတို့ဖြင့်။ ဝါ၊ တို့သည်။ အသမ္ပကမ္ပိယတာယ၊ တုန်လှုပ်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တထူပမံ၊ ထိုတံခါးတိုင် ဥပမာရှိ၏ဟူ၍။ ယထာဝုတ္တဣန္ဒခီလူပမံ၊ အကြင်အကြင်ဆိုအပ်ပြီးသော တခါးတိုင် ဥပမာရှိ၏ဟူ၍။ ဝဒါမိ ဘဏာမိ၊ ဟောတော်မူ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟီတိ၊ ကား။ အရိယသောတာပဇ္ဇနဿ၊ အရိယမဂ်တည်းဟူသော အလျဉ်သို့ ရှေးဦးစွာ ရောက်ခြင်း၏။ အင်္ဂဘူတေဟိ၊ အကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့နှင့်။ အရိယသာဝကောတိ၊ ကား။ အရိယဿ၊ အရိယာဖြစ်တော်မူသော။ ဗုဒ္ဓဿ၊ အလုံးစုံသော တရားကို သိတော်မူသော။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သဒ္ဓမ္မဿဝနန္တေ၊ သူတော်ကောင်းတရားကို နာခြင်းအဆုံးအမ၌။ ဇာတတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အရိယသာဝကော၊ မည်၏။ ခီဏနိရယောမှီတိ၊ ကား။ ခီဏနိရယော၊ ကုန်ပြီးသော ငရဲရှိသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတောတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ နိရယာဒီနံယေဝ၊ တို့၏သာလျှင်။ ဝေဝစနဝသေန၊ ဝေဝုစ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ နိရယာဒယော၊ တို့သည်။ ဝဍ္ဎိသင်္ခါတတော၊ ဝဍ္ဎိဟု ဆိုအပ်သော။ အယတော၊ အစီးအပွားမှ။ အပေတတ္တာ၊ ကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အပါယာ၊ မည်ကုန်၏။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ ဂတိ ပဋိသရဏံ၊ လဲလျောင်းရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဂ္ဂတိယော၊ မည်ကုန်၏။ ဒုက္ကဋကာရိနော၊ မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ဝိဝသာ၊ အလိုကင်းကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဧတ္ထ၊ xxxဤငရဲအစရှိသည်တို့၌။ နိပတန္တိ၊ ကျတတ်ကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဝိနိပါတာ၊ မည်ကုန်၏။ အရိယမဂ္ဂံ၊ တည်းဟူသော။ သောတံ၊ အလျဉ်သို့။ အာဒိတော၊ ရှေးဦးစွာ။ ပတ္တော အဓိဂတော၊ ရောက်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သောတာပန္နော၊ မည်၏။ မဂ္ဂဖလာနံ၊ တို့၏။ အကုပ္ပဓမ္မတာယ၊ မပျက်စီးသောသဘော ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနဘာဝသင်္ခါတေ၊ ပုထုဇဉ်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ဝိရူပေ၊ မဖောက်ပြန်သော သဘော၌။ နိပတနသဘာဝေါ၊ ကျခြင်းသဘောသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိနိပါတဓမ္မော၊ မည်၏။ (ပေ ၃၁၈) အရိယမဂ္ဂံ၊ အရိယမဂ်တည်းဟူသော။ သောတံ၊ အလျဉ်သို့။ အာဒိတော၊ ရှေးဦးစွာ။ ပတ္တော အဓိဂတော၊ ရောက်ခြင်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သောတာပန္နော၊ မည်၏။ မဂ္ဂဖလာနံ၊ တို့၏။ အကုပ္ပဓမ္မတာယ၊ မပျက်စီးသော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနဘာဝသင်္ခါတေ၊ ပုထုဇ္ဇဉ်၏ အဖြစ်ဟုဆိုအပ်သော။ ဝိရူပေ၊ မဖောက်ပြန်သော သဘော၌။ နိပတနသဘာဝေါ၊ ကျခြင်းသဘောသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အဝိနိပါတဓမ္မော၊ မည်၏။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ ပုထုဇဉ်အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော ဖောက်ပြန်သော သဘော၌ ကျခြင်းသဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ဓမ္မနိယာမေန၊ မဂ်ဖိုလ်တရား၌ မြဲသောအားဖြင့်။ နိယတတာယ၊ မြဲသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နိယတော၊ မည်၏။ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသင်္ခါတာ၊ အထက်မဂ်သုံးပါးတို့၏ အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော။ သမ္ဗောဓိ၊ သမ္ဗောဓိသည်။ (အယနံ ဂတိ ပဋိသရဏံ၌စပ်)။ အဝဿံ၊ မချွတ်။ ပတ္တဗ္ဗတာယ၊ ရောက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဿ၊ ထိုသောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပရံ၊ လွန်စွာသော။ ဝါ၊ မြတ်သော။ အယနံ ဂတိ ပဋိသရဏံ၊ လဲလျောင်းရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သမ္ဗောဓိပရာယဏော၊ မည်၏။
နိဝိဋ္ဌာတိ အာဒီနိ၊ ကုန်သော။ ပဒါနိ၊ တို့သည်။ အညမညဝေဝစနာနိ၊ အချင်းချင်း၏ ဝေဝုစ်တို့သည်။ ဟောန္တိယေဝ၊ ကုန်သည်သာ။ သဟဓမ္မိယာတိ၊ ကား။ သဗြဟ္မစာရိနော၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့သည်။ အရိယကန္တေဟီတိ၊ ကား။ အရိယာနံ၊ တို့သည်။ ကန္တေဟိ၊ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော။ ပိယေဟိ၊ ချစ်အပ်ကုန်သော။ မနာပေဟိ၊ မြတ်နိုးအပ်ကုန်သော။
အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့ကား အဘယ်သီလတို့နည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘ပဉ္စသီလာနိ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
[ကျမ်း ၂၅၅] ဟိ ကား။ (ဝါကျာရမ္ဘဥပနျာသတည်း)။ ဘဝန္တရေပိ၊ ဘဝတစ်ပါး၌လည်း။ အဝိဇဟနတော၊ မစွန့်သောကြောင့်။ ပဉ္စသီလာနိ၊ တို့သည်။ အရိယသာဝကာနံ၊ တို့သည်။ ကန္တာနိ၊ နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
‘အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ’ဟု ပါဠိ၌ သာမန်ဆိုသည်တကား ယင်းသို့လျက် အဘယ်ကြောင့် ‘ပဉ္စသီလာနိ’ဟု ဆရာ ဝိသေသဆိုသနည်း။ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား (ပေ ၃၁၉) ‘တာနိ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တာနိ၊ ထိုငါးပါးသော သီလတို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ထိုအရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ ဟူသောစကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
ယင်းသို့ ပဉ္စသီလကိုသာ ရည်၍ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်အား ထိုပဉ္စသီလကို ရအပ်သလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘သဗ္ဗောပိ’ စသော ပါဌ်ထွက်သတည်း။
ပန တထာပိ၊ ထိုငါးပါးသော သီလတို့ကို ရည်၍ ဆိုအပ်သော်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ဝါ၊ ဤသောတာပန် ပုဂ္ဂိုလ်၌။ သဗ္ဗောပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ သံဝရော၊ ကို။ လဗ္ဘတိယေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
‘သောတာပန္နောဟမသ္မိ’ဟု ဝိသေသဆိုချေရကား သောတာပန်သာ ထိုသို့ ကြား၏ဟု အယူရှိလေရာသောကြောင့် ထိုအယူကို နစ်စေလို၍ ‘သောတာပန္နော။ လ။ သီသမေဝ’ဟူသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
သောတာပန္နောဟမသ္မီတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဒေသနာသီသမေဝ၊ ဒေသနာကို ပဓာနပြု၍ ဆိုသောစကားသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
သောတာပန္နသာ ထိုသို့ကြားခဲ့သည်ရှိသော် ဒေသနာသီသသာဟု ဆိုသောဆရာစကား မသင့်ဟု စောဒနာအံ့သည်ကို မြင်ရကား ‘သကဒါဂါမိအာဒယောပိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ သကဒါဂါမိအာဒယောပိ၊ သကဒါဂါမ် အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း။ “အဟံ၊ သည်။ သကဒါဂါမီ၊ သည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ “ ဣတိ အာဒိနာ၊ ဤသို့ အစရှိသော။ နယေန၊ ဖြင့်။ ဗျာကရောန္တိယေဝ၊ ကြားကုန်လျှင်ကတည်း။
ထိုသို့သကဒါဂါမ်စသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ကြားကုန်သည်၏အဖြစ်ကို အဘယ်သို့ သိထားသနည်း စုဒ်ထွက်ပြန်ရာသောကြောင့် ‘ယတော’ စသောပါဌ်ကို ဆိုရသော်။
ယတော ယသ္မာ ကာရဏာ၊ ကြင်ကြောင့်။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ ခပ်သိမ်းသော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏လည်း။ (ဗျာကရဏ၌စပ်)။ ဝါ၊ တို့အားလည်း။ (အနုညာတ၌စပ်)။ သိက္ခာပဒါဝိရောဓေန၊ သိက္ခာပုဒ်နှင့် မဆန့်ကျင်သောအားဖြင့်။ ယုတ္တဋ္ဌာနေ၊ သင့်သောအရာ၌။ ဗျာကရဏံ၊ ကြားခြင်းကို။ အနုညာတမေဝ၊ ခွင့်ပြုတော်မူအပ်လျှင်ကတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ သကဒါဂါမိအာဒီနမ္ပိ၊ တို့၏လည်း။ ဗျာကရဏံ၊ ကို။ ဝိညာယတိ၊ သိအပ်၏။ (ဤသို့ ယောဇနာ)။
မှတ်ချက်။ ။ အဓိပ္ပာယ်ကား။ ‘အရှင်အဘယ်တရားအထူးကို သိရပါသနည်း’ အ (ပေ ၃၂ဝ) စရှိသဖြင့် သီတင်းသုံးဖော်တို့ အနိုင်အထက်မေးခြင်း အစရှိ၏ အဖြစ်ကြောင့် ‘သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရ၏’ အစရှိသည်ဖြင့် ကြားသော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်အား အာပတ်မသင့်ဟု ခွင့်ပြုတော်မူသည်ဟူလိုသော်။ ဘူတာရောစနသိက္ခာပုဒ် အနာပတ္တိဝါရကို ရှု။
ယဿိန္ဒြိယာနီတိ၊ ကား။ ယဿ အရိယပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ သဒ္ဓါဒီနိ၊ ကုန်သော။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ သုဘာဝိတာနီတိ၊ ကား။ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာဝသေန၊ အရိယမဂ်ကို ပွားစေခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သုဋ္ဌု၊ စွာ။ ဘာဝိတာနိ၊ ပွားစေအပ်ကုန်၏။ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စာတိ၊ ကား။ အဇ္ဈတ္တဉ္စ၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌လည်းကောင်း။ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ သဗ္ဗလောကေ၊ ၌။ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ၊ ကုန်သော။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သံယောဇနာနဉ္စ၊ တိုကိုလည်းကောင်း။ ပဇဟနဝသေန၊ ပယ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ သဒ္ဓါအစရှိသော ဣန္ဒြေတို့ကို။ သုဘာဝိတာနိ၊ ကောင်းစွာ ပွားစေအပ်ကုန်၏။ (ဤသို့အပြည့်အစုံယောဇနာ)။
ဆိုအပ်ပြီးသော အနက်ကို ပါဠိဖြင့် ပြီးစေလိုရကား။ တေနာဟ ‘သဗ္ဗလောကေတိ’ဟု ဆိုသတည်း။ တေန၊ ကြောင့်။ “သဗ္ဗလောကေ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ နိဗ္ဗိဇ္ဈာတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗိဇ္ဈိတွာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ၊ ဖောက်ထွင်း၍။
ဓမ္မပဒါနီတိ၊ ကား။ ဓမ္မကောဋ္ဌာသာနိ၊ တရားအစုတို့သည်။ အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒံ နာမ၊ မည်သည်။ အလောဘော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ အလောဘသီသေန၊ ရှေးသွားဖြစ်သော အလောဘဖြင့်။ ဝါ၊ အလောဘကို အရင်းပြုသဖြင့်။ အဓိဂတဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ ဝါ၊ ရအပ်သော ဈာန်ဝိပဿနာ မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒသအသုဘဝသေန၊ ဆယ်ပါးသော အသုဘ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အဓိဂတဈာနာဒီနိ ဝါ၊ ရအပ်သော ဈာန် အစရှိသည်တို့သည်လည်းကောင်း။ အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒံ နာမ၊ အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒ မည်၏။ စတုဗြဟ္မဝိဟာရဝသေန၊ လေးပါးသော ဗြဟ္မဝိဟာရတို့၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အဓိဂတာနိ၊ ရအပ်သောဈာန် အစရှိသည်တို့သည်။ အဗျာပါဒေါ၊ တည်းဟူသော။ ဓမ္မပဒံ၊ တရားအစုမည်၏။ ဒသာနုဿတိအာဟာရေပဋိက္ကူလသညာ (ပေ ၃၂၁) ဝသေန၊ ဆယ်ပါးသော အနုဿတိ အာဟာရ၌ စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ်ရှိသော အမှတ်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အဓိဂတာနိ၊ ရအပ်သော ဈာန် အစရှိသည်တို့သည်။ သမ္မာသတိ၊ တည်းဟူသော။ ဓမ္မပဒံ၊ မည်၏။ ဒသကသိဏ အာနာပါနဝသေန၊ ဆယ်ပါးသော အာနာပါန၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အဓိဂတာနိ၊ တို့သည်။ သမ္မာသမာဓိ၊ တည်းဟူသော။ ဓမ္မပဒံ၊ မည်၏။
ပဉ္စ ဆိန္ဒေတိ၊ ကား။ ဟေဋ္ဌာ အပါယုပပတ္တိသံဝတ္တနိကာနိ၊ အောက်အပါယ်ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ၊ ငါးပါးသော ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇဉ်တို့ကို။ ပါဒေ၊ ခြေ၌။ ဗန္ဓရဇ္ဇုံ၊ ဖွဲ့အပ်သော ကြိုးကို။ ပုရိသော၊ သည်။ သတ္ထေန၊ ဓားဖြင့်။ ဆိန္ဒေယျ ဝိယ၊ ဖြတ်ရာသကဲ့သို့။ ဟေဋ္ဌာ မဂ္ဂတ္တယေန၊ အောက်မဂ်သုံးပါးတို့၏ အပေါင်းဖြင့်။ ဆိန္ဒေယျ၊ ရာ၏။ ပဉ္စ ဇဟေတိ၊ ကား။ ဥပရိဒေဝလောကသမ္ပာပကာနိ၊ အထက်နတ်ပြည်သို့ ရောက်စေတတ်ကုန်သော။ ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ၊ ငါးပါးသော ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇဉ်တို့ကို။ ပုရိသော၊ သည်။ ဂီဝါယ၊ လည်၌။ ဗန္ဓရဇ္ဇုံ၊ ကို။ ဆိန္ဒေယျ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဇဟေယျ၊ စွန့်ရာ၏။ ဝါ၊ ကား။ ဆိန္ဒေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ပဉ္စ စုတ္တရိ ဘာဝယေတိ၊ ကား။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနတ္ထာယ၊ ပယ်ခြင်းငှာ။ သဒ္ဓါဒီနိ၊ ကုန်သော။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ တို့ကို။ ဥတ္တရိ၊ အလွန်။ ဘာဝေယျ၊ ပွားစေရာ၏။ ပဉ္စ သင်္ဂါတိဂေါတိ၊ ကား။ ဧဝံ သန္တေ၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိသင်္ဂါနံ၊ တည်းဟူသော ငြိခြင်းတို့ကို။ အတိက္ကမနေန၊ လွန်သဖြင့်။ ပဉ္စသင်္ဂါတိဂေါ၊ ငါးပါးသော ငြိခြင်းကို လွန်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဘိက္ခု၊ ကို။ “ဩဃတိဏ္ဏော”တိ၊ ဩဃကို ကူးမြောက်ပြီးသော သူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ နိတ္တိဏ္ဏစတုရောဃောတိ၊ ကူးမြောက်ပြီးသော လေးပါးသော ဩဃရှိသော သူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အနညာတံ၊ မသိအပ်သေးသော။ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ မထိုးထွင်းအပ်သော။ စတုသစ္စ (ပေ ၃၂၂) ဓမ္မံ၊ ကို။ ဝါ၊ ကား။ အမတပဒံယေဝ၊ မသေခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကိုသာလျှင်။ ဉဿာမိ ဇာနိဿာမိ၊ သိရအံ့။ ဣတိ၊ သို့။ ပဋိပန္နဿ၊ ကျင့်သော။ ပဌမမဂ္ဂဋ္ဌဿ၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဣန္ဒြိယံ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ မည်၏။
မသိအပ်သေးသော သစ္စာလေးပါးနိဗ္ဗာန်ကို သိရအံ့ဟု ကျင့်သောပုထုဇဉ်၏။ ဣန္ဒြေသာ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြေမည်ကောင်းပါသည် မဟုတ်တုံလော။ ယင်းသို့လျက် အသို့မူ၍ ပဌမမဂ္ဂပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဣန္ဒြေသည် အနညာတညဿာမီတိန္ဒြေ မည်သောဟု ဆိုဘိသနည်း။ အမေးပုစ္ဆာစောဒနာ ထွက်ရာလေရကား ‘ပဌမမဂ္ဂညာဏံ။ လ။ ဝုတ္တံ’ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ တဒေဝ သစ္စံ၊ ၏။ ပဌမမဂ္ဂဉာဏံ၊ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်ကို။ တံ ပုဗ္ဗဘာဂဝသေန၊ ထိုသောတာပတ္တိမဂ်၏ ရှေး၌ဖြစ်သော နှလုံးသွင်းခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ယ္ခင်ပါဌ်၌ တံပုဗ္ဗဘာဂဝသေနဟု ရှိသည် များ၏။ တံပုဗ္ဗဘာဂဝသေန’ဟု ရှိသောပါဌ်သာ ယုတ္တတရဖြစ်၏)။ အာဇာနာတိ၊ အပိုင်းအခြားကို မလွန်မူ၍ သိတတ်၏။ (ယင်းကို ဖွင့်လို၍ ပဌမမဂ္ဂေန’စသည်ကို ဆိုသတည်း)။ ပဌမမဂ္ဂေန၊ ဖြင့်။ ဉာတမရိယာဒံ၊ သိအပ်သောအပိုင်းအခြားကို။ အနတိက္ကမိတွာ၊ မလွန်မူ၍။ ဇာနာတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အညော၊ အညမည်၏။ တဿ၊ ထိုပဌမမဂ်ဖြင့် သိအပ်သော အပိုင်းအခြားကို မလွန်မူ၍ သိသောပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဣန္ဒြိယံ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အညိန္ဒြိယံ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အာသဒ္ဒါကား မရိယာဒအနက်ဟောတည်း။ အာညိန္ဒြိယံဟု ဒီဃနှင့် ဆိုအပ်လျက် ‘သံယောဂပရတ္တာ ရဿတ္တံ’ ဟူသော ပရိဘာသာနှင့်အညီ ဉသံယုတ်နှောင်းရကား အညိန္ဒြိယံဟု ရဿနှင့် ပြီးသတည်း။
ဧတံ၊ ဤအညိန္ဒြိယံဟူသော အမည်သည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ တီသု၊ ကုန်သော။ ဖလေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ဥပရိ၊ ၌။ တီသု၊ ကုန်သော။ မဂ္ဂေသု စ၊ တို့၌လည်းကောင်း။ ပဝတ္တဿ၊ သော။ ဉာဏဿ၊ ၏။ အဓိဝစနံ နာမံ၊ တည်း။ အညာတာဝိနော၊ အပိုင်းအခြားကို မလွန်မူ၍ သိပြီးသော။ စတူသု၊ ကုန်သော။ သစ္စေသု၊ တို့၌။ နိဋ္ဌိတကိစ္စဿ၊ ပြီးပြီးသော ကိစ္စရှိသော။ [ကျမ်း ၂၅၆] အရဟတော၊ ရဟန္တာ၏။ ဣန္ဒြိယံ၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အညာတာဝိန္ဒြိယံ၊ မည်၏။ ဧတံ၊ ဤအညာတာဝိန္ဒြေဟူသောအ (ပေ ၃၂၃) မည်သည်။ အဂ္ဂဖလဉာဏဿ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဉာဏ်၏။ အဓိဝစနံ နာမံ၊ တည်း။ (အဂ္ဂဖလဿလည်း ရှိ၏။ ‘အဂ္ဂဖလဉာဏဿ’ဟုရှိသော ပါဌ်သည်သာ သင့်မြတ်၏)။ အနဘိသမေတဿာတိ၊ ကား။ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓဿ၊ ထိုးထွင်း၍ မသိအပ်သေးသော။ အဘိသမယာယာတိ၊ ကား။ ပဋိဝေဓာယ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှာ။
စာပိုဒ် ၁၁၆။ ဗာလက္ခဏာနီတိ၊ ကား။ ဗာလဿ၊ ၏။ ဥပလက္ခဏကာရဏာနိ၊ မှတ်ခြင်း၏ အကြောင်းတို့တည်း။ ဗာလနိမိတ္တာနီတိ၊ ကား။ “အယံ၊ ဤသူသည်။ ဗာလော၊ တည်း။ “ ဣတိ၊ သို့။ ဂဟေတုံ၊ ယူခြင်းငှာ။ နိမိတ္တာနိ ကာရဏာနိ၊ အကြောင်းတို့တည်း။ ဗာလာပဒါနာနီတိ၊ ကား။ ဗာလဿ၊ ၏။ ပေါရာဏာနိ၊ ရှေး၌ဖြစ်ကုန်သော။
မှတ်ချက်။ ။ အပဒါနာနိ’ဟုလည်းရှိသည်။ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော’ဟုယောဇနာ၊ ပဒါနာနိဟုရှိ၏။ ဗာလာပဒါနာနိဟူသော သံဝေဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့်မကင်းရကား အပဒါနာနိသာ လို၏။ အပဒါနသဒ္ဒါကား ကာရဏဟောတည်း။
ဝိရုဠှာနိ၊ ရောက်ကြောင်း ပွားကြောင်းဖြစ်သော။ ကမ္မာနိ၊ အမှုတို့သည်။ “ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ”တိ အာဒီသု၊ တို့၌။ ဒုစ္စိန္တိတံ၊ မကောင်းသော အကြံဖြစ်သော။ အဘိဇ္ဈဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဗျာပါဒဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ မိစ္ဆာဒဿနဉ္စ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကိုလည်းကောင်း။ စိန္တေတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ၊ မည်၏။ ဒုဗ္ဘာသိတံ၊ မကောင်းသဖြင့် ဆိုအပ်သော။ မုသာဝါဒါဒိံ၊ ကို။ ဘာသတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ၊ မည်၏။ ဒုက္ကဋံ၊ မကောင်းသဖြင့် ပြုအပ်သော။ ပါဏာတိပါတာဒိကမ္မံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ၊ ၏။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ပြန်သောအားဖြင့်။ သုက္ကပက္ခော၊ ပဏီတအဖို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဘိယျောတိ၊ ကား။ ဥပရူပရိ၊ အဆင့်ဆင့်။ ပကုဇ္ဈေယျုန္တိ၊ ကား။ ဝိရုဇ္ဈေယျုံ၊ ဆန့်ကျင်ကုန်ရာ၏။ “ပကုပ္ပေယျု”န္တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဘုသေနာတိ၊ ကား။ ဒဠှေန၊ ပြင်းစွာသော။ ဒဏ္ဍေနာတိ၊ ကား။ ဒဏ္ဍဒါနေန၊ ဒဏ်ပေးသဖြင့်။ ဓီရောတိ၊ ကား။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသော။ သပ္ပညဇာတိကော၊ ပညာရှိသော သဘောရှိသောသူသည်။ နိသေဓယေတိ၊ ကား။ ပဋိဗာဟေယျ၊ ရာ၏။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုကို။ ကာတုံ ဝါ၊ ပြုခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ဝတ္တုံ ဝါ၊ ဆိုခြင်းငှာလည်းကောင်း။ အသမတ္ထံ၊ မစွမ်းနိုင်သည်ကို။ ကရေယျ၊ ရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ပရန္တိ၊ ကား။ ပစ္စတ္ထိကံ၊ (ပေ ၃၂၄) ရန်သူကို။ ယော သတော ဥပသမ္မတီတိ၊ ကား။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ သတိမာ၊ သတိရှိသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဥပသမ္မတိ၊ ငြိမ်သက်စွာနေ၏။ တဿ၊ ထိုသူ၏။ ဥပသမံယေဝ၊ ငြိမ်သက်စွာနေခြင်းကိုသာလျှင်။ ဗာလဿ၊ ကို။ ပဋိသေဓနံ၊ မြစ်ခြင်းဟူ၍။ အဟံ၊ သည်။ မညာမိ၊ အောက်မေ့၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဝဇ္ဇန္တိ၊ ကား။ ဒေါသံ၊ အပြစ်ကို။ ယဒါ နံ မညတီတိ၊ ကား။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ နံ၊ ထိုငြိမ်သက်စွာ နေသောသူကို။ မညတိ၊ အောက်မေ့၏။ အဇ္ဈာရုဟတီတိ၊ ကား။ အဇ္ဈောတ္ထရတိ၊ လွှမ်းမိုး၏။ ဝါ၊ နှိပ်စက်၏။ ဂေါဝ ဘိယျော ပလာယိနန္တိ၊ ကား။ ဂေါယူထေ၊ နွားအပေါင်း၌။ ယုဇ္ဈန္တေ၊ ဝှေ့ကုန်သော။ ဒွေ ဂါဝေါ၊ နှစ်ခုသောနွားတို့ကို။ ယာဝ၊ လောက်။ ဧကော၊ တခုသောနွားသည်။ န ပလာယတိ၊ မပြေးသေး။ တာဝဒေဝ၊ လောက်သာလျှင်။ ဂေါဂဏော၊ နွားအပေါင်းသည်။ ဩလောကေန္တော၊ ကြည့်လျက်။ တိဋ္ဌတိ၊ ၏။ ယဒါ ပန၊ ၌ကား။ ပလာယတိ၊ ၏။ အထ၊ ထိုသို့ ပြေးသောအခါ၌။ တံ ပလာယီနံ၊ ထိုပြေးသော နွားကို။ သဗ္ဗော၊ သော။ ဂေါဂဏော၊ သည်။ ဘိယျော၊ လွန်စွာ။ အဇ္ဈောတ္ထရတိ ယထာ၊ နှိပ်စက်လွမ်းမိုးသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဒုမ္မေဓော၊ ပညာမရှိသော သူမိုက်သည်။ ခမန္တံ၊ သည်းခံသောသူကို။ ဘိယျော၊ စွာ။ အဇ္ဈောတ္ထရတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သဒတ္ထပရမာတိ၊ ကား။ သကတ္ထပရမာ၊ မိမိအကျိုးလျှင် အလွန်အမြတ်ရှိကုန်၏။ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ကား။ သကတ္ထပရမေသု၊ မိမိအကျိုးလျှင် အလွန်အမြတ်ရှိကုန်သော။ တေသု အတ္ထေသု၊ ထိုအကျိုးတို့တွင်။ ခန္တိတော၊ သည်းခံခြင်းထက်။ ဥတ္တရိတရော၊ အလွန်မြတ်သော။ အညော၊ သော။ အတ္ထော၊ အကျိုးသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ တမာဟု ပရမံ ခန္တိန္တိ၊ ကား။ ဗလဝါ၊ အားကြီးသော။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ တိတိက္ခတိ၊ သည်းခံ၏။ တဿ၊ ထိုအားကြီးလျက် သည်းခံသောသူ၏။ တံ ခန္တိံ၊ ထိုသည်းခံခြင်းကို။ ပရမံ၊ မြတ်သော သည်းခံခြင်းဟူ၍။ အာဟု၊ ကုန်၏။ ဗာလဗလံ နာမ၊ သူမိုက်တို့၏ အားမည်သည်ကား။ အညာဏဗလံ၊ မသိခြင်းတည်းဟူသော အားတည်း။ ယဿ၊ အကြင်သူမိုက်အား။ တံ ဗလံ၊ ထိုမသိခြင်းတည်းဟူသော အားသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ အဿ၊ (ပေ ၃၂၅) ထိုသူမိုက်၏။ (ဤကား နိယတ်တည်း)။ တံ ဗလံ၊ ထိုမသိခြင်းတည်းဟူသောအားသည်။ အဗလမေဝ၊ အားမဟုတ်သလျှင်ကတည်း။ တံ၊ ထိုမသိခြင်းတည်းဟူသော အားကို။ ဗလန္တိ၊ အားဟူ၍။ န အာဟု ကထေန္တိ၊ မဆိုကုန်။ န ဒီပေန္တိ၊ မပြကုန်။ ဓမ္မဂုတ္တဿာတိ၊ ကား။ ဓမ္မေန၊ သည်။ ရက္ခိတဿ၊ စောင့်ရှောက်အပ်သော။ ဝါ၊ ကား။ ဓမ္မံ၊ ကို။ ရက္ခန္တဿ၊ သော။ ပဋိဝတ္တာတိ၊ ကား။ ပဋိပ္ဖရိတွာ၊ လွှမ်းမိုး၍။ ဝတ္တာ၊ ဆိုနိုင်သော သူသည်။ ဝါ၊ ကား။ ပဋိပ္ပရိတွာ၊ ၍။ ယံ ဝါ တံ ဝါ၊ ဟုတ်ဟုတ်ညားညား။ ဝဒေယျာသိ၊ ဆိုမူလည်း ဆိုရာ၏။ ပန၊ ထိုသို့ဆိုသော်လည်း။ ဓမ္မဋ္ဌံ၊ တရား၌ တည်သောသူကို။ စာလေတုံ၊ တုန်လှုပ်စေခြင်းငှာ။ သမတ္ထော နာမ၊ စွမ်းနိုင်သောသူ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တဿေဝ တေန ပါပိယောတိ၊ ကား။ တေန ကောဓေန၊ ထိုသို့ အမျက်ထွက်ခြင်းဖြင့်။ တဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ၊ အားသာလျှင်။ ပါပံ၊ ယုတ်မာခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ပါပံဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ‘ပါပမေဝ ပါပိယော’ဟု ဣယပစ္စည်း၏ သွတ္ထအဖြစ်။ နပုလ္လိင်မှ ပုလ္လိင်ပြန်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြသတည်း)။ [ကျမ်း ၂၅၇] ကတရဿ၊ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ပါပံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကုဒ္ဓံ၊ အမျက်ထွက်သော သူအား။ ပဋိကုဇ္ဈတိ၊ အမျက်တုံ့ထွက်၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ပါပံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ ကုဒ္ဓန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဥပယောဂဝစနံ၊ ဒုတိယာဝိဘတ်သည်။ သမ္ပဒါနေ၊ သမ္ပဒါန်အနက်၌။ ဝတ္တတိ၊ ၏။ ကုဒ္ဓဿ၊ အမျက်ထွက်သော သူအား။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ တိကိစ္ဆန္တာနန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဧကဝစနေန၊ ဧကဝုစ်ဖြင့်။ ဝတ္တဗ္ဗေ၊ ဆိုအပ်လျက်။ ဗဟုဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ ဇနာ၊ တို့သည်။ တိကိစ္ဆန္တံ၊ ပြီးစေသောသူကို။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဇနာ မညန္တီတိ၊ ကား။ ဧဝရူပံ၊ သော။ (ပုဂ္ဂလံသို့ သွား)။ အတ္တနော စ၊ ၏လည်းကောင်း။ ပရဿ စ၊ သူတစ်ပါး၏လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဥဘိန္နံ၊ နှစ်ယောက်သော သူတို့၏။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို။ တိကိစ္ဆန္တံ နိပ္ဖါဒေန္တံ၊ ပြီးစေသော။ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ “အယံ၊ သည်။ ဗာလော၊ တည်း”။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာ၊ အလွန်မိုက်ကုန်သော ပုထုဇဉ်တို့သည်။ မညန္တိ၊ အောက်မေ့ကုန်၏။ ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါတိ၊ ကား။ စတုသစ္စဓ (ပေ ၃၂၆) မ္မေ၊ ၌။ အကောဝိဒါ အစ္ဆေကာ၊ မလိမ်မာကုန်သော။ ယေ ဇနာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ၊ တို့သည်။ ဧဝံ၊ သို့။ မညန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၁၇။ ပတ္တန္တိ၊ ကား။ အဓိဂတံ၊ ရအပ်သော။ ဧတရဟိ၊ ယ္ခုပစ္စပ္ပန်ကာလ၌။ အနုဘုယျမာနံ၊ ခံစားအပ်သော။ ကာမူပကရဏံ၊ ကာမအဆောက်အဦသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ပတ္တဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ အနာဂတေ၊ ၌။ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သော။ အနုဘဝိတဗ္ဗံ၊ သော။ တဒေဝ၊ ထိုကာမ အဆောက်အဦသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥဘယမေတံ ရဇာနုကိဏ္ဏန္တိ၊ ကား။ တဒုဘယမ္ပိ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ကာမအဆောက်အဦသည်လည်း။ ရာဂရဇာဒီဟိ၊ ရာဂတည်းဟူသော မြူအစရှိသည်တို့ဖြင့်။ အဝကိဏ္ဏံ၊ ပြွမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာတုရဿာတိ၊ ကား။ ရာဂါဒိကိလေသာတုရဿ၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့ဖြင့် ကျင်နာသောသူအား။ အနုသိက္ခတောတိ၊ ကား။ ကိလေသဗဟုလပုဂ္ဂလေ၊ ကိလေသာများသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သို့။ အနုသိက္ခတော၊ အတုလိုက်၍ ကျင့်သောသူအား။ ယေ စ သိက္ခာသာရာတိ၊ ကား။ ယထာသမာဒိန္နံ၊ အကြင်အကြင်ဆောက်တည်အပ်သော။ သီလဝတာဒိသင်္ခါတံ၊ သီလအကျင့် အစရှိသည်ဟု ဆိုအပ်သော။ သိက္ခံ၊ ကို။ သာရတော၊ အနှစ်အားဖြင့်။ ဝါ၊ အမြတ်အားဖြင့်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဌိတာ၊ ကုန်၏။
အဓိသီလစသော သိက္ခာကိုသာ သိက္ခာဟု ဆိုကောင်းသည် မဟုတ်တုံလော။ သီလဝတ စသည်ကို သိက္ခာဟု အဘယ်ကြောင့်ဆိုသနည်း အမေးပုစ္ဆာ စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘တေနာဟ’ စသည်ဖြင့် မိမိစကားကို ပြီးစေသတည်း။
တေန၊ ကြောင့်။ “သီလံ ဝတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
သီလစသော လေးပါးတို့၏ အထူးသရုပ်ကား အဘယ်နည်း စုဒ်ရှိရကား ‘တတ္ထ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုသီလဝတအစရှိသည်တို့တွင်။ “န ကရောမိ”၊ အံ့။ ဣတိ၊ သို့။ ယံ ဩရမတိ၊ အကြင်ကြဉ်၏။ တံ၊ ထိုသို့ ကြဉ်ခြင်းသည်။ သီလံ၊ မည်၏။ ယံ ဝေသဘောဇနကိစ္ဆစရဏာဒိ၊ အကြင်ခွေးကဲ့သို့ စားခြင်း ငြိုငြင်စွာ သွားခြင်း အစရှိသောအကျင့်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုခွေးကဲ့သို့ စားခြင်း ငြိုငြင်စွာသွားခြင်း အစရှိသောအကျင့်သည်။ ဝတံ၊ မည်၏။ (ဤ၌ ပါဌ်အထွေထွေရှိ၏။ ယ္ခင်အနက်ပေးသော ပါဌ်သာ သင့်သကဲ့သို့ ထင်မိ၏။ ဆင်ခြင်ပါကုန်)။ အာဇီဝေါ၊ အသက် (ပေ ၃၂၇) မွေးခြင်းသည်။ ဇီဝိတံ၊ မည်၏။ မေထုနဝိရတိ၊ မေထုန်မှ ကြဉ်ခြင်းသည်။ ဗြဟ္မစရိယံ၊ မည်၏။ ဥပဋ္ဌာနသာရာတိ၊ ကား။ ဧတေသံ သီလာဒီနံ၊ တို့ကို။ အနုဋ္ဌာနသာရာ၊ အဖန်တလဲလဲ ဖြစ်စေခြင်းကို အမြတ်အားဖြင့် ယူကုန်၏။ ဧတေဟိ ဧဝ၊ ထိုသီလ အစရှိသည်တို့ဖြင့်သာလျှင်။ သံသာရသုဒ္ဓိ၊ သံသရာမှ စင်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ တာနိ၊ ထိုသီလ အစရှိသည်တို့ကို။ သာရတော၊ အမြတ်အားဖြင့်။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဌိတာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
မှတ်ချက်။ ။ ဥဘော အန္တာ၏ သရုပ်ကား အဘယ်နည်းဟု စောဒနာဖွယ် ရှိ၍ သရုပ်ကို ပြလိုရကား ‘ဣစ္ဆေတေ ဥဘော အန္တာတိ။ လ။ ဧတေ ဥဘောအန္တာ’ဟူသော ပါဌ်ကို။
အတ္တကိလမထာနုယောဂ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂကို ပါဠိ၌ မဆိုခဲ့တကားဟု စောဒနာရှိသောကြောင့် ‘သီလဗ္ဗတပရာမာသမုခေန, ကာမေသု အနဝဇ္ဇသညိတာမုခေန ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဣစ္စေတေ ဥဘော အန္တာတိ၊ ကား။ ဣတိ၊ သို့။ သီလဗ္ဗတပရာမာသမုခေန၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသကို အရင်းပြုသဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ သော။ (ဤသို့ဝစနသေသထည့်)။ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ စ၊ မိမိကိုယ်ကို ပင်ပန်းစေတတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းသည် လည်းကောင်း။ ကာမေသု၊ တို့၌။ အနဝဇ္ဇသညိတာမုခေန၊ ဖြင့်။ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ စ၊ ကျင့်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဥဘော၊ ကုန်သော။ ဧတေ အန္တာ၊ ဤတရားအစုတို့သည်။
ထိုတရားနှစ်ပါးတို့သည် အဘယ်သူ ကျင့်အပ်သော တရားတို့နည်းဟု စောဒနာဖွယ် ရှိရကား ‘တေ စ ခေါ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
တေ စ ခေါ၊ ထိုနှစ်ပါးသော တရားအစုတို့သည်လည်း။ ယထာက္ကမံ၊ စွာ။ အာယတိံ၊ နောင်အခါ၌။ ပတ္တဗ္ဗေ စ၊ ရအပ် ခံစားအပ်သည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဧတရဟိ၊ ယ္ခုပစ္စုပ္ပန် ကာလ၌။ ပတ္တေ စ၊ ရအပ် ခံစားအပ်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ရာဂရဇာဒိဩကိဏ္ဏေ၊ ရာဂတည်းဟူသော မြူအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပြွမ်းကုန်သော။ (ပေ ၃၂၈) ကာမဂုဏေ၊ တို့ကို။ အလ္လီနေဟိ၊ မှီဝဲကုန်သော။ ကိလေသာတုရာနံ၊ ကိလေသာတို့ဖြင့် ကျင်နာကုန်သော သူတို့၏။ အနုသိက္ခန္တေဟိ စ၊ အတုကျင့်သော သူတို့သည်လည်းကောင်း။ ကိလေသာတုရေဟေဝ၊ ကိလေသာတို့ဖြင့် နာကျင်သည်သာ ဖြစ်ကုန်သော။ သယဉ္စ၊ မိမိတို့သည်လည်းကောင်း။ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ၊ ကျင်အပ်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
အဘယ့်ကြောင့် အဘယ်သူတို့သည် ဘယ်သို့သချုႋင်းကို ပွားစေကုန်သနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘တတော ဧဝ စ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ နာကျင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ တေ၊ ထိုကျင်နာသော သူတို့သည်။ ကဋသိဝဍ္ဎနာ၊ သချုႋင်းကို ပွားစေကုန်၏။ အပရာပရံ၊ အဆင့်ဆင့်။ ဇရာမရဏေဟိ၊ အိုခြင်း သေခြင်းတို့မှ။ ဝါ၊ တို့ဖြင့်။ သိဝထိကာယ ဝဍ္ဎနသီလာ၊ သချုႋင်းကို ပွားစေသော အလေ့အကျင့် ရှိကုန်သည်သာတည်း။ ဧကန္တေနေဝ၊ လျှင်။ ကဋသိံ၊ သချုႋင်းကို။ ဝဍ္ဎေန္တိ၊ ပွားစေကုန်သည်သာတည်း။ သယံ၊ မိမိတို့သည်။ ဝဍ္ဎန္တာ၊ သချုႋင်းကို ပွားစေကုန်သည်ဖြစ်၍။ ပရေ စ၊ သူတစ်ပါးတို့ကိုလည်း။ အန္တဒွယေ၊ နှစ်ပါးသော တရားအစု၌။ (အန္တဒွေ ၌ လည်းဟူ)။ သမာဒပေန္တာ၊ ဆောက်တည်စေကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဝဍ္ဎာပေန္တိ စ၊ ပွားလည်း ပွားစေကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဥဘော အန္တေ အနဘိညာယာတိ၊ ကား။ ယထာဝုတ္တေ၊ ကုန်သော။ ဥဘော အန္တေ၊ နှစ်ပါးသော တရားအစုတို့ကို။ အဇာနိတွာ၊ မသိကုန်သည် ဖြစ်၍။ ဩလီယန္တိ ဧကေတိ၊ ကား။ “အတ္တာ စ၊ သည်လည်းကောင်း။ လောကော စ၊ လောကသည်လည်းကောင်း။ သဿတော၊ မြဲ၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ ဩလီယနတဏှာဘိနိဝေသဝသေန၊ ဘဝ၌ ကပ်ငြိစေတတ်သော ဘဝတဏှာ ဘဝဒိဋ္ဌိတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧကစ္စေ၊ အချို့သော သူတို့သည်။ အဝလီယန္တိ၊ တွန့်တိုခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ (သမာပဋိပတ္တိမှ တွန့်တိုသည် ဟူလိုသော်)။ အတိဓာဝန္တိ ဧကေတိ၊ ကား။ ဧကစ္စေ၊ တို့သည်။ “အတ္တာ စ၊ စသည်လည်းကောင်း။ လောကော စ၊ လောကသည် လည်းကောင်း။ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ပြတ်၏။ ဝိနဿတိ၊ ၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ အတိဓာဝနာဘိနိဝေသဝသေန၊ အလွန်ပြေးသွားသော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ (ပေ ၃၂၉) အတိက္ကမန္တိ၊ သမ္မာပဋိပတ္တိကို လွန်ကုန်၏။
[ကျမ်း ၂၅၈] တေသဉ္စ တဏှာဒိမညနာနံ၊ ထိုတဏှာ အစရှိသည်တို့ဖြင့် အောက်မေ့ခြင်းတို့၏။ ပဟီနတ္တာ၊ ပယ်အပ်ပြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ န အမညိံသု၊ မအောက်မေ့ကုန်။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ မအောက်မေ့သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတော၊ တဏှာဒိဋ္ဌိအားဖြင့် မစွဲလမ်းမူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းကြောင့်။ တိဝိဓမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ဝဋ္ဋံ၊ ဝဋ်တရားသည်။ တေသံ၊ ထိုမအောက်မေ့သော သူတို့အား။ ပညာပနာယ၊ ပညတ်ခြင်းငှာ။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ဇညာတိ၊ ကား။ ဇာနေယျ၊ သိငြားအံ့။ သံယုဇေတိ၊ ကား။ သံယောဇေယျ၊ ယှဉ်စေရာ၏။ မာနုသန္တိ၊ ကား။ မနုဿာနံ၊ တို့၏။ ဣဒံ၊ ဥစ္စာဖြစ်သောအတ္တဘောတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ မာနုသံ၊ မည်၏။ မနုဿဘဝပရိယာပန္နံ၊ လူတို့၏ဘဝ၌ အကျုံးဝင်သော အတ္တဘောကို။ (ဇယတောကို ငဲ့၍ ကိုဟု ပေးသည်)။ ကိံ ဟိ တဿ သကံ ဟောတီတိ၊ ကား။ မစ္စုမုခံ၊ သေမင်းခံတွင်းသို့။ ပဝိသန္တဿ၊ သော။ တဿ သတ္တဿ၊ ၏။ (အားလုံးဟူ)။ ကလျာဏကမ္မတော၊ ကောင်းမှုကံကို။ အညတြ၊ ကြဉ်၍။ အညံ၊ သော။ သကံ နာမ၊ မိမိဥစ္စာမည်သည်။ ကိံ အတ္ထိ၊ အဘယ်မှာ ရှိအံ့နည်း။ ဟိ၊ စွ။ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ကမ္မဿကာ၊ ကံသာလျှင် မိမိဥစ္စာရှိကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “တသ္မာ ကရေယျ ကလျာဏ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သမ္ပရာယိကန္တိ၊ ကား။ သမ္ပရာယဖလနိဗ္ဗတ္တကံ၊ တမလွန်ဘဝ၌ အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော။
စာပိုဒ် ၁၁၈။ ဣမေ ဓမ္မာတိ၊ ကား။ ကုသလာ ဝါ၊ ကုသိုလ်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ အကုသလာ ဝါ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဣမေ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ ဧဝံ ဂဟိတာတိ၊ ကား။ ဧဝံ၊ သို့။ သမာဒိန္နာ၊ ဆောက်တည်အပ်ကုန်သော။ ဥပ္ပါဒိတာ၊ ဖြစ်စေအပ်ကုန်သော။ ဣဒံ ဖလန္တိ၊ ကား။ ဣဋ္ဌဝိပါကဉ္စ၊ ဣဋ္ဌဝိပါက်လည်းဖြစ်သော။ အနိဋ္ဌဝိပါကဉ္စ၊ အနိဋ္ဌဝိပါက်လည်းဖြစ်သော။ ဣဒံ ဖလံ၊ ဤအကျိုးကို။ အယမတ္ထောတိ၊ ကား။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ဝုဍ္ဎိ၊ အစီးအပွားတည်း။ အယံ၊ ကား။ ဟာနိ၊ တည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အညမ္ပိ ဧဝံ ဇာတိယန္တိ ဣမိနာ ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ဧကံသဗျာ (ပေ ၃၃၀) ကရဏီယံ၊ ဧကံသဗျာကရဏီယဝိသဇ္ဇနာကို။ ဝဒတိ၊ ဆို၏။
အာကင်္ခတော၊ အလိုရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏။ ဝါ၊ အလိုအားဖြင့်။ ဝိစိန္တိတံ၊ ကြံအပ်သော အလိုတော်ကို။ န ဇာနေယျုံ၊ မသိကုန်ရာ။ ဣတိ၊ သို့။ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စပ်အပ်၏။ (ဤသို့။ ယောဇနာ၊ ယခင်ပါဌ်ဖြင့် အာကင်္ခတောဟူသော ပုဒ်နှင့်စပ်ခြင်းကို ပြခြင်းကို အရင်းပြုသဖြင့် ဇညာဟူသောပုဒ်၏ အနက်ကို ပြသတည်း)။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ တစ်နည်းကား။ တတ္ထ၊ ထိုမသိခြင်း၌။ ယေန ဟေတုနာ၊ အကြင်အကြောင်းဖြင့်။ ဘဂဝတော၊ ၏။ ယာ အာကင်္ခါ၊ အကြင်အလိုတော်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သာ အာကင်္ခါ၊ သည်။ အညေသံ၊ သူတစ်ပါးတို့၏။ အဝိသယော၊ အရာမဟုတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ကိန္တံ ဘဂဝါ အာကင်္ခတီတိ၊ ဣဒံ အဝိသဇ္ဇနီယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
ဧတ္တကောတိ၊ ကား။ ဧတပရိမာဏော၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသည်။ သီလက္ခန္ဓေတိ၊ ကား။ သီလက္ခန္ဓဟေတု၊ သီလကျေးဇူးဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ “သီလက္ခန္ဓေနာ”တိပိ၊ ဟူ၍လည်း။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။ ဣရိယာယန္တိ၊ ကား။ ကာယဝစီသမာစာရေ၊ ကိုယ်အကျင့် နှုတ်အကျင့်ကြောင့်။ ပဘာဝေတိ၊ ကား။ အာနုဘာဝေ၊ အာနုဘော်ကြောင့်။ ဟိတေသိတာယန္တိတိ၊ ကား။ မေတ္တာယ၊ ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိယန္တိ၊ ကား။ ဣဒ္ဓိဝိဓာယ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်ကြောင့်။ ဝါ၊ တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကြောင့်။ ဗုဒ္ဓဂုဏာ၊ ဘုရားကျေးဇူးတို့သည်။ ဧတ္တကာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည် ရှိကုန်၏။ တေ စ၊ ထိုဘုရားကျေးဇူးတို့သည်လည်း။ ပစ္စေကံ၊ အသီးအသီး။ ဧဝံပဘာဝါ၊ ဤသို့ အာနုဘော် ရှိကုန်၏။ တထာ၊ တူ။ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ၊ တို့သည်။ ဧဝမာနုဘာဝါနိ၊ ဤသို့ အာနုဘော် ရှိကုန်၏။ အရိယသံဃော၊ သည်။ ဧဝံဝိဓဂုဏေဟိ၊ ဤသို့သဘောရှိသော ကျေးဇူးတို့နှင့်။ ယုတ္တော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။
တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ ရတနာနံ၊ တို့၏။ မဟာနုဘာဝတာ၊ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ သဗ္ဗထာ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ အညေသံ၊ တို့၏။ န ဝိသယော၊ မဟုတ်။ ဘဂဝတော ဧဝ၊ ၏သာလျှင်။ ဝိသယော၊ တည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဗုဒ္ဓဝိသ (ပေ ၃၃၁) ယော အဝိသဇ္ဇနီယော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တေန၊ ထိုဗုဒ္ဓဝိသယော အဝိသဇ္ဇနီယော ဟူသောပါဌ်ဖြင့်။ အညောပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ ယော အတ္ထော၊ အကြင်အနက်သည်။ ဗုဒ္ဓဝိသယော၊ ဘုရားအရာသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော အတ္ထော၊ ကို။ အဝိသဇ္ဇနီယော၊ မဖြေအပ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတိ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “ဗုဒ္ဓဝိသယော၊ လ။ အဿာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ အစိန္တေယျော၊ မကြံနိုင်သော။ ဗုဒ္ဓဝိသယော၊ ဘုရားအရာကို။ န စိန္တေတဗ္ဗော၊ မကြံအပ်။ ယံ၊ အကြင်မကြံအပ်သည်ကို။ စိန္တေန္တော၊ ကြံသူသည်။ ဥမ္မာဒဿ၊ ရူးခြင်း၏။ ဝိဃာတဿ၊ ပင်ပန်းခြင်း၏။ ဘာဂီ၊ အဖို့ရှိသည်။ အဿ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ ကတမာ ပုဗ္ဗာ ကောဋီတိ အဝိသဇ္ဇနီယန္တိ၊ ကား။ “ပုဗ္ဗာ ကောဋိ၊ ရှေးအစွန်းသည်။ ကတမာ၊ နည်း”။ ဣတိ၊ သို့။ ကေနစိ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည်။ ကတံ၊ သော။ ပုစ္ဆနံ၊ မေးခြင်းကို။ အဝိသဇ္ဇနီယံ၊ မဖြေအပ်။ ကသ္မာ၊ ကား။ သံသာရဿ၊ ၏။ ပုရိမာယ၊ သော။ ကောဋိယာ၊ အစွန်း၏။ အဘာဝတော၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ တေန၊ ကြောင့်။ “ပုရိမာ ဘိက္ခဝေ ကောဋိ န ပညာယတီ”တိ အာဒိ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ န [ကျမ်း ၂၅၉] ပညာယတီတိ၊ ကား။ န ဒိဿတိ၊ မထင်။ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ မရအပ်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ န ပညာယတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အညဿ၊ သော။ ညာဏဝိသယော၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဣတိ ပန အတ္ထံ၊ ဤသို့သော အနက်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “န ပညာယတီတိ သာဝကာနံ ဉာဏဝေကလ္လေနာ”တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အတ္တူပနာယိကာတိ၊ ကား။ ဧတိဿာ ဒေသနာယ၊ အား။ ဥပနေတဗ္ဗော၊ ဆောင်အပ်သော။ အတ္တာ၊ ကိုယ်တော်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အတ္တူပနာယိကာ၊ မည်၏။ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာတိ ဧတေန ပါဌေန၊ ဖြင့်။ ပုရိမာယ၊ သော။ ကောဋိယာ၊ ၏။ အဘာဝတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ န ပညာယတိ၊ မထင်။ တတ္ထ၊ ထိုရှေးအစွန်း၌။ ဉာဏဿ၊ ဉာဏ်တော်၏။ ပဋိဃာတော၊ ပိတ်ပင်ဆီးတားခြင်းသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ န ဒေဿတိ၊ မပြ။
ယံ ပန၊ အကြင်သဘောတရားသည်ကား။ အတ္ထိ၊ ထင်ရှားရှိ၏။ တံ၊ ထိုသဘောတရားသည်။ အ (ပေ ၃၃၂) ညေသံ၊ တို့အား။ ဝါ၊ တို့သည်။ အပ္ပမေယျမ္ပိ၊ မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော်လည်း။ ဘဂဝတော၊ အား။ ဝါ၊ သည်။ န အပ္ပမေယျံ၊ နှိုင်းယှဉ်အပ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဂဝတော၊ ၏။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသော တရား၌။ အပ္ပဋိဟတညာဏတံ၊ အပိတ်အပင်မရှိသော ဉာဏ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ယထာ ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အညတရံ ဘိက္ခုန္တိ၊ ကား။ နာမဂေါတ္တေန၊ အမည်အမျိုးအားဖြင့်။ အပါကဋံ၊ သော။ (ဘိက္ခုံသို့ ဆိုက်)။ “ဘန္တေ၊ ရား။ ပဒုမေ၊ ပဒုမအမည်ရှိသော။ နိရယေ၊ ၌။ အာယုပ္ပမာဏံ၊ အသက်အတိုင်းအရှည်သည်။ ကီဝ ဒီဃံ နု ခေါ၊ အဘယ်မျှလောက် ရှည်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပဉှံ၊ ကို။ ပုစ္ဆိတွာ၊ ၍။ နိသိန္နံ၊ သော။ ဧကံ၊ သော။ ဘိက္ခုံ၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ အာဟ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့မှတ်အပ်၏။ ဧတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ ပါဌသေသော၊ ပါဌ်ကြွင်းတည်း။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ ပဒုမေ၊ သော။ နိရယေ၊ ၌။ အာယုပ္ပမာဏံ၊ သည်။ ဒီဃံ ခေါ စ၊ ရှည်သလျှင်ကတည်း။ “ဧတ္တကာနိ၊ ဤမျှလောက်ကုန်သော။ ဝဿာနီတိ ဝါ၊ နှစ်တို့ဟူ၍လည်းကောင်း”။ “ဧတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ ဝဿသတာနီတိ ဝါ၊ နှစ်တစ်ရာတို့ဟူ၍ လည်းကောင်း”။ “ဧတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ ဝဿသဟဿနီတိ ဝါ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း”။ “ဧတ္တကာနိ၊ ကုန်သော။ ဝဿသတသဟဿာနီတိ ဝါ၊ နှစ်တစ်သိန်းတို့ဟူ၍ လည်းကောင်း”။ တံ၊ ထိုအသက်အတိုင်းအရှည်ကို။ သင်္ခါတုံ၊ ရေတွက်အံ့သောငှာ။ န သုကရံ၊ မလွယ်။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အဝေါစ၊ မိန့်တော်မူ၏။ “ဘန္တေ၊ ရား။ ဥပမာ၊ ကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ ပန၊ တတ်နိုင်ပါအံ့လော”။ ဣတိ၊ သို့။ အဝေါစ၊ လျှောက်၏။ “ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ သက္ကာ၊ ၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အဝေါစ၊ မိန့်တော်မူ၏။ “ဘိက္ခု၊ ဟန်း။ သေယျထာပိ၊ ဥပမာသည်ကား။ ဝီသတိခါရိကော၊ အတင်းနှစ်ဆယ်ဝင်သော။ ဝါ၊ ခါရိနှစ်ဆယ်ဝင်သော။ ကောသလကော၊ ကောသလတိုင်း၌ ဖြစ်သော။ တိလဝါဟော၊ နှမ်းတစ်လှည်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တတော၊ ထိုနှမ်းတစ်လှည်းမှ။ ပုရိသော၊ သည်။ ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ၊ အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ၏။ အစ္စယေန၊ လွန်သဖြင့်။ ဧကမေကံ၊ တစ်လုံးတစ်လုံးသော။ တိလံ၊ ကို။ ဥဒ္ဓရေယျ၊ ထုတ်ရာ၏။ ဘိက္ခု၊ ဟန်း။ ခိပ္ပတရံ ခေါ၊ လျင်စွာသာလျှင်။ ဝီသတိခါရိကော၊ သော။ ကောသလကော၊ သော။ သော တိလဝါ (ပေ ၃၃၃) ဟော၊ သည်။ ဣမိနာ ဥပက္ကမေန၊ ဤနှမ်းတစ်လုံးတစ်လုံးကို ထုတ်သောလုံ့လဖြင့်။ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ၊ ကုန်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆေယျ၊ ရောက်ရာ၏။ ဧကော၊ သော။ အဗ္ဗုဒေါ၊ အဗ္ဗုဒအမည်ရှိသော။ ဝါ၊ အဗ္ဗုဒအရေအတွက်ဖြင့် ခံရာဖြစ်သော။ နိရယော၊ သည်။ ပရိက္ခယံ၊ ပရိယာဒါနံ၊ သို့။ န တွေဝ ဂစ္ဆေယျ၊ မရောက်ရာ။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ ဝီသတိ အဗ္ဗုဒါ၊ နှစ်ဆယ်သော အဗ္ဗုဒအရေအတွက်ရှိသော။ နိရယာ သေယျထာပိ၊ ငရဲကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဧကော၊ သော။ နိရဗ္ဗုဒေါ၊ အမည်ရှိသော။ ဝါ၊ နိရဗ္ဗုဒအရေအတွက်ဖြင့် ခံရာဖြစ်သော။ နိရယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အာဒိ၊ ဤသို့အစရှိသည်ကား။ ပါဌသေသော၊ တည်း။ (ဤသို့ယောဇနာ)။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဝီသတိခါရိကောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ မာဂဓကေန၊ မာဂဓရာဇ်တိုင်း၌ဖြစ်သော။ ပတ္ထေန၊ ကွမ်းစားဖြင့်။ စတ္တာရော ပတ္ထာ၊ လေးကွမ်းစားတို့သည်။ ကောသလရဋ္ဌေ၊ ၌။ ဧကော ပတ္ထော၊ တစ်ကွမ်းစားသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန ပတ္ထေန၊ ထိုကောသလကွမ်းစားဖြင့်။ စတ္တာရော ပတ္ထာ၊ တို့သည်။ အာဠှကံ၊ တစ်ပြည်မည်၏။ ဝါ၊ တစ်မည်မည်၏။ စတ္တာရိ အာဠှကာနိ၊ လေးပြည်တို့သည်။ ဒေါဏံ၊ တစ်စိတ်မည်၏။ (တစ်စိတ်ကို ဒေါဏကဟု အဘိဓာန်ဆရာတို့ ဆိုပါသည်။ တစ်စရွတ်လည်းဟူကုန်၏)။ စတုဒေါဏာ၊ လေးစိတ်တို့သည်။ မာနိကာ၊ တစ်တင်းမည်၏။ စတုမာနိကာ၊ လေးတင်းတို့သည်။ ခါရီ၊ တစ်ခါရီမည်၏။ တာယ ခါရိယာ၊ ဖြင့်။ ဝီသတိခါရိကော၊ ခါရီနှစ်ဆယ်သည်။ တိလဝါဟော၊ နှမ်းတစ်လှည်းမည်၏။ တိလဝါဟောတိ၊ ကား။ တိလသကဋံ၊ နှမ်းလှည်းတည်း။ အဗ္ပုဒေါ နိရယောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အဗ္ဗုဒေါ နာမ၊ မည်သော။ ဧကော၊ သော။ ပစ္စေကနိရယော၊ အသီးသော ငရဲသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
ယင်းသို့မရှိသော် အဗ္ဗုဒငရဲသည် ဝေါဟာရမျှသာ ဖြစ်လေတော့သလော စုဒ်ရှိရကား ‘အဝီစိမှိ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
အဝီစိမှိ ဧဝ ပန၊ အဝီစိငရဲ၌သာလျှင်။ အဗ္ဗုဒဂဏနာယ၊ အဗ္ဗုဒအရေအတွက်ဖြင့်။ ပစ္စနောကာသော၊ ကျက်ရာအရပ်ကို။ “အဗ္ဗုဒေါ၊ အဗ္ဗုဒအမည်ရှိသော။ နိရယောတိ၊ ဟူ၍။ “ ဝုတ္တော၊ ၏။ နိရဗ္ဗုဒါဒီသုပိ၊ နိရဗ္ဗုဒအစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသ နယော၊ တည်း။
တတ္ထ၊ ထိုငရဲ၌။ ဝဿဂဏနာပိ၊ (ပေ ၃၃၄) နှစ်အရေအတွက်ကိုလည်း။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဟိ ကထံ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ နည်းဟူမူကား။ သတံသတသဟဿာနိ၊ သိန်းတစ်ရာတို့သည်။ ကောဋိ၊ ကုဋေသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ သတံသတသဟဿကောဋိယော၊ ကုဋေတစ်သန်းတို့သည်။ ပကောဋိ နာမ၊ မည်၏။ [ကျမ်း ၂၆၀] သတံသတသဟဿပကောဋိယော၊ ပကောဋိတစ်သန်းတို့သည်။ ကောဋိပကောဋိ နာမ၊ မည်၏။ သတံသတသဟဿကောဋိပကောဋိယော၊ တို့သည်။ နဟုတံ၊ မည်၏။ သတံသတသဟဿနဟုတာနိ၊ နဟုတတစ်သန်းတို့သည်။ နိန္နဟုတံ၊ မည်၏။ သတံသတသဟဿာနိ နိန္နဟုတာနိ၊ နိန္နဟုတတစ်သန်းတို့သည်။ ဧကော၊ သော။ အဗ္ဗုဒေါ၊ အဗ္ဗုဒသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော၊ မှ။ ဝီသတိဂုဏော၊ အဆနှစ်ဆယ်တက်သော်။ နိရဗ္ဗုဒေါ၊ မည်၏။
နိရဗ္ဗုဒအစရှိသည်ဖြင့် အရေအတွက် ဖြစ်သည်ရှိသော် ‘တံ န သုကရံ သင်္ခါတုံ’ ဟူ၍ မဟောသင့်ပြီတကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘အယဉ္စ။ လ။ သင်္ခါတုန္တိ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အယဉ္စ ဂဏနာ၊ ဤအရေအတွက်ကို။ အပရိစိတာနံ၊ မလေ့ကျက်သော သူတို့အား။ ဒုက္ကရာ၊ ပြုနိုင်ခဲ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “တံ န သုကရံ သင်္ခါတု”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကေစိ ပန၊ အချို့သော ဆရာတို့သည်ကား။ “တတ္ထ တတ္ထ ပရိဒေဝနာနတ္တေနပိ၊ ငိုကျွေးခြင်း အထူးအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကမ္မကာရဏနာနတ္တေနပိ၊ ညှဉ်းဆဲခြင်း အထူးအားဖြင့် လည်းကောင်း။ ဣမာနိ နာမာနိ၊ ဤအဗ္ဗုဒ အစရှိသော အမည်တို့ကို။ လဒ္ဓါနိ၊ ကုန်၏”။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ အပရေ၊ တို့သည်။ “ဧတေ၊ ဤအဗ္ဗုဒအစရှိသော ငရဲတို့သည်။ သီတနရကာ၊ အေးသော ငရဲတို့တည်း။ “ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ စိတ္တံ အာဃာတေတွာတိ၊ ကား။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပဒူသေတွာ၊ ပြစ်မှားစေ၍။
မှတ်ချက်။ ။ ကထံ ဇိနောတိ၊ ကေန ဇိနောဟု ပုစ္ဆာနှစ်ချက် ဆို၏။ အထူးကား အဘယ်နည်း။ အထူးမရှိဘဲလျက်လည်း နှစ်ချက်မဆိုသည်တကားဟု စောဒနာထွက်ရာသောကြောင့် ကတံ။ လ။ ပုစ္ဆာ ဟူသောပါဌ်ဖြင့် ပုစ္ဆာနှစ်ချက်၏ အထူးကို ပြသတည်း။
စာပိုဒ် ၁၁၉။ ကထံ ဇိနောတိ၊ ဟူသော ပုစ္ဆာသည်။ ပကာရပုစ္ဆာ၊ အပြားကို မေးသော ပုစ္ဆာတည်း။ (ပေ ၃၃၅) ကေန ဇိနောတိ၊ ဟူသောပုစ္ဆာသည်။ ကာရဏပုစ္ဆာ၊ အကြောင်းကို မေးသော ပုစ္ဆာတည်း။ ကေန ကာရဏေန ကေန ဟေတုနာ၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ ကာယပဋိပတ္တိယာ၊ အဘယ်အကျင့်ကြောင့်။ ဇိနော၊ ဇိနမည်သနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ ကထန္တိ ပန၊ ဟူသည်ကား။ (ပုစ္ဆတိသို့ သွား)။ ကေန ပကာရေန၊ ဖြင့်။ အတီတာနံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနေန၊ ဖြင့်။ ဇိနော ကိံ၊ မည်သလော။ ဥဒါဟု၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား။ အနာဂတာနံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနေန၊ ဖြင့်။ ဇိနော ကိံ၊ လော။ ပစ္စုပ္ပန္နာနံ၊ ကုန်သော။ ကိလေသာနံ၊ တို့ကို။ ပဟာနေန၊ ဖြင့်။ ဇိနော ကိံ၊ လော။ ဣတိ၊ သို့။ ပုစ္ဆတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုသုတ်ကို။ ဝါ၊ ပုစ္ဆာကို။ “ဝိသဇ္ဇနီယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ကတမော ဇိနောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ရူပံ၊ သည်။ ဇိနော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ကိံ၊ လော။ ဥဒါဟု၊ ကား။ ဝေဒနာ၊ သည်။ သညာ၊ သည်။ သင်္ခါရာ၊ တို့သည်။ ဝိညာဏံ၊ သည်။ ဇိနော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ကိံ၊ လော။ ဝါ၊ ကား။ ယော၊ အကြင်သဘောကို။ “အတ္တာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ရူပါဒိဝိနိမုတ္တော၊ ရုပ်အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော။ အညော၊ သော။ ဝါ၊ ထိုသဘောသည်မူလည်း။ ဇိနော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ကိံ၊ လော။ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “အဝိသဇ္ဇနီယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကိတ္တကောတိ၊ ကား။ ပမာဏတော၊ အားဖြင့်။ ကိံ ပရိမာဏော၊ အဘယ်မျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသနည်း။
အတ္ထိ တထာဂတောတိ၊ ကား။ သတ္တော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ လော။ ယွာယံ ယော အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ အာယသ္မာ၊ အရှင်သည်။ “ဧဝံနာမော၊ ဤသို့အမည်ရှိ၏။ ဧဝံဂေါတ္တော၊ ဤသို့အနွယ်ရှိ၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ ပဉ္စက္ခန္ဓေ၊ တို့ကို။ ဥပါဒါယ၊ ၍။ ပညာပီယတိ၊ ပညတ်အပ်၏။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကြောင့်။ “ဝိသဇ္ဇနီယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ယ္ခင်ပါဌ်၌ ‘ဥပါဒါယ ပညတ္တိယာ’ဟု အရှိများ၏။ ‘ဥပါဒါယ ပညာပီယတီတိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ’ဟု ရှိသောပါဌ်သာ သင့်မြတ်၏)။ ရူပံ တထာဂတောတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ ရူပံ၊ ကို။ အတ္တာတိ၊ ဟူ၍။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပုစ္စတိ၊ ၏။ (ပုစ္ဆာလည်း ရှိ၏)။ တစ်နည်း။ ရူပံ၊ သည်။ အတ္တာ၊ လော။ (ပေ ၃၁၆) ဣတိ၊ သို့။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝသေန၊ ဖြင့်။ ပုစ္ဆတိ၊ မေး၏။ ဣတိ ကတွာ၊ ဤသို့နှလုံးပြု၍။ တစ်နည်း။ ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “အဝိသဇ္ဇနီယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သဗ္ဗပဒေသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ဝိသေသျ ဒိဿမာနာယ၊ လိင်္ဂသင်္ချဝိသတ္တိယော၊ တုလျာဓိကရဏေ ဘိယျော၊ ကတ္တဗ္ဗာ တာ ဝိသေသနေ’ဟု သဒ္ဒါတတ်သော ဆရာတို့ မိန့်သောကြောင့် ဗာလံ ပီဌသမာရုဠှန္တိ စသောပုဒ်သည် ယာနိနိဿ၌ အဿဟူသောပုဒ်နှင့် တုလျာဓိကရဏဖြစ်၍ ဝိဘတ်မတန်လေရကား ‘တလံ။ လ။ ဝစနာနိ’ဟု မိန့်သတည်း။
ဗာလံ ပီဌသမာရုဠှန္တိ အာဒီနိ၊ အစရှိသောပုဒ်တို့သည်။ သာမိအတ္ထေ၊ သာမိအနက်၌။ ဥပယောဂဝစနာနိ၊ ဒုတိယာဝိဘတ်နှင့် ယှဉ်ကုန်၏။ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနီတိ၊ ကား။ ကာယေန၊ ဖြင့်။ ဒုဋ္ဌု၊ မကောင်းသည်ဖြစ်၍။ ကတာနိ၊ ကုန်၏။ ဩလမ္ဗန္တီတိ၊ ကား။ အဝလမ္ဗန္တီတိ၊ တွဲရရွဲဆွဲသကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏။ အဝတ္တရိယန္တိ၊ လွှမ်းမိုးကုန်၏။ သေသပဒဒွယံ၊ သည်။ တဿေဝ၊ ထို’ဩလမ္ဗန္တိ’ဟူသောပုဒ်၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ (စင်စစ် မဆွဲရကား ‘ဩလမ္ဗနာဒိ’စသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း)။ ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဩလမ္ဗနာဒိအာကာရေန၊ ဆွဲခြင်း အစရှိသော အခြင်းအရာဖြင့်။ တာနိ၊ ထိုကမ္မနိမိတ် ဂတိနိမိတ်တို့သည်။ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ထင်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ မဟတန္တိ၊ ကား။ မဟန္တာနံ၊ ကြီးကုန်သော။ ပထဝိယံ ဩလမ္ဗန္တီတိ၊ ကား။ ပထဝီတလေ မြေအပြင်၌။ ပတ္ထရန္တိ၊ ဖြန့်ကုန်၏။ ဝါ၊ ပြန့်သကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏။ သေသပဒဒွယံ၊ သည်။ တဿေဝ၊ ထိုဩလမ္ဗန္တိဟူသောပုဒ်၏သာလျှင်။ ဝေဝစနံ၊ တည်း။ ဩလမ္ဗန္တိ’နှင့် တန်အောင် အဝလမ္ဗန္တိဟု ဖွင့်ပါလော။ ပတ္ထရန္တိဟု ဖွင့်သော်ကား ဩလမ္ဗန္တိနှင့် မတန်လေတကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ပတ္ထရဏာကာရောယေဝ ဟေသ’ ဟူသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ ဤကား ဟိကို ဒဠှီ ကြံသည်။ တစ်နည်းကား။ ပတ္ထရန္တိဟု ဆရာဖွင့်၏။ စင်စစ်ပင် ပြန့်လျှင်းသလော စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ယ္ခင်ပါဌ်ကို မိန့်သော်။ (ပေ ၃၁၇) ဤ၌ကား ‘ဟိ’ကို ဝါကျာရမ္ဘကြံသည်။
ဟိ၊ စွ။ ဧသ ဧသော၊ ဤသို့ အရိပ်တို့၏ ဆွဲခြင်းသည်။ (ရှေးအနုသန္ဓေနှင့် အညီတည်း)။ တစ်နည်းကား။ ဧသ ဧသော၊ ဤသို့အရိပ်တို့၏ ပြန်ခြင်းသည်။ (နောက်အနုသန္ဓေနှင့် အညီတည်း)။ ပတ္ထရဏာကာရောယေဝ၊ ပြန်သော အခြင်းအရာသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။
ဆွဲ၏ ဟူသည်ကား စင်စစ်ဆွဲသည် မဟုတ်။ ပြန့်သောအခြင်းအရာသည်ပင် ဆွဲသည်မည်၏။ ထိုကြောင့် ‘ပတ္ထရန္တိ’ဟု ဖွင့်သည်ဟူလိုသော်။ ရှေးအနုသန္ဓေနှင့်အညီ အဓိပ္ပာယ်တည်း။ တစ်နည်းကား ပြန့်၏ဟူသည် စင်စစ်ပြန့်လျှင်းသည် မဟုတ်။ ပြန့်သော အခြင်းအရာသည်ပင် အပြန့်မည်၏ ဟူလိုသော်။ နောက်အနုသန္ဓေနှင့်အညီ အဓိပ္ပာယ်တည်း။
တတြ ဘိက္ခဝေ ဗာလဿာတိ၊ ကား။ တသ္မိံ ဥပဋ္ဌဟနာကာရေ၊ ထိုသို့တင်သော အခြင်းအရာ၌။ တစ်နည်းကား။ တသ္မိံ ဥပဋ္ဌဟနာကာရေ၊ သည်။ ဝတ္တမာနေ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ ဗာလဿ၊ အား။ ဧဝံ၊ ဤသို့ နှလုံးမသာခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၆၁] လာဘာ ဝေါ ဘိက္ခဝေတိ၊ ကား။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ တုမှေဟိ၊ တို့သည်။ ယေ ဣမေ မနုဿတ္တသဒ္ဓါပဋိလာဘာဒယော၊ အကြင်လူ၏အဖြစ် သဒ္ဓါတရားကိုရခြင်း အစရှိသည်တို့ကို။ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ရအပ်ကုန်၏။ တေ မနုဿတ္တသဒ္ဓါပဋိလာဘာဒယော၊ တို့ကို။ ဝေါ တုမှာကံ၊ တို့အား။ လာဘာ၊ အရတော်ကုန်၏။ လာဘာ ဧဝ၊ အရတော်ကုန်သလျှင်ကတည်း။ သုလဒ္ဓန္တိ၊ ကား။ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ ရဟန်းပြု၍။ ယမ္ပိဒံ ယမ္ပိ ဣဒံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလာဒိသမ္ပာဒနံ၊ အကြင်လေးပါးသော ပါရိသုဒ္ဓိသီလ အစရှိသည်တို့၏ ပြည့်စုံခြင်းကို။ လဒ္ဓံ၊ ၏။ တမ္ပိ၊ ထိုလေးပါးသော ပါရိသုဒ္ဓိသီလ အစရှိသည်တို့၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုလည်း။ သုလဒ္ဓံ၊ ကောင်းစွာ ရအပ်၏။ ခဏော ဝေါ ပဋိလဒ္ဓေါတိ၊ ကား။ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဝါသာယ၊ မဂ်ဟူသော မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်၍ နေခြင်းငှာ။ အဋ္ဌအက္ခဏဝဇ္ဇိတော၊ ရှစ်ပါးသော အက္ခဏသည် ကြဉ်အပ်သော။ နဝမော၊ ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော။ အယံ ခဏော၊ ဤဗုဒ္ဓုပ္ပါဒခဏကို။ ပဋိလဒ္ဓေါ၊ ၏။ “ဒိဋ္ဌာ မယာ”တိ အာဒိနာ၊ ဖြင့်။ ဧကဒေသနိဒဿနေန၊ တစ်စိတ်မျှကို ပြသဖြင့်။ အဋ္ဌ အက္ခဏေ၊ (ပေ ၃၃၆) ရှစ်ပါးသော အက္ခဏာတို့ကို။ ဝိဘာဝေတိ၊ ၏။ (ဤအဖွင့်ကား။ ပါဠိ၌ မထင်ခဲ့)။
စာပိုဒ် ၁၂၁။ ယဟိံ ယဟိန္တိ၊ ကား။ ယံ ယံ ဒုဂ္ဂတိံ၊ သို့။ ယော နရော၊ သည်။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ သော နံ အဓမ္မောတိ၊ ကား။ ယော အဓမ္မော၊ ကို။ တေန၊ ထိုသူသည်။ စရိတော၊ ကျင့်အပ်၏။ သော အဓမ္မော၊ သည်။ အဓမ္မစာရိံ၊ သော။ နံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ ဟနာတီတိ ဗာဓတိ၊ နှိပ်စက်၏။
အပ္ပေသေက္ခတာတိ၊ ကား။ အပ္ပါနုဘာဝတာ၊ နည်းသော အာနုဘော်ရှိသည်၏အဖြစ်။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာတိ၊ ကား။ ဝိရူပတာ၊ ဖောက်ပြန်သောအဆင်း ရှိသည်၏အဖြစ်။ ဗီဘစ္ဆတာ၊ မတင့်တယ်သည်၏အဖြစ်။ ဒုပ္ပညတာတိ၊ ကား။ နိပ္ပညတာ၊ ပညာမရှိသည်၏အဖြစ်။ အဟေတုကပဋိသန္ဓိဝသေန၊ အဟိတ်ပဋိသန္ဓေ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧဠမူဂတာ၊ အရိယိုသည်၏ အဖြစ်။ ဝါ၊ အ,သည်၏အဖြစ်။
စာပိုဒ် ၁၂၂။ ဝါစာနုရက္ခီတိ၊ ကား။ စတုန္နံ၊ ကုန်သော။ ဝစီဒုစ္စရိတာနံ၊ တို့ကို။ ပရိဝဇ္ဇနေန၊ ကြဉ်သဖြင့်။ ဝါစာနုရက္ခီ၊ စကားကို စောင့်သည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ (ဤသို့ပေး)။ အဘိဇ္ဈာဒီနံ၊ တို့ကို။ အနုပ္ပါဒနေန၊ မဖြစ်စေသဖြင့်။ မနသာ၊ ဖြင့်။ သုဋ္ဌု၊ စွာ။ သံဝုတော၊ စောင့်သည်။ ဘဝေယျ၊ ရာ၏။ ပါဏာတိပါတာဒယော၊ တို့ကို။ ပဇဟန္တော၊ ၍။ ကာယေန စ၊ ဖြင့်လည်း။ အကုသလံ၊ ကို။ န ကရိယာ၊ မပြုရာ။ တယော၊ ကုန်သော။ ဧတေ ကမ္မပထေ၊ တို့ကို။ ဝိသောဓယေ၊ သုတ်သင်ရာ၏။ ဟိ၊ သုတ်သင်ခြင်း၏ အကျိုးကား။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝိသောဓေန္တော၊ သုတ်သင်သော သူသည်။ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ၊ သီလကျေးဇူး အစရှိသည်တို့ကို။ ဧသကေဟိ၊ ရှာကုန်သော။ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ဣသီဟိ၊ တို့သည်။ ပဝေဒိတံ၊ ဟောအပ်သော။ ဝါ၊ သိအပ်သော။ အရိယံ၊ သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကံ၊ သော။ မဂ္ဂံ၊ ကို။ အာရာဓေယျ၊ ပြီးစေရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဒုက္ကဋန္တိ၊ ကား။ ကာယေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝါစာယ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ မနသာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒုက္ကဋံ၊ မကောင်းသဖြင့် ပြုအပ်သော။ သာဝဇ္ဇံ၊ အပြစ်နှင့် တကွဖြစ်သော။ ဒုက္ခုဒြယံ၊ ဆင်းရဲသော အကျိုးရှိသော။ ဒုဂ္ဂတိသံဝတ္တနိယံ၊ ဒုဂ္ဂတိ၌ ဖြစ်စေတတ်သော။ ကမ္မံ၊ သည်။ ယဿ၊ (ပေ ၃၃၇) အကြင်သူအား။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သံဝုတံ တီဟိ ဌာနေဟီတိ၊ ကား။ တီဟိ၊ ကုန်သော။ ဧတေဟိ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ၊ တို့၏။ ပဝေသနိဝါရဏတော၊ ဝင်ခြင်းကို မြစ်သောအားဖြင့်။ ပိဟိတံ၊ ပိတ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တံ၊ ထိုသူကို။ အဟံ၊ သည်။ “ဗြာဟ္မဏ”န္တိ၊ ဏဟူ၍။ ဝဒါမိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အစ္စန္တဒုဿီလျန္တိ၊ ကား။ ဧကန္တဒုဿီလဘာဝေါ၊ စင်စစ် သီလမရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။
အဘယ်သူသည် အစ္စန္တဒုဿီလမည်သနည်းဟု အမေးပုစ္ဆာရှိရကား ‘ဂိဟီ ဝါပိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဇာတိတော၊ ဖွားသည်မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဒသ အကုသလကမ္မပထေ၊ တို့ကို။ ကရောန္တော၊ သော။ ဂိဟီ ဝါပိ၊ လူသည်လည်းကောင်း။ ဥပသမ္ပန္နဒိဝသတော၊ ပဉ္စင်းခံသော နေ့မှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဂရုကာပတ္တိံ၊ ဂရုကအာပတ်သို့။ အာပဇ္ဇမာနော၊ ရောက်သော။ ပဗ္ဗဇိတော ဝါပိ၊ သည်လည်းကောင်း။ အစ္စန္တဒုဿီလော နာမ၊ စင်စစ် သီလမရှိသောသူ မည်၏။ ဣဓ ပန၊ ၌ကား။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဒွီသု တီသု အတ္တဘာဝေသု၊ နှစ်ခု သုံးခုသော အတ္တဘောတို့၌။ ဒုဿီလော၊ သီလမရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုသူ၏။ (ဘာဝသမ္ဗန်တည်း)။ ဂတိယာ၊ ဂတိအားဖြင့်။ အာဂတံ၊ သော။ ဒုဿီလဘာဝံ၊ သီလမရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ဤ’အစ္စန္တဒုဿီလျံ’ဟူသော စကားကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ဒုသီလ၏အရ သရူပတ္ထကို ဆို၍ သိရပေသည်။ ဤဒုဿီလဟူသည် အဘယ်နည်း။ ငါတို့ မသိရပါသေးဟု အမေးထွက်ရာသောကြောင့် ‘ဒုဿီလဘာဝေါတိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဒုဿီလဘာဝေါတိ စ၊ ဒုဿီလအဖြစ်ဟူသည်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ဒုဿီလဿ၊ သီလမရှိသော သူကို။ ဝါ၊ ၏။ ဆ ဒွါရာနိ၊ တို့ကို။ နိဿာယ၊ ၍။ ဥပ္ပန္နာ တဏှာ၊ ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ၏။ မာလုဝါ သာလမိဝေါတ္ထတန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ၏။ (အတ္တဘာဝံ၌ ဆိုက်)။ တဏှာသင်္ခါတံ၊ သော။ တံ ဒုဿီလျံ၊ ထိုသီလမရှိသည်၏ အဖြစ်ကို။ ဝါ၊ သည်။ (ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတံ’သို့ ဆိုက်)။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်။ မာလုဝါ၊ မာ (ပေ ၃၃၈) လောနွယ်သည်။ ဩတ္ထတံ၊ ညွတ်သော။ သာလံ၊ အင်ကြင်းပင်ကို။ ဒေဝေ၊ မိုးသည်။ ဝဿန္တေ၊ ရွာသည်ရှိသော်။ ပတ္တေဟိ၊ အရွက်တို့ဖြင့်။ ဥဒကံ၊ ကို။ ပဋိစ္ဆိတွာ၊ ခံ၍။ သံဘဉ္ဇနဝသေန၊ ချိုးဖျက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ၊ အလုံးစုံသော အင်ကြင်းပင်ကိုသာလျှင်။ ပရိယောနန္ဓတိ ယထာ၊ မြှေးယှက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဩတ္ထတံ၊ အောက်အပါယ်သို့ ညွတ်သော။ အတ္တဘာဝံ၊ ကို။ ပရိယောနန္ဓိတွာ၊ မြှေးယှက်၍။ [ကျမ်း ၂၆၂] ဌိတံ၊ ၏။ မာလုဝါယ၊ မာလောနွယ်သည်။ သံဘဉ္ဇိတွာ၊ ချိုးဖျက်၍။ ဘူမိယံ၊ ၌။ ရုက္ခော၊ ကို။ ပါတိယမာနော ဝိယ၊ ချအပ်သကဲ့သို့။ ဒုဿီလျသင်္ခါတာယ၊ ဒုဿီလျဟု ဆိုအပ်သော။ တာယ တဏှာယ၊ သည်။ သံဘဉ္ဇိတွာ၊ ၍။ အပါယေသု၊ တို့၌။ ပါတိယမာနော၊ ချအပ်သော။ သော၊ သူသည်။ နံ၊ ထိုသူကို။ အနတ္ထကာမော၊ အကျိုးမဲ့ကို အလိုရှိသော။ ဒိသော၊ ရန်သူသည်။ ဣစ္ဆတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ တထာ၊ တူ။ အတ္တာနံ၊ ကို။ ကရောတိ နာမ၊ မည်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
“အတ္တနာ ဟိ ကတ”န္တိ။ ဂါထာယ၊ ၌။ အယံ၊ ကား။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။ ပါသာဏမယံ၊ ကျောက်မှဖြစ်သော။ ပါသာဏသမ္ဘဝံ၊ ကျောက်လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသော။ ဝဇိရံ၊ ဝဇိရိန်သည်။ အသ္မမယံ၊ မိမိ၏ ဖြစ်ရာဖြစ်သော။ တမေဝ မဏိံ၊ ထိုကျောက်ကို။
ယင်းကို ဖွင့်လိုရကား ‘အတ္တနော’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
အတ္တနော၊ ၏။ ဥဋ္ဌာနဋ္ဌာနသင်္ခါတံ၊ ထွက်ရာဟု ဆိုအပ်သော။ ဝါ၊ ဖြစ်ရာဟု ဆိုအပ်သော။ ပါသာဏမဏိံ၊ ကျောက်ကို။ (မဏိသဒ္ဒါသည် နီလတ္ထကိုလည်း ဟောရကား ပါသာဏသဒ္ဒါဖြင့် အထူးပြုသတည်း)။ ခါဒိတွာ၊ စား၍။ ဆိဒ္ဒါဆိဒ္ဒံ၊ အပေါက်အပေါက်။ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ၊ အပိုင်းအပိုင်း။ ကတွာ၊ ၍။ အပရိဘောဂံ၊ မသုံးဆောင်ကောင်းအောင်။ ကရောတိ ယထာ၊ ကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ၊ တူ။ အတ္တနာ၊ သည်။ ကတံ၊ သော။ အတ္တနိ၊ ၌။ ဇာတံ၊ သော။ အတ္တသမ္ဘဝံ၊ မိမိမှ ဖြစ်သော။ ဝါ၊ မိမိလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသော။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုသည်။ ဒုမ္မေဓံ နိပ္ပညံ၊ ပညာမရှိသော။ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ စတူသု၊ ကုန်သော။ အပါယေသု၊ တို့၌။ အဘိမတ္ထတိ၊ နှိပ်စက်၏။ ကန္တတိ၊ လှီးဖြတ်၏။ ဝိဒ္ဓံ (ပေ ၃၃၉) သေတိ၊ ဖျက်ဆီး၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ သင်္ခေပတ္ထော၊ တည်း။
နိသေဝိယာတိ၊ ကား။ ကတွာ၊ ၍။ ဂရဟာတိ၊ ကား။ ဂါရယှာ၊ ကဲ့ရဲ့အပ်ကုန်သည်။ ဘဝန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဂရဟိတဗ္ဗာတိ ဂရဟာဟု ပြုစေလိုသည်)။ ဗာလမတီတိ၊ ကား။ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော၊ နည်းသော ပညာရှိသော သူတို့သည်။ ခယာ စ ကမ္မဿာတိ၊ ကား။ ကမ္မက္ခယကရဉာဏေန၊ ကံ၏ကုန်ခြင်းကို ပြုတတ်သော မဂ်ဉာဏ်ဖြင့်။ ကမ္မဿ၊ ၏။ ခေပနတော၊ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ ဝိမုတ္တစေတသောတိ၊ ကား။ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိယာ စ၊ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိယာ စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိမုတ္တစိတ္တော၊ လွတ်သော စိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။ နိဗ္ဗန္တိ တေ ဇောတိရိဝိန္ဓနက္ခယာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယထာ နာမ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ အနုပါဒါနော၊ စွဲလမ်းရာ မီးစာမရှိသော။ ဇာတဝေဒေါ၊ မီးသည်။ နိဗ္ဗာယတိ ယထာ၊ ငြိမ်းသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝံ၊ တူ။ အဘိသင်္ခါရဿ ဝိညာဏဿ၊ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့သည် အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကပ်အပ်သော အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်၏။ အနဝသေသက္ခယာ၊ အကြွင်းမဲ့ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ နိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ တဿ၊ ထိုပါဌ်၏။ အတ္ထော၊ တည်း။
စာပိုဒ် ၁၂၃။ “ယထာပိ ဘမရော”တိ ဂါထာယံ၊ ၌။ ဘမရောတိ၊ ကား။ ယာ ကာစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ မဓုကရဇာတိ၊ ပျားမျိုးသည်။ ပုပ္ဖန္တိ၊ ကား။ ပုပ္ဖါရာမေ၊ ပန်းအရာမ်၌။ စရန္တော၊ ကျက်စားသည်ဖြစ်၍။ ပုပ္ဖဉ္စ၊ အပွင့်ကိုလည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုပန်းပွင့်၏။ ဝဏ္ဏဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဂန္ဓဉ္စ၊ အနံ့ကိုလည်းကောင်း။ အဟေဌယံ အဟေဌယန္တော အဝိနာသေန္တော၊ မပျက်ဆီးစေမူ၍။ စရတိ၊ ကျက်စား၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ စ၊ ဆက်ဦးအံ့။ ဧဝံ၊ သို့။ စရိတွာ၊ ကျက်စား၍။ ရသံ၊ ပန်းရက်ကို။ အာဒါယ၊ ယူ၍။ ပလေတိ၊ ပြန်၏။ (ဤသို့ပေး)။ ပလေတိ ရသမာဒါယာတိ၊ ကား။ ယာဝဒတ္ထံ၊ အလိုရှိတိုင်း။ ရသံ၊ ပန်းရက်ကို။ ပိဝိတွာ၊ သောက်၍။ အပရမ္ပိ၊ တစ်ပါးလည်းဖြစ်သော။ မဓုကရဏတ္ထာယ၊ ပျားအုံကို ပြုခြင်းငှာ။ ရသံ၊ ကို။ ဂဟေတွာ၊ ၍။ ဍေတိ၊ ပျံ၏။ သော၊ ထိုပျားသည်။ ဧကံ၊ တစ်ခုသော။ (ဧဝံလည်း ရှိ၏)။ (ပေ ၃၄၀) ဝနဂဟဏံ၊ တောအုပ်သို့။ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ၊ သက်၍။ ရုက္ခသုသိရာဒီသု၊ သစ်ခေါင်း အစရှိသည်တို့၌။ ရဇမိဿကံ၊ ပန်းဝတ်မှုန်နှင့် ရောသော။ ရသံ၊ ပန်းရက်ကို။ ဌပေတွာ၊ ၍။ အနုပုဗ္ဗေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ မဓုရရသံ၊ ချိုသော အရသာရှိသော။ (ဤပါဌ်ကား မရှိသည်များ၏)။ မဓုံ၊ ပျားလဘို့ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပျား၏။ ပုပ္ဖာရာမေ၊ ပန်းအရာမ်၌။ စရိတပစ္စယာ၊ ကျက်စားခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ပုပ္ဖံ ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ တဿ၊ ထိုပန်းပွင့်၏။ ဝဏ္ဏော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ ဂန္ဓော ဝါ၊ သည်လည်းကောင်း။ န ဝိနဿတိ၊ မပျက်ဆီး။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်ကား။ ပုပ္ဖံ၊ သည်။ ပါကတိကမေဝ၊ ပြကတေ့သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ ဂါမေ မုနီ စရေတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ (အတ္ထော၌ စပ်)။ ဧဝံ၊ တူ။ သေက္ခော ဝါ၊ သေက္ခလည်းဖြစ်သော။ အသေက္ခော ဝါ၊ လည်းဖြစ်သော။ အနာဂါရိယမုနိ၊ အနာဂါရိယဖြစ်သော ရဟန်းသည်။ ဝါ၊ အိမ်ရာမထောင်သော ရဟန်းသည်။ (အာဂါရိယမုနိကို နစ်စေသည်)။ ကုလပဋိပါဋိယာ၊ အိမ်စဉ်အားဖြင့်။ ဂါမေ၊ ၌။ ဘိက္ခံ၊ ကို။ ဂဏှန္တော၊ ခံသည်ဖြစ်၍။ စရေယျ၊ ကျက်စားရာ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဟိ၊ ပျားကဲ့သို့ ကျက်စားခြင်း၏ အကျိုးကား။ တဿ၊ ထိုရဟန်း၏။ ဂါမေ၊ ၌။ စရဏပ္ပစ္စယာ၊ ကျက်စားခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ သဒ္ဓါဟာနိ ဝါ၊ သဒ္ဓါတရား၏ ယုတ်ခြင်းသည်လည်း။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဘောဂဟာနိ ဝါ၊ စည်းစိမ်၏ ယုတ်ခြင်းသည်လည်း။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ သဒ္ဓါပိ၊ သဒ္ဓါတရားသည်လည်းကောင်း။ ဘောဂါပိ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ပါကတိကာဝ၊ ပြကတေ့တို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ ဧဝံ၊ သို့။ စရိတွာ စ ပန၊ ကျက်စား၍ကား။ ဂါမတော၊ မှ။ နိက္ခမိတွာ၊ ၍။ ဗဟိဂါမေ၊ ရွာပ၌။ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ၊ ရေချမ်းသာရာအရပ်၌။ သင်္ဃာဋိံ၊ ဒုကုဋ်ကို။ ပညပေတွာ၊ ခင်း၍။ နိသိန္နော၊ လျက်။ အက္ခဘဉ္ဇနဝဏလေပနပုတ္တမံသူပမဝသေန၊ လှည်းစာထိုးခြင်း အမာကို ဆေးလိမ်းခြင်း သား၏ အသားကို စားခြင်းဥပမာ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ [ကျမ်း ၂၆၃] ပစ္စဝေက္ခန္တော၊ ဆင်ခြင်သည်ဖြစ်၍။ နိသိန္နော၊ လျက်။
မှတ်ချက်။ ။ လှည်းသမားသည် လှည်းစာထိုးသကဲ့သို့ အမာရှိသောသူသည် အမာကို ဆေးလိမ်းသကဲ့သို့ က (ပေ ၃၄၁) န္တာရမှ ကူးမြောက်လိုသော လင်မယားသည် ကန္တာရမှ ကူးမြောက်ခြင်း အကျိုးပြီးခြင်းကိုသာ ရှု၍ မမက်မောအပ်သော သား၏ အသားကို စားသကဲ့သို့ ထို့အတူ ဘဝတည်းဟူသော ကန္တာရမှ ကူးမြောက်ခြင်းကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ မက်မောခြင်းမရှိ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ထိုက်သည် ဟူလိုသော်။
ပိဏ္ဍပါတံ၊ ကို။ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ၊ သုံးဆောင်၍။ တထာ ရူပံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ဝနသဏ္ဍံ၊ တောအုပ်သို့။ အနုပဝိသိတွာ၊ ၍။ အဇ္ဈတ္တိကကမ္မဋ္ဌာနံ၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ ဖြစ်သော စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာန်းကို။ သမ္မသန္တော၊ သုံးသပ်သည်ဖြစ်၍။ မဂ္ဂဖလာနိ၊ တို့ကို။ ဟတ္ထဂတာနိ ဧဝ၊ လက်သို့ ရောက်သည်တို့ကိုသာ။ ကရောတိ၊ ၏။
အသေက္ခမုနိသည် လက်သို့ ရောက်အောင် ပြုအပ်သော မဂ်ဖိုလ်ကိစ္စ မရှိပြီဖြစ်ရကား ‘အသေက္ခမုနိ ပန’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
အသေက္ခမုနိ ပန၊ အသေက္ခ ရဟန်းသည်ကား။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌ ချမ်းသာစွာ နေခြင်းကို။ အနုယုဉ္ဇတိ၊ အားထုတ်၏။ အယံ၊ ဤသည်ကား။ အဿ၊ ထိုသူ၏။ ဝါ၊ ထိုရဟန်း၏။ ဘမရေန မဓုကရေန၊ ပျားနှင့် (နောက်ကား ရှေး၏ အဖွင့်)။ သရိက္ခတာ၊ ထူးသည်၏ အဖြစ်တည်း။ ခီဏာသဝေါ ပန၊ ရဟန္တာကိုကား။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ နံ၊ ထိုသီလကို။ ပါတိ ရက္ခတိ၊ ၏။ တံ ပုဂ္ဂလံ၊ ကို။ အာပါယိကာဒီဟိ၊ အပါယ်၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲ အစရှိကုန်သော။ ဒုက္ခေဟိ၊ တို့မှ။ မောက္ခေတိ မောစေတိ၊ လွတ်စေ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပါတိမောက္ခော၊ မည်၏။ (ပါတိ ရက္ခတီတိ ပါတိမောက္ခော၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရစေ။ ပါတိ မောစရတီတိ ပါတိမောက္ခော၊ သီလရစေ။ ဤသို့ဝိဂြိုဟ်စစ်ကို မှတ်ယူအပ်၏)။ သော ဧဝ၊ ထိုပါတိမောက္ခသည်ပင်လျှင်။ ကာယိကဝါစသိကဿ၊ ကိုယ်နှုတ်၌ ဖြစ်သော။ ဝီတိက္ကမဿ၊ လွန်ကြူးခြင်းကို။ ဝါ၊ မှ။ သံဝရဏတော၊ စောင့်တတ်သောကြောင့်။ ပိဒဟနတော၊ ပိတ်တတ် (ပေ ၃၄၂) သောကြောင့်။ သံဝရော၊ မည်၏။ တေန ပါတိမောက္ခသံဝရေန၊ ထိုပါတိမောက္ခသံဝရသီလနှင့်။ သံဝုတော သမန္နာဂတော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ သဗ္ဗိရိယာပထေသု၊ အလုံးစုံသော ဣရိယာပုတ်တို့၌။ စရတိ၊ ကျင့်၏။ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ၊ ကား။ အာစာရေန စ၊ အကျင့်နှင့်လည်းကောင်း။ ဂေါစရေန စ၊ ကျက်စားခြင်းနှင့်လည်းကောင်း။ သမ္ပန္နော၊ ၍။
မှတ်ချက်။ ။ ကာယိက ဝါစသိကဖြစ်သော အဝီတိက္ကမ အစရှိသည်သည် အာစာရမည်၏။ မျက်စိ၊ မုဆိုးမ၊ ထုလ္လကုမာရိက၊ ပဏ္ဍုတ်။ ဘိက္ခုနီ၊ သေတင်းကုတ်တို့၌ မကျက်စား မမှီဝဲ မဆည်းကပ်မူ၍ သဒ္ဓါပသန္နရှိသော အမျိုးတို့၌ ကျက်စားမှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်းသည် ဂေါစရမည်၏။ အကျယ်ကိုလိုမူ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်မှယူ။
အဏုမတ္တေသူတိ၊ ကား။ အပ္ပမတ္တကေသု၊ အနည်းငယ်မျှဖြစ်ကုန်သော။ ဝဇ္ဇေသူတိ၊ ကား။ အကုသလဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ဘယဒဿာဝီတိ၊ ကား။ ဘယံ၊ ဘေးကို။ ဒဿီ၊ ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိ၊ ကား။ သိက္ခာပဒေသု၊ တို့၌။ သိက္ခိတဗ္ဗံ၊ ကျင့်အပ်သော။ ယံ ကိဉ္စိ၊ အမှတ်မရှိသော သိက္ခာပုဒ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တံ သိက္ခာပဒံ၊ ကို။ သမ္မာ၊ စွာ။ အာဒိယိတွာ၊ ယူ၍။ ဝါ၊ ဆောက်တည်၍။ သိက္ခတိ၊ ကျင့်၏။
ကာယကမ္မဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော၊ ကုသလေန ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါတိ ဧတ္ထ ပါဠိယံ၊ ၌။ အာစာရဂေါစရဂ္ဂဟဏေနေဝ၊ အာစာရ ဂေါစရသဒ္ဒါဖြင့်သာလျှင်။ ဝါ၊ အာစာရ ဂေါစရကို ယူသဖြင့်သာလျှင်။ ကုသလေ၊ အပြစ်မရှိသော။ ကာယကမ္မေ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဝစီကမ္မေ စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ ဂဟိတေပိ၊ သော်လည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဣဒံ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ၊ သည်။ အာကာသာဒီသု၊ ကောင်းကင် အစရှိသည်တို့၌။ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မဖြစ်။ ပန၊ အဟုတ်ကား။ ကာယဝစီဒွါရေသု ဧဝ၊ တို့၌သာ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တဿ၊ ထိုအာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ၏။ ဥပ္ပတ္တိဒွါရဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “ကာယဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော၊ ကုသလေနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
‘ကာယဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော၊ ကုသလေန’ဟူသော ပါဠိသည် ပရိသုဒ္ဓါဇီဝ၏ အကြောင်းကို ပြသော ပါဠိတည်းဟု သိ (ပေ ၃၄၃) စေလိုရကား ‘ယသ္မာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်။ တေန၊ ထိုသို့အပြစ်မရှိသော ကာယကံ ဝစီကံနှင့်။ သမန္နာဂတော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ၊ စင်ကြယ်သော အသက်မွေးခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိပိ၊ အာဇီဝ၏ စင်ခြင်းသည်လည်း။ သီလမေဝ၊ သီလသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ကာယဝစီကမ္မေန စသည်ကိုယူ)။ ဟိ၊ စွ။ “ကတမေ စ၊ လ။ ဝဒါမီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ပြီ။ ထပတိ၊ သူကြွယ်။ ကုသလာ၊ ကုန်သော။ သီလာ၊ တို့သည်။ ကတမေ စ၊ တို့နည်းဟူမူကား။ ကုသလံ၊ အပြစ်မရှိသော။ ကာယကမ္မံ၊ ကာယကံလည်းကောင်း။ ကုသလံ၊ သော။ ဝစီကမ္မံ၊ လည်းကောင်းတည်း။ ဂဟပတိ၊ သူကြွယ်။ ပရိသုဒ္ဓံ၊ သော။ အာဇီဝမ္ပိ၊ ကိုလည်း။ ခေါ၊ စင်စစ်။ သီလသ္မိံ၊ သီလအပေါင်း၌။ ဧကံ၊ သော။ သီလံ၊ မည်၏ ဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ သီလသ္မိံ သီလံ၊ သီလမည်၏ဟူ၍။ (ပစ္စတ္တအနက်၌ ဘူမိဝိဘတ်တည်း)။ အဟံ၊ သည်။ ဝဒါမိ၊ ၏။ အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ (ဝုစ္စတိ၌ စပ်)။ ယဿ၊ အကြင်ရဟန်းသည်။ ကာယိကံ၊ ကိုယ်၌ဖြစ်သော။ ဝီရိယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ စေတသိကံ၊ သော။ ဝီရိယဉ္စ၊ ကိုလည်းကောင်း။ အာရဒ္ဓံ၊ အားထုတ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော ဘိက္ခု၊ ကို။ အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ၊ အားထုတ်အပ်သော ဝီရိယရှိ၏ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
အဘယ်သို့ ကာယိက ဝီရိယကို, အဘယ်သို့ စေတသိက ဝီရိယကို အားထုတ်အပ်သည် မည်သနည်းဟူသော အမေးပုစ္ဆာစောဒနာကို ဖြေလို၍ ‘တတ္ထ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးသော ဝီရိယတို့တွင်။ ယော ဘိက္ခု၊ သည်။ ဂဏသင်္ဂဏိကံ၊ ဂုဏ်တည်းဟူသော အပေါင်းအဖော်၌ မွေ့လျော်ခြင်းကို။ ဝိနောဒေတွာ၊ ဖျောက်၍။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဣရိယာပထေသု၊ တို့၌။ အဋ္ဌအာရမ္ဘဝတ္ထုဝသေန၊ ရှစ်ပါးသော အားထုတ်ခြင်း၏ အကြောင်းတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဧကကော၊ တယောက်အထီးတည်းနေသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုရဟန်းသည်။ ကာယိကံ၊ သော။ ဝီရိယံ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ နာမ၊ အားထုတ်အပ်သည်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယော ဘိက္ခု၊ သည်။ စိတ္တသင်္ဂဏိကံ၊ တဏှာ (ပေ ၃၄၄) စိတ်တည်းဟူသော အပေါင်းအဖော်၌ မွေ့လျော်ခြင်းကို။ ဝိနောဒေတွာ၊ ၍။ အဋ္ဌသမာပတ္တိဝသေန၊ ဖြင့်။ ဧကကော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဂမနာဒီသု၊ သွားသောအခါ အစရှိသည်တို့၌။ ဥပ္ပန္နံ၊ သော။ ကိလေသံ၊ ကို။ ဥပ္ပန္နဋ္ဌာနေယေဝ၊ ဖြစ်ရာအရပ်၌သာလျှင်။ နိဂ္ဂဏှိတွာ၊ နှိပ်၍။ ဈာနံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ ဖြစ်စေ၏။ တဿ၊ သည်။ စေတသိကံ၊ သော။ ဝီရိယံ၊ ကို။ အာရဒ္ဓံ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ အာရဒ္ဓဝီရိယော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ထာမဝါတိ၊ ကား။ ဌိတိမာ၊ လုံ့လရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဒဠှပရက္ကမောတိ၊ ကား။ ထိရပရက္ကမော၊ မြဲမြံသောလုံ့လရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ အနိက္ခတ္တဓုရော၊ လ။ သစ္ဆိကိရိယာယာတိ၊ ကား။ သံကိလေသဓမ္မာနံ၊ ညစ်ညူးကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့ကို။ ပဟာနတ္ထဉ္စ၊ ငှာလည်းကောင်း။ ဝေါဒါနဓမ္မာနံ၊ ဖြူစင်ကြောင်းဖြစ်သော တရားတို့ကို။ [ကျမ်း ၂၆၄] သမ္ပာဒနတ္ထဉ္စ၊ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာလည်းကောင်း။ ပစ္စက္ခကရဏတ္ထဉ္စ၊ မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ လည်းကောင်း။ အနိက္ခိပိတွာ၊ ဝန်မချမူ၍။ ဝီရိယံ၊ ကို။ ဥဿုက္ကာပေန္တော၊ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရတိ၊ ၏။ ပညဝါတိ၊ ကား။ ပဉ္စန္နံ၊ ကုန်သော။ ခန္ဓာနံ၊ တို့၏။ ဥဒယဗ္ဗယပရိဂ္ဂါဟိကာယ၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော။ ပညာယ၊ နှင့်။ သမန္နာဂတော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ပြီ။
နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမန္တိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ မာတာပိတရော၊ တို့သည်။ ဝိရူပေပိ၊ အဆင်းမလှကုန်သော်လည်း။ ဝါ၊ ဖောက်ပြန်သော အဆင်း မရှိကုန်သော်လည်း။ အတ္တနော၊ ၏။ ပုတ္တကေ၊ သားငယ်တို့ကို။ မာလာဂုဠေ ဝိယ၊ ကဲ့သို့။ သီသာဒီသု၊ ဦးခေါင်း အစရှိသည်တို့၌။ ကတွာ၊ တင်၍။ ပရိဟရမာနာ၊ ရွက်ဆောင်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ သုဝဏ္ဏဗိမ္ဗကံ ဝိယ၊ ရွှေတုံးကဲ့သို့။ မညန္တိ၊ အောက်မေ့ကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုသားငယ်တို့သည်။ ဥဟဒိတာပိ၊ ကျင်ကြီးစွန့်ကုန်သော်လည်းကောင်း။ ဩမုတ္တိကာပိ၊ ကျင်ငယ်စွန့်ကုန်သော်လည်းကောင်း။ ဂန္ဓဝိလေပနံ၊ နံ့သာနံ့သာပျောင်းကို။ ပဋိ (ပေ ၃၄၅) စ္ဆန္တာ ဝိယ၊ ခံသကဲ့သို့။ ဟုတွာ၊ ၍ (ထည့်သည်)။ သောမနဿံ၊ ခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ကုန်၏။ တေန၊ ကြောင့်။ “နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ပုတ္တပေမေန၊ သား၌ ချစ်ခြင်းနှင့်။ သမံ၊ တူသော။ ပေမံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝုတ္တံ ဝုတ္တော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ မှတ်ချက်။ ။ သားကို မှီသောချစ်ခြင်းကို ပုတ္တဟူ၍ ပုတ္တသမံဟုဆိုရကား။ ပုတ္တပေမေန သမံ ပေမံ နာမ နတ္ထိ ဟုပ္ပဇသတည်း)။
ဂေါသမိတန္တိ၊ ကား။ ဂေါဟိ၊ နွားတို့နှင့်။ သမံ၊ သော။ ဂေါဓနသဒိသံ၊ နွားတည်းဟူသော ဥစ္စာနှင့်တူသော။ အညံ၊ သော။ ဓနံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သူရိယသမာ အာဘာတိ၊ ကား။ သူရိယာဘာယ၊ နေရောင်နှင့်။ သမာ၊ သော။ အညာ၊ သော။ အာဘာ နာမ၊ အရောင်မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သမုဒ္ဒပရမာတိ ဧတ္ထ၊ ၌။ အဓိပ္ပါယော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဘဂဝါ၊ မြတ်စွာဘုရား။ ယေ ကေစိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ အညေ၊ ကုန်သော။ သရာ နာမ၊ မြစ်တို့မည်သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ တေ သရာ၊ ထိုမြစ်တို့သည်။ သမုဒ္ဒပရမာ၊ သမုဒ္ဒရာလျှင် အမြတ်ရှိကုန်၏။ သမုဒ္ဒေါ၊ သည်။ တေသံ၊ ထိုမြစ်တို့ထက်။ ဥတ္တမော၊ ၏။ သမုဒ္ဒသဒိသံ၊ သော။ အညံ၊ သော။ ဥဒကံ၊ တည်းဟူသော။ နိဒါနံ နာမ၊ ရေ၏တည်ရာအရပ်မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒတိ၊ လျှောက်၏။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ အတ္တပေမေန၊ မိမိကိုယ်ကို ချစ်ခြင်းနှင့်။ သမံ၊ သော။ ပေမံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ မာတာပိတရော၊ တို့သည်။ ပုတ္တဓီတရော၊ တို့ကို။ ဆဍ္ဍေတွာပိ၊ ၍လည်း။ အပေါသေတွာပိ၊ မမွေးမူ၍လည်း။ အတ္တာနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ပေါသေန္တိ၊ မွေးကုန်၏။ ဓညေန စ၊ စပါးနှင့်လည်း။ သမံ၊ သော။ ဓနံ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ တထာရူပေ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော။ ကာလေ၊ ၌။ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီနိပိ၊ ရွှေငွေ အစရှိသည် တို့ကိုလည်းကောင်း။ (အနက်ပြေအောင် ရှေးနောက်ပြန်၍ ပေးသည်)။ ဂေါမဟိံသာဒီနိပိ၊ နွား ကျွဲ အစရှိသည်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဓညဂဟနတ္ထံ၊ စပါးကို ယူအံ့သောငှာ။ ဓညသာမိကာနမေဝ၊ စပါးရှင်တို့၏သာလျှင်။ သန္တိကံ၊ သို့။ ဂဟေတွာ၊ ယူဆောင်၍။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ပညာယ စ၊ (ပေ ၃၄၆) နှင့်လည်း။ သမာ၊ သော။ အာဘာ နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ သူရိယာဒယော၊ တို့သည်။ ဧကဒေသံယေဝ၊ တစ်စိတ်သောအရပ်ကိုသာလျှင်။ ဩဘာသေန္တိ၊ ထွန်းလင်းစေနိုင်ကုန်၏။ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ စ၊ ပစ္စုပ္ပန်သာဖြစ်သော။ တမံ၊ အမိုက်ကို။ ဝိနောဒေန္တိ၊ ဖျောက်နိုင်ကုန်၏။ ပညာ ပန၊ သည်ကား။ ဒသသဟဿိမ္ပိ လောကဓာတုံ၊ တစ်သောင်းသော လောကဓာတ်ကိုလည်း။ ဧကပဇ္ဇောတံ၊ တစ်ပြိုင်နက် တောက်ပခြင်းကို။ ကာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကောတိ၊ ၏။ (ဘုရားရှင်ဝိပဿနာကို ရည်၍ဆိုသတည်း)။ အတီတံသာဒိပဋိစ္ဆာဒကံ၊ အတိတ်အဖို့ အစရှိသည်ကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော။ တမံ၊ အဝိဇ္ဇာတည်းဟူသော အမိုက်ကို။ ဝိဓမတိ၊ ဖျောက်နိုင်၏။ မေဃဝုဋ္ဌိယာ စ၊ မိုးရွာခြင်းနှင့်လည်း။ သမော၊ သော။ သရော နာမ၊ မြစ်မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ နဒီ ဝါ၊ သည်လည်း။ ဟောတု၊ စေ။ တဠာကာဒီနိ ဝါ၊ တစ်ဖက်ဆည်ကန် အစရှိသည်တို့သည်လည်း။ ဟောန္တု၊ စေကုန်။ ဝုဋ္ဌိသမော၊ မိုးရွာခြင်းနှင့်တူ သော။ သရော နာမ၊ မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဟိ၊ စွ။ မေဃဝုဋ္ဌိယာ၊ မိုးရွာခြင်းသည်။ ပစ္ဆိန္နာယ၊ ပြတ်သည်ရှိသော်။ မဟာသမုဒ္ဒေ၊ ၌။ အင်္ဂုလိပဗ္ဗတေမနမတ္တမ္ပိ၊ လက်တစ်ဆစ် စွတ်လောက်ရုံမျှလည်းဖြစ်သော။ ဥဒကံ၊ သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဝုဋ္ဌိယာ၊ သည်။ ပဝတ္တမာနာယ ပန၊ ဖြစ်သည်ရှိသော်ကား။ ယာဝ အာဘဿရဘဝနာပိ၊ အာဘဿရဘုံတိုင်အောင်လည်း။ ဧကောဒကံ၊ ရေတင်းကြမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ဒေဝတာဝစနံ၊ နတ်၏ စကားကို။ ပဋိက္ခိပနဝသေန၊ ပယ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဋိဂါထံ၊ အတုံ့ဖြစ်သော ဂါထာကို။ ဝါ၊ ဂါထာတုံ့ကို။ ဝဒန္တော၊ ဆိုတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍။ “နတ္ထိ အတ္တသမံ ပေမ”န္တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၂၄။ ကိံသူဓ ဘီတာတိ၊ ကား။ ကိံ နု ဘီတာ၊ အဘယ်ကြောင့် ကြောက်သနည်း။ မဂ္ဂေါ စ’ နေကာယတနော ပဝုတ္တောတိ၊ ကား။ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏဝသေန၊ သုံးဆယ့်ရှစ်ပါးသော အာရုံတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကေဟိ၊ ကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ်ကို။ ကထိတော၊ ဟောအပ်၏။ ဧဝံ သန္တေ၊ ဤသို့ဖြစ်လျက်။ ကိဿ၊ အဘယ်ကြောင့်။ (ပေ ၃၄၇) ဘီတာ၊ ကြောက်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ အယံ ဇနတာ၊ ဤလူအပေါင်းသည်။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော မိစ္ဆာအယူတို့ကို။ အဂ္ဂဟေသိ၊ ယူဘိသနည်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒတိ၊ ၏။ ဘူရိပညာတိ၊ ကား။ ဗဟုပည၊ များသော ပညာရှိသော။ ဥဿန္နပည၊ ပြန့်ပြောသော ပညာရှိသော။ ပရလောကံ န ဘာယေတိ၊ ကား။ ဣမသ္မာ လောကာ၊ ဤလောကမှ။ ပရလောကံ၊ တစ်ပါးသော လောကသို့။ ဂစ္ဆန္တော၊ သွားသည်ရှိသော်။ န ဘာယေယျ၊ မကြောက်ရာ။
[ကျမ်း ၂၆၅] ပဏိဓာယာတိ၊ ကား။ ဌပေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ဃရမာဝသန္တောတိ၊ ကား။ အနာထပိဏ္ဍိကာဒယော ဝိယ၊ တို့ကဲ့သို့။ ဗဟွန္နပါနေ၊ များသော ထမင်းအဖျော်ရှိသော။ ဃရေ၊ အိမ်၌။ ဝသန္တော၊ နေသော။ သံဝိဘာဂီတိ၊ ကား။ အစ္ဆရာယ၊ လက်ဖျားဖြင့်။ ဂဟိတမ္ပိ၊ ယူအပ်သောဝတ္ထုကိုလည်း။ နခေန၊ လက်သည်းဖြင့်။ ဖာလေတွာ၊ ခွဲ၍။ ပရဿ၊ သူတစ်ပါးအား။ ဒတွာဝ၊ ပေး၍သာ။ ဘုဉ္ဇနသီလော၊ စားလေ့ရှိသော။
မှတ်ချက်။ ။ အဒတွာဝ န ဘုဉ္ဇနသီိလော ဟူ၍လည်း ရှိ၏။ ယ္ခင်ပါဌ်၌ အစ္ဆရံ ပဟရတိ ဧတာယာတိ အစ္ဆရာဟု ပြု။ လက်ဖျားနှင့် လက်ဖျစ်တီးရကား လက်ရစေ။
ဝဒိတဗ္ဗော ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဝဒေါ၊ ဝဒေါ ပဇာနနသီလောတိ ဝဒညူဟု ပြုစေလို၍ ယာစကာနံ။ လ။ ဝဒညူဟူသော ပဌမဝိကပ်ကို။ ယာစနဝသေန ဝဒိတဗ္ဗော ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဝဒညူဟု ပြုစေလို၍ ဝစနီယော ဝါ ဟူသော ဒုတိယဝိကပ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝဒညူတိ၊ ကား။ ယာစကာနံ၊ တို့၏။ ယာစနဝသေန၊ တောင်းသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝုတ္တဝစနညူ၊ ဆိုအပ်သော စကားကို သိလေ့ရှိ၏။ ဝါ၊ ကား။ ယာစကာနံ၊ တို့သည်။ ယာစနဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝစနီယော၊ ဆိုအပ်၏။ ဧတ္ထ စ၊ ဤပါဌ်၌လည်း။ ဝါစန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဝစီသုစရိတာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်၏။ မနန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ မနောသုစရိတာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်၏။ ကာယေနာတိ ပဒေန၊ ဖြင့်။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ကာယသုစရိတာနိ၊ တို့ကို။ ဂဟိတာနိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမေ ဒသ ကုသလကမ္မပထာ၊ တို့သည်။ ပုဗ္ဗသုဒ္ဓိအင်္ဂံ နာမ၊ ရှေးစင်ကြယ် (ပေ ၃၄၈) ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အင်္ဂါမည်၏။ “ဗဟွန္နပါနံ ဃရမာဝသန္တော”တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယညဥပက္ခရော၊ ပူဇော်ခြင်း၏ အဆောက်အဦကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ သဒ္ဓေါတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ မုဒူတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ သံဝိဘာဂီတိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ ဝဒညူတိ၊ ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ဣမာနိ အင်္ဂါနိ၊ တို့ကို။ သန္ဓာယ၊ ၍။ “ဧတေသု ဓမ္မေသု ဌိတော စတူသု”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။
အပရော နယော၊ ကို။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ “ဝါစ”န္တိ အာဒီနိ၊ ဝါစံ အစရှိသည်တို့သည်။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ အင်္ဂါနိ၊ တို့တည်း။ “ဗဟွန္နပါန”န္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ယညဥပက္ခရောဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဂဟိတော၊ ၏။ “သဒ္ဓေါ မုဒု သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ”တိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။
အပရော၊ သော။ ဒုကနယော နာမ၊ ဒုကနည်းမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ “ဝါစံ မနဉ္စာ”တိ၊ ဟူသည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ “ကာယေန။ လ။ ဃရမာဝသန္တော”တိ၊ ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ “သဒ္ဓေါ မုဒူ”တိ၊ ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ “သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ”တိ၊ ကား။ ဧကံ၊ သော။ အင်္ဂံ၊ တည်း။ စတူသု၊ ကုန်သော။ ဧတေသု ဓမ္မေသု၊ တို့၌။ ဌိတော၊ တည်သောသူသည်။ ဓမ္မေ၊ ၌။ ဌိတော နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ ထိုတရား၌ တည်သောသူသည်။ ဣတော၊ ဤဘဝမှ။ ပရလောကံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တော၊ သော်။ န ဘာယတိ၊ မကြောက်။
ကာယသမာစာရမ္ပီတိ အာဒိ၊ အစရှိသောစကားသည်။ ပါတိမောက္ခသံဝရဒဿနံ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို ပြသောစကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒုဝိဓေနာတိ၊ ကား။ ဒွိဝိဓေန၊ နှစ်ပါးသော အဖို့ဖြင့်။ ဒွီဟိ၊ ကုန်သော။ ကောဋ္ဌာသေဟိ၊ အဖို့တို့ဖြင့်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဇညာတိ၊ ကား။ ဇာနေယျ၊ သိရာ၏။ ဧသာ သီလကထာ စ နာမ၊ ဤသီလစကား မည်သည်ကို။ ကမ္မပထဝသေန ဝါ၊ ကမ္မပထ၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန ဝါ၊ ပညတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထေတဗ္ဗာ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်။ ကမ္မပထဝသေ (ပေ ၃၄၉) န၊ ဖြင့်။ တာဝ၊ စွာ။ ကထေန္တေန၊ ဆိုသောသူသည်။ အသေဝိတဗ္ဗကာယသမာစာရော၊ မမှီဝဲအပ်သောအကျင့်ကို။ ပါဏာတိပါတာဒိန္နာဒါနမိစ္ဆာစာရေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန၊ ဖြင့်။ ကထေန္တေန၊ သည်။ (လိုက်စေသည်)။ ကာယဒွါရေ၊ ၌။ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမဝသေန၊ ပညတ်အပ်သော သိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။ သေဝိတဗ္ဗကာယသမာစာရော၊ ကို။ ပါဏာတိပါတာဒိဝေရမဏီဟိ စေဝ၊ ပါဏာတိပါတ် အစရှိ သည်တို့မှ ကြဉ်ခြင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ကာယဒွါရေ၊ ၌။ ပညတ္တသိက္ခာပဒအဝီတိက္ကမေန စ၊ ပညတ်အပ်သော သိက္ခာပုဒ်ကို မလွန်ကျူးခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။
အသေဝိတဗ္ဗဝစီသမာစာရော၊ မမှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်ကို။ မုသာဝါဒါဒိဝစီဒုစ္စရိတေန စေဝ၊ မုသာဝါဒအစရှိသော ဝစီဒုစရိုက်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝစီဒွါရေ၊ ၌။ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။ သေဝိတဗ္ဗဝစီသမာစာရော၊ ကို။ မုသာဝါဒါဒိဝေရမဏီဟိ စေဝ၊ တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝစီဒွါရေ၊ ၌။ ပညတ္တသိက္ခာပဒအဝီတိက္ကမေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ကထေတဗ္ဗော၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၆၆] ပရိယေသနာ ပန၊ ရှာမှီးခြင်းသည်ကား။ ကာယဝါစာဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပရိယေသနာ ဧဝ၊ သည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ သာ၊ ထိုရှာမှီးခြင်းကို။ ကာယဝစီသမာစာရဂ္ဂဟဏေန၊ ကာယသမာစာရ ဝစီသမာစာရကို ယူသဖြင့်သာလျှင်။ (‘ကာယသမာစာရဂ္ဂဟဏေန’ဟု ရှိသည်များ၏။ ယ္ခင်အနက်ပေးသည်အတိုင်း ရှိသောပါဌ်သည်သာ သင့်မြတ်၏)။ ဂဟိတာပိ၊ သော်လည်း။ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလံ နာမ၊ အာဇီဝလျှင် ရှစ်ခုမြောက်ရှိသော သီလမည်သည်။ ဧတသ္မိံ ယေဝ ဒွါရဒွယေ၊ ဤဒွါရနှစ်ပါးတို့၏ အပေါင်း၌သာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ၏။ အာကာသေ၊ ၌။ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အာဇီဋ္ဌမကသီလဒဿနတ္ထံ၊ အာဇီဝလျှင် ရှစ်ခုမြောက်ရှိသော သီလကို ပြအံ့သောငှာ။ ဝိသုံ၊ အသီး။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုရှာမှီးခြင်း၌။ နသေဝိတဗ္ဗပရိယေသနာ၊ မမှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်းကို။ အနရိယပရိ (ပေ၃၅၀) ယေသနာယ၊ မမြတ်သော ရှာမှီးခြင်းဖြင့်။ ကထေတဗ္ဗာ၊ ၏။ သေဝိတဗ္ဗပရိယေသနာ၊ ကို။ အရိယပရိယေသနာယ၊ မြတ်သော ရှာမှီးခြင်းဖြင့်။ ကထေတဗ္ဗာ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ “ကတမာ စ၊ လ။ ပရိယေသတီ”တိ အာဒိ၊ ရှိသော။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တထာ၊ မှတစ်ပါး။ “ကတမာ စ၊ လ။ ပရိယေသတီ”တိ အာဒိ၊ ရှိသော။ ဧတံ ဝစနံ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ အနရိယပရိယေသနာ၊ သည်။ ကတမာ စ၊ နည်းဟူမူကား။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဣဓ လောကေ၊ ၌။ ဧကစ္စော၊ အချို့သော သူသည်။ အတ္တနာ၊ မိမိသည်။ ဇာတိဓမ္မော၊ ဖြစ်ခြင်းရှိသည့်သဘောရှိသည်။ သမာနော၊ လျက်။ ဇာတိဓမ္မံယေဝ၊ ဖြစ်ခြင်းသဘောကိုသာလျှင်။ ပရိယေသတိ၊ ရှာ၏။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ အရိယပရိယေသနာ၊ သည်။ ကတမာ စ၊ နည်းဟူမူကား။ ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ဣဓ လောကေ၊ ၌။ ဧကစ္စော၊ သည်။ အတ္တနာ၊ သည်။ ဇာတိဓမ္မော၊ သည်။ သမာနော၊ ဖြစ်၍။ ဇာတိဓမ္မေ၊ ဖြစ်ခြင်းသဘော၌။ အာဒီနဝံ၊ အပြစ်ကို။ ဝိဒိတွာ၊ သိ၍။ အဇာတံ၊ ဖြစ်ခြင်းသဘော မရှိသော။ အနုတ္တရံ၊ မြတ်သော။ ယောဂက္ခေမံ၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ ပရိယေသတိ၊ ၏။
စာပိုဒ် ၁၇၀။ မဂ္ဂါနဋ္ဌင်္ဂိကောတိ၊ ကား။ ဇင်္ဃမဂ္ဂါဒယော ဝါ၊ ခြေကြောင်း ခရီး အစရှိသည်တိုသည်လည်း။ ဟောန္တု၊ စေကုန်။ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတမဂ္ဂါ ဝါ၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော မဂ်တို့သည်လည်း။ ဟောန္တု၊ ကုန်။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ မဂ္ဂါနံ၊ မဂ်တို့တွင်။ ဝါ၊ တို့ထက်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒီဟိ၊ ကုန်သော။ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒီနံ၊ ကုန်သော။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ ပါပဓမ္မာနံ၊ ယုတ်မာသော တရားတို့ကို။ ပဟာနကရော၊ ပယ်ခြင်းကို ပြုတတ်သော။
မှတ်ချက်။ ။ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’သို့ သွား။ ပဟာနကရော’နောင် မဂ္ဂေါ’ဟု ရှိသည်များ၏။ နောက်၌ မဂ္ဂေါဟု ရှိပြီးဖြစ်ရကား မရှိသင့်ပြီ)။
နိရောဓံ၊ နိရောဓသစ္စာကို။ အာရမ္မဏံ ကတွာ၊ အာရုံပြု၍။ စတူသုပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ သစ္စေသု၊ တို့၌။ ဒုက္ခပရိဇာနနာဒိကိစ္စံ၊ ဒုက္ခသစ္စာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းအစရှိသော ကိစ္စကို။ သာဓယမာနော၊ ပြီးစေတတ်သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ သော။ မဂ္ဂေါ၊ သည်။ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော (ပေ ၃၅၁) မြတ်၏။ သစ္စာနံ စတုရော ပဒါတိ၊ ကား။ “သစ္စံ ဘဏေ န ကုဇ္ဈေယျာ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဂတံ၊ သော။ ဝစီသစ္စံ ဝါ၊ ဝစီသစ္စာသည်လည်း။ ဟောတု၊ စေ။ “သစ္စော ဗြာဟ္မဏော သစ္စော ခတ္တိယော”တိ အာဒိဘေဒံ၊ ဤသို့ အစရှိသည်အပြားရှိသော။ သမ္မုတိသစ္စံ ဝါ၊ သည်လည်း။ ဟောတု၊ စေ။ “ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဂတံ၊ သော။ ဒိဋ္ဌိသစ္စံ ဝါ၊ သည်လည်း။ ဟောတု၊ စေ။ “ဧကံ ဟိ သစ္စံ န ဒုတိယမတ္ထီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ သော။ ပရမတ္ထသစ္စံ ဝါ၊ သည်လည်း။ ဟောတု၊ စေ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဣမေသံ သစ္စာနံ၊ တို့တွင်။ ဝါ၊ တို့ထက်။ ပရိဇာနိတဗ္ဗဋ္ဌေန စ၊ ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သော သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ပဟာတဗ္ဗဋ္ဌေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗဋ္ဌေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘာဝေတဗ္ဗဋ္ဌေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဧကပဋိဝေဓဋ္ဌေန စ၊ တစ်ပြိုင်နက်ထိုးထွင်း၍ သိသောသဘောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ တထပဋိဝေဓဋ္ဌေန စ၊ မဖောက်မပြန်ထိုးထွင်း၍ သိသောသဘောအားဖြင့် လည်းကောင်း။ “ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ”န္တိ အာဒယော၊ ကုန်သော။ စတုရော၊ ကုန်သော။ ပဒါ၊ တရားအစုတို့သည်။ သေဠာ နာမ၊ မြတ်သည်မည်ကုန်၏။ ဝိရာဂေါ သေဋ္ဌော ဓမ္မာနန္တိ၊ ကား။ “ဘိက္ခဝေ၊ တို့။ ယာဝတာ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ သင်္ခတာ ဝါ၊ သင်္ခတတရားလည်း ဖြစ်ကုန်သော။ အသင်္ခတာ ဝါ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ တို့တွင်။ ဝါ၊ တို့ထက်။ ဝိရာဂေါ၊ ရာဂ၏ ကင်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ အဂ္ဂံ အဂ္ဂေါ၊ မြတ်၏ဟူ၍။ အက္ခာယတိ၊ ဆိုအပ်၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ ဝစနတော၊ ကြောင့်။ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတော၊ သော။ ဝိရာဂေါ၊ ရာဂ၏ ကင်းရာဖြစ်သော တရားသည်။ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ တို့တွင်။ ဝါ၊ ထို့ထက်။ သေဋ္ဌော၊ ၏။ ဒွိပဒါနဉ္စ စက္ခုမာတိ၊ ကား။ သဗ္ဗေသမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒေဝမနုဿာဒိဘေဒါနံ၊ နတ်လူ အစရှိကုန်သော အပြားရှိကုန်သော။ ဒွိပဒါနံ၊ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါတို့တွင်။ ဝါ၊ တို့ထက်။ ပဉ္စဟိ၊ ကုန်သော။ စက္ခူဟိ၊ တို့ဖြင့်။ စက္ခုမာ၊ စက္ခုအမြင်ရှိတော်မူသော။ ဘဂဝါဝ၊ သည်သာလျှင်။ သေဋ္ဌော၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
အဂ္ဂါနီတိ၊ ကား။ ဥတ္တမာနိ၊ အမြတ်တို့သည်။ ယာဝတာတိ၊ ကား။ (ပေ ၃၅၂) ယတ္တကာ၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော။ အပဒါတိ၊ ကား။ နိပ္ပဒါ၊ အခြေမရှိကုန်သော။ အဟိမစ္ဆာဒယော၊ မြွေငါး အစရှိသည်တို့သည်။ ဒွိပဒါတိ၊ ကား။ မနုဿပက္ခိဇာတာဒယော၊ လူငှက်မျိုး အစရှိသည်တို့သည်။ စတုပ္ပဒါတိ၊ ကား။ [ကျမ်း ၂၆၇] ဟတ္ထိအဿာဒယော၊ တို့သည်။ ဗဟုပ္ပဒါတိ၊ ကား။ သတပဒိအာဒယော၊ ကင်းခြေများ အစရှိသည်တို့သည်။ ရူပိနောတိ၊ ကား။ ကာမာဝစရရူပါဝစရသတ္တာ၊ တို့သည်။ အသညိနောတိ၊ ကား။ အသညိဘဝေ၊ အသညသတ်ဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာ၊ ဖြစ်သော သတ္တဝါသည်။ နေဝသညီနာသညိနောတိ၊ ကား။ ဘဝဂ္ဂေ၊ ဘဝဂ်၌။ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာ၊ တို့သည်။ အဂ္ဂမက္ခာယတီတိ၊ ကား။ ဂုဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အဂ္ဂေါ ဥတ္တမော သေဋ္ဌော၊ မြတ်၏။ ဣတိ၊ သို့။ အက္ခာယတိ၊ ၏။
အသင်္ခတာနန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဝိရာဂေါတိ အာဒီနိ စ၊ တို့သည်လည်း။ နိဗ္ဗာနဿေဝ၊ ၏သာလျှင်။ နာမာနိ၊ တို့တည်း။
ဝိရာဂ စသည်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် နိဗ္ဗာန်၏ အမည်ဖြစ်ကုန်သနည်း။ စောဒနာရှိရကား ‘တံ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်ကို။ အာဂမ္မ၊ စွဲ၍။ သဗ္ဗေ ကိလေသာ၊ တို့သည်။ ဝိရဇ္ဇန္တိ၊ ကင်းကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ ရာဂမဒါဒယော၊ ရာဂတည်းဟူသော ယစ်ခြင်း အစရှိသည်တို့သည်။ မဒါ နိမ္မဒါ၊ ယစ်ခြင်းမရှိကုန်သည်။ (အမဒါ နိမ္မဒါ’ဟု ရှေးပါဌ်ရှိ၏)။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ အဘာဝံ၊ မဖြစ်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗာ၊ ကုန်သော။ ပိပါသာ၊ သိပ်ခြင်းတို့သည်။ ဝိနယံ၊ ကင်းပျောက်ခြင်းကို။ ဥပေန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ အာလယာ၊ တို့သည်။ သမုဂ္ဃာတံ၊ အကြွင်းမဲ့ပြတ်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝဋ္ဋာနိ၊ ဝဋ်တို့သည်။ ဥပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ ပြတ်ကုန်၏။ တဏှာ၊ သည်။ ခီယတိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗပရိဠာဟာ၊ ခပ်သိမ်းသော ပူပန်ခြင်းတို့သည်။ ဝူပသမ္မန္တိ၊ ကုန်၏။ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ၊ သည်။ နိရုဇ္ဈတိ၊ ၏။ နိဗ္ဗာယတိ၊ ငြိမ်း၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သည်။ ဧတာနိ နာမာနိ၊ ဤဝိရာဂအစရှိသော အမည်တို့ကို။ လဘတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဓမ္မော စ ကုသလက္ခတောတိ၊ ကား။ တဿ သတ္ထုနော၊ ၏။ ဓမ္မော စ၊ သည်လည်း။ ကုသလော အနဝဇ္ဇော၊ အပြစ်မရှိ။ အနဝဇ္ဇတ္တာ ဧဝ၊ အပြစ်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ ပဋိပက္ခေဟိ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော။ ရာဂါဒီဟိ၊ ကုန်သော။ ကိလေသေဟိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ သဗ္ဗတိတ္ထိယဝါဒေဟိ စ၊ အလုံးစုံသော တိတ္ထိတို့၏ အယူတို့သည်လည်းကောင်း။ အပရိက္ခတော၊ မခွါအပ်။ ဝါ၊ မတူးဖြိုအပ်။ တာနိ တီဏိ ဝိသိဿရေတိ၊ ကား။ တီဏိ၊ ကုန်သော။ ဧတာနိ ရတနာနိ၊ တို့သည်။ လောကေ၊ ၌။ သဗ္ဗရတနေဟိ၊ တို့ထက်။ ဝိသိဿန္တိ၊ ထူးကုန်၏။ ဂုဏဝသေန၊ ဂုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ သဗ္ဗလောကံ၊ အလုံးစုံသော လောကကို။ အတိသေန္တိ၊ လွန်၍ ဖြစ်ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
သမဏပဒုမသဉ္စယော ဂဏောတိ၊ ကား။ ပဒုမသဒိသာနံ၊ ကြာပဒုမ္မာနှင့် တူကုန်သော။ အရိယသမဏာနံ၊ အရိယာဖြစ်သော ရဟန်းတို့၏။ သမူဟသင်္ခါတော၊ အပေါင်းဟု ဆိုအပ်သော။ ဂဏော၊ ဂိုဏ်းတည်း။
အဘယ်သည် ပဒုမ္မာကြာမည်သနည်း။ အဘယ်ကြောင့်ကား ပဒုမ္မာကြာနှင့် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တူသနည်းဟု အမေးရှိရကား ‘ပဒုမန္တိ ဟိ’ စသော ပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ ပဒုမန္တိ၊ ကား။ ပရိပုဏ္ဏသတပတ္တဿ၊ ပြည့်စုံသော ပွင့်ချပ်တစ်ရာရှိသော။ သရောရုဟဿ၊ ကြာ၏။ နာမံ၊ တည်း။ အရိယပုဂ္ဂလာ စ၊ တို့သည်လည်း။ သဗ္ဗထာပိ၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်လည်း။ ပရိပုဏ္ဏဂုဏာ၊ ပြည့်စုံသော ဂုဏ်ရှိကုန်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ပဒုမသဒိသာတိ၊ ကြာပဒုမ္မာနှင့် တူကုန်၏ဟူ၍။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ ဝိဒူနံ သက္ကတောတိ၊ ကား။ ဝိဒူဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ၊ တို့သည်။ သက္ကတော၊ ပူဇော်အပ်သည်။ နရဝရဒမကောတိ၊ ကား။ နရဝရော စ၊ မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ပုရိသာနံ၊ ယောကျ်ားတို့ကို။ ဒမကော နာယကော စ၊ ဆုံးမတတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ လောကဿ ဥတ္တရီတိ၊ ကား။ လောကဿ၊ ၏။ ဥပရိ၊ ၌။ ဌိတာနိ၊ ကုန်၏။ သဗ္ဗလောကေ၊ ၌။ ဥတ္တမာနီ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
နိရုပဒါဟောတိ၊ ကား။ ရာဂပရိဠာဟာဒီဟိ၊ ရာဂတည်းဟူသော ပူပန်ခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ အနုပဒါဟော၊ ပူပန်ခြင်း မရှိသော။ သစ္စနာမော (ပေ ၃၅၄) တိ၊ ကား။ အဝိတထနာမော၊ မဖောက်မပြန်သော အမည်ရှိတော်မူ၏။ ယထာဘုစ္စဂုဏေဟိ၊ ဟုတ်မှန်သည်အားလျော်စွာ ဖြစ်ကုန်သော ဂုဏ်တို့ဖြင့်။ အာဂတနာမော၊ လာသော အမည်ရှိတော်မူ၏။ သဗ္ဗာဘိဘူတိ၊ ကား။ သဗ္ဗလောကံ၊ ကို။ အတ္တနော၊ ၏။ ဂုဏေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အဘိဘဝိတွာ၊ နှိပ်နင်း၍။ ဌိတော၊ ၏။ သစ္စဓမ္မောတိ၊ ကား။ ဝဋ္ဋတော၊ မှ။ ဧကန္တနိဿရဏဘာဝေန၊ စင်စစ် ထွက်မြောက်ကြောင်း ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အဝိတထော၊ မဖောက်မပြန်သော။ ပရိယတ္တိယာ၊ နှင့်။ သဟ၊ ကွ။ နဝဝိဓော၊ သော။ လောကုတ္တရဓမ္မော၊ တည်း။ တတော ဧဝ၊ ထိုသို့ စင်စစ်ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင်။ တဿ၊ ထိုပရိယတ်နှင့်တကွ ကိုးပါးသော လောကုတ္တရာ တရားထက်။ ဥတ္တရိ၊ လွန်မြတ်သော။ အညော၊ တစ်ပါးသော တရားတည်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ (ဤသို့ပေးဦး)။ နတ္ထညော တဿ ဥတ္တရီတိ၊ ကား။ တဿ၊ ထိုပရိယတ်နှင့်တကွ ကိုးပါးသော လောကုတ္တရာတရားထက်။ ဥတ္တရိ၊ လွန်မြတ်သော။ အဓိကဂုဏော၊ လွန်သော ဂုဏ်ရှိသော။ အညော၊ သော။ ဓမ္မော စ၊ သည်လည်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ အယံ၊ ကား။ အတ္ထော၊ တည်း။ အရိယသံဃောဝ၊ ကိုသာလျှင်။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ သဗ္ဗကာလံ၊ အခါခပ်သိမ်း။ ဝိဒူဟိ သဗ္ဗပဏ္ဍိတေဟိ၊ တို့သည်။ ပူဇိတော၊ ၏။
[ကျမ်း ၂၆၈] “ဧကာယန”န္တိ ဂါထာယ၊ ၌။ ဧကာယနန္တိ၊ ကား။ ဧကံ မဂ္ဂံ၊ တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးဖြစ်သော။
အယနသည်သာ မဂ္ဂပရိယာယ မဟုတ်။ အခြားသော မဂ္ဂပရိယာယ်များ ရှိသေး၏ဟု ပဒုဒ္ဓါရကို ပြုလိုရကား ‘မဂ္ဂဿ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
(ဟိ’ကား ဝါကျာရမ္ဘတည်း)။ မဂ္ဂဿ၊ ခရီး၏။ (နာမာနိ၌ စပ်)။ မဂ္ဂေါ စ၊ မဂ္ဂဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ ပန္ထော စ၊ ပန္ထဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ ပဇ္ဇော စ၊ ပဇ္ဇဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ အဉ္ဇသဉ္စ၊ အဉ္ဇသဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ ဝဋုမာနဉ္စ၊ ဝဋုမဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ နာဝါ စ၊ နာဝါဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ ဥတ္တရသေတု စ၊ ဥတ္တရဟူသောအမည် သေတုဟူသောအမည်တို့လည်းကောင်း။ ကုလ္လော စ၊ ကုလ္လဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ ဘိသိ စ၊ ဘိသိဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ သင်္ဂမော စ၊ သင်္ဂမဟူသော အမည်လည်းကောင်း။ (ပေ ၃၅၅) ဣတိ၊ သို့။ ဗဟူနိ၊ ကုန်သော။ နာမာနိ၊ တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ သွာယံ သော အယံ မဂ္ဂေါ၊ ထိုခရီးကို။ ဣဓ၊ ၌။ အယနနာမေန၊ အယနဟူသော အမည်ဖြင့်။ ဝုတ္တော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကာယနန္တိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဧက မဂ္ဂံ၊ တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးဖြစ်သော။ န ဒွေဓာပထဘူတံ၊ နှစ်ကြောင်းသော ခရီး မဟုတ်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဧကေန၊ အပေါင်းအဖော် မရှိသောသူသည်။ အယိတဗ္ဗံ၊ သွားအပ်၏။ ဝါ၊ ရောက်အပ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကာယနံ၊ အဖော်မရှိ တစ်ယောက်တည်း သွားအပ်သော။
အဖော်မရှိခြင်းသည် အခြံအရံတည်းဟူသော အဖော်မရှိခြင်း။ တဏှာတည်းဟူသော အဖော်မရှိခြင်းအားဖြင့် နှစ်ပါးပြားရကား ‘ဂဏသင်္ဂဏိကံ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ဂဏသင်္ဂဏိကံ၊ အပေါင်းအဖော်၌ မွေ့လျော်ခြင်းကို။ ပဟာယ၊ ၍။ ဝိဝေကဋ္ဌေန၊ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်း၌ တည်သောသူသည်။ ပဝိဝိတ္တေန၊ တဏှာမကင်းသော စိတ်ရှိသော သူသည်။ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ သွားအပ်၏။ ဝါ၊ ရောက်အပ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဧတေန၊ ဤအဋ္ဌင်္ဂိကမဂ်ဖြင့်။ အယန္တိ၊ သွားကုန်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယနော၊ မည်၏။ သံသာရတော၊ မှ။ နိဗ္ဗာနံ၊ သို့။ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝါ၊ ကား။ ဧကဿ သဗ္ဗသတ္တသေဋ္ဌဿ၊ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့ထက် မြတ်တော်မူသော။ (ဧကသဒ္ဒါကား သေဋ္ဌအနက်ဟောတည်း)။ ဘဂဝတော၊ ၏။ အယနော၊ ခရီးတည်း။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကာယနော၊ မည်၏။
ဥပနိဿယနှင့်ပြည့်စုံသော တစ်ပါးသော သူတို့သည်လည်း အရိယမဂ်တည်းဟူသော ခရီးဖြင့် သွားကုန်သည် မဟုတ်လောဟု စောဒနာဖွယ် ရှိသောကြောင့် ‘ကိဉ္စာပိ ဟိ’စသော ပါဌ်ကိုမိန့်။
တေန၊ ထိုအဋ္ဌင်္ဂိကမဂ်ဖြင့်။ အညေပိ၊ တစ်ပါးသော သူတို့သည်လည်း။ ကိဉ္စာပိ အယန္တိ၊ အကယ်၍ကား သွားကုန်၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ တေန၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်။ ဥပ္ပါဒိတတ္တာ၊ ဖြစ်စေအပ်သည်၏ (ပေ ၃၅၆) အဖြစ်ကြောင့်။ ဘဂဝတောဝ၊ ၏သာ။ အယနော၊ ခရီးတည်း။ ယထာ ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “သော ဟိ ဗြာဟ္မဏ။ လ။ ဥပ္ပါဒေတာ”တိ အာဒိံ၊ ကို။ အာဟ၊ ၏။ တထာ တေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ တေန၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်။ ဥပ္ပါဒိတတ္တာ၊ ဖြစ်စေအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဘဂဝတောဝ၊ ၏သာ။ အယနော၊ ခရီးတည်း။ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗြာဟ္မဏ။ သော ဘဂဝါ၊ သည်။ အနုပ္ပန္နဿ၊ မဖြစ်သေးသော။ မဂ္ဂဿ၊ ကို။ ဥပ္ပါဒေတာ၊ ဖြစ်စေတတ်၏။ ဝါ၊ ကား။ အယတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အယနော၊ မည်၏။ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဧကသ္မိံ၊ သော။ ဣမသ္မိံ ယေဝ ဓမ္မဝိနယေ၊ ဤဓမ္မဝိနည်း၌သာလျှင်။ အယနော၊ ၏။ အညတ္ထ၊ ၌။ န အယနော၊ မဖြစ်တတ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကာယနော၊ မည်၏။ ယထာ ယေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ “ဣမသ္မိံ ခေါ၊ လ။ ဥပလဗ္ဘတီ”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တထာ တေန ကာရဏေန၊ ကြောင့်။ ဣမသ္မိံ ယေဝ ဓမ္မဝိနယေ၊ ဤဓမ္မဝိနည်း၌သာလျှင်။ အယနော၊ ၏။ အညတ္ထ၊ ၌။ န အယနော၊ မဖြစ်တတ်။ သုဘဒ္ဒ၊ သုဘဒ္ဒ။ ဣမသ္မိံ ခေါ ဓမ္မဝိနယေ၊ ၌သာလျှင်။
မှတ်ချက်။ ။ ခေါ’ကား အဝဓာရဏ အနက်၌ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ‘ဣမသ္မိံ ခေါတိ ဧတ္ထ ခေါ သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏေ၊ တသ္မာ ဣမသ္မိံ ယေဝါတိ အတ္ထော’ဟု မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်ဋီကာ မိန့်သတည်း။
အရိယော၊ သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ ကို။ ဥပလဗ္ဘတိ၊ ရအပ်၏။ အပိ စ အပရော နယော၊ ကို။ ဝုစ္စတေ၊ အံ့။ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ မဂ်၏ ရှေးအဖို့၌။ နာနာမုခဘာဝနာယ၊ အထူးထူးသော ကာယာနုပဿနာအစရှိသည်ကို အရင်းပြု၍ဖြစ်သော ဘာဝနာနည်းဖြင့်။ ပဝတ္တောပိ၊ ဖြစ်သော်လည်း။ အပရဘာဂေ၊ နောက်အဖို့၌။ ဧကံ၊ သော။ နိဗ္ဗာနမေဝ၊ ကိုသာလျှင်။ အယတိ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဧကာယနော၊ မည်၏။ တံ ဧကာယနံ၊ ထိုတစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးကို။ ဝါ၊ ခရီးဖြစ်သော။
ဇာတိခယန္တဒဿီတိ၊ ကား။ ဇာတိယာ၊ ၏။ ခယသင်္ခါတော၊ ကုန်ရာဖြစ်၏ဟု ဆိုအပ်သော။ အန္တော၊ အဆုံးတည်း။ ဇာတိခယန္တော၊ ဇာတိ၏ ကုန်ရာဟု ဆိုအပ်သော အဆုံး။ ဇာတိယာ၊ ၏။ အစ္စန္တခယန္တော၊ စင်စစ် ကုန်ရာဟု ဆိုအပ်သော အဆုံးဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ တည်း။ တံ၊ ထိုဇာတိ၏ ကုန်ရာဟု ဆိုအပ်သော အဆုံးဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ ပဿိ၊ မြင်ပြီ။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မည်၏။ “မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုက (ပေ ၃၅၇) မ္ပီ”တိ၊ ဟူ၍။ ပါဌော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဌ်၏။ အတ္ထော၊ ကား။ ဧဝံ၊ ဤသို့တည်း။ (ဤသို့ပေး)။ ဝုတ္တပ္ပကာရံ၊ သော။ ဧကာယနသင်္ခါတံ၊ တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးဟု ဆိုအပ်သော။ မဂ္ဂံ၊ မဂ်ကို။ သယမ္ဘုဉာဏေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝါ၊ သည်။ ပဇာနာတိ၊ သိ၏။ ဇာနန္တော စ၊ ၍လည်း။ တေန တေန ဟိတေန၊ ထိုထိုသို့သော အစီးအပွားဖြင့်။ သတ္တေ၊ တို့ကို။ အနုကမ္ပတိ၊ စောင့်ရှောက်တော်မူတတ်၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဣဒါနိ၊ ၌။ တဿ မဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဧကာယနဘာဝဉ္စ၊ တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီး၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ တီသုပိ ကာလေသု၊ တို့၌လည်း။ ဧကန္တနိယျာနတဉ္စ၊ စင်စစ် ထွက်မြောက်ကြောင်း၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ဝိဘာဝေတုံ၊ ငှာ။ “ဧတေန၊ လ။ ဩဃ”န္တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကား။ ဧဝံ၊ ဤသို့တည်း။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ အတီတံ၊ လွန်လေပြီးသော။ အဒ္ဓါနံ၊ ကာလ၌။ ကာမောဃာဒိစတုဗ္ဗိဓံ၊ ကာမောဃ အစရှိသော လေးပါးအပြားရှိသော။ ဩဃံ၊ ကို။ တရိံသု၊ ကူးမြောက်ကုန်ပြီ။ ယေ စ၊ တို့သည်လည်း။ အနာဂတံ၊ သော။ အဒ္ဓါနံ၊ ၌။ တံ၊ ထိုဩဃကို။ တရိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။ ဧတရဟိ စ၊ ယ္ခုအခါ၌လည်း။ တရန္တိ၊ ကူးမြောက်ကုန်ဆဲ။ သဗ္ဗေ၊ ကုန်သော။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဧတေနေဝ မဂ္ဂေန၊ ဤမဂ်ဖြင့်သာလျှင်။ တရိံသု၊ ကုန်ပြီ။ တရိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။ တရန္တိ၊ ကုန်၏။ အညေန၊ တစ်ပါးသော မဂ်ဖြင့်။ န တရိံသု၊ ကူးမြောက်ပြီးသည် မဟုတ်ကုန်။ န တရိဿန္တိ၊ ကုန်လတ္တံ့။ န တရန္တိ၊ ကုန်။ (ဤသို့ပေး)။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ဝိသုဒ္ဓိပေက္ခာတိ၊ ကား။ စတုရောဃနိတ္ထရဏေန၊ လေးပါးသော ဩဃမှ ထွက်မြောက်သဖြင့်။ အစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိံ၊ စင်စစ် စင်ကြယ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ ကို။ အပေက္ခန္တာ၊ အလိုရှိကုန်သော။ ပရိနိဗ္ဗာယိတုကာမာ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းငှာ အလိုရှိကုန်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၂၆၉] ဧဝံ၊ သို့။ ဒုဝိဓမ္ပိ၊ လည်းဖြစ်သော။ သာသနပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ (သောဠသဝိဓသာသနပဋ္ဌာန အဋ္ဌဝီသတိဝိဓသာသနပဋ္ဌာနနှစ်ပါးကို ယူပါ)။ နာနာသုတ္တပဒါနိ၊ အထူးထူးသော သုတ်ပုဒ်တို့ကို။ ဥဒါဟရန္တေန၊ ထုတ်သဖြင့်။ ဝိဘဇိတွာ၊ ပြီး၍။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ၊ သံကိလေသဘာဂိယသုတ် အစရှိသည်တို့နှင့်။ သံသန္ဒိတွာ၊ နှီးနှော၍။ (ပေ ၃၅၈) ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ ပုန၊ တစ်ဖန်။ “လောကိယံ သုတ္တ”န္တိ အာဒိ၊ သုတ္တံ အစရှိသော စကားကို။ အာရဒ္ဓံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ဒဿနဘာဂိယေန စ ဘာဝနာဘာဂိယေန စာတိ၊ ကား။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေန၊ သုတ်ဖြင့်။
ဒဿနဘာဂိယ,ဘာဝနာဘာဂိယ နှစ်ပါးဖြစ်လျက် နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေန’ဟူ၍ တစ်ပါးတည်း သာ ဆိုသော ဆရာ့စကားသည် ယုတ္တိမရှိ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗနှင့် မတန်လေတကားဟု စောဒနာပုစ္ဆာ ထွက်ရာသောကြောင့် ‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယမေဝ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။ %%
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယမေဝ၊ သုတ်ကိုသာလျှင်။ ဒဿနဘာဂိယံ၊ သုတ်လည်းကောင်း။ ဘာဝနာဘာဂိယံ၊ သုတ်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဒွိဓာ၊ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်။ ဘိန္ဒိတွာ၊ ခွဲ၍။ ဒဿိတံ၊ ၏။ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စာတိ၊ ကား။ လောကိယဉ္စ၊ လောကီလည်းဖြစ်သော။ လောကုတ္တရဉ္စ၊ ဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ စ၊ သံကိလေသဘာဂိယ အစရှိသော သုတ်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒဿနဘာဂိယာဒီဟိ စ၊ တို့ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဥဘယေဟိ၊ နှစ်ပါးသော သုတ်တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အဓိပ္ပါယော၊ တည်း။ ယသ္မိံ သုတ္တေတိ အာဒိ၊ ယသ္မိံ သုတ္တေ အစရှိသော စကားသည်။ နိဒ္ဒိသနာကာရဒဿနံ၊ ပြအပ်သော အခြင်းအရာကို ပြသော စကားတည်း။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သံကိလေသဘာဂိယန္တိ၊ ကား။ သံကိလေသကောဋ္ဌာသသဟိတံ၊ သံကိလေသအဖို့နှင့် တကွဖြစ်သော။ သံကိလေသတ္ထဒီပနံ၊ သံကိလေသအနက်ကို ပြတတ်သော။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသော ဝါသနာဘာဂီယ အစရှိသည်တို့၌လည်း။ ဧသ နယော၊ တည်း။
အရှင်အဋ္ဌကထာဆရာ အရှင်မဟာကစ္စည်းထေရ်သည် အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသော ထိုတိက်တို့တွင် လောကိယတိက်၏ သံကိလေသဘာဂိယ စသော လေးပုဒ်တို့ဖြင့် နှီးနှောခြင်းကို ပြတော်မူ၍ သတ္တာဓိဋ္ဌာနတိက အစရှိသော ရှစ်တိက်တို့၏ နှီးနှောခြင်းကို မပြမူ၍ ‘ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယသုတ္တဿ နိဂ္ဃါတာယ’ စသည်ကိုသာ ဆိုတော်မူခဲ့၏။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနတိက အစရှိသော ရှစ်တိက်တို့၏ နှီးနှောခြင်းကိုလည်း မပြကောင်းပါသ (ပေ ၃၅၉) လော၊ မရသင့်သလောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ထိုစောဒနာကို ဖြေအံ့သောငှာ ‘ဧဝံ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ လောကိယတ္တိကဿ၊ လောကိယတိက်၏။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ၊ အစရှိကုန်သော။ စတူဟိ ပဒေဟိ၊ လေးပုဒ်တို့နှင့်။ (သံကိလေသဘာဂိယ ဒဿနဘာဂိယ ဝါသနာဘာဂိယ ဘာဝနာဘာဂိယ၊ ဤလေးပုဒ်ကို ယူ)။ သံသန္ဒနံ၊ ကို။ ဒေဿတွာ၊ ၍။ (ဒေဿတုံ အာရဒ္ဓံ၌ စပ်)။ ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ သေသတိကာနဉ္စ၊ ကြွင်းသော သတ္တာဓိဋ္ဌာနအစရှိသော ရှစ်တိက်တို့ကိုလည်းကောင်း။ သေသပဒါနဉ္စ၊ ကြွင်းသော မိဿကပုဒ်တို့ကိုလည်းကောင်း။ (သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ၊ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ အစရှိသော မိဿကပုဒ်ကိုယူ)။ သံသန္ဒနံ၊ ကို။ သုဝိညေယျန္တိ၊ သိလွယ်ပြီဟူ၍။ တစ်နည်းကား။ သုဝိညေယျံ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ၊ ထိုကြွင်းသော တိက်ပုဒ်တို့၏ နှီးနှောခြင်းကို။ အနုဒ္ဓရိတွာ၊ မထုတ်မူ၍။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီနံ၊ သုတ် အစရှိသည်တို့ကို။ သမတိက္ကမနံ၊ လွန်ခြင်းကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
လောကုတ္တရာသုတ်သာ သံကိလေသဘာဂိယသုတ်ကို လွန်ခြင်းငှာ ဖြစ်ကောင်းသည် မဟုတ်တုံလောဟု စောဒနာထွက်ရာလေရကား ‘တတ္ထ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ ဖြစ်သော။ သုတ္တဉ္စ၊ သုတ်သည်လည်းကောင်း။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ သော။ သုတ္တဉ္စ၊ သည်လည်းကောင်း။ လောကိယမေဝ၊ လောကိယသုတ်သည်သာလျှင်။ ယဒိပိ ဟောတိ၊ ၏ရှင့်။ တထာပိ၊ လည်း။ လောကုတ္တရသုတ္တာနိ၊ တို့သည်။ လောကိယသုတ္တာနံ၊ တို့ကို။ သမတိက္ကမာယ၊ လွန်ခြင်းငှာ။ ဟောန္တိ ဝိယ၊ ကုန်သကဲ့သို့။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ သုတ်သည်။ သံကိလေသဘာဂိယဿ၊ သုတ်ကို။ သမတိက္ကမာယ၊ ငှာ။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမံ အတ္ထံ၊ ကို။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယဿ သုတ္တဿ နိဂ္ဃာတာယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ နိဂ္ဃာတာယာတိ၊ ကား။ ပဟာနာယ၊ ငှာ။
သုတ်သည် ပယာယကလည်း မဟုတ်။ ပဟာတဗ္ဗလည်းမဟုတ်ခဲ့။ အဘယ်သို့ ဝါသနာဘာဂိယ (ပေ ၃၆ဝ) သုတ်သည် ကိလေသဘာဂိယသုတ်ကို ပယ်ခြင်းငှာ ဖြစ်ကောင်းအံ့နည်းဟူသော စောဒနာကို မြင်၍ ‘သုတ္တသီသေန’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သုတ္တသီသေန စ၊ သုတ်ကို ပဓာနပြုသဖြင့်လည်း။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ သုတ္တတ္ထော၊ သုတ်၏ အနက်ကို။ ဂဟိတော၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ဘာဝနာဂိယသုတ်သည် သံကိလေသဘာဂိယ စသောသုတ်ကိုသာ စွန့်ပယ်ခြင်းငှာ ဖြစ်စေ၏။ ဒဿနဘာဂိယသုတ်ကို စွန့်ခြင်း ပယ်ခြင်းငှာ မဖြစ်ကောင်းလေတကားဟု စောဒနာထွက်ရာသည်ကို နှလုံးပိုက်၍ ‘ယသ္မာ စ’ အစရှိသော ပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယသ္မာ စ၊ ကြောင့်လည်း။ သံကိလေသဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ သမတိက္ကမနေန၊ လွန်ုသဖြင့်။ ဝေါဒါန ဓမ္မာ၊ တို့ကို။ အဓိဂန္တဗ္ဗာ ဝိယ၊ ရအပ်ကုန်သကဲ့သို့။ ဒဿနဘူမိသမတိက္ကမနေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဘာဝနာဘူမိ၊ ကို။ အဓိဂန္တဗ္ဗာ၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဘာဝနာ၊ လ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါယာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ယသ္မာ ပန၊ ကြောင့်ကား။ အသေက္ခဓမ္မေသု၊ အသေက္ခတရားတို့သည်။ ဥပ္ပန္နေသု၊ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော်။ မဂ္ဂဘာဝနာကိစ္စံ နာမ၊ မဂ္ဂဘာဝနာကိစ္စမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဈာနဘာဝနာပိ၊ ဈာန်ကိုပွားစေခြင်းသည်လည်း။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထာ ဧဝ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌ ချမ်းသာစွာနေခြင်းအကျိုး ရှိသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “အသေက္ခဘာဂိယံ၊ လ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါယာ”တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ “အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထ”န္တိ စ၊ ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ (ဣတိ စ ကိုရှေး၌လည်း ရှိ၍ပေးသည်)။
ဣဒါနိ၊ ၌။ တိကပဒေဟေဝ၊ တိကပုဒ်တို့ဖြင့်သာလျှင်။ သံသန္ဒိတွာ၊ ၍။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “လောကုတ္တရ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧကဗီဇိနာတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဧကမေဝ၊ သော။ အတ္တဘာဝံ၊ ကို။ ဇနေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဧကဗီဇိ နာမ၊ မည်၏။ မယာ၊ သည်။ ဝုတ္တဝစနဿ၊ ၏။ သာဓကံ၊ သက်သေဖြစ်သော။ ယထာ ကိံ ဝစနံ၊ ကို။ အာဟ၊ နည်းဟူမူကား။ “ကတမော စ၊ လ။ ဧကဗီဇီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဘဂဝါ၊ သည်။ အာဟ၊ ၏။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဧကဗီဇီ၊ မည်သနည်းဟူမူကား။ ဣဓ၊ (ပေ ၃၆၁) ဤသာသနာတော်၌။ ဧကစ္စော၊ သော။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ သံယောဇနာနံ၊ တို့၏။ ပရိက္ခယာ၊ ကုန်ခြင်းကြောင့်။ [ကျမ်း ၂၇၀] အဝိနိပါတဓမ္မော၊ ပုထုဇဉ်အဖြစ်သို့ ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန်ကျခြင်း သဘောမရှိသော။ နိယတော၊ မဂ်ဖိုလ်တရား၌ မြဲသော။ သမ္ဗောဓိပရာယနော၊ အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ ထိုသောတာပန်သည်။ ဧကံယေဝ၊ သော။ မာနုသကံ ဘဝံ၊ လူ၏ ဘဝကို။ ဝါ၊ လူတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ဘဝကို။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အန္တံ၊ အဆုံးကို။ ကရောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ဧကဗီဇီတိ၊ ဧကဗီဇီသောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ကုလာနိ၊ နှစ်ဘဝ သုံးဘဝ တို့ပတ်လုံး။ (ပေမူ၌ ဒွေ တယော ဘဝေ၊ နှစ်ဘဝ သုံးဘဝ တို့ပတ်လုံး ဟုရှိသည်)။ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ၊ ကျင်လည်၍။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အန္တံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကောလံကောလော နာမ၊ မည်၏။ ယထာဟ၊ ကား။ (မေးမြဲ)။ “ကတမော စ၊ လ။ ကောလံကောလော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ကောလံကောလော၊ နည်းဟူမူကား။ ဣဓ၊ ၌။ ဧကစ္စော၊ သော။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ သံယောဇနာနံ၊ တို့၏။ ပရိက္ခယာ၊ ကြောင့်။ သမ္ဗောဓိပရာယဏော၊ သော။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ သည်။ ဒွေ ဝါ ကုလာနိ၊ နှစ်ဘဝတို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ တီဏိ ဝါ ကုလာနိ၊ တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ၊ ကျင်လည်၍။ (ဝေဝုစ်ဖြစ်၍ တစ်ပေါင်းတည်း ပေးသည်)။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အန္တံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ကောလံကောလောတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ကုလာနီတိ၊ ကား။ ဘဝေ၊ ဘဝတို့ပတ်လုံး။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါတိ ဣဒံ ဝစနံ၊ သည်။ ဧတ္ထ၊ ဤအရာ၌။ ဒေသနာမတ္တမေဝ၊ ဒေသနာမျှသာတည်း။ ယာဝ ဆဋ္ဌဘဝါ၊ ခြောက်ခုမြောက်သော ဘဝတိုင်အောင်။ သံသရန္တောပိ၊ ကျင်လည်သော သူသည်လည်း။ ကောလံကောလော၊ မည်သည်။ ဟောတိ ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ သတ္တ ဘဝေ၊ ခုနစ်ဘဝတို့ပတ်လုံး။ သံသရိတွာ၊ ၍။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အန္တံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ (ပေ ၃၆၂) အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သတ္တက္ခတ္တုပရမော နာမ၊ မည်၏။ (ယထာဟ၊ ပေးမြဲ)။ “ကတမော စ၊ လ။ သတ္တက္ခတ္တုပရမော”တိ၊ ဟူ၍။ အာဟ၊ ၏။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သတ္တက္ခတ္တုပရမော၊ ဟူမူကား။ ဣဓ၊ ၌။ ဧကစ္စော၊ သော။ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ လ။ သမ္ဗောဓိပရာယဏော၊ သော။ သောတာပန္နော၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ သော၊ သည်။ သတ္တက္ခတ္တုံ၊ ခုနစ်ကြိမ်။ ဒေဝေ စေဝ၊ နတ်ပြည်၌လည်းကောင်း။ မာနုသေ စ၊ ၌လည်းကောင်း။ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ၊ ၍။ ဒုက္ခဿ၊ ၏။ အန္တံ၊ ကို။ ကရောတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ သတ္တက္ခတ္တုပရမောတိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။
တေသံ၊ ထိုသောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏။ ဧတံ ပဘေဒံ၊ ထိုဧကဗီဇီအစရှိသော အပြားကို။ ကော ပန၊ အဘယ်သူကား။ နိယမေတိ၊ မှတ်သနည်း။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ စောဒနာ၊ တည်း။ တာဝ၊ စွာ။ ကေစိ၊ အချို့သော ဆရာတို့သည်။ “ပုဗ္ဗဟေတု၊ ရှေးအကြောင်း ကောင်းမှုသည်။ နိယမေတိ၊ ၏။ “ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ ပဌမမဂ္ဂေါ၊ သည်။ နိယမေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။ “ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ၊ အထက်မဂ်သုံးပါးတို့သည်”။ နိယမေန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။ ကေစိ၊ တို့သည်။” တိဏ္ဏံ၊ ကုန်သော။ မဂ္ဂါနံ၊ တို့၏။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ “ နိယမေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တိ၊ ကုန်၏။
ယ္ခင်ဝါဒလေးပါးတို့သည် ယုတ္တိရှိသည်ချည်းလော၊ စောဒနာဖွယ်ရှိ၍ ရှေးဝါဒသုံးပါးတို့၏ ယုတ္တိမရှိသည်၏အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ ‘တတ္ထ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ၊ ထိုလေးပါးသောဆရာတို့၏ အယူတို့တွင်။ ပုဗ္ဗဟေတု၊ သည်။ နိယမေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တာနံ၊ ဆိုကုန်သော ဆရာတို့၏။ ဝါဒေ၊ ၌။ ပဌမမဂ္ဂဿ၊ ၏။ ဥပနိဿယော၊ ကို။ ကတော နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ၊ တို့သည်။ နိရူပနိဿယာ၊ ဥပနိဿယ မရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဥပ္ပန္နာ၊ ကုန်၏။ ဣတိ ဒေါသော၊ ဤသို့သော အပြစ်သည်။ အာပဇ္ဇတိ၊ ၏။ ပဌမမဂ္ဂေါ၊ သည်။ နိယမေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တာနံ၊ ဆိုကုန်သော ဆရာတို့၏။ ဝါဒေ၊ ၌။ ဥပရိ တိံဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ၊ အထက်မဂ်သုံးပါးတို့၏။ နိရတ္ထကတာ၊ အကျိုးမရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ ဝါ၊ ကိစ္စမရှိသည်၏ အဖြစ်သည်။ (အတ္ထေ ဇာတေ စ ပဏ္ဍိတံ စသည်၌ကဲ့သို့ အတ္ထသဒ္ဒါကို ကိစ္စဟော ကြံသည်။)။ အာ (ပေ ၃၆၃) ပဇ္ဇတိ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ သောတာပတ္တိမဂ်သည်ပင်လျှင် အထက်မဂ်တို့သို့ ပြုအပ်သောကိစ္စကို ပြီးစေအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အထက်မဂ်သုံးခုတို့၏ ကိစ္စမရှိသည်၏အဖြစ်သည် ရောက်၏ဟူလိုသော်။
ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ၊ တို့သည်။ နိယမေန္တိ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တာနံ၊ တို့၏။ ဝါဒေ၊ ၌။ “ပဌမမဂ္ဂေ၊ သည်။ အနုပ္ပန္နေ ဧဝ၊ မဖြစ်မီကပင်လျှင်။ ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ၊ တို့သည်။ ဥပ္ပန္နာ၊ ကုန်၏”။ ဣတိ ဒေါသော၊ သည်။ အာပဇ္ဇတိ၊ ၏။ (မဖြစ်သေးသောမဂ်၏ ကိစ္စကို ပြုခြင်းကြိယာ မဖြစ်ကောင်းသောကြောင့် ဟူလိုသော်)။
ဤသို့ ရှေးပါသော ဝါဒတို့၏ ယုတ္တိမရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယ္ခုအခါ စတုက္ကဝါဒသည် ဤ၌ သင့်မြတ်၏ဟု ပြလို၍ ‘ဝိပဿနာ၊ လ။ ယုဇ္ဇတိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဝိပဿနာ၊ သည်။ နိယမေတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝဒန္တာနံ၊ တို့၏။ ဝါဒေါ ပန၊ သည်ကား။ ယုဇ္ဇတိ၊ ၏။ (သင့်မြတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ‘သစေ ဟိ’ စသောပါဌ်ဖြင့် ထင်ရှားစွာ ပြသတည်း)။ ဟိ၊ စွ။ တစ်နည်း။ ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ၊ တို့၏။ ဝိပဿနာ၊ သည်။ ဗလဝတီ၊ အားကြီးသည်။ သစေ ဟောတိ၊ အံ့။ ဧကဗီဇီ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော၊ ထိုဧကဗီဇီပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာအောက်။ မန္ဒတရာ၊ နုန့်သော ဝိပဿနာဖြင့်။ ကောလံကောလော၊ လမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တတော၊ ထိုကောလံကောလပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာအောက်။ မန္ဒတရာ၊ ဖြင့်။ သတ္တက္ခတ္တုပရမော၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ခုနစ်ဘဝကျင်လည်သော သောတာပန်ဟူသရွေ့ပင် သတ္တက္ခတ္တုပရမ မည်၏ဟု အောက်မေ့လေရာသောကြောင့် ‘ဧတ္ထ စ’ အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုလေသတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသုံးယောက်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်လည်း။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ မနုဿေသု ဧဝ၊ တို့၌သာလျှင်။ သတ္တက္ခတ္တုံ၊ ခုနစ်ကြိမ်။ သံသရိတွာ၊ ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ ယော [ကျမ်း ၂၇၁] စ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဒေဝေသု ယေဝ၊ တို့၌သာလျှင်။ သတ္တက္ခတ္တုံ၊ ကြိမ်။ သံသရိတွာ၊ ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ ဣမေ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။ ဣဓ၊ ၌။ န အဓိပ္ပေတာ၊ ကုန်။ (ပေ ၃၆၄) ယာ ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ ကာလေန၊ ရံခါ။ ဒေဝေသု၊ တို့၌။ ကာလေန၊ ခါ။ မနုဿေသု၊ တို့၌။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေါမိဿကနယေန၊ ရောသောနည်းဖြင့်။ သံသရိတွာ၊ ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “သတ္တက္ခတ္တုပရမော”တိ ဣဒံ ဝစနံ၊ ကို။ ဣဓဋ္ဌကဝေါကိဏ္ဏဝဋ္ဋဇ္ဈာသယဿ၊ ဤကာမဘဝ၌တည်သော လူ့ပြည်နတ်ပြည်ရောသော ဝဋ်ကို အလိုရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဝဋ္ဋဇ္ဈာသယော၊ ဝဋ်ကို အလိုရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အာဒိတော၊ အစမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဆ ဒေဝလောကေ၊ ခြောက်ထပ်သော နတ်ပြည်တို့ကို။ သောဓေတွာ၊ သုတ်သင်၍။ အကနိဋ္ဌေ၊ အကနိဋ္ဌဗြဟ္မာ့ပြည်၌။ ဌတွာ၊ ၍။ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ၊ လတ္တံ့။
တတ္ထ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သဒ္ဓံ၊ သဒ္ဓါကို။ ဓုရံ ကတွာ၊ အကြီးပြု၍။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ စေ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ မဂ္ဂက္ခဏေ၊ မဂ်ခဏ၌။ သဒ္ဓါနုသာရီ နာမ၊ သဒ္ဓါနုသာရီမည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဖလက္ခဏေ ပန၊ ၌ကား။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော နာမ၊ သဒ္ဓါဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ်မည်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဧကဗီဇိအာဒိဘေဒေါ၊ ဧကဗီဇီစသည်အပြားရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ ပညံ၊ ကို။ ဓုရံ ကတွာ၊ ၍။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ၊ ကို။ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ စေ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ မဂ္ဂက္ခဏေ၊ ၌။ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ၊ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဖလက္ခဏေ ပန၊ ၌ကား။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော နာမ၊ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တမည်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဧကဗီဇီအာဒိဘေဒေါ၊ ရှိသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣဒဉ္စ ဝစနံ၊ ဤသဒ္ဓါဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ်၏အဖြစ် ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တပုဂ္ဂိုလ်၏အဖြစ်ကို ဆိုသော စကားကိုလည်း။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခာနံ၊ သမာပတ်တို့ကို။ အလာဘိနော၊ မရသော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ လာဘီ ပန၊ သမာပတ်ရှစ်ပါးကို ရသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။ ဖလက္ခဏေ၊ ၌။ ကာယသက္ခီ နာမ၊ ကာယသက္ခီပုဂ္ဂိုလ်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
သဒ္ဓါဝိမုတ္တဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တကာယသက္ခိနာမကပုဂ္ဂိုလ် သုံးယောက်တို့နှင့်တကွ အဋ္ဌဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ စသည် (ပေ ၃၆၅) ဖြင့် ဆိုပါလော။ အဘယ်ကြောင့် ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ စသည်ဖြင့် ဆိုလေသနည်း။ အမေးထွက်ရာသောကြောင့် ‘တတ္တ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
သဒ္ဓါဝိမုတ္တဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တကာယသက္ခိနာမကာ၊ သဒ္ဓါဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ် ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တပုဂ္ဂိုလ် ကာယသက္ခီပုဂ္ဂိုလ်ဟု အမည်ရှိကုန်သော။ တယော၊ ကုန်သော။ သောတာပန္နာ၊ တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ တေ၊ ထိုသုံးယောက်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို။ ဧကဗီဇိအာဒိဟိ၊ ဧကဗီဇီ အစရှိကုန်သော။ တီဟေဝ၊ သုံးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြင့်သာလျှင်။ သင်္ဂဟေတွာ၊ ၍။ “ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဧကဗီဇိနာ၊ လ။ ဓမ္မာနုသာရိနာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ ပဉ္စဟိ၊ ငါးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။
ဒွါဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟီတိ၊ ကား။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌော၊ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်လည်းကောင်း။ သကဒါဂါမီ၊ သကဒါမိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်လည်းကောင်း။ အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌော၊ လည်းကောင်း။ အဘေဒေန၊ မပြားသောအားဖြင့်။ အနာဂါမီ၊ အနာဂါမိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်းကောင်း။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိအာဒယော၊ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီပုဂ္ဂိုလ် အစရှိကုန်သော။ ပဉ္စ၊ ငါးယောက်ကုန်သော။ ဖလဋ္ဌာနံ၊ အနာဂါမိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်လည်းကောင်း။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တ ဒိဋ္ဌပ္ပတ္တ ကာယသက္ခိနော၊ အမည်ရှိကုန်သော။ တယော၊ သုံးယောက်ကုန်သော။ အနာဂါမီ၊ အနာဂါမိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဘေဒေန၊ ပြားသောအားဖြင့်။ အဋ္ဌ၊ ရှစ်ယောက်သော အနာဂါမိဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝံ၊ သို့။ ဒွါဒသဟိ၊ တစ်ကျိပ်နှစ်ယောက်တို့ဖြင့်။ ဟိ ဝိသေသော၊ အထူးကား။ တတ္ထ၊ ထိုအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ အစရှိသောပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အဝိဟာဒီသု၊ အဝိဟာ အစရှိကုန်သော။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုသို့သော သုဒ္ဓါဝါသဘုံတို့၌။ အာယုဝေမဇ္ဈံ၊ ကို။ အပ္ပတွာ၊ ၍။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ၊ မည်၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အာယုဝေမဇ္ဈံ၊ ကို။ အတိက္ကမိတွာ၊ ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥပဟစ္စပ (ပေ ၃၆၆) ရိနိဗ္ဗာယီ၊ မည်၏။ တထာ၊ တူ။ အဝိဟာဒီသု၊ တို့၌။ ဥပပန္နော၊ ဖြစ်သော အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အသင်္ခါရေန၊ တိုက်တွန်းခြင်းမရှိသဖြင့်။ အပ္ပယောဂေန၊ လုံ့လမရှိသဖြင့်။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ၊ မည်၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ သသင်္ခါရေန၊ တိုက်တွန်းခြင်းနှင့်တကွ။ သပ္ပယောဂေန၊ လုံ့လနှင့်တကွ။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ၊ မည်၏။ ဥဒ္ဓံ ဥပရူပရိ၊ အထက်ထက်၌ဖြစ်သော။ ဗြဟ္မလောကေ၊ ၌။ ဥပပတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော။ သောတော၊ အလျဉ်သည်။ ဧတဿ၊ ထိုအနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ဥဒ္ဓံသောတော၊ မည်၏။ ပဋိသန္ဓိဝသေန၊ ဖြင့်။ အကနိဋ္ဌေ၊ အကနိဋ္ဌဘုံ၌။ ဝါ၊ သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ဖြစ်တတ်၏။ ဝါ၊ ရောက်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ မည်၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ထိုဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီပုဂ္ဂိုလ်ဟူသောစကား၌။ ဥဒ္ဓံသောတော၊ ဥဒ္ဓံသောတလည်းဖြစ်သော။ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ အကနိဋ္ဌဂါမီလည်း ဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဥဒ္ဓံသောတော၊ ဥဒ္ဓံသောတသာ ဖြစ်၍။ န အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ အကနိဋ္ဌဂါမီ မဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ ဥဒ္ဓံသောတ မဖြစ်မူ၍။ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ လည်း မဖြစ်သော။ န အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ လည်း မဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စတ္တာရော၊ လေးယောက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။ (ဤသို့သမ္ဗန်)။ တတ္ထ၊ ထိုလေးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဣဓ၊ ဤကာမဘုံ၌။ အနာဂါမိဖလံ၊ သို့။ ပတွာ၊ ၍။ အဝိဟာဒီသု၊ တို့၌။ [ကျမ်း ၂၇၂] နိဗ္ဗတ္တော၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအဝိဟာအစရှိသော ဘုံတို့၌။ ယာဝတာယုကံ၊ ဆုံး။ ဌတွာ၊ ၍။ ဥပရူပရိ၊ အဆင့်ဆင့်။ နိဗ္ဗတ္တိတွာ၊ ဖြစ်၍။ အကနိဋ္ဌံ၊ သို့။ ပါပုဏာတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥဒ္ဓံသောတော၊ ဖြစ်သော။ အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ၊ ပုဂ္ဂိုလ်မည်၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ အဝိဟာဒီသု၊ တို့၌။ နိဗ္ဗတ္တော၊ လျက်။ တတ္ထေဝ၊ ထိုအဝိဟာအစရှိသော ဘုံတို့၌သာလျှင်။ အပရိနိဗ္ဗာယိတွာ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်မပြုမူ (ပေ ၃၆၇) ၍။ အကနိဋ္ဌမ္ပိ၊ သို့လည်း။ အပ္ပတွာ၊ ၍။ ဥပရူပရိ၊ အထက်အထက်၌ ဖြစ်သော။ ဗြဟ္မလောကေ၊ ၌။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဥဒ္ဓံသောတော၊ တသာဖြစ်၍။ န အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ၊ မည်၏။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဣတော၊ ဤကာမဘုံမှ။ စဝိတွာ၊ ၍။ အကနိဋ္ဌေယေဝ၊ ၌သာလျှင်။ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ မဖြစ်သော။ အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ၊ ပုဂ္ဂိုလ်မည်၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ အဝိဟာဒီသု၊ ကုန်သော။ စတူသု၊ လေးပါးသော သုဒ္ဓါဝါသဘုံတို့တွင်။ အညတရသ္မိံ၊ တစ်ပါးပါးသော ဘုံ၌။ နိဗ္ဗတ္တိတွာ၊ ၍။ တတ္ထေဝ၊ ထိုဖြစ်ရာ ဘုံ၌သာလျှင်။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ လည်း မဖြစ်သော။ န အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ၊ လည်း မဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်မည်၏။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တာဒယော၊ သဒ္ဓါဝိမုတ္တ အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဝုတ္တဝိဘာဂါယေဝ၊ ဆိုအပ်ပြီးသော ဝေဖန်ခြင်း ရှိကုန်သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ကုန်၏။
နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟီတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ အဋ္ဌန္နံ၊ ကုန်သော။ ဝိမောက္ခာနံ၊ တို့ကို။ အလာဘီ၊ မရသော။ အရဟာ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ပညာဝိမုတ္တော နာမ၊ မည်၏။ တေသံ၊ ထိုရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို။ လာဘီ ပန၊ ရသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။ ဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခဝသေန၊ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမောက္ခသမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဥဘောဟိ၊ ကုန်သော။ ဘာဂေဟိ၊ အဖို့တို့နှင့်။ ရူပကာယနာမကာယသင်္ခါတတော၊ ရူပကာယ နာမကာယဟု ဆိုအပ်သော။ ဥဘတော၊ သော။ ဘာဂတော၊ အဖို့မှ။ ဝိမုတ္တတ္တာ၊ ကြောင့်။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ၊ မည်၏။
မှတ်ချက်။ ။ အရူပသမာပတ်ဖြင့် ဝိက္ခမ္ဘနဝိမောက္ခ၏အစွမ်းအားဖြင့် ရူပကာယမှ၊ အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် သမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခ၏အစွမ်းအားဖြင့် နာမကာယမှ ထွက်သည် ဟူလိုသော်။
သမသီသိနာတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ သမသီသီ၊ သမသီသီပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဣရိယာပထသမသီသီ၊ ဣရိယာပထသမသီသီပုဂ္ဂိုလ်လည်းကောင်း။ ရောဂသမသီသီ၊ လည်းကောင်း။ ဇီဝိတသမသီသီ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ တိဝိဓော၊ ရှိ၏။
တတြ၊ ဤသုံးယောက်သော သမသီသီပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင်။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဌာနာဒီသု၊ (ပေ ၃၈၀) ရပ်ခြင်း အစရှိကုန်သော။ ဣရိယာပထေသု၊ တို့တွင်။ ယေနေဝ ဣရိယာပထေန၊ နှင့်သာလျှင်။ သမန္နာဂတော၊ သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ အာရဘိ၊ ၏။ တေနေဝ ဣရိယာပထေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပတွာ၊ ၍။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ဣရိယာပထသမသီသီ နာမ၊ မည်၏။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော၊ သည်ကား။ ဧကံ၊ သော။ ရောဂံ၊ သို့။ ပတွာ၊ ၍။ အန္တောရောဂေ ဧဝ၊ အနာ၏ အတွင်း၌သာလျှင်။ ဝိပဿနံ၊ ကို။ ပဋ္ဌပေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍။ အရဟတ္တံ၊ သို့။ ပတွာ၊ ၍။ တေနေဝ ရောဂေန၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ၏။ အယံ ပုဂ္ဂလော၊ သည်။ ရောဂသမသီသီ နာမ၊ မည်၏။ တဏှာ၊ သည်။ ပလိဗောဓသီသံ၊ ကြောင့်ကြ၏ အဆုံးမည်၏။ ဝါ၊ နှိပ်စက်ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ မာနော၊ သည်။ ဗန္ဓနသီသံ၊ နှောင်ဖွဲ့ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ ဒိဋ္ဌိ၊ သည်။ ပရာမာသသီသံ၊ မှားသောအားဖြင့်သုံးသပ်ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ သည်။ ဝိက္ခေပသီသံ၊ ပြန့်လွင့်ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ အဝိဇ္ဇာ၊ သည်။ ကိလေသသီသံ၊ ကိလေသာတို့၏ အဆုံးမည်၏။ သဒ္ဓါ၊ သည်။ အဓိမောက္ခသီသံ၊ ကြည်ညိုခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ ဝီရိယံ၊ သည်။ ပဂ္ဂဟသီသံ၊ ချီးမြှောက်ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ သတိ၊ သည်။ ဥပဋ္ဌာနသီသံ၊ ထင်ခြင်း၏အဆုံးမည်၏။ သမာဓိ၊ သည်။ အဝိက္ခေပသီသံ၊ မပြန့်လွင့်၏အဆုံးမည်၏။ ပညာ၊ သည်။ ဒဿနသီသံ၊ မြင်ခြင်း၏ အဆုံးမည်၏။ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ သည်။ ပဝတ္တသီသံ၊ ဖြစ်သော တရားတို့၏ အဆုံးမည်၏။ ဝါ၊ ဝဋ်၏ အဆုံးမည်၏။ ဝိမောက္ခော၊ သည်။ ဂေါစရသီသံ၊ အာရုံ၏ အဆုံးမည်၏။ နိရောဓော၊ သည်။ သင်္ခါရသီသံ၊ အာရုံ၏ အဆုံးမည်၏။ ဣတိ၊ သို့။ တေရသသု၊ ကုန်သော။ သီသေသု၊ အဆုံးဖြစ်သော တရားတို့တွင်။ ကိလေသသီသံ၊ ကိလေသာတို့၏ အဆုံးဖြစ်သော။ အဝိဇ္ဇံ၊ ကို။ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ၊ သည်။ ပရိယာဒိယတိ၊ ကုန်စေ၏။ ပဝတ္တသီသံ၊ ဖြစ်သောတရားတို့၏ အဆုံးဖြစ်သော။ ဇီဝိန္ဒြိယံ၊ ကို။ စုတိစိတ္တံ၊ သည်။ ပရိယာဒီယတိ၊ ၏။ တတ္ထ၊ ထိုဝိဇ္ဇာ (ပေ ၃၈၁) ဇီဝိတိန္ဒြေတို့တွင်။ အဝိဇ္ဇာပရိယာဒါယကံ၊ အဝိဇ္ဇာကို ကုန်စေတတ်သော။ စိတ္တံ၊ အရဟတ္တမဂ်စိတ်သည်။ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ ကို။ ပရိယာဒါတုံ၊ ကုန်စေခြင်းငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ ဇီဝိတိန္ဒြိယပရိယာဒါယကံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြေကို ကုန်စေတတ်သော။ စိတ္တံ၊ စုတိစိတ်သည်။ (လိုက်စေသည်)။ အဝိဇ္ဇံ၊ ကို။ ပရိယာဒါတုံ၊ ငှာ။ န သက္ကောတိ၊ နိုင်။ (မကုန်စေနိုင်သော အကြောင်းကို ပြလို၍ ‘အညံ’ စသည်ကိုဆိုသည်)။ အဝိဇ္ဇာပရိယာဒါယကံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ အညံ၊ တပါးတည်း။ ဇီဝိတိန္ဒြိယပရိယာဒါယကံ၊ သော။ စိတ္တံ၊ သည်။ (လိုက်စေပါသည်)။ အညံ၊ တည်း။
သီသတရားကို ဆို၍သိရပေပြီ။ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် သမသီသီပုဂ္ဂိုလ် မည်သနည်း။ ငါတို့ မသိရပါသေးဟု အမေးရှိရာသောကြောင့် ‘ယဿ စေတံ’ စသောပါဌ်ကို ဆိုသတည်း။
ယဿ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်အား။ (စသဒ္ဒါကား ဥပနျာသတည်း)။ ဧတံ သီသဒွယံ၊ ထိုအဆုံးဖြစ်သော တရားနှစ်ပါးတို့၌။ ဝါ၊ နှစ်ပါးတို့၏အပေါင်းသည်။ သမံ၊ အညီအညွတ်။ ပရိယာဒါနံ၊ ကုန်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏။ သော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဇီဝိတသမသီသီ နာမ၊ မည်၏။
[ကျမ်း ၂၇၃] ဣဒံ၊ ဤအဝိဇ္ဇာ ဇီဝိတိန္ဒြေနှစ်ပါးတို့၏ ကုန်ခြင်းသည်။ သမံ၊ အညီအညွတ်။ ကထံ ပန ဟောတိ၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်း။ ဣတိ၊ သို့။ စေ ဝဒေယျ၊ အံ့။ ဝါရသမတာယ၊ ဝါရမျှသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယခင်စကားကို ချဲ့လိုရကား ‘ယသ္မိံ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ဝိတ္ထာရေမိ၊ အံ့။ ယသ္မိံ ဝါရေ၊ ၌။ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ၊ မဂ်၏ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ တသ္မိံ ဝါရေ၊ ၌။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ၊ ၌။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်တို့ကို လည်းကောင်း။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေ၊ ၌။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အနာဂါမိမဂ္ဂေ၊ ၌။ ပဉ္စ၊ ကုန်သော။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ အရဟတ္တမဂ္ဂေ၊ ၌။ စတ္တာရိ၊ ကုန်သော။ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ ဧကူနဝီသတိ၊ သော။ ဣမေ၊ ဤပစ္စပေက္ခဏဉာဏ်တို့သည်။ သန္တိ၊ ကုန်၏။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေ၊ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏ်၌။ ပတိဋ္ဌာယ၊ ၍။ ဘဝင်္ဂံ၊ သို့။ ဩတရိတွာ၊ သက်၍။ ပရိနိဗ္ဗာယတော၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ ဣမာယ ဝါရသမတာယ၊ ဤဝါရမျှသည်၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဣဒံ ဥဘယသီသပရိယာဒါနမ္ပိ၊ ဤနှစ်ပါးသောအဆုံးတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းသည်လည်း။ သမံ၊ အညီအညွတ်။ ဟောတိ နာမ၊ ၏။ တေန၊ (ပေ၃၆၈) အယံ ပုဂ္ဂလော၊ ကို။ “ဇီဝိတသမသီသီ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ အယမေဝ၊ ဤဇီဝိတသမသီသီပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာလျှင်။ ဣဓ၊ ၌။ အဓိပ္ပေတော၊ ၏။ ဧဝံ၊ သို့။ သုညတဝိမုတ္တာဒယော၊ သုညတဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ် အစရှိကုန်သော။ တယော၊ သုံးယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်းကောင်း။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော၊ သဒ္ဓါဝိမုတ္တပုဂ္ဂိုလ်လည်းကောင်း။ ပညာဝိမုတ္တော၊ လည်းကောင်း။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော၊ လည်းကောင်း။ သမသီသီ၊ လည်းကောင်း။ ဣတိ၊ သို့။ သတ္တ သာဝကာ၊ ခုနစ်ယောက်သော သာဝကတို့လည်းကောင်း။ အရဟန္တော၊ သံသရာစက်၏ အကန့်ကို ချိုးဖျက်ကုန်ပြီးသော။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါလည်းကောင်း။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း။
မှတ်ချက်။ ။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါဟု ပါဌ်ရှိ၏။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိဟူသော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဠိနှင့်လည်းကောင်း အရဟန္တောဟူသော ဝိသေသနဗဟုဝုစ်နှင့်လည်းကောင်း မတန်လေ။
ဣတိ၊ သို့။ နဝဟိ၊ ကုန်သော။ ဣမေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ အသေက္ခဘာဂိယံ၊ ဖြစ်သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။
မှတ်ချက်။ ။ ယခင်သတ္တသရုပ်ကို ဆိုသောပါဌ်၌ ‘သဒ္ဓါဝိမုတ္တေန ပညာဝိမုတ္တေန၊ သုညတဝိမုတ္တေန’ စသည်ဖြင့် ဆိုအပ်သော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဠိနှင့် အညီ ‘သဒ္ဓါဝိမုတ္တာဒယော ဒွေ သုညတဝိမုတ္တာဒယော တယော’ဟု အစဉ်အတိုင်း မဆိုမူ၍ အဘယ်ကြောင့် ‘သုညတဝိမုတ္တောဒယော ပညာဝိမုတ္တာဒယော တယော ပညာဝိမုတ္တာဒယော ဒွေ’ဟု ဆိုလေ သနည်းဟူမူကား အနည်းအများနှစ်ပါးတို့တွင် အများမှစ၍ ဆိုလိုသောကြောင့် ပဋိလောမအား ဖြင့် ဆိုပါလေသတည်း။ ယင်းသို့သော် ‘သဒ္ဓါဝိမုတ္တေန ပညာဝိမုတ္တေန’ဟု ပါဠိဆိုသည်နှင့် အညီ ‘သဒ္ဓါဝိမုတ္တာဒယော ဒွေ’ဟု မဆိုမူ၍ ‘ပညာဝိမုတ္တာဒယော ဒွေ’ဟု အဘယ့်ကြောင့် ဆိုလေသနည်းဟူမူကား ‘သုညတဝိမုတ္တာဒယော တယော’ဟု ဆိုလေပြီးဖြစ်သောကြောင့် ‘ပညာဝိမုတ္တာဒယော ဒွေ’ဟု ဆိုပါလေသတည်း။ အချို့ပါဌ်ကား ‘သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ပညာဝိမုတ္တော’ဟူ၍ ရှိ၏။ ယင်းသို့ရှိသော် ကြံဖွယ်မရှိပြီ။
ရာဂစရိတောတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ အတ္ထော၊ ကို။ ဧဝံ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အား။ ရာဂသဟိတံ၊ ရာဂနှင့် တကွဖြစ်သော။ စရိတံ၊ ကိုယ်နှုတ်စိတ် (ပေ ၃၆၉) တို့၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရာဂစရိတော၊ မည်၏။ ဝါ၊ ကား။ ရာဂေန၊ ဖြင့်။ စရိတော ပဝတ္တိတော၊ ဖြစ်၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ရာဂစရိတော၊ မည်၏။ ရာဂဇ္ဈာသယော၊ ရာဂတည်းဟူသော အဇ္ဈာသယ ရှိ၏။ ရာဂါဓိကော၊ ရာဂလွန်၏။ ဝါ၊ လွန်သော ရာဂရှိ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသောပုဒ်တို့၌လည်း။ ဧသ နယော၊ တည်း။ ရာဂမုခေ ဌိတောတိ၊ ကား။ ရာဂပရိယုဋ္ဌာနေ၊ ရာဂပရိယုဋ္ဌာန်၌။ ဝါ၊ ရာဂဖြင့် ဆိုခြင်း၌။ ဌိတော၊ ၏။ ပရိယုဋ္ဌိတရာဂေါ၊ ထိုးကျင့်သော ရာဂရှိ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ သေသပဒေသုပိ၊ တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ၊ ကား။ လောကိယံ၊ လောကဖြစ်သော။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ၊ သတ္တဝါလျှင် တည်ရာရှိသော။ ဝါ၊ သတ္တဝါကို တည်ရာပြု၍ ဟောအပ်သော။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ ကို။
မှတ်ချက်။ ။ ဝါသနာဘာဂီယသုတ်ကိုသာ အဘယ်ကြောင့် သီလဝန္တစသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြင့် ပြီးအပ်လေသနည်း။ သံကိလေသဘာဂီယသုတ်ကိုလည်း ပြအပ်သည် မဟုတ်တုံလော စောဒနာရှိရကား ‘လောကိယံ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ၊ စွ။ လောကိယံ၊ သော။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ၊ သော။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ ရာဂစရိတေဟိ၊ ရာဂစရိတ အစရှိကုန်သော။ ပုဂ္ဂလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။
အာဒိသဒ္ဒါ အကျေကြံပါသည်။ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံသာ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဠိရှိသည်ကို ‘လောကိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ’ဟု ဆိုလေသည်ကား သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗထက် ဆရာကလေးစွဟု အပြစ်တင်ရာသောကြောင့် ‘တတ္ထ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ဝါသနဘာဂိယံ သုတ္တံဟူသောစကား၌။ လောကိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနန္တိ ပဒဒွယံ၊ လောကိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဟူသောပုဒ်နှစ်ခုတို့၏ အပေါင်းကို။ အနုဝတ္တမာနံ၊ လိုက်စေသည်ကို။ ကတွာ၊ ၍။ “ဝါသနာဘာဂိယ”န္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
သီလဝန္တေဟီတိ’ဟူသော ပုဒ်၏အနက်ကို ယထာရုတသာ ယူချေသော် ‘တေ သီလဝန္တော ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ’စသော ဆိုလတ္တံ့သောစကားနှင့် မတန်လေရကား အာဒိလောမတည်းဟု ပြခြင်းငှာ ‘သီလဝန္တာဒီဟိ (ပေ ၃၇၀) ပုဂ္ဂလေဟိ’ မိန့်သတည်း။
သီလဝန္တေဟီတိ၊ ကား။ သီလဝန္တာဒီဟိ၊ သီလဝန္တအစရှိကုန်သော။ ပုဂ္ဂလေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ၊ ၏။
တံ ရူပံ’ကို ဆိုရာ၌ ပကတိသီလ စသည်ဖြင့်ဆိုခဲ့၏။ ထိုပကတိသီလ စသောသရုပ်တို့၌ ဓမ္မဖြစ်ခဲ့၏။ သရူပဝန္တဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကား ပညတ်ဖြစ်ခဲ့၏။ သရုပ် သရူပဝန္တ ဆန့်ကျင်လေအံ့သည်တကားဟု ပါဠိ၌ သူတစ်ပါးအပြစ်တင်ဖွယ်ဖြစ်သော အဋ္ဌကထာဆရာသည် ‘ပကတိသီလန္တိ အာဒိ’ အစရှိသောပါဌ်ကို ဆိုတော်မူသတည်း။
ပကတိသီလန္တိ အာဒိ၊ ပကတိသီလံ အစရှိသောစကားသည်။ ယေဟိ၊ အကြင်ပကတိသီလ အစရှိသည်တို့နှင့်။ သမန္နာဂတာ၊ ကုန်၏။ တေ ပုဂ္ဂလာ၊ တို့သည်။ တေသံ၊ ထိုပကတိသီလ အစရှိသည်တို့ကို။ ဒဿနေန၊ ပြသဖြင့်။ ပုဂ္ဂလာနံ၊ တို့ကို။ ဥပလက္ခဏံ၊ မှတ်ကြောင်းဖြစ်သော စကားတည်း။ အထ ဝါ၊ ကား။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ၊ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်သုတ်ကို။ ပကတိသီလာဒိဝသေန၊ ပကတိသီလအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ပကတိသီလဝန္တာဒိဝသေန၊ ပကတိသီလ အစရှိသောပုဂ္ဂိုလ် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဣမဿ နယဿ၊ ကို။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ “သီလဝန္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ”၊ ဟူ၍။ ဝတွာ၊ ဆိုပြီး၍။ “ပကတိသီလ”န္တိ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ ပဉ္စန္နံ ဧဝ၊ ငါးပါးသာ ဖြစ်ကုန်သော။ ပကတိသီလာဒီနံ၊ ပကတိသီလ အစရှိသည်တို့ကို။ တံ ဂဟဏံ၊ ထိုယူခြင်းသည်။ နိဒဿနမတ္တံ၊ နိဒဿနမျှသာတည်း။ ကသ္မာ၊ ကား။ ပတ္တိဒါနအဗ္ဘနုမောဒနဓမ္မဿဝနဒေသနာဒိဋ္ဌိဇုကမ္မာဒီနမ္ပိ စ၊ ပတ္တိဒါနပတ္တာနုမောဒန ဓမ္မဿဝနဓမ္မဒေသနာဒိဋ္ဌိဇုကမ္မတို့၏လည်း။ ဧတ္ထ ဌာနေ၊ ၌။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်တည်း။
နိဒဿနမျှသာဖြစ်၍ ပတ္တိဒါန အစရှိသည်တို့ကိုလည်းဟူ ရသည်ရှိသော် ပဉ္စပုဂ္ဂလာဟူသော သင်္ချာနှင့်မတန်ရကား ‘တေသမ္ပိ ဝါ’ စသည်ဖြင့် တစ်ဝိကပ်ကို ဆိုပြန်သတည်း။
ဝါ၊ ကား။ တေသမ္ပိ၊ ထိုပတ္တိဒါနအစရှိသည်တို့ကိုလည်း။ ဧတ္ထေဝ၊ ဤပကတိသီလ အစရှိသည်တို့၌သာလျှင်။ သင်္ဂဟေတွာ၊ သင်္ဂြိုဟ်၍။ ဒဿနတ္ထံ၊ ငှာ။ ပဉ္စာတိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။
တတ္ထ ဝစနေ၊ ၌။ ပကတိသီလန္တိ၊ (ပေ ၃၇၁) ကား။ သမ္ပတ္တဝိရတိသီလံ၊ သမ္ပတ္တဝိရတီဖြစ်သော သီလသည်။ စိတ္တပ္ပသာဒေါတိ၊ ကား။ ကမ္မဖလသဒ္ဓါ စ၊ ကံ၏အကျိုးကို ယုံကြည်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ရတနတ္တယသဒ္ဓါ စ၊ ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ စိတ္တပ္ပသာဒေါ၊ မည်၏။ (ဤသို့ယောဇနာ)။ ဉာဏံ ပညာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ ပညာ၊ သည်။ အာဂတာ၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ ကို။ ဉာဏန္တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ ပညာပရိယာယေနေဝ၊ ပညာဟူသော ပရိယာယ်ဖြင့်သာလျှင်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ပြအပ်သည်။ န၊ မဟုတ်သေး။ အထ ခေါ၊ ကား။ ပညိန္ဒြိယာဒိပရိယာယေနပိ၊ ပညိန္ဒြေ အစရှိသော ပရိယာယ်ဖြင့်လည်း။ ယတ္ထ သုတ္တေ၊ ၌။ ပညာ၊ သည်။ အာဂတာ၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ ကို။ ဉာဏန္တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒေဿတုံ၊ ငှာ။ “ပညိန္ဒြိယေနာ”တိ၊ အာဒိ၊ ကို။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တဿ၊ ထိုပါဠိ၏။ အတ္ထော၊ ကို။ ဟေဋ္ဌာ၊ ၌။ ဝုတ္တော ဧဝ၊ လျှင်ကတည်း။ ယံ ဝါ ပနာတိ အာဒီသု၊ တို့၌။ (အတ္ထောသို့ ဆိုက်)။ အညံ၊ သော။ ကိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော။ ပညာယ၊ ၏။ ယံ ဝါ အဓိဝစနံ၊ အကြင်အမည်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တံ အဓိဝစနံ၊ သည်။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ သုတ္တေ၊ ၌။ အာဂတံ၊ ၏။ တံ သုတ္တံ၊ ကို။ ဉာဏန္တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
[ကျမ်း ၂၇၄] အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေဟီတိ၊ ကား။ ယသ္မိံ သုတ္တေ၊ ၌။ အဇ္ဈတ္တိကာနိ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ အာယတနာနိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ ဗာဟိရာနိ စ၊ ကုန်သော။ အာယတနာနိ စ၊ တို့သည်လည်းကောင်း။ အာဂတာနိ၊ ကုန်၏။ တံ သုတ္တံ၊ ကို။ တေဟိ အာယတနေဟိ၊ တို့ဖြင့်။ ဉာဏံ၊ ကို။ ဉေယျန္တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ပညာပိ အာရမ္မဏဘူတာ ဉေယျန္တိ ဣမိနာ ပဒေန၊ ဖြင့်။ ဉေယျတော၊ သိအပ်သော ဉေယျတရားမှ။ ဝိသုံ၊ အသီး။ ကတွာ၊ ၍။ ပညာ၊ ကို။ ဝုတ္တာ၊ ၏။ တထာ ဟိ တတော ဧဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ တစ်နည်းကား။ တထာ တံ ဝစနံ၊ သည်။ ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ ပညာ၊ သည်။ ဝါ၊ ကို။ ဉာဏန္တရဿ၊ ဉာဏ်တစ်ပါး၏။ အာရမ္မဏံ၊ အာရုံသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ ကတ္ထစိ သုတ္တေ၊ ၌။ ဉေယျဘာဝေနပိ၊ ဉေယျ (ပေ ၃၇၂) တရား၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်း။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ယံ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏဘူတန္တိ၊ ကား။ ယံ ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော။ ဉာဏဿ၊ ၏။ ဝိသယဘူတံ၊ အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ ရူပါဒိ၊ ရူပါရုံ အစရှိသည်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။ (ဤသို့ပေး)။ အဇ္ဈတ္တိကံ ဝါ ဗာဟိရံ ဝါတိ ဧတ္ထ ပဒေ၊ ၌။ ဝါသဒ္ဒေန၊ ဖြင့်။ ဩဠာရိကာဒိံ၊ ဩဠာရိကအစရှိသည်ကို။ သင်္ဂဏှာတိ၊ သင်္ဂြိုဟ်၏။ သဗ္ဗံ တံ သင်္ခတေန အသင်္ခတေန စာတိ၊ ကား။ တံ သဗ္ဗံ၊ ကို။ ယထာသမ္ဘဝံ၊ ဖြစ်သင့်သည်အားလျော်စွာ။ သင်္ခတဘာဝေန စ၊ သင်္ခတအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း။ အသင်္ခတဘာဝေန စ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဉေယျန္တိ၊ ဟူ၍။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဟိ၊ စွ။ ဉေယျဓမ္မဝသေန၊ ဉေယျတရား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဉေယျသုတ္တံ၊ ကို။ ဉေယျန္တိ၊ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။
ယံ ဝါ ပန ကိဉ္စိ ဘဂဝါ အညတရဝစနံ ဘာသတီတိ၊ ကား။ လောကိယလောကုတ္တရာဒိ သုတ္တေသု၊ လောကီလောကုတ္တရာ အစရှိသော သုတ်တို့တွင်။ ဧကသ္မိံ သုတ္တေ၊ တစ်ခုသော သုတ်၌။ ဒွေ ဝါ၊ နှစ်ပါးသော သုတ်တို့ကိုလည်း။ ဘာသတိ၊ ဟော၏။ (ဤသို့ပေး)။ တေသု၊ ထိုလောကီလောကုတ္တရာအစရှိသော အနက်တို့တွင်။ ယံ ဝါ ပန ကိဉ္စိ၊ အလုံးစုံသော။ အညတရဝစနံ၊ တစ်ပါးပါးသော အနက်ကို ဟောခြင်းကို။ ဧကဿေဝ၊ တစ်ခုသော အနက်ကိုသာလျှင်။ ကထနံ၊ ဟောခြင်းကို။ ဘာသတိ၊ ၏။ နိဒ္ဒိသတိ၊ ပြ၏။ သဗ္ဗံ တံ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဓာရယိတဗ္ဗန္တိ၊ ကား။ သဗ္ဗံ၊ သော။ တံ သုတ္တံ၊ ကို။ ယထာ၊ အကြင်အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။ (ထိုကို ဖွင့်လို၍ လောကိယာဒီသု စသည်ကို ဆိုလိုသတည်း)။ လောကိယာဒီသု၊ လောကီအနက် အစရှိသည်တို့တွင်။ အညတရဝသေန၊ တစ်ပါးပါးသော အနက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယဒိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ အကယ်၍ ပြအပ်သည် ဖြစ်အံ့။ အထ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ထိုသို့ ပြအပ်သော်။ ဥဘယဝသေန၊ လောကီ လောကုတ္တရာ အစရှိသော နှစ်ပါးသော အနက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ယထာ ယထာ၊ အကြင်အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ၏။ ထထာ တထာ၊ ဖြင့်။ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ၏။ တံ တံ ပဓာနဘာဝေန၊ ထိုထိုသို့သော ပဓာနဘာသန ပဓာနအ (ပေ ၃၇၃) ဖြစ်ဖြင့်။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။
ကိလေသသဟိတညေဝ၊ ကိလေသာနှင့် တကွသာဖြစ်သော။ ကမ္မံ၊ သည်။ ဝိပါကဿ၊ ၏။ ဟေတု၊ အကြောင်းသည်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတရံ၊ ကိလေသာနှင့် တကွဖြစ်သော ကံသည်။ ဝိပါကဿ၊ ၏။ ဟေတု၊ သည်။ န ဟောတိ၊ ဖြစ်။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ “ဒုဝိဓော ဟေတု ယဉ္စ ကမ္မံ ယေ စ ကိလေသာ”တိ၊ ဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ သမုဒယော ကိလေသာတိ ဧတ္ထ ပါဌေ၊ ၌။ “သမုဒယော”တိ ဧတေန ပဒေန၊ ဖြင့်။ သမုဒယပက္ခိယာ၊ သမုဒယအဖို့တို့၌ ဖြစ်သောတရားတို့ကို။ ဝုတ္တာ၊ ကုန်၏။ “ကိလေသာ”တိ ပဒဿ၊ ကိလေသာဟူသော ပုဒ်၏လည်း။ (အတ္ထော၌ စပ်)။ ကိလေသဝန္တော၊ ကိလေသာရှိကုန်သော တရားတို့သည်။ သံကိလိဋ္ဌာ၊ နှိပ်စက်တတ်ပူပန်စေတတ်သော တရားနှင့် ပြည့်စုံသော တရားတို့သည်။ ဣတိ အယံ၊ လျှင်။ အတ္ထော၊ တည်း။ ယံ ဒိဿတီတိ၊ ကား။ ယံ ယံ၊ အကြင်အကြင်သို့သော သံဝရ အစရှိသည်သည်။ ဒိဿတိ၊ ထင်၏။ တာသု တာသု ဘူမီသူတိ၊ ကား။ ပုထုဇ္ဇနဘူမိအာဒီသု၊ ပုထုဇ္ဇနဘုံ အစရှိသည်တို့၌။ ကပ္ပိယာနုလောမေနာတိ၊ ကား။ ကပ္ပိယေန စ၊ အပ်သောအမှု ဖြင့်လည်းကောင်း။ ကပ္ပိယာနုလောမေန စ၊ အပ်သည်အားလျော်သော အမှုဖြင့်လည်းကောင်း။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်။ ယံ ကမ္မံ၊ အကြင်အမှုကို။ ပါဠိယံ၊ ၌။ သရူပတော၊ အားဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ၏။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ ကပ္ပိယံ၊ အပ်သော အမှုမည်၏။ (ဝိနည်းပါဠိ၌ ဟောသည်ကို ယူ)။ ယံ ကမ္မံ၊ ကို။ မဟာပဒေသဝသေန၊ မဟာပဒေသအစွမ်းအားဖြင့်။ နယတော၊ နည်းပြသောအားဖြင့်။ ဒဿိတံ၊ ၏။ တံ ကမ္မံ၊ သည်။ ကပ္ပိယာနုလောမံ၊ မည်၏။ (‘ယံ ဘိက္ခဝေ မယာ ဣဒံ ဝေါ န ကပ္ပတီတိ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ၊ တေဉ္စ ကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ တံ ဝေါ ကပ္ပတိ’ စသည်ဖြင့် နည်းပြသောအားဖြင့် ဟောသည်ဟူလိုသော်)။ ပဋိက္ခိတ္တကာရဏေနာတိ၊ ကား။ ယေန ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ယံ ကမ္မံ၊ ကို။ ပဋိက္ခိတ္တံ၊ ပယ်တော်မူအပ်၏။ တေန ကာရဏေန၊ ဖြင့်။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ၏။
အဘယ်အမှုသည် ပယ်အပ်သောအမှုနည်းဟု အမေးရှိရကား ‘ဧကန္တေန’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သော်။
(ဟိကား ဝါကျာ (ပေ ၃၇၄) ရမ္ဘဥပနျာသတည်း)။ ဧကန္တေန၊ ဖြင့်။ သရာဂါဒိသံဝတ္တနမေဝ၊ ရာဂနှင့်တကွဖြစ်ခြင်း အစရှိသည်ကို ဖြစ်စေတတ်သော အမှုကိုသာလျှင်။ ဘဂဝတာ၊ သည်။ ပဋိက္ခိတ္တံ၊ ၏။ တံ ကမ္မံ၊ ကို။ သရာဂါယ၊ ရာဂနှင့်တကွဖြစ်ခြင်းငှာ။ သံဝတ္တနာဒိကာရဏေန၊ ဖြစ်စေတတ်သောအကြောင်း အစရှိသော အကြောင်းဖြင့်။ နိဒ္ဒသိတဗ္ဗံ၊ ၏။ ဓမ္မဿာတိ၊ ကား။ သင်္ခတဓမ္မဿ၊ ကို။ အရိယဓမ္မာနန္တိ၊ ကား။ မဂ္ဂဖလဓမ္မာနံ၊ တို့ကို။ သေသံ၊ ကို။ သုဝိညေယျမေဝ၊ လျှင်ကတည်း။
ဧတ္ထ စ၊ ဤသာသနပဋ္ဌာန၌လည်း။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီနံ၊ သံကိလေသဘာဂိယသုတ် အစရှိ သည်တို့၏။ အညမညံ သံသဂ္ဂတော၊ အချင်းချင်းရောသောအားဖြင့်။ အနေကဝိဓော၊ များသောအပြားရှိသော။ ပဋ္ဌာနဘေဒေါ၊ သာသနပဋ္ဌာနအပြားကို။ ဣစ္ဆိတော ယထာ၊ အလိုရှိအပ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ လောကိယသတ္တာဓိဋ္ဌာနာဒိသံသဂ္ဂတောပိ၊ လောကိယသုတ် သတ္တာဓိဋ္ဌာနသုတ် အစရှိသည်တို့၏ ရောသောအားဖြင့်လည်း။ အနေကဝိဓော၊ သော။ ပဋ္ဌာနဘေဒေါ၊ သည်။ သမ္ဘဝတိ၊ ဖြစ်သင့်၏။
ဖြစ်သင့်ပါသော် ပါဠိ၌ လာသော် ကောင်းပါ၏တကား။ ဆရာဆိုကာမျှဖြင့် အသို့ယုံကြည်ရအံ့နည်းဟု စောဒနာရှိရကား ‘ပါဠိယံ ပန’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ပါဠိယံ ပန၊ ၌ကား။ ဥဘယတ္ထာပိ၊ နှစ်ပါးသော သံကိလေသဘာဂိယ လောကိယ အစရှိသည်၌လည်း။ ဧကဒေသဒဿနဝသေန၊ တစ်စိတ်ကို ပြခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အာဂတတ္တာ၊ ကြောင့်။ နယဒဿနံ၊ နည်းပြခြင်းသည်သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ သို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ၏။
အဘယ်ကြောင့် နည်းပြကာမျှ ဖြစ်လေသနည်း။ အလုံးစုံ အကြွင်းမဲ့ပင် ပြကောင်းပါ၏တကားဟု စောဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘သက္ကာ ဟိ’ စသောပါဌ်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ ယသ္မာ၊ ကြောင့်။ [ကျမ်း ၂၇၅] ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ဝိညုနာ၊ ပညာရှိသော သူသည်။ တေ၊ ထိုသာသနပဋ္ဌာနအပြားတို့ကို။ နိဒ္ဓါရေတုံ၊ ထုတ်ခြင်းငှာ။ သက္ကာ၊ ၏။ ဣတိ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ နယဒဿနံ၊ သည်။ ဟောတိ၊ ၏။ (ဤသို့ သမ္ဗန်)။ သံကိလေသဘာဂိယာဒီနဉ္စ၊ အစရှိသည်တို့၏လည်းကောင်း။ လောကိယာဒီနဉ္စ၊ တို့၏လည်းကောင်း။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ အသီးသီး။ သံသဂ္ဂဘေဒဝသေန၊ ရောသောအပြား၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အနေကဝိဓော၊ သော။ အ (ပေ ၃၇၅) ယံ ပဋ္ဌာနဘေဒေါ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ ယထာ၊ ရအပ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ တူ။ ဥဘယေသမ္ပိ၊ နှစ်ပါးသော သံကိလေသဘာဂိယ အစရှိသည်တို့၏လည်း။ သံသဂ္ဂဝသေန၊ ရောသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ အယံ နယော၊ ကို။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ လဗ္ဘတေဝ၊ ရအပ်သလျှင်ကတည်း။
ယခင် စကားကို ခိုင်စေမြဲစေလို၍ ‘လဗ္ဘတိ ဟိ’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဟိ သစ္စံ၊ ၏။ လောကိယံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ (ဤကား သာမညတည်း။ ကိဉ္စိ စသည်ကား ဝိသေသတည်း)။ ကိဉ္စိ၊ အချို့သော။ သံကိလေသဘာဂိယံ၊ သုတ်ကို။ ကိဉ္စိ၊ သော။ ဝါသနာဘာဂိယံ၊ သုတ်ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ တထာ၊ တူ။ လောကုတ္တရံ၊ သော။ သုတ္တံ၊ ကို။ ကိဉ္စိ၊ သော။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ၊ ကို။ ကိဉ္စိ၊ သော။ အသေက္ခဘာဂိယံ၊ ကို။ လဗ္ဘတိ၊ ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ၏။ သေသေသုပိ၊ ကြွင်းသောသုတ်တို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ တည်း။
ဧဝံ၊ သို့။ သောဠသဝိဓေ၊ သော။ ပဋ္ဌာနေ၊ ၌။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ၊ သော။ ပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ပက္ခိပိတွာ၊ ၍။ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေ၊ သော။ ပဋ္ဌာနေ စ၊ ၌လည်း။ သောဠသဝိဓံ၊ သော။ ပဋ္ဌာနံ၊ ကို။ ပက္ခိပိတွာ၊ ၍။ ယထာရဟံ၊ စွာ။ ဒုကတိကာဒိဘေဒေန၊ ဒုကတိက အစရှိသော အပြားအားဖြင့်။ သမ္ဘဝတော၊ ဖြစ်သင့်သောအားဖြင့်။ ပဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ၊ သာသနပဋ္ဌာနကို ဝေဖန်ခြင်းကို။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။ သော စ ခေါ၊ ထိုသာသနပဋ္ဌာနကို ဝေဖန်ခြင်းကိုလည်း။ တီသု ပိဋကေသု၊ ပိဋကတ်သုံးပုံတို့၌။ လဗ္ဘမာနဿ၊ ရသင့်သော။ ဝါ၊ ထင်ရှားရှိသော။ သုတ္တပဒဿ၊ ၏။ ဝသေန၊ ဖြင့်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ၏။
ယင်းသို့ ပိဋကတ်သုံးပုံ၌ ရသင့်သောသုတ်ပုဒ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် သိအပ်သော သုတ်ပုဒ်တို့ကို ထုတ်၍ ဆရာပြပါလော့ဟု စေဒနာဖွယ်ရှိရကား ‘ယသ္မာ ပန’ စသည်ကို မိန့်သတည်း။
ယသ္မာ ပန၊ ကား။ တာနိ တာနိ သုတ္တပဒါနိ၊ တို့ကို။ ဥဒါဟရဏဝသေန၊ ဥဒါဟရုဏ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ နိဒ္ဓါရေတွာ၊ ၍။ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ၊ ဤသာသနပဋ္ဌာနအရာကို။ ဝိတ္ထာရိယမာနေ၊ ချဲ့အပ်သည်ရှိသော်။ အတိပပေဉ္စာ၊ အလွန်ကျယ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။
ယင်းသို့ ကျယ်ကာသာ မဟုတ်သေးဟု ပြအံ့သောငှာ ‘အတိဘာရိယာ စ’အစရှိသော ပါဌ် (ပေ ၃၇၆) တို့ကို ဆိုသတည်း။
နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာ စ၊ နေတ္တိအဖွင့်သည်။ ဝါ၊ နေတ္တိအဋ္ဌကထာသည်။ အတိဘာရိယာ စ၊ အလွန်လေးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ၏။
ကျယ်စေကာ လေးစေကာမူ အကျယ်ချဲ့မှ သိလျှင်လည်း ချဲ့ကောင်းပါလေ၏ တကားဟု စုဒ်ထွက်ရာသောကြောင့် ‘သက္ကာ စ’ အစရှိသည်ကို မိန့်သတည်း။
ဣမိနာ နယေန၊ ဖြင့်။ ဝိညုနာ၊ သည်။ အယံ အတ္ထော၊ ကို။ ဝိညာတုံ၊ ငှာ။ သက္ကာ စ၊ တတ်လည်းတတ်ကောင်းလေပြီ။ တသ္မာ၊ ကြောင့်။ တံ အတ္ထံ၊ ကို။ မယံ၊ တို့သည်။ န ဝိတ္ထာရယိမှ၊ မချဲ့ကုန်သတည်း။
ငါဆိုအပ်သောစကားသည် ပါဠိနှင့် လျောက်ပတ်ပါ၏ဟု ပြလို၍ ‘တေနေဝ ဟိ’ စသည်ကို ဆိုသတည်း။
ဟိ၊ စွ။ တေနေဝ၊ ကြောင့်သာလျှင်။ ပါဠိယံ၊ ၌။ အညမညသံသဂ္ဂဝသေန၊ အချင်းချင်းရောသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ၊ ကို။ ဧကဒေသေနေဝ၊ ဖြင့်သာလျှင်။ ဒဿိတော၊ ၏။ နိပ္ပဒေသတော၊ အကြွင်းမရှိသောအားဖြင့်။ န ဒဿိတော၊ မပြအပ်။
သာသနပဋ္ဌာနဝါရဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီ။
နိဂုမ်းစကား
ဧတ္တဝတာ စ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားအစဉ်ဖြင့်။ (ပါဠိကို ရည်မူ ဝိဘဇန္တော အဒေသယိ၌။ အဋ္ဌကထာကို ရည်မူ အာရဒ္ဓါ၌ စပ်)။ ဓီရော၊ မြဲမြံသော ပညာရှိတော်မူထသော။ ဝသီ၊ ငါးပါးသော ဝသီဘော် ရှိတော်မူထသော။ မဟာကစ္စာယနော၊ မဟာကစ္စည်းအမည် ရှိတော်မူထသော။ မဟာထေရော၊ သည်။ (ဝိဘဇန္တော အဒေသယိ၌ စပ်)၊ သုဝိသုဒ္ဓဝိနိစ္ဆယံ သုဝိသုဒ္ဓဝိနိစ္ဆယေ၊ အလွန်အထူးစင်ကြယ်စွာ ဆုံးဖြတ်အပ်ကုန်သော။ (ပေမူ၌ ‘သုဝိဒူဟိ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ဝိနိစ္ဆယဝိနိစ္ဆယေ၊ ဆုံးဖြတ်အပ်ကုန်သော’ဟုရှိသည်)။ ဟာရေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ နယေ စ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း။ ပဋ္ဌာနေ စ၊ သာသနာပဋ္ဌာနတို့ကို လည်းကောင်း။ ဝိဘဇန္တော၊ ဝေဖန်တော်မူလိုသည်ဖြစ်၍။ နဝင်္ဂဿ၊ ကိုးပါးသော အင်္ဂါရှိသော။ သာသနဿ၊ ၏။ အတ္ထဝဏ္ဏနဉ္စ၊ အနက်အဖွင့်လည်း ဖြစ်ထသော။ ဂမ္ဘီရဉ္စ၊ နက်နဲသည်လည်း ဖြစ်ထသော။ နိပုဏဉ္စ၊ သိမ်မွေ့သည်လည်း ဖြစ်ထသော။ ယံ နေတ္တိပကရဏံ၊ အကြင် နေတ္တိကျမ်းကို။ အဒေသယိ၊ ပြီ။
သဒ္ဓမ္မာဝတရဋ္ဌာနေ၊ သူတော်ကောင်းတရား၏ သက်ရာအရပ်ဖြစ်သော။ နာဂသဝှယေ၊ နာဂသအမည်ရှိသော။ ပဋ္ဋနေ၊ ဆိပ်၌။ ဓမ္မာသောကမဟာရာဇဝိဟာရေ၊ ဓမ္မာသောကမင်းမြတ်၏ ကျောင်း၌။ ဝသတာ ဝသန္တေန၊ နေသော။ မယာ၊ သည်။ (အာရဒ္ဓါ၌ စပ်)။
တဿ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ၊ ၏။ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ၊ ကြာမြင့်စွာ တည်ခြင်းငှာ။ သဗ္ဗသော သဗ္ဗသံ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ ဥဒါဟရဏသုတ္တာနံ၊ ဥဒါဟရုဏ်သုတ်တို့၏။ (လက္ခဏာနံ၌ စပ်)။ တစ်နည်းကား။ သဗ္ဗသော သဗ္ဗပကာရေန၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ (အတ္ထံ ပကာသယန္တိ၌ စပ်)။ ဥဒါဟရဏသုတ္တာ (ပေ ၃၇၇) နဉ္စ၊ ဥဒါဟရုဏ်ဖြစ်သော သုတ်တို့၏လည်းကောင်း။ (‘ကာမံ ကာမယမာနဿ’စသော သုတ်ကို ယူ)။ လက္ခဏာနဉ္စ၊ မှတ်ကြောင်းဖြစ်သော နေတ္တိသုတ်တို့၏လည်းကောင်း။ (ဥဒါဟရုဏ်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဆောင်အပ်သော သုတ်မှ တစ်ပါးသော ‘ယံ လောကော ပူဇယတေ’ စသော အရှင်ကစ္စည်းစကားကို ယူ)။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပကာသယန္တီ၊ ပြတတ်သော။ ယာ အတ္ထဝဏ္ဏနာ၊ အကြင် အဋ္ဌကထာကို။ အာရဒ္ဓါ၊ ပြီ။
[ကျမ်း ၂၇၆] အနာကုလာဝိနိစ္ဆယာ၊ မနှောင့်ယှက်သော အဆုံးအဖြတ်ရှိသော။ ဝါ၊ မရှုပ်ထွေးသော အဆုံးအဖြတ်ရှိသော။ အတ္ထံ၊ ကို။ ပကာသယန္တီ၊ ပြတတ်သော။ သာ အတ္ထဝဏ္ဏနာ၊ သည်။ ပါဠိယာ၊ အစဉ်အားဖြင့်။ (ဘာဏဝါရတော၌ စပ်)။ သတ္တဝီသာယ၊ နှစ်ဆယ့်ခုနစ်ပါးသော။ ဘာဏဝါရတော ဘာဏဝါရေဟိ၊ ဘာဏဝါရတို့ဖြင့်။ သမတ္တာ၊ ပြီးပြည့်စုံပြီ။ (ဤကား သမောယောဇနာကို ထောက်၍ပေးသည်)။ တစ်နည်းကား။ ဘာဏဝါရတော၊ ဘာဏဝါရအားဖြင့်။ သတ္တဝီသာယ၊ သော။ ပါဠိယာ၊ အစဉ်အားဖြင့်။ သမတ္တာ၊ ပြီ။
ဣတိ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ တံ အတ္ထဝဏ္ဏနံ၊ ထိုအဋ္ဌကထာကို။ သင်္ခရောန္တေန၊ စီရင်သော။ မယာ၊ သည်။ ယံ တံ ပုညံ၊ ကို။ အဓိဂတံ၊ ရအပ်ပြီ။ တဿ ပုညဿ၊ ၏။ အာနုဘာဝေန၊ ကြောင့်။ လောကနာထဿ၊ လူသုံးပါးတို့ကိုးကွယ်ရာဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏။ သာသနံ၊ သို့။ ဝိသုဒ္ဓါယ၊ စင်ကြယ်သော။ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ၊ သီလအစရှိသော အကျင့်ဖြင့်။ ဩဂါဟေတွာ၊ သက်ကုန်၍။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒေဟိနော၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ဝိမုတ္တိရသဘာဂိနော၊ ဝိမုတ္တိရသအဖို့ရှိကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ၊ မြတ်စွာဘုရားသာသနာတော်သည်။ လောကသ္မိံ၊ ၌။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ တိဋ္ဌတု၊ တည်စေသတည်း။ သဗ္ဗေပိ၊ လည်းဖြစ်ကုန်သော။ ပါဏိနော၊ တို့သည်။ တသ္မိံ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသာသနာတော်၌။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ သဂါရဝါ၊ ရိုသေခြင်းရှိကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ စေကုန်သတည်း။
ဒေဝေါပိ၊ မိုးသည်လည်း။ ကာလေန၊ လျောက်ပတ်သောအခါ၌။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ဝဿတု၊ ရွာစေသတည်း။ ဇဂတီပတိပိ၊ ရေမြေ့အရှင်မင်းသည်လည်း။ (ပိ’ကို လိုက်စေသည်)။ သဒ္ဓမ္မနိရတော၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ အမြဲမွေ့လျော်သည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ လောကံ၊ လူအပေါင်းကို။ ဓမ္မေနေဝ၊ တရားသဖြင့်သာလျှင်။ ပသာသတု၊ ဆုံးမစေသတည်း။ ဣတိ အယံ၊ ဤကား။ နိဂမနကထာ၊ နိဂုမ်းကိုဆိုသော စကားရပ်တည်း။
ဣတိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တနယေန၊ ဖြင့်။ ဗဒရတိတ္ထဝိဟာရဝါသိနာ၊ ဗဒရတိတ္ထမည်သော ကျောင်း၌ နေသော။ အာစရိယဓမ္မပါလေန၊ ဆရာဓမ္မပါလမထေရ်သည်။ ကတာ၊ သော။ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ၊ ၏။ (ပေ ၃၇၈) အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အဋ္ဌကထာသည်။ သမတ္တာ၊ ပြီ။
ဣတိ၊ ဤတွင်၍။ နေတ္တိအဋ္ဌကထာ၊ သည်။ နိဋ္ဌိတာ၊ ပြီ။
နိဿယ၏နိဂုမ်းနှင့်ဆုတောင်းဂါထာများပါဌ်အနက်
ရဋ္ဌေ သုနာပရန္တဝှေ၊ ဂါမေ ဂိရိဗ္ဗဇေ မဟာ။
ရာဇသင်္ကြန္တိ နာမေန၊ မဟာမစ္စေန သောကတေ။
မဟာလယေ ဝသန္တေန၊ သတာ သဒ္ဓမ္မနန္ဒိနာ၊
ပသံသိတေန သာဓူဟိ၊ ရစိတော နိဿယော အယံ၊
ကလိယုဂ္ဂေ သဟဿန္တု၊ ပဉ္စတိံသသတာဓိကံ၊
ပတ္တေ ဝေသာခမာသဿ၊ ပုဏ္ဏမာယံ သုနိဋ္ဌိတော၊
ယန္တံ ဣမံ ကရောန္တေန၊ ပုညံ အဓိဂတံ မယာ၊
တဿ တေဇေန နေတ္တီဝ၊ ယာဝ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊
သပရတ္ထေ ယထာဘူတံ၊ သာဓေယျံ သဗ္ဗသော သဒါ။
ပရိပူရေန္တု သင်္ကပ္ပါ၊ စန္ဒော ပန္နရသော ယထာ။
သုနာပရန္တဝှေ၊ သုနာပရန္တဝှယေ၊ သုနာပရန္တအမည်ရှိသော။ ရဋ္ဌေ၊ တိုင်း၌။ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊ တောင်ငါးလုံးတို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော။ ဂါမေ၊ ခြောက်ထောင်အိမ်ရှိသော ရွာ၌။ မဟာရာဇသင်္ကြန္တိ နာမေန၊ မဟာရာဇသင်္ကြန်အမည်ရှိသော။ မဟာမစ္စေန၊ မင်း၏အမတ်ကြီးသည်။ သောကတေ၊ ကောင်းစွာဆောက်လုပ်အပ်သော။ မဟာလယေ၊ ကျောင်းကြီး၌။ ဝသန္တေန၊ သီတင်းသုံးနေသော။ သာဓူဟိ၊ သူတော်ကောင်းတို့သည်။ ပသံသိတေန၊ ချီးမွမ်းခြင်းရှိသော။ သတာ သန္တေန၊ သူတော်ကောင်းဖြစ်သော။ သဒ္ဓမ္မနန္ဒိနာ၊ ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ရစိတော၊ စီရင်အပ်သော။ အယံ နိဿယော၊ ဤနေတ္တိအဋ္ဌကထာ၏ နိသျသည်။ (သုနိဋ္ဌိတောသို့ သွား)။ ကလိယုဂ္ဂေ၊ ကောဇာသက္ကရာဇ်သည်။ ပဉ္စတိံသသတာဓိကံ၊ တစ်ရာသုံးဆယ့်ငါးခုအလွန်ရှိသော။ သဟဿံ၊ တစ်ထောင်သို့။ ပတ္တေ၊ ရောက်သည်ရှိသော်။ ဝေသာခမာသဿ၊ ကဆုန်လ၏။ ပုဏ္ဏမာယံ၊ လပြည့်နေ့၌။ သုနိဋ္ဌိတော၊ ကောင်းစွာ ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။
ဣမံ နိဿယံ၊ ကို။ ကရောန္တေန၊ သော။ မယာ၊ သည်။ ယံ တံ ပုညံ၊ အကြင်ကောင်းမှုကို။ အဓိဂတံ၊ ရအပ်ပြီ။ တဿ ပုညဿ၊ ၏။ တေဇေန၊ အစွမ်းကြောင့်။ နေတ္တိ၊ နေတ္တိကျမ်းသည်။ ယာဝ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ နိဗ္ဗာနဓာတ်တိုင်အောင်။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို။ သာဓေတိ ဣဝ၊ ပြီးစေသကဲ့သို့။ ယာဝ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ တိုင်အောင်။ သပရတ္ထေ၊ (ပေ ၃၇၉) မိမိအကျိုး သူတစ်ပါးတို့၏အကျိုးကို။ ယထာဘူတံ၊ မဖောက်မပြန်ဟုတ်မှန်သောအလျောက်။ သဗ္ဗသော၊ အလုံးစုံသော အပြားအားဖြင့်။ သဒါ၊ အခါခပ်သိမ်း။ သာဓေယျံ၊ ပြီးစေရလို၏။ ပန္နရသော၊ တစ်ဆဲ့ငါးရက်တက်၍ထွန်းသော။ စန္ဒော ယထာ၊ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့။ သင်္ကပ္ပါ၊ ကြံကြံသမျှသော အကြံတို့သည်။ ပရိပူရေန္တု၊ ပြည့်စေကုန်သတည်း။
အက္ခရာ ဧကမေကဉ္စ၊ ဗုဒ္ဓရူပံ သမံ သိယာ၊
တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော၊ လိခေယျ ပိဋကတ္တယံ၊
ပု ဒိ အာ၊ နှင့် ပြည့်စုံပါလို၏။
သက္ကရာဇ် ၁၁၉၈၊ ခု နတ်တော်လပြည့်ကျော် ၁ ရက် ၄ နေ့ သုံးချက်တီးကျော် အချိန်တွင် နေတ္တိ (ပေ ၃၈၂) အဋ္ဌကထာနိဿယ ဒုတိယတွဲကို ရေးကူး၍ ပြီးပြည့်စုံသည်။ နိဗ္ဗာနပစ္စယော ဟောတု။
သက္ကရာဇ် ၁၂၂၆၊ ခု တပို့တွဲလဆန်း ၂ ရက်နေ့တွင် ရေးကူး၍ ပြီးအောင်မြင်ပါသည်။ ရေးရသော အကျိုးအားဖြင့် အပါယ်လေးပါး ကပ်သုံးပါး ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတို့မှ ကင်းလွတ်၍ မဂ်တရား ဖိုလ်တရား နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ်ကို ရပါလို၏။
Comments
Post a Comment