သံယုတ္တနိကာယ်
မဟာဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်
မြန်မာပြန်
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၁-မဂ္ဂသံယုတ်
၁-အဝိဇ္ဇာဝဂ်
၁-အဝိဇ္ဇာသုတ်
֍ ၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'သည် အကုသိုလ်တရားတို့ဖြစ်ရန် ရှေ့သွားခေါင်းဆောင် ဖြစ်၏၊ မရှက်မှု 'အဟိရိက' မလန့်မှု 'အနောတ္တပ္ပ'သည် နောက်လိုက်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အဝိဇ္ဇာနှင့် ပြည့်စုံသော ပညာမဲ့သူအား မှားသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသောအမြင်ရှိသူအား မှားသောအကြံ 'မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသောအကြံရှိသူအား မှားသော စကား 'မိစ္ဆာဝါစာ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသော စကားရှိသူအား မှားသောအလုပ် 'မိစ္ဆာကမ္မန္တ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသောအလုပ်ရှိသူအား မှားသောအသက်မွေးမှု 'မိစ္ဆာဇီဝ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသောအသက်မွေးမှုရှိသူအား မှားသောအားထုတ်မှု 'မိစ္ဆာဝါယာမ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသောအားထုတ်မှုရှိသူအား မှားသော အောက်မေ့မှု 'မိစ္ဆာသတိ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှားသော အောက်မေ့မှုရှိသူအား မှားသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' ဖြစ်နိုင်၏။
ရဟန်းတို့ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည်ကား ကုသိုလ်တရားတို့ ဖြစ်ရန် ရှေ့သွားခေါင်းဆောင် ဖြစ်၏၊ ရှက်မှု 'ဟိရီ' လန့်မှု 'သြတ္တပ္ပ'သည် နောက်လိုက်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် ပြည့်စုံသူ ပညာရှိသူအား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအမြင်ရှိသူအား မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအကြံရှိသူအား မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သော စကားရှိသူအား မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအလုပ်ရှိသူ အား မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှုရှိသူအား မှန်ကန် သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှုရှိသူအား မှန်ကန်သော အောက်မေ့ မှု 'သမ္မာသတိ' ဖြစ်နိုင်၏၊ မှန်ကန်သောအောက်မေ့မှုရှိသူအား မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ဖြစ်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဥပဍ္ဎသုတ်
֍ ၂။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်း နဂရကမည်သော သာကီဝင်မင်းတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို ထက်ဝက်ပြီးစေနိုင်ပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ ဤသို့ မဆိုလင့်၊ အာနန္ဒာ ဤသို့ မဆိုလင့်၊ အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏၊ အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်း, အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိ၍ မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများနိုင်လိမ့်မည်၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို မချွတ် (ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့် အပ်၏။
အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်း,အပေါင်းအသင်းကောင်း ရှိ၍ မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းခြင်းရှိသောရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်း၌ မှီသော ချုပ်ငြိမ်းမှု၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏၊ ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ မှီသော မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်း၌ မှီသော ချုပ်ငြိမ်းမှု၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်း, အပေါင်းအသင်းကောင်း ရှိ၍ မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းခြင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏ဟူသော ဤစကားကို ဤသို့သောအကြောင်းပရိယာယ်ဖြင့်လည်း သိအပ်၏။ မိတ်ဆွေကောင်းဖြစ်သော ငါဘုရားကို အကြောင်းပြု၍ပဋိသန္ဓေနေမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ အိုမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် အိုမှုမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ သေမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် သေမှုမှလွတ်မြောက်ကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု ပြင်းစွာပင်ပန်းမှုသဘောရှိကုန်သောသတ္တဝါတို့သည် စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု ပြင်းစွာပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏။ အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏ဟူသော ထိုစကားကို ဤသို့သောအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့် သိအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-သာရိပုတ္တသုတ်
֍ ၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ်မိတ်ဆွေ ကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏''ဟု (လျှောက်၏)။
သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်း့အသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကိုအလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏၊ သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်း, အပေါင်းအသင်းကောင်း ရှိ၍မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းခြင်းရှိသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများနိုင်လိမ့်မည်၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသောဤအကြောင်းကို မချွတ် (ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့် အပ်၏၊ သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်း,အပေါင်းအသင်းကောင်း ရှိ၍ မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းခြင်းရှိ သော ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။
သာရိပုတြာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်း၌ မှီသောချုပ်ငြိမ်းမှု၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်း၌ မှီသော ချုပ်ငြိမ်းမှု၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်း, အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိ၍ မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းခြင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများ၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏ဟူသော ဤစကားကိုဤသို့သောအကြောင်းပရိယာယ်ဖြင့်လည်း သိအပ်၏။ သာရိပုတြာ မိတ်ဆွေကောင်းဖြစ်သော ငါဘုရားကိုအကြောင်းပြု၍ ပဋိသန္ဓေနေမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ အိုမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် အိုမှုမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ သေမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် သေမှုမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု ပြင်းစွာပင်ပန်းမှုသဘောရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု ပြင်းစွာပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏။ အာနန္ဒာ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသည်၏ အဖြစ် အပေါင်းအသင်းကောင်းရှိသည်၏အဖြစ် မိတ်ဆွေကောင်းတို့၌ ကိုင်းရှိုင်းသည်၏ အဖြစ်သည် အကျင့်မြတ်ကို အလုံးစုံပင် ပြီးစေနိုင်၏ဟူသော ထိုစကားကို ဤသို့သောအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့် သိအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဇာဏုဿောဏိဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် နံနက်အချိန်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်၏၊ အသျှင်အာနန္ဒာသည် အလုံးစုံဖြူသော မြင်းမကသော ရထားဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်မှ ထွက်လာသော ဇာဏုဿောဏိပုဏ္ဏားကို မြင်လေ၏၊ ကထားသောမြင်းမတို့သည်လည်း ဖြူကုန်၏၊ ရထားတန်ဆာတို့သည်လည်း ဖြူကုန်၏၊ ရထားသည်လည်း ဖြူ၏၊ ဖြူသောအခြံအရံလည်း ရှိ၏၊ ဇက်ကြိုးတို့သည်လည်း ဖြူကုန်၏၊ နှင်တံသည်လည်း ဖြူ၏၊ ထီးသည်လည်း ဖြူ၏၊ သင်းကျစ်သည်လည်း ဖြူ၏၊ အဝတ်တို့သည်လည်း ဖြူကုန်၏၊ ဖိနပ်တို့သည်လည်း ဖြူကုန်၏၊ ဖြူသော သားမြီးယပ်ဖြင့် ယပ်ခပ်စေ၏၊ လူအများသည် ထိုရထားကို တွေ့မြင်ကြ၍ ''အချင်းတို့ရထားသည် ကောင်းမြတ်လှပေစွတကား၊ အချင်းတို့ ဗြဟ္မယာဉ်နှင့် တူပေစွတကား''ဟု ပြောဆို၏။
ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် သာဝတ္ထိပြည်မှ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပြီး၍ ဆွမ်းစားပြီးသည့်နောက်ဆွမ်းစားရာမှ ဖဲခဲ့၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ထား၏-
အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤနေ့နံနက်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အလုံးစုံဖြူသော မြင်းမ ကသောရထားဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်မှ ထွက်လာသော ဇာဏုဿောဏိပုဏ္ဏားကို တွေ့မြင်ခဲ့ပါ၏၊ ကထားသော မြင်းမတို့သည်လည်း ဖြူပါကုန်၏၊ ရထားတန်ဆာတို့သည်လည်း ဖြူပါကုန်၏၊ ရထားသည်လည်း ဖြူပါ၏၊ ဖြူသောအခြံအရံလည်း ရှိပါ၏၊ ဇက်ကြိုးတို့သည်လည်း ဖြူပါကုန်၏၊ နှင်တံသည်လည်း ဖြူပါ၏၊ ထီးသည်လည်း ဖြူပါ၏၊ သင်းကျစ်သည်လည်း ဖြူပါ၏၊ အဝတ်တို့သည်လည်း ဖြူပါကုန်၏၊ ဖိနပ်တို့သည်လည်း ဖြူပါကုန်၏၊ ဖြူသော သားမြီးယပ်ဖြင့် ယပ်ခပ်စေပါ၏၊ လူအများသည် ထိုရထားကို တွေ့မြင်ကြ၍ ''အချင်းတို့ ရထားသည် ကောင်းမြတ်လှပေစွတကား၊ အချင်းတို့ ဗြဟ္မယာဉ်နှင့် တူပေစွတကား''ဟုပြောဆိုပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤသာသနာတော်၌ ဗြဟ္မယာဉ်ကို ပညတ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါမည်လောဟုလျှောက်၏။
''အာနန္ဒာ စွမ်းနိုင်၏''ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏၊ အာနန္ဒာ ဗြဟ္မယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း၊ ဓမ္မယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း၊ အတု မရှိမူ၍ (ကိလေသာ) စစ်ပွဲ၌ အောင်မြင်နိုင်သော ယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်၏အမည်သာ ဖြစ်၏။
--အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'ကိုပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော်စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက် ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံး ရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံး ရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ' ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ' ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ အာနန္ဒာ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။
အာနန္ဒာ ဗြဟ္မယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း၊ ဓမ္မယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း၊ အတုမရှိမူ၍ (ကိလေသာ) စစ်ပွဲ၌ အောင်မြင်နိုင်သော ယာဉ်ဟူသော ဤအမည်သည်လည်းကောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်၏ အမည်သာတည်းဟူသော ဤစကားကိုဤဆိုခဲ့ပြီးသောအကြောင်းဖြင့် သိအပ်၏။ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောမြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟော ကြားပြီး၍ ထိုမှတစ်ပါး ဤဂါထာများကို ဟောတော်မူ၏- ''အကြင်မဂ္ဂင်ရထားအား သဒ္ဓါနှင့် ပညာ တရားနှစ်ပါးတို့ကို အခါခပ်သိမ်း (ဥပေက္ခာ ဟူသော) ထမ်းပိုး၌ ကအပ်ကုန်၏၊ ရှက်မှု 'ဟိရီ' သည် ရထားသံမည်၏၊ ဝိပဿနာစိတ် (မဂ်စိတ်) သည်ဇက်ကြိုးမည်၏၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ' သည် စောင့် ရှောက်သော ရထားထိန်းမည်၏။
(မဂ္ဂင်) ရထားသည် သီလတည်းဟူသော တန်ဆာရှိ၏၊ ဈာန်တည်းဟူသော ဝင်ရိုး ရှိ၏၊ ဝီရိယတည်းဟူသော ဘီးရှိ၏၊ ဥပေက္ခာသည် ရထားဦးကို တည်ငြိမ်စေ၏၊ အလောဘသည်အကာအရံဖြစ်ပေ၏။
မပျက်စီးစေလိုမှု 'အဗျာပါဒ' မညှဉ်းဆဲလိုမှု 'အဝိဟိံသာ' ဆိတ်ငြိမ်မှု 'ဝိဝေက'သည် အကြင်မဂ္ဂင်ရထား၌တည်သူ၏ လက်နက်မည်၏၊ သည်းခံခြင်းသည် ချပ်ဝတ်တန် ဆာ မည်၏၊ ထိုမဂ္ဂင်ရထား၌ တည်သူသည်ယောဂ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရှေးရှု သွား၏။
ပညာရှိတို့သည် မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသောအတုမရှိသော ထိုဗြဟ္မယာဉ် တည်းဟူသောမဂ္ဂင်ရထားကို (တက်စီးကြပြီးလျှင်) အောင်ပွဲမှန်သမျှကို စင်စစ် အောင်မြင်ကြ၍ လောကမှထွက်မြောက်ကြကုန်၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ကိမတ္ထိယသုတ်
֍ ၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကြကုန်၏- အသျှင်ဘုရား အယူတစ်ပါးရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် အကျွန်ုပ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ အဘယ်အကျိုးကို လို၍ ရဟန်းဂေါတမ၏ အထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးဘိသနည်း''ဟု မေးကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ အမေးခံရသောအကျွန်ုပ်တို့သည် အယူတစ်ပါးရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ ဆင်းရဲကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံး၏''ဟုဤသို့ ဖြေကြားပါကုန်၏။ အသျှင်ဘုရား အသို့ပါနည်း၊ ဤသို့ အမေးခံရ၍ ဤသို့ ဖြေခဲ့ကုန်သောအကျွန်ုပ်တို့ သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူတိုင်း ဖြေကြားကြသူများဟုတ်ပါကုန်၏လော၊ မြတ်စွာဘုရားကို မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် စွပ်စွဲရာ မရောက်ဘဲ ရှိပါကုန်၏လော၊ တရားတော်အားလျော်သည်ကို ဖြေဆိုခဲ့ကြသူများ ဖြစ်ပါကုန်၏လော၊ အကျွန်ုပ်တို့၏ ဝါဒ,အနုဝါဒသည်အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ အကဲ့ရဲ့ ခံရခြင်းသို့ အနည်းငယ်မျှ မရောက်ဘဲ ရှိပါ၏လောဟုလျှောက်ကြကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ အမေးခံရ၍ ဤသို့ ဖြေဆိုခဲ့ကုန်သော သင်တို့သည် စင်စစ် ငါဘုရား ဟောကြားတော်မူတိုင်း ဖြေဆိုသူများ ဖြစ်ကုန်၏၊ ငါဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် စွပ်စွဲရာမရောက်ကုန်၊ တရားတော်အား လျော်သည်ကိုသာ ဖြေဆိုသူများ ဖြစ်ကြကုန်၏၊ သင်တို့၏ ဝါဒ, အနုဝါဒသည် အကြောင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ အကဲ့ရဲ့ခံရခြင်းသို့ အနည်းငယ်မျှ မရောက်ပေ။ မှန်၏၊ ဒုက္ခကိုပိုင်းခြား ၍ သိခြင်းငှါ ငါ့ထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံး၏။ ရဟန်းတို့ အကယ်၍အယူတစ်ပါးရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ''ငါ့သျှင်တို့ ဤဆင်းရဲ 'ဒုက္ခ' ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါလမ်းစဉ်ရှိပါသလော၊ အကျင့်ရှိပါ သလော''ဟု သင်တို့ကို ဤကဲ့သို့ မေးမြန်းကုန်ငြားအံ့၊ ရဟန်းတို့ဤသို့ အမေးခံရသော သင်တို့သည် အယူတစ်ပါးရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ဤဆင်းရဲ 'ဒုက္ခ'ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ လမ်းစဉ် သည် ရှိ၏၊ အကျင့်သည် ရှိ၏''ဟု ဤသို့ဖြေဆိုကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဤဆင်းရဲ 'ဒုက္ခ'ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ လမ်းစဉ်သည် အဘယ်နည်း၊ အကျင့်သည်အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်တို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကားဤဆင်းရဲ 'ဒုက္ခ'ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ လမ်းစဉ်တည်း၊ အကျင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ အမေးခံရသော သင်တို့သည် အယူတစ်ပါးရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား ဤအတိုင်း ဖြေဆိုကြကုန်လော့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပဌမ အညတရဘိက္ခုသုတ်
֍ ၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား အကျင့်မြတ်အကျင့်မြတ်ဟု ဆိုအပ်၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျင့်မြတ်သည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးကားအဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်သည်ပင် အကျင့်မြတ်တည်း။ ဤသည်တို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာသည် အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုတိယ အညတရဘိက္ခုသုတ်
֍ ၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား ''စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ရာ''ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ ''စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကိုပယ်ဖျောက်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာ''ဟူသောအမည်သည် အဘယ်တရား၏ အမည်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။ ရဟန်း စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာတွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ရာဟူသော ဤအမည်သည် နိဗ္ဗာနဓာတ်၏ အမည်တည်း၊ ထို့ကြောင့်အာသဝတရားတို့၏ ကုန်ရာဟု ဆိုအပ်၏။
ဤသို့ မိန့်တော်မူလတ်သော် ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား ''မသေရာ မသေရာ''ဟု ဆိုအပ်၏၊ မသေရာကား အဘယ်ပါနည်း၊ မသေရာသို့ ရောက်ကြောင်းလမ်းစဉ်ကား အဘယ်ပါနည်းဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကုန်ရာအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာကို မသေရာဟု ဆိုအပ်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသာဤအရိယမဂ်ကိုပင်လျှင် မသေရာသို့ ရောက်ကြောင်းလမ်းစဉ်ဟု ဆိုအပ်၏။ ဤသည်တို့ကားအဘယ်တို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ဝေဖန်ပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု မြတ်စွာဘုရားအားပြန်ကြားလျှောက်ထား ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယာမဂ်သည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲကို သိသော ဉာဏ်၊ ဆင်းရဲဖြစ်ကြောင်းကို သိသော ဉာဏ်၊ ဆင်းရဲချုပ်ငြိမ်းရာကို သိသော ဉာဏ်၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိသော ဉာဏ်ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ထွက်မြောက်လို သောကြံစည်မှု၊ မပျက်စီးစေလိုသော ကြံစည်မှု၊ မညှဉ်းဆဲလိုသော ကြံစည်မှုသည် ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မမှန်ပြောဆိုခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ ကုန်းစကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသည် ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ဤသည်ကို မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မ န္တ' ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အသက်သတ်မှုမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ မပေးသည်ကို ယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ မမြတ်သော မေထုန်အကျင့်မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသည် ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မ န္တ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ' ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာဖြစ်သော တပည့်သည် မှားယွင်းသောအသက်မွေးမှု 'မိစ္ဆာ ဇီဝ'ကို ပယ်၍ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ' ဖြင့် အသက်မွေး၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သောအသက် မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စေရန်ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ပြီးကုန်သောယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏။ပ။ မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏။ပ။ ဖြစ်ပြီးကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန်၊ မပျောက်ပျက်စေရန်၊ တိုးတက်ဖြစ်ပွားစေရန်၊ ပြန့်ပြောစေရန်၊ ပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သောအား ထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'ဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ မက်မောမှု 'အဘိဇ္ဈာ' နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ'ကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိ သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌မက်မောမှု 'အဘိဇ္ဈာ' နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ' ကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ မက်မောမှု 'အဘိဇ္ဈျာ'နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ'ကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘော တရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန် ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသော စိတ်ကိုကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်၏ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ဖြစ်စေတတ်သောတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏။ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ကိုလည်း မစွဲမက်ခြင်း ကြောင့် လျစ်လျူရှု၍သာလျှင် နေ၏၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာမှု 'သုခ'ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့်ခံစား၏၊ (အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့်) ထိုသူကို ''လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိ ရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာနေလေ့ရှိသူ''ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ချီးမွမ်းပြောဆိုကုန်၏၊ ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ချမ်းသာမှု 'သုခ'ကိုလည်း ပယ်ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲမှု 'ဒုက္ခ'ကိုလည်း ပယ်ခြင်းကြောင့်ဝမ်းသာမှု 'သောမနဿ' နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ'တို့ ရှေးဦးကပင်လျှင် ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲချမ်းသာကင်းသော လျစ်လျူရှုမှုကြောင့် ဖြစ်သော သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-သူကသုတ်
֍ ၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မကောင်းသဖြင့် (လှဲ၍) ထားသည့် သလေးစပါးမြီးကိုဖြစ်စေ၊ မုယောစပါးမြီးကိုဖြစ်စေ လက်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ခြေဖြင့်သော်လည်းကောင်း ဖိမိနင်းမိသော် လက်ကိုလည်းကောင်း၊ ခြေကိုလည်းကောင်း စူးရှဖျက်ဆီးပေလိမ့်မည်၊ သွေးကိုလည်း ထွက်စေပေလိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် မရှိပေ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့စပါးမြီးကို မကောင်းသဖြင့် (လှဲ၍) ထားအပ်သောကြောင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ထိုရဟန်းသည်မကောင်းသဖြင့် ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) မကောင်းသဖြင့် ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ကို ဧကန်ဖျက်ဆီးနိုင်ပေလိမ့်မည်၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'ကို ဖြစ်စေနိုင်လိမ့်မည်၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် မရှိပေ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ (ကမ္မဿကတာပညာနှင့် မဂ္ဂဘာဝနာကို) မကောင်းသဖြင့် ထားအပ် မကောင်းသဖြင့်ဖြစ်စေအပ်သော ကြောင့်ပေတည်း။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကောင်းစွာ (ထောင်၍) ထားအပ်သော သလေးစပါးမြီးကိုဖြစ်စေ၊ မုယောစပါးမြီးကိုဖြစ်စေ လက်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ခြေဖြင့်သော်လည်းကောင်း ဖိမိနင်းမိသော် လက်ကိုလည်းကောင်း၊ ခြေကိုလည်းကောင်း စူးရှဖျက်ဆီးပေလိမ့်မည်၊ သွေးကိုလည်း ထွက်စေပေလိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စပါးမြီးကို ကောင်းစွာ့ (ထောင်၍) ထားအပ်သောကြောင့်ပေတည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ကို ဧကန်ဖျက်ဆီးနိုင်ပေလိမ့်မည်၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'ကို ဖြစ်စေနိုင်လိမ့်မည်၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ (ကမ္မဿကတာပညာနှင့် မဂ္ဂဘာဝနာကို) ကောင်းစွာ ထားအပ် ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သောကြောင့်ပေတည်း။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' ကို ဖျက်ဆီးနိုင်သနည်း၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'ကိုဖြစ်စေနိုင်သနည်း၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ငြိမ်းခြင်း၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်၌ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွါးများ၏။ပ။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ငြိမ်းခြင်း၌ မှီသော နိဗ္ဗာန်၌ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ကို ဖျက်ဆီးနိုင်၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'ကို ဖြစ်စေနိုင်၏၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-နန္ဒိယသုတ်
֍ ၁၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ နန္ဒိယပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဂေါတမ အဘယ်မျှသော တရားတို့ကို ပွါးများအပ်ပါလျှင်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ပါလျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်နိုင်ကုန်သည် နိဗ္ဗာန်လျှင် မှီခိုအားထားရာရှိကုန်သည်နိဗ္ဗာန်လျှင် အပြီးအဆုံးရှိကုန်သည် ဖြစ်ပါကုန်သနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
နန္ဒိယ ဤရှစ်ပါးသော တရားတို့ကို ပွားများလျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ဧကန်ရောက်နိုင်ကုန်၏၊ နိဗ္ဗာန်လျှင် မှီခိုအားထားရာရှိကုန်၏၊ နိဗ္ဗာန်လျှင် အပြီးအဆုံးရှိကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ နန္ဒိယဤရှစ်ပါးသော တရားတို့ကို ပွားများလျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ဧကန်ရောက်နိုင်ကုန်၏၊ နိဗ္ဗာန်လျှင် မှီခိုအားထားရာရှိကုန်၏၊ နိဗ္ဗာန်လျှင် အပြီးအဆုံးရှိကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့ ဟောကြားတော်မူသော် နန္ဒိယပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏-''အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ။ပ။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ အစပြု၍အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဥပါသကာဟု မှတ်တော်မူပါ''ဟု (လျှောက်၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသောအဝိဇ္ဇာဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ဝိဟာရဝဂ်
၁-ပဌမ ဝိဟာရသုတ်
֍ ၁၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ငါသည် (တစ်ဆယ့်ငါးရက်) လဝက်ပတ်လုံး တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေထိုင်လို၏၊ ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းတစ်ဦးမှ တစ်ပါး မည်သူမျှ ငါ့ထံသို့ မချဉ်းကပ်ရဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံကုန်ပြီးလျှင် ဆွမ်းပို့သော ရဟန်းတစ်ဦးမှ တစ်ပါး မည်သူမျှ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ မချဉ်းကပ်ကုန်။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုလဝက်လွန်သဖြင့် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထတော်မူခဲ့၍ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်ခါစ နေခြင်းမျိုး၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြင့် (ယခုလဝက်အတွင်း၌) နေခဲ့၏၊ ထိုငါသည် ဤသို့ သိ၏ - 'မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ပ။ မှားယွင်းသောတည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ အလို 'ဆန္ဒ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှတ်သားမှု 'သညာ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ အလို 'ဆန္ဒ'လည်း မငြိမ်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' လည်း မငြိမ်း၊ မှတ်သားမှု 'သညာ' လည်းမငြိမ်းသောကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ အလို 'ဆန္ဒ'လည်းငြိမ်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'လည်းငြိမ်း၊ မှတ်သားမှု 'သညာ' လည်း ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ မရောက်ရသေးသောအရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ခြင်းငှါ အားထုတ်မှုသည် ရှိ၏၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းသည် အစဉ်ရောက်လာသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏'ဟု ဤသို့ သိ၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဒုတိယ ဝိဟာရသုတ်
֍ ၁၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ငါသည် သုံးလပတ်လုံး တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေထိုင်လို၏၊ ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းတစ်ဦးမှ တစ်ပါး မည်သူမျှ ငါ့ထံသို့ မချဉ်းကပ်ရဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ''အသျှင်ဘုရားကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံကုန်ပြီးလျှင် ဆွမ်းပို့သော ရဟန်းတစ်ဦးမှတစ်ပါး မည်သူမျှ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ မချဉ်းကပ်ကုန်။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသုံးလလွန်သဖြင့် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထတော်မူခဲ့၍ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်ခါစ နေခြင်းမျိုး၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြင့် (ယခုသုံးလအတွင်း) နေခဲ့၏၊ ထိုငါသည် ဤသို့ သိ၏ - 'မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ' ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်းခံစားရ၏။
--မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာ ဒိဋ္ဌိ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ပ။ မှား ယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' ကြောင့်လည်းခံစားရ၏၊ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှန် ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ အလို 'ဆန္ဒ' ကြောင့်လည်း ခံစား ရ၏၊ အလို 'ဆန္ဒ'ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ မှတ်သားမှု 'သညာ' ကြောင့်လည်း ခံစားရ၏၊ မှတ်သားမှု 'သညာ'ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ အလို 'ဆန္ဒ'လည်း မငြိမ်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'လည်း မငြိမ်း၊ မှတ်သားမှု 'သညာ'လည်း မငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ အလို 'ဆန္ဒ'လည်းငြိမ်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'လည်းငြိမ်း၊ မှတ်သားမှု 'သညာ'လည်း ငြိမ်းခြင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏။ မရောက်ရသေးသောအရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ခြင်းငှါ အားထုတ်မှုသည် ရှိ၏၊ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အကြောင်းသည် အစဉ်ရောက်လာသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကြောင့်လည်း ခံစားရ၏'ဟု ဤသို့ ငါ သိ၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-သေက္ခသုတ်
֍ ၁၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏။ပ။ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား ''ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်''ဟု ပြောဆိုပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှလောက်ဖြင့် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်နိုင်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ'ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာဖြစ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' နှင့်ပြည့်စုံ၏။ပ။ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဥစ္စာဖြစ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်း ဤမျှဖြင့် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ပဌမ ဥပ္ပါဒသုတ်
֍ ၁၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်တော်မူသော အခါ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ်ကုန်သော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုအပ်ကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်တော်မူသော အခါ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ်ကုန်သော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုအပ်ကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဒုတိယ ဥပ္ပါဒသုတ်
֍ ၁၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' တော်၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ်ကုန်သော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုအပ်ကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' တော်၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ်ကုန်သော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုအပ်ကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပဌမ ပရိသုဒ္ဓသုတ်
֍ ၁၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်တော်မူသော အခါ၌သာ စင်ကြယ်ကုန်သောဖြူ စင်ကုန်သောအညစ်အကြေး မရှိကုန်သော ညစ်ညူးခြင်း ကင်းကုန်သော မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သောဤ တရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။
မှန်ကန် သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိ့တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်တော်မူသော အခါ၌သာ စင်ကြယ်ကုန်သော ဖြူစင်ကုန်သောအညစ် အကြေး မရှိကုန်သော ညစ်ညူးခြင်း ကင်းကုန်သော မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သောဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုတိယ ပရိသုဒ္ဓသုတ်
֍ ၁၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' တော်၌သာ စင်ကြယ်ကုန်သော ဖြူစင်ကုန်သောအညစ်အကြေး မရှိကုန်သော ညစ်ညူးခြင်း ကင်းကုန်သော မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ'တော်၌သာ စင်ကြယ်ကုန်သော ဖြူစင်ကုန်သောအညစ်အကြေး မရှိကုန်သော ညစ်ညူးခြင်း ကင်းကုန်သော မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ဤတရားရှစ်ပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ပဌမ ကုက္ကုဋာရာမသုတ်
֍ ၁၈။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အသျှင်ဘဒ္ဒတို့သည် ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ဘဒ္ဒသည်ညနေချမ်းအချိန် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့၍ အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်လျက် အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို လျှောက်၏-ငါ့သျှင့်အာနန္ဒာ ''မမြတ်သောအကျင့် မမြတ်သောအကျင့်''ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင် မမြတ်သောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းခြင်းသည် ကောင်းပေစွ၊ ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေစွ၊ ဆွေးနွေးမေးမြန်းမှုသည် ကောင်းပေစွ။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည်''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ 'မမြတ်သောအကျင့် မမြတ်သောအကျင့်'ဟု ဆိုအပ်၏၊ ငါ့သျှင် မမြတ်သောအကျင့်ဟူ သည် အဘယ်ပါနည်း''ဟု ဤသို့ မေးမြန်းသည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်ဟုတ်ပါ၏ဟုဆို၏၊ ငါ့သျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤမှားယွင်းသော လမ်းစဉ် မိစ္ဆာမဂ်သည်ပင်လျှင် မမြတ်သောအကျင့်တည်း။ မှားယွင်းသော လမ်းစဉ် မိစ္ဆာမဂ်တို့ကား အဘယ်နည်း၊ မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်း သော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'တို့တည်းဟု (မိန့်ဆို၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ဒုတိယ ကုက္ကုဋာရာမသုတ်
֍ ၁၉။ ပါဋလိပုတ်နိဒါန်း။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ''အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'''ဟု ဆိုအပ်၏၊ ငါ့သျှင် အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'၏ အဆုံးကားအဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းခြင်းသည် ကောင်းပေစွ၊ ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေစွ၊ ဆွေးနွေးမေးမြန်းမှုသည် ကောင်းပေစွ။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည်''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏၊ ငါ့သျှင် အကျင့်မြတ့် 'ဗြဟ္မစရိယ' ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'၏ အဆုံးကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု ဤသို့မေးမြန်းသည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာဟုတ်ပါ၏ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်သည်ပင်လျှင် အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ငါ့သျှင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ' ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သည် အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' ၏အဆုံးတည်းဟု (မိန့်ဆို၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-တတိယ ကုက္ကုဋာရာမသုတ်
֍ ၂၀။ ပါဋလိပုတ်နိဒါန်း။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ''အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'''ဟု ဆိုအပ်၏၊ ငါ့သျှင် အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' ရှိသူသည်အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'၏ အဆုံးကား အဘယ်ပါနည်းဟု မေးမြန်းလျှောက်ထား၏။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းမှုသည် ကောင်းပေစွ၊ ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေစွ၊ ဆွေးနွေးမေးမြန်းမှုသည် ကောင်းပေစွ။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည် ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏၊ ငါ့သျှင်အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'ရှိသူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'၏ အဆုံးကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု ဤသို့ မေးမြန်းသည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာဟုတ်ပါ၏ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်သည်ပင်လျှင်အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ' တည်း။ ဤအရိယ မဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ငါ့သျှင် အကြင်သူသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဤအရိယမဂ်နှင့် ပြည့်စုံသူကို အကျင့်မြတ်ရှိသူဟုဆိုအပ်၏။ ငါ့သျှင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သည် အကျင့်မြတ် 'ဗြဟ္မစရိယ'၏ အဆုံးတည်းဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒသမသုတ်။
[ဤကုက္ကုဋာရာမသုတ် ၃-သုတ်တို့သည် ပါဋလိပုတ်မြို့ဟူသော ဟောရာနိဒါန်း တူကြကုန်၏]။
နှစ်ခုမြောက် ဝိဟာရဝဂ် ပြီး၏။
--၃-မိစ္ဆတ္တဝဂ်
၁-မိစ္ဆတ္တသုတ်
֍ ၂၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မကောင်းသော သဘောကိုလည်းကောင်း၊ ကောင်း သောသဘောကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့။ ရဟန်းတို့ မကောင်းသော သဘောဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မကောင်းသော သဘောတို့ကား မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည် ကို မကောင်းသောသဘောဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ကောင်းသော သဘောဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ကောင်းသော သဘောတို့ကား မှန်ကန် သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကိုကောင်းသော သဘောဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-အကုသလဓမ္မသုတ်
֍ ၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား အကုသိုလ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ကုသိုလ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ အကုသိုလ်တရားတို့ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အကုသိုလ်တရားတို့ကား မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကို အကုသိုလ်တရားတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားတို့ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ကုသိုလ်တရားတို့ကား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကို ကုသိုလ်တရားတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ပဌမ ပဋိပဒါသုတ်
֍ ၂၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မှားသောအကျင့်ကိုလည်းကောင်း၊ မှန်သောအကျင့်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ မှားသောအကျင့်ဟူသည်အဘယ်နည်း၊ မှားသောအကျင့်တို့ကား မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှားသောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်သောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်သောအကျင့်တို့ကား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်သောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဒုတိယ ပဋိပဒါသုတ်
֍ ၂၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လူ၏ အကျင့်ဖြစ်စေ၊ ရဟန်း၏ အကျင့်ဖြစ်စေ မှားသောအကျင့် ကိုငါဘုရား မချီးမွမ်း။ ရဟန်းတို့ လူဖြစ်စေ၊ ရဟန်းဖြစ်စေ မကောင်းသဖြင့် ကျင့်သည်ရှိသော် မကောင်းသဖြင့် ကျင့်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် အသင့်အားဖြင့် ဖြစ်သော (အရိယမဂ်) ကုသိုလ်တရား ကို မပြီးစေနိုင်။ ရဟန်းတို့ မှားသောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှားသောအကျင့်ကား မှားယွင်း သောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှားသောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ လူ၏ အကျင့်ဖြစ်စေ၊ ရဟန်း၏ အကျင့်ဖြစ်စေ မှားသောအကျင့်ကို ငါဘုရား မချီးမွမ်း။ ရဟန်းတို့ လူဖြစ်စေ၊ ရဟန်းဖြစ်စေ မကောင်းသဖြင့် ကျင့်သည်ရှိသော် မကောင်းသဖြင့် ပြုကျင့်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် အသင့်အားဖြင့် ဖြစ်သော (အရိယမဂ်) ကုသိုလ်တရားကို မပြီးစေနိုင်။
ရဟန်းတို့ လူ၏ အကျင့်ဖြစ်စေ၊ ရဟန်း၏ အကျင့်ဖြစ်စေ မှန်သောအကျင့်ကို ငါဘုရား ချီးမွမ်း၏။ ရဟန်းတို့ လူဖြစ်စေ၊ ရဟန်းဖြစ်စေ ကောင်းစွာ ကျင့်သည်ရှိသော် ကောင်းစွာ ကျင့်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် အသင့်အားဖြင့် ဖြစ်သော (အရိယမဂ်) ကုသိုလ်တရားကို ပြီးစေနိုင်၏။ ရဟန်းတို့မှန်သောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်သောအကျင့်ကား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်သောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ လူ၏ အကျင့်ဖြစ်စေ၊ ရဟန်း၏ အကျင့်ဖြစ်စေ မှန်သောအကျင့်ကို ငါဘုရား ချီးမွမ်း၏။ ရဟန်းတို့ လူဖြစ်စေ၊ ရဟန်းဖြစ်စေ ကောင်းစွာ ကျင့်သည်ရှိသော် ကောင်းစွာ ကျင့်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် အသင့်အားဖြင့် ဖြစ်သော (အရိယမဂ်) ကုသိုလ်တရားကို ပြီးစေနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ အသပ္ပုရိသသုတ်
֍ ၂၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား သူယုတ်မာကိုလည်းကောင်း၊ သူတော်ကောင်းကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ သူယုတ်မာဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သူသည် မှားယွင်းသောအယူရှိ၏၊ မှားယွင်းသောအကြံရှိ၏၊ မှားယွင်းသော စကားရှိ၏၊ မှားယွင်းသောအလုပ်ရှိ၏၊ မှားယွင်းသောအသက်မွေးမှုရှိ၏၊ မှားယွင်းသောအားထုတ်မှုရှိ၏၊ မှားယွင်းသော အောက်မေ့မှုရှိ၏၊ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူယုတ်မာဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သူတော်ကောင်းဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သူသည်မှန်ကန်သောအမြင်ရှိ၏၊ မှန်ကန်သောအကြံရှိ၏၊ မှန်ကန်သော စကားရှိ၏၊ မှန်ကန်သောအလုပ်ရှိ၏၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှုရှိ၏၊ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှုရှိ၏၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှုရှိ၏၊ မှန်ကန် သော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူတော်ကောင်းဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဒုတိယ အသပ္ပုရိသသုတ်
֍ ၂၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား သူယုတ်မာကိုလည်းကောင်း၊ သူယုတ်မာအောက် ပို၍ယုတ်မာသူကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား သူတော်ကောင်းကိုလည်းကောင်း၊ သူတော်ကောင်းထက် ပို၍ ကောင်းသူကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်း တို့ သူယုတ်မာဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သူသည်မှားယွင်းသောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူယုတ်မာဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သူယုတ်မာအောက် ပို၍ ယုတ်မာသူဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌အချို့သော သူသည် မှားယွင်းသောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိ၏၊ မှားယွင်းသောဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိ၏၊ မှားယွင်းသော လွတ်မြောက်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူယုတ်မာအောက် ပို၍ယုတ်မာသူဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သူတော်ကောင်းဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သူသည်မှန်ကန်သောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူတော်ကောင်းဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သူတော်ကောင်းထက် ပို၍ ကောင်းသူဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌အချို့သော သူသည် မှန်ကန်သောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုရှိ၏၊ မှန်ကန်သော ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိ၏၊ မှန်ကန်သော လွတ်မြောက်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူမျိုးကို သူတော်ကောင်းထက် ပို၍ကောင်း သူဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ကုမ္ဘသုတ်
֍ ၂၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ကရွတ်ခွေ မရှိသောအိုးသည် လိမ့်လွယ်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ကရွတ်ခွေရှိသောအိုးသည် လိမ့်နိုင်ခဲသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် တည်ရာမှီရာ မရှိသော စိတ်သည် ပျံ့လွင့်လွယ်၏၊ တည်ရာမှီရာရှိသော စိတ်သည် ပျံ့လွင့်နိုင်ခဲ၏။
ရဟန်းတို့ စိတ်၏ တည်ရာဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဤအရိယမဂ်သည် စိတ်၏ တည်ရာတည်း။
ရဟန်းတို့ ကရွတ်ခွေ မရှိသောအိုးသည် လိမ့်လွယ်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ကရွတ်ခွေရှိသောအိုးသည် လိမ့်နိုင်ခဲသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် တည်ရာမှီရာ မရှိသော စိတ်သည် ပျံ့လွင့်လွယ်၏၊ တည်ရာမှီရာရှိသော စိတ်သည် ပျံ့လွင့်နိုင်ခဲ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-သမာဓိသုတ်
֍ ၂၈။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား အကြောင်းနှင့် တကွ အခြံအရံနှင့် တကွဖြစ်သော မြတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ အကြောင်းနှင့် တကွ အခြံအရံနှင့် တကွဖြစ်သော မြတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ဟူသည် အဘယ်နည်း။ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသောအကြင်စိတ်၏ တည်ကြည်မှုသည် အခြံအရံနှင့် တကွ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤစိတ်၏ မြတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို အကြောင်းနှင့်တကွဖြစ်၏ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အခြံအရံနှင့် တကွဖြစ်၏ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝေဒနာသုတ်
֍ ၂၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ သုခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဝေဒနာသုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်ရန် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဝေဒနာသုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်ရန်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဥတ္တိယသုတ်
֍ ၃၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်ဥတ္တိယသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏။ပ။ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေသောအကျွန်ုပ်အား 'မြတ်စွာဘုရားသည် ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကိုဟောကြားတော်မူအပ်ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်ကုန်သော ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကား အဘယ်တရားများပါနည်း'ဟု ဤသို့ စိတ်အကြံ ဖြစ်ပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။
ဥတ္တိယ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ဥတ္တိယ ငါဘုရားသည် ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို ဟောကြားအပ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ အလိုရှိအပ်ကုန် နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွားစေတတ်ကုန်ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိကုန် ကာမနှင့် စပ်ကုန်သော တပ်မက်ဖွယ်ကောင်းကုန်သော စက္ခုဝိညာဏ်ဖြင့်မြင်အပ် ကုန်သောအဆင်း 'ရူပါရုံ'တို့လည်းကောင်း ။ပ။ သောတဝိညာဏ်ဖြင့် ကြားအပ်ကုန်သောအသံ 'သဒ္ဒါရုံ' တို့ လည်းကောင်း ။ပ။ ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် နံအပ်ကုန်သောအနံ့ 'ဂန္ဓာရုံ' တို့လည်းကောင်း ။ပ။
ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် လျက်အပ်ကုန်သောအရသာ 'ရသာရုံ' တို့လည်းကောင်း၊ အလိုရှိအပ်ကုန်နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွားစေတတ်ကုန် ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိကုန် ကာမနှင့် စပ်ကုန်သောတပ်မက်ဖွယ်ကောင်းကုန်သော ကာယ ဝိညာဏ်ဖြင့် တွေ့ထိအပ်ကုန်သောအတွေ့အထိ 'ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ' တို့လည်းကောင်း တည်း။ ဥတ္တိယ ငါဘုရား ဟောကြားအပ်ကုန်သောကာမဂုဏ်တရားတို့သည်ကား ဤငါးပါးတို့တည်း။
ဥတ္တိယ ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်ရန် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏။
--အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဤအရိယမဂ်တရားကား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဥတ္တိယ ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို ပယ်ရန်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် မိစ္ဆတ္တဝဂ် ပြီး၏။
--၄-ပဋိပတ္တိဝဂ်
၁-ပဌမ ပဋိပတ္တိသုတ်
֍ ၃၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မှားသောအကျင့်ကိုလည်းကောင်း၊ မှန်သောအကျင့်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ မှားသောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှားသောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မှန်သောအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို မှန်သောအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဒုတိယ ပဋိပတ္တိသုတ်
֍ ၃၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မှားသောအကျင့်ရှိသူကိုလည်းကောင်း၊ မှန်သောအကျင့်ရှိသူကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ မှားသောအကျင့်ရှိသူဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သူသည်မှားယွင်းသောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူကို မှားသောအကျင့်ရှိသူဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မှန်သောအကျင့်ရှိသူဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤလောက၌အချို့သော သူသည် မှန်ကန်သောအမြင်ရှိ၏။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသူကိုမှန်သောအကျင့်ရှိသူဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဝိရဒ္ဓသုတ်
֍ ၃၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏။ ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အားထုတ်ကြသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အားထုတ်သည် မည်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏။ ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ကို အားထုတ်သူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန် သို့ ရောက်ကြောင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အားထုတ်သည် မည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပါရံဂမသုတ်
֍ ၃၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားရှစ်ပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သံသရာဝဋ်ဟူသော ဤဘက်ကမ်းမှ နိဗ္ဗာန်ဟူသော ထိုဘက်ကမ်းသို့ ရောက်နိုင်ရန် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ရှစ်ပါးတို့နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤတရားရှစ်ပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သံသရာဝဋ်ဟူသော ဤဘက်ကမ်းမှ နိဗ္ဗာန်ဟူသော ထိုဘက်ကမ်းသို့ ရောက်နိုင်ရန် ဖြစ်ကုန်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူ၏၊ ထို့နောက် နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏-''လူတို့တွင် (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) တစ်ဖက်ကမ်းသို့ ရောက်သူတို့သည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သူမှ တစ်ပါး အခြားသော သတ္တဝါသည်ကား ဝဋ် ဆင်းရဲဟူသောဤဘက်ကမ်း၌သာလျှင် လှည့်လည်ပြေးသွားရ၏။
ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော (မဂ်) တရား၌ တရားသို့ အစဉ်လိုက်၍ ကျင့် ကြသူတို့သည်ကူးမြောက်နိုင်ခဲသော သေမင်း၏ နိုင်ငံကို (လွန်မြောက်၍) နိဗ္ဗာန် ဟူသော တစ်ဖက်ကမ်းသို့ရောက်ကြရကုန်လတ္တံ့။
--ပညာရှိသော သူသည် မည်းနက်သော (အကုသိုလ်) တရားကို ပယ်စွန့်၍ သံသရာ ဝဋ်မှ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြုလျက် ဖြူစင်သော (ကုသိုလ်) တရားကို ပွားများကြရာ၏။ အကြင်ဆိတ်ငြိမ်မှု 'ဝိဝေက'၌မွေ့လျော်နိုင်ခဲ၏၊ ထိုဆိတ်ငြိမ်မှု 'ဝိဝေက'၌ အလွန် မွေ့လျော်မှုကို အလိုရှိရာ၏။ ပညာရှိသော သူသည်ကာမဂုဏ်တို့ကို ပယ်စွန့်လျက် ကိလေသာအကြွင်းအကျန် မရှိမူ၍ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်သောနီဝရဏတရား တို့မှ မိမိကိုယ်ကို ဖြူစင်သန့်ရှင်းစေရာ၏။
အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား အရဟတ္တမဂ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာပွားများအပ်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မစွဲလမ်းမူ၍ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်'ကို စွန့်ရာ နိဗ္ဗာန်၌ မွေ့လျော်ကြကုန်၏၊ လောက၌ အာသဝေါကုန်ပြီးသော ကြီးသောအာနုဘော်ရှိကုန်သောထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပရိနိဗ္ဗာန်ဝင်စံချုပ်ငြိမ်းကြကုန်၏''ဟု (မိန့်ဧတာ်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ပဌမ သာမညသုတ်
֍ ၃၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား သာမညမည်သော မဂ်တရားကိုလည်းကောင်း၊ သာမညဖလမည်သော ဖိုလ်တရားကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ သာမညမည်သော မဂ်တရားသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ဤသည်ကို သာမညဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ သာမညဖလမည်သော ဖိုလ်တရားတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်၊ သကဒါဂါမိဖိုလ်၊ အနာဂါမိဖိုလ်၊ အရဟတ္တဖိုလ်တို့ပေတည်း။ ဤသည်တို့ကို သာမညဖလမည်သော ဖိုလ်တရားဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ သာမညသုတ်
֍ ၃၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား သာမညမည်သော မဂ်တရားကိုလည်းကောင်း၊ သာမညတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ သာမညမည်သော မဂ်တရားသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဤသည်ကို သာမညဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ သာမညတ္ထမည်သောနိဗ္ဗာန်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ တပ်မက်မှု 'ရာဂ' ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာတည်း။ ဤသည်ကို သာမညတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပဌမ ဗြဟ္မညသုတ်
֍ ၃၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဗြဟ္မညမည်သော မဂ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မညဖလမည်သော ဖိုလ်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မညမည်သော မဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မညဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မညဖလမည်သော ဖိုလ်တို့ဟူသည်အဘယ်တို့နည်း၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်၊ သကဒါဂါမိဖိုလ်၊ အနာဂါမိဖိုလ်၊ အရဟတ္တဖိုလ်တို့ပေတည်း။ ဤသည်တို့ကို ဗြဟ္မညဖလဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဒုတိယ ဗြဟ္မညသုတ်
֍ ၃၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဗြဟ္မညမည်သော မဂ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မညတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မညဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မညဟု ဆိုအပ်၏။ ဗြဟ္မညတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ တပ်မက်မှု 'ရာဂ' ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာတည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မညတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ပဌမ ဗြဟ္မစရိယသုတ်
֍ ၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဗြဟ္မစရိယမည်သော မဂ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မစရိယဖလမည်သော ဖိုလ်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မစရိယဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့ တည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မစရိယဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ဗြဟ္မစရိယဖလဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သော တာပတ္တိဖိုလ်၊ သကဒါဂါမိဖိုလ်၊ အနာဂါမိဖိုလ်၊ အရဟတ္တဖိုလ်တို့ပေတည်း။ ဤသည်တို့ကို ဗြဟ္မစရိယဖလဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ ဗြဟ္မစရိယသုတ်
֍ ၄၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဗြဟ္မစရိယမည်သော မဂ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မစရိယတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မစရိယမည်သော မဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မစရိယဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗြဟ္မစရိယတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ တပ်မက်မှု 'ရာဂ'ကုန်ရာ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကုန်ရာ တွေဝေမှု 'မောဟ'ကုန်ရာတည်း။ ဤသည်ကို ဗြဟ္မစရိယတ္ထမည်သော နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် ပဋိပတ္တိဝဂ် ပြီး၏။
--၅-အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ်
၁-ရာဂဝိရာဂသုတ်
֍ ၄၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ''ငါ့သျှင်တို့အဘယ်အကျိုးငှါ ရဟန်းဂေါတမထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါသနည်း''ဟု သင်တို့ကိုမေးမြန်းကုန်မူ ရဟန်းတို့ ဤကဲ့သို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သောထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းစေခြင်းအကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။
ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ''ငါ့သျှင်တို့ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းစေခြင်းအကျိုးငှါ လမ်းစဉ်ရှိပါသလော၊ အကျင့်ရှိပါသလော''ဟု သင်တို့ကို မေးမြန်းကြကုန်မူ ရဟန်းတို့ဤသို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းစေခြင်းငှါ လမ်းစဉ်ရှိသည်သာတည်း၊ အကျင့်ရှိသည်သာတည်း''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းစေခြင်းငှါ လမ်းစဉ်သည် အဘယ်နည်း၊ အကျင့်သည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။
မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဆိုခဲ့ပြီးသောအရိယမဂ်တရားသည်စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းစေခြင်းငှါ လမ်းစဉ်ဖြစ်၏၊ အကျင့်ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤကဲ့သို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ဤဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-၇-သံယောဇနပ္ပဟာန စသော ၆-သုတ်
֍ ၄၂-֍ ၄၇။ ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ''ငါ့သျှင်တို့ အဘယ်အကျိုးငှါရဟန်းဂေါတမထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါသနည်း''ဟု သင်တို့ကို မေးမြန်းကုန်မူရဟန်းတို့ ဤကဲ့သို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား''ငါ့သျှင်တို့ သံယောဇဉ်ကို ပယ်ကာ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကိုကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ပ။ ''ငါ့သျှင်တို့ အနုသယကို နုတ်ပယ်ကာ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါမြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ပ။
''ငါ့သျှင်တို့ သံသရာအဓွန့်ကို ပိုင်းခြား၍ သိရာ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ပ။ ''ငါ့သျှင်တို့ အာသဝတရားတို့၏ ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ပ။ ''ငါ့သျှင်တို့ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဟုဆိုအပ်သောအရဟတ္တဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းအကျိုးငှါမြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ပ။
''ငါ့သျှင်တို့ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်အမြင်အကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကိုကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏ဟု။ပ။ (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနသုတ်
֍ ၄၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် သင်တို့ကို''ငါ့သျှင်တို့ အဘယ်အကျိုးငှါ ရဟန်းဂေါတမထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါသနည်း''ဟုမေးမြန်းကြကုန်မူ ဤကဲ့သို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ အကြောင်းကင်းသော နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရား၏ ထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေထိုင်ကြပါ၏''ဟု ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။
ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ''ငါ့သျှင်တို့ အကြောင်းကင်းသောနိဗ္ဗာန်ရခြင်းငှါ လမ်းစဉ်ရှိပါသလော၊ အကျင့်ရှိပါသလော''ဟု ဤသို့ သင်တို့ကို မေးမြန်းကြကုန်မူ ရဟန်းတို့ ဤကဲ့သို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား''ငါ့သျှင်တို့ အကြောင်းကင်းသော နိဗ္ဗာန်ရခြင်းငှါ လမ်းစဉ်ရှိသည်သာတည်း၊ အကျင့်ရှိသည်သာတည်း''ဟုဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ အကြောင်းကင်းသော နိဗ္ဗာန်ရခြင်းငှါ လမ်းစဉ်သည် အဘယ်နည်း၊ အကျင့် သည် အဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအရိယမဂ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့ပေတည်း။ ရဟန်းတို့ဤဆိုခဲ့ပြီးသောအရိယမဂ်တရားသည် အကြောင်းကင်းသော နိဗ္ဗာန်ရခြင်းငှါ လမ်းစဉ်ဖြစ်၏၊ အကျင့်ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ အမေးခံကြရသော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သောထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ဤဆိုခဲ့သည့်အတိုင်းပင် ဖြေဆိုကြကုန်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၆-သူရိယပေယျာလဝဂ်
၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၄၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွား ဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗ နိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရား ဖြစ် ပေါ်ရန်ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါး ရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလိမ့်မည်၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟုမျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။
ဆိတ်ငြိမ်ခြင်း ကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသောရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၅၀-֍ ၅၄။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရားဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။ပ။ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလိုမှု 'ဆန္ဒ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။ ပြည့်စုံသော စိတ်ရှိခြင်းသည်။ပ။ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၅၅။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား သင့်လျော်သောအကြောင်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့့််ပြည့်စုံခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရား ဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအကြောင်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသောရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအကြောင်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံ သောရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင့်လျော်သောအကြောင်းအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၅၆။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရား ဖြစ်ပေါ်ရန်ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံး ရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိ သောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ် ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၅၇-֍ ၆၁။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရားဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ပ။ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်လိုမှု 'ဆန္ဒ' နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။ ပြည့်စုံသော စိတ်ရှိခြင်းသည်။ပ။ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။
မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၆၂။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့့်် ပြည့်စုံခြင်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်တရား ဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွား ဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟုမျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကိုပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံး ရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
သူရိယပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၇-ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ်
၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၆၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှါ ကျေးဇူးများ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟုမျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွါးများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောတည် ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည်အင်္ဂါ ရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၆၄-֍ ၆၈။ ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှါကျေးဇူးများ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ သီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလိုမှု 'ဆန္ဒ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။ ပြည့်စုံသော စိတ်ရှိခြင်းတည်း။ပ။ ဉာဏ်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၆၉။ (ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှါ ကျေးဇူး့များ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။) ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်း သည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၇၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှါ ကျေးဇူးများ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် မိတ် ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယ မဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၇၁-֍ ၇၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုဖြစ်စေခြင်းငှါ ကျေးဇူးများ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ သီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။
ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်လိုမှု 'ဆန္ဒ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။ ပြည့်စုံသော စိတ်ရှိခြင်းတည်း။ပ။ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၇၆။ (ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှါ ကျေးဇူးများ၏။ တစ်ခုသော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်း။) ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကိုပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အ ဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာ သမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိ ကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၈-ဒုတိယ ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ်
၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ မဖြစ်ပေါ်သေးသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ဖြစ်ပေါ်ရန် ဖြစ်ပေါ်ပြီး သောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ရန် မိတ်ဆွေကောင်း ရှိခြင်းမှ တစ်ပါးအခြား တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသောရဟန်း အား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော။ပ။ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကိုပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၇၈-֍ ၈၂။ ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်သေးသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ဖြစ်ပေါ်ရန် ဖြစ်ပေါ်ပြီး သောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ရန် သီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်လိုမှု 'ဆန္ဒ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ ပြည့်စုံသောစိတ်ရှိခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၈၃။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှတစ်ပါး (အခြား တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။) ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ' နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော။ပ။ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၁-ကလျာဏမိတ္တသုတ်
֍ ၈၄။ ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်သေးသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ဖြစ်ပေါ်ရန် ဖြစ်ပေါ်ပြီးသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ရန် မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းမှ တစ်ပါး အခြားတစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအားအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင်ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-သီလသမ္ပဒါ စသော ၅-သုတ်
֍ ၈၅-֍ ၈၉။ ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်သေးသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ဖြစ်ပေါ်ရန် ဖြစ်ပေါ်ပြီး သောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ရန် သီလနှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး အခြားတစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ပ။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်လိုမှု 'ဆန္ဒ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ ပြည့်စုံသော စိတ်ရှိခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။ ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားနှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ်
֍ ၉၀။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းမှ တစ်ပါး (အခြား တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ)။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ကိုပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသောမနသိကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်း အားအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုအဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကိုပွားများ ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာ သမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှု 'ယောနိသော မနသိ ကာရ'နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၉-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-ပဌမ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၉၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့ အတူပင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သောရဟန်းသည် ဤသို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၅-ဒုတိယာဒိ ပါစီနနိန္နသုတ် ၄-သုတ်
֍ ၉၂-֍ ၉၅။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဆဋ္ဌ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၉၆။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော။ပ။ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသောကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၁-ပဌမ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၉၇။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သည့်အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သောရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၂-၆-ဒုတိယာဒိ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ် ၅-သုတ်
֍ ၉၈-֍ ၁၀၂။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သောရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ဒုတိယ ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-ပဌမ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၁၀၃။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံး ရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွား များ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-၆-ဒုတိယာဒိ ပါစီနနိန္နသုတ် ၅-သုတ်
֍ ၁၀၄-֍ ၁၀၈။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ပဌမ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၁၀၉။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သည့်အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။
စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွား များ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကိုပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ် သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၈-၁၂-ဒုတိယာဒိ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ် ၅-သုတ်
֍ ၁၁၀-֍ ၁၁၄။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
--ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံး ရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွား များ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၁၃-ပဌမ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၁၁၅။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည့်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲ လျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကိုပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၁၄-၁၈-ဒုတိယာဒိ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၁၁၆-֍ ၁၂၀။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၁၉-ပဌမ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၁၂၁။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါး ရှိသည့်အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကိုပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂၀-၂၄-ဒုတိယာဒိ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၁၂၂-֍ ၁၂၆။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည့်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကိုပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၂၅-ပဌမ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၁၂၇။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂၆-၃၀-ဒုတိယာဒိ ပါစီနနိန္နသုတ်
֍ ၁၂၈-֍ ၁၃၂။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည်အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသောကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၃၁-ပဌမ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၁၃၃။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါး ရှိသည့်အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၃၂-၃၆-ဒုတိယာဒိ သမုဒ္ဒနိန္နသုတ်
֍ ၁၃၄-֍ ၁၃၈။ ရဟန်းတို့ ယမုနာမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အစိရဝတီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ သရဘူမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟီမြစ်သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်။ပ။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးအားလုံးတို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်း သည်အဘယ်သို့လျှင် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသည့် အရိယမဂ်ကို ပွားများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
ကိုးခုမြောက် ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၅-အပ္ပမာဒပေယျာလဝဂ်
၁-တထာဂတသုတ်
֍ ၁၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အခြေမရှိသော သတ္တဝါ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သတ္တဝါ အခြေများစွာရှိသော သတ္တဝါ၊ ရုပ်ရှိသော သတ္တဝါ ရုပ်မရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသော သတ္တဝါ သညာမရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသည်လည်း မဟုတ်မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့ထက် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှ တို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' တရားလျှင် စု ဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကိုထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းအားအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ အခြေမရှိသော သတ္တဝါ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သတ္တဝါအခြေများစွာရှိသော သတ္တဝါ၊ ရုပ်ရှိသော သတ္တဝါ ရုပ်မရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသော သတ္တဝါသညာမရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသည်လည်း မဟုတ် မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့ထက် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင်စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကို ထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့ လျော့သော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ရဟန်းတို့ အခြေမရှိသော သတ္တဝါ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သတ္တဝါအခြေများစွာရှိသော သတ္တဝါ၊ ရုပ်ရှိသော သတ္တဝါ ရုပ်မရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသော သတ္တဝါသညာမရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသည်လည်း မဟုတ် မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့ထက် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင်စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကို ထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့ လျော့သော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန့်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ အခြေမရှိသော သတ္တဝါ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သတ္တဝါအခြေများစွာရှိသော သတ္တဝါ၊ ရုပ်ရှိသော သတ္တဝါ ရုပ်မရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသော သတ္တဝါသညာမရှိသော သတ္တဝါ၊ သညာရှိသည်လည်း မဟုတ် မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့ထက် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင်စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကို ထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့ လျော့သော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကိုပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ပဒသုတ်
֍ ၁၄၀။ ရဟန်းတို့ မြေနေသတ္တဝါတို့၏ ခြေရာဟူသမျှတို့သည် ဆင်ခြေရာ၌ အတွင်းဝင်ကုန်၏၊ ဆင်ခြေရာကို ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုခြေရာတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပ မာဒ'တရားလျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကိုထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ် ၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းအားအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-၇-ကူဋာဒိသုတ်
֍ ၁၄၁-֍ ၁၄၅။ ရဟန်းတို့ အထွတ်တပ်သောအိမ်၏ အခြင်ရနယ်ဟူသမျှတို့သည် အထွတ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊ အထွတ်သို့ ညွတ်ကုန်၏၊ အထွတ်လျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ အထွတ်သည် အခြင်ရနယ်ဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ [ဤအတိုင်း အောက်သုတ်တို့ကို ချဲ့အပ်၏။ ] ရဟန်းတို့ အကျော်နံ့သာကို အမြစ်နံ့သာဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ စန္ဒကူးနံ့သာကို အနှစ်နံ့သာဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ မြတ်လေးပန်းကို အပွင့်နံ့သာဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ အရံမင်းငယ်ဟူသမျှတို့သည် စကြာမင်း၏ နောက်လိုက် (ငယ်သား) ဖြစ်ကုန်၏၊ စကြာမင်းကို ထိုအရံမင်းငယ်ဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။
သတ္တမသုတ်။
--၈-၁၀-စန္ဒိမာဒိသုတ်
֍ ၁၄၆-֍ ၁၄၈။ ရဟန်းတို့ ကြယ်တာရာတို့၏ အရောင်ဟူသမျှတို့သည် လရောင်၏ တစ်ဆယ့်ခြောက် စိတ်တစ်စိတ်ကို မမှီကုန်၊ လရောင်ကို ထိုကြယ်ရောင်တို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ တန်ဆောင်မုန်းလအခါ၌ မိုးကောင်းကင်သည် တိမ်တိုက်ကင်းစင်၍ မြင့်လတ်သော် နေသည် ကောင်းကင်သို့ တက်လျက် ကောင်းကင်တစ်ခုလုံးရှိ အမိုက်မှောင်ကို ဖျက်ဆီး၍ ထွန်းလင်းတောက်ပ တင့်တယ်လှသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်။ပ။ ရဟန်းတို့ ကာသိတိုင်းဖြစ် အထည်ကိုချည်ထည်ဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားလျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ'တရားကို ထိုကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းအား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများလတ္တံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သော ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
[တထာဂတသုတ်၌ကဲ့သို့ ကြွင်းသော သုတ်ဟူသမျှကို ချဲ့အပ်၏]။
ငါးခုမြောက် အပ္ပမာဒဝဂ် ပြီး၏။
--၆-ဗလကရဏီယဝဂ်
၁-ဗလသုတ်
֍ ၁၄၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ခွန်အားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို မြေကြီး ကိုမှီ၍ မြေကြီး၌ တည်၍ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍့သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
[နောက်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်ကို သုတ်အပြည့်အစုံ ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤဝဂ်၌ ချဲ့သင့်သောစကားကို ချဲ့အပ်၏]။
ရဟန်းတို့ ခွန်အားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည် ၍ပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အ ဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံး ရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကိုပယ်ဖျောက် ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ သောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ခွန်အားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည် ၍ပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။
--အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယာမဂ်ကို ကြိမ် ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ခွန်အားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည် ၍ပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဗီဇသုတ်
֍ ၁၅၀။ ရဟန်းတို့ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သော မျိုးစေ့ ဗီဇဂါမ်၁နှင့် အပင်ဘူတဂါမ်၂ ဟူသမျှတို့သည် မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည်၍ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ရောက် ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော်တရားတို့၌ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၁။ အစေ့၊ အညွန့်၊ အပင်၊ အမြစ်၊ အဆစ်ဟူသော ဤမျိုးစေ့ ငါးမျိုးကို ဗီဇဂါမ်ဟု ယူအပ်၏။
၂။ ၎င်းမျိုးစေ့တို့မှ ပေါက်လာ၍ စိမ်းညိုသောအရွက် အညွန့် ထွက်လာသောအခါမှ စ၍ အပင်ဟူသမျှကို ဘူတဂါမ်ဟု ယူအပ်၏။
--၃-နာဂသုတ်
֍ ၁၅၁။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား နဂါးတို့သည် ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို မှီ၍ ကိုယ်ကို တိုးပွားစေအားယူစေ၍ အိုင်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ အိုင်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ အိုင်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မြစ်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မြစ်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ မြစ်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မဟာသမုဒ္ဒရာသို့ သက်ဆင်းကုန်၏။ ထိုနဂါးတို့သည် ထိုမဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ခန္ဓာကိုယ်ဖြင့် ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ရောက် ကုန်၏၊ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွား များသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော်တရားတို့၌ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ရုက္ခသုတ်
֍ ၁၅၂။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော သစ်ပင်သည် အမြစ်ပြတ်သည် ရှိသော် အဘယ်အရပ်သို့ လဲကျရာသနည်း။ အသျှင်ဘုရား ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းရာအရပ်သို့သာလဲကျရာပါ၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသည်ရှိသော်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည်သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးပွား စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ကုမ္ဘသုတ်
֍ ၁၅၃။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ရေအိုးကို မှောက်သည်ရှိသော် ရေသည် အန်ထွက်သည်သာ တည်း၊ ပြန်၍ ဝင်တော့မည် မဟုတ်၊ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ် ကိုပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ယုတ်ညံ့ သောအကုသိုလ်တရားတို့သည် အန်ထွက်ကုန်၏၊ ပြန်၍ ဝင်တော့မည် မဟုတ်ကုန်။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ပွားများသည်ရှိသော်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို အဘယ်သို့လျှင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ အန်ထွက်ကုန်သနည်း၊ ပြန်၍ မဝင်ကုန်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'့ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ အန်ထွက်ကုန်သည်သာတည်း၊ ပြန်၍ ဝင်တော့မည် မဟုတ်ကုန်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-သူကသုတ်
֍ ၁၅၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကောင်းစွာ (ထောင်၍) ထားအပ်သော သလေးစပါးမြီးကို ဖြစ်စေ၊ မုယောစပါးမြီးကိုဖြစ်စေ လက်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ခြေဖြင့်သော်လည်းကောင်း ဖိမိနင်းမိသော်လက်ကိုသော်လည်းကောင်း၊ ခြေကိုသော်လည်းကောင်း စူးရှဖျက်ဆီးပေလိမ့်မည်၊ သွေးကိုသော်လည်းကောင်း ထွက်စေလိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့စပါးမြီးကို ကောင်းစွာ (ထောင်၍) ထားအပ်သောကြောင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' ကို ဧကန်ဖျက်ဆီးနိုင်လိမ့်မည်၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' ကို ဖြစ်စေနိုင်လိမ့်မည်၊ နိဗ္ဗာန်ကိုမျက်မှောက်ပြု နိုင်လိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ (ကမ္မဿကတာပညာနှင့် မဂ္ဂဘာဝနာကို) ကောင်းစွာ ထားအပ် ကောင်းစွာဖြစ်စေအပ်သောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' ကို အဘယ်သို့လျှင် ဖျက်ဆီးနိုင်သနည်း၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' ကိုအဘယ်သို့လျှင် ဖြစ်စေနိုင်သနည်း၊ နိဗ္ဗာန်ကို အဘယ်သို့လျှင် မျက်မှောက်ပြုနိုင်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ကောင်းစွာ ထားအပ်သော (ကမ္မဿကတာပညာ) ကောင်းစွာ ဖြစ်စေအပ်သော မဂ္ဂဘာဝနာဖြင့် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ကို ဖျက်ဆီးနိုင်ပေ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' ကို ဖြစ်စေနိုင်ပေ၏၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-အာကာသသုတ်
֍ ၁၅၅။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကောင်းကင်၌ အမျိုးမျိုးသော လေတို့သည် တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ အရှေ့လေတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ အနောက်လေတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ မြောက်လေတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ တောင်လေတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ မြူပါသော လေတို့သည်လည်းတိုက်ခတ်ကုန်၏၊ မြူမပါသော လေတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ လေအေးတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ လေပူတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ လေညင်းတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏၊ လေပြင်းတို့သည်လည်း တိုက်ခတ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ သည်လည်းကောင်း၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည်လည်းကောင်း ပွားများ ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည်လည်းကောင်း အဘယ်သို့လျှင် ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ရောက်ကုန်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည်လည်းကောင်း ပွားများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ပဌမ မေဃသုတ်
֍ ၁၅၆။ ရဟန်းတို့ နွေဥတု၏ နောက်ဆုံး ဝါဆိုလ၌ အထက်သို့ တက်သော မြူမှုန်ကို အခါမဲ့ ရွာသောမိုးကြီးသည် တစ်ခဏချင်း ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်သည်ရှိသော် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို တစ်ခဏချင်းကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့လျှင် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို တစ်ခဏချင်း ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော် ၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန် သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။
ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိ သော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သည်ရှိသော် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ် ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို တစ်ခဏချင်းကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဒုတိယ မေဃသုတ်
֍ ၁၅၇။ ရဟန်းတို့ တက်လာသော မိုးကြီးကို လေပြင်းမုန်တိုင်းသည် (မရွာမီ) အကြား၌ပင် ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို (မဖြစ်မီ) အကြား၌ပင် ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့လျှင် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို (မဖြစ်မီ) အကြား၌ပင် ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို (မဖြစ်မီ) အကြား၌ပင် ကွယ်ပျောက် ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-နာဝါသုတ်
֍ ၁၅၈။ ရဟန်းတို့ ခြောက်လတို့ပတ်လုံး ရေ၌ အပြန်ပြန် အခေါက်ခေါက် သွားလာ၍ ဆောင်းဥတု၌ကုန်းပေါ်သို့ တင်ထားသော သမုဒ္ဒရာကူး ကြိမ်ချုပ်လှေ၌ လေနေပူတို့ဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သော ချုပ်ဖွဲ့ထားသော ကြိမ်တို့သည် ရွာသွန်းသော မိုးရေတို့ဖြင့် စွတ်စိုအပ်သည်ဖြစ်၍ အလွယ်တကူအားဖြင့်သာလျှင်ပြတ်တောက်ပုပ်ဆွေးကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား သံယောဇဉ်တို့သည် အလွယ်တကူအားဖြင့်သာလျှင် ပြတ်တောက်ပုပ်ဆွေးကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား အဘယ်သို့လျှင် သံယောဇဉ်တို့သည် အလွယ်တကူအားဖြင့်သာလျှင်ပြတ်တောက်ပုပ်ဆွေးကုန်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသောနိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းအား သံယောဇဉ်တို့သည် အလွယ်တကူအားဖြင့်သာလျှင် ပြတ်တောက်ပုပ်ဆွေးကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
--၁၁-အာဂန္တုကသုတ်
֍ ၁၅၉။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဧည့်သည်တို့ တည်းခိုရာအိမ်၌ အရှေ့အရပ်မှလည်းကောင်း၊ အနောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ မြောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ တောင်အရပ်မှလည်းကောင်း လာ၍တည်းခို နေကြကုန်၏။ မင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ပုဏ္ဏားတို့သည်လည်းကောင်း၊ ကုန်သည်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲသားတို့သည်လည်းကောင်း လာ၍ တည်းခိုနေကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်း ခြား၍ သိ၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်ပယ်စွန့်အပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်၏၊ ထူး သော ဉာဏ်ဖြင့်မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြု၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်ပွါးများအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သော တရားတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါးတို့တည်းဟု ဖြေဆိုရာ၏။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ပ။
ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိအပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်အပ်သော တရားတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ အဝိဇ္ဇာနှင့်ဘဝတဏှာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်အပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရားတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ ဝိဇ္ဇာနှင့် ဝိမုတ္တိတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများအပ်သော တရားတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ သမထနှင့် ဝိပဿနာတရားတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ဤတရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများအပ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသည်ရှိသော် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့လျှင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိအပ် သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိသနည်း၊ အဘယ်သို့လျှင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်အပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်သနည်း၊ အဘယ်သို့လျှင်ထူးသော ဉာဏ် ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုသနည်း၊ အဘယ်သို့လျှင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်ပွါးများသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤ သာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွား များသည်ရှိသော်အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ် ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်အပ် သောတရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပယ်စွန့်၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြု၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများအပ်သော တရားတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် ပွါးများ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
--၁၂-နဒီသုတ်
֍ ၁၆၀။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏၊ ထိုအခါ များစွာသော လူအပေါင်းသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူလျက် ငါတို့သည် ဤဂင်္ဂါမြစ်ကို အနောက်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းအောင် ပြုလုပ်အံ့ဟု လာရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထိုလူအပေါင်းသည် ဂင်္ဂါမြစ်ကို အနောက်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းအောင် ပြုလုပ်နိုင်ရာသလောဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မပြုလုပ်နိုင်ရာပါ။ အကြောင်းမူကား ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းပါ၏၊ ထိုဂင်္ဂါမြစ်ကို အနောက်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းအောင် ပြုလုပ်ရန် မလွယ်ကူပါ၊ ထိုလူအပေါင်းသည် အလွန်ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်း၏ အဖို့ရှိသည်သာ ဖြစ်ရာ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယ မဂ်ကိုကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းကို မင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ မင်း၏ အမတ်ကြီးတို့သည်လည်းကောင်း၊ မိတ်ဆွေတို့သည်လည်းကောင်း၊ ခင်ပွန်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဆွေမျိုးတို့သည်လည်းကောင်း၊ သားချင်းတို့သည်လည်းကောင်း ''အမောင်ယောကျ်ား လာလော့၊ ဤဖန်ရည်ဆိုးထားသောသင်္ကန်းကို ဝတ်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ဤဖန်ရည်ဆိုးထားသော သင်္ကန်းတို့သည် ပူလောင်ကုန်၏၊ ခေါင်းတုံးရိတ်လျက် ခွက်လက်စွဲကာ လှည့်လည်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ လာလော့၊ လူထွက်၍ စည်းစိမ်တို့ကိုလည်း သုံးဆောင်ခံစားလော့၊ ကောင်းမှုတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်ပါလော့''ဟု စည်းစိမ်တို့ဖြင့် ရှေးရှုဆောင်၍ ဖိတ်ကုန်ငြားအံ့။ ရဟန်းတို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသောအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းသည် အကျင့်သိက္ခာကို စွန့်ပစ်၍လူထွက်အံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ၊ အကြောင်းမူကား ရဟန်းတို့ စိတ်သည် ရှည်စွာသောကာလ ပတ်လုံး ဆိတ်ငြိမ်ခြင်း၌ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသောကြောင့် ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် စင်စစ်လူထွက်လိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်း မရှိတော့ပေ။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများသနည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် ဗလကရဏီယဝဂ် ပြီး၏။
--၇-ဧသနာဝဂ်
၁-ဧသနာသုတ်
֍ ၁၆၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကို ရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏။ အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယ မဂ်ကိုပွားများအပ်၏။ အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု့ 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယ မဂ်ကိုပွားများအပ်၏။ အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယ မဂ်ကိုပွားများအပ်၏။ အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကိုပွားများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများအပ်၏။ [ပိုင်းခြား၍ သိပုံကို ချဲ့အပ်၏]။
ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ကုန်ခန်းစေခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများအပ်၏။ [ကုန်ခန်းပုံကို ချဲ့အပ်၏]။
ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကို ရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကိုရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင် တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ် ၏။ အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော် ၌ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန် သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'့ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်းသုံးပါးတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဝိဓာသုတ်
֍ ၁၆၂။ ရဟန်းတို့ ထောင်လွှားမှု 'မာန'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ သုံးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ ငါသည် (သူ့ထက်) မြတ်၏ဟု ထောင်လွှားမှု 'မာန'၊ ငါသည် (သူနှင့်) တူ၏ဟု ထောင်လွှားမှု 'မာန'၊ ငါသည် (သူ့အောက်) ယုတ်၏ဟု ထောင်လွှားမှု 'မာန'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ထောင်လွှားမှု 'မာန'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤထောင်လွှားမှု 'မာန'သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏။
အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤထောင်လွှားမှု 'မာန' သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွားများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ [ဧသနာသုတ်ကဲ့သို့ ဤသုတ်ကို ချဲ့အပ်၏]။
ဒုတိယသုတ်။
၃-အာသဝသုတ်
֍ ၁၆၃။ ရဟန်းတို့ ယိုစီးတတ်သော 'အာသဝ' တရားတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမတဏှာဟူသောအာသဝ၊ ဘဝတဏှာဟူသောအာသဝ၊ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' ဟူသောအာသဝတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ယိုစီးတတ်သော 'အာသဝ' တရားတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအာသဝတရား သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါပယ်ခြင်း ငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဘဝသုတ်
֍ ၁၆၄။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ရာဘဝတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမတစ်ဆယ့်တစ်ဘုံဟူသော ကာမဘဝ၊ ရူပတစ်ဆယ့်ခြောက်ဘုံဟူသော ရူပဘဝ၊ အရူပလေးဘုံဟူသောအရူပဘဝ တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ရာဘဝတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ဤဖြစ်ရာဘဝသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဒုက္ခတာသုတ်
֍ ၁၆၅။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲခြင်း 'ဒုက္ခ' တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ဆင်းရဲစစ်အဖြစ်ဖြင့် ဆင်းရဲခြင်း ဒုက္ခ ဒုက္ခ၁၊ ပြုပြင်အပ်သည့် အဖြစ်ဖြင့် ဆင်းရဲခြင်း သင်္ခါရဒုက္ခ၂၊ ဖောက်ပြန်တတ်သည့် အဖြစ်ဖြင့် ဆင်းရဲခြင်း ဝိပရိဏာမဒုက္ခ၃တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲခြင်း 'ဒုက္ခ' တို့သည် ဤသုံးပါး တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဆင်းရဲခြင်း 'ဒုက္ခ'သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၁။ ကိုယ်စိတ်၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း'ဒုက္ခဝေဒနာ'ကို သဘောအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အမည်အားဖြင့်လည်းကောင်း ဆင်းရဲသောကြောင့် ''ဒုက္ခဒုက္ခ''ဟု ခေါ်သည်။
၂။ ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့် တေဘူမကသင်္ခါရတရားတို့ကို ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောကြောင့် သင်္ခါရဒုက္ခဟု ခေါ်သည်။
၃။ သုခဝေဒနာကို ဖောက်ပြန်သဖြင့် ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် ဝိပရိဏာမဒုက္ခဟုခေါ်သည်။
--၆-ခိလသုတ်
֍ ၁၆၆။ ရဟန်းတို့ ငြောင့်တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ရာဂငြောင့်၊ ဒေါသငြောင့်၊ မောဟငြောင့်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ငြောင့်တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤငြောင့်သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-မလသုတ်
֍ ၁၆၇။ ရဟန်းတို့ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ရာဂအညစ်အကြေး၊ ဒေါသအညစ်အကြေး၊ မောဟအညစ်အကြေးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့အညစ်အကြေးတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအညစ်အကြေးသုံးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-နီဃသုတ်
֍ ၁၆၈။ ရဟန်းတို့ ညှဉ်းဆဲတတ်သော 'နီဃ'တရားတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ရာဂဟူသော ညှဉ်းဆဲတတ်သော တရား၊ ဒေါသဟူသော ညှဉ်းဆဲတတ်သော တရား၊ မောဟဟူသော ညှဉ်းဆဲတတ်သော တရားတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ညှဉ်းဆဲတတ်သော 'နီဃ'တရားတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤညှဉ်းဆဲတတ်သော 'နီဃ'တရားသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွါးများအပ် ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝေဒနာသုတ်
֍ ၁၆၉။ ရဟန်းတို့ ခံစားမှု 'ဝေဒနာ'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ သုခ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ဤဝေဒနာသုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-တဏှာသုတ်
֍ ၁၇၀။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု 'တဏှာ'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမ၌တပ်မက်မှု 'ကာမတဏှာ'၊ ဘဝမပြတ်ဟူသောအယူနှင့် တကွဖြစ်သော တပ်မက်မှု 'ဘဝတဏှာ'၊ ဘဝပြတ်၏ဟူသောအယူနှင့် တကွဖြစ်သော တပ်မက်မှု 'ဝိဘဝတဏှာ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု 'တဏှာ' တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတပ်မက်မှု 'တဏှာ'သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကိုပွါးများအပ်၏။
အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာ တော်၌ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု 'တဏှာ' သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
--၁၁-တသိနာသုတ်
֍ ၁၇၁။ ရဟန်းတို့ မွတ်သိပ်မှု 'တသိနာ'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမ၌မွတ်သိပ်မှု 'ကာမတသိနာ'၊ ဘဝမပြတ်ဟူသောအယူနှင့် တကွဖြစ်သော မွတ်သိပ်မှု 'ဘဝတသိနာ'၊ ဘဝပြတ်၏ဟူသောအယူနှင့် တကွဖြစ်သော မွတ်သိပ်မှု 'ဝိဘဝတသိနာ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ မွတ်သိပ်မှု 'တသိနာ' တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤမွတ်သိပ်မှု 'တသိနာ' သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ တပ်မက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်လဲလျောင်းရာ ရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော (မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွားများ၏။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကိုပွားများ၏။) ရဟန်းတို့ မွတ် သိပ်မှု 'တသိနာ' သုံးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်း ငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
ခုနစ်ခုမြောက် ဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
--၈-သြဃဝဂ်
၁-သြဃသုတ်
֍ ၁၇၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ နစ်စေတတ်သော 'သြဃ'တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ကာမတဏှာဟူသော ကာမောဃ၊ ဘဝတဏှာဟူသော ဘဝေါဃ၊ ဒိဋ္ဌိခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးဟူသော ဒိဋ္ဌောဃ၊ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ဟူသောအဝိဇ္ဇောဃတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သြဃတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသြဃတရားလေးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ [ဧသနာသုတ်ကဲ့သို့ ချဲ့အပ်၏]။
ပဌမသုတ်။
၂-ယောဂသုတ်
֍ ၁၇၃။ ရဟန်းတို့ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ယှဉ်စေတတ်သော 'ယောဂ'တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ကာမတဏှာဟူသော ကာမယောဂ၊ ဘဝတဏှာဟူသော ဘဝယောဂ၊ ဒိဋ္ဌိခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးဟူသော ဒိဋ္ဌိယောဂ၊ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ဟူသောအဝိဇ္ဇာယောဂတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ယောဂတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤယောဂတရားလေးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဥပါဒါနသုတ်
֍ ၁၇၄။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာစွဲယူခြင်း 'ဥပါဒါန်' တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ကာမတဏှာဟူသော ပြင်းစွာစွဲယူမှု 'ကာမုပါဒါန်'၊ ခြောက်ဆယ့်နှစ်ပါးသော ဒိဋ္ဌိဟူသော ပြင်းစွာစွဲယူမှု 'ဒိဋ္ဌုပါဒါန်'၊ နွားစသည်တို့၏ အလေ့အကျင့်ဖြင့် စင်ကြယ်၏ဟု ပြင်းစွာစွဲယူမှု 'သီလဗ္ဗတုပါဒါန်'၊ အတ္တဟူသောအယူကို ပြင်းစွာစွဲယူမှု 'အတ္တဝါဒုပါဒါန်' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဥပါဒါန်တရားလေးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဂန္ထသုတ်
֍ ၁၇၅။ ရဟန်းတို့ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သော 'ဂန္ထ'တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ မက်မောခြင်း 'အဘိဇ္ဈာ'ဟူသော နာမ်အပေါင်းကို ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သောတရား 'အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထ'၊ ဖျက်ဆီးခြင်း 'ဗျာပါဒ'ဟူသော နာမ်အပေါင်းကို ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သောတရား 'ဗျာပါဒကာယဂန္ထ'၊ နွားစသည်တို့၏ အလေ့အကျင့်ဖြင့် စင်ကြယ်၏ဟု မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ်ခြင်းဟူသော နာမ်အပေါင်းကို ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သောတရား 'သီလဗ္ဗတပရာမာသကာယဂန္ထ'၊ ငါ၏ဤအယူသာ မှန်၏ဟု မှားသောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုဟူသော နာမ်အပေါင်းကို ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သော တရား 'ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဂန္ထတရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဂန္ထတရားလေးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-အနုသယသုတ်
֍ ၁၇၆။ ရဟန်းတို့ အစဉ်ကိန်းသော 'အနုသယ' တရားတို့သည် ဤခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ ကာမရာဂါနုသယ၊ ပဋိဃာနုသယ၊ ဒိဋ္ဌာနုသယ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယ၊ မာနာနုသယ၊ ဘဝရာဂါနုသယ၊ အဝိဇ္ဇာနုသယတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အနုသယတရားတို့သည် ဤခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအနုသယတရားခုနစ်ပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ကာမဂုဏသုတ်
֍ ၁၇၇။ ရဟန်းတို့ ကာမဂုဏ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ အလိုရှိအပ်ကုန် နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွားစေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့်စပ်ယှဉ်လျက် စွဲမက်ဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော စက္ခုဝိညာဏ်ဖြင့် မြင်အပ်ကုန်သောအဆင်း 'ရူပါရုံ'။ပ။ သောတဝိညာဏ်ဖြင့် ကြားအပ်ကုန်သောအသံ 'သဒ္ဒါရုံ'။ပ။ ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် နံအပ်ကုန်သောအနံ့ 'ဂန္ဓာရုံ'။ပ။
ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် လျက်အပ်ကုန်သောအရသာ 'ရသာရုံ'။ပ။ အလိုရှိအပ်ကုန် နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကိုပွားစေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့် စပ်ယှဉ်လျက် စွဲမက်ဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော ကာယဝိညာဏ်ဖြင့် တွေ့ထိအပ်ကုန်သောအတွေ့အထိ 'ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ကာမဂုဏ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-နီဝရဏသုတ်
֍ ၁၇၈။ ရဟန်းတို့ ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'နီဝရဏ'တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏ၊ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ နီဝရဏတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤနီဝရဏတရားငါးပါးတို့ကိုထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဥပါဒါနက္ခန္ဓသုတ်
֍ ၁၇၉။ ရဟန်းတို့ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် စွဲလမ်းယူအပ်ကုန်သော တရားအစု 'ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ' တို့သည်ဤငါးပါးတို့တည်း။ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ သညုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဥပါဒါနက္ခန္ဓာတရားငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-သြရမ္ဘာဂိယသုတ်
֍ ၁၈၀။ ရဟန်းတို့ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသ၊ ကာမစ္ဆန္ဒ၊ ဗျာပါဒတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဥဒ္ဓံဘာဂိယသုတ်
֍ ၁၈၁။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည်ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်း ခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏။
အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာ တော်၌ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ငါးပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည်ဤငါးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်း ခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ။ပ။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏။
အဘယ်သို့လျှင် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာ တော်၌ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ပွါးများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ကို ပွါးများအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှစ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
မဂ္ဂသံယုတ် ပြီး၏။
--၂-ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်
၁-ပဗ္ဗတဝဂ်
၁-ဟိမဝန္တသုတ်
֍ ၁၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား နဂါးတို့သည် ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို မှီ၍ ကိုယ်ကိုတိုးပွားစေ အားယူစေပြီးလျှင် အိုင်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ အိုင်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍အိုင်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မြစ်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မြစ်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ မြစ်ကြီးတို့သို့ သက်ဆင်းပြီး၍ မဟာသမုဒ္ဒရာသို့ သက်ဆင်းကုန်၏၊ ထိုနဂါးတို့သည် ထိုမဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ခန္ဓာကိုယ်ဖြင့် ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများသည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် တရားတို့၌ ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများသည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော်တရားတို့၌ ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍သီလ၌ တည်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများသည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သည်ရှိ သော် တရားတို့၌ ကြီးမားပြန့်ပြောသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ကာယသုတ်
֍ ၁၈၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဤကိုယ်သည် အကြောင်း 'အာဟာရ' လျှင်တည်ရာရှိ၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' ကို စွဲ၍ တည်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် နီဝရဏငါးပါးတို့သည် အကြောင်း 'အာဟာရ'လျှင် တည်ရာရှိကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ'ကို စွဲ၍ တည်ကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်ကုန်။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ကာမဂုဏ်ကို လိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ကာမ ဂုဏ်ကိုလိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ် နည်း။ ရဟန်းတို့ တင့်တယ်သောအာရုံ 'နိမိတ်' သည် ရှိ၏၊ ထိုအာရုံ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ကာမဂုဏ်ကို လိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ကာမဂုဏ်ကို လိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ထိပါးမှု 'ပဋိဃ'၏ အာရုံ 'နိမိတ်' သည် ရှိ၏၊ ထိုအာရုံ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'ကို ဖြစ်စေရန်ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်း တို့ မမွေ့လျော်ခြင်း၊ ပျင်းရိခြင်း၊ ကိုယ်လက် ဆန့်ငင်ဖြစ်ခြင်း၊ ထမင်းဆီယစ်ခြင်း၊ စိတ်၏ဆုတ်နစ်ခြင်း တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထို (မမွေ့လျော်ခြင်းစသည်) ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကိုကြိမ်ဖန် များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ကိုဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန်အကြောင်း ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကို ဖြစ်စေရန်ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန်ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၏ မငြိမ်းအေးမှုသည် ရှိ၏၊ ထို (စိတ်၏မငြိမ်းအေးမှု) ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကိုအတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ၏ တည်ရာ အာရုံတရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထို (အာရုံတရားတို့) ၌မသင့်လျော်သောအား ဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကားမဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'ကိုအတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြော စေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဤကိုယ်သည် အကြောင်း 'အာဟာရ'လျှင် တည်ရာရှိ၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' ကို စွဲ၍ တည်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ဤနီဝရဏငါးပါးတို့သည် အကြောင်း 'အာဟာရ'လျှင် တည်ရာရှိကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ'ကို စွဲ၍ တည်ကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်ကုန်။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဤကိုယ်သည် အကြောင်း 'အာဟာရ' လျှင် တည်ရာရှိ၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' ကို စွဲ၍ တည်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်ဗောဇ္ဈင် ခုနစ်ပါးတို့သည် အကြောင်း 'အာဟာရ'လျှင် တည်ရာရှိကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ'ကို စွဲ၍တည်ကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်ကုန်။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါး များမှုပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ အာရုံဖြစ်ကုန်သော (ဗောဓိပက္ခိယတရား လောကုတ္တရာ) တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင် ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရား၊ အပြစ်ရှိအပြစ်မဲ့တရား၊ အယုတ် အမြတ်တရား၊ အကျိုးတူအဖို့ရှိသည့် အမည်း အဖြူဖြစ်သော တရားတို့သည်ရှိကုန်၏။ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို့ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ရှေးဦးစွာ အားထုတ်မှု 'အာရမ္ဘဓာတ်'၊ ပျင်းရိခြင်းမှ လွတ်မြောက်မှု 'နိက္ကမဓာတ်'၊ အဆင့်ဆင့် အားထုတ်မှု 'ပရက္ကမဓာတ်'တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုအားထုတ်မှုတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှုပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ အာရုံဖြစ်သောတရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသောပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု၊ စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုငြိမ်းချမ်းမှုတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။
--ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိလေသာငြိမ်းကြောင်း 'သမထ' ၏အာရုံ၊ မပျံ့လွင့်သော သမာဓိ၏ အာရုံတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုအာရုံတို့ ၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ အာရုံဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန် ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဤကိုယ်သည် အကြောင်း 'အာဟာရ' လျှင် တည်ရာရှိ၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ'ကို စွဲ၍ တည်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင်ဤဗောဇ္ဈင် ခုနစ်ပါးတို့သည် အကြောင်း 'အာဟာရ'လျှင် တည်ရာရှိကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' ကို စွဲ၍တည်ကုန်၏၊ အကြောင်း 'အာဟာရ' မရှိဘဲ မတည်နိုင်ကုန်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-သီလသုတ်
֍ ၁၈၄။ ရဟန်းတို့ သီလနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သမာဓိနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော ဉာဏ်နှင့့်် ပြည့်စုံကုန်သောလွတ်မြောက်မှု 'အရဟတ္တဖိုလ်ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော ရဟန်းတို့အား ဖူးမြော်ရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုရဟန်းတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ကြားရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား ချဉ်း့ကပ်ရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား ဆည်းကပ်ရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား အဖန်ဖန် အောက်မေ့ရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုရဟန်းတို့သို့ အတုလိုက်၍ ရဟန်းပြုရခြင်းကိုလည်း ကျေးဇူးများ၏ဟု ငါ ဆို၏။ ထိုသို့ဆိုခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော ရဟန်းတို့၏ တရားကို ကြားနာရသည်ရှိသော် ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းခြင်းလည်းကောင်း၊ စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းခြင်းလည်းကောင်း ငြိမ်းချမ်းခြင်းနှစ်ပါးဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ နေရ၏၊ ထိုသူသည် ထိုကဲ့သို့ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေလျက် ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို အဖန်ဖန် အောက်မေ့၏၊ အဖန်ဖန် ကြံစည်၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ရဟန်းသည် ထိုသို့ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေလျက် ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို အဖန်ဖန် အောက်မေ့၏၊ အဖန်ဖန် ကြံစည်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့ သတိနှင့် ပြည့်စုံစွာ နေလျက် ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ ဉာဏ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ စူးစမ်းရှာဖွေခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၁)
--ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ရဟန်းသည် ထိုသို့ သတိနှင့် ပြည့်စုံစွာ နေလျက် ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ ဉာဏ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ စူးစမ်းရှာဖွေခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ထိုအခါရဟန်းအား ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော ဉာဏ်ကို ဖြစ်စေသော စူးစမ်းရှာဖွေခြင်းသို့ရောက် သော ထိုရဟန်းအား မတွန့်တိုသော လုံ့လကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏။ (၂)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ထို (ဆုံးမဟောကြားအပ်သော) တရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော ဉာဏ်ကိုဖြစ်စေသော စူးစမ်းရှာဖွေခြင်းသို့ ရောက်သော ရဟန်းအား မတွန့်တိုသော လုံ့လကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏၊ မြဲမြံစွာအားထုတ်ပြီးသော ရဟန်းအား ကာမဂုဏ် 'အာမိသ' ကင်းသော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ မြဲမြံစွာ အားထုတ်ပြီးသော ရဟန်းအား ကာမဂုဏ် 'အာမိသ' ကင်းသောနှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ရောက်၏၊ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းချမ်း၏၊ စိတ်သည်လည်း ငြိမ်းချမ်း၏။ (၄)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းချမ်း၏၊ စိတ်သည်လည်း ငြိမ်းချမ်း၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါရဟန်းသည် ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ ငြိမ်းချမ်းသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။ (၅)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ငြိမ်းချမ်းသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့ တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ လျစ်လျူရှု၏။ (၆)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ရဟန်းသည် ထိုသို့ တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ လျစ်လျူရှု၏၊ ထိုအခါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများ ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၇)
--ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ဟူသည် အဘယ်နည်း - (၁) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြီးစေနိုင်၏။ (၂) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုပြီးစေနိုင်၏။ (၃) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။ (၄) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) ထက်ဝက်ကို လွန်၍အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။ (၅) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စပရိ နိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပယောဂ (လုံ့လ) မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။ (၆) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပယောဂ (လုံ့လ) မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပယောဂ (လုံ့လ) နှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။ (၇) မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တ ဖိုလ်ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) ထက်ဝက်ကို လွန်၍အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊့အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပယောဂ (လုံ့လ) မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပယောဂ (လုံ့လ) နှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် မဖြစ်နိုင်ခဲ့မူ၊ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အထက် အထက်ဘုံသို့ အဆင့်ဆင့် တက်၍အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုရသော ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ဤခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဝတ္ထသုတ်
֍ ၁၈၅။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်သာရိပုတြာသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဋ္ဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ရဟန်းတို့ကို ''ငါ့သျှင်ရဟန်းတို့''ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''ငါ့သျှင်''ဟု အသျှင်သာရိပုတြာအားပြန်လျှောက်ကြကုန် ၏။ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ငါ့သျှင်တို့ ဗောဇ္ဈင်တို့သည် ဤခုနစ်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ငါ့သျှင်တို့ ဗောဇ္ဈင်တို့သည် ဤခုနစ်ပါးတို့တည်း။
ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တွင် နံနက်အချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏၊ မွန်းတည့်အချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏၊ ညနေအချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏။ ငါ့သျှင် တို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ဟူ၍ ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်ခဲ့မူ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံပြီးသောသတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံး သွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ တည်တံ့သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်း တည်တံ့၏ဟု ငါသိ၏၊ ငါ့အားသတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ရွေ့လျောသွားခဲ့မူ ဤအကြောင်းကြောင့် ရွေ့လျောသွား၏ဟု ငါသိ၏။ပ။ ငါ့သျှင်တို့ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ဟူ၍ ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်ခဲ့မူ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံး သွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ဖြစ်၏ဟုငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ တည်တံ့သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်း တည်တံ့၏ဟု ငါသိ၏၊ ငါ့အား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ရွေ့လျောသွားခဲ့မူ ဤအကြောင်းကြောင့် ရွေ့လျောသွား၏ဟု ငါသိ၏။
ငါ့သျှင်တို့ ဥပမာသော်ကား မင်း၏လည်းကောင်း၊ မင်းအမတ်ကြီး၏လည်းကောင်း ပုဆိုးသေတ္တာ သည်အမျိုးမျိုးဆိုးအပ်ကုန်သော ပုဆိုးတို့ဖြင့် ပြည့်ရာ၏။ ထိုမင်းသည် နံနက်အချိန်၌ ဝတ်ရုံလိုသောပုဆိုးအစုံကို ဝတ်ရုံနိုင်ရာ၏၊ မွန်းတည့်အချိန်၌ ဝတ်ရုံလိုသော ပုဆိုးအစုံကို ဝတ်ရုံနိုင်ရာ၏၊ ညနေအချိန်၌ဝတ်ရုံလိုသော ပုဆိုးအစုံကို ဝတ်ရုံနိုင်ရာ၏။
ထို့အတူပင် ငါသည် ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တွင် နံနက်အချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏၊ မွန်းတည့်အချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏၊ ညနေအချိန်၌ နေလိုသော ဗောဇ္ဈင်ဖြင့် နေနိုင်၏၊ ငါ့သျှင်တို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ဟူ၍ ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်ခဲ့မူ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ တည်တံ့သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်း တည်တံ့၏ဟု ငါသိ၏၊ ငါ့အား သတိ့သမ္ဗောဇ္ဈင် ရွေ့လျောခဲ့မူ ဤအကြောင်းကြောင့် ရွေ့လျောသွား၏ဟု ငါသိ၏။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ဟူ၍ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်ခဲ့မူ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ ပြည့်စုံပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ဖြစ်၏ဟု ငါ့အား (နှလုံးသွင်းခြင်း) ဖြစ်၏၊ တည်တံ့သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်း တည်တံ့၏ဟု ငါသိ၏၊ ငါ့အား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ရွေ့လျော သွားခဲ့မူ ဤအကြောင်းကြောင့် ရွေ့လျောသွား၏ဟု ငါသိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၁၈၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား ဗောဇ္ဈင် ဗောဇ္ဈင်ဟု ဆိုအပ်ပါကုန်၏၊ အဘယ်ကြောင့် ဗောဇ္ဈင်ဟု ဆိုအပ်ပါကုန်သနည်း''ဟု လျှောက်၏၊ ရဟန်း (နိဗ္ဗာန်ကို) သိခြင်းအကျိုးငှါဖြစ်ကုန်သောကြောင့် ဗောဇ္ဈင်တို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။
ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများ၏။ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသော ထိုရဟန်း၏ စိတ်သည် ကာမာသဝမှလည်း လွတ်မြောက်၏၊ ဘဝါသဝမှလည်း လွတ်မြောက်၏၊ အဝိဇ္ဇာသဝမှလည်း လွတ်မြောက်၏၊ လွတ်မြောက်ပြီးသောအရဟတ္တဖိုလ်၌ ''လွတ်မြောက်ပြီ''ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှုကုန်ပြီ၊ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါတစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိ၏။ ရဟန်း (နိဗ္ဗာန်ကို) သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်သောကြောင့်ဗောဇ္ဈင်တို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ကုဏ္ဍလိယသုတ်
֍ ၁၈၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာကေတမြို့ဝယ် သားတို့အား ဘေးမဲ့ပေးရာဖြစ်သောအဉ္ဇနတော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ကုဏ္ဍလိယပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-
''အသျှင်ဂေါတမ အကျွန်ုပ်သည် အရံကို အမှီပြု၍ နေလေ့ရှိပါ၏၊ ပရိသတ်၌ ကျက်စားပါ၏၊ ဆွမ်းစားပြီးနောက် နံနက်စာ စားပြီးသောအကျွန်ုပ်အား 'အရံတစ်ခုမှ အရံတစ်ခုသို့ ဥယျာဉ်တစ်ခုမှ ဥယျာဉ်တစ်ခုသို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်း၊ ထိုထိုဤဤ လှည့်လည်ခြင်း'ဟူသော ဤအကျင့် ရှိပါ၏၊ ထိုအကျွန်ုပ်သည် ထိုအရံဥယျာဉ်တို့၌ ဤသို့ ဝါဒတင်ခြင်းမျိုးမှ လွတ်မြောက်ခြင်းအကျိုးလည်းရှိသော သူတစ်ပါးတို့အပေါ်၌ ခြုတ်ခြယ်ခြင်းအကျိုးလည်းရှိသော စကားကို ပြောဆိုနေကုန်သောအချို့ သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကိုတွေ့မြင်ရပါ၏၊ အသျှင်ဂေါတမသည်ကား အဘယ်အကျိုးရှိ၍ နေပါသနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
--ကုဏ္ဍလိယ မြတ်စွာဘုရားသည် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးအာနိသင်ရှိ၍သာ နေ ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဂေါတမ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ပါကုန်သနည်း။ ကုဏ္ဍလိယ့ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ပါကုန်၏။ (၁)
အသျှင်ဂေါတမ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ပါကုန်သနည်း။ ကုဏ္ဍလိယ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏။ (၂)
အသျှင်ဂေါတမ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ပါကုန်သနည်း။ ကုဏ္ဍလိယ ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏။ (၃)
အသျှင်ဂေါတမ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ပါကုန်သနည်း။ ကုဏ္ဍလိယ ဣန္ဒြေစောင့်စည်းမှု 'ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏။ (၄)
ကုဏ္ဍလိယ အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော ဣန္ဒြေစောင့်စည်းမှု 'ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ' သည် ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်သနည်း။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မျက်စိဖြင့် နှစ်သက်ဖွယ်အဆင်း 'ရူပါရုံ'ကို မြင်သည်ရှိသော် မမက်မော၊ မရွှင်ပျ၊ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' မဖြစ်။ ထိုရဟန်း၏ နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာတည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏၊ မျက်စိဖြင့် မနှစ်သက်ဖွယ် အဆင်း 'ရူပါရုံ' ကိုမြင်သည်ရှိသော် မျက်နှာမသာယာမှု မဖြစ်၊ (ကိလေသာ၏ အစွမ်းဖြင့်) တည်သော စိတ် မရှိ၊ ဆင်းရဲသော စိတ်မရှိ၊ ဖျက်ဆီးတတ်သော 'ဒေါသ'စိတ် မရှိ၊ ထိုရဟန်း၏ နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာ တည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏။
ကုဏ္ဍလိယ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် နားဖြင့် အသံ 'သဒ္ဒါရုံ' ကို ကြားသည်ရှိသော်။ပ။
နှာခေါင်းဖြင့် အနံ့ 'ဂန္ဓာရုံ' ကို နမ်းသည်ရှိသော်။ပ။ လျှာဖြင့် အရသာ 'ရသာရုံ' ကို လျက်သည်ရှိသော်။ပ။
ကိုယ်ဖြင့် အတွေ့အထိ 'ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ' ကို တွေ့ထိသည်ရှိသော်။ပ။ စိတ်ဖြင့် နှစ်သက်ဖွယ်သော သဘော 'ဓမ္မာရုံ' ကို သိသည်ရှိသော် မမက်မော၊ မရွှင်ပျ၊ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' မဖြစ်။ ထိုရဟန်း၏ နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာ တည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏။ စိတ်ဖြင့် မနှစ်သက်ဖွယ်သော သဘော 'ဓမ္မာရုံ' ကို သိသည်ရှိသော် မျက်နှာမသာမှု မဖြစ်၊ (ကိလေသာ၏ အစွမ်းဖြင့်) တည်သော စိတ်မရှိ၊ ဆင်းရဲသော စိတ် မရှိ၊ ဖျက်ဆီးတတ်သော 'ဒေါသ' စိတ် မရှိ၊ ထိုရဟန်း၏ နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာတည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏။
--ကုဏ္ဍလိယ ယင်းသို့သောအကြောင်းကြောင့်ပင် ရဟန်းအား မျက်စိဖြင့် အဆင်း 'ရူပါရုံ'ကို မြင်သည်ရှိသော် နှစ်သက်ဖွယ် မနှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သောအဆင်း 'ရူပါရုံ'တို့၌ နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာတည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏။ နားဖြင့် အသံ 'သဒ္ဒါရုံ'ကို ကြားသည်ရှိသော်။ပ။
နှာခေါင်းဖြင့် အနံ့ 'ဂန္ဓာရုံ'ကို နမ်းသည်ရှိသော်။ပ။ လျှာဖြင့် အရသာ 'ရသာရုံ' ကို လျက်သည်ရှိသော်။ပ။
ကိုယ်ဖြင့် အတွေ့အထိ 'ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ'ကို တွေ့ထိသည်ရှိသော်။ပ။ စိတ်ဖြင့် သဘောတရား 'ဓမ္မာရုံ'ကိုတွေ့ထိ သည်ရှိသော် နှစ်သက်ဖွယ် မနှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သော သဘောတရား 'ဓမ္မာရုံ' တို့၌နာမကာယသည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ စိတ်သည်လည်း (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အာရုံ (အဇ္ဈတ္တ) ၌ တည်၏၊ ကောင်းစွာ တည်၏၊ (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော ဣန္ဒြေစောင့်စည်းမှု 'ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ' သည် ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်၏။ (၁)
ကုဏ္ဍလိယ အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့သည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်သနည်း။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုအပ်သော မကောင်းသောအကျင့် 'ကာယဒုစရိုက်' ကို ပယ်၍ ကိုယ်ဖြင့် ပြုအပ်သော ကောင်းသောအကျင့် 'ကာယသုစရိုက်' ကို ပွါးများ၏၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုအပ်သော မကောင်းသောအကျင့် 'ဝစီဒုစရိုက်' ကို ပယ်၍ နှုတ်ဖြင့် ပြုအပ်သောကောင်းသောအကျင့် 'ဝစီသုစရိုက်' ကို ပွါးများ၏၊ စိတ်ဖြင့် ကြံအပ်သော မကောင်းသောအကျင့် 'မနောဒုစရိုက်' ကို ပယ်၍ စိတ်ဖြင့် ပြုအပ်သော ကောင်းသောအကျင့် 'မနောသုစရိုက်' ကိုပွါးများ၏။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ကောင်းသောအကျင့် 'သုစရိုက်' သုံးပါးတို့သည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏။ (၂)
ကုဏ္ဍလိယ အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး တို့သည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်သနည်း။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ လောက၌ မက်မောမှု 'အဘိဇ္ဈာ'နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ'တို့ကို ပယ်ဖျောက်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အဖန်ဖန် ရှုလျက် နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' နှင့်ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ လောက၌ မက်မောမှု 'အဘိဇ္ဈာ' နှလုံးမသာမှု 'ဒေါမနဿ'တို့ကို ပယ်ဖျောက်၍သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အဖန် ဖန် ရှုလျက် နေ၏။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏။ (၃)
ကုဏ္ဍလိယ အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်သနည်း။
ကုဏ္ဍလိယ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
--ကုဏ္ဍလိယ ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စုံစေနိုင်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၄)
ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ကုဏ္ဍလိယပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော် သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ။ အသျှင်ဂေါတမ မှောက်ထားသောအိုးကို လှန်ဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဖုံးလွှမ်းထားသော ဝတ္ထုကို ဖွင့်လှစ်ဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ မျက်စိလည်သော သူအား လမ်း မှန်ကို့ပြောကြားဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ 'မျက်စိအမြင်ရှိသော သူတို့သည် အဆင်းတို့ကို မြင်ကြလိမ့်မည်'ဟု အမိုက်မှောင်၌ ဆီမီးတန်ဆောင်ကို ဆောင်ပြဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း (အသျှင်ဂေါတမ) ဤအတူ ပင်လျှင် အသျှင်ဂေါတမသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် တရားတော်ကို ပြတော်မူပါပေ၏။ အသျှင်ဂေါတမ ထိုအကျွန်ုပ်သည် အသျှင်ဂေါတမကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏၊ တရားတော်ကိုလည်းကောင်း၊ သံဃာတော်ကိုလည်းကောင်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ စ၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော ဥပါသကာဟုမှတ်တော်မူပါ''ဟု လျှောက်၏။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ကူဋာဂါရသုတ်
֍ ၁၈၈။ ရဟန်းတို့ အထွတ်တပ်သောအိမ်၌ အလုံးစုံသောအခြင်ရနယ်တို့သည် အထွတ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဥပဝါနသုတ်
֍ ၁၈၉။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်ဥပဝါနနှင့် အသျှင်သာရိပုတြာတို့သည် ကောသမ္ဗီပြည် ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့၍ အသျှင်ဥပဝါနထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်ဥပဝါနနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာနှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးသော် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် ဥပဝါနအား ''ငါ့သျှင်ဥပဝါန ရဟန်းသည်သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် ဤသို့ ကောင်းစွာ အားထုတ်ပြီးကုန်သောဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး တို့သည် ငါ့အား ချမ်းသာစွာ နေခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ကိုယ်တိုင်ပင်သိနိုင်ရာသလော''ဟု ဤစကားကို ဆို၏။ ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ ရဟန်းသည် သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် ဤသို့ ကောင်းစွာ အားထုတ်ပြီးကုန်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ငါ့အားချမ်းသာစွာ နေခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ကိုယ်တိုင်ပင် သိနိုင်ရာ၏။
ငါ့သျှင် ရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်သည်ရှိသော် ''ငါ၏ စိတ်သည်လည်း (ကိလေသာ မှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏၊ ငါသည် လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကိုလည်းကောင်းစွာ နုတ်ပယ်အပ်ပြီ၊ ငါသည် စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကိုလည်းကောင်းစွာ ပယ်ဖျောက်ပြီးပြီ၊ ငါသည် လုံ့လကိုလည်း မြဲမြံစွာ အားထုတ်ပြီးပြီ၊ ငါသည် အလိုရှိသည်ကို ပြု၍ နှလုံးသွင်း၏၊ တွန့်ဆုတ်ခြင်းလည်း မဖြစ်''ဟု သိ၏။ပ။ ငါ့သျှင် ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို အားထုတ်သည်ရှိသော်''ငါ၏ စိတ်သည်လည်း (ကိလေသာမှ) ကောင်းစွာ လွတ်မြောက်၏၊ ငါသည် လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'့ကိုလည်းကောင်းစွာ နုတ်ပယ်အပ်ပြီ၊ ငါသည် စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ကိုလည်းကောင်းစွာ ပယ်ဖျောက်ပြီးပြီ၊ ငါသည် လုံ့လကိုလည်း မြဲမြံစွာ အားထုတ်ပြီးပြီ၊ ငါသည်အလိုရှိ သည်ကို ပြု၍ နှလုံးသွင်း၏၊ တွန့်ဆုတ်ခြင်းလည်း မဖြစ်''ဟု သိ၏။
''ငါ့သျှင် သာရိပုတြာ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် ဤသို့ကောင်းစွာ အားထုတ်အပ်ကုန်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ငါ့အား ချမ်းသာစွာ နေခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ကိုယ်တိုင်ပင် သိနိုင်ရာ၏''ဟု (ဖြေဆိုလေ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ ဥပ္ပန္နသုတ်
֍ ၁၉၀။ ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်သောအခါ၌သာ ဖြစ်ကြကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်သောအခါ၌သာ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
<-->နဝမသုတ်။၁၀-ဒုတိယ ဥပ္ပန္နသုတ်
֍ ၁၉၁။ ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ'၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ အခြားသာသနာ၌မဖြစ်ကုန်။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ အခြားသာသနာ၌ မဖြစ်ကုန်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ပဗ္ဗတဝဂ်ပြီး၏။
--၂-ဂိလာနဝဂ်
၁-ပါဏသုတ်
֍ ၁၉၂။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့သည် မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည်၍ ရံခါ သွား ခြင်း၊ ရံခါ ရပ်ခြင်း၊ ရံခါ ထိုင်ခြင်း၊ ရံခါ အိပ်ခြင်း ဣရိယာပုတ်လေးပါးတို့ကို ပြုလုပ်ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါများသနည်း၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပဌမ သူရိယူပမသုတ်
֍ ၁၉၃။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းအား မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွားဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ် ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဒုတိယ သူရိယူပမသုတ်
֍ ၁၉၄။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွားဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လတ္တံ့ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော 'ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်' ကိုပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ ဂိလာနသုတ်
֍ ၁၉၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့အား အစာကျွေးရာဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပသည် ပိပ္ပလိလိုဏ်ဂူ၌ အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား့သည် ညနေချမ်းအချိန်၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူရာမှ ထတော်မူခဲ့၍ အသျှင်မဟာကဿပထံသို့ချဉ်းကပ်တော်မူပြီးလျှင် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးသော် အသျှင်မဟာကဿပအား-
''ကဿပ သင့်အား ခန့်ကျန်းပါ၏လော၊ မျှတပါ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ပါ၏လော၊ မတိုးပွါးဘဲ ရှိပါကုန်၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်၏ဟု ထင်ပါ၏လော၊ တိုးပွါး၏ဟု မထင်ဘဲ ရှိပါ၏လော''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ဆင်းရဲ ဝေနာတို့သည် တိုးပွါးပါကုန်၏၊ မဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည်တိုးပွါး၏ဟု ထင်ပါ၏၊ ဆုတ် ယုတ်၏ဟု မထင်ပါဟု (လျှောက်၏)။
--ကဿပ ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း။ ကဿပ ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်၏။ပ။ ကဿပ ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သောဥပေက္ခာ သမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်၏။
ကဿပ ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငါှ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ဟောတော်မူလတ်သော် မြတ်စွာဘုရား ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ပါကုန်၏ဟု လျှောက်ထား၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဗောဇ္ဈင်တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ အသျှင်မဟာကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားဟောကြားအပ်သော တရားတော်ကို အလွန်နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်၏၊ ထိုအနာမှလည်း ထမြောက်၏၊ ထိုနှစ်သက်ခြင်းဖြင့်ပင် အနာကို ပယ်ဖျောက်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဒုတိယ ဂိလာနသုတ်
֍ ၁၉၆။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့အား အစာကျွေးရာဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား သည် ညနေချမ်းအချိန်၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူရာမှ ထတော်မူခဲ့၍ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်ထံသို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပြီးလျှင် ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးသော် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား-
''မောဂ္ဂလာန် သင့်အား ခန့်ကျန်းပါ၏လော၊ မျှတပါ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ပါ၏လော၊ မတိုးပွါးဘဲ ရှိပါကုန်၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်၏ဟု ထင်ပါ၏လော၊ တိုးပွါး၏ဟု မထင်ဘဲ ရှိပါ၏လော''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ဆင်းရဲဝေနာတို့သည် တိုးပွါးပါကုန်၏၊ မဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် တိုးပွါး၏ဟုထင်ပါ၏၊ ဆုတ်ယုတ်၏ဟု မထင်ပါဟု (လျှောက်၏)။
မောဂ္ဂလာန် ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ မောဂ္ဂလာန် ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်၏။ပ။ မောဂ္ဂလာန် ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်၏။
--မောဂ္ဂလာန် ငါသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငါှ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ဟောတော်မူလတ်သော် မြတ်စွာဘုရား ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ပါကုန်၏ဟု လျှောက်ထား၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဗောဇ္ဈင်တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်ကို အလွန်နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်၏၊ ထိုအနာမှလည်းထမြောက်၏၊ ထိုနှစ်သက်ခြင်းဖြင့်ပင် ထိုအနာကို ပယ်ဖျောက်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-တတိယ ဂိလာနသုတ်
֍ ၁၉၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့အား အစာကျွေးရာဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာစုန္ဒသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်မဟာစုန္ဒအား ''စုန္ဒ ဗောဇ္ဈင်တို့ကို သင်၏ ဉာဏ်၌ ထင်ပါစေလော့''ဟုမိန့်တော် မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင်သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ပါကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည်ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ပါ၏။ပ။ အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိ သော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင်သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငါှ ဖြစ်ပါကုန်၏ဟု လျှောက်၏။ စုန္ဒ ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ကုန်၏၊ စုန္ဒ ဗောဇ္ဈင်တို့သည် စင်စစ် ကောင်းမြတ်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
--အသျှင်စုန္ဒသည် ဤဗောဇ္ဈင်တရားတော်ကို လျှောက်ထား၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်သက်တော်မူ၏၊ ထိုအနာမှလည်း ထတော်မူ၏၊ ထိုနှစ်သက်ခြင်းဖြင့်ပင် ထိုအနာကို ပယ်စွန့်တော်မူနိုင်၏။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပါရင်္ဂမသုတ်
֍ ၁၉၈။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (သံသရာဝဋ်ဟူသော) ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ ရောက်နိုင်ရန် ဖြစ်ကုန်၏။
အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (သံသရာဝဋ်ဟူသော) ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ ရောက်နိုင်ရန် ဖြစ်ကုန်၏။
လူတို့တွင် (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) တစ်ဖက်ကမ်းသို့ ရောက်ကုန်သူတို့သည် အနည်း ငယ်သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သူမှ တစ်ပါး အခြားသော သတ္တဝါသည် ကား ဝဋ်ဆင်းရဲဟူသောဤဘက်ကမ်း၌သာလျှင် လှည့်လည်ပြေးသွားရ၏။
ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်သော ဗောဇ္ဈင်တရားတော်၌ တရားသို့ အစဉ်လိုက်၍ ကျင့်ကြသူတို့သည်ကူးမြောက်နိုင်ခဲသော သေမင်း၏ နိုင်ငံကို (လွန်မြောက်၍) နိဗ္ဗာန်ဟူသော တစ်ဖက်ကမ်းသို့ရောက်ကြရကုန်လတ္တံ့။
ပညာရှိသူသည် မည်းနက်သော (အကုသိုလ်) တရားကို ပယ်စွန့်၍ (သံသရာ) ဝဋ်မှ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြုလျက် ဖြူစင်သော (ကုသိုလ်) တရားကို ပွါးများရာ၏။
အကြင်ဆိတ်ငြိမ်မှု 'ဝိဝေက'၌ မွေ့လျော်နိုင်ခဲ၏၊ ထိုဆိတ်ငြိမ်မှု 'ဝိဝေက' ၌ အလွန် မွေ့လျော်မှုကိုအလိုရှိရာ၏။ ပညာရှိသော သူသည် ကာမဂုဏ်တို့ကို ပယ်စွန့် လျက် ကိလေသာအကြွင်းအကျန် မရှိမူ၍စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်သော နီဝရဏ တရားတို့မှ မိမိကိုယ်ကို ဖြူစင်သန့်ရှင်းစေရာ၏။
အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား အရဟတ္တမဂ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့၌ စိတ်ကို ပွါးများအပ်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မစွဲလမ်းမူ၍ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်'ကို စွန့်ရာ နိဗ္ဗာန်၌ မွေ့လျော်ကြကုန်၏။ လောက၌အာသဝကုန်ပြီးသော ကြီးသောအာနုဘော်ရှိသော ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပရိနိဗ္ဗာန်ဝင်စံ ချုပ်ငြိမ်းကြကုန်၏ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဝိရဒ္ဓသုတ်
֍ ၁၉၉။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူတို့အား ကောင်းစွာ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူတို့အား ကောင်းစွာ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းအရိယ မဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-အရိယသုတ်
֍ ၂၀၀။ ရဟန်းတို့ ဖြူစင်ကောင်းမြတ်၍ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုဗောဇ္ဈင်ကို ပြုလုပ်ပွါးများသူကိုကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။
ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ပွါးများအပ်ကုန်သော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဖြူစင်ကောင်းမြတ်၍ ဝဋ့်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ထိုဗောဇ္ဈင်ကိုပြုလုပ်ပွါးများသူကို ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-နိဗ္ဗိဒါသုတ်
֍ ၂၀၁။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါအထူးသိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင်သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် စင်စစ်ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ အထူး သိခြင်းငှါကိုယ်တိုင်သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် ဂိလာနဝဂ် ပြီး၏။
--၃- ဥဒါယိဝဂ်
၁-ဗောဓာယသုတ်
֍ ၂၀၂။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား-အသျှင်ဘုရား ''ဗောဇ္ဈင် ဗောဇ္ဈင်''ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏၊ အဘယ်ကြောင့် ''ဗောဇ္ဈင်''ဟု ဆိုအပ်ပါကုန်သနည်းဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း နိဗ္ဗာန်ကို သိခြင်းအကျိုးငှါဖြစ်သောကြောင့် ''ဗောဇ္ဈင်''ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။
ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောနိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်း နိဗ္ဗာန်ကို သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်သောကြောင့် ''ဗောဇ္ဈင်''ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဗောဇ္ဈင်္ဂဒေသနာသုတ်
֍ ၂၀၃။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ငါ ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကား ဤဆိုခဲ့ပြီး တရားတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဌာနိယသုတ်
֍ ၂၀၄။ ရဟန်းတို့ ကာမ၌ စွဲမက်မှု 'ကာမရာဂ' ၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကိုနှလုံးသွင်းခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည်လည်းအတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြော ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ (၁)
ရဟန်းတို့ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ (၂)
ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်းဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပင်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' ၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သောတရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန် ပူပင်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန် ပူပင်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ (၄)
ရဟန်းတို့ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ (၅)
ရဟန်းတို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ အကြောင်း (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မဖြစ်သေးသောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-အယောနိသောမနသိကာရသုတ်
֍ ၂၀၅။ ရဟန်းတို့ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသူအား မဖြစ်သေးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန်ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှုနောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်းအတိုင်းထက် အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။
မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်းချုပ်၏။ပ။ မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ချုပ်၏။
ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသူအား မဖြစ်သေးသော ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည်လည်း ပျောက်၏။ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း ပျောက်၏။ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'သည်လည်း ပျောက်၏။ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်းမဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း ပျောက်၏။ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း မဖြစ်၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်းပျောက်၏။
မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်းပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ပ။ မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-အပရိဟာနိယသုတ်
֍ ၂၀၆။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မဆုတ်ယုတ်ကြောင်းတရား ခုနစ်ပါးတို့ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ မဆုတ်ယုတ်ကြောင်းတရား ခုနစ်ပါးတို့ကား အဘယ်နည်း၊ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ မဆုတ်ယုတ်ကြောင်းတရားတို့ကား ဤခုနစ်ပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-တဏှက္ခယသုတ်
֍ ၂၀၇။ ရဟန်းတို့ တဏှာကုန်ရာ လမ်းစဉ်အကျင့်ကို ပွားများကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ အဘယ်လမ်းစဉ် အဘယ်အကျင့်သည် တဏှာကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း၊ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ဤသို့ ဟောတော်မူသော် အသျှင်ဥဒါယီသည် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် တဏှာကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်ပါကုန်သနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ဥဒါယီ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှ ကင်းသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှ ကင်းသောသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများသော ထိုရဟန်းသည် တပ်မက်မှု 'တဏှာ' ကို ပယ်၏၊ တပ်မက်မှု 'တဏှာ' ကိုပယ်ခြင်းကြောင့် ကံကို ပယ်၏၊ ကံကို ပယ်ခြင်းကြောင့် ဝဋ်ဆင်းရဲကို ပယ်၏။ပ။
ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှကင်းသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်း အရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှ ကင်းသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများသော ထိုရဟန်းသည် တပ်မက်မှု 'တဏှာ' ကို ပယ်၏၊ တပ်မက်မှု 'တဏှာ' ကို ပယ်ခြင်းကြောင့် ကံကို ပယ်၏၊ ကံကို ပယ်ခြင်း ကြောင့် ဝဋ်ဆင်းရဲကို ပယ်၏။ ဥဒါယီ ဤသို့လျှင် တဏှာကုန်ခြင်းကြောင့် ကံကုန်၏၊ ကံကုန်ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-တဏှာနိရောဓသုတ်
֍ ၂၀၈။ ရဟန်းတို့ တဏှာချုပ်ရန် လမ်းစဉ်အကျင့်ကို ပွားများကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ အဘယ်လမ်းစဉ် အဘယ်အကျင့်သည် တဏှာချုပ်ရန် ဖြစ်သနည်း၊ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော် တဏှာချုပ်ငြိမ်းရန်ဖြစ်ကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ် ကုန်သော် တဏှာချုပ်ငြိမ်းရန် ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ်
֍ ၂၀၉။ ရဟန်းတို့ ဖောက်ခွဲတတ်သောအဖို့ရှိသော လမ်းစဉ်ကို သင်တို့အား ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ ဖောက်ခွဲတတ်သောအဖို့ရှိသော လမ်းစဉ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တည်း။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ဤသို့ ဟောတော်မူသော် အသျှင်ဥဒါယီသည် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားအဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ဖောက်ခွဲရန် ဖြစ်ပါကုန်သနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
--ဥဒါယီ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှ ကင်းသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ ထိုရဟန်းသည်သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ်သော စိတ်ဖြင့် ရှေးက မဖောက်ဖူး မခွဲဖူးသေးသော လောဘအစုကိုဖောက်၏၊ ခွဲ၏။ ရှေးက မဖောက်ဖူး မခွဲဖူးသေးသော ဒေါသအစုကို ဖောက်၏၊ ခွဲ၏။ ရှေးကမဖောက်ဖူး မခွဲဖူးသေးသော မောဟအစုကို ဖောက်၏၊ ခွဲ၏။ပ။
ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပြန့်ပြောသော မြတ်သည့်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ကြောင့်ကြမှု (ဆင်းရဲ) မှကင်းသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ်သောစိတ်ဖြင့် ရှေးက မဖောက်ဖူး မခွဲဖူးသေးသော လောဘအစုကို ဖောက်၏၊ ခွဲ၏။ ရှေးက မဖောက်ဖူးမခွဲဖူးသေးသော ဒေါသအစုကို ဖောက်၏၊ ခွဲ၏။ ရှေးက မဖောက်ဖူး မခွဲဖူးသေးသော မောဟအစုကိုဖောက်၏၊ ခွဲ၏။
ဥဒါယီ ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ဖောက်ခွဲရန့်ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ဧကဓမ္မသုတ်
֍ ၂၁၀။ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အာရုံတရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့မှ တစ်ပါး အခြား တစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော်သံယောဇဉ်၏ အာရုံတရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော်သံယောဇဉ်၏ အာရုံတရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အာရုံတရားတို့ကားအဘယ်တို့နည်း- ရဟန်းတို့ မျက်စိ 'စက္ခုပသာဒ' သည် သံယောဇဉ်၏ အာရုံဖြစ်သော တရားတည်း၊ ဤမျက်စိ 'စက္ခုပသာဒ' ၌ ထိုသံယောဇဉ်အနှောင်အဖွဲ့တို့သည် လွှမ်းမိုးသက်ဝင်လျက် ဖြစ်ကြကုန်၏။ပ။ လျှာ 'ဇိဝှါပသာဒ' သည် သံယောဇဉ်၏ အာရုံဖြစ်သော တရားတည်း၊ ဤလျှာ 'ဇိဝှါပသာဒ' ၌ ထိုသံယောဇဉ်အနှောင်အဖွဲ့တို့သည် လွှမ်းမိုးသက်ဝင်လျက် ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ စိတ်သည် သံယောဇဉ်၏ အာရုံဖြစ်သော တရားတည်း၊ ဤစိတ်၌ ထိုသံယောဇဉ်အနှောင်အဖွဲ့တို့သည် လွှမ်းမိုးသက်ဝင်လျက် ဖြစ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဆိုခဲ့သော တရားတို့ကို သံယောဇဉ်၏ အာရုံတရားတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဥဒါယိသုတ်
֍ ၂၁၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သုမ္ဘတိုင်း သေတကနိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ အသျှင်ဥဒါယီသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား (တရားတော်သည်) အံ့သြဖွယ်ရှိပါပေ၏၊ အသျှင်ဘုရား (တရားတော်သည်) မဖြစ် ဖူးမြဲဖြစ်ပါပေ၏။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား၌ ချစ်ခြင်း ရိုသေခြင်း ရှက်ခြင်း ကြောက်ခြင်းတရားတို့ သည်အလွန်ကျေးဇူးများပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ရှေးလူဖြစ်စဉ်က တရားတော်၌ များစွာမြတ်နိုးခြင်းကို မပြုခဲ့ပါ၊ သံဃာတော်၌ များစွာ မြတ်နိုးခြင်းကို မပြုခဲ့ပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် စင်စစ်အားဖြင့်မြတ်စွာဘုရား၌ ချစ်ခြင်း ရိုသေခြင်း ရှက်ခြင်း ကြောက်ခြင်းကို ကောင်းစွာ တွေ့မြင်ရသည် ဖြစ်၍ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ခဲ့ပါ၏၊ ထိုအကျွန်ုပ်အား မြတ်စွာဘုရားသည် ''ဤကားရုပ်၊ ဤကား ရုပ်၏ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဤကား ရုပ်၏ ချုပ်ကြောင်း။ ဤကား ဝေဒနာ။ပ။ ဤကားသညာ။ ဤကား သင်္ခါရ။ ဤကား ဝိညာဏ်၊ ဤကား ဝိညာဏ်၏ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဤကား ဝိညာဏ်၏ချုပ် ကြောင်း''ဟု တရားတော်ကို ဟောတော်မူပါ၏။
အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် တစ်ပါးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် ဤဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့၏အဖြစ်အပျက်ကို အပြန်အလှန် သုံးသပ်သည်ရှိသော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိပါပြီ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိပါပြီ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိပါပြီ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တရားတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိပါပြီ။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော (ဝိပဿနာ) တရားကိုလည်း သိပါပြီ၊ (ဝိပဿနာ) လမ်းစဉ်ကိုလည်း ရပါပြီ၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှုကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ်မရှိတော့ပြီ''ဟု သိနိုင်မည့် အခြင်းအရာဖြင့် နေထိုင်သောအကျွန်ုပ်ကို (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အမှန်ဖြစ်ခြင်း ငှါ ဆောင်ပါလိမ့်မည်။
အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ရပါပြီ၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါတစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိနိုင်မည့် အခြင်းအရာဖြင့် နေထိုင်သောအကျွန်ုပ်ကို (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အမှန်ဖြစ်ခြင်းငှါ ဆောင်ပါလိမ့်မည်။ပ။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပွားများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ရပါပြီ၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကိုကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိနိုင်မည့် အခြင်းအရာဖြင့် နေထိုင်သောအကျွန်ုပ်ကို (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အမှန်ဖြစ်ခြင်းငှါဆောင်ပါလိမ့်မည်။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သောဤ (ဝိပဿနာ) တရားကို လည်း စင်စစ်အားဖြင့် သိပါပြီ၊ (ဝိပဿနာ) လမ်းစဉ်ကိုလည်း ရပါပြီ၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့် မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါတစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ ပြီ''ဟု သိနိုင်မည့် အခြင်းအရာဖြင့် နေထိုင်သောအကျွန်ုပ်ကို (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အမှန်ဖြစ်ခြင်းငှါ ဆောင်ပါလိမ့်မည်ဟု (လျှောက်၏)။
--ဥဒါယီ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ဥဒါယီ သင်သည် ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော (ဝိပဿနာ) လမ်းစဉ်ကို ရပေပြီ၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကိုပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိလတ္တံ့သောအခြင်းအရာ ဖြင့်နေထိုင်သော သင့်ကို (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အမှန်ဖြစ်ခြင်းငှါ ဆောင်ပေလိမ့်မည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် ဥဒါယိဝဂ် ပြီး၏။
--၄-နီဝရဏဝဂ်
၁-ပဌမ ကုသလသုတ်
֍ ၂၁၂။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်အဖို့ရှိကုန်သော ကုသိုလ်အသင်းအပင်းဖြစ်ကုန်သော ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' လျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' လျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ မမေ့လျော့မှု 'အပ္ပမာဒ' ကို ထိုကုသိုလ်တရားတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မမေ့လျော့သော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများလိမ့်မည်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် မမေ့လျော့သောရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်း့ကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မမေ့လျော့သောရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဒုတိယ ကုသလသုတ်
֍ ၂၁၃။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်အဖို့ရှိကုန်သော ကုသိုလ်အသင်းအပင်းဖြစ်ကုန်သော ကုသိုလ်တရားဟူသမျှတို့သည် ယောနိသောမနသိကာရလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကုန်၏၊ ယောနိသောမနသိကာရလျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ ယောနိသောမနသိကာရကို ထိုကုသိုလ်တရားတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ယောနိသော မနသိကာရနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပါွးများလိမ့်မည်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ယောနိသောမနသိကာရနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသောနိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်း ကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ယောနိသောမနသိကာရနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဥပက္ကိလေသသုတ်
֍ ၂၁၄။ ရဟန်းတို့ ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့်ညစ်ပေသော ရွှေသည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်းကောင်းစွာ မဖြစ်ပေ။ အဘယ် ငါးပါးတို့နည်း- ရဟန်းတို့ သံသည် ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော ရွှေသည်နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သောသဘောလည်း ရှိ၏၊ လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်းကောင်းစွာ မဖြစ်။ ကြေးသည် ရွှေ၏အညစ်အကြေးတည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော ရွှေသည်။ပ။ ခဲပုပ်သည် ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတည်း။ ခဲမဖြူသည် ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတည်း။ ငွေသည် ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော ရွှေသည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း စွာ မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော ရွှေသည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်းကောင်းစွာ မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် စိတ်၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော စိတ်သည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း့မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အာသဝတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာလည်း မထားနိုင်။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း- ရဟန်းတို့ ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည် စိတ်၏ အညစ်အကြေးတည်း။ ယင်းအညစ်အကြေး တို့ဖြင့်ညစ်ပေသော စိတ်သည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အာသဝတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာလည်း မထား နိုင်။ပ။
ရဟန်းတို့ စိတ်၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်ပေသော စိတ်သည် နူးလည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်ခြင်းငှါလည်း အသင့် မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အာသဝတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာလည်း မထားနိုင်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-အနုပက္ကိလေသသုတ်
֍ ၂၁၅။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော) အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကိုမျက်မှောက် ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း- ရဟန်းတို့ မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကိုမပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည် ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်ကုန် သောဤဆိုခဲ့ပြီးသော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
၅-အယောနိသောမနသိကာရသုတ်
֍ ၂၁၆။ ရဟန်းတို့ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသူအား မဖြစ်သေးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန်ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှုနောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ'သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း့အတိုင်းထက် အလွန် ဖြစ်ခြင်းငှါ ပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ယောနိသောမနသိကာရသုတ်
֍ ၂၁၇။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသူအား မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းသူအား မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဗုဒ္ဓိသုတ်
֍ ၂၁၈။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်တိုးပွားခြင်းငှါ မဆုတ်ယုတ်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တိုးပွားခြင်းငှါ မဆုတ်ယုတ်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-အာဝရဏနီဝရဏသုတ်
֍ ၂၁၉။ ရဟန်းတို့ ဤငါးပါးတို့သည် (ကုသိုလ်တရားကို) ပိတ်ပင်တတ်ကုန်၏၊ (ကုသိုလ်တရားကို) တားဆီးတတ်ကုန်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည် ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်၏၊ ကုသိုလ်တရားကိုတားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'သည် ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်၏၊ ကုသိုလ်တရားကို တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည် ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်၏၊ ကုသိုလ်တရားကို တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည် ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်၏၊ ကုသိုလ်တရားကို တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ မဆုံးဖြတ်နိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်၏၊ ကုသိုလ်တရားကို တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးပါးတို့သည် ကုသိုလ်တရားကို ပိတ်ပင်တတ်ကုန်၏၊ ကုသိုလ်တရားကိုတားဆီးတတ်ကုန်၏၊ စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်ကုန် သောဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (အရဟတ္တမဂ်အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော) အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်သော သတိ့သမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက် ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်ကုန် သောဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် အရိုအသေပြုကာ နှလုံးသွင်းလျက် အလုံးစုံကို စိတ်၌ ကောင်းစွာထားပြီး စူးစိုက်နားထောင်သည်ဖြစ်၍ တရားတော်ကို နာကြားသောအခါ ဤအရိယာတပည့်အား နီဝရဏငါးပါးတို့သည် မဖြစ်ကုန်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။
ထိုအခါ အဘယ်နီဝရဏငါးပါးတို့သည် မဖြစ်ကုန်သနည်း။ ထိုအခါ ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ နီဝရဏ'၊ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒနီဝရဏ'၊ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ'၊ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တ တစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏ'၊ မဆုံးဖြတ်နိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏ'သည် မဖြစ်။ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်အား ဤနီဝရဏငါးပါးတို့သည် မဖြစ်ကုန်။
ထိုအခါ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သနည်း။ ထိုအခါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ပ။ ထိုအခါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ ဤဆိုခဲ့ပြီးသော ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် အရိုအသေပြုကာ နှလုံးသွင်းလျက် အလုံးစုံကို စိတ်၌ ကောင်းစွာထားပြီး စူးစိုက်နားထောင်သည်ဖြစ်၍ တရားတော်ကို နာကြားသောအခါ ဤအရိယာတပည့်အား နီဝရဏငါးပါးတို့သည် မဖြစ်ကုန်၊ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ရုက္ခသုတ်
֍ ၂၂၀။ ရဟန်းတို့ သစ်ပင်တို့ကို လွှမ်းမိုး ပေါက်ရောက်တတ်ကုန်သောအစေ့သေးငယ်၍ ပင်စည်ကြီးကုန်သော သစ်ပင်ကြီးတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ယင်းသစ်ပင်ကြီးတို့ လွှမ်းမိုးခံရကုန်သော သစ်ပင်တို့သည်ကျိုးပြတ်ပျက်စီး၍ လဲကျကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သစ်ပင်တို့ကို လွှမ်းမိုး၍ ကျိုးပြတ်ပျက်စီး လဲကျစေနိုင်သည့်အစေ့သေးငယ်၍ ပင်စည်ကြီးသော သစ်ပင်ကြီးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း။ ညောင်ဗုဒ္ဓဟေပင်၊ ပညောင်ပင်၊ ညောင်ကြတ်ပင်၊ ရေသဖန်းပင်၊ ခအောင်းပင်၊ ညောင်ချဉ်ပင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သစ်ပင်တို့ကိုလွှမ်းမိုး၍ ကျိုးပြတ်ပျက်စီး လဲကျစေနိုင်သည့် အစေ့သေးငယ်၍ ပင်စည်ကြီးသော သစ်ပင်ကြီးတို့ဟူသည်ဤသည်တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဤလောက၌ အချို့သောအမျိုးကောင်းသားသည် အကြင်သို့ သဘောရှိကုန်သော ကာမဂုဏ်တို့ကို ပယ်စွန့်၍ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ၏၊ ထိုသူသည် ထိုသို့သဘောရှိသော ကာမဂုဏ်တို့မှလည်းကာင်း၊ ထို့ထက် ပို၍ ယုတ်နိမ့်သော ကာမဂုဏ်တို့မှလည်းကောင်း ကျိုးပြတ်၍ ကျ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးတို့သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်ကုန်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်ကုန်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာကိုအားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ' သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ မဆုံးဖြတ်နိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည် ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤငါးပါးတို့သည်ကုသိုလ်တရား ကို ပိတ်ပင်တားဆီးတတ်ကုန်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်ကုန်၏၊ ပညာကို အားနည်းအောင်ပြုလုပ်တတ် ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ (ကုသိုလ်တရားတို့ကို) မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကို မလွှမ်းမိုးတတ်ကုန် သောဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ (ကုသိုလ်တရားတို့ကို) မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မလွှမ်းမိုးတတ်သောသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ (ကုသိုလ်တရားတို့ကို) မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်သော စိတ်ကို မလွှမ်းမိုးတတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်တရားတို့ကို မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်ကုန်သော စိတ်ကိုမလွှမ်းမိုးတတ်ကုန်သော ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-နီဝရဏသုတ်
֍ ၂၂၁။ ရဟန်းတို့ ဤနီဝရဏငါးပါးတို့သည် ကန်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ မျက်စိမရှိအောင်ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ အသိဉာဏ်မဲ့အောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ ပညာကို ချုပ်ပျောက်စေတတ်ကုန်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်း အဖို့ရှိကုန်၏၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင်ကုန်။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ' သည် ကန်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏၊ မျက်စိမရှိအောင်ပြုလုပ်တတ်၏၊ အသိဉာဏ်မဲ့အောင် ပြုလုပ်တတ်၏၊ ပညာကို ချုပ်ပျောက်စေတတ်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင်။ ရဟန်းတို့ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒနီဝရဏ' သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ' သည်။ ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏ' သည်။ ရဟန်းတို့ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏ' သည် ကန်းအောင် ပြုလုပ်တတ်၏၊ မျက်စိမရှိအောင် ပြုလုပ်တတ်၏၊ အသိဉာဏ်မဲ့အောင် ပြုလုပ်တတ်၏၊ ပညာကို ချုပ်ပျောက်စေတတ်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ ရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင်။
ရဟန်းတို့ ဤနီဝရဏငါးပါးတို့သည် ကန်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ မျက်စိမရှိအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ အသိဉာဏ်မဲ့အောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ ပညာကို ချုပ်ပျောက်စေတတ်ကုန်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ရှိကုန်၏၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင်ကုန်။
ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပညာမျက်စိကို ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ အသိဉာဏ်ကို ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ ပညာတိုးပွားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ မရှိကုန်၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ဖြစ်စေနိုင်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပညာမျက်စိကို ပြုလုပ်တတ်၏၊ အသိဉာဏ်ကို ပြုလုပ်တတ်၏၊ ပညာတိုးပွားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ဖြစ်စေနိုင်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပညာမျက်စိကို ပြုလုပ်တတ်၏၊ အသိဉာဏ်ကို ပြုလုပ်တတ်၏၊ ပညာတိုးပွားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်း ငှါ ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် ပညာမျက်စိကို ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ အသိဉာဏ်ကို ပြုလုပ်တတ်ကုန်၏၊ ပညာတိုးပွားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းအဖို့ မရှိကုန်၊ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ဖြစ်စေနိုင်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် နီဝရဏဝဂ် ပြီး၏။
--၅-စက္ကဝတ္တိဝဂ်
၁-ဝိဓာသုတ်
֍ ၂၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ အလုံးစုံသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ထောင်လွှားမှု 'မာန'သုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ခဲ့ကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ အလုံးစုံသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ထောင်လွှားမှု 'မာန'သုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ အလုံးစုံသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ထောင်လွှားမှု 'မာန'သုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ကြကုန်၏။ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်းကောင်း ။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုလည်းကောင်း တည်း။
ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ အလုံးစုံသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ထောင်လွှားမှု 'မာန' သုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ခဲ့ကုန်ပြီ။ အနာဂတ်အခါ၌။ပ။ ပယ်ကြကုန်လတ္တံ့။ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ အလုံးစုံသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ့်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ထောင်လွှားမှု 'မာန'သုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ကြကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-စက္ကဝတ္တိသုတ်
֍ ၂၂၃။ ရဟန်းတို့ စကြဝတေးမင်း၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ရတနာခုနစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ အဘယ်ရတနာခုနစ်ပါးတို့နည်း။ စကြာရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ ဆင်ရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ မြင်းရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ ပတ္တမြားရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ မိန်းမရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ သူကြွယ်ရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ သားကြီးရတနာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။ ရဟန်းတို့ စကြဝတေးမင်း၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ဤရတနာခုနစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။
ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့နည်း။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-မာရသုတ်
֍ ၂၂၄။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား မာရ်မင်း၏ စစ်သည်ကို နှိမ်နင်းကြောင်းလမ်းစဉ်ကို ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ မာရ်မင်း၏ စစ်သည်ကို နှိမ်နင်းကြောင်းလမ်းစဉ်ဟူသည်အဘယ်နည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား မာရ်မင်း၏ စစ်သည်ကို နှိမ်နင်းကြောင်းလမ်းစဉ်ပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဒုပ္ပညသုတ်
֍ ၂၂၅။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-အသျှင်ဘုရား ''ပညာမဲ့၍ ဖျင်းအသူ ပညာမဲ့၍ ဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်ကြောင့် ''ပညာမဲ့၍ ဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို မပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာမဲ့၍ဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်း ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို မပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာမဲ့၍ ဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ပညဝန္တသုတ်
֍ ၂၂၆။ အသျှင်ဘုရား ''ပညာရှိ၍ မဖျင်းအသူ ပညာရှိ၍ မဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင် ဘုရားအဘယ်ကြောင့် ''ပညာရှိ၍ မဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာရှိ၍ မဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်း ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာရှိ၍မဖျင်းအသူ''ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒလိဒ္ဒသုတ်
֍ ၂၂၇။ အသျှင်ဘုရား ''ပညာမွဲသူ ပညာမွဲသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်ကြောင့်''ပညာမွဲသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို မပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာမွဲသူ''ဟုဆိုအပ်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်း ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို မပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာမွဲသူ''ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-အဒလိဒ္ဒသုတ်
֍ ၂၂၈။ အသျှင်ဘုရား ''ပညာကြွယ်ဝသူ ပညာကြွယ်ဝသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်ကြောင့် ''ပညာကြွယ်ဝသူ''ဟု ဆိုအပ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာကြွယ်ဝသူ''ဟုဆိုအပ်၏။ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်။ပ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တို့တည်း။ ရဟန်းဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ''ပညာကြွယ်ဝသူ''ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-အာဒိစ္စသုတ်
֍ ၂၂၉။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်လာခြင်း၏ ရှေ့သွားဖြစ်သကဲ့သို့ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပေါ်ရန် ရှေ့သွားဖြစ်၏၊ ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများလိမ့်မည်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-အဇ္ဈတ္တိကင်္ဂသုတ်
֍ ၂၃၀။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပေါ်ရန် ဤသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုမှ တစ်ပါးအတွင်းအင်္ဂါဖြစ်သည့် အခြားသောအကြောင်း 'အင်္ဂါ' တစ်ခုကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ ရဟန်းတို့ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုပွါးများ လိမ့်မည်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဗာဟိရင်္ဂသုတ်
֍ ၂၃၁။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပေါ်ရန် မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းမှ တစ်ပါး အပအင်္ဂါဖြစ် သည့်အခြားသောအကြောင်း 'အင်္ဂါ' တစ်ခုကိုမျှလည်း ငါဘုရား မြင်တော်မမူ။ ရဟန်းတို့ မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းအား ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများလိမ့်မည်၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်မိတ်ဆွေကောင်းရှိသော ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် စက္ကဝတ္တိဝဂ် ပြီး၏။
--၆-သာကစ္ဆဝဂ်
၁-အာဟာရသုတ်
֍ ၂၃၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ နီဝရဏငါးပါးနှင့် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့၏ အကြောင်းဖြစ်သောတရားကိုလည်းကောင်း၊ အကြောင်း မဖြစ်သော တရားကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တင့်တယ်သော သုဘနိမိတ်အာရုံမျိုးသည် ရှိ၏၊ ထိုသုဘနိမိတ်အာရုံ၌ မသင့်လျော်သောအား့ဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၁)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ထိပါးမှု 'ပဋိဃ'နိမိတ်အာရုံသည် ရှိ၏၊ ထိုပဋိဃနိမိတ်အာရုံ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကိုကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၂)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ မမွေ့လျော်ခြင်း၊ ပျင်းရိခြင်း၊ ကိုယ်လက် ဆန့်ငင်ဖြစ်ခြင်း၊ ထမင်းဆီယစ်ခြင်း၊ စိတ်၏ ဆုတ်နစ်ခြင်းသည် ရှိ၏။ ထို (မမွေ့လျော်ခြင်းစသည်) ၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၃)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ္ဓ', နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ္ဓ', နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန်ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်မအေးငြိမ်းမှုသည် ရှိ၏၊ ထိုစိတ်မအေးငြိမ်းမှု၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကားမဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ္ဓ', နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ္ဓ', နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန်အကြောင်းတည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ၏ တည်ရာအာရုံတရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ မသင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၅)
--ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော အောက်မေ့မှု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော အောက်မေ့ မှုသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အောက်မေ့မှုသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ အာရုံဖြစ်ကုန်သော (ဗောဓိပက္ခိယတရား လောကုတ္တရာ) တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော အောက်မေ့မှု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော အောက်မေ့မှုသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၁)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင် ကိုပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရား၊ အပြစ်ရှိအပြစ်မဲ့တရား၊ အယုတ် အမြတ်တရား၊ အကျိုးတူအဖို့ရှိသည့် အမည်း အဖြူဖြစ်သော တရား တို့သည့်ရှိကုန်၏။ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်း ပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယ သမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၂)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ရှေးဦးစွာ အားထုတ်မှု 'အာရမ္ဘဓာတ်'၊ ပျင်းရိခြင်းမှ ထွက်မြောက်မှု 'နိက္ကမဓာတ်'၊ အဆင့်ဆင့် အားထုတ်မှု 'ပရက္ကမဓာတ်'တို့ ရှိကုန်၏။ ထိုအားထုတ်မှုတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကားမဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန်အကြောင်းတည်း။ (၃)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှုပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ (အာရုံ) ဖြစ်သောတရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသောဝီတိသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု၊ စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုငြိမ်းချမ်းမှုတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသောပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၅)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းကြောင်း သမထ၏ အာရုံ၊ မပျံ့လွင့်သော သမာဓိ၏ အာရုံတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုအာရုံတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းတည်း။ (၆)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်းကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်၏တည်ရာ (အာရုံ) ဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန် များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသောဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီး သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန်အကြောင်းတည်း။ (၇)
--ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ မတင့်တယ်သောအသုဘနိမိတ်အာရုံသည် ရှိ၏၊ ထိုအာရုံ၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသောကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကိုအတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၁)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား့အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၏ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားတို့မှ လွတ်သော 'စေတောဝိမုတ္တိ' မည်သောမေတ္တာသည် ရှိ၏၊ ထိုမေတ္တာ၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၂)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ရှေးဦးစွာ အားထုတ်မှု 'အာရမ္ဘဓာတ်'၊ ပျင်းရိခြင်းမှ ထွက်မြောက်မှု 'နိက္ကမဓာတ်'၊ အဆင့်ဆင့် အားထုတ်မှု 'ပရက္ကမဓာတ်' တို့ ရှိကုန်၏။ ထိုအားထုတ်မှုတို့၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ကို အတိုင်းထက်အလွန်ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၃)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန်ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၏ ငြိမ်းအေးမှုသည်ရှိ၏၊ ထိုစိတ်၏ ငြိမ်းအေးမှု၌ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို အတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့်ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကားအဘယ် နည်း။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရား၊ အပြစ်ရှိ အပြစ်မဲ့တရား၊ အယုတ် အမြတ်တရား၊ အကျိုး တူ အဖို့ရှိသည့် အမည်း အဖြူဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုတရားတို့၌သင့်လျော်သောအား ဖြင့် နှလုံးသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကားမဖြစ်သေးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ကိုအတိုင်းထက်အလွန် ဖြစ်စေရန် ပြန့် ပြောစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၅)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါး များမှုပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏တည်ရာ (အာရုံ) ဖြစ်ကုန်သော (ဗောဓိပက္ခိယတရား လောကုတ္တရာ) တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၁)
--ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင် ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကုသိုလ်အကုသိုလ်တရား၊ အပြစ်ရှိ အပြစ်မဲ့တရား၊ အယုတ် အမြတ်တရား၊ အကျိုးတူ အဖို့ရှိသည့် အမည်းအဖြူဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုတရားတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၂)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ရှေးဦးစွာအားထုတ်မှု 'အာရမ္ဘဓာတ်'၊ ပျင်းရိခြင်းမှ ထွက်မြောက်မှု 'နိက္ကမဓာတ်'၊ အဆင့်ဆင့် အားထုတ်မှု 'ပရက္ကမဓာတ်' တို့ ရှိကုန်၏။ ထိုအားထုတ်မှုတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှုပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၃)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှုပြည်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်၏တည်ရာ (အာရုံ) ဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုတရားတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု၊ စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုငြိမ်းချမ်းမှုတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသောပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၅)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းကြောင်း သမထ၏ အာရုံ၊ မပျံ့လွင့်သော သမာဓိ၏ အာရုံတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုအာရုံတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်း။ (၆)
ရဟန်းတို့ မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကိုပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်၏ တည်ရာ (အာရုံ) ဖြစ်သော တရားတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထိုတရားတို့၌ နှလုံးမသွင်းမှုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းပင်တည်း။ ဤသည်ကား မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ဖြစ်စေရန်၊ ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အကြောင်း မဟုတ်သော တရားတည်းဟု (မိန့်တော် မူ၏)။ (၇)
ပဌမသုတ်။
--၂ - ပရိယာယသုတ်
֍ ၂၃၃။ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် နံနက်အချိန်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်း ကိုယူဆောင်ပြီးလျှင် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်ကြကုန်၏၊ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့အား ဤအကြံသည်ဖြစ်၏- ''သာဝတ္ထိပြည်၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရန် အချိန်စောသေး၏၊ ငါတို့ကား ဤသာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ကြရလျှင် ကောင်းပေလိမ့်မည်''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ထို့နောက် ထိုရဟန်းတို့သည် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်ပြီးလျှင် ထိုသာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သည့် ပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို ပြီးဆုံးစေပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော ထိုရဟန်းတို့အား့သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ဤစကားကို ဆိုကုန်၏ - ငါသျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် တပည့် 'သာဝက'တို့အား ''ရဟန်းတို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည်စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကိုပယ်စွန့်ကုန်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ပွါးများကြကုန်လော့''ဟု ဤသို့သော တရားကို ဟောကြား၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ငါတို့သည်လည်း တပည့် 'သာဝက' တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ လာကြကုန်၊ သင် တို့သည် စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သောနီဝရဏ ငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်ကုန်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ပွါးများကုန်လော့''ဟုဤသို့ သော တရားကို ဟောကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤအရာ၌ ရဟန်းဂေါတမ၏ တရားဟောခြင်းနှင့်ငါတို့၏ တရားဟောခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ ဆုံးမခြင်းနှင့် ငါတို့၏ဆုံးမခြင်းသည်လည်းကောင်း အထူးကား အဘယ်နည်း၊ သာလွန်ခြင်းကား အဘယ်နည်း၊ ကွဲပြားချက်ကား အဘယ်နည်းဟု ဆိုကြ ကုန်၏။
ထို့နောက် ထိုရဟန်းတို့သည် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ ပြောဆိုအပ်သော စကားကိုမနှစ်သက်မတားမြစ်မူ၍ ''မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ဤစကား၏ အနက်ကို သိကြရကုန် အံ့''ဟုနေရာမှ ထပြီးလျှင် ဖဲခွါခဲ့ကြကုန်၏။ ထို့နောက် ထိုရဟန်းတို့သည် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံ လှည့်လည်၍ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းစားရာအရပ်မှ ဖဲခွါခဲ့ကြကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ် ကုန်၍မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်ကုန်၏ - အသျှင်ဘုရားအကျွန်ုပ်တို့သည်နံနက်အချိန်သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်ခဲ့ကြကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်တို့အား ''သာဝတ္ထိပြည်၌ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရန် အချိန်စောသေး၏၊ ငါတို့ကား သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ချဉ်းကပ်ရကြလျှင် ကောင်းပေလိမ့်မည်''ဟု အကြံ ဖြစ်ပေါ်ပါ၏၊ ထို့နောက် အကျွန်ုပ်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်ပြီးလျှင် ထိုသာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သည့် ပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးဆုံးစေပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပါကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအကျွန်ုပ်တို့အား သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည်ဤစကားကို ဆိုပါကုန်၏၊
ငါ့သျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် တပည့် 'သာဝက' တို့အား ''ရဟန်းတို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည်စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကိုပယ်စွန့်ကုန်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ပွါးများကြကုန်လော့''ဟု ဤသို့သော တရားကို ဟောကြား၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါတို့သည်လည်း တပည့် 'သာဝက' တို့အား ''ငါ့သျှင်တို့ လာကြကုန်၊ သင် တို့သည် စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သောနီဝရဏ ငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်ကုန်၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်းပွါးများကြကုန်လော့''ဟု ဤသို့ သော တရားကို ဟောကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤအရာ၌ ရဟန်းဂေါတမ၏တရားဟောခြင်းနှင့် ငါတို့၏ တရားဟောခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ ဆုံးမခြင်းနှင့် ငါတို့၏ဆုံးမခြင်းသည်လည်းကောင်း အထူးကား အဘယ်နည်း၊ သာလွန်ခြင်းကား အဘယ်နည်း၊ ကွဲပြားချက်ကား အဘယ်နည်းဟု ဤစကား ကို ပြောဆိုပါကုန်၏။
--အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ တပည့်တော်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကြသည့် ထိုပရိဗိုဇ်တို့ ပြောဆိုအပ်သော စကားကို မနှစ်သက်မတားမြစ်မူ၍ ''မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ဤစကား၏ အနက်ကိုသိရ ကုန်အံ့''ဟု နေရာမှ ထကာ ဖဲခွါခဲ့ကြပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ ပြောဆိုလေ့ရှိကြကုန်သော သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကြကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား ဤသို့ပြောဆိုကုန်ရာ၏- ''ငါ့သျှင်တို့ အကြင်အကြောင်းကို စွဲ၍ နီဝရဏငါးပါးတို့သည် ဆယ်ပါး ဖြစ် ကုန်၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် တစ်ဆယ့်လေးပါး ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအကြောင်းသည် ရှိပါသလော''ဟု (ပြောဆိုကုန်ရာ၏)။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ မေးအပ်ကုန်သည်ရှိသော် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ပြည့်စုံစွာ မဖြေဆိုနိုင်ကြကုန်လတ္တံ့၊ ထို့ပြင် ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းသို့လည်း ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ၎င်းတို့၏ အရာ မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားကိုဖြစ်စေ၊ ငါဘုရား၏ တပည့် 'သာဝက' ကိုဖြစ်စေ၊ ဤသာသနာတော်မှ ကြားနာရသော သူကိုဖြစ်စေ ဖယ်ထား၍ ဤပြဿနာတို့ကို ဖြေဆိုခြင်းဖြင့် စိတ်ကို နှစ်သက်စေနိုင်မည့်သူကို နတ် မာရ်နတ်ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ငါဘုရား မမြင်။
ရဟန်းတို့ အကြင်အကြောင်းကို စွဲ၍ နီဝရဏငါးပါးတို့သည် ဆယ်ပါး ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအကြောင်း ကားအဘယ်နည်း။
ရဟန်းတို့ မိမိခန္ဓာကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ပြင်ပခန္ဓာကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ကာမ၌ လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိမိခန္ဓာကို စွဲ၍ ဖြစ်သောပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ပြင်ပခန္ဓာကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုဗျာပါဒနီဝရဏသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်းနှစ်ပါးဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်၏ ထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိန' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ စေတသိက်၏ ထိုင်းမှိုင်းမှု 'မိဒ္ဓ' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုထိနမိဒ္ဓနီဝရဏသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မိမိခန္ဓာတရားတို့၌ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ပြင်ပခန္ဓာတရားတို့၌ မဆုံးဖြတ်နိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း နီဝရဏတည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်အကြောင်းကို စွဲ၍ နီဝရဏငါးပါးတို့သည် ဆယ်ပါး ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသည်ကားအကြောင်းပရိယာယ်တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အကြောင်းကို စွဲ၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် တစ်ဆယ့်လေးပါး ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအကြောင်းကား အဘယ်နည်း။
--ရဟန်းတို့ အတွင်းသင်္ခါရတရားတို့၌ အောက်မေ့မှု 'သတိ' သည်လည်း သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ပြင်ပသင်္ခါရတရားတို့၌ အောက်မေ့မှု 'သတိ' သည်လည်း သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အတွင်းသင်္ခါရတရားတို့၌ ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်း သုံးသပ်ခြင်း စုံစမ်းခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းသည်လည်း ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ပြင်ပသင်္ခါရတရားတို့၌ ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်း သုံးသပ်ခြင်းစုံစမ်းခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းသည်လည်း ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သောအားထုတ်မှုသည်လည်း ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ စိတ်၌ ဖြစ်သောအားထုတ်မှုသည်လည်း ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'တို့နှင့် တကွဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' သည်လည်းပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'တို့ မရှိသော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'သည်လည်း ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု 'ကာယပဿဒ္ဓိ'သည်လည်း ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု 'စိတ္တပဿဒ္ဓိ' သည်လည်း ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' တို့နှင့် တကွဖြစ်သော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'သည်လည်း သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' တို့ မရှိသော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' သည်လည်း သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့လျှင် ထိုသမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အတွင်းသင်္ခါရတရားတို့၌ အညီအမျှ ရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' သည်လည်း ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် တည်း၊ ပြင်ပသင်္ခါရတရားတို့၌ အညီအမျှ ရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' သည်လည်း ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တည်း၊ ဤသို့ လျှင်ထိုဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်လည်း နှစ်ပါးဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်အကြောင်းကို စွဲ၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့သည် တစ်ဆယ့်လေးပါး ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသည်ကား အကြောင်းပရိယာယ်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃ - အဂ္ဂိသုတ်
֍ ၂၃၄။ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုဆောင်ယူလျက် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ကုန်၏။ (ပရိယာယသုတ်နှင့် တူ၏)။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ ပြောဆိုလေ့ရှိကုန်သော သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့ကို ဤသို့ပြောဆိုကုန်ရာ၏ - ''ငါ့သျှင်တို့ စိတ် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောအခါ၌ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်တို့ကို ပွါးများရန်အခါ မဟုတ်ပါသနည်း၊ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်တို့ကို ပွါးများရန် အခါဟုတ်ပါသနည်း။ ငါ့သျှင်တို့ စိတ်ပျံ့လွင့်သောအခါ၌ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်တို့ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်ပါသနည်း၊ အဘယ်ဗောဇ္ဈင်တို့ကို ပွါးများရန်အခါဟုတ်ပါသနည်း''။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ မေးအပ်သည်ရှိသော် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကြသည့် ပရိဗိုဇ်တို့သည် ပြည့်စုံစွာမဖြေဆိုနိုင်ကြကုန်လတ္တံ့၊ ထို့ပြင် ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းသို့လည်း ရောက်ကုန်လတ္တံ့။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ၎င်းတို့၏ အရာ မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ငါဘုရားကိုဖြစ်စေ၊ ငါဘုရား၏ တပည့် 'သာဝက' ကိုဖြစ်စေ၊ ဤသာသနာတော်မှ ကြားနာရသော သူကိုဖြစ်စေ ဖယ်ထား၍ ဤပြဿနာတို့ကို ဖြေဆိုခြင်းဖြင့် စိတ်ကို နှစ်သက်စေနိုင်မည့်သူကိုနတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသောလူ့လောက၌ ငါဘုရား မမြင်။
ရဟန်းတို့ စိတ် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါမဟုတ်၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) ၏၊ ထိုတွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ထစေနိုင်ခဲသောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် အနည်းငယ်သော မီးကို တောက်စေလို၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုမီးထဲ၌ မြက်စိုတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးစိုတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းစိုတို့ကိုလည်း့ကောင်း ထည့်ရာ၏၊ ရေပါသော လေကိုလည်း (မှုတ်) ပေးရာ၏၊ မြေမှုန့်ဖြင့်လည်း ကြဲဖြန့်ရာ၏။ ထိုယောကျ်ားသည် အနည်းငယ်သော မီးကို တောက်စေနိုင်ရာအံ့လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရားမတောက်စေနိုင်ရာပါ။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် စိတ်တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါမဟုတ်၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါမဟုတ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) ၏၊ ထိုတွန့်တို (ဆုတ် နစ်) သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ထစေနိုင်ခဲသောကြောင့်တည်း။ (၁)
ရဟန်းတို့ စိတ်တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) ၏၊ ထိုတွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောစိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ထစေနိုင်သောကြောင့်တည်း။
--ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် အနည်းငယ်သော မီးကို တောက်စေလို၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုမီးထဲ၌ မြက်ခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း ထည့်ရာ၏၊ ခံတွင်းလေကိုလည်း (မှုတ်) ပေးရာ၏၊ မြေမှုန့်ဖြင့်လည်း မကြဲဖြန့်ရာ။ ထိုယောကျ်ားသည် အနည်းငယ်သော မီးကို တောက်စေနိုင်ရာသည် မဟုတ်လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား တောက်စေနိုင်ရာပါ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် စိတ်တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သောအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန်အခါတည်း၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် တွန့်တို (ဆုတ်နစ်) ၏၊ ထိုတွန့်တို (ဆုတ်နစ်) သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ထစေနိုင်သောကြောင့်တည်း။ (၂)
ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်သောအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏၊ ထိုပျံ့လွင့်သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ငြိမ်းစေနိုင်ခဲသောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် မီးပုံကြီးကို ငြိမ်းအေးစေလို၏၊ ထိုယောကျ်ားသည်ထိုမီးပုံ၌ မြက်ခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း ထည့်ရာ၏၊ ခံတွင်းလေကိုလည်း (မှုတ်) ပေးရာ၏၊ မြေမှုန့်ဖြင့်လည်း မကြဲဖြန့်ရာ။ ထိုယောကျ်ားသည် မီးပုံကြီးကို ငြိမ်းအေးစေနိုင်ရာအံ့လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မငြိမ်းအေးစေနိုင်ရာပါ။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် စိတ်ပျံ့လွင့်သောအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါ မဟုတ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏၊ ထိုပျံ့လွင့်သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ငြိမ်းစေနိုင်ခဲသောကြောင့်တည်း။ (၃)
ရဟန်းတို့ စိတ်ပျံ့လွင့်သောအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် ကိုပွါးများရန် အခါတည်း၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏၊ ထိုပျံ့လွင့်သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည်ငြိမ်းစေနိုင်သောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် မီးပုံကြီးကို ငြိမ်းအေးစေလို၏၊ ထိုယောကျ်ားသည်ထိုမီးပုံ၌ မြက်စိုတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးစိုတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းစိုတို့ကိုလည်းကောင်း ထည့်ရာ့၏၊ ရေပါသော လေကိုလည်း (မှုတ်) ပေးရာ၏၊ မြေမှုန့်ဖြင့်လည်း ကြဲဖြန့်ရာ၏။ ထိုယောကျ်ားသည်မီးပုံ ကြီးကို ငြိမ်းအေးစေနိုင်ရာသည် မဟုတ်လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရားငြိမ်းအေးစေနိုင်ရာပါ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် စိတ်ပျံ့လွင့်သောအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများရန် အခါတည်း။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ စိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏၊ ထိုပျံ့လွင့်သော စိတ်ကို ဤဗောဇ္ဈင်တရားသုံးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ငြိမ်းအေးစေနိုင်သောကြောင့်တည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ သတိကိုကား အလုံးစုံ (စိတ်ဆုတ်နစ်ရာ စိတ်ပျံ့လွင့်ရာ) ၌ အလိုရှိအပ်ပေ၏ဟု ငါဘုရားဆို၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၅)
တတိယသုတ်။
--၄ - မေတ္တာသဟဂတသုတ်
֍ ၂၃၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောလိယတိုင်း ဟလိဒ္ဒဝသနမည်သော ကောလိယတိုင်းသားတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် ဟလိဒ္ဒဝသနနိဂုံးသို့ ဆွမ်းခံဝင်ကုန်၏၊ ထိုအခါထိုရဟန်းတို့အား ဤအကြံ ဖြစ်၏- ''ဟလိဒ္ဒဝသနနိဂုံး၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရန် အချိန်စောသေး၏၊ ငါတို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ရလျှင် ကောင်းပေလိမ့်မည်''ဟုအကြံဖြစ်၏။
ထို့နောက် ထိုရဟန်းတို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန် ၍ထိုသာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြသော ထိုရဟန်းတို့အား သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ဤစကားကို ပြောဆိုကုန်၏ -
''ငါ့သျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် တပည့် 'သာဝက' တို့အား ဤသို့ တရားကို ဟောကြား၏ - 'ရဟန်းတို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည် စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်ကုန်၍ ချမ်းသာစေလိုခြင်း 'မေတ္တာ'နှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူ ပြု၍ သတ္တဝါအားလုံး ပါဝင်သော သတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသောမြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့။ သနားခြင်း 'ကရုဏာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခု မြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက်အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့်အထက်အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌ သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့်အတူပြု၍ သတ္တဝါအားလုံး ပါဝင်သော သတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသော မြင့် မြတ်သောအတိုင်းအရှည်မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော သနားခြင်း 'ကရုဏာ' နှင့် ယှဉ် သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍နေကုန်လော့။ ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍နေကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ် မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက့်အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာအလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌ သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူပြု၍ သတ္တဝါအား လုံး ပါဝင်သောသတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသော မြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်းမရှိသော ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့။ လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ထို့အတူနှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူပြု၍ သတ္တဝါအားလုံး ပါဝင်သော သတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသော မြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ'နှင့်ယှဉ် သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့'ဟု ဤသို့ တရားကို ဟောကြား၏။
--ငါ့သျှင်တို့ ငါတို့သည်လည်း တပည့် 'သာဝက' တို့အား ဤသို့ တရားကို ဟောကြားကုန်၏ - 'ငါ့သျှင်တို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည် စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်၍ ချမ်းသာစေလိုခြင်း 'မေတ္တာ့'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့။ပ။ သနားခြင်း 'ကရုဏာ'နှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့်။ ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်။ လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ' နှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့်တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူပြု၍ သတ္တဝါအားလုံး ပါဝင်သော သတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသောမြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ'နှင့်ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့'ဟု ဤသို့ ဟောကြားပါကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤအရာ၌ရဟန်းဂေါတမ၏ တရားဟောခြင်းနှင့် ငါတို့၏ တရားဟောခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ဆုံးမခြင်းနှင့် ငါတို့၏ ဆုံးမခြင်းသည်လည်းကောင်း အထူးကား အဘယ်နည်း၊ သာလွန်ခြင်းကားအဘယ်နည်း၊ ကွဲပြားချက်ကား အဘယ်နည်း''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့ ပြောဆိုအပ်သော စကား ကိုမနှစ်သက် မတားမြစ်မူ၍ ''မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ဤစကား၏ အနက်ကို သိကြရကုန်အံ့''ဟု (ကြံစည်ကာ) နေရာမှ ထကာ ဖဲခွါခဲ့ကြကုန်၏။ ထို့နောက် ထိုရဟန်းတို့သည် ဟလိဒ္ဒဝသနနိဂုံး၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်၍ ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းစားရာအရပ်မှ ဖဲခွါခဲ့ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကြကုန်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီး တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် ဤစကားကို လျှောက်ထားကုန်၏ -
''အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤနံနက်အချိန်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ဟလိဒ္ဒဝသနနိဂုံးသို့ ဆွမ်းခံဝင်ခဲ့ပါကုန်၏၊ 'အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား ငါတို့သည်ဟလိဒ္ဒဝသနနိဂုံး၌ ဆွမ်းခံသွားရန် အချိန်စောသေး၏၊ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ကြရမူ ကောင်းပေလိမ့်မည်'ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပါ၏။
အရှင်ဘုရား ထို့နောက် အကျွန်ုပ်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ချဉ်းကပ်ကုန်ပြီးလျှင် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပါကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြကုန်သောအကျွန်ုပ် တို့အား သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ဤစကားကို ပြောဆိုကြပါကုန်၏-
''ငါ့သျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် တပည့် 'သာဝက'တို့အား- 'ရဟန်းတို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည်စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကိုပယ်စွန့်၍ ချမ်းသာစေလိုခြင်း 'မေတ္တာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍နေ ကုန်လော့။ပ။ သနားခြင်း 'ကရုဏာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်။ ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့်ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်။ လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကိုပျံ့နံှ့စေ၍ နေ ကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ် မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာအရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံ သောအရပ်မျက်နှာတို့၌ သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူပြု၍ သတ္တဝါအားလုံးပါဝင်သော သတ္တလောက ကို ပြန့်ပြောသော မြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသောငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော လျစ်လျူရှု ခြင်း 'ဥပေက္ခာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့'ဟုဤသို့ တရားကို ဟောကြား၏။
--ငါ့သျှင်တို့ ငါတို့သည်လည်း တပည့် 'သာဝက' တို့အား ဤသို့ တရားကို ဟောကြားကုန်၏ - 'ငါ့သျှင်တို့ လာကြကုန်၊ သင်တို့သည် စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်၍ ချမ်းသာစေလိုခြင်း 'မေတ္တာ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်တစ်ခုသောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့။ပ။ သနားခြင်း 'ကရုဏာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်။ ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်။ လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ' နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်တစ်ခု သောအရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ထို့အတူ နှစ်ခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ သုံးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို။ လေးခုမြောက် အရပ်မျက်နှာကို ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့၊ ဤနည်းအားဖြင့် အထက် အောက် ဖီလာ အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံသောအရပ်မျက်နှာတို့၌သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိနှင့် အတူပြု၍ သတ္တဝါအားလုံး ပါဝင်သော သတ္တလောကကို ပြန့်ပြောသောမြင့်မြတ်သောအတိုင်းအရှည် မရှိသော ရန် မရှိသော ငြိုငြင်ခြင်း မရှိသော လျစ်လျူရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ' နှင့်ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နံှ့စေ၍ နေကုန်လော့'ဟု ဤသို့ ဟောကြားပါကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤအရာ၌ရဟန်းဂေါတမ၏ တရားဟောခြင်းနှင့် ငါတို့၏ တရားဟောခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ဆုံးမခြင်းနှင့် ငါတို့၏ ဆုံးမခြင်းသည်လည်းကောင်း အထူးကား အဘယ်နည်း၊ သာလွန်ခြင်းကားအဘယ်နည်း၊ ကွဲပြားချက်ကား အဘယ်နည်းဟု ဤသို့ ပြောဆိုပါကုန်၏။
အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ တပည့်တော်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့ ပြောဆိုအပ်သော စကားကို မနှစ်သက်မတားမြစ်ကြမူ၍ 'မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ဤစကား၏ အနက်ကိုသိရကုန်အံ့'ဟု (ကြံစည်ကာ) နေရာမှ ထပြီးလျှင် ဖဲခွါခဲ့ကြပါ၏''ဟု လျှောက်ထားကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ ပြောဆိုလေ့ရှိကြကုန်သော သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့ကို ဤသို့ပြောဆိုကုန်ရာ၏ - ''ငါ့သျှင်တို့ မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို အဘယ်သို့ ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင်အလွန် အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ငါ့သျှင်တို့ကရုဏာ နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို အဘယ်သို့ပွါးများ သည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင်အကျိုး ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ငါ့သျှင်တို့ မုဒိတာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့်နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင်ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ် လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင်ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ငါ့သျှင် တို့ ဥပေက္ခာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ့လွတ်မြောက်မှု 'ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို ပွါးများ သည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုး ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင်ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုမေးမြန်းအပ်ကုန်၏။ ရဟန်တို့ ဤသို့ပြောဆိုအပ်ကုန်သည်ရှိသော် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည် ပြည့်စုံစွာ မဖြေဆိုနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ထို့ပြင် ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းသို့လည်း ရောက်ကုန်လတ္တံ့။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ၎င်းတို့၏ အရာ မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ငါဘုရားကိုဖြစ်စေ၊ ငါဘုရား၏ တပည့် 'သာဝက' ကိုဖြစ်စေ၊ ဤသာသနာတော်မှကြားနာရသော သူကိုဖြစ်စေ ဖယ်ထား၍ ဤပြဿနာကို ဖြေဆိုခြင်းဖြင့် စိတ်ကို နှစ်သက်စေနိုင်မည့်သူကိုနတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသောလူ့လောက၌ ငါဘုရား မမြင်။
--ရဟန်းတို့ မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ' ကိုအဘယ်သို့ ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ထိုရဟန်းသည် စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကို ကြဉ်၍အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' နှင့် ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှု၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌အောက် မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' နှင့် ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှုလျက် နေနိုင်၏။ တင့်တယ်မှုကို အာရုံ ပြု၍ ဖြစ်သော လွတ်မြောက်ခြင်း 'သုဘဝိမောက္ခ' သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့အထက်လောကုတ္တရာ တရားကို မသိနိုင်၍ လောကီပညာမျှသာရှိသော ရဟန်း၏ မေတ္တာနှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို တင့်တယ်မှုလျှင် အပြီးအဆုံးရှိ၏ဟုငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ (၁)
ရဟန်းတို့ ကရုဏာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ' ကိုအဘယ်သို့ ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသ နည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် သနားခြင်း 'ကရုဏာ' နှင့် ယှဉ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောသနားခြင်း 'ကရုဏာ' နှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ထိုရဟန်းသည် စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ပ။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကို ကြဉ်၍ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' နှင့်ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှု၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့်ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှုလျက် နေ၏၊ ရုပ်ဟူသောအမှတ် 'သညာ'ကို လုံးဝလွန်မြောက်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ထိခိုက်မှု 'ပဋိဃ' ဟူသောအမှတ် 'သညာ' တို့ချုပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ အထူးထူးသောအမှတ် 'သညာ' တို့ကိုနှလုံးမသွင်းခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ''ကောင်းကင်သည် အဆုံး မရှိ''ဟု (စီးဖြန်းကာ) အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ အထက်လောကုတ္တရာတရားကို မသိနိုင်၍ လောကီပညာမျှသာရှိသော ရဟန်း၏ ကရုဏာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်လျှင် အပြီးအဆုံး ရှိ၏ဟု ငါဘုရား ဟော၏။ (၂)
ရဟန်းတို့ မုဒိတာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ' ကိုအဘယ်သို့ ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' နှင့် ယှဉ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ'နှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
--ထိုရဟန်းသည် စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ပ။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကို ကြဉ်၍ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' နှင့် ပြည့်စုံကာအညီအမျှ ရှု၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံကာ အညီအမျှရှု၍် နေနိုင်၏။ အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ ''ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်သည် အဆုံးမရှိ''ဟု (စီးဖြန်းကာ) ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့အထက်လောကုတ္တရာတရားကို မသိနိုင်၍ လောကီပညာမျှသာရှိသော ရဟန်း၏ မုဒိတာနှင့် ယှဉ်သောစိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ် မြောက်မှု 'မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ'ကို ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်လျှင် အပြီးအဆုံးရှိ၏ဟု ငါဘုရား ဟော၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ' ကိုအဘယ်သို့ ပွါးများသည်ရှိသော် အဘယ်လျှင် ဖြစ်ခြင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် အလွန်အမြတ်ရှိသ နည်း၊ အဘယ်လျှင် အကျိုးရှိသနည်း၊ အဘယ်လျှင် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သောအညီအမျှ ရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ' နှင့် ယှဉ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအညီအမျှ ရှုခြင်း 'ဥပေက္ခာ' နှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ထိုရဟန်းသည် စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်အမှတ်ရှိ၍နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေနိုင်၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကို ကြဉ်၍အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှု၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ အောက့်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံကာ အညီအမျှ ရှု၍ နေနိုင်၏။ ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်ကိုလုံးဝ လွန်မြောက်၍ ''တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိ''ဟု (စီးဖြန်းကာ) အာကိဉ္စညာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ အထက်လောကုတ္တရာတရားကို မသိနိုင်၍ လောကီပညာမျှသာရှိသော ရဟန်း၏ ဥပေက္ခာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ဖြင့် နီဝရဏတို့မှ လွတ်မြောက်မှု 'ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ' ကို အာကိဉ္စညာယတနဈာန်လျှင်အပြီးအဆုံး ရှိ၏ဟု ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၄)
စတုတ္ထသုတ်။
--၅ - သင်္ဂါရဝသုတ်
֍ ၂၃၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ သင်္ဂါရဝပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ -
''အသျှင်ဂေါတမ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ပါကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိပါအံ့နည်း။ ယင်းအကြောင်းကား အဘယ်ပါနည်း၊ အထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း။ အသျှင်ဂေါတမကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကြပါ၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိပါအံ့နည်း။ ယင်းအကြောင်းကားအဘယ်ပါနည်း၊ အထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ပုဏ္ဏား ကာမရာဂထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာမရာဂ၏ လွတ်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည်ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ချိပ်နှင့်ဖြစ်စေ၊ နနွင်းနှင့်ဖြစ်စေ၊ မဲနယ်နှင့်ဖြစ်စေ၊ ထန်းကျင့် (နီပါးဆေး) မှုန့်နှင့်ဖြစ်စေ ရောနှောသော ရေခွက်သည် ရှိ၏။ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည်မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်နိုင်ရာ။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်လျှင် ကာမရာဂထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာမရာဂ၏ လွတ်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုပြုပါကုန် သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုမပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား မီးဖြင့် ပူစေအပ်သော ရေခွက်သည် ဆူပွတ်၏၊ ရေခိုးရေငွေ့ ဖြစ်၏၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော့်ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မသိမမြင်နိုင်ရာ။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်လျှင် ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ထကြွနှိပ်စက်သောစိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြု ပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
--ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်း မှန်စွာမသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ရေခွက်သည် မှော်သေးရေညှိတို့ဖြင့် မြှေးယှက် (ဖုံးလွှမ်း) နေ၏၊ ထို ရေခွက်၌မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာမသိမမြင်နိုင်ရာ။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်လျှင် လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့်နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြု ပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ထကြွနှိပ်စက် သောစိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ၏ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည်ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား လေတိုက်သော ရေခွက်သည် လှုပ်ရှား၏၊ တုန်လှုပ်၏၊ လှိုင်းထ၏၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်နိုင်ရာ။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်လျှင် စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည်ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါမိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန့်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကားအဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
--ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ရေခွက်သည် နောက်ကျု၏၊ မငြိမ်သက်၊ ရွှံ့နှစ်ရေဖြစ်၏၊ အမှောင်၌ ထား၏၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်နိုင်ရာ။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်လျှင် မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ထကြွနှိပ်စက်သောစိတ်ဖြင့် နေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိ၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုမပြု ပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဤသည်ပင် အကြောင်းတည်း၊ ဤသည်ပင် အထောက်အပံ့တည်း၊ ယင်းအကြောင်းအထောက်အပံ့ကြောင့် ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည်တစ်ခါ တစ်ရံ ဉာဏ်၌ မထင်ကုန်၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်မူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ကာမရာဂထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာမရာဂ၏ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ချိပ်နှင့်ဖြစ်စေ၊ နနွင်းနှင့်ဖြစ်စေ၊ မဲနယ်နှင့်ဖြစ်စေ၊ ထန်းကျင့် (နီပါးဆေး) မှုန့်နှင့်ဖြစ်စေ မရောနှောသော ရေခွက်သည် ရှိ၏၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည်မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်နိုင်ရာ၏။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင်ကာမရာဂထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာမရာဂ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုမပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကားအဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား မီးဖြင့် မပူစေအပ်သော ရေခွက်သည် မဆူမပွက်၊ ရေခိုးရေငွေ့ မထွက်၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်နိုင်ရာ၏။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင် ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့်မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ့်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
--ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ရေခွက်သည် မှော်သေးရေညှိတို့ဖြင့် မမြှေးယှက်၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်နိုင် ရာ၏။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင် လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့်မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'တို့၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား လေမတိုက်သော ရေခွက်သည် မလှုပ်ရှား၊ မတုန်လှုပ်၊ လှိုင်းမထ၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်နိုင်ရာ၏။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင် စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'တို့၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုမပြုပါကုန်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကားအဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား နောက်တစ်မျိုးကား မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါဖြစ်ပေါ်လာသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကိုမပြုပါကုန် သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကားအဘယ် ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ရေခွက်သည် ကြည်လင်၏၊ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်၏၊ မနောက်ကျု၊ အလင်းရောင်၌ ထား၏၊ ထိုရေခွက်၌ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် မိမိမျက်နှာရိပ်ကို ဆင်ခြင် (ကြည့်ရှု) လတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်နိုင်ရာ၏။ ပုဏ္ဏား ထို့အတူပင် မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'ထကြွ နှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် မနေသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'၏ထွက်မြောက်ကြောင်းကို လည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ထိုအခါ မိမိအကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်၏၊ သူတစ်ပါး အကျိုးကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ အကျိုးနှစ်မျိုးစုံကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်နိုင်၏၊ ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်းဗေဒင်တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိအံ့နည်း။
--ပုဏ္ဏား ဤသည်ပင် အကြောင်းတည်း၊ ဤသည်ပင် အထောက်အပံ့တည်း၊ ယင်းအကြောင်းအထောက်အပံ့ကြောင့် ကာလရှည်စွာ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို မပြုပါကုန်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံဗေဒင် တို့သည် ဉာဏ်၌ ထင်ကုန်၏၊ ရွတ်အံ (သရဇ္ဈာယ်) မှုကို ပြုကုန်ပါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိအံ့နည်း။
ပုဏ္ဏား ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်မျိုးတို့ကား မပိတ်ပင် မတားဆီးတတ်ကုန်၊ စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ် ကုန်၊ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုရန် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ခုနစ်မျိုးတို့နည်း၊
ပုဏ္ဏား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် မပိတ်ပင် မတားဆီးတတ်၊ စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ်၊ ပွားများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုရန် ဖြစ်၏။ပ။ ပုဏ္ဏား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် မပိတ်ပင်မတားဆီးတတ်၊ စိတ်ကို မညစ် ညူးစေတတ်၊ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုရန် ဖြစ်၏။
ပုဏ္ဏား ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်မျိုးတို့ကား မပိတ်ပင် မတားဆီးတတ်ကုန်၊ စိတ်ကို မညစ်ညူးစေတတ် ကုန်၊ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'အကျိုးကို မျက်မှောက်ပြုရန် ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဤသို့ ဟောကြားလတ်သော် သင်္ဂါရဝပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ထား၏-''အသျှင်ဂေါတမ တရားတော်သည် အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိပါပေစွ။ပ။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကိုယနေ့မှ စ၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ခြင်းသို့ ရောက်သော ဥပါသကာဟု မှတ်တော်မူပါ''ဟု (လျှောက် ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-အဘယသုတ်
֍ ၂၃၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ် ပြည်ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အဘယမင်းသားသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား မသိမမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ မရှိ၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့ မရှိဘဲ မသိမမြင်ခြင်း ဖြစ်၏။ သိမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ မရှိ၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့မရှိဘဲ သိမြင်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု ပူရဏကဿပသည် ဤသို့ ဆိုပါ၏၊ ဤအရာ၌ မြတ်စွာဘုရားသည်အဘယ် သို့ မိန့်ဆိုတော်မူပါမည်နည်း''ဟု (လျှောက်၏)။ မင်းသား မသိမမြင်ရန့်အကြောင်းအထောက်အပံ့ ရှိ၏၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ မသိမမြင်ခြင်း ဖြစ်၏၊ သိမြင်ရန်အကြောင်းအထောက်အပံ့ ရှိ၏၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ သိမြင်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မသိမမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ အဘယ်သို့လျှင်အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ မသိမမြင်ခြင်း ဖြစ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မင်းသားအကြင်အခါ၌ ကာမရာဂထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာမရာဂ၏ထွက်မြောက်ကြောင်းကို လည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်။ မင်းသား ဤသည်လည်း မသိမမြင်ရန်အကြောင်းအထောက်အပံ့ ဖြစ်၏၊ ဤသို့လည်း အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ မသိမမြင်ခြင်း ဖြစ်၏။
မင်းသား နောက်တစ်မျိုးကား အကြင်အခါ၌ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့်။ပ။
လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင်။ပ။ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တတစ်ဖန်ပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ'ထကြွ နှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့်။ပ။ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'ထကြွနှိပ်စက်သော စိတ်ဖြင့် နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ် လာသော မဝေခွဲ နိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ'၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမမြင်။ မင်းသား ဤသည်လည်း မသိမမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ ဖြစ်၏၊ ဤသို့လည်းအကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ မသိမမြင်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား ဤတရားဒေသနာတော်သည် အဘယ်အမည်ရှိပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မင်းသားဤတရားတို့ကား နီဝရဏမည်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား စင်စစ် နီဝရဏ မည်ထိုက်ပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားစင်စစ် နီဝရဏ မည်ထိုက်ပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား နီဝရဏတစ်ပါးပါး နှိပ်စက်သည်ရှိသော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိနိုင်မမြင်နိုင် ဖြစ်တုံဘိသေး၏၊ နီဝရဏငါးပါးလုံး နှိပ်စက်သည်ရှိသော်ကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာရှိပါအံ့နည်း။
အသျှင်ဘုရား သိမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ အဘယ်သို့လျှင် အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ သိမြင်ခြင်း ဖြစ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မင်းသား ဤသာသနာတော်၌ရဟန်း သည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများသော စိတ်ဖြင့်ဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ ဤသည်လည်း သိမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ ဖြစ်၏၊ ဤသို့လျှင်အကြောင်း အထောက်အပံ့နှင့် တကွ သိမြင်ခြင်း ဖြစ်၏။
--မင်းသား နောက်တစ်မျိုးကား ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများသော စိတ်ဖြင့်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်၏၊ မင်းသား ဤသည်လည်း သိမြင်ရန် အကြောင်းအထောက်အပံ့ ဖြစ်၏၊ ဤသို့လျှင် အကြောင်းအထောက်အပံ့နှင့် တကွ သိမြင်ခြင်း ဖြစ်၏။
အသျှင်ဘုရား ဤတရားဒေသနာတော်သည် အဘယ်အမည်ရှိပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မင်းသားဤတရားတို့ကား ဗောဇ္ဈင်မည်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား စင်စစ် ဗောဇ္ဈင်တို့ မည်ထိုက်ပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား စင်စစ် ဗောဇ္ဈင်တို့ မည်ထိုက်ပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား ဗောဇ္ဈင်တစ်ပါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသည်ရှိသော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိနိုင် မြင်နိုင် ဖြစ်တုံဘိသေး၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးလုံးတို့နှင့် ပြည့်စုံသည်ရှိသော်ကားအဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိပါအံ့နည်း။
အသျှင်ဘုရား ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ကို တက်သော တပည့်တော်အား ကိုယ်၏ ပင်ပန်းခြင်း စိတ်၏ပင်ပန်းခြင်းသည် ဖြစ်ပါ၏၊ ထိုပင်ပန်းခြင်းသည် တပည့်တော်အား ငြိမ်းပျောက်ပါပြီ၊ တပည့်တော်သည်တရားတော်ကိုလည်း သိအပ်ပါပြီဟု (လျှောက်၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် သာကစ္ဆဝဂ် ပြီး၏။
--၇-အာနာပါနဝဂ်
၁-အဋ္ဌိကမဟပ္ဖလသုတ်
֍ ၂၃၈။ သာဝတ္ထိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီး၏၊ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကိုဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အညတရဖလသုတ်
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်' အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော်အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်' အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင်အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' နှင့် တကွဖြစ်သောသတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကိုမှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့် တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်'အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--မဟတ္ထသုတ်
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို့မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ယောဂက္ခေမသုတ်
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--သံဝေဂသုတ်
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ'ဖြစ်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ' ဖြစ်ခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ' ဖြစ်ခြင်းငှါ ဖြစ်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဖာသုဝိဟာရသုတ်
ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ' ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောအရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ အရိုးစုဟု မှတ်သားမှု 'အဋ္ဌိကသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါ ဖြစ်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပုဠဝကသညာသုတ်
֍ ၂၃၉။ ရဟန်းတို့ ပိုးလောက်တို့ဖြင့် ပြည့်နေသော သူသေကောင်ဟု မှတ်သားမှု 'ပုဠဝကသညာ' ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဝိနီလကသုတ်
֍ ၂၄၀။ ရဟန်းတို့ ရုပ်ဆင်းပျက်လျက် ညိုမဲနေသော သူသေကောင်ဟု မှတ်သားမှု 'ဝိနီလကသညာ' ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသုတ်
֍ ၂၄၁။ ရဟန်းတို့ အလယ်၌ နှစ်ပိုင်းပြတ်သော သူသေကောင်ဟု မှတ်သားမှု 'ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသညာ' ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဥဒ္ဓုမာတကသုတ်
֍ ၂၄၂။ ရဟန်းတို့ ဖူးဖူးရောင်နေသော သူသေကောင်ဟု မှတ်သားမှု 'ဥဒ္ဓုမာတကသညာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-မေတ္တာသုတ်
֍ ၂၄၃။ ရဟန်းတို့ ချစ်ခြင်း 'မေတ္တာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ကရုဏာသုတ်
֍ ၂၄၄။ ရဟန်းတို့ သနားခြင်း 'ကရုဏာ'ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
သတ္တမသုတ်။
၈-မုဒိတာသုတ်
֍ ၂၄၅။ ရဟန်းတို့ ဝမ်းမြောက်ခြင်း 'မုဒိတာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည် ရှိသော်။ပ။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဥပေက္ခာသုတ်
֍ ၂၄၆။ ရဟန်းတို့ အညီအမျှ ရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည် ရှိသော်။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-အာနာပါနသုတ်
֍ ၂၄၇။ ရဟန်းတို့ ထွက်သက်ဝင်သက်ကို အောက်မေ့မှု 'အာနာပါနဿတိ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်။ပ။
ဒသမသုတ်။
ခုနစ်ခုမြောက် အာနာပါနဝဂ် ပြီး၏။
--၈-နိရောဓဝဂ်
၁-အသုဘသုတ်
֍ ၂၄၈။ ရဟန်းတို့ မတင့်တယ်ဟူသော မှတ်သားမှု 'အသုဘသညာ' ကို။ပ။
ပဌမသုတ်။
၂-မရဏသုတ်
֍ ၂၄၉။ ရဟန်းတို့ (မုချ သေရလိမ့်မည်ဟု) သေရခြင်း၌ မှတ်သားမှု 'မရဏသညာ' ကို။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-အာဟာရေပဋိကူလသုတ်
֍ ၂၅၀။ ရဟန်းတို့ စားမျိုအပ်သောအစာ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု မှတ်သားမှု 'အာဟာရေပဋိကူလသညာ'ကို။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-အနဘိရတိသုတ်
֍ ၂၅၁။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသောလောက၌ မမွေ့လျော်ဖွယ်ဟု မှတ်သားမှု 'သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာ'ကို။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-အနိစ္စသုတ်
֍ ၂၅၂။ ရဟန်းတို့ မမြဲဟု မှတ်သားမှု 'အနိစ္စသညာ' ကို။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဒုက္ခသုတ်
֍ ၂၅၃။ ရဟန်းတို့ မမြဲသော တရားသည် ဆင်းရဲ၏ဟု မှတ်သားမှု 'အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ' ကို။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-အနတ္တသုတ်
֍ ၂၅၄။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲသော တရား၌ အစိုးမရ အလိုသို့ မလိုက် 'အနတ္တ'ဟု မှတ်သားမှု 'ဒုက္ခေအနတ္တသညာ' ကို။ပ။
သတ္တမသုတ်။
၈-ပဟာနသုတ်
֍ ၂၅၅။ ရဟန်းတို့ ပယ်စွန့်အပ်၏ဟု မှတ်သားမှု 'ပဟာနသညာ' ကို။ပ။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝိရာဂသုတ်
֍ ၂၅၆။ ရဟန်းတို့ စွဲမက်ခြင်း ကင်း၏ဟု မှတ်သားမှု 'ဝိရာဂသညာ' ကို။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-နိရောဓသုတ်
֍ ၂၅၇။ ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီး၏၊ ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီး သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ် အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးအာနိသင်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်' အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို အဘယ်သို့ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်' အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်'အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ့်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ကြီးစွာသော ထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ' ဖြစ်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကြီးစွာသောထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ' ဖြစ်ခြင်းငှါ ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' နှင့်တကွဖြစ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ' နှင့်တကွဖြစ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ဟု မှတ်သားမှု 'နိရောဓသညာ'ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ များစွာသော ယောဂတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ကြီးစွာသော ထိတ်လန့်မှု 'သံဝေဂ' ဖြစ်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ကြီးစွာသော ချမ်းချမ်းသာသာ နေရခြင်းငှါဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှစ်ခုမြောက် နိရောဓဝဂ် ပြီး၏။
--၉-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ဂင်္ဂါနဒီစသော ၁၂-သုတ်
֍ ၂၅၈-֍ ၂၆၉။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏၊ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အဘယ်သို့လျှင် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကိုမှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ [ဧသနာသုတ်တိုင်အောင် ပါဠိကိုချဲ့အပ်၏]။
ကိုးခုမြောက် ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၁၀-အပ္ပမာဒဝဂ်
၁-၁၀-တထာဂတာဒိသုတ်
֍ ၂၇၀-֍ ၂၇၉။ ရဟန်းတို့ အခြေမရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေနှစ်ချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေများစွာရှိကုန်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့သည် ရှိကုန်၏။ ဤသို့စသည်အားဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
ဆယ်ခုမြောက် အပ္ပမာဒဝဂ် ပြီး၏။
[ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ အပ္ပမာဒဝဂ်ကို ဗောဇ္ဈင်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
--၁၁-ဗလကရဏီယဝဂ်
၁-၁၂-ဗလာဒိသုတ်
֍ ၂၈၀-֍ ၂၉၁။ ရဟန်းတို့ လက်ရုံးအားကိုး ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို မြေကြီးကို မှီ၍မြေကြီး၌ တည်၍ လုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ဤသို့ စသည်အားဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
တစ်ဆယ့်တစ်ခုမြောက် ဗလကရဏီယဝဂ် ပြီး၏။
[ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ ဗလကရဏီယဝဂ်ကို ဗောဇ္ဈင်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
--၁၂-ဧသနာဝဂ်
၁-၁၀-ဧသနာဒိသုတ်
֍ ၂၉၂-֍ ၃၀၁။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတရားတို့ကား ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကိုရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကို ရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်း။ ဤသို့ စသည်အားဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
တစ်ဆယ့်နှစ်ခုမြောက် ဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
--[ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ ဝိဝေကနိဿိတပုဒ်နှင့် ယှဉ်သော ဧသနာပေယျာလကို ချဲ့အပ်၏]။
၁၃-သြဃဝဂ်
၁-၉-သြဃာဒိသုတ်
֍ ၃၀၂-֍ ၃၁၀။ ရဟန်းတို့ သြဃတရားတို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ကာမောဃ၊ ဘဝေါဃ၊ ဒိဋ္ဌောဃ၊ အဝိဇ္ဇောဃ။ ဤသို့ စသည်အားဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
၁၀-ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသုတ်
֍ ၃၁၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကား ဤငါးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း။ ရူပဘုံ၌ တပ်မက်မှု 'ရူပရာဂ'၊ အရူပဘုံ၌ တပ်မက်မှု 'အရူပရာဂ'၊ ထောင်လွှားမှု 'မာန'၊ စိတ်ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'၊ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကား ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏၊ အဘယ်ခုနစ်ပါးတို့နည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကိုမှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောတွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်သောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲ လျောင်းရာရှိသောအမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသော။ နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် ကို ပွားများ၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွားများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော့်မူ၏)။
တစ်ဆယ့်သုံးခုမြောက် သြဃပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၁၄-ပုနဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၃၁၂-၃၂၃- ပုနဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ်
တစ်ဆယ့်လေးခုမြောက် ပုနဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ ဂင်္ဂါပေယျာလကို ရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
၁၅-ပုနအပ္ပမာဒဝဂ်
၃၂၄-၃၃၃-တထာဂတာဒိသုတ်
တစ်ဆယ့်ငါးခုမြောက် ပုနအပ္ပမာဒဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ်ကို ရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
၁၆-ပုနဗလကရဏီယဝဂ်
၃၃၄-၃၄၅-ပုနဗလာဒိသုတ်
တစ်ဆယ့်ခြောက်ခုမြောက် ပုနဗလကရဏီယဝဂ် ပြီး၏။
[ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ ဗလကရဏီယဝဂ်ကို ရာဂ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
၁၇-ပုနဧသနာဝဂ်
၃၄၆-၃၅၆-ပုနဧသနာဒိသုတ်
တစ်ဆယ့်ခုနစ်ခုမြောက် ပုနဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
--၁၈-ပုနသြဃဝဂ်
၃၅၇-၃၆၆-ပုနသြဃာဒိသုတ်
ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၏ တစ်ဆယ့်ရှစ်ခုမြောက် ပုနသြဃဝဂ် ပြီး၏။
[တပ်မက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင်အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော ဝဂ်ကို ချဲ့အပ်၏]။ [မဂ္ဂသံယုတ်ကို ချဲ့သကဲ့သို့ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်ကို ချဲ့အပ်၏]။
နှစ်ခုမြောက် ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ် ပြီး၏။
--၃-သတိပဋ္ဌာနသံယုတ်
၁-အမ္ဗပါလိဝဂ်
၁-အမ္ဗပါလိသုတ်
֍ ၃၆၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် - အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီ ပြည်အမ္ဗပါလိ (ပြည့်တန်ဆာမ) ၏ သရက်ဥယျာဉ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား သည်ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရား အားပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ရဟန်းတို့ ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို့လွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကားဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိ သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ပြင်းစွာ အား ထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် စိတ်၌ စိတ်ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကိုလွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်း။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော တရားတော်ကို လွန်စွာ နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ကြလေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-သတိသုတ်
֍ ၃၆၈။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် အမ္ဗပါလိ (ပြည့်တန်ဆာမ) ၏ သရက်ဥယျာဉ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'ရှိသည်ဖြစ်၍ နေရာ၏၊ ဤသည်ကား သင်တို့အား ငါတို့၏ အဆုံးအမပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိရှိသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်း သည်ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက် လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ နေလျှင် ရဟန်းသည် သတိရှိပေ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'ရှိသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ရှေ့သို့ တိုးရာ နောက်သို့ ဆုတ်ရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏၊ တူရူကြည့်ရာတစောင်းကြည့်ရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏၊ ကွေးရာ ဆန့်ရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏၊ ဒုကုဋ် သပိတ့်သင်္ကန်းကို ဆောင်ရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏၊ စားရာ သောက်ရာ ခဲရာ လျက်ရာ၌ သိလျက်ပြုလေ့ရှိ၏၊ ကျင်ကြီးကျင်ငယ်စွန့်ရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏၊ သွားရာ ရပ်ရာ ထိုင်ရာ အိပ်ရာ နိုးရာပြောရာ ဆိတ်ဆိတ် နေရာ၌ သိလျက် ပြုလေ့ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည်ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သတိသမ္ပဇဉ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏၊ ဤသည်ကား သင်တို့အား ငါတို့၏အဆုံးအမပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၃၆၉။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်အား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့်တရားဟောတော်မူပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားတော်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလိုပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။ ဤလောက၌ အချို့သော (မဂ်ဖိုလ်မှ) အချည်းနှီးသော ယောကျ်ားတို့သည် ဤကဲ့သို့ပင် ငါဘုရားကို တိုက်တွန်းကြကုန်၏၊ တရားတော်ကိုဟောသည်ရှိသော် ငါဘုရား (နောက်) သို့သာ အစဉ်လိုက်သင့်၏ဟု မှတ်ထင်ကြကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား အကျဉ်းအားဖြင့် တရားဟောတော်မူပါ၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် တရားတော်ကို ဟောတော်မူပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်၏ အနက်ကို သိနိုင်ကောင်းတန်ရာပါ၏၊ တပည့်တော်သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်၏အမွေခံဖြစ်နိုင်ကောင်းတန် ရာပါ၏ဟု (လျှောက်ပြန်၏)။ ရဟန်း သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည်ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကိုပင် သုတ်သင် လော့၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကား အဘယ်နည်း၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်သော သီလနှင့် ဖြောင့်မတ်သောအယူပင်တည်း။ ရဟန်း အကြင်အခါ သင့်အားသီလသည်လည်း စင်ကြယ်ပေလိမ့်မည်၊ အယူသည်လည်း ဖြောင့်မတ်ပေလိမ့်မည်၊ ရဟန်း ထိုအခါသင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး တို့ကို သုံးပါးသောအဖို့အစုအားဖြင့်ပွါးများလေလော့။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် အတွင်းသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ရုပ်အပေါင်း၌မူလည်းရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေလော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့ မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ရုပ် အပေါင်း၌မူလည်း ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမန ဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် အတွင်းသန္တာန်အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ရုပ်အပေါင်း၌မူလည်း ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလော့။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည့်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် အတွင်းသန္တာန်၌ ဖြစ်သောဝေဒနာတို့၌လည်းကောင်း၊ အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာတို့၌လည်းကောင်း၊ အတွင်းသန္တာန်အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာတို့၌လည်းကောင်း ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ် သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်အတွင်းသန္တာန်၌ ဖြစ်သော စိတ်၌လည်းကောင်း၊ အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော စိတ်၌လည်းကောင်း၊ အတွင်းသန္တာန် အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော စိတ်၌လည်းကောင်း စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် အတွင်းသန္တာန်၌ဖြစ်သော သဘောတရားတို့၌လည်းကောင်း၊ အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော သဘောတရားတို့၌လည်းကောင်း၊ အတွင်းသန္တာန် အပသန္တာန်၌ ဖြစ်သော သဘောတရားတို့၌လည်းကောင်း သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလော့။
--ရဟန်း အကြင်အခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ဤသုံးပါးသောအဖို့အစုအားဖြင့် ပွါးနိုင်လိမ့်မည်၊ ထိုအခါ ရောက်လာမည့် ညဉ့်နေ့တို့ဝယ် သင့်အားကုသိုလ် တရားတို့၌ တိုးပွါးခြင်းကို (မချွတ် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုမမျှော်လင့်အပ်။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော တရားတော်ကို အလွန် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်၍ နေရာမှ ထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရိုအသေ ပြု၍ ဖဲသွားလေ၏။ ထို့နောက်ထို ရဟန်းသည် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်လျက် နေလတ်သော် ကောင်းစွာသာလျှင် လူ့ဘောင်မှရဟန်း ဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုသောအမျိုးသားများ လိုလားအပ်သောအတုမရှိသောအကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သောအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို မကြာမီ ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကိုကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိ၏၊ ထိုရဟန်းသည် ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါး အပါအဝင် ဖြစ်လေ၏။
တတိယသုတ်။
၄-သာလသုတ်
֍ ၃၇၀။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလတိုင်း သာလမည်သော ပုဏ္ဏားရွာ၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ခေါ်တော်မူ၏။ပ။ ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ရဟန်းပြု၍ မကြာမြင့်သေးမူ၍ ဤသာသနာတော်သို့ ယခုပင် (မကြာသေးမီက) ရောက်လာကြကုန်သော ရဟန်းသစ်တို့အား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွားများရန် ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင်တို့ လာကြကုန်လော့၊ သင်တို့သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ရုပ်အပေါင်းကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းငှါ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်လော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့်ကြည် လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ဝေဒနာတို့ကိုဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းငှါ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေကြကုန်လော့။
--ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက်တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည် ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ်တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ် ၍ စိတ်ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းငှါ စိတ်၌ စိတ်ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်လော့။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန်ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည် ကာ အထူးသဖြင့်ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ် ၍သဘောတရားတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းငှါ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်လော့ဟု ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ'ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ကုန်၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်ကုန်သေးမူ၍ ယောဂတို့၏ကုန်ရာ အတုမရှိမြတ်သော နိဗ္ဗာန်ကို တောင့်တလျက် နေကြသူ ရဟန်းတို့သည်လည်း ပြင်းစွာအားထုတ် သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာအထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ရုပ်အပေါင်းကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေကုန်၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သောစိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ဝေဒနာတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကုန် ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန်ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့်ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ စိတ်ကိုပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏။ ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာအထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍သဘောတရားတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အာသဝတရား ကုန်ပြီးသူ၊ ကျင့်သုံးပြီးသော မဂ်အကျင့်ရှိသူ၊ ပြုဖွယ်မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသူ၊ ခန္ဓာဝန်ကို ချထားပြီးသူ၊ မိမိ၏ အကျိုးသို့ ရောက်ပြီးဖြစ်သူ၊ ဘဝကို တပ်မက်တတ်သည့် နှောင်ကြိုး 'ဘဝသံယောဇဉ်' ကုန်ပြီးသူ၊ ကောင်းစွာ သိ၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ပြီးသူ ထိုရဟန္တာဖြစ်သောရဟန်းတို့သည်လည်း ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ရုပ်အပေါင်းနှင့် မစပ်ယှဉ်မူ၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ်တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ဝေဒနာနှင့် မစပ်ယှဉ်မူ၍ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'့ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာထားသော စိတ် တည်ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ စိတ်နှင့် မစပ်ယှဉ်မူ၍ စိတ်၌ စိတ်ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိကုန်ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိကုန်လျက် တစ်ခုတည်းသောအာရုံ၌ တည်ကာ အထူးသဖြင့်ကြည်လင်သောစိတ် ကောင်းစွာ ထားသောစိတ် တည် ကြည်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍သဘောတရားတို့နှင့် မစပ်ယှဉ်မူ၍ သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေကြကုန်၏။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ရဟန်းပြု၍ မကြာမြင့်သေးမူ၍ ဤသာသနာတော်သို့ ယခုပင် (မကြာသေးမီက) ရောက်လာကြကုန်သော ရဟန်းသစ်တို့ကိုလည်း ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများရန်ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-အကုသလရာသိသုတ်
֍ ၃၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့''အကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုလိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုခဲ့မူ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ဆိုရာ၏၊ ရဟန်းတို့ဤနီဝရဏငါးပါးသည် အကုသိုလ်အစု သက်သက်သာ ဖြစ်ပေ၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏ၊ ထိန မိဒ္ဓနီဝရဏ၊ ဥဒ္ဓစ္စ ကုက္ကုစ္စနီဝရဏ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏတို့တည်း။ ရဟန်းတို့''အကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုလိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုခဲ့မူ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ဤနီဝရဏငါးပါးသည် အကုသိုလ်အစု သက်သက်သာ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ''ကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုလိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုခဲ့မူ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးသည် ကုသိုလ်အစု သက်သက်သာ ဖြစ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ''ကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုလိုသော သူသည် ကောင်းစွာဆိုလိုခဲ့မူ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုသာ ဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးသည် ကုသိုလ်အစုသက်သက် သာ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-သကုဏဂ္ဓိသုတ်
֍ ၃၇၂။ ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား သိမ်းငှက်သည် လျင်မြန်စွာ ရောက်လာ၍ ဗီလုံးငှက်ကိုဖမ်းသုတ်လေ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဗီလုံးငှက်သည် သိမ်းငှက် ထိုးသုတ်ဆောင်ယူအပ်သည် ဖြစ်၍ ဤသို့ငိုကြွေးမြည်တမ်းလေ၏- ''ငါတို့သာ ကျက်သရေမဲ့ကုန်၏၊ ငါတို့သာ ဘုန်းကံနည်းပါးကုန်၏၊ ငါတို့သည်မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ ကျက်စားမိကုန်၏၊ ယနေ့ ငါသည် မိမိအဖ၏နေရာ (မိရိုးဖလာအရပ်) ဖြစ်သော စားကျက်၌ ကျက်စားခဲ့မူ ဤသိမ်းငှက်သည် ငါ့အား မဖမ်းနိုင်ရာ၊ စစ်ထိုးခြင်းသာ ဖြစ်လေရာ၏ဟု (မြည်တမ်း၏)။ ဗီလုံးငှက် မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော သင်၏ စားကျက့်ကား အဘယ်နည်းဟု (သိမ်းငှက်က မေးလေ၏)။ ထွန်ဖြင့် ထွန်ယက်ခြင်းကို ပြုရာ ထွန်ချေးခဲရှိရာအရပ်ပင်တည်းဟု ပြောလေ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ သိမ်းငှက်သည် မိမိ၏ အားအစွမ်းကို အားကိုးယုံကြည်လျက် မိမိ၏ အားအစွမ်းကို (အထူးအထွေ) မပြောဆိုတော့ဘဲ ''ဗီလုံးငှက် သင် သွားလေလော့၊ ထိုအရပ် သို့ ရောက်ပါသော်လည်း ငါ့လက်မှ မလွတ်နိုင်လတ္တံ့''ဟု (ဆို၍) ဗီလုံးငှက်ကို လွှတ်လိုက်လေ၏။
ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဗီလုံးငှက်သည် ထွန်ဖြင့် ထွန်ယက်ခြင်းကို ပြုရာ ထွန်ချေးခဲရှိရာ အရပ်သို့သွားပြီးလျှင် ထွန်ချေးခဲကြီးထက်သို့ တက်၍ ''သိမ်းငှက် ယခု ငါ့နေရာသို့ လာခဲ့လော့၊ သိမ်းငှက် ယခုငါ့နေရာသို့ လာခဲ့လော့''ဟု သိမ်းငှက်ကို ပြောလျက် ရပ်နေလေ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ သိမ်းငှက်သည်မိမိ၏ အားအစွမ်းကို အားကိုးယုံကြည်လျက် မိမိ၏ အားအစွမ်းကို (အထူးအထွေ) မပြောဆိုတော့ဘဲအတောင်နှစ်ဖက်တို့ကို ယှက်၍ ဗီလုံးငှက်ထံသို့ လျင်မြန်စွာ ရောက်လာလေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသိမ်းငှက်သည် ငါ့ကို (ဖမ်းရန်) များစွာ နီးကပ်လာပြီဟု ဗီလုံးငှက် သိသောအခါ ထိုထွန်ချေးခဲ၏ အကြားသို့သာဝင်သွားလေ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ သိမ်းငှက်သည် ထိုထွန်ချေးခဲ၌ပင် ရင်ဘတ်ကို ပြင်းစွာ တိုက်ခတ်မိလေ၏၊ ရဟန်းတို့ မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ ကျက်စားသွားလာသော သူသည် ဤအတူပင် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ မကျက်စားမသွားလာကြကုန်လင့်၊ ရဟန်းတို့ မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ ကျက်စားသွားလာကုန်သူတို့အား ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အခွင့်ကို ရ၏၊ ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အကြောင်းကို ရ၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ကား အဘယ်နည်း၊ ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ပင်တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ အလိုရှိအပ်ကုန် နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကိုပွားစေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့် စပ်ကုန်သော တပ်မက်ဖွယ်ကောင်းကုန်သောစက္ခု ဝိညာဏ်ဖြင့် မြင်အပ်သော ရူပါရုံ။ပ။ သောတဝိညာဏ်ဖြင့် ကြားအပ်သော သဒ္ဒါရုံ။ပ။
ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် နမ်းရှူအပ်သော ဂန္ဓာရုံ။ပ။ ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် လျက်အပ်သော ရသာရုံ၊ အလိုရှိအပ်ကုန်နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွားစေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့် စပ်ကုန်သောတပ်မက်ဖွယ်ကောင်း ကုန်သော ကာယဝိညာဏ်ဖြင့် တွေ့ထိအပ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ရဟန်း၏ မကျက်စား သင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ကား ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ပင်တည်း။
--ရဟန်းတို့ မိမိအဖ၏ နေရာ (မိရိုးဖလာအရပ်) ဖြစ်သော ကျက်စားရာ၌ ကျက်စားကြကုန်လော့၊ မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော ကျက်စားရာ၌ ကျက်စားကြကုန်သော သူတို့အား ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အခွင့်ကို မရ၊ ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အကြောင်းကို မရ။
ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော ကျက်စားရာကား အဘယ်နည်း၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ် သော ကျက်စားရာသည်ကားဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-မက္ကဋသုတ်
֍ ၃၇၃။ ရဟန်းတို့ မျောက်တို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်းလည်း မရှိသော လူတို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်းလည်း မရှိသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ သွားရန် ခက်ခဲ၍ မညီညွတ်ကုန်သောအရပ်တို့သည် ရှိကုန်၏၊ မျောက်တို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်းသာ ရှိ၍ လူတို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်း မရှိသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ သွားရန် ခက်ခဲ၍ မညီညွတ်ကုန်သောအရပ်တို့သည် ရှိကုန်၏၊ မျောက်တို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်းလည်းရှိသော လူတို့ လှည့်လည်သွားလာခြင်းလည်းရှိသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ ညီညွတ်သော မြေအဖို့ရှိသော မွေ့လျော်ဖွယ်ရာ အရပ်တို့သည် ရှိကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို (ညီညွတ်သော မြေအဖို့ရှိသော မွေ့လျော်ဖွယ်ရာ) အရပ်၌ မုဆိုးတို့သည် မျောက်တို့ကို သတ်ဖြတ်ဖျက်ဆီးရန် မျောက်တို့ သွားလာရာ လမ်းတို့၌ မျောက်နှဲစေးကို ထောင်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုဟိမဝန္တာတောင်၌ မိုက်သော သဘောမရှိ လျှပ်ပေါ်သော သဘောမရှိကုန်သောမျောက်တို့သည် ထိုအရပ်၌ မျောက်နှဲစေးကို မြင်ကုန်သည်ရှိသော် ဝေးစွာ ရှောင်ဖဲကုန်၏၊ မိုက်သောသဘော လျှပ်ပေါ်သော သဘောရှိသော မျောက်သည်ကား ထိုမျောက်နှဲစေးရှိရာသို့ ချဉ်းကပ်၍ လက်ဖြင့်ကိုင်ယူ၏၊ ထိုလက်သည် ထိုမျောက်နှဲစေး၌ ကပ်ငြိ၏။ ''လက်ကို လွတ်စေအံ့''ဟု ဒုတိယလက်ဖြင့်ကိုင်ယူ ပြန်၏၊ ထိုဒုတိယလက်သည် ထိုမျောက်နှဲစေး၌ ကပ်ငြိပြန်၏။ ''လက်နှစ်ဖက်တို့ကိုလွတ်စေအံ့''ဟု ခြေဖြင့် ကိုင်ယူပြန်၏၊ ထိုခြေသည် ထိုမျောက်နှဲစေး၌ ကပ်ငြိပြန်၏။ ''လက်နှစ်ဖက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ခြေကို လည်းကောင်း လွတ်စေအံ့''ဟု ဒုတိယခြေဖြင့် ကိုင်ယူပြန်၏၊ ထိုဒုတိယခြေသည် ထိုမျောက်နှဲစေး၌ ကပ်ငြိ ပြန်၏။ ''လက်နှစ်ဖက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ခြေနှစ်ဖက်တို့ကိုလည်းကောင်း လွတ်စေအံ့''ဟု နှုတ်သီးဖြင့် ကိုင်ယူပြန်၏၊ ထိုနှုတ်သီးသည်ထိုမျောက်နှဲစေး၌ ကပ်ငြိပြန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ထိုမျောက်သည် ငါးဌာနတို့၌ နှောင်ဖွဲ့မိသည်ဖြစ်၍သာလျှင် ညည်းတွားလျက် အိပ်ရလေ၏၊ အကျိုးမဲ့ခြင်းသို့ ရောက်ရ လေ၏၊ ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်ရလေ၏၊ မုဆိုး၏ အလိုရှိတိုင်း ပြုလုပ်မှုကို ခံရလေ၏။ ရဟန်းတို့ မုဆိုးသည် ထိုမျောက်ကို (တံစို့) ထိုးလျက် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် ထင်းမီးကျီး၌ ကင်မြှိုက်၍ အလိုရှိရာ အရပ်သို့ ဖဲခွာ သွားလေ၏။ ရဟန်းတို့ မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ ကျက်စားသွားလာသော သူသည်ဤအတူပင် ဖြစ်၏။
--ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ မကျက်စား မသွားလာကြကုန်လင့်၊ မကျက်စား မသွားလာသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ၌ ကျက်စားသူတို့အားကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အခွင့်ကို ရ၏၊ ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အကြောင်းကို ရ၏၊ ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မကျက်စားသင့်သော သူတစ်ပါးတို့၏ နေရာအရပ်ကား အဘယ်နည်း၊ ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ပင်တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ အလိုရှိအပ်ကုန် နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွားစေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့် စပ်ကုန်သော တပ်မက်ဖွယ်ကောင်းကုန်သောစက္ခုဝိညာဏ်ဖြင့် မြင်အပ်သော ရူပါရုံ။ပ။ သောတဝိညာဏ်ဖြင့် ကြားအပ်သော သဒ္ဒါရုံ။ပ။
ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် နမ်းရှူအပ်သော ဂန္ဓာရုံ။ပ။ ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် လျက်အပ်သော ရသာရုံ၊ အလိုရှိအပ်ကုန်နှစ်သက်အပ်ကုန် စိတ်နှလုံးကို ပွား စေတတ်ကုန်သော ချစ်ခင်ဖွယ်သဘောရှိ၍ ကာမနှင့် စပ်ကုန်သောတပ်မက်ဖွယ်ကောင်းကုန်သော ကာယ ဝိညာဏ်ဖြင့် တွေ့ထိအပ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ရဟန်း၏ မကျက်စားသင့်သော သူတစ် ပါးတို့၏ နေရာ (အရပ်) ကား ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ မိမိအဖ၏ နေရာ (မိရိုးဖလာအရပ်) ဖြစ်သော ကျက်စားရာ၌ ကျက်စားကြကုန်လော့၊ မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော ကျက်စားရာ၌ ကျက်စားကြကုန်သော သူတို့အား ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက့်ဆီးရန်) အခွင့်ကို မရ၊ ကိလေသမာရ်သည် (ဖျက်ဆီးရန်) အကြောင်းကို မရ။ ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော ကျက်စားရာကား အဘယ်နည်း၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။
စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏မိမိအဖ၏ နေရာဖြစ်သော ကျက်စားရာ သည်ကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-သူဒသုတ်
֍ ၃၇၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော စားတော်ကဲမိုက်သည် မင်းကိုလည်းကောင်း၊ မင်း၏ အမတ်ကြီးကိုလည်းကောင်း အမျိုးမျိုး စီမံအပ်သော ဟင်းတို့ဖြင့် ရှေ့သို့ ဆောင်ကာဆက်သရာ၏။ ချဉ်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ခါးသောအရသာရှိသောဟင်းတို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ စပ်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ချိုသောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ငန်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ မငန်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဆားပါသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဆားမပါသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း ရှေ့ သို့ ဆောင်ကာ ဆက်သရာ၏။
ရဟန်းတို့ မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော ထိုစားတော်ကဲမိုက်သည် မိမိထမင်း၏ အကြောင်းကို မမှတ်ယူ-''ယနေ့ ငါ၏ ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း လက်လှမ်း၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း များစွာ ယူ၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏။ ယနေ့ ငါ၏ ချဉ်သောအရသာ ရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်းလက်လှမ်း၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း များစွာ ယူ၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသောထမင်းဟင်းကို လည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏။ ယနေ့ ငါ၏ ခါးသောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်းနှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ စပ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ချိုသောအရသာ ရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ငန်သောအရသာရှိသောထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ မငန်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်းနှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ဆားပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ဆားမပါသောထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ် သက်၏၊ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း လက်လှမ်း၏၊ ဆားမပါသောထမင်းဟင်းကိုလည်း များစွာ ယူ၏၊ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏''ဟုမိမိထမင်း၏ အကြောင်းကို မမှတ်ယူ။
ရဟန်းတို့ မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော ထိုစားတော်ကဲမိုက်သည် အဝတ်ကိုလည်း မရ၊ အခ (လစာ) ကိုလည်း မရ၊ ရှေးရှူဆောင်အပ်သော ဆုလာဘ်တို့ကိုလည်း မရပေ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော ထိုစားတော်ကဲမိုက်သည် မိမိထမင်း၏ အကြောင်းကို မမှတ်ယူသောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ့်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းမိုက်၏ စိတ်သည် မတည်ကြည်၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်း မပယ်နိုင်ကုန်၊ ထိုရဟန်းမိုက်သည် ထိုအာရုံကို မမှတ်ယူ။ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော။ပ။ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းမိုက်၏ စိတ်သည် မတည်ကြည်၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်း မပယ်နိုင်ကုန်၊ ထိုရဟန်းမိုက်သည် ထိုအာရုံကို မမှတ်ယူ။
--ရဟန်းတို့ မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော ထိုရဟန်းမိုက်သည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းတို့ကိုလည်း မရနိုင်၊ သတိသမ္ပဇဉ်ကိုလည်း မရနိုင်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မကျွမ်းကျင်မလိမ္မာသော ထိုရဟန်းမိုက်သည် မိမိစိတ်၏ အာရုံကို မမှတ်ယူသောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ပညာရှိစားတော်ကဲသည် မင်းကိုလည်းကောင်း၊ မင်း၏ အမတ်ကြီးကိုလည်းကောင်း အမျိုးမျိုးသော ဟင်းတို့ဖြင့် ရှေ့သို့ ဆောင်ကာ ဆက်သရာ၏။ ချဉ်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ခါးသောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ စပ်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ချိုသောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ငန်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ မငန်သောအရသာရှိသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဆားပါသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဆားမပါသော ဟင်းတို့ဖြင့်လည်းကောင်း ရှေ့သို့ဆောင်ကာ ဆက်သရာ၏။
ရဟန်းတို့ ထိုကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ပညာရှိစားတော်ကဲသည် မိမိထမင်း၏ အကြောင်းကို မှတ်ယူ ၏ -''ယနေ့ ငါ၏ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း လက်လှမ်း၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း များစွာ ယူ၏၊ ဤထမင်းဟင်းကိုလည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏။ ယနေ့ ငါ၏ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း လက်လှမ်း၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း များစွာယူ၏၊ ချဉ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏။ ယနေ့ ငါ၏ ခါးသောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ စပ်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ချိုသောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ငန်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ မငန်သောအရသာရှိသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ငါ၏ ဆားပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း နှစ်သက်၏။ ယနေ့ ငါ၏ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်းနှစ်သက်၏၊ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း လက်လှမ်း၏၊ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်းများစွာ ယူ၏၊ ဆားမပါသော ထမင်းဟင်းကိုလည်း ချီးမွမ်းပြောဆို၏''ဟု မိမိထမင်း၏ အကြောင်းကိုမှတ်ယူ၏။
ရဟန်းတို့ ထိုကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ပညာရှိစားတော်ကဲသည် အဝတ်ကိုလည်း ရ၏၊ အခ (လစာ) ကိုလည်း ရ၏၊ ရှေးရှူဆောင်အပ်သော ဆုလာဘ်တို့ကိုလည်း ရ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ထိုကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ပညာရှိစားတော်ကဲသည် မိမိထမင်း၏ အကြောင်းကို မှတ်ယူသောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဤသာသနာတော်၌ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသောအချို့ ပညာရှိရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌့အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုပညာရှိရဟန်းရှိ၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်း ပယ်ကုန်၏၊ ထိုပညာရှိရဟန်းသည် ထိုအာရုံကို မှတ်ယူ၏။ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေသော။ပ။ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုပညာရှိရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ညစ်ညူးစေတတ်သော ကိလေသာတို့ကိုလည်း ပယ်ကုန်၏၊ ထိုပညာရှိရဟန်းသည် ထိုအာရုံကို မှတ်ယူ၏။
ရဟန်းတို့ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ထိုရဟန်းပညာရှိသည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းကိုလည်း ရနိုင်၏၊ သတိသမ္ပဇဉ်ကိုလည်း ရနိုင်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ရဟန်းပညာရှိသည် မိမိစိတ်၏ အာရုံကို မှတ်ယူနိုင်သောကြောင့်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဂိလာနသုတ်
֍ ၃၇၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီ ပြည်ဝေဠုဝရွာငယ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော် မူ၏-''ရဟန်းတို့ လာကြကုန်လော့၊ သင်တို့သည် အဆွေခင်ပွန်းရှိရာ တွေ့မြင်နေကျ မိတ်ဆွေရှိရာ အတူတကွစားဖော်စားဖက် မိတ်ဆွေရှိရာ ဝေသာလီပြည်၏ ထက်ဝန်းကျင်၌ ဝါကပ်ကြကုန်လော့၊ ငါသည် ကားဤဝေဠုဝရွာငယ်၌ပင် ဝါကပ်အံ့''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ ''ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံကုန်ပြီးလျှင် အဆွေခင်ပွန်းရှိရာ တွေ့မြင်နေကျ မိတ်ဆွေရှိရာ အတူတကွစားဖော်စားဖက် မိတ်ဆွေရှိရာ ဝေသာလီပြည်၏ ထက်ဝန်းကျင်၌ ဝါကပ်ကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဤဝေဠုဝရွာငယ်၌ပင် ဝါကပ်တော်မူ၏။
ထိုအခါ ဝါကပ်တော်မူပြီးသော မြတ်စွာဘုရားအား ကြမ်းတမ်းသောအနာသည် ဖြစ်လေ၏၊ သေလုနီးပါး ပြင်းထန်သော ဝေဒနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ'ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' ရှိတော်မူလျက် မပင်မပန်း (မညည်းမညူ) သည်းခံတော်မူ၏။ ထိုအခါမြတ်စွာဘုရား အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏-''အလုပ်အကျွေးတို့ကို မသိစေမူ၍ ရဟန်းသံဃာကိုမပန်ကြားမူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုခြင်းသည် ငါ့အား မသင့်လျော်ချေ၊ ငါသည် ဤအနာကို လုံ့လဖြင့်တွန်းလှန်ပယ်ခွာ၍ အသက်ကို ပြုစီရင်တတ်သော ဖလသမာပတ်ကို ဆောက်တည်နေရမူကောင်းပေလိမ့်မည်''ဟု အကြံဖြစ်၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအနာကို လုံ့လဖြင့်တွန်းလှန်ပယ်ခွာ၍ အသက်ကို ပြုစီရင်တတ်သော ဖလသမာ ပတ်ကို ဆောက်တည်နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါမြတ်စွာဘုရား၏ ထိုအနာသည် ငြိမ်းပျောက်လေ၏။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် မကျန်းမာရာမှ ထတော်မူလျက် အနာရောဂါ ပျောက်ပြီး၍ မကြာ မြင့်မီကျောင်းမှ ထွက်တော်မူကာ ကျောင်း၏ နောက်ဘက် အရိပ်ဝယ် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား့အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ချမ်းသာခြင်းကို မြင်ရပါပြီ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ခန့်ကျန်းခြင်းကို မြင်ရပါပြီ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ မျှတခြင်းကို မြင်ရပါပြီ၊ အသျှင်ဘုရား စင်စစ်အားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားနာဖျားခြင်းကြောင့် တပည့်တော်၏ ကိုယ်သည် တောင့်တင်းလေးလံသကဲ့သို့ ဖြစ်နေပါ၏၊ အရပ်မျက်နှာတို့သည်လည်း အကျွန်ုပ် အား မထင်ပါကုန်၊ တရားတို့သည်လည်း အကျွန်ုပ်အားမထင်ပါကုန်၊ အသျှင်ဘုရား စင်စစ်သော်ကား မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းသံဃာကို အကြောင်းပြု၍တစ်စုံတစ်ရာ မမြွက်ကြားရသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလိမ့်မည် မဟုတ်ဟု တပည့်တော်အားသက်သာရာ အနည်းငယ်မျှ ဖြစ်ရပါ၏''ဟု (လျှောက် ၏)။
--အာနန္ဒာ ယခု အဘယ်ကြောင့် ရဟန်းသံဃာသည် ငါဘုရား၌ တောင့်တသနည်း၊ အာနန္ဒာ ငါသည်အတွင်းအပြင် မထားမူ၍ တရားတော်ကို ဟောခဲ့၏၊ အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရားအား တရားတို့၌ ဆရာစားချန်ထားသော တရားဟူ၍ မရှိ။ အာနန္ဒာ ရဟန်းသံဃာကို ငါသာလျှင် ဆောင်အံ့ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာသည် ငါ့ကိုသာ (ကိုးကွယ်ရာဆရာဟု) ညွှန်ပြလိမ့်မည်ဟူ၍လည်းကောင်း ဤသို့သောအကြံဖြစ်သူသည် ရဟန်းသံဃာကို အကြောင်းပြု၍ တစ်စုံတစ်ခုကို ပြောရာ၏။ အာနန္ဒာ ရဟန်းသံဃာကိုငါသာလျှင် ဆောင်အံ့ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာသည် ငါ့ကိုသာ (ကိုးကွယ်ရာဆရာဟု) ညွှန်ပြလိမ့်မည်ဟူ၍လည်းကောင်း မြတ်စွာဘုရားအား ဤသို့ အကြံ မဖြစ်။ အာနန္ဒာ သံဃာကို အကြောင်းပြု၍မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်ကြောင့် တစ်စုံတစ်ရာကို ပြောဆိုအံ့နည်း၊ အာနန္ဒာ ယခုအခါ၌သော်ကား ငါသည် အိုမင်းကြီးမြင့် အရွယ်ရင့်ခဲ့ပြီ၊ ရှည်သော ကာလသို့ ရောက်ခဲ့ပြီ၊ အဆုံးအရွယ်သို့ ရောက်ခဲ့ပြီ၊ ငါ၏အသက်သည် ရှစ်ဆယ်ရှိပြီ။ အာနန္ဒာ လှည်းအိုသည် ချည်တုပ်နှောင်ဖွဲ့ခြင်းဖြင့် မျှတစေသကဲ့သို့ အာနန္ဒာထို့အတူပင် မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်တော်သည် ပြုပြင်ခြင်းနှင့် ရောနှောသည် ဖြစ်၍ မျှတယောင်တကား။
အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရားသည် အလုံးစုံသောအာရုံ (နိမိတ်) တို့ကို နှလုံးမသွင်းခြင်းကြောင့် အချို့ သောဝေဒနာတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အာရုံ (နိမိတ်) မရှိသော စိတ်၏ တည်ကြည်မှု 'အရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိ' ကိုဝင်စားနေသောအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်သည် အလွန်ချမ်းသာ (ကျန်းမာ) ခြင်း ဖြစ်၏၊ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့၊ အခြားတရားကိုအားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့။
အာနန္ဒာ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာနေရသနည်း၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရသနည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကိုမှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏။
အာနန္ဒာ ယခုအခါ၌လည်းကောင်း၊ ငါဘုရား ကွယ်လွန်သောအခါ၌လည်းကောင်း သူတစ်ပါးကိုအားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကြလျက် အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြမည့် ရဟန်းအားလုံးတို့သည် သိက္ခာသုံးပါးကို အလိုရှိသော ရဟန်းအားလုံးတို့ထက် အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ကြပေလိမ့်မည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဘိက္ခုနုပဿယသုတ်
֍ ၃၇၆။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်လျက် ရဟန်းမတို့၏ ကျောင်းတစ်ကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ခင်းထားသော နေရာ၌ထိုင်နေ၏။ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းမတို့သည် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍အသျှင်အာနန္ဒာကို ရှိခိုး လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် ဤစကားကိုလျှောက်ထားကုန်၏-
အသျှင်ဘုရား အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်ဝယ် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေ၍ နေကုန်သော ရဟန်းမ များစွာတို့သည် ရှေ့တရားထူးထက် မြတ်သော နောက်တရားထူးကိုကောင်းစွာ သိပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ နှမတို့ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏၊ နှမတို့ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏။ တစ်ဦးဦးသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းမသည်လည်းကောင်း သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေ၍ နေခဲ့မူ ထိုသူသည် ''ရှေ့တရားထူးထက် မြတ်သောနောက်တရားထူးကို ကောင်းစွာ သိလိမ့်မည်''ဟူသော ဤအကြောင်းကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် ထိုရဟန်းမတို့အား တရားစကားဖြင့် အကျိုးစီးပွားကို ပြလျက်တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရားကျင့်သုံးရန် ထက်သန်ရွှင်လန်းစေတော်မူပြီးလျှင် နေရာမှ ထကာဖဲသွားလေ၏။ ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်၍ ဆွမ်းစားပြီးနောက်ဆွမ်းစားရာအရပ်မှ ဖဲခွာပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက် ၏-
''အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ယနေ့နံနက်အချိန်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်ပြီးလျှင် သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူဆောင်လျက် ရဟန်းမတို့၏ ကျောင်းတစ်ကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေပါ၏၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းမတို့သည် အကျွန်ုပ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အကျွန်ုပ်ကို ရှိခိုးပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် အကျွန်ုပ်အား ဤစကားကို လျှောက်ထားပါကုန်၏- ''အသျှင်ဘုရား အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်ဝယ် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေ၍ နေကုန်သော ရဟန်းမ များစွာတို့သည် ရှေ့တရားထူးထက် မြတ်သော နောက်တရားထူးကို ကောင်းစွာ သိပါကုန်၏''ဟု (ဤသို့ လျှောက်ကြပါ၏)။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ လျှောက်ကုန်သော ထိုရဟန်းမတို့အား 'နှမတို့ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏၊ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏။ တစ်ဦးဦးသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းမသည်လည်းကောင်း သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေ၍နေခဲ့မူ ထိုသူသည် ရှေ့တရားထူးထက် မြတ်သော နောက်တရားထူးကို ကောင်းစွာ သိလိမ့်မည်ဟူသောဤအကြောင်းကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်ပေ၏' ဟူ၍ ပြောလိုက်ပါ၏''ဟု လျှောက်၏။
အာနန္ဒာ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏၊ အာနန္ဒာ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်၏။ အာနန္ဒာတစ်ဦးဦးသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းမသည်လည်းကောင်း သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကိုကောင်းစွာ တည်စေ၍ နေခဲ့မူ ထိုသူသည် ရှေ့တရားထူးထက် မြတ်သော နောက်တရားထူးကိုကောင်းစွာ သိလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။
--အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမန ဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည့်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအားရုပ်အပေါင်းလျှင် အာရုံရှိသည် ဖြစ်၍ ကိုယ်၌ (ကိလေသာ) ပူပန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ စိတ်၏တွန့်တိုဆုတ်နစ်ခြင်းသည် လည်းကောင်း ဖြစ်၏၊ ပြင်ပ၌မူလည်း စိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏။ အာနန္ဒာထိုရဟန်းသည် ကြည်ညိုဖွယ်ဖြစ် သော တစ်စုံတစ်ခုသောအာရုံ၌ စိတ်ကို ထားအပ်၏၊ ကြည်ညိုဖွယ်ဖြစ်သော တစ်စုံတစ်ခုသောအာရုံ၌ စိတ်ကို ထားသော ရဟန်းအား ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ကိုယ်သည် ငြိမ်းချမ်း၏၊ ကိုယ်ငြိမ်းချမ်းသော ရဟန်း သည် ချမ်းသာကို ခံစား၏၊ ချမ်းသာသောရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ထိုတည်ကြည်သော ရဟန်းသည် ''အကြင်အကျိုးငှါ ငါသည် စင်စစ်စိတ်ကို ထား၏၊ ငါ့အား ထိုအကျိုးသည် ပြီးပြည့်စုံပြီ၊ ယခု (ကြည်ညိုဖွယ်အာရုံမှ) စိတ်ကိုရုပ်သိမ်းတော့အံ့''ဟု ဤသို့ ဆင်ခြင်၏။ ထိုရဟန်းသည် (ကြည်ညို ဖွယ်အာရုံမှ) စိတ်ကို ရုပ်လည်းရုပ်သိမ်း၏၊ ကြံလည်း မကြံစည်၊ သုံးလည်း မသုံးသပ်၊ ''ငါသည် မကြံစည်၊ မသုံးသပ်၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာ၏''ဟု သိ၏။
အာနန္ဒာ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေသော ထိုရဟန်း အား သဘောတရားတို့လျှင် အာရုံရှိသည် ဖြစ်၍ ကိုယ်၌ပူပန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ စိတ်၏ တွန့်တို ဆုတ်နစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း ဖြစ်၏၊ အပ၌မူလည်းစိတ်သည် ပျံ့လွင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုရဟန်းသည် ကြည်ညိုဖွယ်ဖြစ်သော တစ်စုံတစ်ခုသောအာရုံ၌ စိတ်ကိုထားအပ်၏၊ ကြည်ညိုဖွယ်ဖြစ်သော တစ်စုံတစ်ခု သောအာရုံ၌ စိတ်ကို ထားသော ရဟန်းအားဝမ်းမြောက်ခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်း အား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သောစိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းချမ်း၏၊ ကိုယ်ငြိမ်း ချမ်းသော ရဟန်းသည် ချမ်းသာကို ခံစား၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ထို တည်ကြည်သော ရဟန်းသည် ''အကြင်အကျိုးငှါငါသည် စင်စစ် စိတ်ကို ထား၏၊ ငါ့အား ထိုအကျိုး သည် ပြီးပြည့်စုံပြီ၊ ယခု (ကြည်ညိုဖွယ်အာရုံမှ) စိတ်ကို ရုပ်သိမ်းတော့အံ့''ဟု ဤသို့ ဆင်ခြင်၏။ ထို ရဟန်းသည် (ကြည်ညိုဖွယ်အာရုံမှ) စိတ်ကိုရုပ်လည်း ရုပ်သိမ်း၏၊ ကြံလည်း မကြံစည်၊ သုံးလည်း မသုံးသပ်၊ ''ငါသည် မကြံစည်၊ မသုံးသပ်၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာ၏''ဟု သိ၏။ အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် စိတ်ကို ထား၍ပွားများခြင်း ဖြစ်၏။
အာနန္ဒာ အဘယ်သို့လျှင် စိတ်ကို မထားမူ၍ ပွားများခြင်း ဖြစ်သနည်း။ အာနန္ဒာ ရဟန်းသည်ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ စိတ်ကို မထားမူ၍ 'ငါ၏ စိတ်ကို ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ မထား'ဟု သိ၏။ ထို့နောက် 'ငါ၏စိတ်သည် နောက်၌လည်းကောင်း၊ ရှေ့၌လည်းကောင်း မကျုံ့၊ လွတ်၏၊ မတောင့်တ'ဟု သိ၏။ ထို့ပြင်လည်း '(ငါသည်) ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ချမ်းသာ၏'ဟု သိ၏။
အာနန္ဒာ ရဟန်းသည် ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ စိတ်ကို မထားမူ၍ 'ငါ၏ စိတ်ကို ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ မထား'ဟုသိ၏။ ထို့နောက် 'ငါ၏ စိတ်သည် နောက်၌လည်းကောင်း၊ ရှေ့၌လည်းကောင်း မကျုံ့၊ လွတ်၏၊ မတောင့် တ'ဟု သိ၏။ ထို့ပြင်လည်း '(ငါသည်) ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ့်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ချမ်းသာ၏'ဟု သိ၏။
--အာနန္ဒာ ရဟန်းသည် ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ စိတ်ကို မထားမူ၍ 'ငါ၏ စိတ်ကို ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ မထား'ဟုသိ၏။ ထို့နောက် 'ငါ၏ စိတ်သည် နောက်၌လည်းကောင်း၊ ရှေ့၌လည်းကောင်း မကျုံ့၊ လွတ်၏၊ မတောင့် တ'ဟု သိ၏၊ ထို့ပြင်လည်း '(ငါသည်) ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ချမ်းသာ၏'ဟု သိ၏။
အာနန္ဒာ ရဟန်းသည် ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ စိတ်ကို မထားမူ၍ 'ငါ၏ စိတ်ကို ပြင်ပ (အာရုံ) ၌ မထား'ဟုသိ၏။ ထို့နောက် 'ငါ၏ စိတ်သည် နောက်၌လည်းကောင်း၊ ရှေ့၌လည်းကောင်း မကျုံ့၊ လွတ်၏၊ မတောင့် တ'ဟု သိ၏၊ ထို့ပြင်လည်း '(ငါသည်) ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ချမ်းသာ၏'ဟု သိ၏။ အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် စိတ်ကိုမထားမူ၍ ပွားများခြင်း ဖြစ်၏။
အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် စိတ်ကို ထား၍ ပွားများခြင်းကိုလည်း ငါ ဟောအပ်ပြီ၊ စိတ်ကို မထားမူ၍ပွားများခြင်းကိုလည်း ငါ ဟောအပ်ပြီ။ အာနန္ဒာ တပည့်သာဝကတို့၏ စီးပွားကို လိုလားသောအစဉ်သနားတတ်သော သင်တို့ဆရာ ငါသည် အစဉ်သနားသည် ဖြစ်၍ သင်တို့အတွက် ပြုသင့်ပြုထိုက်သည်ကိုပြုအပ်ပြီ။ အာနန္ဒာ ဤသည်တို့ကား သစ်ပင်ရင်းတို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်တို့တည်း။ အာနန္ဒာ ရှုကြကုန်လော့၊ မမေ့လျော့ကုန်လင့်၊ နောက်၌ နှလုံးမသာယာ မဖြစ်ကြကုန်လင့်။ ဤသည်ကားသင်တို့အား ငါတို့၏ အဆုံးအမပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော တရားတော်ကို လွန်စွာ နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်လေ၏။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသောအမ္ဗပါလိဝဂ် ပြီး၏။
--၂-နာလန္ဒဝဂ်
၁-မဟာပုရိသသုတ်
֍ ၃၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏ - ''အသျှင်ဘုရား 'ယောကျ်ားမြတ် ယောကျ်ားမြတ်'ဟု ဆိုပါ၏၊ အသျှင်ဘုရားအဘယ်မျှဖြင့် ယောကျ်ား မြတ် ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
သာရိပုတြာ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်ရှိသောကြောင့်သာ ''ယောကျ်ားမြတ်''ဟု ငါ ဆို၏၊ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်မရှိမူ ''ယောကျ်ားမြတ်''ဟု ငါ မဆိုဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သာရိပုတြာ အဘယ်သို့လျှင် (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်ရှိသနည်း။ သာရိပုတြာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ရုပ် အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအား စိတ်သည် တပ်မက်မှု ကင်း၏၊ (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) တစ်စုံတစ်ခု သောအာရုံကို မစွဲလမ်းမူ၍ အာသဝေါတို့မှ လွတ်မြောက်၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အား ထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ့်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တပ်မက်မှု ကင်း၏၊ (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) တစ်စုံတစ်ခုသောအာရုံကို မစွဲလမ်းမူ၍ အာသဝေါတို့မှ လွတ်မြောက်၏။ သာရိပုတြာ ဤသို့လျှင်လွတ်မြောက်သော စိတ်ရှိ၏။
သာရိပုတြာ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်ရှိသောကြောင့်သာ ''ယောကျ်ားမြတ်''ဟု ငါဆို၏၊ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်မရှိမူ ''ယောကျ်ားမြတ်''ဟု ငါ မဆိုဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-နာလန္ဒသုတ်
֍ ၃၇၈။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် နာလန္ဒာမြို့ ပါဝါရိကသရက်ဥယျာဉ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏-''သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော် ၌ မြတ်စွာဘုရားထက် ပိုမိုလွန်ကဲစွာ သိသော မြတ်စွာဘုရားမှအခြား တစ်ပါးသော သမဏသည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏသည်လည်းကောင်း ဖြစ်လည်း မဖြစ်ဖူး၊ ဖြစ်လိမ့်မည်လည်း မဟုတ်၊ ယခုအခါ၌လည်း မရှိပါဟု မြတ်စွာဘုရား၌ တပည့်တော် ဤသို့ယုံကြည်ပါ၏''ဟု လျှောက်၏။ သာရိပုတြာ ''သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်တော်၌ မြတ်စွာဘုရားထက် ပိုမိုလွန်ကဲစွာသိသော မြတ်စွာဘုရားမှ အခြား တစ်ပါးသော သမဏ သည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏသည်လည်းကောင်း ဖြစ်လည်း မဖြစ်ဖူး၊ ဖြစ်လိမ့်မည်လည်း မဟုတ်၊ ယခု အခါ၌လည်း မရှိပါဟု မြတ်စွာဘုရား၌တပည့်တော် ဤသို့ ယုံကြည်ပါ၏''ဟု သင်သည် မြတ်သော ရဲရင့် သော စကားကို ပြော၏၊ တစ်ဖက်သတ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချ၏၊ မြတ်သော ကြုံးဝါးခြင်းကို ကြုံးဝါး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သာရိပုတြာ ရှေးအခါ၌ ဖြစ်တော်မူခဲ့ကုန်သော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံ သောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သောအလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားတို့၏ စိတ်ကို ''ထိုမြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဤသို့ သီလရှိကုန်ပြီဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ (သမာဓိ) တရားရှိကုန်ပြီဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ ပညာရှိကုန်ပြီဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ နေလေ့ရှိကုန်ပြီဟုလည်းကောင်း၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား တို့သည် ဤသို့ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်ကုန်ပြီ''ဟုလည်းကောင်း သင့်စိတ်ဖြင့်ပိုင်းခြား၍ သိ သလော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ မသိပါ။
သာရိပုတြာ နောင်အခါ၌ ဖြစ်တော်မူလတ္တံ့ကုန်သော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သောအလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားတို့၏စိတ် ကို ''ထိုမြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဤသို့ သီလရှိကုန်လတ္တံ့ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ (သမာဓိ) တရားရှိကုန် လတ္တံ့ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ ပညာရှိကုန်လတ္တံ့ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့နေလေ့ရှိကုန်လတ္တံ့ဟုလည်းကောင်း၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဤသို့ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်ကုန်လတ္တံ့''ဟုလည်းကောင်း သင့် စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိသလော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့မသိပါ။
သာရိပုတြာ ယခုအခါ၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ငါဘုရား၏ စိတ်ကို ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ သီလရှိ၏ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ (သမာဓိ) တရားရှိ၏ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ ပညာရှိ၏ဟုလည်းကောင်း၊ ဤသို့ နေလေ့ရှိ၏ဟုလည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ (အာသဝတို့မှ) လွတ်မြောက်၏''ဟုလည်းကောင်း သင့်စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိသလော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ မသိပါ။
သာရိပုတြာ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်တို့၌ (ပွင့်တော်မူကုန်သည့်) ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက့်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သော ဤမြတ်စွာဘုရားတို့၌ စိတ်ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်သော ဉာဏ်သည် သင့်အား မရှိ၊ ထိုသို့ မရှိပါဘဲလျက် ''သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်၌မြတ်စွာဘုရားထက် ပိုမိုလွန်ကဲစွာ သိသော မြတ်စွာဘုရားမှ အခြား တစ်ပါးသော သမဏသည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏသည်လည်းကောင်း ဖြစ်လည်း မဖြစ်ဖူး၊ ဖြစ်လိမ့်မည်လည်း မဟုတ်၊ ယခုအခါ၌လည်းမရှိပါဟု မြတ်စွာဘုရား၌ တပည့်တော် ဤသို့ ယုံကြည်ပါ၏''ဟု သင်သည် မြတ်သော ရဲရင့်သော စကားကို အဘယ်ကြောင့် ပြောဘိသနည်း၊ တစ်ဖက်သတ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချဘိသနည်း၊ မြတ်သော ကြုံးဝါးခြင်းကို ကြုံးဝါးဘိသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--အသျှင်ဘုရား အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်တို့၌ (ပွင့်တော်မူကုန်သည့်) ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားတို့၌စိတ်ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်သော ဉာဏ်သည် အကျွန်ုပ်အား မရှိပါ၊ သို့သော်လည်း တရားတော်သို့ အစဉ်လိုက်၍ သိရပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ဥပမာသော်ကား မင်း၏ တိုင်းစွန်ကျသော မြို့သည် ခိုင်မြဲသော တံတိုင်းခြေ ရှိ၏၊ ခိုင်မြဲသော တံတိုင်းနှင့် တုရိုဏ်တိုင် ရှိ၏၊ တံခါးတစ်ပေါက်သာ ရှိ၏၊ ထိုမြို့၏ တံခါးစောင့်သည်ပညာရှိ၏၊ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၏၊ ဌာနအားလျော်စွာ သိတတ်သော ပညာရှိ၏၊ မသိသော သူတို့ကိုတားမြစ်၍ သိသော သူတို့ကိုသာ ဝင်စေ၏။ ထိုတံခါးစောင့်သည် ထိုမြို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်မှ အစဉ်အတိုင်းလှည့်သွားသော လမ်းသို့ အစဉ်လိုက်သွားသည်ရှိသော် တံတိုင်းအစပ်ကိုလည်းကောင်း၊ တံတိုင်းအပေါက်ကိုလည်းကောင်း အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် ကြောင်ထွက်လောက်ရုံ အပေါက်ကိုမျှလည်းမတွေ့မြင်ရာ။ ထိုတံခါးစောင့်အား ''ဤ မြို့တွင်းသို့ ဝင်သူ ထွက်သူကြီးမားသော သတ္တဝါအားလုံးတို့သည် ဤတံခါးဖြင့်သာ ဝင်လည်း ဝင်ကုန်၏၊ ထွက်လည်းထွက်ကုန်၏''ဟု အကြံ ဖြစ်ရာ၏။
အသျှင်ဘုရား ထို့အတူပင် တပည့်တော်သည် ရှေးအခါ၌ ပွင့်တော်မူကုန်သော ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သောအလုံးစုံသောမြတ်စွာဘုရားတို့သည်လည်း စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာတည်စေကုန်လျက် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ပွားများ၍ အတုမရှိမြတ်သောအရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်ပြီ။
နောင်အခါ၌ ပွင့်တော်မူကုန်မည့် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရား တို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သောအလုံးစုံသော မြတ်စွာဘုရားတို့သည်လည်း စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်၍သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေကုန်လျက် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာပွားများ၍ အတုမရှိမြတ်သောအရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်လတ္တံ့။
အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ ပွင့်တော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း စိတ်ကို ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်သော ပညာကို အားနည်းအောင် ပြုလုပ်တတ်ကုန်သော နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်စွန့်၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေ၍ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ပွားများ၍ အတုမရှိမြတ်သောအရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူ၏ဟု တရားတော်သို့ အစဉ်လိုက်၍ သိရပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ထို့ကြောင့်ပင် သင်သည် ဤတရားဒေသနာတော်ကို ရဟန်း၊့ရဟန်းမ၊ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာမတို့အား အမြဲမပြတ် ဟောကြားလေလော့။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ငါဘုရား၌ ယုံမှားခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ တွေးတောခြင်းသည်လည်းကောင်း ဖြစ်ကုန်သော (မဂ်ဖိုလ်မှ) အချည်းနှီးဖြစ်ကုန်သော သူတို့သော်မှလည်း ဤတရားဒေသနာကို ကြားနာရသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရား၌ယုံမှားခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ တွေးတောခြင်းကိုလည်းကောင်း ပယ်ဖျောက်နိုင်ပေလတ္တံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-စုန္ဒသုတ်
֍ ၃၇၉။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မဂဓတိုင်း နာလကရွာငယ်၌အနာရောဂါ နှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်သည် ဖြစ်၍ ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ သမဏုဒ္ဒေသ အမည်ရသောအသျှင်စုန္ဒသည် အသျှင်သာရိပုတြာ၏ အလုပ်အကျွေး ဖြစ်၏။
ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ထိုအနာဖြင့်ပင် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူလေ၏၊ ထိုအခါ သမဏုဒ္ဒေသအမည်ရသောအသျှင်စုန္ဒသည် အသျှင်သာရိပုတြာ၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူခဲ့၍ သာဝတ္ထိပြည်အနာထပိဏ် သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်းနေ အသျှင်အာနန္ဒာထံ ချဉ်းကပ်၍အသျှင်အာနန္ဒာကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်အာနန္ဒာအား ''အသျှင်ဘုရားအသျှင်သာရိပုတြာသည် ပရိ နိဗ္ဗာန် ပြုတော်မူပါပြီ၊ ဤသည်ကား ထိုအသျှင်သာရိပုတြာ၏သပိတ်သင်္ကန်းပါတည်း''ဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင်စုန္ဒ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်ရန်ဤစကားလက်ဆောင်သည် ရှိ၏၊ ငါ့သျှင်စုန္ဒ သွားကုန်အံ့၊ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ထားကုန်အံ့ဟု မိန့်ဆို၏။ သမဏု ဒ္ဒေသ အမည်ရသောအသျှင်စုန္ဒသည် ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု အသျှင်အာနန္ဒာအား ပြန်လျှောက်၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် သမဏုဒ္ဒေသ အမည်ရသောအသျှင်စုန္ဒသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော်အသျှင်အာနန္ဒာ သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရားသမဏုဒ္ဒေသအမည်ရသော ဤအသျှင် စုန္ဒသည် 'အသျှင်ဘုရား အသျှင်သာရိပုတြာသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပါပြီ၊ ဤသည်ကား အသျှင်သာရိပုတြာ၏ သပိတ်သင်္ကန်းပါတည်း'ဟု လျှောက်၏။ အသျှင်ဘုရားအသျှင်သာရိပုတြာသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပြီဟု ကြားရ သောကြောင့် စင်စစ်အားဖြင့် တပည့်တော်၏ကိုယ်သည် လေးလံတောင့်တင်းသကဲ့သို့ ဖြစ်ပါ၏၊ အရပ် မျက်နှာတို့သည်လည်း တပည့်တော်အားမထင်ပါကုန်၊ တရားတို့သည်လည်း တပည့်တော်အား မထင်ပါ ကုန်''ဟု လျှောက်၏။
အာနန္ဒာ သာရိပုတြာသည် သင်၏ သီလအစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသလော၊ သမာဓိအစုကို ယူ၍ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသလော၊ ပညာအစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသလော၊ လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' (အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်) အစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသလော၊ လွတ်မြောက်မှုကို သိသောဝိမုတ္တိဉာဏ်အမြင် (ပစ္စဝေက္ခဏာ ဉာဏ်) အစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသလောဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အသျှင်သာရိပုတြာသည် တပည့်တော်၏ သီလအစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန် မပြုပါ၊ သမာဓိအစု။ပ။ ပညာအစု။ပ။ လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' (အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်) အစု။ပ။
ဝိမုတ္တိဉာဏ်အမြင် (ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်) အစုကို ယူ၍ ပရိနိဗ္ဗာန် မပြုပါ။ အသျှင်ဘုရား စင်စစ်သော်ကားအသျှင်သာရိပုတြာသည် တပည့်တော်အား ဆုံးမပါ၏၊ (တရား၌) သက်ဝင်စေပါ၏၊ (တရားကို) သိစေပါ၏၊ (တရားကို) ကောင်းစွာ ပြပါ၏၊ (တရားကို) ဆောက် တည်စေပါ၏၊ (တရားကျင့်သုံးရန်) ထက်သန်စေပါ၏၊ ရွှင်လန်းစေပါ၏၊ တရားဟောရန် ကြောင့်ကြစိုက်ပါ ၏၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့ကို့ချီးမြှောက်တတ်ပါ၏၊ တပည့်တော်တို့သည် အသျှင်သာရိပုတြာ၏ ထိုတရား သြဇာ တရားအသုံးအဆောင်တရားတော်ဖြင့် ချီးမြှောက်မှုကို မပြတ် အောက်မေ့မိပါကုန်၏ဟု (လျှောက် ၏)။
--အာနန္ဒာ အလုံးစုံသော ချစ်အပ်သော နှလုံးကို ပွါးစေတတ်သော သူတို့နှင့် ရှင်ကွဲ ကွဲရခြင်း သေကွဲကွဲရခြင်း ဘဝတခြားစီ ဖြစ်ရခြင်းကို ရှေးမဆွကပင် ငါ ဟောထားအပ်သည် မဟုတ်ပါလော။ အာနန္ဒာ''ဖြစ်ခြင်း ကြီးပွါးခြင်း ပြုပြင်ရခြင်း ပျက်စီးခြင်းသဘောရှိသော တရားကို စင်စစ်အားဖြင့် မပျက်စီးပါလင့်''ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းကို ဤအရာ၌ အဘယ်မှာလျှင် ရနိုင်ပါမည်နည်း၊ ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိပေ။ အာနန္ဒာ အနှစ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးသည် တည်ရှိနေစဉ် အကြီးဆုံးသောအကိုင်းသည်ပျက်စီးရာသကဲ့သို့ အာနန္ဒာ ထို့အတူပင် အနှစ်ရှိသော များစွာသော ရဟန်းအပေါင်းသည် တည်ရှိနေစဉ်သာရိပုတြာသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပြီ။ အာနန္ဒာ ''ဖြစ်ခြင်း ကြီးပွါးခြင်း ပြုပြင်ရခြင်း ပျက်စီးခြင်းသဘောရှိသော တရားကို စင်စစ်အားဖြင့် မပျက်စီးပါလင့်''ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းကို ဤအရာ၌အဘယ်မှာ လျှင် ရနိုင်ပါမည်နည်း၊ ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိပေ။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် သူတစ်ပါးကိုအားမကိုး ကြမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့၊ အခြားတရားကို အားမကိုးကြမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့။
အာနန္ဒာ ရဟန်းသည် အဘယ်သို့လျှင် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာနေရသနည်း၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရသနည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကိုမှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏။
အာနန္ဒာ ယခုအခါ၌လည်းကောင်း၊ ငါဘုရား ကွယ်လွန်သောအခါ၌လည်းကောင်း သူတစ်ပါးကိုအားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကြလျက် အခြားတရားကို အားမကိုးကြမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြမည့် ရဟန်းအားလုံးတို့သည် သိက္ခာသုံးပါးကို အလိုရှိသော ရဟန်းအားလုံးတို့ထက် အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ကြပေလိမ့်မည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဥက္ကစေလသုတ်
֍ ၃၈၀။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၍ မကြာမီမြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်း ဥက္ကစေလာမြို့ ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်း၌ များစွာသော ရဟန်းသံဃာနှင့် အတူ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသော ရဟန်းသံဃာ ခြံရံတော်မူလျက်လွင်တီး ခေါင်၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် တိတ်ဆိတ်စွာ နေသော ရဟန်းသံဃာကို စောင်းငဲ့ကြည့်ရှုတော်မူ၍ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏-ရဟန်းတို့ ငါ၏ ဤပရိသတ်သည် သာရိပုတြာနှင့် မောဂ္ဂလာန်တို့ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုကုန်ပြီးသော် စင်စစ်အားဖြင့် ဆိတ်သုဉ်းသကဲ့သို့ ထင်ရ၏၊ ရဟန်းတို့ ငါ၏ ပရိသတ်သည် မဆိတ်သုဉ်း၊ သာရိပုတြာနှင့် မောဂ္ဂလာန်တို့ နေရာအရပ်ကို ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိ။ ရဟန်းတို့ ရှေးအခါ၌့ပွင့်တော်မူ ကုန်ပြီးသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိ တော်မူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားတို့အား ငါ၏ (တပည့်အစုံဖြစ်သော) သာရိပုတြာနှင့်မောဂ္ဂလာန်တို့ကဲ့သို့ ထိုအတိုင်းအရှည် ရှိသည်သာ ဖြစ်သော တပည့်အစုံ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ ရဟန်းတို့နောင်အခါ၌ ပွင့်တော်မူမည့် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားတို့အားလည်း ငါ၏ (တပည့်အစုံဖြစ်သော) သာရိပုတြာနှင့် မောဂ္ဂလာန်တို့ကဲ့သို့ ထိုအတိုင်း အရှည် ရှိသည်သာ ဖြစ်သော တပည့်အစုံ ဖြစ်လိမ့်မည်။
ရဟန်းတို့ တပည့် 'သာဝက' တို့၏ (အဖြစ်မျိုးသည်) အံ့သြဖွယ် ဖြစ်ပေစွ၊ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပေစွ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဆုံးမချက်ကို လိုက်နာကုန်ဘိ၏၊ သွန်သင်ချက်ကို လိုက်နာပြုလုပ်ကုန်ဘိ၏၊ ပရိသတ်လေးပါးတို့သည် ချစ်အပ် မြတ်နိုးအပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ အလေးပြုအပ် နှလုံးကို ပွါးစေတတ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ (အဖြစ်မျိုးသည်) အံ့သြဖွယ် ဖြစ်ပေစွ၊ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပေစွ။ ဤသို့သဘောရှိသော တပည့် 'သာဝက' အစုံသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပါသော်လည်း မြတ်စွာဘုရားအား စိုးရိမ် ပူဆွေးခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ငိုကြွေးခြင်းသည်လည်းကောင်း မရှိပေ။ ''ဖြစ်ခြင်း ကြီးပွါးခြင်း ပြုပြင်ရခြင်းပျက် စီးခြင်းသဘောရှိသော တရားကို စင်စစ်အားဖြင့် မပျက်စီးပါစေလင့်''ဟု ဤသို့သောတောင့်တခြင်းကို ဤအရာ၌ အဘယ်မှာလျှင် ရနိုင်ပါမည်နည်း၊ ဤအကြောင်းမျိုးလည်း မရှိပေ။ ရဟန်းတို့ အနှစ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးသည် တည်ရှိနေစဉ် အကြီးဆုံး အကိုင်းတို့သည်ပျက်စီးကုန်ရာသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့ အတူပင် အနှစ်ရှိသော များစွာသော ရဟန်းအပေါင်းသည်တည်ရှိနေစဉ် သာရိပုတြာနှင့် မောဂ္ဂလာန်တို့ သည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုကုန်ပြီ။ ''ဖြစ်ခြင်း ကြီးပွါးခြင်းပြုပြင်ရခြင်း ပျက်စီးခြင်းသဘောရှိသော တရားကို စင်စစ်အားဖြင့် မပျက်စီးပါစေလင့်''ဟု ဤသို့သောတောင့်တခြင်းကို ဤအရာ၌ အဘယ်မှာလျှင် ရနိုင်ပါ မည်နည်း၊ ဤအကြောင်းမျိုးလည်း မရှိပေ။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သူတစ်ပါးကို အားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာနေရသနည်း၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
--ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သူတစ်ပါးကိုအားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏၊ အခြားတရားကို အားမကိုးမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေရ၏။
ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌လည်းကောင်း၊ ငါဘုရား ကွယ်လွန်သောအခါ၌လည်းကောင်း သူတစ်ပါးကိုအားမကိုးမူ၍ မိမိကိုယ်ကို မှီခိုအားကိုးကြလျက် အခြားတရားကို အားမကိုးကြမူ၍ (လောကုတ္တရာ) တရားတော်ကို မှီခိုအားကိုးကာ နေကြမည့် ရဟန်းအားလုံးတို့သည် သိက္ခာသုံးပါးကို အလိုရှိသော ရဟန်းအားလုံးတို့ထက် အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ကြပေလိမ့်မည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဗာဟိယသုတ်
֍ ၃၈၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်ဗာဟိယသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားတောင်းပန်ပါ၏၊ တပည့်တော်အား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် တရားဟောတော်မူပါ၊ တပည့်တော်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားတော်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ လုံ့လထုတ်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလိုပါ၏''ဟုလျှောက်ထား၏။ ဗာဟိယ သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကိုပင် သုတ်သင်လော့၊ ကုသိုလ် တရားတို့၏ အစကား အဘယ်နည်း၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်သော သီလနှင့် ဖြောင့်မတ်သောအယူပင် တည်း။ ဗာဟိယ အကြင်အခါ သင့်အား သီလသည်လည်း စင်ကြယ်ပေလိမ့်မည်၊ အယူသည်လည်း ဖြောင့် မတ်ပေလိမ့်မည်၊ ဗာဟိယ ထိုအခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများလေလော့။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ဗာဟိယ ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ဗာဟိယ အကြင်အခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုဤသို့ ပွါးများနိုင်လိမ့်မည်၊ ထိုအခါ ရောက်လာမည့် ညဉ့် နေ့တို့ဝယ် သင့်အား ကုသိုလ်တရားတိုးပွါးခြင်းကိုသာ (မချွတ် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ် ယုတ်လိမ့်မည်ဟု မမျှော်လင့်အပ်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ထိုအခါ အသျှင်ဗာဟိယသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်ကို အလွန်နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်လျက် နေရာမှ ထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရိုအသေ ပြုလျက် ဖဲခွါသွားလေ၏။ ထို့နောက် အသျှင်ဗာဟိယသည် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ကောင်းစွာသာလျှင် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုကုန်သောအမျိုးသားများ လိုလားအပ်သောအတုမရှိသောအကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သောအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို မကြာမီ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ''ဟု သိ၏၊ အသျှင်ဗာဟိယသည် ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်လေ၏။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဥတ္တိယသုတ်
֍ ၃၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်ဥတ္တိယသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်အား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် တရားတော်ကို ဟောတော်မူပါလော့၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားတော်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ လုံ့လထုတ်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလိုပါ၏''ဟု လျှောက်၏။ ဥတ္တိယ သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကိုပင် သုတ်သင်လော့။
ကုသိုလ် တရားတို့၏ အစကား အဘယ်နည်း၊ ကောင်းစွာ စင်ကြယ်သော သီလနှင့် ဖြောင့်မတ်သောအယူပင် တည်း။ ဥတ္တိယ အကြင်အခါ သင့်အား သီလသည်လည်း စင်ကြယ်ပေလိမ့်မည်၊ အယူသည်လည်း ဖြောင့် မတ်ပေလိမ့်မည်၊ ဥတ္တိယ ထိုအခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါး များလေလော့။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ဥတ္တိယ ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရား တို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ဥတ္တိယ အကြင်အခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုဤသို့ ပွါးများနိုင်လိမ့်မည်၊ ထိုအခါ သေမင်းနိုင်ငံဟူသော သံသရာ ၏ တစ်ဖက်ကမ်း (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်နိုင်လတ္တံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ထိုအခါ အသျှင်ဥတ္တိယသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်ကို အလွန် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်လျက် နေရာမှ ထ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် အရိုအသေ ပြုပြီးလျှင် ဖဲခွါသွားလေ၏။ ထို့ နောက် အသျှင်ဥတ္တိယသည် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအား ထုတ်သည် ဖြစ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိလျက် နေလတ်သော် ကောင်းစွာသာလျှင်လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကုန်သောအမျိုးသားများ လိုလားအပ်သောအတုမရှိသောအကျင့် မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သောအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို မကြာမီ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင်ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ်မရှိတော့ပြီ''ဟု သိ၏၊ အသျှင်ဥတ္တိယ သည် ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်လေ၏။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-အရိယသုတ်
֍ ၃၈၃။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော (အရိယမဂ်) တရားတို့သည် ထိုသတိပဋ္ဌာန်ကို ပြုလုပ်ပွါးများသူကို ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော (အရိယမဂ်) တရားတို့သည် ထိုသတိပဋ္ဌာန်ကို ပြုလုပ်ပွါးများသူကိုကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဗြဟ္မသုတ်
֍ ၃၈၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူစ ဥရုဝေလတော နေရဉ္ဇရာမြစ်ကမ်းနားဝယ် အဇပါလပညောင်ပင်ရင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအား ဤသို့ အကြံ ဖြစ်တော်မူ၏- ဤခရီးလမ်းသည်သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်း။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန်ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်းဟု အကြံဖြစ်တော်မူ၏။
ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်အကြံကို မိမိ စိတ်ဖြင့် သိ၍ အားရှိသောယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်မောင်းကို ဆန့်ရာသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်မောင်းကိုကွေးရာသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် ဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ကွယ်ခဲ့၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ရှေ့၌ ကိုယ်ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ပခုံးတစ်ဖက်၌ ကိုယ်ရုံကို တင်လျက် မြတ်စွာဘုရားထံသို့လက်အုပ်ချီကာ မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ထား၏- ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောမြတ်စွာဘုရား ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်းဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်း ကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်း။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ အသျှင်ဘုရား ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
--အသျှင်ဘုရား ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကိုလွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပင်တည်းဟု သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ဤစကားကို လျှောက်၏။
ဤစကားကို လျှောက်ထားပြီးနောက် တစ်ပါးသော စကားကို လျှောက်ထားပြန်၏-
''ဇာတိ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်ကို မြင်တော်မူသော (သတ္တဝါတို့၏) အစီးအပွါးကိုအစဉ်စောင့်ရှောက်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် တစ်ကြောင်းတည်းသော (သတိ ပဋ္ဌာန်) လမ်းကိုသိတော်မူ၏၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လမ်းဖြင့် (အရိယာသူတော်ကောင်းတို့ သည်) သတ္တဝါတို့ကိုနစ်မွန်းစေတတ်သော သြဃကို ရှေးကလည်း ကူးမြောက် ကုန်ပြီ၊ (နောင်၌လည်း) ကူးမြောက်ကုန်လတ္တံ့၊ (ယခုလည်း) ကူးမြောက်ဆဲဖြစ်ကုန် ၏''ဟု (လျှောက်၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉။သေဒကသုတ်
֍ ၃၈၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သုမ္ဘတိုင်း သေဒကမည်သော သုမ္ဘတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ ရှေး၌ဖြစ်ဖူးသည်ကား စဏ္ဍာလ (မည်သော) ဝါးတိုင်ကို တက်တတ်သော ဆရာသည် စဏ္ဍာလဝါးကိုစိုက်ထူစေ၍ မေဒကထာလိက မည်သော တပည့်အား ''အမောင်မေဒကထာလိက လာလော့၊ သင်သည်စဏ္ဍာလဝါးတိုင် သို့ တက်၍ ငါ၏ ပခုံးထက်၌ ရပ်လော့''ဟု ပြော၏။ ရဟန်းတို့ ''ဆရာကောင်းပါပြီ''ဟု တပည့်မေဒက ထာလိကသည် စဏ္ဍာလဝါးတိုင် တက်တတ်သော ဆရာအားဝန်ခံပြောကြားပြီးလျှင် စဏ္ဍာလဝါးတိုင်ထက် သို့ တက်၍ ဆရာ၏ ပခုံးထက်၌ ရပ်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါစဏ္ဍာလဝါးတိုင် တက်တတ်သော ဆရာသည် တပည့်မေဒကထာလိကအား ''အမောင်မေဒကထာလိကသင်သည် အကျွန်ုပ်ကို စောင့်ရှောက်ပါ၊ အကျွန်ုပ် သည် သင့်ကို စောင့်ရှောက်ပါအံ့၊ ဤသို့ ငါတို့အချင်းချင်း လုံခြုံအောင် စောင့်ရှောက်ကြကာ အတတ် (ပညာ) တို့ကိုလည်း ပြကုန်အံ့၊ လာဘ်ကိုလည်းရကုန်အံ့၊ စဏ္ဍာလဝါးတိုင်မှလည်း ချမ်းသာစွာ ဆင်းနိုင် ကြကုန်အံ့''ဟု ပြောဆို၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ပြောဆိုလတ်သော် မေဒကထာလိကသည် စဏ္ဍာလဝါးတိုင် တက်တတ်သည့် ဆရာအား ''ဆရာဤစကားသည် မသင့်ပါ၊ ဤသို့ ဖြစ်ပါအံ့၊ ဆရာ သင်သည်လည်း မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ပါ၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ပါအံ့၊ ဤသို့ အကျွန်ုပ်တို့ သည် မိမိကိုယ်ကိုသာလုံခြုံအောင် စောင့်ရှောက်ကြကာ အတတ်ပညာတို့ကိုလည်း ပြပါကုန်အံ့၊ လာဘ်ကို လည်း ရပါကုန်အံ့၊ စဏ္ဍာလဝါးတိုင်မှလည်း ချမ်းသာစွာ ဆင်းနိုင်ကြရပါကုန်အံ့''ဟု ပြောဆို၏။
''ထို (ဆရာတပည့်နှစ်ဦးတို့၏) စကားတို့တွင် ထိုတပည့်၏ စကားသည် သင့်မြတ်သောအကြောင်းဖြစ်ပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ တပည့်မေဒကထာလိကသည်ဆရာကို ပြောသကဲ့သို့ ''မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်အံ့''ဟု သတိပဋ္ဌာန်ကို မှီဝဲအပ်၏၊ ''သူတစ်ပါးကိုစောင့် ရှောက်အံ့''ဟု သတိပဋ္ဌာန်ကို မှီဝဲအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော်သူတစ်ပါး ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်၏၊ သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော်မိမိကိုယ်ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်ရာရောက်သနည်း။ အဖန်ဖန် မှီဝဲခြင်း ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် သူတစ်ပါးကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်သနည်း။ သည်းခံခြင်း မညှဉ်းဆဲခြင်း မေတ္တာစိတ်ရှိခြင်း အစဉ်သနားခြင်းဖြင့် သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် မိမိကိုယ်ကိုလည်းစောင့်ရှောက်ရာ ရောက်ပေ၏။
''ရဟန်းတို့ မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်အံ့''ဟု သတိပဋ္ဌာန်ကို မှီဝဲအပ်၏၊ ''သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်အံ့''ဟု သတိပဋ္ဌာန်ကို မှီဝဲအပ်၏။ ရဟန်းတို့ မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် သူတစ်ပါးကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်၏၊ သူတစ်ပါးကို စောင့်ရှောက်သည်ရှိသော် မိမိကိုယ်ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရာ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဇနပဒကလျာဏီသုတ်
֍ ၃၈၆။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သုမ္ဘတိုင်းသေဒကမည်သော သုမ္ဘတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအားပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ''ကောင်းခြင်း ပြည့်ကြွယ် တိုင်းကြီးမယ်, ကောင်းခြင်း ပြည့်ကြွယ်တိုင်းကြီးမယ်''ဟု (ပြောကြားကာ) များစွာသော လူအပေါင်းသည် စုဝေးရာ၏၊ ထိုကောင်းခြင်း ပြည့်ကြွယ် တိုင်းကြီးမယ်သည် ကသည်ရှိသော် ကောင်းမြတ်သော ကိုယ်ဟန်အမူအရာ ရှိရာ၏၊ သီဆိုသည်ရှိသော် ကောင်းမြတ်သော သံနေသံထား အမူအရာ ရှိရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ''ကောင်းခြင်း ပြည့်ကြွယ် တိုင်းကြီးမယ်သည် က၏၊ သီဆို၏''ဟု များစွာသော လူအပေါင်းသည် အတိုင်းထက်အလွန် စုဝေးရာ၏။ ထိုအခါ အသက်ရှင်လိုသော မသေလိုသော ချမ်းသာလိုသော ဆင်းရဲခြင်းကို စက်ဆုပ်သော ယောကျ်ားသည် လာရာ၏၊ ထိုသူအား ''အမောင်ယောကျ်ား ဤအနားနှင့်အညီ ပြည့်နေသော ဆီခွက်ကိုပွဲသဘင်ကြီး နှင့် ကောင်းခြင်း ပြည့်ကြွယ် တိုင်းကြီးမယ်၏ အကြားသို့ ဆောင်ယူသွားရမည်၊ 'ထိုဆီကိုအနည်းငယ်မျှ ကျသောအရပ်၌ပင် သင်၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်အံ့'ဟု (ပြောကာ) သန်လျက် မိုးနေသောယောကျ်ားသည် လည်း သင်၏ နောက်မှ အစဉ်လိုက်လတ္တံ့''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် ထိုယောကျ်ားသည် ထိုဆီခွက်ကိုနှလုံးမသွင်းမူ၍ ပြင်ပအာရုံကြောင့် မေ့လျော့ကာ ဆောင်ယူရာသလော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ မဖြစ်နိုင်ပါ။
ရဟန်းတို့ အနက်ကို သိစေခြင်းငှါ ဤဥပမာကို ငါ ပြု၏၊ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား ဤအရာ၌ အနက်ပေတည်း၊ ရဟန်းတို့ ''အနားနှင့်အညီ ပြည့်နေသော ဆီခွက်''ဟူသောအမည်သည် ကာယဂတာသတိ၏အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည်- ''ငါတို့သည် ကာယဂတာသတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ် ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအပ် တည်ရာသကဲ့သို့ ပြုအပ် အဖန်ဖန်တည်စေအပ် အဖန်ဖန် လေ့ကျင့်အပ် ကောင်းစွာ အားထုတ်အပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့''။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် နာလန္ဒဝဂ် ပြီး၏။
--၃-သီလဋ္ဌိတိဝဂ်
၁-သီလသုတ်
֍ ၃၈၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အသျှင်ဘဒ္ဒ သည်ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကြကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ဘဒ္ဒသည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့၍ အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီး၍ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်အသျှင်အာနန္ဒာ အား- ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူကုန်သော ကုသိုလ်သီလတို့သည်အဘယ်အကျိုး ရှိပါ ကုန်သနည်း''ဟု ဆို၏။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ပြဿနာရှာခြင်းသည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ စုံစမ်းခြင်း ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ ဆွေးနွေးမေးမြန်းခြင်းသည် ကောင်းပေ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည် ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူကုန်သော ကုသိုလ်သီလတို့သည်အဘယ်အကျိုး ရှိပါကုန်သနည်း''ဟု ဤသို့ မေးမြန်းသည် မဟုတ်ပါလောဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာဟုတ်ပါ၏ဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူကုန်သော ကုသိုလ်သီလတို့ကို သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အလွန်ပွါးများခြင်းငှါ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ မြတ်စွာဘုရားဟောတော်မူကုန်သော ကုသိုလ်သီလ တို့ကို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အလွန်ပွါးများခြင်းငှါမြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူကုန်၏ဟု (မိန့်ဆို ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-စိရဋ္ဌိတိသုတ်
֍ ၃၈၈။ ထိုနိဒါန်းပင်တည်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသောအသျှင်ဘဒ္ဒသည် အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ မတည်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ မြတ်စွာဘုရားပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်ခြင်း၏အကြောင်းအထောက်အပံ့ ကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ပြဿနာရှာခြင်းသည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ စုံစမ်းခြင်း ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ ဆွေးနွေးမေးမြန်းခြင်းသည် ကောင်းပေ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည် ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ မတည်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု ဤသို့ မေးမြန်းသည် မဟုတ်ပါလောဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင် (အာနန္ဒာ)ဟုတ်ပါ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို မပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာမပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာမတည်၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး တို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိ သော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိ သည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို မပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ မတည်၊ ဤသတိပဋ္ဌာန် လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူ သည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ပရိဟာနသုတ်
֍ ၃၈၉။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အသျှင်ဘဒ္ဒသည် ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကြကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ဘဒ္ဒသည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှထခဲ့၍ အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို ဆို၏ -''ငါ့သျှင် အာနန္ဒာ သူတော်ကောင်းတရား ဆုတ်ယုတ်ခြင်း အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ ငါ့သျှင် အာနန္ဒာ သူတော်ကောင်းတရား မဆုတ်ယုတ်ခြင်း အကြောင်းအထောက်အပံ့ကားအဘယ်ပါနည်း''ဟု (ဆို၏)။
ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်၏ ပြဿနာရှာခြင်းသည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ စုံစမ်းခြင်း ဉာဏ်အမြင်သည် ကောင်းပေ၏၊ သင်၏ ဆွေးနွေးမေးမြန်းခြင်းသည် ကောင်းပေ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သင်သည် ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သူတော်ကောင်းတရား ဆုတ်ယုတ်ခြင်း၏အကြောင်းအထောက်အပံ့ ကား အဘယ်ပါနည်း၊ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သူတော်ကောင်းတရားမဆုတ်ယုတ်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက် အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု ဤသို့ မေးမြန်းသည်မဟုတ်ပါလောဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင် (အာနန္ဒာ)ဟုတ် ပါ၏။ ငါ့သျှင်ဘဒ္ဒ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုမပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် သူတော်ကောင်းတရား ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဖြစ်၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန် များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်သူတော်ကောင်းတရား မဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက် မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို မပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်သူတော်ကောင်းတရား ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဖြစ်၏၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် သူတော်ကောင်းတရား မဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-သုဒ္ဓသုတ်
֍ ၃၉၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့ နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက့်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-အညတရဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၃၉၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားတစ်ယောက်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ -''အသျှင်ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာမတည်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ အသျှင်ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကားအဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ပုဏ္ဏား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို မပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ မတည်၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ပုဏ္ဏား ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက် မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
--ပုဏ္ဏား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို မပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ မပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူသည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ မတည်၊ ဤသတိပဋ္ဌာန် လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူ သည်ရှိသော် သူတော်ကောင်းတရား ကြာရှည်စွာ တည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ -''အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ။ပ။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကိုယနေ့မှ စ၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဥပါသကာဟု မှတ်တော်မူပါ''ဟု (လျှောက်၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ပဒေသသုတ်
֍ ၃၉၂။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်သာရိပုတြာ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်နှင့် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါတို့သည်သာကေတမြို့ ကဏ္ဍကီတော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင့်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထတော်မူခဲ့ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်လျက် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသောအသျှင်သာရိပုတြာသည်အသျှင် အနုရုဒ္ဓါအား ဤစကားကို ဆို၏-''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ 'သေခပုဂ္ဂိုလ် သေခပုဂ္ဂိုလ်'ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်အဘယ်မျှ ဖြင့် 'သေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင် သာရိပုတြာ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုတစ်စိတ် တစ်ဒေသမျှ ပွါးများခြင်းကြောင့် 'သေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှ ပွါးများခြင်းကြောင့် 'သေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်၏ဟု (ဖြေဆို၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-သမတ္တသုတ်
֍ ၃၉၃။ ထိုနိဒါန်းပင်တည်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသောအသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ဤစကားကို ဆို၏- ''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ 'အသေခပုဂ္ဂိုလ် အသေခပုဂ္ဂိုလ်'ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်အဘယ်ကြောင့် 'အသေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အပြည့်အစုံ ပွါးများခြင်းကြောင့် 'အသေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက် မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အပြည့်အစုံ ပွါးများခြင်းကြောင့် 'အသေခပုဂ္ဂိုလ်' ဖြစ်၏ဟု (ဖြေဆို၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-လောကသုတ်
֍ ၃၉၄။ ထိုနိဒါန်းပင်တည်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသောအသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ဤစကားကို ဆို၏-''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ပါသနည်း''ဟု (ဆို၏)။ ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိ သည့်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိ သည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်သောအဘိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့၏။ ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် လောကတစ်ထောင်ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၏ဟု (ဖြေဆို၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-သိရိဝဍ္ဎသုတ်
֍ ၃၉၅။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ ဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်သည် အနာရောဂါ နှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာဖြစ်နေ၏၊ ထိုအခါ သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်သည် ယောကျ်ားတစ်ယောက်ကို ပြောကြား၏-''အမောင်ယောကျ်ား လာလော့၊ သင်သည် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ချဉ်းကပ်၍ ငါ၏ စကားဖြင့် အသျှင် အာနန္ဒာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်ပါလော့၊ 'အသျှင်ဘုရားသိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်သည် အနာရောဂါနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာဖြစ်နေပါ၏၊ ထို သူကြွယ်သည် အသျှင်အာနန္ဒာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်ပါ၏'ဟု လျှောက်လော့၊ အသျှင်ဘုရား တောင်း ပန်ပါ၏ 'အသျှင်အာနန္ဒာသည် အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ် တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်လော့''ဟု (ပြောကြား၏)။
--ထိုယောကျ်ားသည် ''အသျှင် ကောင်းပါပြီ''ဟု သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်အား ဝန်ခံပြီးနောက် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်အာနန္ဒာအား ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်သည် အနာရောဂါ နှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲ ခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ ထိုသူကြွယ်သည် အသျှင်အာနန္ဒာ၏ခြေတော် တို့ကို ဦးခိုက်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏ 'အသျှင်အာနန္ဒာသည် အစဉ်သနားသည်ကိုအကြောင်း ပြု၍ သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်လိုက်ပါ၏''ဟုလျှောက်၏။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေခြင်းဖြင့် လက်ခံတော်မူ၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်၏ နေအိမ်သို့ ချဉ်းကပ်ကာ ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၍ သိရိဝဍ္ဎသူကြွယ်ကို ''သူကြွယ် သင် ခန့်ကျန်းပါ၏လော၊ မျှတပါ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၏လော၊ မတိုးပွါးဘဲ ရှိပါကုန်၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်၏ဟု ထင်ပါ၏လော၊ တိုးပွါး၏ဟု မထင်ဘဲ ရှိပါ၏လော''ဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် တိုးပွါးပါကုန်၏၊ မဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် တိုးပွါး၏ဟု ထင်ပါ၏၊ ဆုတ်ယုတ်၏ဟု မထင်ပါဟု (လျှောက်၏)။
သူကြွယ် သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ဤသို့ ကျင့်ရမည်-''ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေအံ့။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။
စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေအံ့''ဟု သင်သည် ဤသို့လျှင် ကျင့်ရမည်ဟုမိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူကုန်သော သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် ရှိပါကုန်၏၊ ထိုတရားတို့သည်လည်း အကျွန်ုပ်၌ ရှိပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း ထိုတရားတို့၌ ကောင်းစွာ ထင်မြင်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေပါ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေပါ၏။ အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်ကုန်သော အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ် ငါးမျိုးတို့တွင် မိမိကိုယ်၌မပယ်ရသေးသော သံယောဇဉ်တစ်စုံတစ်ခုကိုမျှ အကျွန်ုပ် မမြင်ရပါဟု လျှောက် ၏။ သူကြွယ် သင်သည် (လူ့ဘဝကို) အရတော်ပေစွ၊ သင်သည် (လူ့ဘဝကို) ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ သူကြွယ် သင်သည်အနာဂါမိဖိုလ်ကို ဖြေကြားနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-မာနဒိန္နသုတ်
֍ ၃၉၆။ ထိုနိဒါန်းပင်တည်း။ ထိုအခါ မာနဒိန္နသူကြွယ်သည် အနာရောဂါနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာဖြစ်နေ၏၊ ထိုအခါ မာနဒိန္နသူကြွယ်သည် ယောကျ်ားတစ်ယောက်ကိုပြောကြား၏- ''အမောင်ယောကျ်ား လာလော့။ပ။'' အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် တိုးပွါးပါကုန်၏၊ မဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည်တိုးပွါး၏ဟု ထင်ပါ၏၊ ဆုတ်ယုတ်၏ဟု မထင်ပါ။
အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်သည် ဤသို့ သဘောရှိသော ဆင်းရဲဝေဒနာကို တွေ့ရပါသော်လည်း ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေပါ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေပါ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောထားတော်မူသော အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ် ငါးမျိုးတို့တွင် မိမိကိုယ်၌ မပယ်ရသေးသော သံယောဇဉ်တစ်စုံတစ်ခုကိုမျှ အကျွန်ုပ် မမြင်ရပါဟု လျှောက်၏။ သူကြွယ်သင်သည် (လူ့ဘဝကို) အရတော်ပေစွ၊ သင်သည် (လူ့ဘဝကို) ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ သူကြွယ် သင်သည် အနာဂါမိဖိုလ်ကို ဖြေကြားနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် သီလဋ္ဌိတိဝဂ် ပြီး၏။
--၄-အနနုဿုတဝဂ်
၁-အနနုဿုတသုတ်
֍ ၃၉၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှုတည်းဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့်သိမှု 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှုကို ငါသည် ပွါးများအပ်၏ ဟူ၍။ပ။ ပွါးများပြီးပြီ ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည်ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာပြီ။
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှတ်မှုတည်းဟု (ဘုရား မဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ဤဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှုကို ငါသည် ပွါးများအပ်၏ဟူ၍။ပ။ ပွါးများပြီးပြီဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှတ်မှုတည်းဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးကမကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ် ကြိမ် ရှုမှုကို ငါသည် ပွါးများအပ်၏ ဟူ၍။ပ။ ပွါးများပြီးပြီ ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန် သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ ပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ် ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှတ်မှုတည်းဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုမှုကို ငါသည် ပွါးများအပ်၏ ဟူ၍။ပ။
ပွါးများပြီးပြီ ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည်ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု 'ပညာ'သည်ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည်ထင်ရှားဖြစ် ပေါ်လာပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဝိရာဂသုတ်
֍ ၃၉၈။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ့သော် စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ချုပ်ခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် စင်စစ်ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ချုပ်ခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဝိရဒ္ဓသုတ်
֍ ၃၉၉။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏၊ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းအရိယမဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းအရိယမဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဘာဝိတသုတ်
֍ ၄၀၀။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (သံသရာဝဋ်ဟူသော) ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ သွားခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို့ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် (သံသရာဝဋ်ဟူသော) ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ သွားခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅- သတိသုတ်
֍ ၄၀၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့်ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏၊ ဤသည်ကား သင်တို့အတွက် ငါတို့၏ အဆုံးအမပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ'နှင့် ပြည့်စုံသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိနှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံသနည်း။ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းအား ခံစားမှု 'ဝေဒနာ'တို့သည် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာ ထင်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာ ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'တို့သည် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာထင်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာ ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ မှတ်သားမှု 'သညာ'တို့သည် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာ ထင်ကုန်၏၊ ထင်ရှားစွာ ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ သိသော ရဟန်းသည် ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။ ဤသည်ကား သင်တို့အတွက် ငါဘုရားတို့၏ အဆုံးအမတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-အညာသုတ်
֍ ၄၀၂။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။
--ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်တို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း ဥပါဒါန်အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမိဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇- ဆန္ဒသုတ်
֍ ၄၀၃။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအား ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်၏၊ အလို 'ဆန္ဒ'ကင်းပျောက်ခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအား ဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်၏၊ အလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်ခြင်းကြောင့်အမြိုက် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအား စိတ်၌ ဖြစ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်၏၊ အလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်ခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းအား သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်၏၊ အလို 'ဆန္ဒ' ကင်းပျောက်ခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ပရိညာတသုတ်
֍ ၄၀၄။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းသည် ရုပ်အပေါင်းကို ပိုင်းခြား၍ သိ၏၊ ရုပ်အပေါင်းကို ပိုင်းခြား၍သိခြင်း ကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းသည် ဝေဒနာတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိကုန်၏၊ ဝေဒနာတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကိုမျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍့လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းသည် စိတ်ကို ပိုင်း ခြား၍သိ၏၊ စိတ်ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ထိုရဟန်းသည် သဘောတရားတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိကုန်၏၊ သဘောတရားတို့ကိုပိုင်းခြား၍ သိခြင်းကြောင့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဘာဝနာသုတ်
֍ ၄၀၅။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများမှု ''သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ''ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများမှုဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာ တော်၌ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘေားတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများမှုပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၄၀၆။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်ကိုလည်းကောင်း၊ သတိပဋ္ဌာန်ပွါးများခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သတိပဋ္ဌာန်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်းကောင်း သင်တို့အား ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကိုနာကြ ကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်ကား အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ပ။ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သတိပဋ္ဌာန်ဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်း သည်ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ်အပေါင်း၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌ဖြစ်ခြင်း သဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘောကိုအကြိမ်ကြိမ်ရှု လေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ စိတ်၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ပ။
--ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ သဘောတရားတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သတိပဋ္ဌာန် ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောအရိယမဂ်သည် အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'၊ မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'၊ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'၊ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'၊ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'၊ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ဤအရိယမဂ်ကို သတိပဋ္ဌာန်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် အနနုဿုတဝဂ် ပြီး၏။
--၅-အမတဝဂ်
၁-အမတသုတ်
֍ ၄၀၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍နေကြကုန်လော့၊ သင်တို့အား အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သည် မပျက်စီးပါစေလင့်။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြကုန်လော့၊ သင်တို့အား အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သည် မပျက်စီးပါစေလင့်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-သမုဒယသုတ်
֍ ၄၀၈။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ ရုပ်အပေါင်း၏ ဖြစ်ကြောင်းကားအဘယ် နည်း၊
အာဟာရ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်အပေါင်း ဖြစ်ပေါ်၏၊ အာဟာရ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်အပေါင်း ချုပ်၏။ ဖဿ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာတို့ ဖြစ်၏၊ ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာတို့ ချုပ်၏။ နာမ်ရုပ် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် စိတ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် စိတ် ချုပ်၏။ နှလုံးသွင်းမှု ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သဘော့တရားတို့ ဖြစ်၏၊ နှလုံးသွင်းမှု ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဘောတရားတို့ ချုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-မဂ္ဂသုတ်
֍ ၄၀၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ အခါတစ်ပါး၌ ငါဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူစ ဥရုဝေလတော နေရဉ္ဇရာမြစ်ကမ်းနားဝယ် အဇပါလပညောင်ပင်ရင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေသော ငါ့အား ဤသို့ အကြံ ဖြစ်၏- ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့တည်း။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။ ရဟန်းသည်ဝေဒနာတို့၌မူလည်း ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။ပ။ ရဟန်းသည်စိတ်၌မူလည်း စိတ်ကို အကြိမ် ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။ပ။ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက် လျက် သဘောတရားတို့၌မူလည်း သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။
ဤလမ်းခရီးသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန်ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့တည်းဟုအကြံ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ငါ၏ စိတ်အကြံကို (သူ၏) စိတ်ဖြင့် သိ၍ အားရှိသောယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်မောင်းကို ဆန့်ရာသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်မောင်းကိုကွေးရာသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် ဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ကွယ်ခဲ့၍ ငါ၏ ရှေ့၌ (ကိုယ်) ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ပခုံးတစ်ဖက်၌ ကိုယ်ရုံကို တင်လျက်ငါဘုရားထံသို့ လက် အုပ်ချီ၍ ငါဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ဤစကား သည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောမြတ်စွာဘုရား ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤလမ်းခရီးသည် သတ္တဝါတို့၏စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို လွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်းဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန် လေးပါးတို့တည်း။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ အသျှင်ဘုရား ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏။ ဝေဒနာတို့၌မူလည်း။ပ။
--စိတ်၌မူလည်း။ပ။ အသျှင်ဘုရား ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို့ပယ်ဖျောက်လျက် သဘော တရားတို့၌မူလည်း သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေရာ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤခရီးလမ်းသည် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်စင်ကြယ်ရန် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကိုလွန်မြောက်ရန် ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန် အရိယမဂ်ကို ရရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့်ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ပါတည်းဟု သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ဤစကားကို လျှောက်၏။
ဤစကားကို လျှောက်ပြီးနောက် တစ်ပါးသော ဤဂါထာကို လျှောက်ပြန်၏-
''ဇာတိ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မြင်တော်မူသော သတ္တဝါတို့၏ စီးပွါးကို အစဉ်စောင့် ရှောက်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် တစ်ကြောင်းတည်းသော (သတိပဋ္ဌာန်) လမ်းကို သိတော်မူ၏၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လမ်းဖြင့် (အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့သည်) သတ္တဝါတို့ကို နစ်မွန်းစေတတ်သော သြဃကိုရှေးက လည်း ကူးမြောက်ကုန်ပြီ၊ (နောက်၌လည်း) ကူးမြောက်ကုန်လတ္တံ့၊ (ယခုလည်း) ကူးမြောက်ဆဲဖြစ်ကုန်၏''ဟု (လျှောက်ထားလေ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-သတိသုတ်
֍ ၄၁၀။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် သတိနှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏၊ ဤသည်ကား သင်တို့ အတွက်ငါဘုရားတို့၏ အဆုံးအမတည်း။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိနှင့် ပြည့်စုံရာ သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်ရုပ် အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိနှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ နေရာ၏၊ ဤသည်ကား သင်တို့အတွက် ငါဘုရားတို့၏ အဆုံးအမတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ကုသလရာသိသုတ်
֍ ၄၁၁။ ရဟန်းတို့ ''ကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုခဲ့မူ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ မှန်၏၊ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် ကုသိုလ်အစု သက်သက်သာ ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ ''ကုသိုလ်အစု''ဟု ဆိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုခဲ့မူ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို သာဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သည် ကုသိုလ်အစု သက်သက်သာ ဖြစ်၏ဟု (မိန့့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ပါတိမောက္ခသံဝရသုတ်
֍ ၄၁၂။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-
အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်အား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် တရားဟောတော်မူပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားတော်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် တစ်ပါးတည်းဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေလိုပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ ရဟန်း သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကိုပင် သုတ်သင်လော့။ ကုသိုလ်တရားတို့၏ အစကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို စောင့်စည်း၍ နေလော့၊ အကျင့် 'အာစာရ' ကျက်စားရာ 'ဂေါစရ' နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ အနည်းငယ်မျှသောအပြစ်တို့၌သော်လည်း ဘေးဟု ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလော့၊ သိက္ခာပုဒ်တို့ကို ကောင်းစွာ ဆောက်တည်၍ ကျင့်လော့။ ရဟန်း အကြင်အခါ သင်သည်ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို စောင့်စည်းသည် ဖြစ်၍ အကျင့် 'အာစာရ' ကျက်စားရာ 'ဂေါစရ'နှင့်ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ အနည်းငယ်မျှ သောအပြစ်တို့၌သော်လည်း ဘေးဟု ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလိမ့်မည်၊ သိက္ခာပုဒ်တို့ကို ဆောက်တည်၍ ကျင့်လိမ့်မည်၊ ထိုအခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌တည်၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပါွးများရာ၏ (ပွါးများလော့)။
--အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက် မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ရဟန်း အကြင်အခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုဤသို့ ပါွးများလတ္တံ့၊ ထိုအခါ သင့်အား ရောက်လာသော ညဉ့်နေ့တို့ဝယ် ကုသိုလ်တရားတို့၌တိုးပွားခြင်းကိုသာ (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ် ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ် သော တရားတော်ကိုအလွန်နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ကာ နေရာမှ ထ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရို အသေပြုကာဖဲခွါသွားလေ၏။
ထို့နောက် ထိုရဟန်းသည် တစ်ဦးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ကောင်းစွာသာလျှင်လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကုန်သောအမျိုးသားများ လိုလားအပ်သောအတုမရှိသောအကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သောအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို မကြာမီ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင်ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏၊ ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ်မရှိတော့ပြီ''ဟု သိ၏၊ ထိုရဟန်းသည် လည်း ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်လေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုစ္စရိတသုတ်
֍ ၄၁၃။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်အားမြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် တရားဟောတော်မူပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားတော်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် တစ်ပါးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလိုပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ ရဟန်း သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ အစကိုပင် သုတ်သင်လော့။ ကုသိုလ်တရားတို့၏ အစကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ကာယဒုစရိုက်ကို ပယ်၍ ကာယသုစရိုက်ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ ဝစီဒုစရိုက်ကို ပယ်၍ ဝစီသုစရိုက်ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ မနောဒုစရိုက်ကို ပယ်၍ မနောသုစရိုက် ပွါးများလတ္တံ့။ ရဟန်း သင်သည် အကြင်အခါ ကာယဒုစရိုက်ကို ပယ်၍ ကာယသုစရိုက်ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ ဝစီဒုစရိုက်ကိုပယ်၍ ဝစီသုစရိုက်ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ မနောဒုစရိုက်ကို ပယ်၍ မနောသုစရိုက်ကို ပွါးများလတ္တံ့၊ ထိုအခါသင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများရာ၏ (ပွါးများလေလော့)။
--အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေလော့။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက် မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေလော့။ ရဟန်း အကြင်အခါ သင်သည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများလတ္တံ့၊ ထိုအခါ သင့်အား ရောက်လာသော ညဉ့်နေ့ တို့ဝယ် ကုသိုလ်တရားတို့၌တိုးပွားခြင်းကိုသာ (မချွတ်ရလိမ့်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ပ။ ထိုရဟန်းသည်လည်း ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်လေ၏။
သတ္တမသုတ်။
၈-မိတ္တသုတ်
֍ ၄၁၄။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အစဉ်သနားစောင့်ရှောက်ထိုက်ကုန်သော မိမိစကားကို နာယူလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ ခင်ပွန်း ဆွေမျိုး သားချင်းတို့အား သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများရန် ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အစဉ်သနားစောင့်ရှောက်ထိုက်ကုန်သော မိမိစကားကို နာယူလိမ့်မည်ဟုမှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ ခင်ပွန်း ဆွေမျိုး သားချင်းတို့အား ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများရန့်ဆောက်တည် စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝေဒနာသုတ်
֍ ၄၁၅။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာတို့သည် ဤသုံးမျိုးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးမျိုးတို့နည်း၊ သုခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာတို့ကား ဤသုံးမျိုးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ဤဝေဒနာသုံးမျိုးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါများအပ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤဝေဒနာသုံးမျိုးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-အာသဝသုတ်
֍ ၄၁၆။ ရဟန်းတို့ အာသဝတရားတို့သည် ဤသုံးမျိုးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးမျိုးတို့နည်း၊ ကာမာ သဝ၊ ဘဝါသဝ၊ အဝိဇ္ဇာသဝတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အာသဝတရားတို့ကား ဤသုံးမျိုးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ဤအာသဝတရားသုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါများအပ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအာသဝသုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် အမတဝဂ် ပြီး၏။
--၆-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ဂင်္ဂါ နဒီစသော ၁၂-သုတ်
֍ ၄၁၇-֍ ၄၂၈။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ့ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ခြောက်ခုမြောက် ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၇-အပ္ပမာဒဝဂ်
၁-၁၀-တထာဂတစသော ၁၀-သုတ်
֍ ၄၂၉-֍ ၄၃၈။ ရဟန်းတို့ အခြေမရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေနှစ်ချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါ၊ အခြေများစွာရှိကုန်သော သတ္တဝါဟူသမျှတို့သည်။ ဤသို့ စသည်ဖြင့်ချဲ့အပ်၏။
ခုနစ်ခုမြောက် အပ္ပမာဒဝဂ် ပြီး၏။
၈-ဗလကရဏီယဝဂ်
၁-၁၂-ဗလစသော ၁၂-သုတ်
֍ ၄၃၉-֍ ၄၅၀။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား လက်ရုံးအားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကိုပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
ရှစ်ခုမြောက် ဗလကရဏီယဝဂ် ပြီး၏။
၉-ဧသနာဝဂ်
၁-၁၀-ဧသနာစသော ၁၀-သုတ်
֍ ၄၅၁-֍ ၄၆၀။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးမျိုးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးမျိုးတို့နည်း၊ ကာမကိုရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကို ရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ချဲ့အပ်၏။
ကိုးခုမြောက် ဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
--၁၀-သြဃဝဂ်
၁-၁၀- ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယစသော ၁၀-သုတ်
֍ ၄၆၁-֍ ၄၇၀။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကားဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သောလုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည့်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာ တို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါး တို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
[မဂ္ဂသံယုတ်ကို ချဲ့အပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ သတိပဋ္ဌာနသံယုတ်ကို ချဲ့အပ်၏]။
ဆယ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
သုံးခုမြောက် သတိပဋ္ဌာနသံယုတ် ပြီး၏။
--၄-ဣန္ဒြိယသံယုတ်
၁-သုဒ္ဓိကဝဂ်
၁-သုဒ္ဓိကသုတ်
֍ ၄၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပဌမ သောတာပန္နသုတ်
֍ ၄၇၂။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ အရိယာတပည့်သည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်ကို အပါယ်သို့ ကျခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဒုတိယ သောတာပန္နသုတ်
֍ ၄၇၃။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ အရိယာတပည့်သည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်ကို အပါယ်သို့ ကျခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသော အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ပဌမ အရဟန္တသုတ်
֍ ၄၇၄။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊့သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ အရိယာတပည့်သည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၍ မစွဲလမ်းဘဲ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်၏။ ထိုအခါ ဤရဟန်းကို ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်သောအာသဝကုန်ပြီးသော မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးသော ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးသော မိမိအကျိုး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်ပြီးသော ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးသော ကောင်းစွာ သိ၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ပြီးသောရဟန္တာဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဒုတိယ အရဟန္တသုတ်
֍ ၄၇၅။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ ရဟန်းသည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၍ မစွဲလမ်းဘဲ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်၏။ ထိုအခါ ဤရဟန်းကိုပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်သောအာသဝကုန်ပြီးသော မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးသော ပြုဖွယ်ကိစ္စကိုပြုပြီးသော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးသော မိမိအကျိုး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ပြီးသော ဘဝသံယောဇဉ်ကုန်ပြီးသော ကောင်းစွာ သိ၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ပြီးသော ရဟန္တာဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပဌမ သမဏ ဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၄၇၆။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကို လည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၄၇၇။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေကို မသိသူ သဒ္ဓိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိသူ သဒ္ဓိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို မသိသူသဒ္ဓိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိသူ။ ဝီရိယိန္ဒြေကို မသိသူ။ပ။ သတိန္ဒြေကိုမသိသူ။ပ။ သမာဓိန္ဒြေကို မသိသူ။ပ။ ပညိန္ဒြေကို မသိသူ ပညိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိသူ ပညိန္ဒြေ၏ချုပ်ရာကို မသိသူ ပညိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကိုသမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင်ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
--ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေကို သိသူ သဒ္ဓိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိသူ သဒ္ဓိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိသူ သဒ္ဓိ န္ဒြေ၏ချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိသူ။ ဝီရိယိန္ဒြေကို သိသူ။ပ။ သတိန္ဒြေကို သိသူ။ပ။ သမာဓိန္ဒြေကို သိသူ။ပ။ ပညိန္ဒြေကို သိသူ ပညိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိသူ ပညိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိသူ ပညိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်းသမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ်
֍ ၄၇၈။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အဘယ်အရာ၌ သဒ္ဓိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်သနည်း၊ သောတာပတ္တိမဂ်၏ အကြောင်းတရားလေးပါး ဟူသော ဤအရာတို့၌ သဒ္ဓိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်အရာ၌ ဝီရိယိန္ဒြေကိုရှုမှတ်အပ်သနည်း၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါး ဟူသော ဤအရာတို့၌ ဝီရိယိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့အဘယ်အရာ၌ သတိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်သနည်း၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးဟူသော ဤအရာတို့၌ သတိန္ဒြေကိုရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်အရာ၌ သမာဓိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်သနည်း၊ ဈာန်လေးပါး ဟူသောဤအရာ တို့၌ သမာဓိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်အရာ၌ ပညိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်သနည်း၊ အရိယသစ္စာ လေးပါးဟူသော ဤအရာတို့၌ ပညိန္ဒြေကို ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ပဌမ ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၄၇၉။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'တရားရှိ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်း ကြောင့်လည်း 'အရဟံ' မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'အကျင့် 'စရဏ' နှင့် ပြည့်စုံတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န' မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ် သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ' မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'လောကဝိဒူ' မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကိုဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ဗောဓိဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သဒ္ဓိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဝီရိယိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ အားထုတ်အပ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားအစွမ်းရှိ၏၊ မြဲမြံစွာ အားထုတ်၏၊ တာဝန်ကို ပစ်ချထားသူမဟုတ်။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဝီရိယိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သတိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် သတိရှိ၏၊ လွန်ကဲသော ပညာနှင့် ယှဉ်သော သတိနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ကြာမြင့်စွာက ပြုအပ်သောအမှုကိုလည်းကောင်း၊ ကြာမြင့်စွာက ပြောအပ်သော စကားကိုလည်းကောင်း အောက်မေ့နိုင်၏၊ အဖန်ဖန်အောက် မေ့နိုင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သတိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သမာဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုလျက် တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ရ၏၊ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ တည်ကြည်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ'ကို ရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သမာဓိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ပညိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော ရုပ်နာမ်ကို ထွင်းဖောက်၍ သိနိုင်သော ဆင်းရဲကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေတတ်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ပညိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၄၈၀။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' တရားရှိ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'အရဟံ' မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'အကျင့် 'စရဏ' နှင့် ပြည့်စုံတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န' မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ် သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ' မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'လောကဝိဒူ' မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကိုဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည် တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ဗောဓိဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သဒ္ဓိန္ဒြေဟု ဆို အပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဝီရိယိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ အားထုတ်အပ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားအစွမ်းရှိ၏၊ မြဲမြံစွာ အားထုတ်၏၊ တာဝန်ကို ပစ်ချထားသူမဟုတ်။ ထိုအရိယာတပည့်သည် မဖြစ်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်ပေါ်စေရန်ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကိုချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားကို ဖြစ်စေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် တိုးတက် ဖြစ်ပွားစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဝီရိယိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သတိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် သတိရှိ၏၊ လွန်ကဲသော ပညာနှင့် ယှဉ်သော သတိနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ကြာမြင့်စွာက ပြုအပ်သောအမှုကိုလည်းကောင်း၊ ကြာမြင့်စွာက ပြောအပ်သော စကားကိုလည်းကောင်း အောက်မေ့နိုင်၏၊ အဖန်ဖန်အောက် မေ့နိုင်၏။ ထိုအရိယာ တပည့်သည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ် အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ ၏။ ရဟန်းတို့ဤသည်ကို သတိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ သမာဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုလျက် တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ရ၏၊ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ တည်ကြည်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရ၏။ ထိုသူသည် ကာမတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင်ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ဝိတက်ဝိစာရငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ဖြစ်စေတတ်သော ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ချမ်းသာမှု 'သုခ' ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ကိုလည်း မစွဲမက်ခြင်းကြောင့်လျစ်လျူ ရှု၍သာလျှင် နေ၏၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ချမ်းသာမှု 'သုခ' ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူကို ''လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိ ရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ''ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ချီးမွမ်းပြောဆိုကုန်၏၊ ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ချမ်းသာမှု 'သုခ' ကိုလည်း ပယ်ခြင်းကြောင့်ဆင်းရဲမှု 'ဒုက္ခ' ကိုလည်း ပယ်ခြင်းကြောင့် ဝမ်းသာခြင်း 'သောမနဿ' နှလုံးမသာခြင်း 'ဒေါမနဿ' တို့ရှေးဦးကပင်လျှင် ချုပ်နှင့် ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲ ချမ်းသာ ကင်းသော လျစ်လျူရှုမှုကြောင့် ဖြစ်သောသတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက် ၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သမာဓိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ပညိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော ရုပ်နာမ်ကို ထွင်းဖောက်၍ သိနိုင်သော ဆင်းရဲကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေတတ်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည်''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ် သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ ရဟန်းတို့ဤသည်ကို ပညိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော သုဒ္ဓိကဝဂ် ပြီး၏။
--၂-မုဒုတရဝဂ်
၁-ပဋိလာဘသုတ်
֍ ၄၈၁။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'တရားရှိ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်း ကြောင့်လည်း 'အရဟံ' မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'အကျင့် 'စရဏ' နှင့် ပြည့်စုံတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န'မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ် သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ' မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'လောကဝိဒူ' မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကိုဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ဗောဓိဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သဒ္ဓိန္ဒြေဟု ဆို အပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဝီရိယိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သမ္မပ္ပဓာန်လေးမျိုးတို့ကို အကြောင်းပြု၍အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ကို ရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဝီရိယိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သတိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အကြောင်းပြု၍့အောက်မေ့မှု 'သတိ' ကို ရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သတိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သမာဓိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုလျက် တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ရ၏၊ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ တည်ကြည်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သမာဓိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ပညိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော ရုပ်နာမ်ကို ထွင်းဖောက်၍ သိနိုင်သော ဆင်းရဲကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေတတ်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကိုပညိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ပဌမ သံခိတ္တသုတ်
֍ ၄၈၂။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့်နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်ဓမ္မာနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်သဒ္ဓါနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဒုတိယ သံခိတ္တသုတ်
֍ ၄၈၃။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့်နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်ဓမ္မာနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်သဒ္ဓါနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဣန္ဒြေထူးသောကြောင့်ဖိုလ်ထူး၏၊ ဖိုလ်ထူး သောကြောင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-တတိယ သံခိတ္တသုတ်
֍ ၄၈၄။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့်နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်ဓမ္မာနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့်သဒ္ဓါနုသာရီ မည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အပြည့်အစုံ (အရဟတ္တမဂ်) ကို ပြုလေ့ရှိသူသည် အပြည့်အစုံ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကိုပြီးစေနိုင်၏၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ (အောက်မဂ်သုံးခု) ကို ပြုလေ့ရှိသူသည် တစ်စိတ်တစ်ဒေသ (အောက်ဖိုလ်သုံးခု) ကို ပြီးစေနိုင်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် မမြုံကုန်ဟူ၍သာ ငါဆို၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ ဝိတ္ထာရသုတ်
֍ ၄၈၅။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိနြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
၁။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာဖြစ်၏။
၂။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ် သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၃။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၄။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၅။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၆။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အထက်ဘုံသို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥဒ္ဓံသောတ အကနိဋ္ဌဂါမီမည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်၏။
၇။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ်ဖြစ်၏။
၈။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန်ဖြစ်၏။
၉။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ဓမ္မာနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
၁၀။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သဒ္ဓါနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ဝိတ္ထာရသုတ်
֍ ၄၈၆။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
၁။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာဖြစ်၏။
၂။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ် သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၃။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၄။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၅။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ် သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၆။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အထက်ဘုံသို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥဒ္ဓံသောတ အကနိဋ္ဌဂါမီမည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်၏။
၇။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ်ဖြစ်၏။
၈။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန်ဖြစ်၏။
၉။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ဓမ္မာနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
၁၀။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သဒ္ဓါနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဣန္ဒြေထူးသောကြောင့် ဖိုလ်ထူး၏၊ ဖိုလ်ထူးသောကြောင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-တတိယ ဝိတ္ထာရသုတ်
֍ ၄၈၇။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
၁။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာဖြစ်၏။
၂။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ် သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၃။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၄။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၅။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၆။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အထက်ဘုံသို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍ အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၇။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ်ဖြစ်၏။
၈။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန်ဖြစ်၏။
၉။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ဓမ္မာနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
၁၀။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သဒ္ဓါနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အပြည့်အစုံ (အရဟတ္တမဂ်) ကို ပြုလေ့ရှိသူသည် အပြည့်အစုံ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို့ပြီးစေနိုင်၏၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ (အောက်မဂ်သုံးပါး) ကို ပြုလေ့ရှိသူသည် တစ်စိတ်တစ်ဒေသ (အောက်ဖိုလ်သုံးပါး) ကို ပြီးစေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် မမြုံကုန်ဟူ၍သာ ငါ ဆို၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ပဋိပန္နသုတ်
֍ ၄၈၈။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေ တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အရဟတ္တဖိုလ်ကိုမျက်မှောက်ပြုရန် ကျင့်သူ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အနာဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် ကျင့်သူ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့်နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် ကျင့်သူ ဖြစ်၏၊ ထို့အောက်အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပန် ဖြစ်၏၊ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သောဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သောတာပတ္တိ ဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် ကျင့်သူ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ အချင်းခပ်သိမ်း မရှိသော သူကို (ဤအရိယာရှစ်ယောက်တို့မှ) အပဖြစ်သူပုထုဇဉ်အဖို့၌ တည်သူဟု ငါ ဆို၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-သမ္ပန္နသုတ်
֍ ၄၈၉။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား-
''အသျှင်ဘုရား 'ဣန္ဒြေတို့နှင့် ပြည့်စုံသူ ဣန္ဒြေတို့နှင့် ပြည့်စုံသူ'ဟု ဆိုပါ၏၊ အဘယ်မျှဖြင့် 'ဣန္ဒြေတို့နှင့် ပြည့်စုံသူ' ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်စေတတ်သော ကောင်းစွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သောသဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွားများ၏။ ငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်စေတတ်သော ကောင်းစွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သော ဝီရိယိန္ဒြေကို ပွားများ၏။ ငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်စေတတ်သောကောင်းစွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သော သတိန္ဒြေကို ပွားများ၏။ ငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်စေတတ်သော ကောင်းစွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်သို့ရောက်စေတတ်သော သမာဓိန္ဒြေကို ပွားများ၏။ ငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်စေတတ်သောကောင်းစွာ သိသော (အရဟ တ္တမဂ်) ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သော ပညိန္ဒြေကို ပွားများ၏။ ရဟန်းဤမျှဖြင့် ရဟန်းသည် ''ဣန္ဒြေ တို့နှင့် ပြည့်စုံသူ'' ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-အာသဝက္ခယသုတ်
֍ ၄၉၀။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွားများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝ့ကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် မုဒုတရဝဂ် ပြီး၏။
--၃-ဆဠိန္ဒြိယဝဂ်
၁-ပုနဗ္ဘဝသုတ်
֍ ၄၉၁။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏမင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိသော သမ္မာသမ္ဗောဓိဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟုငါ ဝန်မခံခဲ့။
ရဟန်းတို့ ငါသည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိပြီးသောအခါ နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများလူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိသော သမ္မာသမ္ဗောဓိဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟု ငါ ဝန်ခံခဲ့ပြီ။ ငါ့အား ဉာဏ်အမြင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ပြီ၊ ငါ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု (အရဟတ္တဖိုလ်) သည် မပျက်စီးတော့ပြီ၊ ဤကား အဆုံးစွန်သော ဘဝတည်း၊ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေနေမှု မရှိတော့ပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဇီဝိတိန္ဒြိယသုတ်
֍ ၄၉၂။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ဣတ္ထိန္ဒြေ၊ ပုရိသိန္ဒြေ၊ ဇီဝိတိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-အညိန္ဒြိယသုတ်
֍ ၄၉၃။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြေ၊ အညိန္ဒြေ၊ အညာတာဝိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤသုံးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဧကဗီဇီသုတ်
֍ ၄၉၄။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
၁။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ပြီးစီး ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ရဟန္တာဖြစ်၏။
၂။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ် သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၃။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၄။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၅။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၆။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် အထက်ဘုံသို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်၏။
၇။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သကဒါဂါမ်ဖြစ်၏။
၈။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် တစ်ဘဝသာ ဖြစ်၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်ရသော ဧကဗီဇီသောတာပန်ဖြစ်၏။
၉။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် နှစ်ဘဝ သုံးဘဝ စသည်ဖြစ်၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရသော ကောလံကောလသောတာပန်ဖြစ်၏။
--၁၀။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ဘဝခုနစ်ကြိမ် ဖြစ်၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်ရသော သတ္တက္ခတ္တုပရမသောတာပန်ဖြစ်၏။
၁၁။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် ဓမ္မာနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
၁၂။ ထို့အောက် အထူးသဖြင့် နုံ့သော ဣန္ဒြေတို့ကြောင့် သဒ္ဓါနုသာရီမည်သော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-သုဒ္ဓကသုတ်
֍ ၄၉၅။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊ ဃာနိန္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေ၊ မနိန္ဒြေ တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-သောတာပန္နသုတ်
֍ ၄၉၆။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသောကြောင့် ဤအရိယာတပည့်ကို အပါယ်သို့ ကျခြင်းသဘော မရှိသောကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-အရဟန္တသုတ်
֍ ၄၉၇။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၍ မစွဲလမ်းဘဲ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သောကြောင့် ဤရဟန်းကို အာသဝကုန်ပြီးသူ၊ မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးသူ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသူ၊ ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးသူ၊ မိမိအကျိုး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ပြီးသူ၊ ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးသူ၊ ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးသူ ရဟန္တာဟူ၍ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-သမ္ဗုဒ္ဓသုတ်
֍ ၄၉၈။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့်သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိသော သမ္မာသမ္ဗောဓိဉာဏ်ကိုထိုးထွင်း၍ သိပြီဟု ဝန်မခံခဲ့။
ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း၊ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိပြီးသောအခါ နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများလူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိသော သမ္မာသမ္ဗောဓိဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟု ငါဝန်ခံခဲ့ပြီ။ ငါ့အား ဉာဏ်အမြင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ပြီ၊ ငါ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု (အရဟတ္တဖိုလ်) သည် မပျက်စီးတော့ပြီ၊ ဤဘဝကား အဆုံးစွန်သော ဘဝတည်း၊ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေနေမှု မရှိတော့ပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၄၉၉။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊့ဗြာဟ္မဏ ဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၅၀၀။ ရဟန်းတို့ စက္ခုန္ဒြေကို မသိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို။ သောတိန္ဒြေ။ပ။ ဃာနိန္ဒြေ။ပ။ ဇိဝှိန္ဒြေ။ပ။ ကာယိန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေကို မသိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ဖြစ် ကြောင်းကို မသိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို မသိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟုမသမုတ်အပ်ကုန်။ပ။ ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
ရဟန်းတို့ စက္ခုန္ဒြေကို သိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကိုသိသူ၊ စက္ခုန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို။ သောတိန္ဒြေ။ပ။ ဃာနိန္ဒြေ။ပ။ ဇိဝှိန္ဒြေ။ပ။ ကာယိန္ဒြေ။ပ။ မနိန္ဒြေကို သိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုသိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိသူ၊ မနိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုသိသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏ ဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် ဆဠိန္ဒြိယဝဂ် ပြီး၏။
--၄-သုခိန္ဒြိယဝဂ်
၁-သုဒ္ဓိကသုတ်
֍ ၅၀၁။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-သောတာပန္နသုတ်
֍ ၅၀၂။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက် ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသောကြောင့်ဤအရိယာတပည့်ကို အပါယ်သို့ ကျခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-အရဟန္တသုတ်
֍ ၅၀၃။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၍ မစွဲလမ်းဘဲ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သောကြောင့် ဤရဟန်းကို အာသဝကုန်ပြီးသူ၊ မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်ပြီးသူ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသူ၊ ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးသူ၊ မိမိအကျိုး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ပြီးသူ၊ ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးသူ၊ ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးသူရဟန္တာဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ပဌမ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၅၀၄။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက် ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိသူသမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်းဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသူသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်းဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍နေရကုန် ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၅၀၅။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ သုခိန္ဒြေကို မသိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ဖြစ် ကြောင်းကို မသိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက် ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို။ ဒုက္ခိန္ဒြေကို မသိကြသူ။ပ။ သောမနဿိန္ဒြေကို မသိကြသူ။ပ။ ဒေါမနဿိန္ဒြေကို မသိကြသူ။ပ။ ဥပေက္ခိန္ဒြေကို မသိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကိုသမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင်ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။
ရဟန်းတို့ သုခိန္ဒြေကို သိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို့သိကြသူ၊ သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကြသူ။ ဒုက္ခိန္ဒြေကို သိကြသူ။ပ။
သောမနဿိန္ဒြေကို သိကြသူ။ပ။ ဒေါမနဿိန္ဒြေကို သိကြသူ။ပ။ ဥပေက္ခိန္ဒြေကို သိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ဖြစ်ကြောင်းကို သိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကြသူ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟုသမုတ် အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည်သမဏဖြစ်ကျိုး ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပဌမ ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၅၀၆။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ သုခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သုခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒုက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောမသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒုက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သောမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု စိတ်၌ဖြစ်သော သာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သောမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒေါမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု စိတ်၌ဖြစ်သော မသာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒေါမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း ဥပေက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ဒုတိယ ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၅၀၇။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ သုခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သုခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒုက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောမသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒုက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သောမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု စိတ်၌ဖြစ်သော သာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သောမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒေါမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု စိတ်၌ဖြစ်သော မသာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒေါမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း ဥပေက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် သုခိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း၊ သောမနဿိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း သုခဝေဒနာဟုရှုမှတ်အပ်၏။ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် ဒုက္ခိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း ဒုက္ခဝေဒနာဟုရှုမှတ်အပ်၏။ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် ဥပေက္ခိန္ဒြေကို မဆင်းရဲ မချမ်းသာ (အလယ်အလတ်) ကို ခံစားမှုအဒုက္ခမသုခဝေဒနာဟု ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-တတိယ ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၅၀၈။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ သုခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သုခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒုက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု ကိုယ်၌ ဖြစ် သောမသာယာမှု ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒုက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ သောမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု စိတ်၌ဖြစ်သော သာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ချမ်းသာမှု သာယာမှု ခံစားမှုကို သောမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဒေါမနဿိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု စိတ်၌ဖြစ်သော မသာယာမှု စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ဆင်းရဲမှု မသာယာမှု ခံစားမှုကို ဒေါမနဿိန္ဒြေဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခိန္ဒြေဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ကိုယ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော သာယာမှုလည်း မဟုတ်မသာယာမှုလည်း မဟုတ်သော ခံစားမှုကိုလည်းကောင်း ဥပေက္ခိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် သုခိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း၊ သောမနဿိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း သုခဝေဒနာဟုရှုမှတ်အပ်၏။ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် ဒုက္ခိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေကိုလည်းကောင်း ဒုက္ခဝေဒနာဟုရှုမှတ်အပ်၏။ ထိုဣန္ဒြေတို့တွင် ဥပေက္ခိန္ဒြေကို မဆင်းရဲ မချမ်းသာ (အလယ်အလတ်) ကို ခံစားမှုအဒုက္ခမသုခဝေဒနာဟု ရှုမှတ်အပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် အကြောင်း 'ပရိယာယ်' အားဖြင့် ငါးပါးတို့ ဖြစ်လျက် သုံးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သုံးပါးတို့ ဖြစ်လျက် ငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ကဋ္ဌောပမသုတ်
֍ ၅၀၉။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ သုခိန္ဒြေ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည်ချမ်းသာသည်ရှိသော် ''ငါ ချမ်းသာ၏''ဟု သိ၏၊ သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သော သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့်တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော သုခိန္ဒြေသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ ဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဒုက္ခိန္ဒြေ ဖြစ်၏၊ ထိုသူ သည်ဆင်းရဲသည်ရှိသော် ''ငါ ဆင်းရဲ၏''ဟု သိ၏၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ'ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့်တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဒုက္ခိန္ဒြေသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ သောမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ သောမနဿိန္ဒြေဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် ဝမ်းမြောက်သည်ရှိသော် ''ငါ ဝမ်းမြောက်၏''ဟု သိ၏၊ သောမနဿဝေဒနာ၏အကြောင်းဖြစ်သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သောသောမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့် တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော သောမနဿိန္ဒြေသည်ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ ဒေါမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဒေါမနဿိန္ဒြေ ဖြစ် ၏၊ ထိုသူသည် နှလုံးမသာသည်ရှိသော် ''ငါ နှလုံးမသာဖြစ်၏''ဟု သိ၏၊ ဒေါမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဒေါမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့် တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဒေါမနဿိန္ဒြေသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဥပေက္ခိန္ဒြေ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် လျစ်လျူရှုသည်ရှိသော် ''ငါ လျစ်လျူရှု၏''ဟု သိ၏၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သောထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏အကြောင်းဖြစ်သည့် တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဥပေက္ခိန္ဒြေသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ သစ်သားနှစ်ခုတို့၏ ထိခိုက်ပေါင်းဆုံခြင်းကြောင့် အပူငွေ့ ဖြစ်၏၊ မီးဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုသစ်သားနှစ်ခုတို့ကိုပင် တခြားစီ ခွဲ၍ ထားခြင်းကြောင့် ထိုသစ်သားနှစ်ခုတို့ ပွတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသောအပူငွေ့သည် ချုပ်ငြိမ်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းတို့ သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ သုခိန္ဒြေ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် ချမ်းသာသည်ရှိသော် ''ငါ ချမ်းသာ၏''ဟု သိ၏၊ သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာခံစားအပ် သော သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့် တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော သုခိန္ဒြေသည်ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏။ ဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍။ပ။
--သောမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍။ပ။ ဒေါမနဿဝေဒနာ၏အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍။ပ။ ရဟန်းတို့ ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သောတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကို စွဲ၍ ဥပေက္ခိန္ဒြေ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် လျစ်လျူရှုသည်ရှိသော် ''ငါ လျစ်လျူရှု၏''ဟုသိ၏၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ် သော ထိုတွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ချုပ်ခြင်းကြောင့်ထိုအကြောင်းအားလျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့် တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ကိုစွဲ၍ ဖြစ်သော ဥပေက္ခိန္ဒြေသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏ဟု သိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဥပ္ပဋိပါဋိကသုတ်
֍ ၅၁၀။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သုခိန္ဒြေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၊ သောမနဿိန္ဒြေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား ဒုက္ခိန္ဒြေသည် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ငါ့အား ဤဒုက္ခိန္ဒြေသည်ဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ ထိုဒုက္ခိန္ဒြေသည်လည်း စင်စစ်အားဖြင့် အကြောင်း 'နိမိတ်'နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်းခံနှင့်တကွဖြစ်၏၊ ပြုပြင်မှုနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အထောက်အပံ့နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုဒုက္ခိန္ဒြေသည် အကြောင်း 'နိမိတ်'မရှိလတ်သော် အကြောင်းခံ မရှိလတ်သော် ပြုပြင်မှု မရှိလတ်သော် အထောက်အပံ့ မရှိလတ်သော် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ''ဟု ဤသို့ သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဒုက္ခိန္ဒြေကိုလည်း သိ၏၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဒုက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ဒုက္ခိန္ဒြေ၏အကြွင်းမဲ့ချုပ်ရာ တရားကိုလည်း သိ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဒုက္ခိန္ဒြေသည် အဘယ်တရား၌ အကြွင်းမဲ့ချုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဒုက္ခိန္ဒြေသည် ဤပဌမဈာန်၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကိုဒုက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိပြီးသူ၊ ထိုဒုက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (ပဌမဈာန်) အကျိုးငှါ စိတ်ကို ကပ်၍ ဆောင်သူဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား ဒေါမနဿိန္ဒြေသည် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ငါ့အား ဤဒေါမနဿိန္ဒြေသည် ဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ ထိုဒေါမနဿိန္ဒြေသည်လည်း စင်စစ်အားဖြင့် အကြောင်း 'နိမိတ်' နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်းခံနှင့် တကွဖြစ်၏၊ ပြုပြင်မှုနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အထောက်အပံ့နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုဒေါမနဿိန္ဒြေသည် အကြောင်း 'နိမိတ်' မရှိလတ်သော် အကြောင်းခံ မရှိလတ်သော် ပြုပြင်မှု မရှိလတ်သော် အထောက်အပံ့ မရှိလတ်သော် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ''ဟု ဤသို့ သိ၏။ ထိုရဟန်းသည်ဒေါမနဿိန္ဒြေကိုလည်း သိ၏၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဒေါမနဿိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဖြစ်ပြီးသော ဒေါမနဿိန္ဒြေ၏ အကြွင်းမဲ့ချုပ်ရာ တရားကိုလည်း သိ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်ဒေါမနဿိန္ဒြေသည် အဘယ်တရား၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ် သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' တို့၏ ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိကိုယ်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်၏ တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ' ကို ပွားစေတတ်သော ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ချမ်းသာမှု 'သုခ' ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဒေါမနဿိန္ဒြေသည်ဤဒုတိယဈာန်၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို ဒေါမနဿိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိပြီးသူ၊ ထိုဒေါမနဿိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (ဒုတိယဈာန်) အကျိုးငှါ စိတ်ကို ကပ်၍ ဆောင်သူဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား သုခိန္ဒြေသည် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ငါ့အား ဤသုခိန္ဒြေသည်ဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ ထိုသုခိန္ဒြေသည်လည်း စင်စစ်အားဖြင့် အကြောင်း 'နိမိတ်' နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်းခံနှင့်တကွဖြစ်၏၊ ပြုပြင်မှုနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အထောက်အပံ့နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုသုခိန္ဒြေသည် အကြောင်း 'နိမိတ်'မရှိလတ်သော် အကြောင်းခံ မရှိလတ်သော် ပြုပြင်မှု မရှိလတ်သော် အထောက်အပံ့ မရှိလတ်သော် ဖြစ့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ''ဟု ဤသို့ သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် သုခိန္ဒြေကိုလည်း သိ၏၊ သုခိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဖြစ်ပြီးသော သုခိန္ဒြေ၏အကြွင်းမဲ့ချုပ်ရာ တရားကိုလည်း သိ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သုခိန္ဒြေသည် အဘယ်တရား၌ အကြွင်းမဲ့ချုပ် သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ကိုလည်းမတပ်မက်ခြင်းကြောင့် လျစ်လျူရှုလျက်သာလျှင် နေ၏၊ သတိသမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ချမ်းသာမှု 'သုခ'ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူ့ကို ''လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ''ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ရဟန်းသည်ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာ သော သုခိန္ဒြေသည် ဤတတိယဈာန်၌ အကြွင်းမဲ့ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို သုခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိပြီးသူ၊ ထိုသုခိန္ဒြေ၏ချုပ်ရာ (တတိယဈာန်) အကျိုးငှါ စိတ်ကို ကပ်၍ ဆောင်သူဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား သောမနဿိန္ဒြေသည် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ငါ့အား ဤသောမနဿိန္ဒြေသည် ဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ ထိုသောမနဿိန္ဒြေသည်လည်း စင်စစ်အားဖြင့် အကြောင်း 'နိမိတ်' နှင့်တကွဖြစ်၏၊ အကြောင်းခံနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ပြုပြင်မှုနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အထောက်အပံ့နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုသောမနဿိန္ဒြေသည် အကြောင်း 'နိမိတ်' မရှိလတ်သော် အကြောင်းခံ မရှိလတ်သော် ပြုပြင်မှုမရှိလတ်သော် အထောက်အပံ့ မရှိလတ်သော် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ''ဟုဤသို့ သိ၏၊ ထို ရဟန်းသည် သောမနဿိန္ဒြေကိုလည်း သိ၏၊ သောမနဿိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းသိ၏၊ သောမနဿိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဖြစ်ပြီးသော သောမနဿိန္ဒြေ၏ အကြွင်းမဲ့ချုပ်ရာတရားကိုလည်း သိ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သောမနဿိန္ဒြေသည် အဘယ်တရား၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရှေးဦးကပင်လျှင် ဝမ်းသာခြင်းနှလုံးမသာခြင်းတို့၏ ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဆင်းရဲချမ်းသာမရှိသော လျစ်လျူရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' ကြောင့် ဖြစ်သည့် သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာ သော သောမနဿိန္ဒြေသည် ဤစတုတ္ထဈာန်၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို သောမနဿိ န္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကို သိပြီးသူ၊ ထိုသောမနဿိန္ဒြေ၏ချုပ်ရာ (စတုတ္ထဈာန်) အကျိုးငှါ စိတ်ကို ကပ်၍ ဆောင်သူဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား ဥပေက္ခိန္ဒြေသည် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ငါ့အားဤဥပေက္ခိန္ဒြေ သည် ဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ ထိုဥပေက္ခိန္ဒြေသည်လည်း စင်စစ်အားဖြင့် အကြောင်း 'နိမိတ်' နှင့်တကွဖြစ်၏၊ အကြောင်းခံ နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ပြုပြင်မှုနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အထောက်အပံ့နှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုဥပေက္ခိန္ဒြေသည် အကြောင်း 'နိမိတ်' မရှိလတ်သော် အကြောင်းခံ မရှိလတ်သော် ပြုပြင်မှုမရှိလတ်သော် အထောက်အပံ့ မရှိလတ် သော် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ''ဟုဤသို့ သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဥပေက္ခိန္ဒြေကို လည်း သိ၏၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဖြစ်ပြီး သော ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ အကြွင်းမဲ့ချုပ်ရာ တရားကိုလည်းသိ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဥပေက္ခိန္ဒြေသည် အဘယ် တရား၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလုံးစုံသော နေဝသညာ နာသညာယတနဈာန်ကို ကောင်းစွာလွန်မြောက်လျက် သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ရာ နိရောဓသမာပတ်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊ ဖြစ်ပေါ်လာသောဥပေက္ခိန္ဒြေသည် ဤနိရောဓသမာပတ်၌ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို ဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ချုပ်ရာကို သိပြီးသူ၊ ထိုဥပေက္ခိန္ဒြေ၏ ချုပ်ရာ (နိရောဓသမာပတ်) အကျိုးငှါ စိတ်ကို ကပ်၍ ဆောင်သူဟု့ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် သုခိန္ဒြိယဝဂ် ပြီး၏။
--၅-ဧရာဝဂ်
၁-ဧရာဓမ္မသုတ်
֍ ၅၁၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် -အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်ပုဗ္ဗာရုံကျောင်း မိဂါရမာတာဝိသာခါ၏ ပြာသာဒ်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ညနေချမ်းအချိန်၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူရာမှ ထခဲ့၍ ကျောင်းအနောက်ဘက်နေပူဆာ၌ ကျောက်ကုန်းကို နေစာလှုံလျက် နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်တော်ကို လက်ဖြင့် အဖန်ဖန် ဆုပ်နယ်သုံးသပ်လျက် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား အံ့သြဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်ဘုရား မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပေစွ၊ အသျှင်ဘုရား ယခုမြတ်စွာဘုရား၏ အရေအဆင်းတော်သည် ရှေးကကဲ့သို့ စင်ကြယ်ဖြူစင်ခြင်း မရှိတော့ပါ၊ ခန္ဓာကိုယ်အားလုံး တို့သည် လျော့ပါးကုန်သည် ဖြစ်၍ အရေတွန့်လိပ်နေပါကုန်၏၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်ရှေ့သို့ ကိုင်းရှိုင်းပါ၏၊ စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊ ဃာနိန္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေဟူသော ဣန္ဒြေတို့၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် ထင်ပါ၏''ဟု လျှောက်၏။
အာနန္ဒာ ထိုစကားသည် မှန်၏၊ ပျိုနုခြင်းသဘော ရှိခဲ့သော် အိုခြင်းသဘော ရှိ၏၊ ကျန်းမာခြင်းသဘောရှိခဲ့သော် နာခြင်းသဘော ရှိ၏၊ အသက်ရှင်ခြင်းသဘော ရှိခဲ့သော် သေခြင်းသဘော ရှိ၏၊ အရေအဆင်းသည် ရှေးကကဲ့သို့ စင်ကြယ်ဖြူစင်ခြင်း မရှိတော့ပေ၊ ခန္ဓာကိုယ် အားလုံးတို့သည်လျော့ပါးကုန်သည် ဖြစ်၍ အရေတွန့်လိပ်နေကုန်၏၊ ခန္ဓာကိုယ်သည် ရှေ့သို့ ကိုင်းရှိုင်း၏၊ စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊ ဃာနိန္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေဟူသော ဣန္ဒြေတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်း သည် ထင်၏ဟုမိန့်တော်မူ၏။
ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောကြားတော်မူပြီးနောက် ထိုမှတစ်ပါးဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-
''ယုတ်မာလှသော ဟယ့်ဇရာတရား သင့်အား စက်ဆုပ်ဖွယ် ဖြစ်ပါစေ၊ အဆင်းပျက်အောင်ပြုလုပ်တတ်သော ဟယ့် ဇရာတရား နှစ်သက်ဖွယ်ကောင်း သော ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောကိုဇရာတရားသည် ဖိစီးနှိပ်စက်လေစွတကား။
အနှစ်တစ်ရာ အသက်ရှည်သူသည်လည်း သေရခြင်းလျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ သေခြင်းတရားသည်တစ်စုံတစ်ယောက်ကိုမျှ မရှောင်ကြဉ်၊ အလုံးစုံသော သတ္တဝါ ကိုပင် ဖိစီးနှိပ်စက်လေ၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဥဏ္ဏာဘဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၅၁၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-
အသျှင်ဂေါတမ အာရုံအမျိုးမျိုး ကျက်စားရာအမျိုးမျိုးရှိကုန်၍ အချင်းချင်း၏ ကျက်စားရာအာရုံကိုမခံစားကုန်သော ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပါတည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊့ဃာနိန္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေတို့ပါတည်း။ အသျှင်ဂေါတမ အာရုံအမျိုးမျိုး ကျက်စားရာအမျိုးမျိုးရှိကုန်၍အချင်းချင်း၏ ကျက်စားရာအာရုံကို မခံစားကုန်သော ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ မှီခိုရာကား အဘယ်ပါနည်း၊ ထိုဣန္ဒြေတို့၏ ကျက်စားရာအာရုံကို အဘယ်တရားက ခံစားပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ပုဏ္ဏား အာရုံအမျိုးမျိုး ကျက်စားရာအမျိုးမျိုးရှိကုန်၍ အချင်းချင်း၏ ကျက်စားရာအာရုံကို မခံစားကုန်သော ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊ ဃာနိန္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေတို့တည်း။ ပုဏ္ဏား အာရုံအမျိုးမျိုး ကျက်စားရာအမျိုးမျိုးရှိကုန်၍ အချင်းချင်း၏ ကျက်စားရာအာရုံကို မခံစားကုန်သော ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့၏ မှီခိုရာကား စိတ်တည်း။ ထိုဣန္ဒြေတို့၏ ကျက်စားရာအာရုံကို စိတ်ကပင် ခံစား၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဂေါတမ စိတ်၏ မှီခိုရာသည် အဘယ်ပါနည်း။ ပုဏ္ဏား စိတ်၏ မှီခိုရာသည် အောက်မေ့မှု 'သတိ' တည်း။ အသျှင်ဂေါတမ အောက်မေ့မှု 'သတိ'၏ မှီခိုရာသည် အဘယ်ပါနည်း။ ပုဏ္ဏား အောက်မေ့မှု 'သတိ' ၏ မှီခိုရာသည် (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' တည်း။ အသျှင်ဂေါတမ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'၏ မှီခိုရာသည် အဘယ်ပါနည်း။ ပုဏ္ဏား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'၏မှီခိုရာသည် နိဗ္ဗာန်တည်း။ အသျှင်ဂေါတမ နိဗ္ဗာန်၏ မှီခိုရာသည် အဘယ်ပါနည်း။ ပုဏ္ဏား အမေးပြဿနာသည် လွန်သွားခဲ့ပြီ၊ အမေးပြဿနာ၏ အဆုံးကို ယူခြင်းငှါ သင် မတတ်နိုင်။ ပုဏ္ဏား မှန်၏၊ နိဗ္ဗာန်သို့သက်ဝင်သည် နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသည် နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိသည် ဖြစ်၍ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ထိုအခါ ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စကားတော်ကို အလွန် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ကာ နေရာမှထ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် အရိုအသေ ပြုပြီးလျှင် ဖဲသွားလေ၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏား ဖဲသွား၍ မကြာမြင့်မီ ရဟန်းတို့အား မိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အထွတ်တပ်သောအိမ်၌ဖြစ်စေ၊ အထွတ်တပ်သော ဇရပ်၌ဖြစ်စေ အရှေ့ဘက် လေသောက်ပြူတင်းမှ နေတက်သည်ရှိသော် လေသောက်ပြူတင်းပေါက်ဖြင့် နေရောင်တို့သည် ဝင်၍ အဘယ်အရပ်၌တည် ကြကုန်သနည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား အနောက်နံရံ၌ တည်ပါကုန်၏ဟုလျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏား၏ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' သည် (ငါ) ဘုရား၌ တည်၏၊ အမြစ်အရင်းကဲ့သို့ ဖြစ်၍ တည်၏၊ မြဲမြံ၏။ သမဏဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ၊ နတ်ဖြစ်စေ၊ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ၊ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူမျှ မရွှေ့ပြောင်းနိုင်။ ရဟန်းတို့ ဤအခါ၌ ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏား သေခဲ့မူ အကြင်သံယောဇဉ်နှင့် စပ်ယှဉ်သည် ဖြစ်၍ ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏားသည် ဤလောကသို့ တစ်ဖန်ပြန်လာရာ၏၊ ထိုသံယောဇဉ်မျိုးသည် (ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏားအား) မရှိတော့ချေဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-သာကေတသုတ်
֍ ၅၁၃။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာကေတမြို့ဝယ် သားတို့အား ဘေးမဲ့ပေးရာ အဉ္ဇနတော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏ -''ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်သည်ရှိသလော''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းမူလ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင်ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ကိုးကွယ်ရာ ရှိပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ ဤဟောအပ်သော တရား၏ အနက်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဉာဏ်၌သာလျှင် ထင်ပါစေလော့၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်မှ ကြားနာရ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရပါလိမ့်မည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ဖြစ်ကုန်၏၊ ယင်းအကြောင်း ပရိယာယ်သည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်သည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့သဒ္ဓိန္ဒြေသည် သဒ္ဓါဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သဒ္ဓါဗိုလ်သည် သဒ္ဓိန္ဒြေဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေသည် ဝီရိယဗိုလ်ဖြစ်၏၊ ဝီရိယဗိုလ်သည် ဝီရိယိန္ဒြေဖြစ်၏။ သတိန္ဒြေသည် သတိဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သတိဗိုလ်သည် သတိန္ဒြေဖြစ်၏။ သမာဓိန္ဒြေသည် သမာဓိဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သမာဓိဗိုလ်သည် သမာဓိန္ဒြေဖြစ်၏။ ပညိန္ဒြေသည် ပညာဗိုလ်ဖြစ်၏၊ ပညာဗိုလ်သည် ပညိန္ဒြေဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏၊ ထိုမြစ်၏ အလယ်၌ကျွန်းရှိ၏။ ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ ရေအလျဉ်တစ်ခုတည်းသာဟု ရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်သည် ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ရေအလျဉ်နှစ်ခုတို့သာဟု ရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်သည်လည်း ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ ရေအလျဉ်တစ်ခုတည်းသာဟု ရေတွက်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်ကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ထိုကျွန်း၏ အရှေ့ဘက်အစွန်၌လည်းရေရှိ၏၊ အနောက် ဘက်အစွန်၌လည်း ရေရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအရှေ့ဘက်အစွန် အနောက်ဘက်အစွန်၌ရေရှိခြင်းဟူသောအကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ ရေအလျဉ်တစ်ခုတည်းသာဟု ရေတွက်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ဤသည်ကား အကြောင်းပရိယာယ်တည်း။
ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ ရေအလျဉ်နှစ်ခုတို့သာဟု ရေတွက်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏။ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်ကား အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ထိုကျွန်း၏ မြောက်ဘက်အစွန်၌လည်း ရေရှိ၏၊ တောင်ဘက်အစွန်၌လည်း ရေရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤမြောက်ဘက်အစွန်တောင်ဘက်အစွန်၌ ရေရှိခြင်းဟူသောအကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ထိုမြစ်၌ ရေအလျဉ်နှစ်ခုတို့ဟုရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက် ကုန်၏။ ဤသည်ကား အကြောင်းပရိယာယ်တည်း။
--ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် သဒ္ဓိန္ဒြေသည် သဒ္ဓါဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သဒ္ဓါဗိုလ်သည် သဒ္ဓိန္ဒြေဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေ သည်ဝီရိယဗိုလ်ဖြစ်၏၊ ဝီရိယဗိုလ်သည် ဝီရိယိန္ဒြေဖြစ်၏။ သတိန္ဒြေသည် သတိဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သတိဗိုလ် သည်သတိန္ဒြေဖြစ်၏။ သမာဓိန္ဒြေသည် သမာဓိဗိုလ်ဖြစ်၏၊ သမာဓိဗိုလ်သည် သမာဓိန္ဒြေဖြစ်၏။ ပညိန္ဒြေ သည်ပညာဗိုလ်ဖြစ်၏၊ ပညာဗိုလ်သည် ပညိန္ဒြေဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အာသဝကုန်သည် ဖြစ်၍ အာသဝမရှိသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သောအရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကသုတ်
֍ ၅၁၄။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကအရပ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်သာရိပုတြာအားဤ စကားကို မိန့်တော်မူ၏-''သာရိပုတြာ သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက် နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟုသင် ယုံကြည်သလော''ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား သဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟုဤဣန္ဒြေ၌ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ယုံကြည်ရုံမျှဖြင့် ဆည်းကပ်သည် မဟုတ်ပါ။ အသျှင်ဘုရားသဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟု ထိုဣန္ဒြေငါးပါးကို မသိကုန် မမြင်ကုန် မထင်ကုန် မျက်မှောက်မပြုကုန် ပညာဖြင့် မတွေ့ထိကုန်သော သူတို့သည် ထိုဣန္ဒြေတို့၌သူတစ်ပါးတို့အား ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် ဆည်းကပ်ကုန်ရာ၏။ အသျှင်ဘုရား သဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကိုပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟု ဤဣန္ဒြေငါးပါးကို သိကုန် မြင်ကုန် ထင်ကုန် မျက်မှောက်ပြုကုန် ပညာဖြင့် တွေ့ထိကုန်သော သူတို့သည် ထိုဣန္ဒြေတို့၌ ယုံမှားခြင်း မရှိကုန်၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း မရှိကုန်။ အသျှင်ဘုရား သဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟု အကျွန်ုပ်သည် ထိုဣန္ဒြေငါးပါးကို သိပါ၏၊ မြင်ပါ၏၊ ထင်ပါ၏၊ မျက်မှောက်ပြုပါ၏၊ ပညာဖြင့် တွေ့ထိပါ၏၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုဣန္ဒြေတို့၌ ယုံမှားခြင်း မရှိပါ၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း မရှိပါဟု လျှောက်၏။
--သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ သဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏ဟု ထိုဣန္ဒြေငါးပါးကို မသိကုန် မမြင်ကုန် မထင်ကုန် မျက်မှောက်မပြုကုန် ပညာဖြင့် မတွေ့ထိကုန်သော သူတို့သည် ထိုဣန္ဒြေတို့၌ သူတစ်ပါးတို့အား ယုံကြည်ခြင်းဖြင့်ဆည်းကပ်ကုန်ရာ၏။ သာရိပုတြာ သဒ္ဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်အဆုံးရှိ၏ဟု ထိုဣန္ဒြေငါးပါးကို သိကုန် မြင်ကုန် ထင်ကုန် မျက်မှောက်ပြုကုန် ပညာဖြင့် တွေ့ထိကုန်သော သူတို့သည် ထိုဣန္ဒြေတို့၌ ယုံမှားခြင်း မရှိကုန်၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း မရှိကုန်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ပဌမ ပုဗ္ဗာရာမသုတ်
֍ ၅၁၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ပုဗ္ဗာရုံ ကျောင်းမိဂါရမာတာဝိသာခါ၏ ပြာသာဒ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်အသျှင်သာရိပုတြာအား ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ အဘယ်မျှသော ဣန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် 'ပဋိသန္ဓေနေမှုကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိ တော့ပြီ'ဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတစ်ပါးကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊့ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ အဘယ်ဣန္ဒြေတစ်ပါးကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်နည်း၊ ပညိန္ဒြေကို ပွါးများခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ပညာရှိသောအရိယာသာဝကအား ထိုပညာသို့အစဉ်လိုက်သော ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏၊ ထိုပညာသို့ အစဉ်လိုက်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏၊ ထိုပညာသို့ အစဉ်လိုက်သော အောက်မေ့မှု 'သတိ' သည် ကောင်းစွာတည်၏၊ ထိုပညာသို့ အစဉ်လိုက်သော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေတစ်ပါးကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ပုဗ္ဗာရာမသုတ်
֍ ၅၁၆။ ထိုသာဝတ္ထိနိဒါန်းပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ အဘယ်မျှသော ဣန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟုငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေနှစ်ပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသောရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ အဘယ်နှစ်ပါးတို့နည်း၊ အရိယာပညာကိုလည်းကောင်း၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာသမာဓိကိုလည်းကောင်း ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ မှန်၏၊ ထိုရဟန်း၏ အရိယာပညာသည် ပညိနြ္ဒြေဖစ်၏၊ ထိုရဟန်း၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာသမာဓိသည် သမာဓိန္ဒြေဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေနှစ်ပါးတို့ကိုပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှုကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-တတိယ ပုဗ္ဗာရာမသုတ်
֍ ၅၁၇။ ထိုသာဝတ္ထိနိဒါန်းပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ အဘယ်မျှသော ဣန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟုငါသိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည်မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေလေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊့ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေလေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကိုပြောကြား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-စတုတ္ထ ပုဗ္ဗာရာမသုတ်
֍ ၅၁၈။ ထိုသာဝတ္ထိနိဒါန်းပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ အဘယ်မျှသော ဣန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟုငါသိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည်မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကိုပြောကြား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသုတ်
֍ ၅၁၉။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် - အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသမ္ဗီ ပြည်ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ အသျှင်ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသည်''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါတစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကြပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏ -
အသျှင်ဘုရား အသျှင်ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အဘယ်အကျိုးထူးကို မြင်သဖြင့် အသျှင်ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားပါသနည်းဟု့ (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေသုံးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေသုံးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြောင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကိုပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေသုံးပါးတို့သည် အဘယ်အဆုံးရှိကုန်သနည်း၊ ကုန်ခြင်းအဆုံးရှိ၏။ အဘယ် တရား၏ကုန်ခြင်းအဆုံးရှိကုန်သနည်း၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု၏ ကုန်ခြင်းအဆုံးရှိကုန်၏။ ရဟန်းတို့''ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ကုန်ပြီ''ဟု ကောင်းစွာ သိမြင်သဖြင့် ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇရဟန်းသည် ''ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤ (မဂ်ကိစ္စ) အလို့ငှါ တစ်ပါးသောပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု ငါ သိ၏''ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-အာပဏသုတ်
֍ ၅၂၀။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် အင်္ဂတိုင်းအာပဏမည်သောအင်္ဂတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုနိဂုံး၌ မြတ်စွာဘုရားသည်အသျှင်သာရိပုတြာအား ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ''သာရိပုတြာ ငါဘုရား၌ စင်စစ် သက်ဝင်လျက်အလွန်ယုံကြည်သောအရိယာသာဝကသည် ငါဘုရား၌လည်းကောင်း၊ ငါဘုရား၏အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌ လည်းကောင်း ယုံမှားခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ် သက်ဝင်လျက် အလွန်ယုံကြည်သောအရိယာသာဝကသည်မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း ယုံမှားခြင်းလည်းမဖြစ်ရာ၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ။ အသျှင်ဘုရား ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသောအရိယာသာဝကအားအကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါ ကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသည်ဖြစ်၍ နေလိမ့်မည်၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားအစွမ်းရှိလျက် မြဲမြံစွာ အားထုတ်ကာ တာဝန်ကို ပစ်ချထားသူ မဟုတ်မူ၍ နေလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ ဝီရိယသည် ဝီရိယိန္ဒြေဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'ရှိသော ထက်သန်သော လုံ့လရှိသောအရိယာတပည့်အား သတိရှိလိမ့်မည်၊ လွန်ကဲသော ပညာနှင့် ယှဉ်သော သတိနှင့် ပြည့်စုံလိမ့်မည်၊ ကြာမြင့်စွာက ပြုလုပ်အပ်သောအမှုကိုလည်းကောင်း၊ ကြာမြင့်စွာက ပြောအပ်သော စကားကိုလည်းကောင်း အောက်မေ့နိုင် အဖန်ဖန်အောက်မေ့နိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို မျှော်လင့်အပ်၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ သတိသည် သတိန္ဒြေဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၍ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ထင်သော သတိရှိသောအရိယာတပည့်အား နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ရလိမ့်မည်၊ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌တည်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို မျှော်လင့်အပ်၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ သမာဓိသည် သမာဓိန္ဒြေဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၍ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ထင်သော သတိရှိသော စိတ်တည်ကြည်သောအရိယာတပည့်အား ''အဝိဇ္ဇာ ပိတ်ပင်ခံရကုန်သည်တဏှာနှောင်ကြိုး 'သံယောဇဉ်' ရှိကုန် သည် ဖြစ်၍ ပြေးသွားကျင်လည်နေရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ရုပ်နာမ်အစဉ် သံသရာသည် စင်စစ်အားဖြင့် အစကို မသိအပ်၊ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ အမှန်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ဟူသောအမှောင်ထု၏ အကြွင်းမဲ့ ကင်း ချုပ်ရာ အလုံးစုံသောပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ' တို့၏ ငြိမ်းရာ အလုံးစုံသော တည်ရာ 'ဥပဓိ' တို့ကို စွန့်ရာ တဏှာကုန်ရာ မစွဲမက်ရာချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သည် ငြိမ်သက်၏၊ မြတ်၏''ဟု ဤသို့ သိလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကိုမျှော်လင့်အပ်၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ ပညာသည် ပညိန္ဒြေဖြစ် ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ အားထုတ်၍ အားထုတ်၍ ဤသို့အောက်မေ့၍ အောက်မေ့၍ ဤသို့ ဆောက်တည်၍ ဆောက်တည်၍ ဤသို့ သိ၍ သိ၍ ''ငါ ရှေးကကြားဖူးသော တရားတို့သည် ဤတရားတို့ပင်တည်း၊ ထို့ကြောင့် ငါသည် ယခု ကိုယ်ဖြင့်လည်းတွေ့ထိ၍ နေရ၏၊ ပညာဖြင့်လည်း ထိုးထွင်း၍ မြင်ရ၏''ဟု ဤသို့ ယုံကြည်၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ သဒ္ဓါသည် သဒ္ဓိန္ဒြေဖြစ်ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
--သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ (ငါ) ဘုရား၌ စင်စစ် သက်ဝင်လျက် အလွန်ယုံကြည်သောအရိယာတပည့်သည် (ငါ) ဘုရား၌လည်းကောင်း၊ (ငါ) ဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ'၌လည်းကောင်း ယုံမှားခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ၊ မဝေခွဲနိုင်ခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ။
သာရိပုတြာ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသောအရိယာတပည့်အား အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှါကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသည် ဖြစ်၍ နေလိမ့်မည်၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားအစွမ်းရှိလျက် မြဲမြံစွာ အားထုတ်ကာ တာဝန်ကို ပစ်ချထားသူ မဟုတ်မူ၍ နေလိမ့်မည်ဟူသောဤအကြောင်းကို မျှော်လင့်အပ်၏။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ ဝီရိယသည် ဝီရိယိန္ဒြေဖြစ်၏။
သာရိပုတြာ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသော ထက်သန်သော လုံ့လရှိသောအရိယာတပည့်သည် သတိရှိလိမ့်မည်၊ လွန်ကဲသော ပညာနှင့် ယှဉ်သော သတိနှင့် ပြည့်စုံလိမ့်မည်။ ကြာမြင့်စွာက ပြုလုပ်အပ်သောအမှုကိုလည်းကောင်း၊ ကြာမြင့်စွာက ပြောအပ်သော စကားကိုလည်းကောင်း အောက်မေ့နိုင် အဖန်ဖန်အောက်မေ့နိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို မျှော်လင့်အပ်၏။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ သတိသည် သတိန္ဒြေဖြစ်၏။
သာရိပုတြာ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၍ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ထင်သော သတိရှိသောအရိယာတပည့်အား နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ရလိမ့်မည်၊ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌တည်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ'ကို ရလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကို မျှော်လင့်အပ်၏။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ထိုအရိယာ တပည့်၏ သမာဓိသည် သမာဓိန္ဒြေဖြစ်၏။
သာရိပုတြာ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၍ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ထင်သော သတိရှိသော စိတ်တည်ကြည်သောအရိယာတပည့်အား ''အဝိဇ္ဇာ ပိတ်ပင်ခံရကုန်သည်တဏှာနှောင်ကြိုး 'သံယောဇဉ်' ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ ပြေးသွားကျင်လည်နေရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ရုပ်နာမ်အစဉ် 'သံသရာ'သည် စင်စစ်အားဖြင့် အစ ကို မသိအပ်၊ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ အမှန်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ဟူသောအမှောင်ထု၏ အကြွင်းမဲ့ ကင်းချုပ်ရာ အလုံးစုံသောပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ' တို့၏ ငြိမ်းရာ အလုံးစုံသော တည်ရာ 'ဥပဓိ' တို့ကို စွန့်ရာ တဏှာကုန်ရာ မစွဲမက်ရာချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သည် ငြိမ်သက်၏၊ မြတ်၏''ဟု ဤသို့ သိလိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းကိုမျှော်လင့်အပ်၏။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်၏ ပညာသည် ပညိန္ဒြေဖြစ်၏။
သာရိပုတြာ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ အားထုတ်၍ အားထုတ်၍ ဤသို့အောက်မေ့၍ အောက်မေ့၍ ဤသို့ ဆောက်တည်၍ ဆောက်တည်၍ ဤသို့ သိ၍ သိ၍ ''ငါ ရှေးကကြား ဖူးသော တရားတို့သည် ဤတရားတို့ပင်တည်း၊ ထို့ကြောင့် ငါသည် ယခု ကိုယ်ဖြင့်လည်းတွေ့ထိ၍ နေရ၏၊ ပညာဖြင့်လည်း ထိုးထွင်း၍ မြင်ရ၏''ဟု ဤသို့ ယုံကြည်၏။ သာရိပုတြာ မှန်၏၊ ထိုအရိယာ တပည့်၏ သဒ္ဓါသည် သဒ္ဓိန္ဒြေဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် ဇရာဝဂ် ပြီး၏။
--၆-သူကရခတဝဂ်
၁-သာလသုတ်
֍ ၅၂၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလ တိုင်းသာလမည်သော ပုဏ္ဏားရွာ၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကိုမိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ တိရစ္ဆာန်သတ္တဝါ အားလုံးတို့တွင် သားတို့သနင်း ခြင်္သေ့မင်းကို အားအစွမ်းဖြင့် လည်းကောင်း၊ လျင်မြန်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ရဲရင့်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း မြတ်၏ဟုဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့တွင် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ် ၏။
ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုဝီရိယိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ သတိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသတိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ သမာဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသမာဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ပညိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ တိရစ္ဆာန်သတ္တဝါအားလုံးတို့တွင် သားတို့သနင်း ခြင်္သေ့မင်းကို အားအစွမ်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ လျင်မြန်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ရဲရင့်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံး တို့တွင် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-မလ္လိကသုတ်
֍ ၅၂၂။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် မလ္လတိုင်းဥရုဝေလကပ္ပမည်သော မလ္လတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်အား အရိယာဉာဏ် မဖြစ်သေးသမျှကာလပတ်လုံးဣန္ဒြေလေးပါးတို့၏ ကောင်းစွာ တည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု မဖြစ်သေး၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်အားအရိယာဉာဏ်ဖြစ်သောအခါ ဣန္ဒြေလေးပါးတို့၏ ကောင်းစွာ တည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အထွတ်တပ်သောအိမ်၏ အထွတ်ကို မစိုက်ထူရသေးသမျှကာလပတ်လုံး အခြင်ရနယ် တို့၏ကောင်းစွာ တည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု မဖြစ်သေး။ ရဟန်းတို့ အထွတ်တပ်သောအိမ်၏ အထွတ်ကိုစိုက်ထူပြီးသောအခါ အခြင်ရနယ်တို့၏ ကောင်းစွာ တည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု ဖြစ်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ဤအတူပင် အရိယာတပည့်အား အရိယာဉာဏ် မဖြစ်သေးသမျှကာလပတ်လုံး ဣန္ဒြေတို့၏ ကောင်းစွာတည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု မဖြစ်သေး၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်အား အရိယာဉာဏ်ဖြစ်သောအခါ ဣန္ဒြေတို့၏ ကောင်းစွာ တည်မှု စွဲမြဲစွာ တည်မှု ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ပညာရှိသောအရိယာတပည့်အား ထိုပညာသို့ အစဉ်လိုက်သော ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏၊ ထို ပညာသို့ အစဉ်လိုက်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏၊ ထိုပညာသို့အစဉ်လိုက်သော အောက်မေ့မှု 'သတိ' သည် ကောင်းစွာ တည်၏၊ ထိုပညာသို့ အစဉ်လိုက်သောတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'သည် ကောင်းစွာ တည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-သေခသုတ်
֍ ၅၂၃။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသမ္ဗီ ပြည်ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏-ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌တည် ၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိရာ၏၊ ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ရဟန်းသည်ကျင့်ပြီး 'အသေခ'ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ပုဂ္ဂိုလ်''ဟု သိရာ၏။ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ် သည် ရှိသလောဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိရာ၏၊ ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ရဟန်းသည်ကျင့်ပြီး 'အသေခ'ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ပုဂ္ဂိုလ်''ဟု သိရာ၏။ ယင်းအကြောင်းပရိယာယ်သည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ'ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်းပရိယာယ်သည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်လည်းအကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်း သည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်း ပရိယာယ်ပင်တည်း။
ရဟန်း နောက်တစ်မျိုးကား ''ဤသာသနာတော်မှ အပ၌ မြတ်စွာဘုရားနည်းတူ အဟုတ်အမှန်မဖောက်ပြန်သော တရားတော်ကို ဟောကြားသော မြတ်စွာဘုရားမှ အခြား တစ်ပါးသော သမဏသည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏသည်လည်းကောင်း ရှိသလော''ဟု ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် အဖန်ဖန်ဆင်ခြင် ၏၊ ထိုရဟန်းသည် ဤသာသနာတော်မှ အပ၌ မြတ်စွာဘုရားနည်းတူ အဟုတ်အမှန်မဖောက်ပြန်သော တရားတော်ကို ဟောကြားသော မြတ်စွာဘုရားမှ အခြား တစ်ပါးသောသမဏသည်လည်းကောင်း၊ ဗြာ ဟ္မဏသည်လည်းကောင်း မရှိ''ဟု ဤသို့ သိ၏။ ရဟန်းတို့ဤသည်လည်း အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်းပရိယာယ်ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်ကုန်သော ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို သိ၏။ အလားအလာရှိကုန်သော လွန်မြတ်ကုန်သောအကျိုးရှိကုန်သော ပြီးဆုံးခြင်းရှိကုန်သော ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ကိုယ်ဖြင့် တွေ့ထိ၍ မနေနိုင်၊့ပညာဖြင့်ကား ထိုးထွင်း၍ မြင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်လည်း အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ရဟန်းသည် ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ဆဲ 'သေခ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟုသိသောအကြောင်းပရိယာယ် ပင်တည်း။
--ရဟန်းတို့ အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကျင့်ပြီး 'အသေခ' ဘုံ၌တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်းပရိယာယ်သည်အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ပုဂ္ဂိုလ်သည် သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်ကုန်သော ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို သိ၏။ အလားအလာရှိကုန်သောလွန်မြတ်ကုန်သောအကျိုးရှိကုန်သော ပြီးဆုံးခြင်းရှိကုန်သော ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ကိုယ်ဖြင့်လည်း တွေ့ထိ၍ နေ၏၊ ပညာဖြင့်လည်း ထိုးထွင်း၍ မြင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်လည်း အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကျင့်ပြီး 'အသေခ'ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ''ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်းပရိယာယ်ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ပုဂ္ဂိုလ်သည် စက္ခုန္ဒြေ၊ သောတိန္ဒြေ၊ ဃာနိ န္ဒြေ၊ ဇိဝှိန္ဒြေ၊ ကာယိန္ဒြေ၊ မနိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်ကုန်သော ဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့ကို သိ၏၊ ဤဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့သည် အချင်းခပ်သိမ်း အခါခပ်သိမ်း အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ကုန်လတ္တံ့၊ အခြားသော ဣန္ဒြေခြောက်ပါးတို့သည်လည်း တစ်ခါတစ်ရံမျှ မဖြစ်ကုန်လတ္တံ့ဟု သိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်လည်း အကြောင်းပရိယာယ်ကို စွဲ၍ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ' ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကျင့်ပြီး 'အသေခ'ဘုံ၌ တည်၍ (ငါသည်) ကျင့်ပြီး 'အသေခရဟန္တာ'ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏''ဟု သိသောအကြောင်းပရိယာယ်ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ပဒသုတ်
֍ ၅၂၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မြေ၌ နေကုန်သောအခြေရှိသော သတ္တဝါတို့၏ ခြေရာဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဆင်ခြေရာ၌ အတွင်းဝင်ကုန်၏၊ ဆင်ခြေရာကို ကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်ထိုခြေရာဟူသမျှ အားလုံးတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏၊ ဤအတူပင် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်သောတရားအစု ဟူသမျှတို့ ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေအစုကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့အဘယ်တရားအစုတို့သည် သိရန် အလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေအစုသည် သိရန်အလို့ငှါဖြစ်၏၊ ဝီရိယိန္ဒြေအစုသည် သိရန် အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ သတိန္ဒြေအစုသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ သမာဓိန္ဒြေအစုသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ ပညိန္ဒြေအစုသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မြေ၌ နေကုန်သောအခြေရှိသော သတ္တဝါတို့၏ ခြေရာဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဆင်ခြေရာ၌ အတွင်းဝင်ကုန်၏၊ ဆင်ခြေရာကို ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုခြေရာဟူသမျှအားလုံးတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏၊ ဤအတူပင် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်သော တရားအစု ဟူသမျှတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေအစုကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-သာရသုတ်
֍ ၅၂၅။ ရဟန်းတို့ စန္ဒကူးနီကို အနှစ်နံ့သာဟူသမျှ အားလုံးတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရား အားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေအစုကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ ဝီရိယိန္ဒြေ။ပ။ သတိန္ဒြေ။ပ။ သမာဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေသည့်ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ စန္ဒကူးနီကို အနှစ်နံ့သာဟူသမျှ အားလုံးတို့ထက် မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရား အားလုံးတို့ထက်သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပတိဋ္ဌိတသုတ်
֍ ၅၂၆။ ရဟန်းတို့ တစ်ခုတည်းသော တရား၌ တည်သော ရဟန်းအား ပွါးများအပ်သော ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ပွါးများအပ်သည် မည်ကုန်၏။ အဘယ်တစ်ခုတည်းသော တရား၌နည်း၊ မမေ့မလျော့မှုတည်း။
ရဟန်းတို့ မမေ့မလျော့မှုသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အာသဝတရားတို့၌လည်းကောင်း၊ အာသဝတို့၏ အာရုံတရားတို့၌လည်းကောင်း စိတ်ကို စောင့်ရှောက်၏။ အာသဝ တရားတို့၌လည်းကောင်း၊ အာသဝတို့၏ အာရုံတရားတို့၌လည်းကောင်း စိတ်ကိုစောင့်ရှောက်သော ထို ရဟန်းအား သဒ္ဓိန္ဒြေသည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ဝီရိယိန္ဒြေသည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်း သို့ ရောက်၏၊ သတိန္ဒြေသည်လည်း ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ရောက်၏၊ သမာဓိန္ဒြေသည်လည်း ပွါးများပြည့် စုံခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ပညိန္ဒြေသည်လည်းပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် တစ်ခုတည်းသော တရား၌ တည်သော ရဟန်းအား ပွါးများအပ်သောဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ကောင်းစွာ ပွါးများအပ်သည် မည်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-သဟမ္ပတိဗြဟ္မသုတ်
֍ ၅၂၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူစ ဥရုဝေလတော နေရဉ္ဇရာမြစ်ကမ်းနားအဇပါလပညောင်ပင်ရင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်းကိန်းအောင်း နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအား ဤသို့သော စိတ်အကြံ ဖြစ်၏-''ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကိုပွါး များအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်ကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန် လျှင် လဲလျောင်းရာရှိကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါး များအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏။ ဝီရိယိန္ဒြေကို။ပ။ သတိန္ဒြေကို။ပ။
သမာဓိန္ဒြေကို။ပ။ ပညိ န္ဒြေကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန် လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏။ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန် များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့သက်ဝင်ကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိကုန်၏''ဟု (အကြံ ဖြစ်၏)။
--ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်အကြံကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် သိ၍ အားရှိသောယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်မောင်းကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်မောင်းကိုကွေး သကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ ကွယ်ခဲ့၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ရှေ့၌ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။ ထိုအခါ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာသည် ပခုံးတစ်ဖက်၌ အပေါ်ရုံကို စံပယ်တင်လျက်မြတ်စွာဘုရားရှိရာသို့ လက်အုပ် ချီ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား ဤအကြံသည် ဤ အတိုင်း မှန်ပါ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောမြတ်စွာဘုရား ဤအကြံသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏။ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်ကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိကုန်၏။ အဘယ် ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက် ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏။ပ။ ပညိန္ဒြေကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် အဆုံးရှိ၏။ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန် သည်ရှိသော် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့သက်ဝင်ကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန် လျှင် အဆုံးရှိကုန်၏။
အသျှင်ဘုရား ရှေးက ဖြစ်ဖူးသည်ကား အကျွန်ုပ်သည် ကဿပမြတ်စွာဘုရားအထံ၌ အကျင့်မြတ်ကိုကျင့်ခဲ့ပါ၏၊ ထိုအခါ၌ အကျွန်ုပ်ကို ''သဟကရဟန်း သဟကရဟန်း''ဟု ဤသို့ သိကြပါကုန်၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကာမတို့၌အလွန်လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို ကင်းစေလျက် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်ပါ၏၊ ထိုဗြဟ္မာ့ပြည်၌လည်း အကျွန်ုပ်ကို ''သဟမ္ပတိဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိဗြဟ္မာ''ဟုဤသို့ သိကြပါကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား ဤအကြံသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား ဤအကြံသည် ဤအတိုင်း မှန်ပါ၏။ ဤဣန္ဒြေငါးပါး တို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ သက်ဝင်ကုန်၏၊ အမြိုက် နိဗ္ဗာန်လျှင် လဲလျောင်းရာရှိကုန်၏၊ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်လျှင်အဆုံးရှိကုန်၏ဟု ဤအရာကို အကျွန်ုပ် သိပါ၏၊ ဤအရာကို အကျွန်ုပ် မြင်ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-သူကရခတသုတ်
֍ ၅၂၈။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင် သူကရခတလိုဏ်ဂူ၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်သာရိပုတြာကို မိန့်တော်မူ၏-''သာရိပုတြာ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ'၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော် အဘယ်အကျိုးထူးကို ကောင်းစွာ မြင်၍ ဖြစ်သနည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော် အတုမရှိသော ယောဂ၏ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို ကောင်းစွာ မြင်၍ ဖြစ်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ၊ ကောင်း ပေစွ။ သာရိပုတြာ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော်အတုမရှိသော ယောဂ ၏ ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို ကောင်းစွာ မြင်၍ ဖြစ်၏။
--သာရိပုတြာ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော် အတုမရှိသောယောဂ ၏ ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို ကောင်းစွာ မြင်၍ ဖြစ်၏။ ယင်းအတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာအရဟတ္တ ဖိုလ်ကား အဘယ်နည်း၊ အသျှင်ဘုရား ဤသာသနာတော်၌ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည်နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်စေတတ်သော မဂ်ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သော သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယိန္ဒြေကိုပွါးများ၏။ပ။ သတိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ပ။ သမာဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ပ။ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်စေတတ်သော မဂ်ဉာဏ်သို့ ရောက်စေတတ်သော ပညိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ အသျှင်ဘုရား အာသဝကုန်ပြီးသောရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း မြတ်သော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော် အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို ကောင်းစွာမြင်၍ ဖြစ်ပါ၏၊ ယင်းအတု မရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကား ဤသည် ပင်တည်းဟုလျှောက်၏။ သာရိပုတြာ ကောင်း ပေစွ၊ ကောင်းပေစွ။ သာရိပုတြာ အာသဝကုန်ပြီးသော (ရဟန္တာ) ပုဂ္ဂိုလ်သည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရားအဆုံးအမ 'သာသနာ'၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်လတ်သော် အတုမရှိသောယောဂ၏ ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကို ကောင်းစွာ မြင်၍ ဖြစ်၏။ ယင်းအတုမရှိသော ယောဂ ၏ကုန်ရာ (အရဟတ္တဖိုလ်) ကား ဤသည်ပင်တည်း။
သာရိပုတြာ လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်သောအာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ'၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှုဖြစ်၏။ ယင်းလွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်ခြင်းကား အဘယ်နည်း၊ အသျှင်ဘုရား ဤသာသနာတော်၌အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌ ရိုသေခြင်း တုပ်ဝပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ နေ၏၊ တရားတော်၌ ရိုသေခြင်း တုပ်ဝပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ နေ၏၊ သံဃာတော်၌ ရိုသေခြင်း တုပ်ဝပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ နေ၏၊ အကျင့် 'သိက္ခာ' ၌ ရိုသေခြင်း တုပ်ဝပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ နေ၏၊ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ၌ရိုသေခြင်း တုပ်ဝပ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်၍ နေ၏။ အသျှင်ဘုရား လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်သောအာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ'၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်၏။ ယင်းလွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှုကား ဤသည်ပင်တည်း။ သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ။ သာရိပုတြာ လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှုဖြစ်သောအာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၌လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌လည်းကောင်း လွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်မှု ဖြစ်၏။ ယင်းလွန်ကဲသော ရိုသေတုပ်ဝပ်ခြင်းကား ဤသည်ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ ဥပ္ပါဒသုတ်
֍ ၅၂၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်သောအခါ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သောပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားထင်ရှား ပွင့်သောအခါ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဒုတိယ ဥပ္ပါဒသုတ်
֍ ၅၃၀။ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ 'သာသနာ' ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံး့အမ 'သာသနာ' ၌သာ မဖြစ်ပေါ်ဖူးသေးကုန်သော ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သော ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် သူကရခတဝဂ် ပြီး၏။
--၇-ဗောဓိပက္ခိယဝဂ်
၁-သံယောဇနသုတ်
֍ ၅၃၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် သံယောဇဉ်တို့ကို ပယ်ရန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။
ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် သံယောဇဉ်တို့ကို ပယ်ရန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-အနုသယသုတ်
֍ ၅၃၂။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ပယ်ခွါခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ပယ်ခွါခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ပရိညာသုတ်
֍ ၅၃၃။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ရှည်လျားသော 'သံသရာ'ခရီးကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ရှည်လျားသော 'သံသရာ'ခရီးကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-အာသဝက္ခယသုတ်
֍ ၅၃၄။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အာသဝတရားတို့ ကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အာသဝတရားတို့ ကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်သံယောဇဉ်တို့ကို ပယ်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ပယ်ခွါခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ ရှည်လျားသော 'သံသရာ' ခရီးကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အာသဝတရားတို့ကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် သံယောဇဉ်တို့ကို ပယ်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ပယ်ခွါခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ ရှည်လျားသော 'သံသရာ' ခရီးကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အာသဝတရားတို့ ကုန်ခြင်းအကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန့်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ပဌမ ဖလသုတ်
֍ ၅၃၅။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။
ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ယခုဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်' အကြွင်းအကျန်ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်အဖြစ်သို့ ရောက်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ဖလသုတ်
֍ ၅၃၆။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။
ပညိန္ဒြေတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဣန္ဒြေတို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း -
၁။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီက အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြီးစေနိုင်၏။
၂။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီက အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌် အရဟတ္တဖိုလ် ကိုပြီးစေနိုင်၏။
၃။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီက အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တဖိုလ် ကိုမပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် (အသက်တမ်း၏) အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၄။ အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၅။ ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၆။ ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၇။ အထက်ဘုံ၌ ဖြစ်၍ အစဉ်အတိုင်း တက်ကာ အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီ မည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ပဌမ ရုက္ခသုတ်
֍ ၅၃၇။ ရဟန်းတို့ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ ပေါက်ကုန်သော သစ်ပင်ဟူသမျှ အားလုံးတို့ထက် ဇမ္ဗူ့သပြေပင် ကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေ။ပ။ သတိန္ဒြေ။ သမာဓိန္ဒြေ။ ပညိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ ပေါက်ကုန်သော သစ်ပင်ဟူသမျှ အားလုံးတို့ထက် ဇမ္ဗူ့သပြေပင်ကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဒုတိယ ရုက္ခသုတ်
֍ ၅၃၈။ ရဟန်းတို့ တာဝတိံသာနတ်တို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် ပင်လယ်ကသစ်ပင်ကို မြတ်၏ဟုဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရား အားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟုဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေ။ပ။ သတိန္ဒြေ။ သမာဓိန္ဒြေ။ ပညိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ တာဝတိံသာနတ်တို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် ပင်လယ်ကသစ်ပင်ကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-တတိယ ရုက္ခသုတ်
֍ ၅၃၉။ ရဟန်းတို့ အသုရာတို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် ဆန်းကြယ်သော သခွပ်ပင်ကို မြတ်၏ဟုဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟုဆို အပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေ။ပ။ သတိန္ဒြေ။ သမာဓိန္ဒြေ။ ပညိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အသုရာတို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် ဆန်းကြယ်သော သခွပ်ပင်ကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-စတုတ္ထ ရုက္ခသုတ်
֍ ၅၄၀။ ရဟန်းတို့ ဂဠုန်တို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် အထွတ်ကဲ့သို့ တက်သော လက်ပံပင်ကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကိုမြတ်၏ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗောဓိပက္ခိယတရားတို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ သဒ္ဓိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုသဒ္ဓိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။ ဝီရိယိန္ဒြေ။ပ။ သတိန္ဒြေ။ သမာဓိန္ဒြေ။ ပညိန္ဒြေသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားတည်း၊ ထိုပညိန္ဒြေသည် သိရန်အလို့ငှါ့ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဂဠုန်တို့၏ သစ်ပင်ဟူသမျှတို့ထက် အထွတ်ကဲ့သို့ တက်သော လက်ပံပင်ကို မြတ်၏ဟုဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ဗောဓိပက္ခိယတရားအားလုံးတို့ထက် သိရန်အလို့ငှါ ပညိန္ဒြေကို မြတ်၏ဟုဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ခုနစ်ခုမြောက် ဗောဓိပက္ခိယဝဂ် ပြီး၏။
--၈-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ပါစီန စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၅၄၁-֍ ၅၅၂။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယိန္ဒြေကို။ပ။
သတိန္ဒြေကို။ သမာဓိန္ဒြေကို။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ် ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပညိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ရှစ်ခုမြောက် ဂင်္ဂါ ပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ် ဗလကရဏီယဝဂ်နှင့် ဧသနာဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၁၂-သြဃဝဂ်
၁-၁၀-သြဃ စသော ၁၀-သုတ်
֍ ၅၈၇-֍ ၅၉၆။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကား ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကားဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ပ။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သောပညိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
[မဂ္ဂသံယုတ်ကို ချဲ့အပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ဣန္ဒြိယသံယုတ်ကို ချဲ့အပ်၏]။
တစ်ဆယ့်နှစ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
--၁၃-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ပါစီန စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၅၉၇-֍ ၆၀၈။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင်ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ပ။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံး ရှိသော ပညိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
တစ်ဆယ့်သုံးခုမြောက် ဂင်္ဂါ ပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ် ဗလကရဏီယဝဂ်နှင့် ဧသနာဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၁၇-သြဃဝဂ်
၁-၁၀-သြဃ စသော ၁၀-သုတ်
֍ ၆၄၁-֍ ၆၅၀။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကား ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကားဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော သဒ္ဓိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယိန္ဒြေကို။ပ။ သတိန္ဒြေကို။ သမာဓိန္ဒြေကို။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော ပညိန္ဒြေကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဣန္ဒြေငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တစ်ဆယ့်ခုနစ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
လေးခုမြောက် ဣန္ဒြိယသံယုတ် ပြီး၏။
--၅-သမ္မပ္ပဓာနသံယုတ်
၁-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ပါစီန စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၆၅၁-֍ ၆၆၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့သမ္မပ္ပဓာန်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်ပေါ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက် တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကိုဖြစ်စေ၏၊ အား ထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ မဖြစ်ကုန်သေးသောကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကိုချီးမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန်တိုးတက်ဖြစ်ပွားစေရန် ပြန့် ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ရဟန်းတို့ သမ္မပ္ပဓာန်တို့သည်ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည်သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်ပေါ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက် တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကိုဖြစ်စေ၏၊ အား ထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ မဖြစ်ကုန်သေးသောကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကိုချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန်တိုးတက်ဖြစ်ပွါးစေရန် ပြန့် ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[သမ္မပ္ပဓာနသံယုတ်၏ ဂင်္ဂါပေယျာလကို သမ္မပ္ပဓာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
--၂၊ အပ္ပမာဒဝဂ်
[အပ္ပမာဒဝဂ်ကို သမ္မပ္ပဓာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
၃-ဗလကရဏီယဝဂ်
၁-၁၂-ဗလကရဏီယ စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၆၇၃-֍ ၆၈၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ခွန်အားဖြင့် ပြုလုပ်အပ်ကုန်သောအလုပ်ဟူသမျှတို့ကို့မြေကြီးကို မှီ၍ မြေကြီး၌ တည်၍ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် သီလကိုမှီ၍ သီလ၌ တည်၍ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများသနည်း၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီးမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် တိုးတက်ဖြစ်ပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ' ကိုဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သီလကို မှီ၍ သီလ၌ တည်၍ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
[ဤသို့ ဗလကရဏီယဝဂ်ကို သမ္မပ္ပဓာန်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ချဲ့အပ်၏]။
ဒွါဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် ဗလကရဏီယဝဂ် ပြီး၏။
--၄-ဧသနာဝဂ်
၁-၁၀-ဧသနာ စသော ၁၀-သုတ်
֍ ၆၈၅-֍ ၆၉၄။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်း၊ ကာမကိုရှာမှီးခြင်း၊ ဘဝကို ရှာမှီးခြင်း၊ အကျင့်မြတ်ကို ရှာမှီးခြင်းတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ရှာမှီးခြင်းတို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီးခြင်း သုံးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် တိုးတက်ဖြစ်ပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။
ရဟန်းတို့ ဤရှာမှီး ခြင်းသုံးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤသမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
--၅-သြဃဝဂ်
၁-၁၀-သြဃ စသော ၁၀-သုတ်
֍ ၆၉၅-֍ ၇၀၄။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့ နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည်ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤသမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရား့တို့ကို မဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ' ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် တိုးတက်ဖြစ်ပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကိုချီမြောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤသမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
ငါးခုမြောက် သမ္မပ္ပဓာနသံယုတ် ပြီး၏။
--၆-ဗလသံယုတ်
၁-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ဗလ စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၇၀၅-֍ ၇၁၆။ ရဟန်းတို့ ဗိုလ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ သဒ္ဓါဗိုလ်၊ ဝီရိယဗိုလ်၊ သတိဗိုလ်၊ သမာဓိဗိုလ်၊ ပညာဗိုလ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဗိုလ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည်ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သဒ္ဓါဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယဗိုလ်ကို။ပ။ သတိဗိုလ်ကို။ သမာဓိဗိုလ်ကို။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပညာဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ် ဗလကရဏီယဝဂ်နှင့် ဧသနာဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၅-သြဃဝဂ်
၁-၁၀-သြဃစသော ၁၀-သုတ်
֍ ၇၄၉-֍ ၇၅၈။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည်ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သဒ္ဓါဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယဗိုလ်ကို။ပ။ သတိဗိုလ်ကို။ သမာဓိဗိုလ်ကို။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသောစွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ပညာဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ [ဤသို့ ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၆-ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁-၁၂-ပါစီန စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၇၅၉-֍ ၇၇၀။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင်ရဟန်းသည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသနည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော ယုံကြည်မှု သဒ္ဓါဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယဗိုလ်ကို။ပ။ သတိဗိုလ်ကို။ သမာဓိဗိုလ်ကို။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော ပညာဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ်နှင့် ဗလကရဏီယဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၉-ဧသနာဝဂ်
၁-၁၂-ဧသနာ စသော ၁၂-သုတ်
֍ ၇၉၂-֍ ၈၀၂။ ဤအတူပင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ' ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောပုဒ်အားဖြင့် ဧသနာဝဂ် ပါဠိတော်ကို ချဲ့အပ်၏။
ကိုးခုမြောက် ဧသနာဝဂ် ပြီး၏။
၁၀-သြဃဝဂ်
၁-၁၀-သြဃ စသော ၁၀-သုတ်
֍ ၈၀၃-֍ ၈၁၂။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့ နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည်ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော တွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင်အဆုံးရှိသော သဒ္ဓါဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယဗိုလ်ကို။ပ။ သတိဗိုလ်ကို။ သမာဓိဗိုလ်ကို။ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကိုပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောအမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသောတွေဝေမှု 'မောဟ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း လျှင်အဆုံးရှိသော ပညာဗိုလ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဗိုလ်ငါးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ဆယ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
ခြောက်ခုမြောက် ဗလသံယုတ် ပြီး၏။
--၇-ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ်
၁-စာပါလဝဂ်
၁-အပါရသုတ်
֍ ၈၁၃။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်၁လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည် ရှိသော် သံသရာဟူသော ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ သွားရောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည် ရှိသော် (သံသရာ ဟူသော) ဤဘက်ကမ်းမှ (နိဗ္ဗာန်ဟူသော) ထိုဘက်ကမ်းသို့ သွားရောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၁။ ဣဒ္ဓိ- ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်း၊ ပါဒ- အခြေခံအကြောင်း- ဣဒ္ဓိပါဒ- ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်း၏ အခြေခံအကြောင်းများ ဟူလို။
--၂-ဝိရဒ္ဓသုတ်
֍ ၈၁၄။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်သူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လ တို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုလုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို အား့ထုတ်သူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယမဂ်ကိုအားထုတ်အပ်သည် မည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-အရိယသုတ်
֍ ၈၁၅။ ရဟန်းတို့ ဖြူစင်ကောင်းမြတ်၍ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပြုလုပ်ပွါးများသူကို ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုလုံ့လတို့ နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဖြူစင်ကောင်းမြတ်၍ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပြုလုပ်ပွါးများသူကို ကောင်းစွာဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ ထုတ်ဆောင်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-နိဗ္ဗိဒါသုတ်
֍ ၈၁၆။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ အထူးသိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လ တို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် စင်စစ်ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ (ကိလေသာ) ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ အထူးသိခြင်းငှါကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဣဒ္ဓိပဒေသသုတ်
֍ ၈၁၇။ ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေခဲ့ကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေခဲ့ကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေလတ္တံ့သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။
စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေခဲ့ကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ် ဒေသကို ပြီးစီးစေကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကိုပြီးစီးစေလတ္တံ့သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ် ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပြီးစီးစေကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ် ဒေသကို ပြီးစီးစေသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ် ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိတစ်စိတ်တစ်ဒေသကိုပြီးစီးစေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-သမတ္တသုတ်
֍ ၈၁၈။ ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေခဲ့ကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေခဲ့ကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေလတ္တံ့သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေကြသော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံကို ပြီးစီးစေကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။
စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏။
ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံ ပြီးစီးစေခဲ့သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံ ပြီးစီးစေကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံ ပြီးစီးစေလတ္တံ့သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံပြီးစီးစေကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံ ပြီးစီးစေသော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဣဒ္ဓိအပြည့်အစုံပြီးစီးစေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၈၁၉။ ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင့်ကိုယ် တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေခဲ့ကြသူရဟန်းဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေခဲ့ကြကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့အနာဂတ်ကာလ၌ အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော 'အရ ဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ ကြလတ္တံ့သော ရဟန်းဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြု လုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'စိတ်နှင့်လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြသော ရဟန်းဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ် လေးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။
စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏။
ရဟန်းတို့ အတိတ်ကာလ၌ အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင်ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေခဲ့ကြသော ရဟန်းဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေခဲ့ကြကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်ကာလ၌အာသဝကုန်ခြင်း ကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'စိတ်နှင့်လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကုန်လတ္တံ့သော ရဟန်းဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များ စွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' စိတ်နှင့်လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြကုန်သော ရဟန်းဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့်သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဗုဒ္ဓသုတ်
֍ ၈၂၀။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ် မှုလုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို့မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် စင်စစ်အားဖြင့်မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သူ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာသိတော်မူပြီးသူဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ဉာဏသုတ်
֍ ၈၂၁။ ရဟန်းတို့ ''ဤသည်ကား ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်တည်း''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ''ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများအပ်၏''ဟူ၍။ပ။ ပွားများအပ်ပြီ''ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။
ရဟန်းတို့ ''ဤသည်ကား ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောဣဒ္ဓိပါဒ်တည်း''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ''ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများအပ်၏''ဟူ၍။ပ။ ပွားများအပ်ပြီ''ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။
--ရဟန်းတို့ ''ဤသည်ကား စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောဣဒ္ဓိပါဒ်တည်း''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည်ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ''စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများအပ်၏''ဟူ၍။ပ။ ပွားများအပ်ပြီ''ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။
ရဟန်းတို့ ''ဤသည်ကား ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောဣဒ္ဓိပါဒ်တည်း''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြာဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည်ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင့်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ။ ရဟန်းတို့ ''ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသောထိုဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများအပ်၏'' ဟူ၍။ပ။ ပွားများအပ်ပြီ''ဟူ၍ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ အပြားအားဖြင့် သိခြင်း 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ပညာအလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-စေတိယသုတ်
֍ ၈၂၂။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီ ပြည်မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သော ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူလျက် ဝေသာလီပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်တော်မူ၏၊ ဝေသာလီပြည်၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပြီး၍ ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့၍ ''အာနန္ဒာထိုင်စရာအခင်းကို ယူခဲ့လော့၊ စာပါလစေတီ၁သို့ နေ့သန့်စင်ရန်အလို့ငှါ ချဉ်းကပ်ကုန်အံ့''ဟု အသျှင်အာနန္ဒာအား မိန့်တော်မူ၏။ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအားဝန်ခံပြီးလျှင် ထိုင်စရာအခင်းကို ယူ၍ မြတ်စွာဘုရား၏ နောက်မှ အစဉ်လိုက်လေ၏။ ထိုအခါမြတ်စွာဘုရားသည် စာပါလစေတီသို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏၊ အသျှင်အာနန္ဒာသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ထိုင်နေသောအသျှင်အာနန္ဒာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
--အာနန္ဒာ ဝေသာလီပြည်သည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဥဒေနစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဂေါတမက်စေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ သတ္တမ္ဗစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဗဟုပုတ္တစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ သာရန္ဒဒစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ စာပါလစေတီသည်မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏။ အာနန္ဒာ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများထား၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြု လုပ်ထား၏၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထား၏၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထား၏၊ ဆောက်တည်ထား၏၊ ကောင်းစွာ ဆည်းပူးထား၏၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်ထား၏။ ထိုသူသည်အလိုရှိခဲ့သော် အာယုကပ်ပတ်လုံးဖြစ်စေ၊ အာယုကပ်ထက် လွန်၍ဖြစ်စေ တည်နိုင်ရာ၏။ အာနန္ဒာမြတ်စွာဘုရားသည်ကား ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများထားပြီး ဖြစ်၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ထားပြီးဖြစ်၏၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ ဆောက်တည်ထားပြီးဖြစ်၏၊ ဆည်းပူးထားပြီး ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်ထားပြီး ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်၍မြတ်စွာဘုရားသည် အလိုရှိခဲ့သော် အာယုကပ်ပတ်လုံးဖြစ် စေ၊ အာယုကပ်ထက် လွန်၍ဖြစ်စေတည်နိုင်ရာ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထင်ရှားသော နိမိတ်အရိပ်အရောင်ကို ဤသို့ပင်ပြသော်လည်း အသျှင်အာနန္ဒာသည်ကား သဘောပေါက်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ချေ၊ (ထို့ကြောင့်) ''အသျှင်ဘုရား လူအများ၏ စီးပွားချမ်းသာအလို့ငှါ နတ်လူတို့၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် ချမ်းသာအလို့ငှါ လောကကို စောင့်ရှောက်ရန် ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် အာယုကပ်ပတ်လုံး တည်တော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် အာယုကပ်ပတ်လုံး တည်တော်မူပါလော''ဟု မြတ်စွာဘုရားကို မတောင်းပန်မိချေ၊ မာရ်နတ် နှောင့်ယှက်ခံရသော စိတ်ရှိသူကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ချေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း။ပ။ မြတ်စွာဘုရားသည် သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အသျှင်အာနန္ဒာအား မိန့်တော်မူ၏- ''အာနန္ဒာ ဝေသာလီပြည်သည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဥဒေနစေတီသည့်မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဂေါတမကစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ သတ္တမ္ဗစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ ဗဟုပုတ္တစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ သာရန္ဒဒစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏၊ စာပါလစေတီသည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေ၏။ အာနန္ဒာ တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများထား၏်၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ထား၏၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထား၏၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထား၏၊ ဆောက်တည်ထား၏၊ ကောင်းစွာ ဆည်းပူးထား၏၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်ထား၏။ ထိုသူသည် အလိုရှိခဲ့သော် အာယုကပ်ပတ်လုံးဖြစ်စေ၊ အာယုကပ်ထက် လွန်၍ဖြစ်စေ တည်နိုင်ရာ၏။ အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများထားပြီး ဖြစ်၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုလုပ်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ ဆောက်တည်ထားပြီး ဖြစ်၏၊ ဆည်းပူးထားပြီး ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်ထားပြီး ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားသည်အလိုရှိခဲ့သော် အာယုကပ်ပတ်လုံးဖြစ်စေ၊ အာယုကပ်ထက် လွန်၍ဖြစ်စေ တည်နိုင်ရာ၏''ဟု မိန့်တော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထင်ရှားသော နိမိတ်အရိပ်အရောင်ကို ဤသို့ပင်ပြသော်လည်း အသျှင်အာနန္ဒာသည်ကား သဘောပေါက်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ချေ၊ (ထို့ကြောင့်) ''အသျှင်ဘုရား လူအများ၏ စီးပွားချမ်းသာအလို့ငှါ နတ်လူတို့၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် ချမ်းသာအလို့ငှါ လောကကို စောင့်ရှောက်ရန် ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် အာယုကပ်ပတ်လုံး တည်တော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် အာယုကပ်ပတ်လုံး တည်တော်မူပါလော့''ဟု မြတ်စွာဘုရားကို မတောင်းပန်မိချေ၊ မာရ်နတ် နှောင့်ယှက်ခံရသော စိတ်ရှိ သူကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ချေ၏။
--ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ''အာနန္ဒာ သင် သွားလော့၊ ယခုအခါ၌ သွားရန် အချိန်ကို သင် သိ၏''ဟုအသျှင်အာနန္ဒာအား မိန့်တော်မူ၏။ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု အသျှင်အာနန္ဒာသည်မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံပြီးလျှင် နေရာမှ ထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် အရိုအသေ ပြုပြီးလျှင်မနီးမဝေး တစ်ခုသော သစ်ပင်ရင်း၌ ထိုင်နေ၏။ ထိုအခါ ယုတ်မာသော မာရ်နတ်သည် အသျှင်အာနန္ဒာဖဲသွား၍ မကြာမြင့်မီ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရန် ယခု အချိန်တန်ပါပြီ။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူဖူးပါသည်- 'မာရ်နတ် ငါ၏ တပည့်ရဟန်းတို့သည် အကြင်မျှလောက် ကာလပတ်လုံး တတ်သိလိမ္မာ မရှိကြသေး၊ ကောင်းစွာ ဆုံးမပြီး မဖြစ်ကြသေး၊ မရဲရင့်ကြသေး၊ အကြားအမြင် မများကြသေး၊ တရားတော်ကို မဆောင်နိုင်ကြသေး၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ လျော်သောအကျင့်ကို မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ မပြောနိုင် မဟောနိုင် မပြနိုင်မတည်တံ့စေနိုင် မဖွင့်နိုင် မဝေဖန်နိုင် မပေါ်လွင်စေနိုင်ကြသေး၊ ပေါ်ပေါက်လာသော သူတစ်ပါးဝါဒကိုအကြောင်းမှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိပ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကို မဟောပြနိုင်ကြကုန်သေး၊ ထိုမျှလောက်ကာလပတ်လုံး ငါသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည် မဟုတ်'ဟု (မိန့်တော်မူဖူးပါသည်။)
အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်ရဟန်းတို့သည် တတ်သိလိမ္မာ ရှိကြပါပြီ၊ ကောင်းစွာဆုံးမပြီး ဖြစ်ကြပါပြီ၊ ရဲရင့်ကြပါပြီ၊ အကြားအမြင် များကြပါပြီ၊ တရားတော်ကို ဆောင်နိုင်ကြ ပါပြီ၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ ပြောနိုင် ဟောနိုင် ပြနိုင်တည်တံ့စေနိုင် ဖွင့်နိုင် ဝေဖန်နိုင် ပေါ်လွင်စေနိုင်ကြပါပြီ၊ ပေါ်ပေါက်လာသော သူတစ်ပါးဝါဒကိုအကြောင်း မှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိမ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကို ဟောပြနိုင်ကြပါကုန်ပြီ။ အသျှင်ဘုရား့ဘုန်းတော် ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကိုဆိုတော်မူ တတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား ပရိ နိဗ္ဗာန်ပြုရန် ယခု အချိန်တန်ပါပြီ။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူဖူးပါသည်- 'မာရ်နတ် ငါ၏ တပည့်ရဟန်းမတို့သည် အကြင်မျှလောက်ကာလပတ်လုံး တတ်သိလိမ္မာ မရှိကြသေး၊ ကောင်းစွာ ဆုံးမပြီး မဖြစ်ကြသေး၊ မရဲရင့်ကြသေး၊ အကြားအမြင် မများကြသေး၊ တရားတော်ကို မဆောင်နိုင်ကြသေး၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ လျော်သောအကျင့်ကို မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ မပြောနိုင် မဟောနိုင် မပြနိုင်မတည်တံ့စေနိုင် မဖွင့်နိုင် မဝေဖန်နိုင် မပေါ်လွင်စေနိုင်ကြသေး၊ ပေါ်ပေါက်လာသော သူတစ်ပါးဝါဒကိုအကြောင်းမှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိပ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကို မဟောပြနိုင်ကြကုန်သေး၊ ထိုမျှလောက် ကာလပတ်လုံး ငါသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူလိမ့်မည် မဟုတ်'ဟု (မိန့်တော်မူဖူးပါသည်)။
အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်ရဟန်းမတို့သည် တတ်သိလိမ္မာ ရှိကြပါပြီ၊ ကောင်းစွာဆုံးမပြီး ဖြစ်ကြပါပြီ၊ ရဲရင့်ကြပါပြီ၊ အကြားအမြင် များကြပါပြီ၊ တရားတော်ကို ဆောင်နိုင်ကြ ပါပြီ၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ ပြောနိုင် ဟောနိုင် ပြနိုင်တည်တံ့စေနိုင် ဖွင့်နိုင် ဝေဖန်နိုင် ပေါ်လွင်စေနိုင်ကြပါပြီ၊ ပေါ်ပေါက်လာသော သူတစ်ပါးဝါဒကို အကြောင်းမှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိမ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကို ဟောပြနိုင်ကြပါကုန်ပြီ။ အသျှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရန် ယခု အချိန်တန်ပါပြီ။
--အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူဖူးပါသည်- 'မာရ်နတ် ငါ၏ တပည့်ဥပါသကာ ဥပါသိကာမတို့သည် အကြင်မျှလောက်ကာလပတ်လုံး တတ်သိလိမ္မာ မရှိကြသေး၊ ကောင်းစွာဆုံးမပြီး မဖြစ်ကြသေး၊ မရဲရင့်ကြသေး၊ အကြားအမြင် မများကြသေး၊ တရားတော်ကို မဆောင်နိုင်ကြသေး၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ လျော်သောအကျင့်ကိုမကျင့် နိုင်ကြသေး၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ မကျင့်နိုင်ကြသေး၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ မပြောနိုင်မဟောနိုင် မပြနိုင် မတည်တံ့စေနိုင် မဖွင့်နိုင် မဝေဖန်နိုင် မပေါ်လွင်စေနိုင်ကြကုန်သေး၊ ပေါ်ပေါက်လာသော သူတစ်ပါး ဝါဒကို အကြောင်းမှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိပ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကိုမဟောပြနိုင်ကြကုန်သေး၊ ထိုမျှ လောက်ကာလပတ်လုံး ငါသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူလိမ့်မည် မဟုတ်'ဟု (မိန့်တော်မူဖူးပါသည်)။
အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့် ဥပါသကာ ဥပါသိကာမတို့သည် တတ်သိလိမ္မာရှိကြပါပြီ၊ ကောင်းစွာ ဆုံးမပြီး ဖြစ်ကြပါပြီ၊ ရဲရင့်ကြပါပြီ၊ အကြားအမြင် များကြပါပြီ၊ တရားတော်ကိုဆောင်နိုင်ကြပါပြီ၊ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သော တရားကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ တရားနှင့့်် လျော်စွာ ကျင့်နိုင်ကြပါပြီ၊ မိမိတို့ ဆရာ့ဝါဒကို သင်ယူ၍ ပြောနိုင်ဟောနိုင် ပြနိုင် တည်တံ့စေနိုင် ဖွင့်နိုင် ဝေဖန်နိုင် ပေါ်လွင်စေနိုင်ကြပါပြီ၊ ပေါ်ပေါက်လာသောသူတစ်ပါးဝါဒကို အကြောင်းမှန်ဖြင့် ကောင်းစွာ နှိပ်နင်း၍ အံ့ဖွယ်ရှိသော တရားကိုဟောပြနိုင်ကြပါကုန်ပြီ။ အသျှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရန် ယခု အချိန်တန်ပါပြီ။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူဖူးပါသည်- 'မာရ်နတ် ငါ၏ မြတ်သောအကျင့်ဟုဆိုအပ်သော ဤသာသနာတော်သည် (ပညာရှိ) နတ်လူတို့ ကောင်းစွာ ပြနိုင်သည့်တိုင်အောင်မပြည့်စုံသေး၊ မစည်ပင်သေး၊ မပြန့်ပွားသေး၊ လူအများ မသိသေး၊ များစွာ မဖြစ်ထွန်းသေး၊ ထိုမျှလောက်ကာလပတ်လုံး ငါသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူမည် မဟုတ်'ဟု (မိန့်တော်မူဖူးပါသည်)။
အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ မြတ်သောအကျင့်ဟုဆိုအပ်သော ဤသာသနာတော်သည် (ပညာရှိ) နတ်လူတို့ ကောင်းစွာ ပြနိုင်သည့်တိုင်အောင် ပြည့်စုံပါပြီ၊ စည်ပင်ပါပြီ၊ ပြန့်ပွားပါပြီ၊ လူအများသိပါပြီ၊ များစွာ ဖြစ်ထွန်းပါပြီ၊ အသျှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရန် ယခု အချိန်တန်ပါပြီ''ဟု လျှောက်၏။
--ဤသို့ လျှောက်သော် မြတ်စွာဘုရားသည် ယုတ်မာသော မာရ်နတ်အား ဤစကားကို မိန့်တော် မူ၏-''မာရ်နတ် သင် မကြောင့်ကြလင့်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းသည် မကြာမီ ဖြစ်လိမ့်မည်၊ ဤနေ့မှ သုံးလလွန်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလိမ့်မည်''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ ထိုအခါမြတ်စွာဘုရားသည် စာပါလစေတီ၌ (နေစဉ်) သတိရှိလျက် ဆင်ခြင်လျက် အသက်ရှည်ရန်ပြုပြင်မှု 'အာယု သင်္ခါရ'ကို စွန့်လွှတ်တော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အသက်ရှည်ရန်ပြုပြင်မှု 'အာယုသင်္ခါရ'ကို စွန့်လွှတ် သောအခါ ကြက်သီးမွေးညင်း ထလျက် ကြောက်မက်ဖွယ်ရာကြီးစွာသော မြေငလျင်လှုပ်ခြင်းသည် ဖြစ် လေ၏၊ တော်လည်းသံ (နတ်စည်) တို့သည်လည်း တခြိမ့်ခြိမ့်မြည်ဟီးကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းအရာကို သိတော်မူ၍ ထိုအခိုက်ဝယ်ဤဥဒါန်းစကားကို ကျူးရင့်တော်မူ၏-
''မြတ်စွာဘုရားသည် အတုမဲ့ နိဗ္ဗာန်နှင့် အဖန်ဖန် ဖြစ်မှု ဘဝကို နှိုင်းချိန်လျက် ဘဝဖြစ်ရန်ပြုပြင်တတ်သော ကံကို စွန့်ပယ်ခဲ့လေပြီ၊ အဇ္ဈတ္တတရား၌ မွေ့လျော်ကာ ကောင်းစွာ တည်ကြည်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ချပ်ဝတ်နှင့် တူသော မိမိသန္တာန်ရှိ ကိလေသာကွန်ရက်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့လေပြီ''ဟု (ကျူးရင့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော စာပါလဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ပါသာဒကမ္ပနဝဂ်
၁-ပုဗ္ဗသုတ်
֍ ၈၂၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သစ္စာတရားကို မသိမီ (ဘုရား မဖြစ်သေး၍) ဘုရားလောင်းသာဖြစ်သော ငါ့အား ''ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများခြင်း အကြောင်းအထောက်အပံ့သည် အဘယ်နည်း''ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ဖူး၏။ ရဟန်းတို့- ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏အလို 'ဆန္ဒ'သည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်းမကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌ လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌ လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌ လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊့ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေး အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဤသို့ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ ဝီရိယသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့၊ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဤသို့ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ စိတ်သည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့၊ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဤသို့ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ ပညာသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့၊ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွား၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာ၏၊ ကိုယ်ကို ထင်ရှားဖြစ်စေ၏၊ ကိုယ်ကိုပျောက်ကွယ်စေ၏၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ 'ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့'သွားနိုင်၏၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို 'ရေ၌ကဲ့သို့' ပြုနိုင်၏၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ 'မြေ၌ကဲ့သို့'သွားနိုင်၏၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် 'အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့' သွားနိုင်၏၊ ဤသို့တန်ခိုးကြီးကုန်သော ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ်နိုင်၏၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်၏၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားကို လွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော နား 'ဒိဗ္ဗသောတဉာဏ်'ဖြင့် နတ်၌လည်းဖြစ်ကုန် လူ၌လည်းဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်းဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသောအသံတို့ကို ကြားနိုင်၏။
ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်တစ်ပါးသော သတ္တဝါ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏၊ တပ်မက်ခြင်း 'ရာဂ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''တပ်မက်ခြင်း 'ရာဂ'နှင့် တကွသော စိတ်''ဟု သိ၏၊ တပ့်မက်ခြင်း 'ရာဂ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ''တပ်မက်ခြင်း 'ရာဂ' ကင်းသော စိတ်''ဟု သိ၏။ အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ'နှင့် တကွသော စိတ်''ဟု သိ၏၊ အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ''အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' ကင်းသော စိတ်''ဟုသိ၏။ တွေဝေခြင်း 'မောဟ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''တွေဝေခြင်း 'မောဟ'နှင့် တကွသော စိတ်''ဟုသိ၏၊ တွေဝေခြင်း 'မောဟ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ''တွေဝေခြင်း 'မောဟ' ကင်းသော စိတ်''ဟု သိ၏။ ကျုံ့ သော 'သံခိတ္တ'စိတ်ကိုလည်း ''ကျုံ့သော 'သံခိတ္တ'စိတ်''ဟု သိ၏၊ ပျံ့သော 'ဝိက္ခိတ္တ္တ'စိတ်ကိုလည်း''ပျံ့ သော 'ဝိက္ခိတ္တ'စိတ်''ဟု သိ၏။ မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သော 'မဟဂ္ဂုတ်'စိတ်ကိုလည်း''မြတ်သည် ၏အဖြစ်သို့ ရောက်သော 'မဟဂ္ဂုတ်'စိတ်''ဟု သိ၏၊ မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ မရောက်သော 'အမဟဂ္ဂုတ်' စိတ်ကိုလည်း ''မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ မရောက်သော 'အမဟဂ္ဂုတ်'စိတ်''ဟု သိ၏။ သာလွန်သော တရား ရှိသော 'သဥတ္တရ'စိတ်ကိုလည်း ''သာလွန်သော တရားရှိသော 'သဥတ္တရ'စိတ်''ဟုသိ၏၊ သာလွန်သော တရားမရှိသော 'အနုတ္တရ'စိတ်ကိုလည်း ''သာလွန်သော တရားမရှိသော 'အနုတ္တရ'စိတ်''ဟု သိ၏။ တည် ကြည်သော 'သမာဟိတ' စိတ်ကိုလည်း ''တည်ကြည်သော 'သမာဟိတ'စိတ်''ဟု သိ၏၊ မတည်ကြည်သော 'အသမာဟိတ'စိတ်ကိုလည်း ''မတည်ကြည်သော 'အသမာဟိတ'စိတ်''ဟု သိ၏။ လွတ်မြောက်သော 'ဝိမုတ္တ'စိတ်ကိုလည်း ''လွတ်မြောက်သော 'ဝိမုတ္တ'စိတ်''ဟု သိ၏၊ မလွတ်မြောက်သော 'အဝိမုတ္တ'စိတ်ကို လည်း ''မလွတ်မြောက်သော 'အဝိမုတ္တ'စိတ်''ဟု သိ၏။
ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ လေးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝနှစ်ဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝသုံးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝလေးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝငါးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ရာကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ထောင်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်သိန်းကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ်ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း ''ဤမည်သော ဘဝ၌ (ငါသည်) ဤသို့သောအမည်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သောအနွယ်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သောအဆင်းရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သောအစာရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခဲ့၏၊ ဤသို့သောအသက်အပိုင်းအခြားရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤမည်သော ဘဝ၌ဖြစ်ပြန်၏၊ ထိုဘဝ၌လည်း ဤသို့သောအမည်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သောအနွယ်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သောအဆင်းရှိခဲ့၏၊ ဤသို့ သောအစာရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခဲ့၏၊ ဤသို့သောအသက်အပိုင်းအခြားရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏''ဟု ညွှန်းပြဖွယ်အမည်အနွယ်နှင့် တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်၏။
--ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်မျက်စိနှင့် တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်'ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ပေါ်ဆဲသတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါ မြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါတို့ကို မြင်၏၊ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သော သတ္တဝါတို့ကို သိ၏ -''အချင်းတို့ဤသတ္တဝါ တို့သည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် 'ကာယဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် 'ဝစီဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ စိတ်ဖြင့် ပြုသောမကောင်းသောအကျင့် 'မနော ဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲကုန်၏၊ မှားသော အယူရှိကုန်၏၊ မှားသောအယူဖြင့် ပြု သော ကံရှိကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာ ကင်းသော မကောင်းသော လားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ၌ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။ အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည်ကား ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် 'ကာယသုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်း သောအကျင့် 'ဝစီသုစရိုက်'နှင့်ပြည့်စုံကုန်၏၊ စိတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် 'မနောသုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကိုမစွပ်စွဲကုန်၊ မှန်သောအယူရှိကုန်၏၊ မှန်သောအယူဖြင့် ပြုသော ကံရှိ ကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော လားရာ နတ် ပြည်၌ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏''ဟုသိနိုင်၏။ ဤသို့လျှင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်မျက်စိနှင့်တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်'ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ပေါ်ဆဲသတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါမြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသောလားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါတို့ကို မြင်၏၊ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သောသတ္တဝါတို့ကို သိ၏။
ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ် လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' စိတ် နှင့်လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏ဟု ငါ့အား ဤအကြံ ဖြစ်ခဲ့ဖူး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-မဟပ္ဖလသုတ်
֍ ၈၂၄။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အကျိုးကြီးကုန်၏၊ အာနိသင်ကြီးကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးကုန်သနည်း၊ အာနိသင်ကြီးကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏၊ ဤသို့ ပွားများသည်ရှိသော် ငါ၏ ဆန္ဒသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေ့အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွားများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ ပညာသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေ့အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသောပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင့်ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးကုန်၏၊ အာနိသင်ကြီးကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်းဖြစ်လျက် အများဖြစ်သွား၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဆန္ဒသမာဓိသုတ်
֍ ၈၂၅။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ သမာဓိကို ရခဲ့မူ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ ဖြစ်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ'ကို ရခဲ့မူ ဤသမာဓိမျိုးကို ဆန္ဒသမာဓိဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသောယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကို အားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့ကိုပယ်စွန့်ရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကို အားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကို အားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကိုတည်တံ့စေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် အလွန်တိုးပွားစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကို အားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဤတရား တို့ကို အားထုတ်မှုတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ဤသည်ကား ဆန္ဒတည်း၊ ဤသည်ကားဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိတည်း၊ ဤသည်တို့ကား အားထုတ်မှုတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကိုဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဝီရိယကို မှီ၍ သမာဓိကို ရခဲ့မူ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ ဖြစ်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရခဲ့မူ ဤသမာဓိမျိုးကို ဝီရိယသမာဓိဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသောယုတ်ညံ့ကုန်သော။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်တံ့စေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် အလွန်တိုးပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကိုအားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဤတရားတို့ကို အားထုတ်မှုတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ဤသည်ကား အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'တည်း၊ ဤသည်ကား အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သောတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'တည်း၊ ဤသည်တို့ကား အားထုတ်မှုတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဝီရိယကိုမှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် စိတ်ကို မှီ၍ သမာဓိကို ရခဲ့မူ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ ဖြစ်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရခဲ့မူ ဤသမာဓိမျိုးကို စိတ္တသမာဓိဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသောယုတ်ညံ့ကုန်သော။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်တံ့စေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် အလွန်တိုးပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကိုအားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဤတရားတို့ကို အားထုတ်မှုတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ဤသည်ကား စိတ်တည်း၊ ဤသည်ကား စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိတည်း၊ ဤသည်တို့ကား အားထုတ်မှုတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ပညာကို မှီ၍ သမာဓိကို ရခဲ့မူ စိတ်၏ အာရုံတစ်ခုတည်း၌ ဖြစ်မှု 'ဧကဂ္ဂတာ' ကို ရခဲ့မူ ဤသမာဓိမျိုးကို ဝီမံသာသမာဓိဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုရဟန်းသည် မဖြစ်ကုန်သေးသောယုတ်ညံ့ကုန်သောအကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကို ဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကိုအားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ပ။ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်တံ့စေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် အလွန်တိုးပွါးစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွါးများမှု ပြည့်စုံစေရန် အလို 'ဆန္ဒ'ကိုဖြစ်စေ၏၊ ကြိုးစား၏၊ ဝီရိယကို အားထုတ်၏၊ စိတ်ကို ချီမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏။ ဤတရားတို့ကိုအားထုတ်မှုတို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ဤသည်ကား ပညာတည်း၊ ဤသည်ကား ပညာကို မှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိတည်း၊ ဤသည်တို့ကား အားထုတ်မှုတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ပညာကို မှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
တတိယသုတ်။
၄-မောဂ္ဂလ္လာနသုတ်
֍ ၈၂၆။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်ပုဗ္ဗာရုံကျောင်း မိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်အပ်သော ပြာသာဒ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် စိတ်ပျံ့လွင့်ကုန် အချည်းနှီး ထောင်လွှားကုန် လျှပ်ပေါ်ကုန်နှုတ်ကြမ်းကုန် ပြန့်ကြဲသော စကားရှိကုန် သတိလွတ်ကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ်မရှိကုန် မတည်ကြည်ကုန်စိတ်တုန်လှုပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဣန္ဒြေကို မစောင့်စည်းကုန်ဘဲ မိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သောပြာသာဒ်အောက်၌ နေကုန် ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား- ''မောဂ္ဂလာန် ဤသီတင်းသုံးဖော်တို့ သည်စိတ်ပျံ့လွင့်ကုန် အချည်းနှီး ထောင်လွှားကုန် လျှပ်ပေါ်ကုန် နှုတ်ကြမ်းကုန် ပြန့်ကြဲသော စကားရှိ ကုန်သတိလွတ်ကုန် ဆင်ခြင်ဉာဏ်မရှိကုန် မတည်ကြည်ကုန် စိတ်တုန်လှုပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဣန္ဒြေကိုမစောင့်စည်းကုန်ဘဲ မိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သော ပြာသာဒ်အောက်၌ နေကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့ကို ထိတ်လန့်စေလော့''ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံ၍ ခြေမဖြင့်မိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သော ပြာသာဒ်ကို အထက်မှ အောက်သို့ လှုပ်စေနိုင်သော အောက်မှအထက်သို့ လှုပ်စေနိုင်သော ဘေးတိုက် လှုပ်စေနိုင်သောအဘိညာဉ်တန်ခိုးကို ဖန်ဆင်းလေ၏။ ထိုအခါထိုရဟန်းတို့သည် ထိတ်လန့်ကုန် ကြက်သီးမွေးညင်း ထကုန်သည် ဖြစ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်ကုန်၏။ အသျှင်တို့ အံ့ဖွယ်ရှိစွတကား၊ အသျှင်တို့ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်စွတကား၊ လေလည်း မတိုက်၊ ဤမိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သော ပြာသာဒ်သည်လည်း နက်သော တွင်းရှိ၏၊ ကောင်းစွာ စိုက်ထူထား၏၊ မလှုပ်ရှားနိုင်၊ မတုန်လှုပ်နိုင်၊ သို့ဖြစ်ပါလျက်လည်း အထက်မှ အောက်သို့ လှုပ်၏၊ အောက်မှ အထက်သို့လှုပ်၏၊ ဘေးတိုက် လှုပ်၏ဟု ပြောဆိုကုန်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့ထံသို့ ချဉ်းကပ်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့အား ''ရဟန်းတို့သင်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် ထိတ်လန့်ကုန်သည်၊ ကြက်သီးမွေးညင်း ထကုန်သည် ဖြစ်၍ တစ်ခုသောနေရာ၌ ရပ်တည် ကုန်သနည်း''ဟု ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်ဘုရား မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါပေစွ၊ လေလည်း မတိုက်၊ ဤမိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သော ပြာသာဒ်သည်လည်း နက်သော တွင်းရှိ၏၊ ကောင်းစွာ စိုက်ထူထား၏၊ မလှုပ်ရှားနိုင်ပါ၊ မတုန်လှုပ်နိုင်ပါ၊့သို့ဖြစ်ပါ လျက်လည်း အထက်မှ အောက်သို့ လှုပ်ပါ၏၊ အောက်မှ အထက်သို့ လှုပ်ပါ၏၊ ဘေးတိုက်လှုပ်ပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
--ရဟန်းတို့ မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် သင်တို့ကို ထိတ်လန့်စေလိုသောကြောင့် ခြေမဖြင့်မိဂါရမာတာဝိသာခါ ဆောက်လုပ်သော ပြာသာဒ်ကို အထက်မှ အောက်သို့ လှုပ်စေ၏၊ အောက်မှ အထက်သို့ လှုပ်စေ၏၊ ဘေးတိုက် လှုပ်စေ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အဘယ် တရားတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သောရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီးသနည်း၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရားတပည့်တော်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ကိုးကွယ်ရာ ရှိပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ ဤဟောအပ်သော တရားတော်၏ အနက်ကို မြတ်စွာဘုရား၏ဉာဏ်၌သာလျှင် ထင်ပါစေလော့၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော် မှ ကြားနာရသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့သည်ဆောင်ထားရပါကုန်လတ္တံ့ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ သို့ဖြစ်လျှင် နာကြကုန်လော့၊ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီး၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကိုမှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ ပညာသည်အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေ့အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသောစိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများဖြစ်သွား၏။ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာ၏။ပ။
ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင် လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်'စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဥဏ္ဏာဘဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၈၂၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ကောသမ္ဗီ ပြည့်ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဥဏ္ဏာဘပုဏ္ဏားသည် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်အာနန္ဒာအား- ''အသျှင်အာနန္ဒာရဟန်း ဂေါတမထံ၌ အဘယ်အကျိုးငှါ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံးပါသနည်း''ဟု မေးလျှောက်၏။ ပုဏ္ဏားဆန္ဒကို ပယ်ခြင်းအကျိုးငှါ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သုံး၏ဟု (ဆို၏)။
အသျှင်အာနန္ဒာ ထိုဆန္ဒကို ပယ်ရန် လမ်းစဉ်သည် ရှိပါသလော၊ ကျင့်စဉ်သည် ရှိပါသလောဟု (လျှောက်၏)။ ပုဏ္ဏား ထိုဆန္ဒကို ပယ်ရန် လမ်းစဉ်သည် ရှိ၏၊ ကျင့်စဉ်သည် ရှိ၏ဟု (ဆို၏)။ အသျှင်အာနန္ဒာ ထိုဆန္ဒကို ပယ်ရန် လမ်းစဉ်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ကျင့်စဉ်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။ ပုဏ္ဏား ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ပုဏ္ဏား ထိုဆန္ဒကို ပယ်ရန် လမ်းစဉ်သည်ကား ဤသည်ပင်တည်း၊ ကျင့်စဉ်သည်ကား ဤသည်ပင်တည်းဟု (ဆို၏)။
အသျှင်အာနန္ဒာ ဤသို့ ဖြစ်ခဲ့သော် အဆုံးရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် ဖြစ်ပါတော့မည်လော၊ အဆုံးမရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် မဟုတ်ဘဲ ရှိပါတော့မည်လော၊ အလို 'ဆန္ဒ'ဖြင့်ပင် အလို 'ဆန္ဒ'ကိုပယ်အံ့ဟူ သောအကြောင်းသည် မရှိနိုင်ပါ။ ပုဏ္ဏား သို့ဖြစ်လျှင် ဤအရာ၌ သင့်ကိုပင် တစ်ဖန် ပြန်၍မေးဦးအံ့၊ သင် နှစ်သက်သည့်အတိုင်း ထိုအမေးကို ဖြေဆိုလော့။ ပုဏ္ဏား ထိုအရာကို အဘယ်သို့မှတ်ထင်သနည်း၊ သင့်အား ''အရံသို့ သွားအံ့''ဟူသောအလို 'ဆန္ဒ'သည် ရှေး၌ ဖြစ်ခဲ့သည်မဟုတ်လော၊ အရံသို့ ရောက် ပြီးသော် ထိုသင့်အား ထိုအားလျော်သောအလို 'ဆန္ဒ' ငြိမ်းသည်မဟုတ်လောဟု (ဆို၏)။ အသျှင် ငြိမ်းပါ ၏ဟု (လျှောက်၏)။ သင့်အား ''အရံသို့ သွားအံ့''ဟုအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'သည် ရှေး၌ ဖြစ်ခဲ့သည် မဟုတ် လော၊ အရံသို့ ရောက်ပြီးသော် ထိုသင့်အားထိုအားလျော်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ငြိမ်းသည် မဟုတ် လောဟု (ဆို၏)။ အသျှင် ငြိမ်းပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ သင့်အား ''အရံသို့ သွားအံ့''ဟု စိတ်သည် ရှေး၌ ဖြစ်ခဲ့သည် မဟုတ်လော၊ အရံသို့ရောက်ပြီးသော် ထိုသင့်အား ထိုအားလျော်သော စိတ် ငြိမ်းသည် မဟုတ်လောဟု (ဆို၏)။ အသျှင်ငြိမ်းပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ သင့်အား ''အရံသို့ သွားအံ့''ဟု ပညာသည် ရှေး၌ ဖြစ်ခဲ့သည် မဟုတ်လော၊ အရံသို့ ရောက်ပြီးသော် ထိုသင့်အား ထိုအားလျော်သော ပညာ ငြိမ်း သည် မဟုတ်လောဟု (ဆို၏)။
အသျှင် ငြိမ်းပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
ပုဏ္ဏား ဤအတူပင် ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်သောအာသဝကုန်ပြီးသော မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီး သောမဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသော ဝန်ကို ချထားပြီးသော မိမိအကျိုး (အရဟတ္တဖိုလ်) သို့ ရောက်ပြီးသောဘဝသံယောဇဉ်ကုန်ပြီးသော ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးသော ရဟန်းအား အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်ရန်အကျိုးငှါ ရှေး၌ အလို 'ဆန္ဒ'သည် ဖြစ်၏၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဖြစ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ငြိမ်း၏။ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရန် အကျိုးငှါ ရှေး၌ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'သည် ဖြစ်၏၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဖြစ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ငြိမ်း၏။ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရန်အကျိုးငှါ ရှေး၌ စိတ်သည် ဖြစ်၏၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဖြစ်သော စိတ် ငြိမ်း၏။ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရန်အကျိုးငှါ ရှေး၌ ပညာသည် ဖြစ်၏၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော်ထိုဖြစ်သော ပညာသည် ငြိမ်း၏။ ပုဏ္ဏား ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် အဆုံးရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် ဖြစ်ပါ၏လော၊ အဆုံးမရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် မဟုတ်ဘဲရှိပါ၏လောဟု မေးတော်မူ၏။
--အသျှင်အာနန္ဒာ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် မချွတ်ပင် အဆုံးရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် ဖြစ်ပါတော့၏၊ အဆုံးမရှိသော (ဗြဟ္မစရိယ) အကျင့် မဟုတ်နိုင်တော့ပါ။ အသျှင်အာနန္ဒာ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်အာနန္ဒာ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိပါပေစွ။ အသျှင်အာနန္ဒာမှောက်ထားသောအိုးကို လှန်ဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဖုံးလွှမ်းထားသော ဝတ္ထုကို ဖွင့်လှစ်ပြဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ မျက်စိလည်သော သူအား လမ်းမှန်ကို ပြောကြားဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ''မျက်စိရှိသော သူတို့သည် အဆင်းတို့ကို မြင်ကြလိမ့်မည်''ဟု အမိုက်မှောင်၌ ဆီမီးတန်ဆောင်ကို ဆောင်ပြဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း ဤအတူသာလျှင် အသျှင်အာနန္ဒာသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် တရားတော်ကိုပြတော်မူပါပေ၏။ အသျှင်အာနန္ဒာ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏၊ တရားတော်ကိုလည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာတော်ကိုလည်းကောင်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ စ၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော ဥပါသကာဟုမှတ်တော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ပဌမ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၈၂၈။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့် တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးခဲ့ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့် တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့်တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့ သည်ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပင် ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့် တန်ခိုးအာနု ဘော်ကြီးကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှအားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပင် ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့်တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပွန်အခါ၌ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပင် ပွါးများကြခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကြခြင်းကြောင့် တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၈၂၉။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါက များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေသော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်နိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်နိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ကိုယ်ထင်ရှား ဖြစ်စေနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ကိုယ်ကို ပျောက်ကွယ်စေနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ 'ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့'့သွားလာနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို 'ရေ၌ကဲ့သို့' ပြုနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ 'မြေ၌ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် 'အတောင်ရှိသောငှက်ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ဤသို့ ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်သော ကြီးသောအာနုဘော်ရှိကုန်သောဤလနေတို့ ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ်နိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်းကိုယ်ကို မိမိ အလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးခဲ့ကြကုန်ပြီ။
ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံလတ္တံ့ဖြစ်ကုန်သောသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ကိုယ်ထင်ရှား ဖြစ်စေနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ကိုယ်ကို ပျောက်ကွယ်စေနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်ကို မထိမငြိဘဲ 'ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို 'ရေ၌ကဲ့သို့'ပြုနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ 'မြေ၌ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ကောင်းကင်၌လည်းထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် 'အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ကုန်လတ္တံ့။ ဤသို့ ကြီးသောတန်ခိုးရှိကုန်သော ကြီးသောအာနုဘော်ရှိကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့်သုံးသပ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်းဖြစ်စေနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုး အာနုဘော် ကြီးကြကုန်လတ္တံ့။
--ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်နိုင်ကုန်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်နိုင်ကုန်၏၊ ကိုယ်ထင်ရှား ဖြစ်စေနိုင်ကုန်၏၊ ကိုယ်ကို ပျောက်ကွယ်စေနိုင်ကုန်၏၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ 'ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ကုန်၏၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို 'ရေ၌ကဲ့သို့' ပြုနိုင်ကုန်၏၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ 'မြေ၌ကဲ့သို့'သွားလာနိုင်ကုန်၏၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် 'အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့' သွားလာနိုင်ကုန်၏၊ ဤသို့ ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်သော ကြီးသောအာနုဘော်ရှိကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်းလက်ဖြင့် သုံးသပ်နိုင်ကုန်၏၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်ကုန်၏၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်းဖြစ်စေနိုင်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကိုမှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်ခဲ့ကုန်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကိုမိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်ခဲ့ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးခဲ့ကြကုန်ပြီ။
ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ အများ့ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်ကုန်လတ္တံ့။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်လတ္တံ့။
ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်ကုန်၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်ကုန်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤသို့ တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးကြကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၈၃၀။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွားများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ဣဒ္ဓါဒိဒေသနာသုတ်
֍ ၈၃၁။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဣဒ္ဓိကိုလည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်းကောင်း ဟောကြားပေအံ့၊ ထို တရားကို နာကြကုန်လော့။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် များပြားသောတန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိကို ရရန်ဖြစ်သော လမ်းစဉ်အကျင့်ကိုဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'၊ မှန်ကန်သောအကြံ 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'၊ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'၊ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'၊ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'၊ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကိုဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဝိဘင်္ဂသုတ်
֍ ၈၃၂။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ် လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်အကျိုးကြီးကုန်၏၊ အာနိသင်ကြီးကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများ အပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးကုန်သနည်း၊ အာနိသင်ကြီးကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဆန္ဒကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ အလို 'ဆန္ဒ'သည် အလွန်လည်းမတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ ပညာ သည်အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသောစိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ အလွန်တွန့်ဆုတ်သောအလို 'ဆန္ဒ' ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျင်းရိခြင်းနှင့်တကွဖြစ်သော ပျင်းရိခြင်းနှင့် ယှဉ်သောအလို 'ဆန္ဒ'ကို အလွန်တွန့်ဆုတ်သောအလို 'ဆန္ဒ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တက်ကြွသောအလို 'ဆန္ဒ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့်တကွဖြစ်သော ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် ယှဉ်သောအလို 'ဆန္ဒ'ကို အလွန်တက်ကြွသောအလို 'ဆန္ဒ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အတွင်း၌ ကျုံ့သောအလို 'ဆန္ဒ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် ယှဉ်သောအလို 'ဆန္ဒ'ကို အတွင်း၌ ကျုံ့သောအလို 'ဆန္ဒ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အပ၌ ပျံ့လွင့်သောအလို 'ဆန္ဒ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အပ၌ ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ပျံ့လွင့်ကျယ်ပြန့်သောအလို 'ဆန္ဒ'ကို အပ၌ ပျံ့လွင့်သောအလို 'ဆန္ဒ'ဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ ဖြစ်သောအမှတ်သညာကိုကောင်းစွာ သင်ယူ၏၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်း၏၊ ကောင်းစွာ ဆောင်၏၊ ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိလျက် နေ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ခြေဖဝါးမှ အထက် ဆံပင်ဖျားမှ အောက် အရေပါးအဆုံးရှိသောအမျိုးမျိုးသောအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ပြည့်သော ဤကိုယ်ကိုပင် ''ဤကိုယ်၌ ဆံပင် မွေးညင်း ခြေသည်းလက်သည်း သွား အရေ၊ အသား အကြော အရိုး ရိုးတွင်းခြင်ဆီ အညှို့၊ နှလုံး အသည်း အမြှေး အဖျဉ်းအဆုတ်၊ အူမ အူသိမ် အစာသစ် အစာဟောင်း၊ သည်းခြေ သလိပ် ပြည် သွေး ချွေး အဆီခဲ၊ မျက်ရည်ဆီကြည် တံတွေး နှပ် အစေး ကျင်ငယ်သည် ရှိ၏''ဟု ရှုဆင်ခြင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင်ရဟန်းသည် အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း အမှတ် သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ ကဲ့သို့နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အကြင်အခြင်းအရာ အသွင်သဏ္ဌာန် အကြောင်း 'နိမိတ်'တို့ဖြင့် နေ့အခါ၌ အလို 'ဆန္ဒ'ကိုမှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုရဟန်းသည်ထိုအခြင်းအရာ အသွင်သဏ္ဌာန် အကြောင်း 'နိမိတ်'တို့ဖြင့်ပင် ညဉ့်အခါ၌ အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏။ အကြင်အခြင်းအရာ အသွင်သဏ္ဌာန်အကြောင်း 'နိမိတ်' တို့ ဖြင့် ညဉ့်အခါ၌ အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ ၏၊ ထိုရဟန်းသည် ထိုအခြင်းအရာ အသွင်သဏ္ဌာန်အကြောင်း 'နိမိတ်'တို့ဖြင့်ပင် နေ့အခါ၌ အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း အမှတ်သညာရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလင်းရောင်ဟု မှတ်မှု 'အာလောကသညာ' ကို ကောင်းစွာ ယူ၏၊ နေ့ဟူသောအမှတ်ကို ကောင်းစွာ ဆောက်တည်ထား၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တွန့်ဆုတ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျင်းရိ ခြင်းနှင့်တကွဖြစ်သော ပျင်းရိခြင်းနှင့် ယှဉ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ကို အလွန်တွန့်ဆုတ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တက်ကြွသောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နှင့် တကွဖြစ်သော ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် ယှဉ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ကို အလွန်တက်ကြွသောအား ထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အတွင်း၌ ကျုံ့သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ လေးလံ့ထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် တကွဖြစ်သော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် ယှဉ်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ကိုအတွင်း၌ ကျုံ့သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အပ၌ ပျံ့လွင့်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အပ၌ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ပျံ့လွင့်ကျယ်ပြန့်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ကို အပ၌ ပျံ့လွင့်သောအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'ဟု ဆိုအပ်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလင်းရောင်ဟု မှတ်မှု 'အာလောကသညာ' ကို ကောင်းစွာ ယူ၏၊ နေ့ဟူသောအမှတ်ကို ကောင်းစွာ ဆောက်တည်ထား၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့်အရောင် အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
--ရဟန်းတို့ အလွန်တွန့်ဆုတ်သော စိတ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျင်းရိခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ပျင်းရိခြင်းနှင့် ယှဉ်သော စိတ်ကို အလွန်တွန့်ဆုတ်သော စိတ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တက်ကြွသော စိတ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် တကွဖြစ်သော ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ကို အလွန်တက်ကြွသော စိတ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အတွင်း၌ ကျုံ့သော စိတ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' နှင့် တကွဖြစ်သော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် ယှဉ်သော စိတ်ကို အတွင်း၌ ကျုံ့သော စိတ်ဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အပ၌ ပျံ့လွင့်သော စိတ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အပ၌ ကာမဂုဏ်ငါးပါး တို့ကိုအကြောင်းပြု၍ ပျံ့လွင့်ကျယ်ပြန့်သော စိတ်ကို အပ၌ ပျံ့လွင့်သော စိတ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တွန့်ဆုတ်သော ပညာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျင်းရိခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ပျင်းရိခြင်းနှင့် ယှဉ်သော ပညာကို အလွန်တွန့်ဆုတ်သော ပညာဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အလွန်တက်ကြွသော ပညာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် တကွဖြစ်သော ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ'နှင့် ယှဉ်သော ပညာကို အလွန်တက်ကြွသော ပညာဟု ဆိုအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ အတွင်း၌ ကျုံ့သော ပညာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် တကွဖြစ်သော လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'နှင့် ယှဉ်သော ပညာကို အတွင်း၌ ကျုံ့သော ပညာဟုဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အပ၌ ပျံ့လွင့်သော ပညာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အပ၌ ကာမဂုဏ်ငါးပါး တို့ကိုအကြောင်းပြု၍ ပျံ့လွင့်ကျယ်ပြန့်သော ပညာကို အပ၌ ပျံ့လွင့်သော ပညာဟု ဆိုအပ်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွားများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးကုန်၏၊ အာနိသင်ကြီးကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤသို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်းအများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤသို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ့်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် ပါသာဒကမ္ပနဝဂ် ပြီး၏။
--၃-အယောဂုဠဝဂ်
၁-မဂ္ဂသုတ်
֍ ၈၃၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမီ) ဘုရား မဖြစ်သေး၍ ဘုရားလောင်းသာဖြစ်သော ငါ့အား ''ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများရန် လမ်းသည် အဘယ်နည်း၊ ကျင့်စဉ်သည် အဘယ်နည်း''ဟုအကြံ ဖြစ်ခဲ့ဖူး၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား ဤအကြံ ဖြစ်၏- ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အလို 'ဆန္ဒ' ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွားများ၏။ ဤသို့ ပွါး များသည်ရှိသော် ငါ၏ အလို 'ဆန္ဒ'သည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်းမတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေ့အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက် အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့တို့၌အမှတ်သညာရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့်အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ပညာသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်းမကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေ့အဖို့၌ လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌ လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေ့ အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာ ရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိဘဲ ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤသို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤသို့လျှင် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရ ဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (ဤသို့ အကြံ ဖြစ်၏ဟုမိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
[အဘိညာဉ် ခြောက်ပါးတို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၂-အယောဂုဠသုတ်
֍ ၈၃၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် စိတ်ဖြင့် ပြီးသော နာမကာယဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့တန်ခိုးတော်ဖြင့် ချဉ်းကပ်တော်မူဖူးသည်ကို အမှတ်ရတော်မူပါ၏လော''ဟု (လျှောက်၏)။ အာနန္ဒာစိတ်ဖြင့် ပြီးသော နာမ ကာယဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ တန်ခိုးတော်ဖြင့် ချဉ်းကပ်ဖူးသည်ကို ငါ အမှတ်ရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင် ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤမဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ရူပကာယဖြင့်ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ တန်ခိုးတော် ဖြင့် ချဉ်းကပ်တော်မူဖူးသည်ကို အမှတ်ရပါ၏လော''ဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ရူပကာယဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ တန်ခိုးတော်ဖြင့်ချဉ်းကပ်ဖူးသည်ကို ငါ အမှတ်ရ၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်ဖြင့် ပြီးသော နာမကာယဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ တန်ခိုးတော်ဖြင့် ချဉ်းကပ်ရန် စွမ်းနိုင်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဤမဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ရူပကာယဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ တန်ခိုးတော်ဖြင့် ချဉ်းကပ်တော်မူဖူးသည်ကို အမှတ်ရခြင်းသည်လည်းကောင်း အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါပေစွဟု လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရားတို့သည် အံ့ဖွယ်လည်း ရှိကုန်၏၊ အံ့ဖွယ်တရားနှင့်လည်း ပြည့်စုံကုန်၏။ အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရားတို့သည် မဖြစ်ဖူးမြဲလည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မဖြစ်ဖူးမြဲဖြစ်သော တရားတို့နှင့်လည်း ပြည့်စုံကုန်၏။
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်ကိုလည်း စိတ်၌ တင်ထား၏၊ စိတ်ကိုလည်း ကိုယ်၌တင်ထား၏။ ချမ်းသာသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း၊ ပေါ့ပါးသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း ကိုယ်၌ သက်ဝင်စေ၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ ငါဘုရား၏ ကိုယ်တော်သည် ပို၍လည်း ပေါ့ပါး၏၊ ပို၍လည်း နူးညံ့၏၊ ပို၍လည်း အမှု၌ ခံ့၏၊ ပို၍လည်း ပြိုးပြိုးပြက် တောက်ပ၏။
အာနန္ဒာ ဥပမာသော်ကား တစ်နေ့လုံး ပူစေအပ်သော သံတွေခဲသည် ပို၍လည်း ပေါ့ပါး၏၊ ပို၍ လည်းနူးညံ့၏၊ ပို၍လည်း အမှု၌ ခံ့၏၊ ပို၍လည်း ပြိုးပြိုးပြက် တောက်ပ၏။ အာနန္ဒာ ဤအတူပင်အကြင်အခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်ကိုလည်း စိတ်၌ တင်ထား၏၊ စိတ်ကိုလည်း ကိုယ်၌ တင်ထား၏။ ချမ်းသာသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း၊ ပေါ့ပါးသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း ကိုယ်၌ သက်ဝင်စေ၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်တော်သည် ပို၍လည်း ပေါ့ပါး၏၊ ပို၍လည်းနူးညံ့၏၊ ပို၍လည်း အမှု၌ ခံ့၏၊ ပို၍လည်း ပြိုးပြိုးပြက် တောက်ပ၏။
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်ကိုလည်း စိတ်၌ တင်ထား၏၊ စိတ်ကိုလည်း ကိုယ်၌တင်ထား၏။ ချမ်းသာသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း၊ ပေါ့ပါးသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း ကိုယ်၌ သက်ဝင်စေ၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်သည် မပင်ပန်းဘဲသာလျှင်မြေမှ ကောင်းကင်သို့ တက်နိုင်၏၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် တစ်ပါးတည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ပါးတည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်တော်ကိုမိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
--အာနန္ဒာ ပေါ့ပါးသော လဲမှို့စိုင်သည်လည်းကောင်း၊ ဝါဂွမ်းစိုင်သည်လည်းကောင်း လေဆောင်ယူအပ်သည်ရှိသော် အလွယ်တကူသာလျှင် မြေမှ ကောင်းကင်သို့ တက်သကဲ့သို့ အာနန္ဒာ ဤအတူပင် အကြင်အခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်ကိုလည်း စိတ်၌ တင်ထား၏၊ စိတ်ကိုလည်း ကိုယ်၌ တင်ထား၏။ ချမ်းသာသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း၊ ပေါ့ပါးသောအမှတ်သညာကိုလည်းကောင်း ကိုယ်၌သက်ဝင်စေ ၍ နေ၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်တော်သည် မပင်ပန်းဘဲသာလျှင် မြေမှ ကောင်းကင်သို့ တက်နိုင်၏။ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား သည် တစ်ပါးတည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်းတစ်ပါးတည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်တော်ကို စိတ်အလိုအတိုင်းဖြစ်စေနိုင်၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၈၃၅။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ' ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက်ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-သုဒ္ဓိကသုတ်
֍ ၈၃၆။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ' ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ ဖလသုတ်
֍ ၈၃၇။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံ သော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်း တို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည်ယခုဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ (ဥပါဒါန်) အကြွင်းအကျန် ရှိခဲ့သော် အနာဂါမ်အဖြစ်သို့ ရောက်နိုင်ခြင်း ဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ဖလသုတ်
֍ ၈၃၈။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံ သော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ ပညာ ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ အကျိုး အာနိသင်ခုနစ်ပါးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း- ၁။ မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင်လျှင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြီးစေနိုင်၏။
၂။ မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌ အရဟတ္တဖိုလ် ကိုပြီးစေနိုင်၏။
၃။ အကယ်၍ မျက်မှောက်ဘဝ စောစောကပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အသက်တမ်း၏အလယ် ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၄။ အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၅။ ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၆။ ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
၇။ အထက်ဘုံသို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍ အကနိဋ္ဌဘုံသို့ ရောက်လျက် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီမည်သောအနာဂါမ်ဖြစ်နိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဤခုနစ်ပါး သောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ပဌမ အာနန္ဒသုတ်
֍ ၈၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများ ခြင်းဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည်အဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။ အာနန္ဒာ ဤသည်ကိုဣဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိကို ရရန်ဖြစ်သော လမ်းစဉ်အကျင့်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု့ဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကိုမှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှုလုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ အာနန္ဒာ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ အာနန္ဒာ ဤအရိယမဂ်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဒုတိယ အာနန္ဒသုတ်
֍ ၈၄၀။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသောအသျှင်အာနန္ဒာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကိုမိန့်တော်မူ၏- ''အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏။ပ။
အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်းဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။ အာနန္ဒာ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိကို ရရန်ဖြစ်သော လမ်းစဉ်အကျင့်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟုဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ အာနန္ဒာ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
အာနန္ဒာ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ အာနန္ဒာ ဤအရိယမဂ်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၈၄၁။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- ''အသျှင်ဘုရား ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများ့ခြင်းဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။ ရဟန်းတို့ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိကို ရရန်ဖြစ်သော လမ်းစဉ်အကျင့်ကိုဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသောဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအရိယမဂ်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၈၄၂။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍။ပ။ တစ်ခု သောနေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော ထိုရဟန်းတို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-''ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည်အဘယ်နည်း၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏။ပ။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် များပြားသောတန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိကို ရရန်ဖြစ်သော လမ်းစဉ်အကျင့်ကိုဣဒ္ဓိပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သောတည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအရိယမဂ်ကို ဣဒ္ဓိပါဒ်ပွါးများခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
--၁၁-မောဂ္ဂလ္လာနသုတ်
֍ ၈၄၃။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သောရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီးသနည်း၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးသနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရားအကျွန်ုပ်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင်ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီး၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ အလို 'ဆန္ဒ'သည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာ ရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိအားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ပညာသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်းမကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ပ။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့်အရောင်အလင်း ရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။ ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်းကြိမ်ဖန်များစွာ ပြု လုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့အာနုဘော်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် ဤသို့ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မောဂ္ဂလာန်မည်သော ရဟန်းသည် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သောစိတ်ဖြင့် (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော ပညာကို မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
--၁၂-တထာဂတသုတ်
֍ ၈၄၄။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏-''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကိုအဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီးသနည်း၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးသနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီး၏။
အဘယ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးသ နည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မြတ်စွာဘုရားသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အား ထုတ်မှုလုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ အလို 'ဆန္ဒ' သည်အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်း မကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေးအဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာ ရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့ မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ်ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိသော စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဤသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါ၏ပညာသည် အလွန်လည်း မတွန့်ဆုတ်လတ္တံ့၊ အလွန်လည်း မတက်ကြွလတ္တံ့၊ အတွင်း၌လည်းမကျုံ့လတ္တံ့၊ အပ၌လည်း မပျံ့လွင့်လတ္တံ့။ ရှေးအဖို့၌ကဲ့သို့ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ နောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ ရှေးအဖို့၌ လည်းကောင်း၊ အောက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အထက်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ အထက်အဖို့၌ကဲ့သို့ အောက်အဖို့၌ လည်းကောင်း၊ နေ့အဖို့၌ကဲ့သို့ ညဉ့်အဖို့၌လည်းကောင်း၊ ညဉ့်အဖို့၌ကဲ့သို့ နေ့အဖို့၌လည်းကောင်း ရှေး အဖို့နောက်အဖို့တို့၌ အမှတ်သညာရှိလျက် နေ၏။ ဤသို့မြှေးယှက်ခြင်း မရှိသော ပွင့်လင်းသော စိတ် ဖြင့် အရောင်အလင်းရှိလာအောင် စိတ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီး၏၊ ဤသို့ အာနုဘော်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွားနိုင်၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် အာသဝကုန်သဖြင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့်လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
[အဘိညာဉ်ခြောက်ပါးတို့ကိုလည်း ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
သုံးခုမြောက် အယောဂုဠဝဂ် ပြီး၏။
--၄ - ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁ - ၁၂ - ဂင်္ဂါနဒီစသော ၁၂- သုတ်
֍ ၈၄၅-֍ ၈၅၆။ ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့အရပ်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင်ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကိုပွါးများ၏၊ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ် ဗလကရဏီယဝဂ်နှင့် ဧသနာဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--ဂ - သြဃဝဂ်
၁ - ၁၀ - သြဃာဒိသုတ်
֍ ၈၈၉-֍ ၈၉၈။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့သည် ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကားဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အလို 'ဆန္ဒ'ကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ, အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။ ဝီရိယကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ။ပ။ စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သောသမာဓိ။ပ။ ပညာကို မှီ၍ ဖြစ်သော သမာဓိ, အားထုတ်မှု လုံ့လတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဤဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
[မဂ္ဂသံယုတ်ကဲ့သို့ ထို့အတူ ချဲ့အပ်၏]။
ရှစ်ခုမြောက် သြဃဝဂ် ပြီး၏။
ခုနစ်ခုမြောက် ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ် ပြီး၏။
--ဂ - အနုရုဒ္ဓသံယုတ်
၁ - ရဟောဂတဝဂ်
၁ - ပဌမ ရဟောဂတသုတ်
֍ ၈၉၉။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် သာဝတ္ထိပြည်အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါအသျှင်အနုရုဒ္ဓါ အား ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေစဉ် ဤသို့သောစိတ်အကြံ ဖြစ်၏- ''သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက် ကြောင်း အရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူ ဟူသမျှတို့ အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ်ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်၏''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ စိတ်အကြံကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် သိ၍ အားရှိသော ယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်ကို ကွေးသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ မျက်မှောက်၌ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ ရဟန်းသည် အဘယ်မျှဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်ကုန်သနည်း''ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိ ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိရုပ်အပေါင်း၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သူတစ်ပါးရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သူတစ်ပါးရုပ်အပေါင်း၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သူတစ်ပါးရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါး ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါး ရုပ်အပေါင်း၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါး ရုပ်အပေါင်း၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ထိုရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထို အာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိလျက် နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်''ဟု အမှတ် ရှိ၍နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိလျက် နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိလျက် နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိလျက် နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကို ကြဉ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍အညီအမျှရှုလျက် နေလိုခဲ့မူ'' ထိုအာရုံ၌ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အညီအမျှရှုလျက်နေ၏။
--ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊ မိမိဝေဒနာတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သူတစ်ပါးဝေဒနာ တို့၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သူတစ်ပါးဝေဒနာတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘော ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သူတစ်ပါးဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ် ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ပြင်းစွာအားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါး ဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါး ဝေဒနာတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှု လေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါးဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ထိုသူသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟုအမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်ပါးစုံကိုကြဉ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အညီအမျှရှုလျက် နေလိုခဲ့မူ'' ထိုအာရုံ၌သတိရှိသည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အညီအမျှရှုလျက် နေ၏။
မိမိစိတ်၌။ပ။ သူတစ်ပါးစိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်၌ဖြစ်ခြင်းသဘော ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်၌ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်၌ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ထိုသူသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ပ။ ထိုအာရုံ၌ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ အညီအမျှရှုလျက် နေ၏။
--မိမိသဘောတရားတို့၌။ပ။ သူတစ်ပါးသဘောတရားတို့၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ခြင်းသဘောတရားကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါး တို့၏ သဘောတရားတို့၌ ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏။
ထိုသူသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်''ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေလိုခဲ့မူ ထိုအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိ၍ နေ၏။ပ။ ထိုအာရုံ၌ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ အညီအမျှရှုလျက် နေ၏။ ငါ့သျှင် ဤမျှဖြင့်ပင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်အပ်သည်မည်ကုန် ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ပဌမသုတ်။
၂ - ဒုတိယ ရဟောဂတသုတ်
֍ ၉၀၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်းကိန်းအောင်းနေစဉ် ဤသို့သော စိတ်အကြံ ဖြစ်၏ -''သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ချွတ်ယွင်းစေသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ်ကို ချွတ်ယွင်းစေသည် မည်၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်ကြသူ ဟူသမျှတို့အား ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ်ကို အားထုတ်သည် မည်၏''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ စိတ်အကြံကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် သိ၍ အားရှိ့သော ယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်ကို ကွေးသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ မျက်မှောက်၌ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။
ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ ရဟန်းသည် အဘယ် မျှဖြင့်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အားထုတ်အပ်သည် မည်ကုန်သနည်း''ဟု (မိန့်ဆို၏)။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ သူတစ်ပါးရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊ ပြင်း စွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ ၏။
ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် သူတစ်ပါးဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ပြင်းစွာအား ထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ် ဖျောက်လျက် မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
--ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိစိတ်၌။ပ။ သူတစ်ပါးစိတ်၌။ပ။ မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်၌ စိတ်ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် မိမိသဘောတရားတို့၌။ပ။ သူတစ်ပါးသဘောတရားတို့၌။ပ။ မိမိသူတစ်ပါးတို့၏ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ငါ့သျှင် ဤမျှဖြင့်ပင် ရဟန်းသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုအားထုတ်အပ်သည် မည်ကုန်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃ - သုတနုသုတ်
֍ ၉၀၁။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် သာဝတ္ထိပြည် သုတနုမြစ်ကမ်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော် မူ၏၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါနှင့် အတူဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော်အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏ - ''အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် အဘယ်တရားတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ရောက်ပါသနည်း''ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ငါ့သျှင်တို့ ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားကို အကြိမ့်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပင် ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အယုတ်တရားကို အယုတ်တရားအားဖြင့် သိ၏၊ အလတ်တရားကို အလတ်တရားအားဖြင့် သိ၏၊ အမြတ်တရားကို အမြတ်တရားအားဖြင့် သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
တတိယသုတ်။
--၄ - ပဌမ ကဏ္ဍကီသုတ်
֍ ၉၀၂။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည်သာကေတမြို့ ကဏ္ဍကီတော၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည် ညနေချမ်းအချိန်၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါထံသို့ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါနှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေကြကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ရဟန်းသည် အဘယ်တရားတို့သို့ ကပ်ရောက်၍ နေထိုက်သနည်း''ဟု (မေး၏)။
ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သို့ ကပ်ရောက်၍ နေထိုက် ၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာအားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ရဟန်းသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သို့ ကပ်ရောက်၍ နေထိုက်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅ - ဒုတိယ ကဏ္ဍကီသုတ်
֍ ၉၀၃။ သာကေတနိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ''ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ ကျင့်ပြီး 'အသေက္ခ' ရဟန်းသည် အဘယ်တရားတို့သို့ ကပ်ရောက်၍ နေထိုက်သနည်း''ဟု (မေး၏)။ ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ ကျင့်ပြီး 'အသေက္ခ' ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သို့ကပ်ရောက်၍ နေထိုက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင် ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရား တို့၌ သဘောတရားကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ ကျင့်ပြီး 'အသေက္ခ' ရဟန်းသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့သို့ ကပ်ရောက်၍နေထိုက်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆ - တတိယ ကဏ္ဍကီသုတ်
֍ ၉၀၄။ သာကေတနိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင့်အနုရုဒ္ဓါအား ''အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သနည်း''ဟု (မေး၏)။ ငါ့သျှင် ငါသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့တို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင် ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရား တို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ငါ့သျှင် ထို့ပြင်လည်း ငါသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် လောကတစ်ထောင်ကို သိနိုင်ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇ - တဏှာက္ခယသုတ်
֍ ၉၀၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် ''ငါ့သျှင်ရဟန်းတို့''ဟု ရဟန်းတို့ကို ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''ငါ့သျှင်''ဟု အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား ပြန်ကြားလျှောက်ကြကုန်၏၊ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ သည် ငါ့သျှင်တို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများကုန် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ကုန်သည်ရှိသော် တဏှာ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင်တို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည် ဖြစ်၍သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင် ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရား တို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင်တို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ကုန်သည်ရှိသော်တဏှာကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈ - သလဠာဂါရသုတ်
֍ ၉၀၆။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် သာဝတ္ထိပြည် ထင်ရှူးပင်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် ရဟန်းတို့ကို ခေါ်တော်မူ၏။ပ။ ငါ့သျှင်တို့ လူအပေါင်းသည်အရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသော ဂင်္ဂါမြစ်ကို အနောက်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းအောင် ပြုကုန်အံ့ဟု ပေါက်တူး ခြင်းတောင်းကို ယူလျက် လာရာ၏။ ငါ့သျှင်တို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထိုလူအပေါင်းသည် ဂင်္ဂါမြစ်ကို အနောက်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းအောင် ပြုလုပ်နိုင်အံ့လောဟု မေးလေ၏။ ငါ့သျှင် မပြုလုပ်နိုင်ပါ။ ထိုမပြုလုပ်နိုင်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ငါ့သျှင် ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့သို့ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းအောင် ပြုလုပ်ရန် မလွယ်ပါ။ ပြုလုပ်သမျှကာလပတ်လုံး လူအပေါင်းအားပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်း ဖြစ်ရာ၏။
ငါ့သျှင်တို့ ဤအတူပင် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သော ရဟန်းကို့မင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ မင်းအမတ်ကြီးတို့သည်လည်းကောင်း၊ မိတ်ဆွေတို့သည်လည်းကောင်း၊ ခင်ပွန်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဆွေမျိုးတို့သည်လည်းကောင်း၊ သားချင်းတို့သည်လည်းကောင်း ''အမောင်ယောကျ်ား လာလော့၊ ဤဖန်ရည်ဆိုးထားသော သင်္ကန်းကို ဝတ်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ခေါင်းတုံးရိတ်လျက် ခွက်လက်စွဲကာ လှည့်လည်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ လာလော့ လူထွက်၍ သုံးဆောင်ခံစားဖွယ် စည်းစိမ်တို့ကို သုံးဆောင်ခံစားပါလော့၊ ကောင်းမှုတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်ပါလော့''ဟု စည်းစိမ်တို့ဖြင့် ရှေးရှုဆောင်၍ ဖိတ်ကြားကုန်ငြားအံ့။
ငါ့သျှင်တို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများပြီးသော ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ပြီးသော ထိုရဟန်း သည်သိက္ခာချ၍ လူထွက်အံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။ ထိုသို့ မရှိခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ စိတ်သည် ရှည်ကြာသော ကာလပတ်လုံး (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်း၌ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏၊ ထို့ကြောင့်လူထွက်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိနိုင်။ ငါ့သျှင်တို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသနည်း၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သနည်း။ ငါ့သျှင်တို့ ဤသာသနာတော်၌ရဟန်းသည် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာတို့၌။ပ။
စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများ၏၊ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ် ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉ - အမ္ဗပါလိဝနသုတ်
֍ ၉၀၇။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါနှင့် အသျှင်သာရိပုတြာတို့သည် ဝေသာလီပြည် အမ္ဗပါလိ ဥယျာဉ်၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ညနေချမ်းအချိန် တစ်ပါးတည်းကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့၍။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်သာရိပုတြာသည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား - ငါ့သျှင်အနုရုဒ္ဓါ သင်၏ ဣန္ဒြေတို့သည် အလွန်ကြည်လင်ကုန်၏၊ မျက်နှာအဆင်းသည် စင်ကြယ်၏၊ ဖြူစင်၏၊ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် အဘယ်နေခြင်းမျိုးဖြင့် ယခု အနေများပါသနည်းဟု မေး၏။ ငါ့သျှင်ငါသည် ယခုအခါ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အနေများ၏။ အဘယ် လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိ သည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင် ငါသည် ယခု ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အနေများ၏။ င့ါသျှင် ရဟန္တာဖြစ်သောအာသဝကုန်ပြီးသော မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးသော မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးသော ဝန်ကို ချပြီးသော မိမိအကျိုး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ပြီးသော ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးသောကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးဖြစ်သော ရဟန်းသည်လည်း ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာတည်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ အနေများ၏ဟု ဖြေဆို၏။
ငါ့သျှင် ငါတို့သည် အရတော်ပေစွ၊ ငါ့သျှင် ငါတို့သည် ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ ဟောကြားသော အသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ အထံမှသာ (ကိုယ်တိုင် ရဟန္တာအဖြစ်ကို ပြသည့်) မြတ်သော စကားကို ကြားရကုန်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀ - ဗာဠှဂိလာနသုတ်
֍ ၉၀၈။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် သာဝတ္ထိပြည် အန္ဓဝန်တော၌ အနာရောဂါ နှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာဖြစ်လျက် နေ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား အဘယ်နေခြင်းမျိုးဖြင့် နေသောအသျှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ စိတ်ကို ဖြစ်ပေါ်လာကုန်သော ကိုယ်၌ စွဲကပ်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် သိမ်းယူ၍မတည်နိုင်ကုန်သနည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။
ငါ့သျှင်တို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ငါ၏ စိတ် ကိုဖြစ်ပေါ်လာကုန်သော ကိုယ်၌ စွဲကပ်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် သိမ်းယူ၍ မတည်နိုင်ကုန်။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင်တို့ ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင်တို့ ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ ကောင်းစွာ တည်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ငါ၏စိတ်ကို ဖြစ်ပေါ်လာကုန်သော ကိုယ်၌ စွဲကပ်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် သိမ်းယူ၍ မတည်နိုင်ကုန်ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ရဟောဂတဝဂ် ပြီး၏။
--၂ - ဒုတိယဝဂ်
၁ - ကပ္ပသဟဿသုတ်
֍ ၉၀၉။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်အနုရုဒ္ဓါနှင့် အတူ။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် အသျှင်အနုရုဒ္ဓါအား- အသျှင်အနုရုဒ္ဓါသည် အဘယ်တရားတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ပါသနည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ ငါ့သျှင် ငါသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ငါ့သျှင်တို့ ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏။
ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့်မြတ်သောအဘိညာဉ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ထောင်တိုင်အောင် အောက်မေ့နိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ပဌမသုတ်။
၂ - ဣဒ္ဓိဝိဓသုတ်
֍ ၉၁၀။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်းအများ ဖြစ်သွားနိုင်၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃- ဒိဗ္ဗသောတသုတ်
֍ ၉၁၁။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားကို လွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော 'ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဉ်' ဖြင့် နတ်၌လည်း ဖြစ်ကုန် လူ၌လည်း ဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်း ဖြစ်ကုန်နီးသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသောအသံတို့ကို ကြားနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
တတိယသုတ်။
၄ - စေတောပရိယသုတ်
֍ ၉၁၂။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် တစ်ပါးသောသတ္တဝါ တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိနိုင်၏၊ စွဲမက်မှု 'ရာဂ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း စွဲမက်မှု 'ရာဂ'နှင့် တကွသော စိတ်ဟု သိ၏။ပ။
မလွတ်မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း မလွတ်မြောက်သော စိတ်ဟု သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅- ဌာနသုတ်
֍ ၉၁၃။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အကြောင်းဟုတ်သည်ကိုလည်း အကြောင်းဟုတ်သောအားဖြင့် အကြောင်းမဟုတ်သည် ကိုလည်း အကြောင်း မဟုတ်သောအားဖြင့်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆ - ကမ္မသမာဒါနသုတ်
֍ ၉၁၄။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်ကုန်သော ဆောက်တည်အပ်ကုန်သော ကံတို့၏အကျိုး တရားကို အရာအားလျော်စွာ အကြောင်းအားလျော်စွာဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇ - သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိသုတ်
֍ ၉၁၅။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ့ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အလုံးစုံသော ဘဝသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈ - နာနာဓာတုသုတ်
֍ ၉၁၆။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် များစွာသောဓာတ် အမျိုးမျိုးသော ဓာတ်ရှိသော လောကကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉ - နာနာဓိမုတ္တိသုတ်
֍ ၉၁၇။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် သတ္တဝါတို့၏ အမျိုးမျိုးသော နှလုံးသွင်းခြင်းကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀ - ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တသုတ်
֍ ၉၁၈။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် တစ်ပါးသောသတ္တဝါ တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဣန္ဒြေအနုအရင့်ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒသမသုတ်။
၁၁ - ဈာနာဒိသုတ်
֍ ၉၁၉။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဈာန် ဝိမောက္ခ သမာဓိ သမာပတ်တို့၏ ညစ်နွမ်းခြင်း ဖြူစင်ခြင်း ထမြောက်ခြင်းကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
--၁၂ - ပုဗ္ဗေနိဝါသသုတ်
֍ ၉၂၀။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ရှေး၌ နေဖူးသော ဘဝများစွာကို အောက်မေ့နိုင်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း ။ပ။ အခြင်းအရာနှင့် တကွ ညွှန်းပြဖွယ် အမည်အနွယ်နှင့် တကွ ရှေး၌ နေဖူးသော ဘဝများစွာကို အောက်မေ့နိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
၁၃ - ဒိဗ္ဗစက္ခုသုတ်
֍ ၉၂၁။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ အမြင်ကို လွန်သော နတ်မျက်စိနှင့် တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်' ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ပေါ်ဆဲသတ္တဝါတို့ကို မြင်နိုင်၏။ပ။ ဤသို့ အထူးသဖြင့်စင်ကြယ်သော လူတို့၏ အမြင်ကို လွန်သော နတ်မျက်စိနှင့် တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်'ဖြင့် ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို သိနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
တေရသမသုတ်။
၁၄ - အာသဝက္ခယသုတ်
֍ ၉၂၂။ ငါ့သျှင်တို့ ထို့ပြင်လည်း ငါသည် ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်းသော (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟ တ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေနိုင်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
စုဒ္ဒသမသုတ်။
ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။
ရှစ်ခုမြောက် အနုရုဒ္ဓသံယုတ် ပြီး၏။
--၉ - ဈာနသံယုတ်
၁ - ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ်
၁ - ၁၂ - ဈာန်စသော ၁၂ -သုတ်
֍ ၉၂၃-֍ ၉၃၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ။ပ။ ရဟန်းတို့ ဈာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏ ကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏။ ဝိတက်ဝိစာရ ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်၏တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ပွါးစေတတ်သော ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ' ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ကိုလည်း မတပ်မက်ခြင်းကြောင့် လျစ်လျူရှုသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊ သတိ, သမ္ပဇဉ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာမှု 'သုခ'ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူ့ကို ''လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ''ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ရဟန်းသည် ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရှေးဦးကပင်လျှင်ဝမ်းသာခြင်း နှလုံးမသာခြင်းတို့၏ ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ချမ်းသာဆင်းရဲ မရှိသော လျစ်လျူရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' ကြောင့် ဖြစ်သည့် သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဈာန်တို့ကား ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါမြစ်သည် အရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ဈာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဈာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏ ကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ဝိတက်ဝိစာရတို့၏ ငြိမ်းခြင်းကြောင့်။ပ။ ဒုတိယ့ဈာန်သို့။ တတိယဈာန်သို့။ စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရဟန်းသည် ဈာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများသည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်း၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
ဒွါဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
[အပ္ပမာဒဝဂ် ဗလကရဏီယဝဂ် ဧသနာဝဂ်တို့ကို ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
--၅ - သြဃဝဂ်
၁ - ၁၀ - သြဃစသော ၁၀ - သုတ်
֍ ၉၆၇-֍ ၉၇၆။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကား ဤငါးပါးတို့တည်း။ အဘယ်ငါးပါးတို့ နည်း၊ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အထက်ပိုင်းသံယောဇဉ် တို့ကား ဤငါးပါးတို့ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်တို့ကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါ ပယ်ခြင်းငှါ ဈာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ဝိတက်ဝိစာရတို့ ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်၏ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သော ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသောတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့် မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ' ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏။ပ။ တတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ပ။ စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ဤအထက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ပိုင်းခြား၍ သိခြင်းငှါ ကုန်စေခြင်းငှါပယ်ခြင်းငှါ ဤဈာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
[မဂ္ဂသံယုတ်ကိုကဲ့သို့ ချဲ့အပ်ကုန်၏]။
ကိုးခုမြောက် ဈာနသံယုတ် ပြီး၏။
--၁၀-အာနာပါနသံယုတ်
၁-ဧကဓမ္မဝဂ်
၁-ဧကဓမ္မသုတ်
֍ ၉၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ။ပ။ ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ တစ်ခုသော တရားကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ တစ်ခုသောတရားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ထွက်သက်ဝင်သက်ကို အောက်မေ့မှု 'အာနာပါနဿတိ'ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့အဘယ်သို့လျှင် အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင်ထွက်သက် လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကိုထုတ်လျှင် လည်း ''ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကိုရှူလျှင်လည်း ''ရှည် ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ တိုတို ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း့''တိုတို ထွက်သက် လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''တိုတိုဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ အစအလယ်အဆုံး အလုံးစုံသော ထွက်လေအပေါင်းကို''ထင်ရှားသိလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ် မည်''ဟု ကျင့်၏၊ အစအလယ်အဆုံး အလုံးစုံသောဝင်လေအပေါင်းကို ''ထင်ရှားသိလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူမည်''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရုန့်ရင်းသောထွက်သက်လေကို ငြိမ်းအေးစေလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်မည်''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကို ငြိမ်းအေးစေလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူမည်''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့် ၏။ ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
(ဝေဒနာ, သညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ထင်ရှားသိလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ (ဝေဒနာ, သညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ထင်ရှားသိလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏။ (ဝေဒနာ, သညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ချုပ်ငြိမ်းစေလျက် ''ထွက်သက်လေကိုထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ (ဝေဒနာ, သညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ချုပ်ငြိမ်းစေလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စိတ်ကို ထင်ရှားသိလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကိုလွန်စွာ ဝမ်းမြောက်စေလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စိတ်ကို လွန်စွာဝမ်းမြောက်စေလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကို ကောင်းစွာ ထားလျက်''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စိတ်ကို ကောင်းစွာ ထားလျက် ''ဝင်သက်လေကိုရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကို လွတ်စေလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ကျင့်၏၊ စိတ်ကို လွတ်စေလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
--အနိစ္စဟု အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ အနိစ္စဟုအဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရာဂကင်းမှုကိုအဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ရာဂကင်းမှုကိုအဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ချုပ်ငြိမ်းမှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ''ထွက်သက်လေ ကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ချုပ်ငြိမ်းမှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ် ၍ ကျင့်၏၊ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုး ကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဗောဇ္ဈင်္ဂသုတ်
֍ ၉၇၈။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို အဘယ်သို့လျှင် ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အာနာပါနဿတိနှင့် တကွဖြစ်သော (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိ သမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ အာနာပါနဿတိနှင့် တကွဖြစ်သော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။
အာနာပါနဿတိနှင့် တကွဖြစ်သော (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-သုဒ္ဓိကသုတ်
֍ ၉၇၉။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို အဘယ်သို့လျှင် ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ပ။ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ ဖလသုတ်
֍ ၉၈၀။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို အဘယ်သို့လျှင် ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏၊ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင်ထွက် သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ပ။ စွန့်လွှတ်မှုကိုအဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စွန့်လွှတ်မှုကိုအဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ယခုဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရနိုင်ခြင်း၊ စွဲလမ်းမှု 'ဥပါဒါန်'အကြွင်းအကျန်ရှိခဲ့သော်အနာဂါမ် အဖြစ်သို့ ရောက်နိုင်ခြင်းဟူသောအကျိုးနှစ်ပါးတို့တွင် အကျိုးတစ်ပါးပါးကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော် လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
---၅-ဒုတိယ ဖလသုတ်
֍ ၉၈၁။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို အဘယ်သို့လျှင် ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ပ။ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။ ခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း-
(၁) မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီ စောစောက အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြီးစေနိုင်၏။
(၂) မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီ စောစောက အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြီးစေနိုင်၏။
(၃) မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် မသေမီ စောစောက အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ သေခါနီးအခါ၌အရဟတ္တဖိုလ်ကို မပြီးစေနိုင်ခဲ့မူ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့်အသက်တမ်း၏ အလယ် ၌ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီမည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။
(၄) အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကို လွန်လျက် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။
(၅) ပယောဂလုံ့လ မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။
(၆) ပယောဂလုံ့လနှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ မည်သောအနာဂါမ်ဖြစ် နိုင်၏။
(၇) အထက်အထက်ဘုံသို့ အဆင့်ဆင့် တက်၍ (အကနိဋ္ဌဘုံသို့ ရောက်လျက် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်သော) ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီ မည်သောအနာဂါမ် ဖြစ်နိုင်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ဤခုနစ်ပါးသောအကျိုးအာနိသင်တို့ကို (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-အရိဋ္ဌသုတ်
֍ ၉၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်။ပ။ ''ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အာနာပါနဿတိ ကိုပွါးများကြကုန်၏လော''ဟု ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏။ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်အရိဋ္ဌသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အာနာပါနဿတိကို့ပွါးများပါ၏''ဟု ဤစကားကို လျှောက်၏။ အရိဋ္ဌ သင်သည် အာနာပါနဿတိကို အဘယ်သို့ ပွါးများသနည်း။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် လွန်ပြီး 'အတိတ်' ကာမဂုဏ်တို့၌ ကာမကို လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'ကိုပယ်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်အား အနာဂတ်ကာမဂုဏ်တို့၌ ကာမကို လိုချင်မှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည် ကင်းပါ၏၊ အကျွန်ုပ် သည် အတွင်းအပအာယတနတရားတို့၌ ထိပါးမှု 'ပဋိဃ'နှင့် ယှဉ်သော မှတ်သားမှု 'သညာ'ကိုကောင်းစွာ ပယ်ဖျောက်ပါ၏၊ ထိုအကျွန်ုပ်သည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်ပါ၏၊ သတိရှိလျက်သာ လျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အာနာပါနဿတိကိုဤသို့ပင် ပွါးများပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
အရိဋ္ဌ အာနာပါနဿတိသည် ရှိ၏၊ ဤအာနာပါနဿတိသည် မရှိသည် မဟုတ်ဟု (ငါ) ဆို၏။ အရိဋ္ဌစင်စစ်အားဖြင့် အာနာပါနဿတိကို အကျယ်အားဖြင့် အပြည့်အစုံ ကြားနာလော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူလတ်သော် ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု အသျှင်အရိဋ္ဌသည်မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏-
အရိဋ္ဌ အဘယ်သို့လျှင် အာနာပါနဿတိသည် အကျယ်အားဖြင့် အပြည့်အစုံ ဖြစ်သနည်း။ အရိဋ္ဌဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကိုထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း''ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ကျင့်၏။ အရိဋ္ဌ ဤသို့လျှင် အာနာပါနဿတိသည် အကျယ်အားဖြင့် အပြည့်အစုံ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-မဟာကပ္ပိနသုတ်
֍ ၉၈၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကပ္ပိနသည် မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် အနီး၌ ထိုင်နေသောအသျှင်မဟာကပ္ပိနကို မြင်တော်မူလေ၏။ မြင်တော်မူပြီးလတ်သော်ရဟန်းတို့ကို-ရဟန်းတို့ ဤရဟန်း၏ ကိုယ်တုန်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း သင်တို့ မြင်ကုန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား သံဃာ့အလယ်၌လည်းကောင်း၊ တစ်ပါးတည်းဆိတ်ငြိမ် ရာ၌လည်းကောင်း ထိုအသျှင် ထိုင်နေသည်ကို မြင်ကြရသောအခါ ထိုအသျှင်၏ကိုယ်တုန်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း အကျွန်ုပ်တို့ မမြင်ရပါဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ အကြင်တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်။ စိတ်၏ တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် ထိုသမာဓိကို အလိုရှိတိုင်း ရ၏၊ မဆင်းရဲဘဲ ရ၏၊ မပင်ပန်းဘဲ ရ၏။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သမာဓိကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်သနည်း။ စိတ်၏ တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကို ပွါးများခြင်း ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ခြင်း ကြောင့်ကိုယ်တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်။ စိတ်၏ တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုအဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကိုယ်တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်သနည်း။ စိတ်၏ တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်ဝင် သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ကိုယ်တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည် လည်းကောင်း မဖြစ်။ စိတ်၏ တုန်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ လှုပ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ပဒီပေါပမသုတ်
֍ ၉၈၄။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုအဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင်ထွက် သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကိုထုတ် လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကိုရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်ထွက်သက်လေ ကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက်ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ် ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။
ရဟန်းတို့ ငါသည် ဘုရားမဖြစ်မီ ရှေးအခါက သစ္စာလေးပါးကို မသိသေးသော ဘုရားလောင်း ဖြစ်စဉ်ဤနေခြင်းမျိုးဖြင့် အနေများခဲ့၏။ ရဟန်းတို့ ဤနေခြင်းမျိုးဖြင့် အနေများခဲ့သော ငါ့အား ကိုယ် သည်မပင်ပန်း၊ မျက်စိတို့သည် မပင်ပန်းကုန်၊ ငါ၏ စိတ်သည်လည်း မစွဲလမ်းမူ၍ အာသဝတို့မှ လွတ်မြောက်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''ငါ၏ ကိုယ်သည် မပင်ပန်းရာ၊ မျက်စိတို့သည် မပင်ပန်းကုန်ရာ၊ ငါ၏ စိတ်သည်လည်း မစွဲလမ်းမူ၍ အာသဝတို့မှ လွတ်မြောက်ရာ၏''ဟုအလိုရှိခဲ့မူ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''ငါသည် အိမ်၌ နေသူ လူတို့၏ကာမဂုဏ်ကို မှီသော အောက်မေ့မှု ကြံစည်မှုတို့ကို ပယ်ကုန်ရာ၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌စက်ဆုပ်ဖွယ် အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သောသမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌ စက်ဆုပ်ဖွယ်မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သောသမာဓိ ကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ်ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာနှလုံးသွင်းအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံ၌လည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံ၌လည်းကောင်း စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာနှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအာရုံကိုလည်းကောင်း၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်အာရုံကိုလည်းကောင်း ထိုနှစ်မျိုးစုံကို ကြဉ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက် မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ အညီအမျှ ရှုလျက် နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ် သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''ကာမတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင်အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု 'ဝိစာရ'နှင့်တကွဖြစ်သော နီဝရဏ ကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသောပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာကောင်းစွာ နှလုံးသွင်း အပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''ဝိတက်, ဝိစာရတို့ ငြိမ်းခြင်းကြောင့်မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်ပွားစေတတ်သော ကြံစည်မှု 'ဝိတက်' သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု 'ဝိစာရ' မရှိသော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ချမ်းသာမှု 'သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့်ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ကိုလည်း မတပ်မက်ခြင်းကြောင့် လျစ်လျူရှုလျက် နေလို၏၊ သတိ 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာ 'သုခ'ကိုလည်းကိုယ်ဖြင့် ခံစားလို၏။ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူ့ကို 'လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ'ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်းအလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရှေးဦးကပင်လျှင် ဝမ်းသာခြင်းနှလုံးမသာခြင်းတို့၏ ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း့ဆင်း ရဲချမ်းသာ မရှိသော လျစ်လျူရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' ကြောင့် ဖြစ်သည့် သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသောစတုတ္ထဈာန် သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သောသမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''အလုံးစုံသော ရူပသညာတို့ကို လွန်မြောက်ခြင်းကြောင့် ထိခိုက်မှု 'ပဋိဃသညာ' တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အမျိုးမျိုးသော မှတ်သားမှု 'နာနတ္တသညာ' တို့ကို နှလုံးမသွင်းခြင်းကြောင့် 'ကောင်းကင်သည် အဆုံး မရှိ'ဟု (စီးဖြန်းကာ) အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''အလုံးစုံသောအာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်ကို လွန်မြောက်၍ 'ဝိညာဏ်သည် အဆုံး မရှိ'ဟု (စီးဖြန်းကာ) ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့်ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
--ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''အလုံးစုံသော ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန် ကိုလွန်မြောက်၍ 'တစ်စုံတစ်ရာမျှ မရှိ'ဟု (စီးဖြန်းကာ) အာကိဉ္စညာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''အလုံးစုံသောအာကိဉ္စညာယတနဈာန် ကိုလွန်မြောက်၍ နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ''အလုံးစုံသော နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်ကို လွန်မြောက်၍ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ရာ နိရောဓသမာပတ်သို့ ရောက်၍ နေလို၏''ဟုလည်း အလိုရှိခဲ့မူ ဤအာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကိုသာ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိနှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကို ဤသို့ ပွါးများအပ်သည်ရှိသော် ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သုခဝေဒနာကို ခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ထိုသုခဝေဒနာသည် ''မမြဲ''ဟု သိ၏၊ ''လွှမ်းမိုး၍ မတည်နိုင်''ဟု သိ၏၊ ''မနှစ်သက်အပ်''ဟု သိ၏။ ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ထိုဒုက္ခဝေဒနာသည် ''မမြဲ''ဟု သိ၏၊ ''လွှမ်းမိုး၍ မတည်နိုင်''ဟု သိ၏၊ ''မနှစ်သက်အပ်''ဟု သိ၏။ ဥပေက္ခာဝေဒနာကို ခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ထိုဥပေက္ခာဝေဒနာသည် ''မမြဲ''ဟု သိ၏၊ ''လွှမ်းမိုး၍ မတည်နိုင်''ဟုသိ၏၊ ''မနှစ်သက်အပ်''ဟု သိ၏။
သုခဝေဒနာကို ခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူ မယှဉ်သည် ဖြစ်၍ ထိုဝေဒနာကို ခံစား၏၊ ဒုက္ခဝေဒနာကိုခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူ မယှဉ်သည် ဖြစ်၍ ထိုဝေဒနာကို ခံစား၏၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာကို ခံစားသည် ဖြစ်ခဲ့မူမယှဉ်သည် ဖြစ်၍ ထိုဝေဒနာကို ခံစား၏။ ထိုသူသည် ကိုယ်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် ''ကိုယ်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကို ခံစား၏''ဟု သိ၏၊ အသက်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကိုခံစားသည်ရှိသော် ''အသက်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကို ခံစား၏''ဟု သိ၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီးသည်မှအထက်ဖြစ်သော နောက်ကာလ၌ အသက်ဆုံးသည်တိုင်အောင် ''ဤဘဝ၌ပင် အလုံးစုံသော ခံစားခြင်းတို့ကို မနှစ်သက်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ငြိမ်းအေးကုန်လတ္တံ့''ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီကို စွဲ၍လည်းကောင်း၊ မီးစာကို စွဲ၍လည်းကောင်း ဆီမီးသည်တောက်လောင်ရာ၏။ ထိုဆီကုန်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ မီးစာကုန်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မီးစာမရှိသည် ဖြစ်၍ ငြိမ်းရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ကိုယ်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကိုခံစား သည်ရှိသော် ''ကိုယ်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကို ခံစား၏''ဟု သိ၏၊ အသက်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် ''အသက်အပိုင်းအခြားရှိသော ဝေဒနာကိုခံစား၏''ဟု သိ၏၊ ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီးသည်မှ အထက်ဖြစ်သော နောက်ကာလ၌အသက်ဆုံးသည်တိုင်အောင် ''ဤဘဝ၌ပင်လျှင် အလုံးစုံ သော ခံစားခြင်းတို့ကို မနှစ်သက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ငြိမ်းအေးကုန်လတ္တံ့''ဟု သိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝေသာလီသုတ်
֍ ၉၈၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီ ပြည်မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သော ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့အား များစွာသောအကြောင်းဖြင့် အသုဘတရားကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘ ကမ္မဋ္ဌာန်း၏ ဂုဏ်ကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းပွားများခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုဟောကြားတော်မူ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ''ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် လဝက်ပတ်လုံး (လထက်ဝက်ဆယ့်ငါးရက်တိုင်တိုင်) တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေလို၏၊ ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းမှတစ်ပါး ငါ၏ထံသို့ မည်သူမျှ မချဉ်းကပ်ရ''ဟု ရဟန်းတို့အား မိန့်တော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ''ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ဆွမ်းပို့သော ရဟန်းမှတစ်ပါး မည်သူမျှ မချဉ်းကပ်ကုန်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ''များစွာသောအကြောင်းဖြင့် အသုဘတရားကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း၏ ဂုဏ်ကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း ပွါးများခြင်း၏ ဂုဏ်ကို ဟောကြားတော်မူ၏''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် များစွာသောအခြင်းအရာတို့ဖြင့် ပြွမ်းသောအသုဘဘာဝနာ၌ အားထုတ်ခြင်းကို အစဉ်ကြိုးစား အားထုတ်လျက် နေကြကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် မိမိခန္ဓာကိုယ်၌ငြီးငွေ့ကုန် ရှက်နိုးကုန် စက်ဆုပ်ကုန်ရကား အသက်ကို ဆောင်တတ်သော ဓားလက်နက်ကိုရှာမှီးကြကုန်၏၊ ရဟန်း ဆယ်ပါးတို့သည်လည်း တစ်နေ့ချင်းဖြင့် ဓားကို ဆောင်ကြကုန်၏ (ဓားဖြင့်သတ်သေကြကုန်၏)၊ ရဟန်း နှစ်ဆယ်တို့သည်လည်း။ပ။ ရဟန်းသုံးဆယ်တို့သည်လည်း တစ်နေ့ချင်းဖြင့်ဓားကို ဆောင်ကြကုန်၏။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုလဝက်ကုန်သဖြင့် (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်းနေရာမှ ထတော်မူခဲ့၍ အသျှင်အာနန္ဒာကို ''အာနန္ဒာ အဘယ့်ကြောင့် ရဟန်းအပေါင်းသည် နည်းပါးသကဲ့သို့ ဖြစ်သနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏၊ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့အား များစွာသောအကြောင်းဖြင့် အသုဘတရားကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း၏ ဂုဏ်ကိုဟောကြားတော်မူ၏၊ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း ပွားများခြင်း၏ ဂုဏ်ကို ဟောကြားတော်မူ၏''ဟု များစွာသောအခြင်းအရာတို့ဖြင့် ပြွမ်း သောအသုဘဘာဝနာ၌ အားထုတ်မှုကို အစဉ်ကြိုးစားအားထုတ်လျက်နေကြကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ဤခန္ဓာကိုယ်၌ ငြီးငွေ့ကုန် ရှက်နိုးကုန် စက်ဆုပ်ကုန်ရကား အသက်ကိုဆောင်တတ်သော ဓားလက်နက် ကို ရှာမှီးကုန်ပါ၏၊ ရဟန်းဆယ်ပါးတို့သည်လည်း တစ်နေ့ချင်းဖြင့်ဓားကို ဆောင်ကြကုန်၏ (ဓားဖြင့် သတ်သေကြကုန်၏)၊ ရဟန်းနှစ်ဆယ်တို့သည်လည်း။ပ။
ရဟန်းသုံးဆယ်တို့သည်လည်း တစ်နေ့ချင်းဖြင့် ဓားကို ဆောင်ကြကုန်၏။ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် (အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းမှ) တစ်ပါးသော တရားဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူပါ၊ (ယင်းတရားဒေသနာတော်ကြောင့်) ဤရဟန်းအ ပေါင်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ရာပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်လျှင် ဝေသာလီပြည်ကို အမှီပြု၍ နေကုန်သော ရဟန်းအားလုံးတို့ကို စည်းဝေးရာ့ဇရပ်၌ စုဝေးစေလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံလျှောက်ထား၍ ဝေသာလီပြည်ကို အမှီပြု၍ နေကုန်သော ရဟန်းအားလုံးတို့ကို စည်းဝေးရာဇရပ်၌ စုဝေးစေပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားရဟန်းအပေါင်းသည် စုဝေးနေကြပါပြီ၊ ယခုအခါ၌ ကြွရန် အချိန်ကို အသျှင်ဘုရား သိပါ၏၊ (ကြွရန်မှာအသျှင်ဘုရား၏ အလိုအတိုင်း ဖြစ်ပါ၏'')ဟု လျှောက်၏။
--ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် စည်းဝေးရာဇရပ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးသော် ရဟန်းတို့ကို ရဟန်းတို့ ဤအာနာပါနဿတိသမာဓိသည် ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ငြိမ်လည်း ငြိမ်သက်၏၊ မွန်လည်း မွန်မြတ်၏၊ ထပ်လောင်း (ဖြည့်စွက်) စရာလည်း မလို၊ ချမ်းသာသော နေရာလည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသောအကုသိုလ်အယုတ်တရားတို့ကိုလည်း တစ်ခဏချင်း ကွယ်ပျောက်ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏။
ရဟန်းတို့ နွေလတို့၏ နောက်ဆုံးလ၌ အထက်သို့ လွင့်တက်သော မြူမှုန်ကို အခါမဲ့ သည်းထန်စွာ (ရွာသွန်းသော) မိုးကြီးသည် တစ်ခဏချင်း ကွယ်ပျောက်ငြိမ်းအေးစေနိုင်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းတို့အာနာပါနဿတိသမာဓိသည် ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ငြိမ်လည်း ငြိမ်သက်၏၊ မွန်လည်း မွန်မြတ်၏၊ ထပ်လောင်း (ဖြည့်စွက်) စရာလည်း မလို၊ ချမ်းသာသော နေရာလည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသောအကုသိုလ်အယုတ်တရားတို့ကိုလည်း တစ်ခဏချင်း ကွယ်ပျောက်ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိသည် အဘယ်သို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ငြိမ်လည်း ငြိမ်သက် မွန်လည်း မွန်မြတ်သနည်း၊ ထပ်လောင်း (ဖြည့်စွက်) စရာလည်း မလို၊ ချမ်းသာသော နေရာလည်း ဖြစ်၍ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသောအကုသိုလ်အယုတ်တရားတို့ကို တစ်ခဏချင်းကွယ်ပျောက်ငြိမ်းအေးစေနိုင်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကိုဖြောင့်မတ်စွာ ထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည်သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက် လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ။ပ။
တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်ဖန်ရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်ဖန်ရှုလျက် ''ဝင်သက် လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သော ဤအာနာပါနဿတိသမာဓိသည် ငြိမ်လည်းငြိမ်သက်၏၊ မွန်လည်း မွန်မြတ်၏၊ ထပ်လောင်း (ဖြည့်စွက်) စရာလည်း မလို၊ ချမ်းသာသောနေရာလည်း ဖြစ်၏၊ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသောအကုသိုလ်အယုတ်တရား တို့ကို တစ်ခဏချင်းကွယ်ပျောက်ငြိမ်းအေးစေနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ကိမိလသုတ်
֍ ၉၈၆။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိမိလမြို့ဝါးတော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်ကိမိလကို ''ကိမိလအာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့ မိန့်တော်မူလတ်သော် အသျှင်ကိမိလသည် ဆိတ်ဆိတ် နေလေ၏။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်းမြတ်စွာဘုရားသည်။ပ။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်ကိမိလကို ''ကိမိလ အာနာပါန့ဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အသျှင်ကိမိလသည် ဆိတ်ဆိတ်နေလေ၏။
ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏-''ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ဤအာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဟောတော်မူရန်အချိန်တန်ပါပြီ၊ ကောင်းသော စကားကို မိန့်ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားဤအာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဟောတော် မူရန် အချိန်တန်ပါပြီ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံမှ ကြားနာရ၍ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရပါကုန်လတ္တံ့''ဟု လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်လျှင် နာကြားလော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့် တော်မူ၏။ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟုအသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက် ထား၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူ၏-
အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိ သော်အကျိုးကြီးသနည်း၊ အာနိသင်ကြီးသနည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေ၍ ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ထားပြီးလျှင် သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့) ရှေးရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကိုရှူ၏။ပ။ တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်ဖန်ရှုလျက် ''ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်ဖန်ရှုလျက် ''ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာအာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဤသို့ ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အကျိုးကြီး၏၊ အာနိသင်ကြီး၏။
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကိုရှူ၏''ဟု သိ၏။ တိုတိုထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''တိုတိုထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''တိုတိုဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ ''အစအလယ်အဆုံးအလုံးစုံသော ထွက်သက်လေအပေါင်းကို ထင်ရှားသိလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်မည်''ဟု အားထုတ်၍ကျင့်၏၊ ''အစ အလယ်အဆုံး အလုံးစုံသော ဝင်သက်လေအပေါင်းကို ထင်ရှားသိလျက် ဝင်သက်လေကိုရှူမည်''ဟု အား ထုတ်၍ ကျင့်၏။ ''ရုန့်ရင်းသော ထွက်သက်လေကို ငြိမ်းအေးစေလျက်ထွက်သက်လေကို ထုတ်မည်''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကိုငြိမ်းအေးစေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူမည်''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည်ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အ ပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ အာနန္ဒာ ဤထွက်သက်ဝင်သက်ကို (ပထဝီစသော) ကာယတို့တွင် တစ်ပါး ပါဝင်သော (ဝါယော) ကာယဟု ငါ ဆို၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည်ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ် အပေါင်းကို အကြိမ်အကြိမ်ရှုလျက် နေ၏။ (၁)
--အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ''နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍ ထွက်သက်လေကိုထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍ ဝင်သက်လေကို့ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ''ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ထွက်သက်လေကိုထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ဝင်သက်လေကိုရှူအံ့''ဟု အား ထုတ်၍ ကျင့်၏။ ''(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ထွက်သက်လေကို ထုတ် အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကိုထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ဝင်သက် လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ''(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ငြိမ်းစေလျက် ထွက် သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ် ဖျောက်၍ ဝေဒနာတို့၌ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့် နည်း၊ အာနန္ဒာဤထွက်သက်ဝင်သက်လေတို့ကို ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းခြင်းကို ဝေဒနာတို့တွင် တစ်ပါး ပါဝင်သောဝေဒနာဟု ငါ ဆို၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၂)
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ''စိတ်ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ထွက်သက်လေကို ထုတ် အံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကို အလွန်ဝမ်းမြောက်စေလျက်။ပ။ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်ကြည်စေလျက်။ ''စိတ်ကို (နီဝရဏစသည်မှ) လွတ်မြောက်စေလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကို (နီဝရဏစသည်မှ) လွတ်မြောက်စေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ' ရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ အာနန္ဒာ သတိလွတ်သော ဆင်ခြင်ဉာဏ် မရှိသော သူအားအာနာပါနဿတိသမာဓိ ပွားများခြင်းကို ငါ မဆို။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ပြင်းစွာ အား ထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၃)
--အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ''မမြဲဟု အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏။ပ။ စွဲမက်ခြင်း ကင်းမှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ ချုပ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ ''တစ်ဖန် စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''တစ်ဖန် စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ သဘောတရားတို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ် ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏၊ ထိုရဟန်းသည် အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿတို့ကင်းပျောက်သည်ကို ပညာဖြင့် မြင်၍ ကောင်းစွာ လျစ်လျူရှု၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည်ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလျက် နေ၏။ (၄)
အာနန္ဒာ လမ်းလေးခွ၌ ရှိသော မြေမှုန့်ပုံကြီးကို အရှေ့အရပ်မှ လာသော လှည်းသည်လည်းကောင်း၊ ရထားသည်လည်းကောင်း ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ အနောက်အရပ်မှ လာသော။ မြောက်အရပ်မှ လာသော။
တောင်အရပ်မှ လာသော လှည်းသည်လည်းကောင်း၊ ရထားသည်လည်းကောင်း ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့အာနန္ဒာ ထို့အတူပင် ရဟန်းသည် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုသည် ဖြစ်၍နေသော်လည်း အကုသိုလ်အယုတ်တရားတို့ကို ဖျက်ဆီးနိုင်သည်သာတည်း။ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
သဘော တရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုသည် ဖြစ်၍ နေသော်လည်းအကုသိုလ်အယုတ်တရား တို့ကို ဖျက်ဆီးနိုင်သည်သာတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ဧကဓမ္မဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ဒုတိယဝဂ်
၁-ဣစ္ဆာနင်္ဂလသုတ်
֍ ၉၈၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာ ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို- ''ရဟန်းတို့ ငါသည် သုံးလပတ်လုံး (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်း နေလို၏၊ ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းမှ တစ်ပါး ငါ၏ ထံသို့ မည်သူမျှ မချဉ်းကပ်ရ''ဟုမိန့်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ဆွမ်းပို့သော ရဟန်းမှ တစ်ပါး မည်သူမျှ မချဉ်းကပ်ကုန်။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသုံးလလွန်သဖြင့် (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်းရာမှ ထတော်မူ၍ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့က ''ငါ့သျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် မိုးလပတ်လုံး အဘယ်နေခြင်းမျိုးဖြင့် အနေများသနည်း''ဟု အကယ်၍ မေးကုန်ငြားအံ့၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ အမေးခံရကုန်သော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား''ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် မိုးလပတ်လုံး အာနာပါနဿတိသမာဓိဖြင့် အနေများ၏''ဟု ဖြေကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် သတိရှိလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏၊ တိုတိုထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''တိုတိုထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ တိုတိုဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''တိုတိုဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏၊ ''အစအလယ်အဆုံး အလုံးစုံသော ထွက်သက်လေအပေါင်းကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု သိ၏။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု သိ၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲရှုလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်နေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏။ ထိုနေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ'ဖြစ်ကုန်သောအရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေးကုန်သောအတုမရှိသောယောဂ ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို တောင့်တ၍ နေကုန်သော ရဟန်းတို့အား အာနာပါနဿတိသမာဓိကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အာသဝကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက် ကုန်သောအာသဝကုန်ပြီးကုန်သော (မဂ်အကျင့်ကို) ကျင့်သုံးပြီးကုန်သောမဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးကုန်သော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးကုန်သော မိမိအကျိုး (အရဟတ္တဖိုလ်) သို့ ရောက်ပြီးကုန်သောဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီး ကုန်သော ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးကုန်သော ရဟန်းတို့အားအာနာပါနဿတိသမာဓိကို ပွါးများ အပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌့ချမ်းသာစွာ နေခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့်ပြည့်စုံခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်နေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏။ ထိုနေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ကင်္ခေယျသုတ်
֍ ၉၈၈။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်လောမသကံဘိယသည် သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံ ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည် အသျှင်လောမသကံဘိယထံ သို့ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်လောမသကံဘိယအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား ထိုသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည်ပင် မြတ်စွာဘုရား၏နေခြင်းမျိုးဖြစ်ပါသလော၊ သို့မဟုတ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည် တခြားဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏နေခြင်းမျိုးသည် တခြားဖြစ်ပါသလော''ဟု လျှောက်၏။
ဒါယကာမဟာနာမ် ထိုသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည် မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းမျိုး မဟုတ်သည်သာတည်း၊ ဒါယကာမဟာနာမ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည် တခြားဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏နေခြင်းမျိုးသည် တခြားသာ ဖြစ်၏။ ဒါယကာမဟာနာမ် သေက္ခဖြစ်သောအရဟတ္တဖိုလ်သို့မရောက်သေး ကုန်သောအတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို တောင့်တ၍ နေကုန်သောရဟန်းတို့သည် နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်၍ နေကုန်၏။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏကိုပယ်၍ နေကုန်၏၊ ဗျာပါဒနီဝရဏကို။ပ။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏကို။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏကို။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏကိုပယ်၍ နေကုန်၏။
ဒါယကာမဟာနာမ် သေက္ခဖြစ်ကုန်သောအရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေးကုန်သောအတုမရှိသောယောဂ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို တောင့်တ၍ နေကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဤနီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်၍နေကုန်၏။
ဒါယကာမဟာနာမ် ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်ကုန်သောအာသဝကုန်ပြီးကုန်သော (မဂ်အကျင့်ကို) ကျင့်သုံးပြီးကုန်သော မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးကုန်သော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးကုန်သော မိမိအကျိုး (အရဟတ္တဖိုလ်) သို့ ရောက်ပြီးကုန်သော ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးကုန်သော ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးကုန်သောရဟန္တာရဟန်းတို့သည် နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်ပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ (အဝိဇ္ဇာတဏှာ) အမြစ်ရင်းကို အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ နောင်တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘော မရှိကုန်။ အဘယ်ငါးပါးတို့နည်း၊ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏကို ပယ်ပြီး ဖြစ်၏၊ အမြစ်ရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုပြီးဖြစ်၏၊ နောင်တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီး ဖြစ်၏၊ နောင်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘော မရှိ။ ဗျာပါဒနီဝရဏကို ပယ်ပြီးဖြစ်၏။ပ။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏကို။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏကို။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏကို ပယ်ပြီး ဖြစ်၏၊ အမြစ်ရင်းကိုအကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ပြီး ဖြစ်၏၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုပြီး ဖြစ်၏၊ နောင်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘောမရှိ။
--ဒါယကာမဟာနာမ် ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်ကုန်သောအာသဝကုန်ပြီးကုန်သော (မဂ်အကျင့်ကို)့ကျင့်သုံးပြီးကုန်သော မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးကုန်သော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးကုန်သော မိမိအကျိုး (အရဟတ္တဖိုလ်) သို့ ရောက်ပြီးကုန်သော ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးကုန်သော ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးကုန်သောရဟန္တာရဟန်းတို့သည် ဤနီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်ပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ အမြစ်ရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ပြီးဖြစ်ကုန်၏၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ နောင်တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီး ဖြစ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘော မရှိကုန်။ ဒါယကာမဟာနာမ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည်တခြားဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းမျိုးသည် တခြားသာတည်း၊ ထိုတခြားတစ်ပါးဖြစ်ပုံကိုဤအကြောင်း ဖြင့်လည်း သိအပ်၏။
ဒါယကာမဟာနာမ် အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ဒါယကာမဟာနာမ် ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့ ငါသည် သုံးလပတ်လုံး တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေလို၏၊ ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းမှတစ်ပါး ငါ့ထံသို့ မည်သူမျှ မချဉ်းကပ်ရ''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ''အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံလျှောက်ထားကြပြီးလျှင် ဆွမ်းပို့မည့် ရဟန်းမှတစ်ပါး မည်သူမျှ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ မချဉ်းကပ်ကုန်။
ငါ့သျှင်တို့ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသုံးလလွန်သဖြင့် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှထတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကြကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့က''ငါ့သျှင်တို့ အဘယ်နေခြင်းမျိုးဖြင့် ရဟန်းဂေါတမသည် မိုးလပတ်လုံး အနေများသနည်း''ဟု ဤသို့ မေးလာကြကုန်မူ ဤသို့ အမေးခံ ရကုန်သော သင်တို့သည် သာသနာ့ပြင်ပ အယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့အား''ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် မိုးလပတ်လုံး အာနာပါနဿတိသမာဓိဖြင့် အနေများ၏''ဟု ဤသို့ ပြောကြားကုန်ရာ၏ဟု ဖြေကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ငါသည် သတိရှိလျက် ထွက်သက်လေကိုထုတ်၏၊ သတိရှိလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကိုရှူ၏''ဟု သိ၏။ပ။ ''တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလဲ ရှုလျက် ထွက်သက်လေကိုထုတ်အံ့''ဟု သိ၏၊ ''တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တစ်လဲလ ရှုလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု သိ၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်နေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ပြောဆိုရာ၏။ ထိုနေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ပြောဆို ရာ၏။
ရဟန်းတို့ သေက္ခဖြစ်ကုန်သောအရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေးကုန်သောအတုမရှိသော ယောဂ၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို တောင့်တ၍ နေကုန်သော ရဟန်းတို့အား အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် အာသဝကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်ကုန်သောအာသဝကုန်ပြီးကုန်သော (မဂ်အကျင့်ကို) ကျင့်သုံးပြီးကုန်သော မဂ်ကိစ္စကို ပြုပြီးကုန်သော ခန္ဓာဝန်ကို ချပြီးကုန်သော မိမိအကျိုး (အရဟတ္တဖိုလ်) သို့ ရောက်ပြီးကုန်သော ဘဝသံယောဇဉ် ကုန်ပြီးကုန်သော ကောင်းစွာ သိ၍ လွတ်မြောက်ပြီးကုန်သော ရဟန္တာရဟန်းတို့အား အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် ယခုဘဝ၌ပင် ချမ်းသာစွာ နေခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ' ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'နှင့် ပြည့်စုံခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်၏။
--ရဟန်းတို့ အကြင်နေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏။
ထိုနေခြင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသူသည် အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အရိယာတို့၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်သော နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရာ၏။ ဒါယကာမဟာနာမ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နေခြင်းမျိုးသည် တခြားဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ နေခြင်းမျိုးသည်တခြားသာတည်း၊ ထိုတခြားတစ်ပါးဖြစ်ပုံကို ဤအကြောင်းဖြင့်လည်း သိအပ်၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားမိန့်တော်မူ၏ဟု (ဆို၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ပဌမ အာနန္ဒသုတ်
֍ ၉၈၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိပါ၏လော''ဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသည်သာတည်း။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါသနည်း၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါကုန်သနည်း၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါကုန်သနည်းဟု လျှောက်၏။
အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိတည်းဟူသော တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စေကုန်၏။
--အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည် ရှိသော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း။
အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ထားလျက် သတိကို ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့ ရှေးရှုဖြစ်စေ၍ ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကိုထုတ်လျှင် လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း''ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟု သိ၏။ပ။ ''တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တလဲလဲ ရှုလျက်ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''တစ်ဖန်စွန့်လွှတ်မှုကို အဖန်တလဲလဲ ရှုလျက်ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက် သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှူ၏''ဟုသိ၏။ တိုတို။ပ။ ''ရုန့်ရင်းသော ထွက်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ် အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ အာနန္ဒာ ဤထွက် သက်လေ ဝင်သက်လေကို (ပထဝီစသော) ကာယတို့တွင်တစ်ပါး ပါဝင်သော (ဝါယောကာယ)ဟု ငါ ဆို၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာအားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ် အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၁)
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ''နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ထွက်သက် လေကိုထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ဝင်သက်လေကိုရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍။ပ။
(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍။ပ။ (ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကိုငြိမ်းစေလျက် ထွက်သက် လေကို ထုတ်အံ့ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ (ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက် လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက် လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ အာနန္ဒာ ဤထွက်သက်လေ ဝင်သက်လေတို့ကိုကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းခြင်းကို ဝေဒနာတို့တွင် ဝေဒနာတစ် ပါးဟု ငါ ဆို၏။ အာနန္ဒာ ထိုကြောင့်ပင်ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင် ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၂)
--အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ''စိတ်ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟုအားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကို ထင်ရှားသိသည် ဖြစ်၍ ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ စိတ်ကို အလွန်ဝမ်းမြောက်စေလျက်။ပ။ စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်စေလျက်။ပ။ ''စိတ်ကို နီဝရဏစသည်မှ လွတ်မြောက်စေလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကို နီဝရဏစသည်မှ လွတ်မြောက်စေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ အာနန္ဒာ သတိလွတ်သော ဆင်ခြင်ဉာဏ် မရှိသော သူအားအာနာပါနဿတိသမာဓိ ပွားများခြင်းကို ငါ မဆို။ အာနန္ဒာ ထိုကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ပြင်းစွာ အား ထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ ကို ပယ်ဖျောက်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၃)
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် မမြဲဟု အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ပ။ စွဲမက်မှု ကင်းခြင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ ချုပ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ဝင်သက်လေကို့ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်' အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်၍ သဘော တရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုရဟန်းသည်အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿတို့ ကင်းပျောက်သည်ကို ပညာဖြင့် မြင်၍ ကောင်းစွာ လျစ်လျူရှု၏။ အာနန္ဒာထိုကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ် 'သမ္ပဇဉ်'အောက်မေ့မှု 'သတိ'ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက်သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၄)
အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေ၏။
အာနန္ဒာ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား သတိ မလွတ်။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းအားထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍ သတိ မလွတ်၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၁)
ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့သတိရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ လှည့်လည်ကျက်စား၏၊ အထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ထိုသို့သတိရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ လှည့်လည်ကျက်စား၏၊ အထပ်ထပ်ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၂)
ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော လှည့်လည်ကျက်စားသောအထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက် သောရဟန်းအား မတွန့်မဆုတ် ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'သည် ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော လှည့်လည်ကျက်စားသောအထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်သောရဟန်းအား မတွန့်မဆုတ် ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'သည် ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွားများ၏၊ ထိုအခါ၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၃)
--ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ရှိသော ရဟန်းအား (ကိလေသာဟူသော) အာမိသကင်းသော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' သည် ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ရှိသော ရဟန်းအား (ကိလေသာဟူသော) အာမိသကင်းသော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' သည် ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၄)
နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏၊ စိတ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး ၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏၊ စိတ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ရဟန်းသည် ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအားပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၅)
ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၆)
ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအားဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၇)
အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် (ထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍) ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။
သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏၊ ထိုအခါ၌ ထင်သော သတိရှိသောရဟန်းအား သတိ မလွတ်။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းအား ထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍ သတိမလွတ်၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည်သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအားပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ [ပဌမသတိပဋ္ဌာန် နည်းတူ ချဲ့အပ်၏]။
ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏။ အာနန္ဒာ အကြင်အခါ၌ရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအားဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။
အာနန္ဒာ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေကုန်၏။
အာနန္ဒာ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည် ရှိသော်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။ (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသောချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
အာနန္ဒာ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွားများအပ် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄.ဒုတိယ အာနန္ဒသုတ်
֍ ၉၉၀။ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်အာနန္ဒာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-''အာနန္ဒာ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသလော''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။ အာနန္ဒာ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသည်သာတည်း။
အာနန္ဒာ အဘယ်တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိတည်းဟူသော တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်၏။
အာနန္ဒာ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိ သော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့သွားရောက်၍ဖြစ်စေ။ပ။ အာနန္ဒာ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၉၉၁။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- ''အသျှင်ဘုရား တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိပါသလော''ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသည်သာတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါသနည်း၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါကုန်သနည်း၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေပါကုန်သနည်းဟု လျှောက်ကုန် ၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိဟူသော တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန် များစွာ့ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါးများ အပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိ သော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့သွားရောက်၍ဖြစ်စေ။ပ။ ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ဘိက္ခုသုတ်
֍ ၉၉၂။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်သော ထိုရဟန်းတို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကိုပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသလော''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားလျှင် အရင်းအမြစ် ရှိပါကုန်၏။ပ။ မြတ်စွာဘုရားထံမှ ကြားနာရကုန်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရပါကုန်လတ္တံ့ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ (ဤတရားမျိုးသည်) ရှိသည်သာတည်း။
ရဟန်းတို့ အဘယ်တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည် ရှိသော်တရားလေးမျိုးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း၊ တရားခုနစ်မျိုးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တရားနှစ်မျိုးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိဟူသော တစ်မျိုးတည်းသော တရားကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပွါး များအပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိ သော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေသနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်သို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာ့ထားလျက် သတိကို ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့ ရှေးရှုဖြစ်စေ၍ ထိုင်နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ရှူ၏။ပ။ စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်ဝင်သက် လေကို ရှူအံ့ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ထွက်သက်လေကို ထုတ်၏''ဟု သိ၏၊ ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကို ရှုလျှင်လည်း ''ရှည်ရှည်ဝင်သက်လေကိုရှု၏''ဟု သိ၏။ တိုတိုထွက်သက်လေကို ထုတ်လျှင်လည်း။ပ။ အစအလယ်အဆုံး အလုံးစုံသောထွက်သက်လေ အပေါင်းကို ထင်ရှားသိလျက်။ပ။ ''ရုန့်ရင်းသော ထွက်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက်ထွက်သက်လေကို ထုတ် အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက်ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာအားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိ သည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကိုပယ်ဖျောက်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်း ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤထွက်သက်လေ ဝင်သက်လေကို (ပထဝီစသော) ကာယတို့တွင်တစ်ပါး ပါဝင်သော ဝါယောကာယဟု ငါ ဆို၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိ သည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၁)
--ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍်။ပ။ ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍်။ပ။ (ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍်။ပ။
(ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ငြိမ်းစေလျက် ထွက်သက်လေ ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ (ဝေဒနာသညာဟူသော) စိတ္တသင်္ခါရကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤထွက်သက်လေ ဝင်သက်လေတို့ကို ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းခြင်းကို ဝေဒနာတို့တွင် ဝေဒနာတစ်ပါးဟု ငါ ဆို၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်နေ၏။ (၂)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် စိတ်ကို ထင်ရှားသိသည်ဖြစ်၍်။ပ။ စိတ်ကို ဝမ်းမြောက်စေလျက်။ပ။ ''စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်ကြည်စေလျက် ထွက်သက်လေ ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကို ကောင်းစွာ တည်ကြည်စေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကိုနီဝရဏစသည်မှ လွတ်မြောက်စေလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စိတ်ကိုနီဝရဏစသည်မှ လွတ်မြောက်စေလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ သတိလွတ်သော ဆင်ခြင်ဉာဏ် မရှိသော သူအားအာနာပါနဿတိ သမာဓိကို ပွါးများခြင်းကို ငါ မဆို။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်ပင် ရဟန်းသည် ထိုအခါ၌ပြင်းစွာ အားထုတ် သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက် လျက် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် မမြဲဟု အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ပ။ စွဲမက်မှု ကင်းခြင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ပ။ ချုပ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက်။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ဝင်သက်လေကိုရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏၊ ထိုရဟန်းသည် အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿကင်းပျောက် သည်ကို ပညာဖြင့် မြင်၍ ကောင်းစွာ လျစ်လျူရှု၏။ ရဟန်းတို့ ထိုကြောင့်ပင် ရဟန်းသည်ထိုအခါ၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ ကို ပယ်ဖျောက်လျက် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလျက် နေ၏။ (၄)
--ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ပြည့်စေ၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍ ရုပ်အပေါင်း၌ ရုပ်အပေါင်းကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား သတိ မလွတ်။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းအားထင်သော သတိရှိသည် ဖြစ်၍ သတိ မလွတ်သောအခါ၌ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်ရဟန်း အား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၁)
ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့သတိရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ လှည့်လည်ကျက်စား၏၊ အထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ ရဟန်းသည် ထိုသို့သတိရှိသည် ဖြစ်၍ နေလတ်သော် ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်၏၊ လှည့်လည်ကျက်စား၏၊ အထပ်ထပ်ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၂)
ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော လှည့်လည်ကျက်စားသောအထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက် သောထိုရဟန်းအား မတွန့်မဆုတ် ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ထိုတရားကို ပညာဖြင့် စိစစ်သော လှည့်လည်ကျက်စားသောအထပ်ထပ် ဆင်ခြင်ခြင်းသို့ ရောက်သောထို ရဟန်းအား မတွန့်မဆုတ် ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၃)
ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ရှိသော ရဟန်းအား (ကိလေသာဟူသော) အာမိသကင်းသော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' သည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ကြိုးစားအားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ရှိသော ရဟန်းအား (ကိလေသာဟူသော) အာမိသကင်းသော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ဖြစ်သောအခါ ရဟန်းအား ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်ပြည့်စုံ ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၄)
နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏၊ စိတ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး ၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား ကိုယ်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏၊ စိတ့်သည်လည်း ငြိမ်းအေး၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းအား ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၅)
ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။ ရဟန်းတို့ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်သောအခါ၌ ရဟန်းအားသမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၆)
--ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏။ ရဟန်းတို့ ရဟန်း သည်ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှုသောအခါ ရဟန်းအား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ (၇)
ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ထင်သော သတိရှိသည်ဖြစ်၍ ဝေဒနာတို့၌။ပ။ စိတ်၌။ပ။ သဘောတရား တို့၌သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် နေသောအခါ၌ ရဟန်းအား သတိ မလွတ်။ ရဟန်းတို့ရဟန်းအား ထင်သော သတိရှိသည်ဖြစ်၍ သတိ မလွတ်သောအခါ၌ ရဟန်းအား သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည်ပြည့်စုံ၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။ပ။
ထိုရဟန်းသည် ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှု၏။ ရဟန်းတို့ ရဟန်း သည်ထိုသို့တည်ကြည်သော စိတ်ကို ကောင်းစွာ အညီအမျှ ရှုသောအခါ၌ ရဟန်းအား ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ပြည့်စုံ၏။ ထိုအခါ၌ ရဟန်းသည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏၊ ထိုအခါ၌ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်သည် ရဟန်းအား ပွါးများပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်၏။
ရဟန်းတို့ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏
ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အဘယ်သို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' ကို ပြည့်စေကုန်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် (ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ'ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။ပ။
(ကိလေသာမှ) ဆိတ်ခြင်းကို မှီသော စွဲမက်မှု 'ရာဂ' ကင်းခြင်းကို မှီသော ချုပ်ခြင်းကို မှီသော နိဗ္ဗာန်သို့ညွတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်ကို ပွါးများ၏။
ရဟန်းတို့ ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' နှင့် လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'ကို ပြည့်စေကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-သံယောဇနပ္ပဟာနသုတ်
֍ ၉၉၃။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည် ရှိသော်သံယောဇဉ်ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။
သတ္တမသုတ်။
--၈-အနုသယသမုဂ္ဃါတသုတ်
֍ ၉၉၄။ အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ခွါခြင်းငှါ ဖြစ်၏။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-အဒ္ဓါနပရိညာသုတ်
֍ ၉၉၅။ အဓွန့် 'ကာလ'ကို ပိုင်းခြားသိခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ နဝမသုတ်။
၁၀-အာသဝက္ခယသုတ်
֍ ၉၉၆။ အာသဝတို့ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို အဘယ်သို့ ပွါးများ အပ်ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော် သံယောဇဉ်ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။ အနုသယတို့ကိုကောင်းစွာ ခွါခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။ အဓွန့် 'ကာလ'ကို ပိုင်းခြားသိခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။ အာသဝတို့ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်သနည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ၊ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ဖြစ်စေ။ပ။ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ထွက်သက်လေကို ထုတ်အံ့''ဟု အားထုတ်၍ကျင့်၏၊ ''စွန့်လွှတ်မှုကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလျက် ဝင်သက်လေကို ရှူအံ့''ဟု အားထုတ်၍ ကျင့်၏။
ရဟန်းတို့ အာနာပါနဿတိသမာဓိကို ဤသို့ ပွါးများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်သည်ရှိသော်သံယောဇဉ်ကို ပယ်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ အနုသယတို့ကို ကောင်းစွာ ခွါခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ အဓွန့် 'ကာလ'ကိုပိုင်းခြားသိခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ပ။ အာသဝတို့ ကုန်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။
ဆယ်ခုမြောက် အာနာပါနသံယုတ်ပြီး၏။
--၁၁-သောတာပတ္တိသံယုတ်
၁-ဝေဠုဒွါရဝဂ်
၁-စက္ကဝတ္တိရာဇသုတ်
֍ ၉၉၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်။ပ။ ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ - ရဟန်းတို့စကြဝတေးမင်းသည် လေးကျွန်းတို့ကို အစိုးရခြင်းကြီးမှူးခြင်းဟူသော မင်းအဖြစ်ကို ပြုစေပြီး၍ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီးလျက် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရာ နတ်ပြည်ဝယ်တာဝတိံသာနတ် တို့၏ အသင်းဝင်အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ရာ၏၊ ထိုစကြဝတေးမင်းသည် ထိုနတ်ပြည်ဝယ်နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်၌ နတ် သမီးအပေါင်း ခြံရံလျက် နတ်တို့၏ ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့နှင့် ကုံလုံပြည့်စုံစွာစံပယ်ခံစားရငြားသော်လည်း ထိုစကြဝတေးမင်းသည် တရားလေးမျိုးတို့နှင့် မပြည့်စုံသောကြောင့် ငရဲမှမလွတ်နိုင်၊ တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ မလွတ်နိုင်၊ ပြိတ္တာဘုံမှ မလွတ်နိုင်၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ် မှ မလွတ်နိုင်။
ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် ဆွမ်းခံလှည့်လည်၍ ရသော ဆွမ်းဖြင့် မျှတလျက် ပုဆိုးပိုင်းကိုစပ်ထားသော သင်္ကန်းကို ဆောင်ငြားသော်လည်း ထိုရဟန်းသည် တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောကြောင့် ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘုံမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်မှ လွတ်၏။
အဘယ်လေးမျိုးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရား သည်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ အသိ ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န'မည်တော် မူ၏၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ'မည်တော်မူ၏၊ လောက ကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'လောကဝိဒူ'မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
''တရားတော်သည် မြတ်စွာဘုရား ကောင်းစွာ ဟောထားသော တရားတော်ပါပေတည်း၊ ကိုယ်တိုင်သိမြင်နိုင်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ အခါမလင့် အကျိုးပေးတတ်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ လာလှည့် ရှုလှည့်ဟု ပြထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ မိမိ၏ ကိုယ်ထဲစိတ်ထဲ၌ဆောင်ယူထားထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်ငသိနိုင်ခံစားနိုင်သော တရားတော်ပါပေ တည်း''ဟု တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
--''မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် ဖြောင့်မတ်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏တပည့် သားသံဃာတော်သည် မှန်ကန်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏တပည့်သားသံဃာတော် သည် လျော်ကန်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏။ အစုံအားဖြင့် လေးစုံပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရှစ်ပါးအရေအတွက် ရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် (အရပ်ဝေးမှ) ဆောင်ယူလာသော ဝတ္ထုကိုသော် လည်း ပေးလှူပူဇော်ရန် ထိုက်တန်တော်မူပါပေ၏၊ ဧည့်သည်တို့အလို့ငှါ စီမံထားသော ဝတ္ထုကိုသော် လည်း ခံတော်မူထိုက်ပါပေ၏၊ တမလွန်အတွက်ရည်မျှော်သောအလှူကို ခံတော်မူထိုက်ပါပေ၏၊ လက်အုပ် ချီခြင်းငှါ ထိုက်ပါပေ၏၊ သတ္တဝါအပေါင်း၏ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံး လယ်မြေ ဖြစ်တော်မူပါပေ၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော တဏှာကျွန်အဖြစ်မှ လွတ်မြောက်စေကုန်သော ပညာရှိ တို့ချီးမွမ်းအပ်ကုန်သော မှားသောအားဖြင့် မသုံးသပ်အပ်ကုန်သော တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဤလေးပါးသော တရားတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ လေးကျွန်းတို့ကို ရခြင်း၊ တရားလေးမျိုးတို့ကို ရခြင်း နှစ်မျိုးတို့တွင် လေးကျွန်းတို့ကိုရခြင်းသည် တရားလေးမျိုးတို့ကို ရခြင်း၏ တစ်ဆယ့်ခြောက်စိတ်တွင် တစ်စိတ်ကိုမျှ မမှီနိုင်ပေဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဗြဟ္မစရိယောဂဓသုတ်
֍ ၉၉၈။ ရဟန်းတို့ တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရား သည့်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ အသိ ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န'မည်တော် မူ၏၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ'မည်တော်မူ၏၊ လောက ကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'လောကဝိဒူ'မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုးကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကိုဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်း သဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။
ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောတော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကိုဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကိုမိန့်တော်မူပြန် ၏- ''ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'၊ ကျင့်သုံးမှု 'သီလ'၊ ကြည်ညိုမှု 'ပသာဒ'နှင့် တရားတော်ကိုသိမြင်မှု 'ဓမ္မဒဿနာ'ရှိကြသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အကျင့်မြတ်၏ အတွင်းသို့ ဝင်၍ တည်သော (အထက်မဂ်နှင့် ယှဉ်သော) ချမ်းသာသို့ သင့်လျော်သောအခါ၌ စင်စစ် အားဖြင့် ရောက်နိုင်ကုန်၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဒီဃာဝု ဥပါသကသုတ်
֍ ၉၉၉။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် အနာရောဂါနှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ ထိုအခါ ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် အဖဖြစ်သော ဇောတိကသူကြွယ်ကို ''ဖခင်သူကြွယ် လာလော့၊ ဖခင်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍အသျှင်ဘုရား 'ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် အနာရောဂါနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေပါ၏၊ ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးလိုက်ပါ၏'ဟု အကျွန်ုပ်စကားဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးပါလော့၊ ထို့ပြင်လည်း 'အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဒီဃာဝုဥပါသကာ၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်ပါလော့''ဟု ပြောဆို၏။
''ချစ်သား ကောင်းပြီ''ဟု ဇောတိကသူကြွယ်သည် ဒီဃာဝုဥပါသကာအား ဝန်ခံပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် အနာရောဂါနှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေပါ၏၊ ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးလိုက်ပါ၏၊ 'အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည့်အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဒီဃာဝုဥပါသကာ၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်းလျှောက်ပါ၏''ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆိတ်ဆိတ် နေခြင်းဖြင့် လက်ခံတော်မူ၏။
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူလျက် ဒီဃာဝုဥပါသကာ၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးလျှင် ဒီဃာဝုဥပါသကာအား''ဒီဃာဝု သင် ခန့်ကျန်း၏လော၊ မျှတ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏လော၊ မတိုးပွါး ဘဲ ရှိပါကုန်၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် ဆုတ်ယုတ်၏ဟု ထင်ပါ၏လော၊ တိုးပွား၏ဟုမထင်ဘဲ ရှိပါ၏လော''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်သည် မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ဆင်းရဲဝေဒနာ တို့သည် တိုးပွားပါကုန်၏၊ မဆုတ်ယုတ်ပါကုန်၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် တိုးပွား၏ဟုသာထင်ပါ၏၊ ဆုတ် ယုတ်၏ဟု မထင်ပါဟု လျှောက်၏။
ဒီဃာဝု သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ဤသို့ ကျင့်ရမည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န'မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ'မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'လောကဝိဒူ'မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ'မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါး တရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ပေအံ့။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
--မကျိုးကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့နှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ပေအံ့။ ဒီဃာဝု ဤသို့လျှင် သင်သည် ကျင့်ရမည်ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးမျိုးတို့သည်တပည့်တော်၌ ရှိပါကုန်၏၊ တပည့်တော်သည်လည်း ထိုတရားတို့၌ ထင်မြင်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာ သမ္ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န'မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ'မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'လောကဝိဒူ'မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ'မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝ မနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုးကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံပါ၏ဟု လျှောက်၏။
ဒီဃာဝု သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ဤသောတာပန် အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ တည်ပြီး၍ ဝိဇ္ဇာ (မဂ်ဉာဏ်) လျှင့်အဖို့ရှိသော တရားခြောက်ပါးတို့ကို တစ်ဆင့်တက်၍ ပွားများရာ၏။ ''ဒီဃာဝု ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် အလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ မမြဲဟု အဖန်တလဲလဲ ရှုလျက် နေလော့၊ မမြဲသောသင်္ခါရတရား၌ ဆင်းရဲ၏ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲသော သင်္ခါရတရား၌အတ္တမဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ပယ်စွန့်အံ့ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ စွဲမက်မှု ကင်းစေအံ့ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ချုပ်ငြိမ်းစေအံ့ဟုအမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း နေလော့''။ ဒီဃာဝု သင်သည် ဤသို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော ဝိဇ္ဇာ (မဂ်ဉာဏ်) လျှင် အဖို့ရှိသော တရားခြောက်ပါးတို့သည် အကျွန်ုပ်၌ ရှိပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း ထိုတရားတို့၌ ထင်မြင်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရားအကျွန်ုပ်သည် အလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ မမြဲဟု အဖန်တလဲလဲ ရှုလျက် နေပါ၏။ မမြဲသောသင်္ခါရ တရား၌ ဆင်းရဲ၏ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲသော သင်္ခါရတရား၌ အတ္တမဟုတ်ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ပယ်စွန့်အံ့ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ စွဲမက်မှုကင်းစေအံ့ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ချုပ်ငြိမ်းစေအံ့ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း နေပါ၏။ အသျှင် ဘုရား ဤဖခင်ဖြစ်သော ဇောတိကသူကြွယ်သည် တပည့်တော် ကွယ်လွန်သဖြင့်ဆင်းရဲခြင်းသို့ မရောက် ပါစေလင့်ဟု တပည့်တော်အား ဤအကြံ ဖြစ်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ ချစ်သားဒီဃာဝု ''သင်သည် ဤသို့ နှလုံးမသွင်းလင့်၊ ချစ်သား ဒီဃာဝု တိုက်တွန်း၏၊ မြတ်စွာဘုရားဟောကြားသည်ကိုသာ သင် ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့''ဟု (ဇောတိကသူကြွယ်) က ဆို၏။
--ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဒီဃာဝုဥပါသကာကို ဤအဆုံးအမဖြင့် ဆုံးမပြီးလျှင် နေရာမှထကာဖဲသွားတော်မူလေ၏၊ ထို့နောက် ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် မြတ်စွာဘုရား ဖဲသွား၍ မကြာမီ ကွယ်လွန်လေ၏၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏-''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းမျှသောအဆုံးအမဖြင့် ဆုံးမတော်မူအပ်သော ဒီဃာဝုဥပါသကာသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုဥပါသကာ၏ လားရောက်ရာ 'ဂတိ'ကား အဘယ်ပါနည်း၊ လဲလျောင်းရာ ကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ပညာရှိသောဒီဃာဝုဥပါသကာသည် နိဗ္ဗာန်အား လျော်သော မဂ်ဖိုလ်တရားကို ရရောက်ခဲ့ပြီ၊ တရားဟောပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သော ငါ့ကို မပင်ပန်းစေ၊ ရဟန်းတို့ ပညာရှိသော ဒီဃာဝုဥပါသကာသည်အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်ပြီး လျှင် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့်သူ ဖြစ်၍ထိုဘုံမှ ပြန်လည်ခြင်းသဘော မရှိတော့ပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ သာရိပုတ္တသုတ်
၁၀ဝ၀။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်အာနန္ဒာတို့သည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည်ညနေ ချမ်းအချိန် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့ကာ။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်အသျှင် သာရိပုတြာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ အဘယ်တရားတို့နှင့်ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါကို မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေ မြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟုဟောကြားတော်မူပါသနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
ငါ့သျှင် တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါကို မြတ်စွာဘုရား့သည် ''ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟု ဟောကြားတော်မူ၏။
အဘယ်လေးမျိုးတို့နည်း၊ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုးကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကိုဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ငါ့သျှင် ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါကို မြတ်စွာဘုရားသည် ''ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်''ဟု ဟောကြားတော်မူ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုတိယ သာရိပုတ္တသုတ်
၁၀ဝ၁။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး လျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်သာရိပုတြာအားမြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ - ''သာရိပုတြာ သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်း သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းဟု ဆိုအပ်၏၊ သာရိပုတြာ သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းဟူသည် အဘယ်နည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
(၁) အသျှင်ဘုရား သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲခြင်းသည် သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းတည်း။
(၂) သူတော်ကောင်းတို့၏ တရားကို ကြားနာခြင်းသည် သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းတည်း။
(၃) သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည် သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းတည်း။
(၄) လောကုတ္တရာအား လျော်သော တရားကို ကျင့်ခြင်းသည် သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းတည်းဟု လျှောက်၏။
သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲခြင်းသည် သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်းတည်း၊ သူတော်ကောင်းတို့၏ တရားကို ကြားနာခြင်းသည် သောတာပန် ဖြစ်ကြောင်းတည်း၊ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းသည် သောတာပန် ဖြစ်ကြောင်းတည်း၊ လောကုတ္တရာအား လျော်သော တရားကို ကျင့်ခြင်းသည် သောတာပန် ဖြစ်ကြောင်းတည်း။
သာရိပုတြာ ''သောတ သောတ''ဟု ဤစကားကို ဆိုအပ်၏၊ သာရိပုတြာ သောတဟူသည် အဘယ်နည်း။ အသျှင်ဘုရား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်သည်ပင် သောတမည်ပါ၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'၊ မှန်ကန်သောအကြံအစည် 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'၊ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'၊ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မ န္တ'၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'၊ မှန်ကန်သော လုံ့လ 'သမ္မာဝါယာမ'၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'၊ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့ပါတည်း။
သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်သည်ပင်သောတမည်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။
သာရိပုတြာ ''သောတာပန် သောတာပန်''ဟု ဤစကားကို ဆိုအပ်၏၊ သာရိပုတြာ သောတာပန်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို သောတာပန်ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ ထိုအသျှင်သည် ဤသို့သောအမည် ဤသို့သောအနွယ်ရှိပါ၏ဟုလျှောက်၏။
သာရိပုတြာ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ သာရိပုတြာ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်နှင့် ပြည့်စုံ သောသူကို သောတာပန်ဟု ဆိုအပ်၏၊ ထိုအသျှင်သည် ဤသို့သောအမည် ဤသို့သောအနွယ်ရှိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ထပတိသုတ်
၁၀ဝ၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ''ဝါတွင်းသုံးလ လွန်၍ သင်္ကန်းကိစ္စ ပြီးသောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟု များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းကို ချုပ်ဆိုးကြကုန်၏။ ထိုအခါ ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏမည်သော လက်သမားတို့သည် တစ်စုံတစ်ခုသော ပြုဖွယ်ကိစ္စဖြင့် သာဓုကရွာ၌ နေကုန်၏၊ ''ဝါတွင်းသုံးလ လွန်၍ သင်္ကန်းကိစ္စ ပြီးသောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟု များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းချုပ်ဆိုးခြင်းကို ပြုလုပ်ကုန်သတဲ့ဟု ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏမည်သော လက်သမားတို့ ကြားကုန်၏။
ထိုအခါ ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏလက်သမားတို့သည် ယောက်ျားတစ်ယောက်ကို ''အချင်းယောက်ျားသင်သည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူသည်ကို မြင်သောအခါ ငါတို့အား ပြောကြားလှည့်လော့''ဟုမှာထား၍ လမ်း၌ (အစောင့်) ထားကုန်၏၊ စောင့်နေသော ထိုယောက်ျားသည် နှစ်ရက်သုံးရက်ရှိသောအခါ မြတ်စွာဘုရား အဝေးမှ ကြွလာသည်ကို မြင်ရ၍ ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏလက်သမားတို့ထံသို့ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ''အသျှင်တို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူ သော ဤမြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၏၊ ယခု သွားရန် အချိန်ကိုသိပါကုန်၏၊ (သွားရန်မှာ အသျှင် တို့၏ အလိုအတိုင်းပင် ဖြစ်ပါသည်)''ဟု ပြောလေ၏။
ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏလက်သမားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးလျက် မြတ်စွာဘုရား၏ နောက်မှ နောက်မှ အစဉ်လိုက်ကုန်၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လမ်းမှဖဲခွါခဲ့၍ သစ်ပင်တစ်ပင်ရင်းသို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပြီးလျှင် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏၊ ဣသိဒတ္တနှင့် ပုရာဏလက်သမားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော်မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏-
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်မှ ကောသလတိုင်းအတွင်းရှိ ဇနပုဒ်တို့သို့် ဒေသ စာရီကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟု တပည့်တော်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည်သာဝတ္ထိပြည်မှ ကောသလတိုင်းအတွင်းရှိ ဇနပုဒ်တို့သို့် ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးခဲ့ပြီ''ဟု တပည့်တော်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်းနှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလတိုင်းမှ မလ္လတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အားမနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလတိုင်းမှ မလ္လတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့်ဝေးခဲ့ပြီ''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မလ္လတိုင်းမှ ဝဇ္ဇီတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မလ္လတိုင်းမှ ဝဇ္ဇီတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးခဲ့ပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
--အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်းမှ ကာသိတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်းမှ ကာသိတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးခဲ့ပြီ''ဟုတပည့်တော်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကာသိတိုင်းမှ မဂဓတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ့္တံ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကာသိတိုင်းမှ မဂဓတိုင်းသို့ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် ဝေးခဲ့ပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့အား မနှစ်လို့ခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မဂဓတိုင်းမှ ကာသိတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မဂဓတိုင်းမှ ကာသိတိုင်းသို့ ဒေသစာရီကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးလေပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကာသိတိုင်းမှ ဝဇ္ဇီတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကာသိတိုင်းမှ ဝဇ္ဇီတိုင်းသို့ ဒေသစာရီကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးလေပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်းမှ မလ္လတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်းမှ မလ္လတိုင်းသို့ ဒေသစာရီကြွ တော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးလေပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မလ္လတိုင်းမှ ကောသလတိုင်းသို့ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုအကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးတော့မည်''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အားနှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် မလ္လတိုင်းမှ ကောသလတိုင်းသို့ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးလေပြီ''ဟုအကျွန်ုပ်တို့အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလတိုင်းအတွင်းရှိ ဇနပုဒ်မှ သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဒေသစာရီကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ ကြားရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးတော့မည်''ဟုအကျွန်ုပ်တို့အား နှစ်လို့ခြင်း ဝမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည့်အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏''ဟု အကျွန်ုပ်တို့ကြား ရသောအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် နီးလေပြီ''ဟု အကျွန်ုပ်တို့အား များစွာ နှစ်လို့ခြင်းဝမ်းသာ ခြင်း ဖြစ်ပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
--လက်သမားတို့ ထို့ကြောင့်ပင် အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌ နေခြင်းသည် ကျဉ်းမြောင်း၏၊ ကိလေသာမြူ ထရာ ခရီးနှင့် တူ၏၊ ရဟန်းအဖြစ်သည် လွင်ပြင်နှင့် တူ၏၊ လက်သမားတို့ သင်တို့သည်မမေ့လျော့ခြင်းငှါ သင့်လျော်သည်သာတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ဤကျဉ်းမြောင်းခြင်းထက်ပို၍လည်း ကျဉ်းမြောင်းသော ပို၍ ကျဉ်းမြောင်းသည်ဟုလည်း ဆိုအပ်သော ကျဉ်းမြောင်းခြင်းတစ်မျိုးရှိပါသေး၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ လက်သမားတို့ ဤကျဉ်းမြောင်းခြင်းထက် ပို၍လည်းကျဉ်းမြောင်းသော ပို၍ ကျဉ်းမြောင်းသည်ဟုလည်း ဆိုအပ်သော ကျဉ်းမြောင်းခြင်း တစ်မျိုးဟူသည်အဘယ်နည်းဟု (မိန့် တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်တို့သည် ပသေနဒီကောသလမင်း ဥယျာဉ်တော်သို့ ထွက်သွားလိုသောအခါပသေနဒီကောသလမင်း၏ စီးတော်ဆင်တို့ကို တန်ဆာဆင်ပြီး၍ ပသေနဒီကောသလမင်း၏ ချစ်ခင် ဖွယ်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိကုန်သော မိဖုရားတို့ကို ရှေ့တစ်ယောက် နောက်တစ်ယောက် ထိုင်စေကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုမိဖုရားတို့၏ အနံ့သည် နံ့သာကြုတ်မှ ဖွင့်ထုတ်ခါစ နံ့သာဖြင့် လိမ်းခြယ်ကုန်သော မင်းသမီးငယ်တို့၏ အနံ့ကဲ့သို့ ဖြစ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုမိဖုရားတို့၏ ကိုယ်အတွေ့သည် ချမ်းသာစွာ ကြီးပြင်းလာကုန်သော မင်းသမီးငယ်တို့၏ လဲစိုင်ဝါဂွမ်းစိုင်နှင့် တူသော ကိုယ်အတွေ့ကဲ့သို့ ဖြစ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ၌ ဆင်ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရပါ၏၊ ထိုမိဖုရားတို့ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရပါကုန်၏၊ မိမိကိုယ်ကိုလည်း စောင့်ရှောက်ရပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုမိဖုရားတို့ အပေါ်၌ စိတ်ယုတ်စိတ်ညံ့ ဖြစ်စေဖူးသည်ကို မသိစဖူးပါ။ အသျှင်ဘုရား ဤအဖြစ်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူသော ကျဉ်းမြောင်းခြင်းထက် ပို၍လည်း ကျဉ်းမြောင်းသော ပို၍ ကျဉ်းမြောင်းသည်ဟုလည်း ဆိုအပ်သောကျဉ်း မြောင်းခြင်းတစ်မျိုး ဖြစ်ပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
လက်သမားတို့ ထို့ကြောင့်ပင် အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌ နေခြင်းသည် ကျဉ်းမြောင်း၏၊ ကိလေသာ မြူထရာ ခရီးနှင့် တူ၏၊ ရဟန်းအဖြစ်သည် လွင်ပြင်နှင့် တူ၏၊ လက်သမားတို့ သင်တို့သည်မမေ့လျော့ခြင်းငှါ သင့်လျော်သည်သာတည်း။ လက်သမားတို့ တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊ လက်သမားတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။
နတ် လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာ လေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီး တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညို ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဝန်တိုမ ှု 'မစ္ဆေရ' အညစ်အကြေး ကင်းသော စိတ်ဖြင့် အိမ်၌ ဦးစီးကာနေ၏၊ လွတ်လွတ် စွန့်ကြဲတတ်၏၊ (လှူ ဒါန်းရန်) ဆေးကြောထားသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲခြင်း၌မွေ့လျော်၏၊ ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့နှင့် စပ် ယှဉ်၏၊ ပေးကမ်းခြင်း ဝေခြမ်းခြင်း၌ မွေ့လျော်၏။
လက်သမားတို့ ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။
--လက်သမားတို့ သင်တို့သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအ့ကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။
သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ အိမ်၌ ရှိသော လှူဖွယ်ဝတ္ထုဟူသမျှအားလုံးကို သီလရှိကုန် သော ကောင်းသော သဘောရှိကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် မခွဲခြားအပ်။ လက်သမားတို့ ထိုအရာကို အဘယ် သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ပေးကမ်းခြင်း ဝေခြမ်းခြင်း၌ သင်တို့နှင့်တူမျှကုန်သော လူတို့သည် ကောသလ တိုင်း၌ အဘယ်မျှ ရှိကုန်အံ့နည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား အရတော်ပေစွ၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့အား ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်တို့၏ အကြောင်းကို သိတော်မူ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဝေဠုဒွါရေယျသုတ်
၁၀ဝ၃။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသောရဟန်းသံဃာနှင့် အတူ ကောသလတိုင်း၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူသည်ရှိသော် ကောသလတိုင်းတို့၌ဝေဠုဒွါရ မည်သော ပုဏ္ဏားရွာသို့ ရောက်တော်မူ၏။ ထိုဝေဠုဒွါရရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် (ဤသို့) ကြားသိကုန်၏-''အချင်းတို့ သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသည့် သာကီဝင်မင်းသားရဟန်းဂေါတမသည် များစွာသော ရဟန်းသံဃာနှင့် အတူ ကောသလတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီလှည့်လည်တော်မူရာ ဝေဠုဒွါရရွာ သို့ ရောက်လာ၏''ဟု ကြားကုန်၏။
ထိုအသျှင်ဂေါတမ၏ ကျော်စောသတင်းသည် ဤသို့ ပြန့်နှံ့၍ ထွက်၏-''မြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (အလုံးစုံသောတရား တို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ အသိ ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န'မည်တော် မူပါပေ၏၊ ကောင်းသော စကားကိုဆိုတော်မူတတ်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သုဂတ'မည်တော်မူပါ ပေ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'လောကဝိဒူ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူ ကို ဆုံးမတတ်သည့်အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ နတ်တို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည် တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု ပြန့် နှံ့၍ ထွက်၏။
''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏမင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောကကို ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍မျက်မှောက်ပြုလျက် ဟောကြားတော်မူ၏၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် အစ၏ ကောင်းခြင်း အလယ်၏ကောင်းခြင်း အဆုံး၏ ကောင်းခြင်းရှိသောအနက်နှင့် ပြည့်စုံသော သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံသော တရားကိုဟောတော်မူ၏၊ အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်စုံသော ထက်ဝန်းကျင် စင်ကြယ်သော မြတ်သောအကျင့်ကို ပြတော်မူ၏၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဖူးမြင်ရခြင်းသည်ကောင်းသည်သာတည်း''ဟု ကြားသိလေကုန်၏။
--ထို့နောက် ထိုဝေဠုဒွါရရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍့အချို့သော သူတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ အချို့တို့သည် မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် အောက်မေ့ဖွယ် နှုတ်ဆက်စကားကို ပြောဆိုပြီးလျှင်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ အချို့တို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှိရာသို့ လက်အုပ်ချီကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ အချို့တို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အနီး၌ အမည်အနွယ်ကို လျှောက်ကြား၍တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ အချို့တို့သည် တစ်ခုသော နေရာ၌ ဆိတ်ဆိတ် ထိုင်နေကုန်၏။
ထိုဝေဠုဒွါရရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- ''အသျှင်ဂေါတမ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤသို့သောအလို 'ဆန္ဒ',အဓိပ္ပါယ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ သားမယားတို့ဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းသောအိမ်ရာ၌ နေလိုကြပါကုန်၏၊ ကာသိတိုင်းထွက် စန္ဒကူးကို သုံးဆောင်ခံစားလိုကြပါကုန်၏၊ ပန်းပန်ခြင်း နံ့သာခြယ်ခြင်း နံ့သာပျောင်း လိမ်းခြင်းကို ပြုလိုကြပါကုန်၏၊ ရွှေငွေကို လက်ခံသာယာလိုကြပါကုန်၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှနောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်သို့ ရောက်လိုကြပါကုန်၏။ အသျှင်ဂေါတမသည် ဤသို့ အလို 'ဆန္ဒ', အဓိပ္ပါယ်ရှိကုန်သော ထိုအကျွန်ုပ်တို့အား အလိုအတိုင်းဖြစ်နိုင်ရောက်နိုင်လောက်သောအခြင်းအရာအားဖြင့် တရားကို ဟောတော်မူပါ''ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
အမျိုးသားတို့ သင်တို့အား မိမိကိုယ်၌ ဆောင်ထားထိုက်သော တရားဒေသနာကို ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ''အသျှင် ဘုရား ကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုဝေဠုဒွါရရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအားပြန် လျှောက်ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
အမျိုးသားတို့ မိမိကိုယ်၌ ဆောင်ထားထိုက်သော တရားဒေသနာဟူသည် အဘယ်နည်း။ အမျိုးသားတို့ ''ငါသည် အသက်ရှင်လို မသေလို ချမ်းသာလို၏၊ ဆင်းရဲကို စက်ဆုပ်၏။ အကြင်သူသည်အသက်ရှင်လို မသေလို ချမ်းသာလိုသော ဆင်းရဲကို စက်ဆုပ်သော ငါ့အား ဇီဝိတိန္ဒြေမှ ချငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ ထိုသတ်မှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း အသက်ရှင်လို မသေလို ချမ်းသာလိုသောဆင်းရဲကို စက်ဆုပ်သော သူတစ်ပါးကို ဇီဝိတိန္ဒြေမှ ချငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကလည်း ထိုသတ်မှုကိုမချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော တရားကို သူတစ်ပါးသည်လည်း မချစ်မနှစ်သက်။ ငါမချစ်မနှစ်သက်သော ထို တရားနှင့် သူတစ်ပါးကို အဘယ်ကြောင့် ယှဉ်စေရာအံ့နည်း''ဟုအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၍ မိမိကိုယ်တိုင်လည်း သူ့အသက် သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း သူ့အသက် သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဆောက်တည်စေ၏၊ သူ့အသက်သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဤသို့ ထိုသူ၏ကိုယ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်းသုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ''အကြင်သူသည် ငါ မပေးသော ဥစ္စာကို ခိုးလိုသော စိတ်ဖြင့်ခိုးယူငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ ခိုးယူမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း (သူတစ်ပါး) မပေးသော ဥစ္စာကိုခိုးလိုသော စိတ်ဖြင့် ခိုးယူငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကလည်း ထိုခိုးယူမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော တရားကို သူတစ်ပါးသည်လည်း မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော ထိုတရားနှင့် သူတစ်ပါးကို အဘယ့်ကြောင့် ယှဉ်စေရာအံ့နည်း''ဟု အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၍ မိမိကိုယ်တိုင်လည်းမပေးသော ဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မပေးသော ဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဆောက်တည်စေ၏၊ မပေးသော ဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဤသို့ ထိုသူ၏ ကိုယ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်းသုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
--အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ''အကြင်သူသည် ငါ၏ သားမယားတို့၌ လွန်ကျူးခြင်းသို့ရောက်ငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ ထိုလွန်ကျူးမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း (သူတစ်ပါး၏) သား့မယားတို့၌ လွန်ကျူးခြင်းသို့ ရောက်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကလည်း ထိုလွန်ကျူးမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါမချစ်မနှစ်သက်သော တရားကို သူတစ်ပါးကလည်း မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော ထိုတရားနှင့် သူတစ်ပါးကို အဘယ်ကြောင့် ယှဉ်စေရာအံ့နည်း''ဟု အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၍မိမိကိုယ် တိုင်လည်း ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်းကာမတို့၌ မှား သောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဆောက်တည်စေ၏၊ ကာမတို့၌မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဤသို့ ထိုသူ၏ကိုယ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်း သုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ''အကြင်သူသည် မမှန်ပြောခြင်းဖြင့် ငါ၏ အကျိုးကို ချိုးဖျက်ငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ မမှန်ပြောဆိုမှုမျိုးကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း မမှန်ပြောခြင်းဖြင့် သူတစ်ပါး၏ အကျိုးကို ချိုးဖျက်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကလည်း ထိုမမှန်ပြောဆိုမှုမျိုးကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော တရားကို သူတစ်ပါးသည်လည်း မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော တရားနှင့် သူတစ်ပါးကို အဘယ်ကြောင့် ယှဉ်စေရာအံ့နည်း''ဟု အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၍ မိမိကိုယ်တိုင်လည်းမမှန်ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မမှန်ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဆောက်တည်စေ၏၊ မမှန်ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဤသို့ ထိုသူ၏ နှုတ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်းသုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အကြင်သူသည် ကုန်းစကားဖြင့် ငါ့ကို မိတ်ဆွေတို့နှင့် ခွဲငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ ကုန်းချောမှုမျိုးကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း ကုန်းစကားဖြင့် သူတစ်ပါးကို မိတ်ဆွေတို့နှင့် ခွဲငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးသည်လည်း ထိုကုန်းချောမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ပ။ ဤသို့ ထိုသူ၏ နှုတ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်းသုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အကြင်သူသည် ကြမ်းတမ်းသော စကားဖြင့် ငါ့ကို ပြောဆိုငြား အံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ ကြမ်းတမ်းစွာ ပြောဆိုမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း သူတစ်ပါးကို ကြမ်းတမ်းသော စကားဖြင့် ပြောဆိုငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးသည်လည်း ထိုကြမ်းတမ်းစွာ ပြောဆိုမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ပ။
ဤသို့ ထိုသူ၏ နှုတ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည် အစွန်းသုံးပါးမှ စင်ကြယ်၏။
အမျိုးသားတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အကြင်သူသည် ပြိန်ဖျင်းသော စကားဖြင့် ငါ့ကို ပြောဆိုငြားအံ့၊ ငါသည် ထိုသူ၏ အပြိန်အဖျင်းပြောဆိုမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါကလည်း သူတစ်ပါးကို ပြိန်ဖျင်းသောစကားဖြင့် ပြောဆိုငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးသည်လည်း ထိုအပြိန်အဖျင်းပြောဆိုမှုကို မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော တရားကို သူတစ်ပါးသည်လည်း မချစ်မနှစ်သက်။ ငါ မချစ်မနှစ်သက်သော ထိုတရားနှင့်သူတစ်ပါးကို အဘယ်ကြောင့် ယှဉ်စေရာအံ့နည်း''ဟု အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၍ မိမိကိုယ်တိုင်လည်း ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း ပြိန်ဖျင်းသော စကားကိုပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဆောက်တည်စေ၏၊ ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဤသို့ ထိုသူ၏ နှုတ်ကျင့်ကောင်းခြင်းသည်အစွန်းသုံးပါးမှ စင် ကြယ်၏။
--ထိုအရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ ''မြတ်စွာဘုရား၏တပည့် သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူ၏။ပ။ လူအပေါင်း၌ ကောင်းမှုပြုရန့်အမြတ်ဆုံးလယ် မြေ ဖြစ်၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ မကျိုးကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
အမျိုးသားတို့ အရိယာတပည့်သည် ဤသူတော်ကောင်းတရား ခုနစ်ပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့်အလိုရှိခဲ့သော် ဤလိုလားအပ်သောအကြောင်းလေးမျိုးတို့ဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ကိုယ်တိုင်ပင် (ငါ့အား) ''ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ချမ်းသာကင်းရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည်ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု ပြောကြား နိုင်ရာ၏။
ဤသို့ မိန့်တော်မူလတ်သော် ဝေဠုဒွါရရွာသားပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအားဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- ''အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွ။ပ။
အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်ဂေါတမကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါကုန်၏၊ တရားတော်ကိုလည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာတော်ကိုလည်းကောင်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါကုန်၏။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်တို့ကို ယနေ့မှစ၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်သော ဥပါသကာ''ဟု မှတ်တော်မူပါဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ပဌမ ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ်
၁၀ဝ၄။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဉာတိကရွာအုတ်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-
အသျှင်ဘုရား သာဠှမည်သော ရဟန်းသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုသာဠှ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကားအဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်နည်း။ အသျှင်ဘုရား နန္ဒာမည်သော ရဟန်းမသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုရဟန်းမ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်း။ အသျှင်ဘုရား သုဒတ္တမည်သော ဥပါသကာသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုဥပါသကာ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်း။ အသျှင်ဘုရား သုဇာတာမည်သော ဥပါသိကာမသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုဥပါသိကာမ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။
--အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသော သာဠှရဟန်းသည် အာသဝတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝ ကင်း၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကိုယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေသော ရဟန္တာပေတည်း။ အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသော နန္ဒာရဟန်းမသည် အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်၍ ထိုဘုံမှ ပြန်လည်ခြင်းသဘော မရှိဘဲ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့် အနာဂါမ်ပေတည်း။ အာနန္ဒာကွယ်လွန်သွားသော သုဒတ္တဥပါသကာသည် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်သည့်အပြင် တပ်မက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'တို့၏ ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့် ဤလူ့ပြည်သို့ တစ်ကြိမ်သာ လာ၍ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုမည့် သကဒါဂါမ်ပေတည်း။ အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသော သုဇာတာဥပါသိကာမသည် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အပါယ်သို့ ကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပေတည်း။
အာနန္ဒာ ဤအရာသည် အံ့ဖွယ် မဟုတ်၊ အာနန္ဒာ လူသားဖြစ်သူ သေတိုင်းပင် ငါဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ ဤအကြောင်းအရာကို မေးမြန်းနေကြလျှင် မြတ်စွာဘုရားအား ပင်ပန်းခြင်းသာ ဖြစ်ရာ၏၊ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့် ကြေးမုံ (တရား) မည်သော ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ယင်းကြေးမုံတရားနှင့်ပြည့်စုံသောအရိယာသာဝကသည် ပြောကြားလိုပါမူ ''ငါ့အား ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ချမ်းသာကင်းရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ပေ၏။
ယင်းကြေးမုံတရားကား အဘယ်နည်း။ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။
မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤသည်ပင် ကြေးမုံတရားတည်း။
ယင်းကြေးမုံတရားနှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပြောကြားလိုခဲ့မူ ''ငါ့အား ငရဲပဋိသန္ဓေကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင်ပင် မိမိအကြောင်းကိုပြောကြားနိုင်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
[ဤသုံးသုတ်တို့သည် နိဒါန်းတူကုန်၏]။
--၉-ဒုတိယ ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ်
၁၀ဝ၅။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား အသောကမည်သော ရဟန်းသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုရဟန်း၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်း။ အသျှင်ဘုရား အသောကာမည်သောရဟန်းမသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ။ပ။ အသျှင်ဘုရား အသောကမည်သော ဥပါသကာသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ။ပ။ အသျှင်ဘုရား အသောကာမည်သော ဥပါသိကာမသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုဥပါသိကာမ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသောအသောကရဟန်းသည် အာသဝတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်း၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကိုယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေသောရဟန္တာပေတည်း။ပ။ [ရှေးစကားပြင်တရားနှင့် နိဒါန်းတူ၏]။
အာနန္ဒာ ဤသည်ပင် ကြေးမုံတရားတည်း၊ အာနန္ဒာ ယင်းတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပြောကြားလိုခဲ့မူ ''ငါ့အား ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီး ဖြစ်၏၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိ့သော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-တတိယ ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ်
၁၀ဝ၆။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကိုလျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ ကက္ကဋမည်သော ဥပါသကာသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုဥပါသကာ၏ လားရာ 'ဂတိ'ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကား အဘယ်ပါနည်း။ အသျှင်ဘုရားဉာတိကရွာ၌ ကဠိဘမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ နိကတမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ ကဋိဿဟမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌တုဋ္ဌမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ သန္တုဋ္ဌမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ ဘဒ္ဒမည်သော ဥပါသကာသည်။ အသျှင်ဘုရား ဉာတိကရွာ၌ သုဘဒ္ဒမည်ေသော ဥပါသကာသည် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါပြီ။ ထိုဥပါသကာ၏ လားရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝကားအဘယ်ပါနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
--အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသော ကက္ကဋဥပါသကာသည် အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်၍ ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ပြန်မလာဘဲ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့် အနာဂါမ်ပေတည်း။ အာနန္ဒာကဠိဘသည်။ အာနန္ဒာ နိကတသည်။ အာနန္ဒာ ကဋိဿဟသည်။ အာနန္ဒာ တုဋ္ဌသည်။ အာနန္ဒာ သန္တုဋ္ဌသည်။ အာနန္ဒာ ဘဒ္ဒသည်။ အာနန္ဒာ ကွယ်လွန်သွားသော သုဘဒ္ဒသည် အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ကုန်ခြင်းကြောင့် ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်၍ ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ပြန်လာခြင်းသဘောမရှိဘဲ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့်အနာဂါမ် ပုဂ္ဂိုလ်ပေတည်း။ [အလုံးစုံသော သူတို့ကို အလားတူ ပြုအပ်ကုန်၏]။
အာနန္ဒာ ဉာတိကရွာ၌ ကွယ်လွန်သွားကုန်သော ဥပါသကာ ငါးဆယ်ကျော်တို့သည် အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်၍ ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ပြန်လာခြင်းသဘော မရှိဘဲပရိနိဗ္ဗာန်ပြုကြမည့် အနာဂါမ်တို့တည်း။ အာနန္ဒာ ဉာတိကရွာ၌ ကွယ်လွန်သွားကုန်သော ဥပါသကာ ကိုးဆယ့်ခြောက်ယောက်တို့သည် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်သည့်ပြင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ' တို့ ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့် တစ်ကြိမ်သာ ဤ (ကာမ) ဘုံသို့လာ၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုကြမည့် သကဒါဂါမ်တို့တည်း။ အာနန္ဒာ ဉာတိကရွာ၌ကွယ်လွန်သွားကုန်သော ဥပါသိကာ ငါးရာ့ခြောက် ယောက်တို့သည် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ကုန်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေ မြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်တို့တည်း။
အာနန္ဒာ ဤအရာသည် အံ့ဖွယ် မဟုတ်၊ အာနန္ဒာ လူသားဖြစ်သူ သေတိုင်းပင် ငါဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ ဤအကြောင်းအရာကို မေးမြန်းနေကြလျှင် မြတ်စွာဘုရားအား ပင်ပန်းခြင်းသာ ဖြစ်ရာ၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့် ကြေးမုံတရားမည်သော ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ယင်းကြေးမုံတရားနှင့်ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပြောကြားလိုမူ ''ငါ့အား ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာအပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲ လျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင်ပင်လျှင်မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏။
ယင်းကြေးမုံတရားကား အဘယ်နည်း၊ အာနန္ဒာ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏့။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည် ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤသည်ပင် ကြေးမုံတရားတည်း။
အာနန္ဒာ ယင်းကြေးမုံတရားနှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပြောကြားလိုမူ ''ငါ့အား ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသောကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟုမိမိကိုယ်တိုင်ပင်လျှင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော ဝေဠုဒွါရဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ရာဇကာရာမဝဂ်
၁-သဟဿဘိက္ခုနိသံဃသုတ်
၁၀ဝ၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် မင်းကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ တစ်ထောင်သော ဘိက္ခုနီသံဃာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ တည်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ တည်နေကုန်ပြီးသော ထိုရဟန်းမတို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ရဟန်းမတို့ လေးမျိုးသော တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ရဟန်းမတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုးမပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းမတို့ ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်း သဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟုမိမိကိုယ်တိုင်ပင်လျှင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဗြာဟ္မဏသုတ်
၁၀ဝ၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဗြာဟ္မဏတို့သည် ကြီးပွားခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းမည်သောအကျင့်ကို ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုဗြာဟ္မဏတို့သည် တပည့်ကို ဤသို့ ဆောက်တည်စေကုန်၏- ''အချင်းယောက်ျား လာလော့၊ သင်သည် စောစောထ၍ အရှေ့သို့ ရှေးရှုသွားလော့၊ သင်သည် ချောက်ကို့မရှောင် လင့်၊ ကမ်းပါးပြတ်ကို မရှောင်လင့်၊ သစ်ငုတ်ကို မရှောင်လင့်၊ ဆူးရှိရာကို မရှောင်လင့်၊ တန်စီးအိုင်ကို မရှောင်လင့်၊ တန်စီးတွင်းကို မရှောင်လင့်၊ ကျရာအရပ်မှာပင် သေခြင်းကိုလိုလား (တောင့်တ) ရာ၏၊ အချင်းယောကျ်ား ဤ (အကျင့်) ဖြင့် သင်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်လတ္တံ့''ဟု (ဆောက်တည်စေကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဤအကျင့်သည် ဗြာဟ္မဏတို့၏ မိုက်မဲမှုမျှသာတည်း၊ တွေဝေမှုမျှသာတည်း၊ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါမဖြစ်၊ စွဲမက်မှုကင်းခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ချုပ်ခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ထိုထွင်း၍ သိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ နိဗ္ဗာန်အလို့ငှါ မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ငါသည်ကား အရိယာ၏ ဝိနည်း၌ကြီးပွါးခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိစေအံ့၊ ယင်းအကျင့်သည် စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ စွဲမက်မှုကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှါ ကိုယ်တိုင် သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ။ပ။ နိဗ္ဗာန်အလို့ငှါ ဖြစ်သော ထိုအရိယာ၏ ဝိနည်း၌ ကြီးပွါးခြင်းသို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည်''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုး ကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည် ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။
သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)၊ မကျိုး မပေါက် မပြောက်မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား စင်စစ် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ။ပ။ နိဗ္ဗာန် အလို့ငှါ ဖြစ်သောကြီးပွားခြင်းသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-အာနန္ဒတ္ထေရသုတ်
၁၀ဝ၉။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အသျှင်သာရိပုတြာတို့သည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည်ညနေချမ်းအချိန်၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထခဲ့၍ အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်အသျှင် အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို၏၊ ဝမ်းမြောက်ဖွယ်အမှတ်ရဖွယ်စကားကို ပြော ဆိုပြီးဆုံးစေပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော်အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို ဆို၏- ''ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အဘယ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းကြောင့်အဘယ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါ ကို မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏'ဟု ဟောကြားတော်မူအပ်ပါသနည်း''ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင်တရားလေး ပါးတို့ကို ပယ်၍ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါကို မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျ ရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန် ဖြစ်၏'ဟု ဟောကြားတော်မူပါ၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရား၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်း့သော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၌ထိုသို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား မဖြစ်။ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရား၌အကြင်သို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရား သည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူ တို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေး ပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ ထိုသို့သဘောရှိသော မတုန် မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား ဖြစ်၏။
ငါ့သျှင် တရား၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသောပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ တရား၌ ထိုသို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား မဖြစ်။ ငါ့သျှင် တရား၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏၊ ''တရားတော်သည် မြတ်စွာဘုရား ကောင်းစွာ ဟောကြားတော်မူအပ်သော တရားတော် ဖြစ်၏။ပ။ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင် ခံစားနိုင်သောတရားတော် ဖြစ်၏''ဟု တရားတော်၌ ထိုသို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား ဖြစ်၏။
--ငါ့သျှင် သံဃာ၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသောပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ သံဃာ၌ ထိုသို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား မဖြစ်။ ငါ့သျှင် သံဃာ၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ကောင်းသော သူ တို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏၊ ''မြတ်စွာဘုရား၏တပည့်သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့်ရှိတော်မူပါပေ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံးလယ်မြေ ဖြစ်ပါပေ၏''ဟု သံဃာ ၌ ထိုသို့သဘောရှိသော မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား ဖြစ်၏။
ငါ့သျှင် အကြင်သို့သဘောရှိသော သီလမရှိခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည်ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော သီလမရှိခြင်းသည် ထိုအရိယာတပည့်အား မဖြစ်။ ငါ့သျှင်အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သောအကြင်သို့သဘောရှိသော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော ထိုသို့သဘောရှိသော သီလတို့သည် ထိုအရိယာတပည့်အား ဖြစ်ကုန်၏။
ငါ့သျှင် ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပယ်၍ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါကိုမြတ်စွာဘုရားသည် ''ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင့်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု ဟောကြားတော်မူပါ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-ဒုဂ္ဂတိဘယသုတ်
֍ ၁၀၁၀။ ရဟန်းတို့ တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ 'ဒုဂ္ဂတိ' ဘေးဟူသမျှ အလုံးစုံကို ကောင်းစွာ လွန်မြောက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ ပ၊ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကိုဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ 'ဒုဂ္ဂတိ' ဘေးဟူသမျှ အလုံးစုံကို ကောင်းစွာ လွန်မြောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုဂ္ဂတိ ဝိနိပါတဘယသုတ်
֍ ၁၀၁၁။ ရဟန်းတို့ တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဘေးဟူသမျှအလုံးစုံကို ကောင်းစွာ လွန်မြောက်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူ သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုးမပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဘေးဟူသမျှအလုံးစုံကို ကောင်းစွာ လွန်မြောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ပဌမ မိတ္တာမစ္စသုတ်
֍ ၁၀၁၂။ ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်ကုန်သော သူတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကိုလိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ, ခင်ပွန်း, ဆွေမျိုး, သားချင်းတို့ကိုလည်းကောင်း့သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့၌နည်း၊
''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်း၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုး မပေါက် မပြောက်မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလ တို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။
--ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်ကုန်သော သူတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကို လိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ, ခင်ပွန်း, ဆွေမျိုး, သားချင်းတို့ကိုလည်းကောင်း သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒုတိယ မိတ္တာမစ္စသုတ်
֍ ၁၀၁၃။ ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်ကုန်သော သူတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကိုလိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ, ခင်ပွန်း, ဆွေမျိုး, သားချင်းတို့ကိုလည်းကောင်း သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့၌နည်း၊
''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်း၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ပထဝီဓာတ် အာပေါဓာတ် တေဇောဓာတ် ဝါယောဓာတ်ဟူသော မဟာဘုတ်လေးပါးတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် ဖြစ်ရာသေး၏၊ မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် မဖြစ်ရာ။ ထိုအရာ၌ ဤကား ဖောက်ပြန်ပုံတည်း၊ မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ထိုအရိယာတပည့်သည် စင်စစ်အားဖြင့် ငရဲ၌လည်းကောင်း၊ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌လည်းကောင်း၊ ပြိတ္တာဘဝ၌လည်းကောင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ် အာပေါဓာတ် တေဇောဓာတ် ဝါယောဓာတ်ဟူသော မဟာဘုတ်လေးပါးတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် ဖြစ်ရာသေး၏၊ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် မဖြစ်ရာ။ ထိုအရာ၌ ဤကား ဖောက်ပြန်ပုံတည်း၊ အရိယာတို့နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ထိုအရိယာတပည့်သည် စင်စစ်အားဖြင့် ငရဲ၌လည်း့ကောင်း၊ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌လည်းကောင်း၊ ပြိတ္တာဘဝ၌လည်းကောင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။
--ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်ကုန်သော သူတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကို လိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေ, ခင်ပွန်း, ဆွေမျိုး, သားချင်းတို့ကိုလည်းကောင်း သောတာပန် ၏ အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော် မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ပဌမ ဒေဝစာရိကသုတ်
֍ ၁၀၁၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် အားရှိသော ယောကျ်ားသည်ကွေးသော လက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်ကို ကွေးသကဲ့သို့လည်းကောင်း ဤအတူပင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်မှ ကွယ်ခဲ့၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ထင်ရှားဖြစ်လေ၏၊ ထိုအခါ များစွာကုန်သော တာဝတိံသာနတ်တို့သည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်ကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကုန်သော ထိုနတ်တို့အား အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
နတ်သားတို့ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ' မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ဤသို့ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံခြင်း ဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောသူတို့၏ လား ရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရကုန်၏။
နတ်သားတို့ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ နတ်သားတို့ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏လား ရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟုမြတ် စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ဤသို့ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ကောင်းသော သူတို့၏ လား ရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရကုန်၏။
--အသျှင်မောဂ္ဂလာန် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အသျှင်မောဂ္ဂလာန် မကျိုးမပေါက် မပြောက့်မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ဤလောက၌ အချို့သောသတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရကုန် ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ဒုတိယ ဒေဝစာရိကသုတ်
֍ ၁၀၁၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် အားရှိသော ယောကျ်ားသည်ကွေးသော လက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်ကို ကွေးသကဲ့သို့လည်းကောင်း ဤအတူပင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်မှ ကွယ်ခဲ့၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ထင်ရှားဖြစ်လေ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော တာဝတိံသာနတ်တို့သည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်ကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကုန်သော ထိုနတ်တို့အား အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- နတ်သားတို့ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ဤလောက ၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ဤသို့ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရဖူးကုန်ပြီ။
နတ်သားတို့ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ နတ်သားတို့ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏လား ရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ခဲ့ရဖူးကုန်ပြီ။
--အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ' မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟုမြတ် စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ကောင်းသော သူတို့၏ လား ရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရဖူးကုန်ပြီ။
အသျှင်မောဂ္ဂလာန် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။
အသျှင်မောဂ္ဂလာန် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ့်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်မောဂ္ဂလာန် ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရဖူးကုန်ပြီဟု (လျှောက်ထားကုန်၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-တတိယ ဒေဝစာရိကသုတ်
֍ ၁၀၁၆။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အားရှိသော ယောကျ်ားသည် ကွေးသော လက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဆန့်သော လက်ကို ကွေးသကဲ့သို့လည်းကောင်း ထို့အတူပင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်မှကွယ်ခဲ့၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ထင်ရှားဖြစ်တော်မူလေ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော တာဝတိံသာနတ်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေကြပြီးသော ထိုနတ်တို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- နတ်သားတို့ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားကို မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံး ပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်တို့ ဖြစ်ကုန်၏။
--နတ်သားတို့ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ နတ်သားတို့ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ နတ်သားတို့ဤလောက၌ အချို့သော သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံး ပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်တို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်ဘုရား ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်း ကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာ ရှိသော သောတာပန်ဖြစ်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အသျှင်ဘုရား မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း။ အသျှင်ဘုရား ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် ဤသို့ အရိယာတို့ နှစ့်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိ သော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်ပါ၏ဟု (လျှောက် ထားကုန်၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် ရာဇကာရာမဝဂ် ပြီး၏။
--၃-သရဏာနိဝဂ်
၁-ပဌမ မဟာနာမသုတ်
֍ ၁၀၁၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်းကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည်မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား ဤကပိလဝတ်ပြည်သည် ပြည့်စုံကြွယ်ဝပါ၏၊ စည်ပင် ဝပြောပါ၏၊ များသောလူဦးရေရှိပါ၏၊ လူမျိုးစုံတို့ဖြင့် ပြွမ်းပါ၏၊ လမ်းတိုလမ်းကျဉ်းလည်း ရှိပါ၏။ အသျှင် ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း၊ စိတ်ကို တိုးပွားစေနိုင်ကုန်သောရဟန်းတို့ကို လည်းကောင်း ဆည်းကပ်ခစားပြီး၍ ညနေချမ်းအချိန်၌ ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ဝင်သည်ရှိသော်လှည့်လည် ပြေးသွားသော ဆင်နှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသော မြင်းနှင့်လည်းတွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့် လည်ပြေးသွားသော ရထားနှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသောလှည်းနှင့်လည်း တွေ့ဆုံ ပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသော ယောကျ်ားနှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ အကျွန်ုပ်အား မြတ်စွာဘုရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော သတိသည်လွတ်သည်သာတည်း၊ တရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော သတိသည် လွတ်သည်သာတည်း၊ သံဃာကိုအာရုံပြု၍ ဖြစ်သော သတိသည် လွတ်သည်သာတည်း၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအကျွန်ုပ်အား 'ငါသည်ဤအချိန်၌ သေမူ ငါ၏ လားရောက်ရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်နည်း၊ ငါ၏ တမလွန်ဘဝကားအဘယ်နည်း'ဟု ဤသို့ အကြံ ဖြစ်ပါ၏''ဟု (လျှောက်ထား၏)။
မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သော သေခြင်းဖြစ်လတ္တံ့၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သော ကွယ်လွန်ခြင်းဖြစ်လတ္တံ့။ မဟာနာမ် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး သဒ္ဓါဖြင့်ထုံအပ်သောစိတ်, သီလဖြင့် ထုံအပ်သောစိတ်, အကြားအမြင်ဖြင့် ထုံအပ်သောစိတ်, စွန့်ကြဲခြင်းဖြင့်ထုံအပ်သောစိတ်, ပညာဖြင့် ထုံအပ်သောစိတ်ရှိသူ တစ်စုံတစ်ယောက်၏ ကိုယ်သည် ရုပ်ရှိ၏၊ မဟာဘုတ်လေးပါး အစုအဝေးဖြစ်၏၊ မိဖတို့မှ ပေါက်ဖွား၏၊ ထမင်းမုန့်တို့ဖြင့် ကြီးပွားရ၏၊ မမြဲခြင်း ပွတ်သပ်ပေးရခြင်း ဆုပ်နယ်ပေးရခြင်း ပြိုကွဲပျက်စီးခြင်းသဘောရှိ၏။ ဤအရပ်၌ပင် ထိုကိုယ်ကို ကျီးတို့လည်းထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ လင်းတတို့လည်း ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ သိန်းစွန်တို့လည်း ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ အိမ်ခွေးတို့လည်း ခဲစားကုန်၏၊ တောခွေးတို့လည်း ခဲစားကုန်၏၊ အမျိုးမျိုးသော ပိုးသတ္တဝါတို့လည်း ခဲစားကုန်၏။ ထိုသူ၏ ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး သဒ္ဓါဖြင့် ထုံအပ်သော။ပ။ ပညာဖြင့် ထုံအပ်သော စိတ်သည်အထက်သို့သာ တက်လေ့ရှိ၏၊ ထူးခြားစွာ သွားလေ့ရှိ၏။
မဟာနာမ် ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် ထောပတ်အိုးကိုသော်လည်းကောင်း၊ ဆီအိုးကိုသော်လည်းကောင်း နက်သော ရေအိုင်၌ ဆင်း၍ ခွဲငြားအံ့။ ထိုရေအိုင်၌ ထိုအိုး၏ အိုးခြမ်းကွဲ ကြီးငယ်သည်အောက်သို့ ကျဆင်း၍ ထောပတ်သည်လည်းကောင်း၊ ဆီသည်လည်းကောင်း အထက်သို့သာ တက်ရာ၏၊ ထူးခြားစွာ သွားရာ၏။
မဟာနာမ် ဤအတူပင် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး သဒ္ဓါဖြင့် ထုံအပ်သောစိတ်။ပ။ ပညာဖြင့်ထုံအပ်သောစိတ်ရှိသူ တစ်စုံတစ်ယောက်၏ ကိုယ်သည် ရုပ်ရှိ၏၊ မဟာဘုတ်လေးပါး အစုအဝေးဖြစ်၏၊ မိဖတို့မှ ပေါက်ဖွား၏၊ ထမင်းမုံ့တို့ဖြင့် ကြီးပွားရ၏၊ မမြဲခြင်း ပွတ်သပ်ပေးရခြင်း ဆုပ်နယ်ပေးရခြင်းပြိုကွဲပျက်စီးခြင်းသဘောရှိ၏။ ဤအရပ်၌ပင် ထိုကိုယ်ကို ကျီးတို့လည်း ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ လင်းတတို့လည်း ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ သိန်းစွန်တို့လည်း ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ အိမ်ခွေးတို့လည်း ခဲစားကုန်၏၊ တောခွေးတို့လည်း ခဲစားကုန်၏၊ အမျိုးမျိုးသော ပိုးသတ္တဝါတို့လည်း ခဲစားကုန်၏။ ထိုသူ၏ ရှည်မြင့်စွာသောကာလပတ်လုံး သဒ္ဓါဖြင့် ထုံအပ်သော။ပ။ ပညာဖြင့် ထုံအပ်သော စိတ်သည် အထက်သို့သာ တက်လေ့ရှိ၏၊ ထူးခြားစွာ သွားလေ့ရှိ၏။
--မဟာနာမ် သင်သည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး သဒ္ဓါဖြင့် ထုံအပ်သော စိတ်။ပ။ ပညာဖြင့်ထုံအပ်သော စိတ်ရှိ၏။ မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သောသေခြင်းဖြစ်လတ္တံ့၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သော ကွယ်လွန်ခြင်းဖြစ်လတ္တံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ဒုတိယ မဟာနာမသုတ်
֍ ၁၀၁၈။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်းကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည်မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား ဤကပိလဝတ်ပြည်သည် ပြည့်စုံကြွယ်ဝပါ၏၊ စည်ပင် ဝပြောပါ၏၊ များသော လူဦးရေရှိပါ၏၊ လူမျိုးစုံတို့ဖြင့် ပြွမ်းပါ၏၊ လမ်းတိုလမ်းကျဉ်းလည်းရှိပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း၊ စိတ်ကို တိုးပွားစေနိုင်ကုန်သောရဟန်း တို့ကိုလည်းကောင်း ဆည်းကပ်ခစားပြီး၍ ညနေချမ်းအချိန်၌ ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ဝင်သည်ရှိသော်လှည့် လည်ပြေးသွားသော ဆင်နှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသော မြင်းနှင့်လည်းတွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသော ရထားနှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသောလှည်းနှင့်လည်း တွေ့ ဆုံပါ၏၊ လှည့်လည်ပြေးသွားသော ယောကျ်ားနှင့်လည်း တွေ့ဆုံပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ အကျွန်ုပ် အား မြတ်စွာဘုရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော သတိသည်လွတ်သည်သာတည်း၊ တရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ် သော သတိသည် လွတ်သည်သာတည်း၊ သံဃာကိုအာရုံပြု၍ ဖြစ်သော သတိသည် လွတ်သည်သာတည်း၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအကျွန်ုပ်အား 'ငါသည်ဤအချိန်၌ သေမူ ငါ၏ လားရောက်ရာ 'ဂတိ' ကား အဘယ်နည်း၊ ငါ၏ တမလွန်ဘဝကားအဘယ်နည်း'ဟု ဤသို့ အကြံ ဖြစ်ပါ၏''ဟု (လျှောက်ထား၏)။
မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ မဟာနာမ် မကြောက်လင့်၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သော သေခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ သင့်အား မယုတ်ညံ့သော ကွယ်လွန်ခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့။ မဟာနာမ် တရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊ မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
--တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ် သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။
မဟာနာမ် ဥပမာသော်ကား အရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော သစ်ပင်သည် အမြစ်ကို ဖြတ်သည်ရှိသော် အဘယ်အရပ်၌ လဲကျရာသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းရာအရပ်၌လဲကျရာပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ မဟာနာမ် ဤအတူပင် ဤတရားလေးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် နိဗ္ဗာန်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်း၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဂေါဓသက္ကသုတ်
֍ ၁၀၁၉။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည် ဂေါဓသာကီဝင်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ဂေါဓသာကီဝင်အား- ''ဂေါဓ အဘယ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟုသင် သိပါသနည်း''ဟု ဤစကားကို ပြောကြား၏။
မဟာနာမ် တရားသုံးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိပါ၏။ အဘယ်သုံးပါးတို့နှင့်နည်း။
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့်ရှိ၏။ပ။
သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ် ဆုံး လယ်မြေ ဖြစ်၏ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
မဟာနာမ် ဤတရားသုံးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိ၏။
မဟာနာမ် အဘယ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု သင် သိပါသနည်းဟု (ဆို၏)။
--ဂေါဓ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိပါ၏။ အဘယ်လေး ပါးတို့နှင့်နည်း။
ဂေါဓ ဤသာသနာတော်၌ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
(မတုန် မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။
ဂေါဓ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါသိပါ၏ဟု ပြောကြား၏။
မဟာနာမ် သင် ဆိုင်းငံ့ပါဦး၊ မဟာနာမ် သင် ဆိုင်းငံ့ပါဦး၊ မြတ်စွာဘုရားသာ ဤတရားတို့နှင့်ပြည့်စုံသူကိုလည်းကောင်း၊ မပြည့်စုံသူကိုလည်းကောင်း ဤအရာကို သိတော်မူရာ၏။ ဂေါဓ လာ သွားကုန်အံ့၊ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ကြားကုန်အံ့ဟု (ပြောဆိုလေ၏)။ ထို့နောက် မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းနှင့် ဂေါဓသာကီဝင်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည်တစ်ခု သော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ထား၏- အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဂေါဓသာကီဝင်ထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ဂေါဓသာကီဝင်အား ဤစကားကိုဆိုပါ၏- ''ဂေါဓ အဘယ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု သင်သိပါသနည်း။ အသျှင် ဘုရား ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် ဂေါဓသာကီဝင်သည် အကျွန်ုပ်အား ဤစကားကို ဆိုပါ၏- မဟာနာမ်တရားသုံးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိ၏။ အဘယ်သုံးပါးတို့နှင့်နည်း။
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု အရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ပ။ တရားတော်၌။ပ။ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့်ရှိ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံး လယ်မြေဖြစ်၏ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
မဟာနာမ် ဤတရားသုံးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသောကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိ၏။
--မဟာနာမ် အဘယ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု သင် သိပါသနည်းဟု (ဤစကားကို ပြောဆိုပါ၏)။
အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ဆိုသော် အကျွန်ုပ်သည် ဂေါဓသာကီဝင်အား- ''ဂေါဓ တရားလေးပါးတို့နှင့်ပြည့်စုံသူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိ၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း။
ဂေါဓ ဤသာသနာတော်၌ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု အရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။
သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။
ဂေါဓ ဤတရားလေးပါးတို့နှင် ပြည့်စုံသူကို ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲ သောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဟု ငါ သိ၏''ဟု ဤစကားကို ဆို ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ပြောဆိုသည်ရှိသော် ဂေါဓသာကီဝင်သည် တပည့်တော်အား-''မဟာနာမ် သင်ဆိုင်းငံ့ပါဦး၊ မဟာနာမ် သင် ဆိုင်းငံ့ပါဦး။ မြတ်စွာဘုရားသာ ဤတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသူကိုလည်းကောင်း၊ မပြည့်စုံသူကိုလည်းကောင်း ဤအရာကို သိတော်မူရာ၏''ဟု ဤစကားကို ပြောဆိုပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ငြင်းခုံမှုအကြောင်း တစ်စုံတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားက တစ်ဖက် ဘိက္ခုသံဃာ ကတစ်ဖက် ဖြစ်ခဲ့မူ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားဖက်၌သာ ဖြစ်ပါအံ့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည်အကျွန်ုပ်ကို 'ဤသို့ ကြည်ညိုသူ'ဟု မှတ်တော်မူပါ။ အသျှင်ဘုရား ငြင်းခုံမှုအကြောင်း တစ်စုံတစ်ခုဖြစ်ပေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားက တစ်ဖက် ဘိက္ခုသံဃာနှင့် ဘိက္ခုနီသံဃာက တစ်ဖက် ဖြစ်ခဲ့မူ အကျွန်ုပ်သည်မြတ်စွာဘုရားဖက်၌သာ ဖြစ်ပါအံ့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်ကို 'ဤသို့ ကြည်ညိုသူ'ဟုမှတ်တော်မူပါ။ အသျှင်ဘုရား ငြင်းခုံမှုအကြောင်း တစ်စုံတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားက တစ်ဖက်ဘိက္ခုသံဃာ ဘိက္ခုနီသံဃာနှင့် ဥပါသကာတို့က တစ်ဖက် ဖြစ်ခဲ့မူ အကျွန်ုပ်သည်မြတ်စွာဘုရားဖက်၌သာ ဖြစ်ပါအံ့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်ကို 'ဤသို့ကြည်ညိုသူ'ဟု မှတ်တော်မူပါ။ အသျှင် ဘုရား ငြင်းခုံမှုအကြောင်း တစ်စုံတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်၍မြတ်စွာဘုရားက တစ်ဖက် ဘိက္ခုသံဃာ ဘိက္ခုနီ သံဃာ ဥပါသကာနှင့် ဥပါသိကာမတို့က တစ်ဖက်ဖြစ်ခဲ့မူ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားဖက်၌သာ ဖြစ်ပါ အံ့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည်အကျွန်ုပ်ကို 'ဤသို့ ကြည် ညိုသူ'ဟု မှတ်တော်မူပါ။ အသျှင် ဘုရား ငြင်းခုံမှုအကြောင်း တစ်စုံတစ်ခုဖြစ်ပေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားက တစ်ဖက် ဘိက္ခုသံဃာ ဘိက္ခုနီ သံဃာ ဥပါသကာ ဥပါသိကာမတို့နှင့် နတ်မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသောလူ့လောကက တစ်ဖက် ဖြစ်ကြလျှင် တပည့်တော်သည် မြတ် စွာဘုရားဖက်၌သာ ဖြစ်ပါအံ့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်ကို 'ဤသို့ ကြည်ညိုသူ'ဟု မှတ်တော်မူပါဟု လျှောက်၏။
--ဂေါဓ ဤသို့ အယူဝါဒရှိသော သင်သည် မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းကို အဘယ်သို့ ပြောလိုသနည်း။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ အယူဝါဒရှိသော တပည့်တော်သည် မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းကို ကောင်းမြတ်လိမ္မာသည်မှ တစ်ပါး တစ်စုံတစ်ရာကိုမျှ မဆိုလိုပါဟု (လျှောက်၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ သရဏာနိသက္ကသုတ်
֍ ၁၀၂၀။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ ထိုအခါ သရဏာနိသာကီဝင်သည် ကွယ်လွန်ခဲ့၏၊ ကွယ်လွန်ခဲ့သောထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် ''ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်''ဟု မိန့်ကြားတော်မူ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော သာကီဝင်တို့သည် ပေါင်းဆုံစုဝေး၍ ''အချင်းတို့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်စွတကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲဖြစ်စွတကား၊ အကျင့်၌ အားနည်း၍ သေရည်သေရက်ကို သောက်လေ့ရှိသော ကွယ်လွန်ပြီးသော ထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကိုပင် မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟု မိန့်ကြားတော်မူဘိသေး၏၊ ယခု အဘယ်သူသည်သောတာပန် မဖြစ်ဘဲရှိအံ့နည်း''ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ ပြစ်တင်ပြောဆိုကြကုန်၏။
ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရားကွယ် လွန်ခဲ့ပြီးသော ထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော့မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟုမိန့်ကြားတော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအခါ များစွာကုန်သော သာကီဝင်တို့သည် ပေါင်းဆုံစုဝေး၍''အချင်းတို့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်စွ တကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲဖြစ်စွတကား၊ အကျင့်၌ အားနည်း၍သေရည်သေရက်ကို သောက်လေ့ရှိ သော ကွယ်လွန်ပြီးသော ထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကိုပင်မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟု မိန့်ကြားတော်မူ ဘိသေး၏၊ ယခု အဘယ်သူသည် သောတာပန်မဖြစ်ဘဲ ရှိအံ့နည်း''ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ ပြစ်တင်ပြောဆိုကြ ကုန်၏ဟု လျှောက်၏။
မဟာနာမ် အကြင်ဥပါသကာသည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး ဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ် ၏၊ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ ထိုသူသည် အဘယ်မှာ ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရာအံ့နည်း။ မဟာနာမ် ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် ''ရှည်မြင့်စွာသောကာလ ပတ်လုံး ဥပါသကာသည် ဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏''ဟု ပြောဆိုငြားအံ့၊ သရဏာနိသာကီဝင်ကိုသာ ပြောဆိုရာ၏။ မဟာနာမ်သရဏာနိ သာကီဝင်သည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး ဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ တရားကိုကိုးကွယ် ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ ထိုသရဏာနိသာကီဝင်သည် အဘယ်မှာပျက်စီးကျရောက် ခြင်းသို့ ရောက်နိုင်ပါအံ့နည်း။
--မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)၊ ရွှင်သောပညာရှိ၏၊ လျင်မြန်သော ပညာရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသူသည် အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်း၍ (ကိလေ သာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေသော ရဟန္တာဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်းငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝမှ လွတ်၏။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)၊ ရွှင်သောပညာရှိ၏၊ လျင်မြန်သော ပညာရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်ကား မပြည့်စုံ၊ ထိုသူသည်အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဥပပတ်ပဋိသန္ဓေ နေ၍ ထိုဘုံမှပြန်လာခြင်းသဘော မရှိသော ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့် အနာဂါမ်ဖြစ်၏။ မဟာနာမ်ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝမှ လွတ်၏။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)၊ ရွှင်သောပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ၊ ထိုသူသည်သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်သည့်ပြင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ' တို့ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့် ဤကာမဘုံသို့ တစ်ကြိမ်သာ ပြန် လာ၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုမည့်သကဒါဂါမ်ဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျ ရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝမှလွတ်၏။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏)၊ ရွှင်သောပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'နှင့်လည်း မပြည့်စုံ၊ ထိုသူသည်သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးကျ ရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှလွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝမှ လွတ်၏။
--မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် မပြည့်စုံ၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌်။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် မပြည့်စုံ)၊ ရွှင်သောပညာ မရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ။ သို့ရာတွင် ထိုသူ့အားသဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေဟူသော ဤတရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသူသည်မြတ်စွာဘုရား သိစေတော်မူသော တရားတို့ကိုလည်း ပညာဖြင့် နှိုင်းဆရှုကြည့်နိုင်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲသို့ မရောက်၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝသို့ မရောက်၊ ပြိတ္တာဘဝသို့ မရောက်၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝသို့ မရောက်။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် မပြည့်စုံ၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် မပြည့်စုံ)၊ ရွှင်သောပညာ မရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာ မရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'နှင့်လည်း မပြည့်စုံ။ သို့ရာတွင် ထိုသူ့အားသဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေဟူသော ဤတရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသူအား မြတ်စွာဘုရား၌ ယုံကြည်ခြင်းမျှချစ်ခြင်းမျှသည်သာ ဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲသို့ မရောက်၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝသို့ မရောက်၊ ပြိတ္တာဘဝသို့ မရောက်၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဒုဂ္ဂတိဘဝသို့ မရောက်။
မဟာနာမ် အကယ်၍ ဤအနှစ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးတို့သည် ကောင်းသော စကား မကောင်းသော စကားကို သိနိုင်ကုန်ငြားအံ့၊ ငါသည် ဤအနှစ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးတို့ကို 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်တို့'ဟု ပြောကြားရာ၏၊ သရဏာနိသာကီဝင်ကိုကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း၊ မဟာနာမ် သရဏာနိသာကီဝင်သည်သေခါနီး၌ အကျင့် 'သိက္ခာ'ကို ဆောက်တည်ပြီးသူ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုတိယ သရဏာနိသက္ကသုတ်
֍ ၁၀၂၁။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ ထိုအခါ သရဏာနိသာကီဝင်သည် ကွယ်လွန်၏၊ ကွယ်လွန်ပြီးသော ထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် ''ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်''ဟု မိန့်ကြားတော်မူ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော သာကီဝင်တို့သည် ပေါင်းဆုံစုဝေး၍ ''အချင်းတို့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်စွတကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်စွတကား၊ အကျင့်သိက္ခာ၌ အပြည့်အစုံ ပြုကျင့်လေ့ မရှိသော ကွယ်လွန်ပြီးသော သရဏာနိသာကီဝင်ကိုပင်မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟု မိန့်ကြားတော်မူဘိသေး၏၊ ယခုအခါ အဘယ်သူသည် သောတာပန်မဖြစ်ဘဲ ရှိအံ့နည်း''ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ ပြစ်တင်ပြောဆိုကြကုန်၏။
ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရားကွယ် လွန်ခဲ့ပြီးသော သရဏာနိသာကီဝင်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသောကိန်း သေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟု မိန့်ကြားတော်မူ၏၊ အသျှင် ဘုရား ထိုအခါ များစွာကုန်သော သာကီဝင်တို့သည် ပေါင်းဆုံစုဝေး၍ ''အချင်းတို့အံ့ဖွယ်ဖြစ်စွတကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲဖြစ်စွတကား၊ အကျင့်သိက္ခာ၌ အပြည့်အစုံ ပြုကျင့်လေ့မရှိသောကွယ်လွန်ပြီးသော ထိုသရဏာနိသာကီဝင်ကိုပင် မြတ်စွာဘုရားသည် 'ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲ သောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်'ဟုမိန့်ကြားတော်မူဘိသေး၏၊ ယခုအခါ၌ အဘယ်သူသည် သောတာပန်မဖြစ်ဘဲ ရှိအံ့နည်း''ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချပြစ်တင်ပြောဆိုကြပါကုန်၏ဟု (လျှောက် ၏)။
မဟာနာမ် အကြင်ဥပါသကာသည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ ထိုသူသည် အဘယ်မှာပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရာအံ့နည်း။ မဟာနာမ် ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် ''ရှည်မြင့်စွာသောကာလပတ်လုံး ဥပါသကာသည် ဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏၊ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏၊ သံဃာကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏''ဟု ပြောဆိုလိုငြားအံ့၊ သရဏာနိသာကီဝင်ကိုသာပြောဆိုရာ၏။ မဟာနာမ် သရဏာနိသာကီဝင်သည် ''ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရားကိုကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏၊ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏၊ သံဃာကိုကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူ ဖြစ်၏၊ ထိုသရဏာနိသာကီဝင်သည် အဘယ်မှာ ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသို့ရောက်ရာအံ့နည်''။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော် မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာ တော်၌။ပ။ အလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ ရွှင်သောပညာရှိ၏၊ လျင်မြန်သော ပညာရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသူသည်အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်း၍ (ကိလေသာ မှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့်လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့်မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေသော ရဟန္တာဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤ ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှလွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်မှ လွတ်၏။
--မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏်၊ ရွှင်သော ပညာရှိ၏၊ လျင်မြန်သောပညာရှိ၏၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'နှင့်ကား မပြည့်စုံ၊ ထိုသူသည်အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန် ခြင်းကြောင့် အသက်တမ်း၏ အလယ်၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအန္တရာ ပရိနိဗ္ဗာယီအနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ အသက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကိုလွန်၍ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီအနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ အားထုတ်မှု 'ပယောဂ' မပါဘဲ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသောအသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီအနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ အားထုတ်မှု 'ပယောဂ'နှင့် တကွ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရသော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီအနာဂါမ် ဖြစ်၏၊ အထက်သို့ အစဉ်အတိုင်း တက်၍ အကနိဋ္ဌဘုံ၌ (အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လျက်) ပရိနိဗ္ဗာန်စံမည့် ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌ ဂါမီအနာဂါမ် ဖြစ်၏။ မဟာနာမ်ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာ ဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်မှ လွတ်၏။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ ရွှင်သော ပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာမရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ၊ ထိုသူသည် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ကုန်သည့်ပြင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'တို့ ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့်ဤ (ကာမ) ဘုံသို့ တစ် ကြိမ်သာ ပြန်လာ၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုမည့် သကဒါဂါမ် ဖြစ်၏။ မဟာနာမ်ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်မှ လွတ်၏။
မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အ့ကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ' မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အလွန်ကြည်ညိုခြင်း ဖြစ်၏၊ ရွှင်သော ပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သောပညာမရှိ၊ (ကိလေ သာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ၊ သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ကုန်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးကျ ရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲမှ လွတ်၏၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝမှ လွတ်၏၊ ပြိတ္တာဘဝမှ လွတ်၏၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်မှ လွတ်၏။
--မဟာနာမ် အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း မဖြစ်။ပ။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မဖြစ်)၊ ရွှင်သော ပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သော ပညာမရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ။ သို့ရာတွင် ထိုသူအား သဒ္ဓိန္ဒြေ၊ ဝီရိယိန္ဒြေ၊ သတိန္ဒြေ၊ သမာဓိန္ဒြေ၊ ပညိန္ဒြေဟူသော ဤတရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသူသည်မြတ်စွာဘုရား သိစေ တော်မူသော တရားတို့ကိုလည်း ပညာဖြင့် နှိုင်းဆကြည့်နိုင်၏။ မဟာနာမ်ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲသို့ မရောက်၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝသို့ မရောက်၊ ပြိတ္တာဘဝသို့ မရောက်၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်သို့ မရောက်။
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား မြတ်စွာဘုရား၌ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်သောအလွန်ကြည်ညိုခြင်း မဖြစ်၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မဖြစ်)၊ ရွှင်သော ပညာမရှိ၊ လျင်မြန်သော ပညာမရှိ၊ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့်လည်း မပြည့်စုံ။ သို့ရာတွင် ထိုသူ့အားသဒ္ဓိန္ဒြေ။ပ။ ပညိန္ဒြေ ဟူသော ဤတရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသူအား မြတ်စွာဘုရား၌ ယုံကြည်ခြင်းမျှချစ်ခြင်းမျှသည်သာ ဖြစ်၏။ မဟာနာမ် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငရဲသို့ မရောက်၊ တိရ စ္ဆာန်ဘဝသို့ မရောက်၊ ပြိတ္တာဘဝသို့ မရောက်၊ မကောင်းသောသူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်သို့ မရောက်။
မဟာနာမ် ဥပမာသော်ကား မြေမကောင်းသော သစ်ငုတ်ကို မနုတ်ထွင်ရသေးသော လယ်ညံ့၌မျိုးစေ့တို့သည်လည်း ကျိုးပျက်ကုန်၏၊ ပုပ်ကုန်၏၊ လေနေပူ နှိပ်စက်ကုန်၏၊ အနှစ် မရှိကုန်၊ ကောင်းစွာသိုလှောင် မထားခဲ့ရကုန်၊ မိုးသည်လည်းကောင်းစွာ မရွာသွန်းရာ၊ ထိုမျိုးစေ့တို့သည် ကြီးပွားစည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ရာသလော။ အသျှင်ဘုရား မရောက်ကုန်ရာပါ။ မဟာနာမ် ဤအတူပင် ဤလောက၌ တရားကို မကောင်းသဖြင့် ဟောကြားအပ်၏၊ မကောင်းသဖြင့် သိစေအပ်၏၊ (ဝဋ်ဆင်းရဲမှ) လွတ်မြောက်ကြောင်းလည်း မဟုတ်၊ အေးငြိမ်းခြင်းကိုလည်း မဖြစ်စေနိုင်၊ မြတ်စွာဘုရားတို့ ဟောကြားအပ်သော တရားမျိုးလည်း မဟုတ်၊ ဤတရားမျိုးကို လယ်ညံ့ (နှင့် တူ၏)ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုတရားမျိုး၌တပည့်သည် တရားအား လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်နေ၏၊ ရိုသေစွာ ကျင့်၏၊ တရားအား လျော်စွာကျင့်၏၊ ဤကျင့်ခြင်းမျိုးကို မျိုးစေ့ညံ့ (နှင့် တူ၏)ဟု ငါ ဆို၏။
မဟာနာမ် ဥပမာသော်ကား မြေကောင်းသော သစ်ငုတ်ကို နုတ်ထွင်ပြီးသော လယ်ကောင်း၌မျိုးစေ့တို့သည်လည်း မကျိုးပျက်ကုန်၊ မပုပ်ကုန်၊ လေနေပူ မနှိပ်စက်ကုန်၊ အနှစ်ရှိကုန်၏၊ ကောင်းစွာသိုလှောင်ထားခဲ့ရကုန်၏၊ မိုးသည်လည်းကောင်းစွာ ရွာသွန်းရာ၏၊ ထိုမျိုးစေ့တို့သည် ကြီးပွားစည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ရာသလော။ အသျှင်ဘုရား ရောက်ကုန်ရာပါ၏။ မဟာနာမ် ဤအတူပင် ဤလောက၌ တရားကို ကောင်းစွာ ဟောကြားအပ်၏၊ ကောင်းစွာ သိစေအပ်၏၊ (ဝဋ်ဆင်းရဲမှ) လွတ်မြောက်ကြောင်း ဖြစ်၏၊ အေးငြိမ်းခြင်းကိုလည်း ဖြစ်စေနိုင်၏၊ မြတ်စွာဘုရားတို့ ဟောကြားအပ်သော တရားမျိုးဖြစ်၏၊ ဤတရားမျိုးကို လယ်ကောင်း (နှင့် တူ၏)ဟု ငါ ဆို၏၊ ထိုတရား၌ တပည့်သည် တရားအားလျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်နေ၏၊ ရိုသေစွာ ကျင့်၏၊ တရားအား လျော်စွာ ကျင့်၏၊ ဤကျင့်ခြင်းမျိုးကို့မျိုးစေ့ကောင်း (နှင့် တူ၏)ဟု ငါ ဆို၏၊ သရဏာနိသာကီဝင်ကို အဘယ်ဆိုဖွယ်ရှိအံ့နည်း၊ မဟာနာမ်သရဏာနိသာကီဝင်သည် သေခါနီးအခါ၌ အကျင့်ကို အပြည့်အစုံပြုကျင့်သော သူဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပဌမ အနာထပိဏ္ဍိကသုတ်
֍ ၁၀၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ယောကျ်ားတစ်ယောက်ကို ''အမောင်ယောကျ်ား လာဦး၊ သင်သည် အသျှင်သာရိပုတြာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်ဘုရားအနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေပါ၏၊ ထိုသူဌေးသည် အသျှင်သာရိပုတြာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်လိုက်ပါ၏''ဟု ငါ၏ စကားဖြင့်အသျှင်သာရိပုတြာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးလော့၊ ''အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သာရိပုတြာသည် အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ''ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်လေလော့ဟု ပြောဆိုလေ၏။
''အသျှင် ကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုယောကျ်ားသည် အနာထပိဏ်သူဌေးအား ဝန်ခံပြီးလျှင် အသျှင်သာရိပုတြာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်သာရိပုတြာကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်သာရိပုတြာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်း ထန်စွာမကျန်းမမာ ဖြစ်နေပါ၏၊ ထိုသူဌေးသည် အသျှင်သာရိပုတြာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်လိုက်ပါ၏၊ ''အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သာရိပုတြာသည် အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ''ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်လိုက်ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေခြင်းဖြင့် လက်ခံတော်မူ၏။
ထို့နောက် အသျှင်သာရိပုတြာသည် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူလျက်နောက်လိုက်ရဟန်း အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသောနေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးလျှင် အနာထပိဏ်သူဌေးအား ''သူဌေး သင် ခန့်ကျန်း၏လော၊ မျှတ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် မတိုးမူ၍ ဆုတ်ကုန်၏လော၊ ဆုတ်သောအခြင်းအရာ မတိုးသောအခြင်းအရာသည် ထင်ပါ၏လော''ဟု မေးလေ၏။ အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်သည် မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် မဆုတ်မူ၍ တိုးပါကုန်၏၊ တိုးသောအခြင်းအရာ မဆုတ်သောအခြင်းအရာသည် ထင်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။
သူဌေး မြတ်စွာဘုရား၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက် ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၌ ထိုသို့သဘောရှိသောမကြည်ညိုခြင်း သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်း ကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
--သူဌေး တရားတော်၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ တရားတော်၌ ထိုသို့သဘောရှိသောမကြည်ညိုခြင်းသည် သင့် အား မရှိ။ သူဌေး ''မြတ်စွာဘုရားသည် တရားတော်ကို ကောင်းစွာဟောကြားတော်မူ၏။ပ။ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင်ခံစားနိုင်သော တရားဖြစ်၏''ဟုတရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညို ခြင်းသည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုတရားတော်၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည်ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး သံဃာတော်၌ အကြင်သို့သဘောရှိသော မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ သံဃာတော်၌ ထိုသို့သဘောရှိသောမကြည်ညို ခြင်းသည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး ''မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည်ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါ ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံးလယ်မြေဖြစ်၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုသံဃာတော်၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည်ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော သီလပျက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ် သည်ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော သီလပျက်ခြင်းသည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေးအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သီလတို့သည်သင့်အား ရှိကုန်သည်သာတည်း၊ ထိုအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ'နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအမြင် 'မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' သည် သင့်အားရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အားဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော ကြံစည်မှု 'မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပ' နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည်ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော ကြံစည်မှု 'မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော ကြံစည်မှု 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော ကြံစည်မှု 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အားဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော ပြောဆိုမှု 'မိစ္ဆာဝါစာ' နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော ပြောဆိုမှု 'မိစ္ဆာဝါစာ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော ပြောဆိုမှု 'သမ္မာဝါစာ' သည် သင့်အား ရှိသည်သာ့တည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော ပြောဆိုမှု 'သမ္မာဝါစာ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အားဝေဒနာ သည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
--သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအလုပ် 'မိစ္ဆာကမ္မ န္တ' နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအလုပ် 'မိစ္ဆာကမ္မန္တ'သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မန္တ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည်ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအသက်မွေးမှု 'မိစ္ဆာဇီဝ'နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအသက်မွေးမှု 'မိစ္ဆာဇီဝ'သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ' သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအားထုတ်မှု 'မိစ္ဆာဝါယာမ'နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောအားထုတ်မှု 'မိစ္ဆာဝါယာမ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ' သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော အောက်မေ့မှု 'မိစ္ဆာသတိ'နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော အောက်မေ့မှု 'မိစ္ဆာသတိ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ' သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ' ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သောသင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ'နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှု 'မိစ္ဆာသမာဓိ' သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာရှုဆင်ခြင် သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော (အသိ) ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိ သောပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော (အသိ) ဉာဏ်သည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော (အသိ) ဉာဏ်သည် သင့်အား ရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော (အသိ) ဉာဏ်ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အား ဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏။
သူဌေး အကြင်သို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသော လွတ်မြောက်မှုနှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိ့သော ပုထုဇဉ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော မှားယွင်းသောလွတ်မြောက်မှုသည် သင့်အား မရှိ။ သူဌေး မှန်ကန်သော လွတ်မြောက်မှုသည် သင့်အားရှိသည်သာတည်း၊ ထိုမှန်ကန်သော လွတ်မြောက်မှုကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော သင့်အားဝေဒနာသည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးအား ဝေဒနာတို့သည် ခဏချင်းပင် ငြိမ်းကုန်၏၊ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အသျှင်သာရိပုတြာကိုလည်းကောင်း၊ အသျှင်အာနန္ဒာကိုလည်းကောင်း မိမိအဖို့ ချက်ပြီးဖြစ်သော ထမင်းအိုးမှ ထမင်းဖြင့်ပင် လုပ်ကျွေးလေ၏။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ဆွမ်းစားပြီး၍သပိတ်မှ လက်ကို ဖယ်ပြီးသော် အနာထပိဏ်သူဌေးသည် နိမ့်သော နေရာတစ်ခု၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအနာထပိဏ်သူဌေးအား အသျှင်သာရိပုတြာသည် ဤဂါထာတို့ဖြင့်အနုမောဒနာ ပြုတော်မူ၏-
''အကြင်သူအား မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာ တည်သော ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'လည်း ရှိ၏၊ ကောင်းသောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သော ချီးမွမ်းထိုက်သော သီလလည်း ရှိ၏။
သံဃာတော်၌ ကြည်ညိုခြင်းလည်း ရှိ၏၊ ဖြောင့်မတ်သောအမြင်လည်း ရှိ၏၊ ထို သူ့ကို သူဆင်းရဲမဟုတ်ဟု ဆိုကုန်၏၊ ထိုသူ၏ အသက်ရှင်ခြင်းသည် အချည်းနှီး မဖြစ်။
ထို့ကြောင့် ယုံကြည်မှုကိုလည်းကောင်း၊ သီလကိုလည်းကောင်း၊ ကြည်ညိုခြင်းကို လည်းကောင်း၊ တရားတော်ကို ရှုမြင်ခြင်းကိုလည်းကောင်း အောက်မေ့သော ပညာရှိ သည် မြတ်စွာဘုရား၏အဆုံးအမတော်ကို အဖန်တလဲလဲ အားထုတ်ရာ၏''ဟု (အနုမောဒနာ ပြုတော်မူ၏)။
ထို့နောက် အသျှင်သာရိပုတြာသည် အနာထပိဏ်သူဌေးကို ဤဂါထာတို့ဖြင့် အနုမောဒနာပြုပြီးလျှင်နေရာမှ ထ၍ ဖဲကြွလေ၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအသျှင်အာနန္ဒာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ''အာနန္ဒာ ယခု နေမွန်းတည့်အချိန်၌ သင် အဘယ်က လာသနည်း''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား ''အသျှင်သာရိပုတြာသည် အနာထပိဏ်သူဌေးကို ဤသို့ ဤသို့သော ဆုံးမခြင်းဖြင့် ဆုံးမတော်မူ၏''ဟု လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ သာရိပုတြာသည် ပညာရှိ၏၊ အာနန္ဒာ သာရိပုတြာသည် ပညာကြီး၏၊ ယင်း (သာရိပုတြာ) သည် သောတာပန်အင်္ဂါလေးပါးတို့ကို အခြင်းအရာဆယ်ပါးတို့ဖြင့် ဝေဖန်နိုင်ဘိ၏ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ဒုတိယ အနာထပိဏ္ဍိကသုတ်
֍ ၁၀၂၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ယောက်ျားတစ်ယောက်ကို ''အမောင်ယောက်ျား လာဦး၊ သင်သည် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ 'အသျှင်ဘုရားအနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကား ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေပါ၏၊ ထိုသူဌေးသည် အသျှင်အာနန္ဒာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်လိုက်ပါ၏ဟု ငါ၏ စကားဖြင့် အသျှင်အာနန္ဒာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးလော့၊ 'အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်အာနန္ဒာသည် အစဉ်သနားသည်ကို အကြောင်းပြု၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ချဉ်းကပ်တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်း လျှောက်လေလော့''ဟု ပြောဆိုလေ၏။
''အသျှင် ကောင်းပါပြီ''ဟု ထိုယောကျ်ားသည် အနာထပိဏ်သူဌေးအား ဝန်ခံပြီးလျှင် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်အာနန္ဒာကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်အာနန္ဒာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- ''အသျှင်ဘုရား အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အနာနှိပ်စက်ရကားဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လျက် ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေ၏၊ ထိုသူဌေးသည် အသျှင်အာနန္ဒာ၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခိုက်လိုက်ပါ၏၊ 'အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်အာနန္ဒာသည် အစဉ်သနားသည်ကိုအကြောင်းပြု၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ'ဟု ဤသို့လည်းလျှောက်လိုက်ပါ၏''ဟု လျှောက်၏။ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေခြင်းဖြင့် လက်ခံတော်မူ၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် အနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးလျှင် အနာထပိဏ်သူဌေးကို ''သူဌေး သင် ခန့်ကျန်း၏လော၊ မျှတ၏လော၊ ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည် မတိုးမူ၍ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏လော၊ ဆုတ်ယုတ်သောအခြင်းအရာ မတိုးသောအခြင်းအရာသည် ထင်ပါ၏လော''ဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား တပည့်တော် မခန့်ကျန်းပါ၊ မမျှတပါ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့သည်မဆုတ်ယုတ်မူ၍ တိုးပါကုန်၏၊ တိုးသောအခြင်းအရာ မဆုတ်ယုတ်သောအခြင်းအရာသည် ထင်ပါ၏ဟုလျှောက်၏။
သူဌေး တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မှုတမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊ သူဌေး ဤလောက၌ အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ဘုရား၌ မကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုဘုရား၌ မကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မှုတမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။
သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် တရားတော်၌ မကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ ထိုတရားတော်၌ မကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။
သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် သံဃာတော်၌ မကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသံဃာတော်၌ မကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။
--သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် သီလပျက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသီလပျက်ခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။ သူဌေး ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သောသေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။
သူဌေး တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်အား ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် ဖြစ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊ သူဌေး ဤသာသနာတော်၌ အကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုမြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ့ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကိုကြောက်မှုသည် မဖြစ်။
သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ''မြတ်စွာဘုရား ဟောထားသော တရားတော်သည် ကောင်းစွာ ဟောထားသော တရားဖြစ်၏။ပ။ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင်ခံစားနိုင်သော တရားဖြစ်၏''ဟု တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုတရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် မဖြစ်။
သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် ''မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့် သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန်အမြတ်ဆုံး လယ်မြေ ဖြစ်၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသံဃာတော်၌မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှုတမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် မဖြစ်။
သူဌေး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်သည် မကျိုး မပေါက် မပြောက်မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော ထိုသီလတို့ကို မိမိကိုယ်၌ ကောင်းစွာ ရှုဆင်ခြင်သော ထိုသူ့အား ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် မဖြစ်။ သူဌေး ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအကြားအမြင်ရှိသောအရိယာတပည့်အားထိတ်လန့် တုန်လှုပ်မှု တမလွန်ဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရခြင်းကို ကြောက်မှုသည် မဖြစ်ဟု မိန့်တော်မူ၏။
--အသျှင်ဘုရား အာနန္ဒာ အကျွန်ုပ်သည် မကြောက်ပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် အဘယ့်ကြောင့် ကြောက်ရမည်နည်း၊ အသျှင်ဘုရား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏။ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏။ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟုအကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံပါ၏။ပ။ ''မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန်အမြတ်ဆုံး လယ်မြေ ဖြစ်၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံပါ၏။ အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား ဟောထားတော်မူသော သိက္ခာပုဒ်တို့တွင် မိမိကိုယ်၌ လူတို့နှင့်သင့်လျော်လျောက်ပတ်သော သိက္ခာပုဒ်တစ်ပါးပါး ကျိုးပျက်ခြင်းကို တပည့်တော် မမြင်ပါဟု လျှောက်၏။ သူဌေး သင့်အား အရ တော်ပေစွ၊ သူဌေး သင့်အား ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ သူဌေးသောတာပတ္တိဖိုလ်ကို သင် ဖြေကြားပေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ပဌမ ဘယဝေရူပသန္တသုတ်
֍ ၁၀၂၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအနာထပိဏ်သူဌေးအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- သူဌေး အကြင့်ကြောင့် အရိယာတပည့်အား ဘေးရန်ငါးပါးတို့လည်းငြိမ်းကုန်၏၊ သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် မြတ်သောအသိဉာဏ်ကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ (ထို့ကြောင့်) ထိုအရိယာ့တပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော် ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည်ပျက်စီးကျ ရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန် ဖြစ်ပြီဟု မိမိကိုယ်တိုင်ပင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏။
အဘယ်ဘေးရန်ငါးပါးတို့ ငြိမ်းကုန်သနည်း။ သူဌေး သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသူသည် သူ့အသက် ကိုသတ်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် မျက်မှောက်ဘဝ၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်ကိုလည်း တိုးပွားစေ၏၊ တမလွန်ဘဝ၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်ကိုလည်း တိုးပွားစေ၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာယာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ သူ့အသက် သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သူအား ဤသို့သော ဘေးရန်သည် ငြိမ်း၏။ သူဌေး မပေးသည်ကို ယူလေ့ရှိသူသည်။ပ။ သူဌေး ကာမတို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်လေ့ရှိသူသည်။ပ။
သူဌေး မမှန် စကား ပြောကြားလေ့ရှိသူသည်။ပ။ သူဌေး မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်ကိုသောက်လေ့ရှိ သူသည် မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်ကို သောက်ခြင်းကြောင့်မျက်မှောက်ဘဝ၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်ကိုလည်း တိုးပွားစေ၏၊ တမလွန်ဘဝ၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်ကိုလည်းတိုးပွားစေ၏၊ စိတ်၌ ဖြစ် သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာယာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်ကို သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သူအား ဤသို့သောဘေးရန်သည် ငြိမ်း၏။ ဤဘေးရန်ငါးပါးတို့သည် ငြိမ်း ကုန်၏။
အဘယ်သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသနည်း။ သူဌေး ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ' မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု ဘုရား၌ မတုန် မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏)။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤသောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။
--ထိုအရိယာတပည့်သည် အဘယ် မြတ်သောအသိဉာဏ်ကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်သနည်း၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိသနည်း။ သူဌေး ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကိုပင်ကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏- ''ဤသို့ ဤအကြောင်း ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤအကျိုးဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်း ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုး ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ဤအကြောင်း မဖြစ်သည်ရှိသော် ဤအကျိုး ချုပ်၏၊ ဤအကြောင်း ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုး ချုပ်၏။ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' အကြောင်းခံကြောင့်ပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ' အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု 'ဝိညာဉ်' ဖြစ်၏။ပ။
ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဤဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ' ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်ပျောက်၏''ဟုကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏။ ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤမြတ်သောအသိဉာဏ်ကိုပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိ၏။
သူဌေး အကြင့်ကြောင့် အရိယာတပည့်အား ဘေးရန်ငါးပါးတို့လည်း ငြိမ်းကုန်၏၊ ဤသောတာပန်၏အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤမြတ်သောအသိဉာဏ်ကိုလည်း ပညာဖြင့်ကောင်းစွာ မြင်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိ၏။ (ထို့ကြောင့်) ထိုအရိယာတပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော့်''ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင်ပင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဒုတိယ ဘယဝေရူပသန္တသုတ်
֍ ၁၀၂၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ပ။ ရဟန်းတို့ အကြင့်ကြောင့် အရိယာတပည့်အား ဤဘေးရန်ငါးပါးတို့ သည်ငြိမ်းကုန်၏၊ ဤသောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤမြတ်သောအသိဉာဏ်ကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိ၏။ (ထို့ကြောင့်) ထိုအရိယာတပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော် ''ငရဲပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်ပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာပဋိသန္ဓေ ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော သူတို့၏ လားရောက်ရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ အပါယ်ပဋိသန္ဓေကုန်ပြီ၊ ငါသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင်လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏''ဟု မိမိကိုယ်တိုင်ပင် မိမိအကြောင်းကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-နန္ဒကလိစ္ဆဝိသုတ်
֍ ၁၀၂၆။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက် သောကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ နန္ဒကမည်သော လိစ္ဆဝီအမတ်ကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေသော နန္ဒကမည်သော လိစ္ဆဝီအမတ်ကြီးအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -
နန္ဒက တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိ သောကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း၊ နန္ဒက ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကိုခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့် လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေ တတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ နန္ဒက ဤတရားလေးပါးတို့ နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက် မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန်ဖြစ်၏။
--နန္ဒက ထို့ပြင် ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် နတ်၌ဖြစ်သောအသက်နှင့်လည်းကောင်း၊ လူ၌ဖြစ်သောအသက်နှင့်လည်းကောင်း ယှဉ်၏။ နတ်၌ဖြစ်သောအဆင်းနှင့်လည်းကောင်း၊ လူ၌ဖြစ်သောအဆင်းနှင့်လည်းကောင်း ယှဉ်၏။ နတ်၌ဖြစ်သော ချမ်းသာနှင့်လည်းကောင်း၊့လူ၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာနှင့်လည်းကောင်း ယှဉ်၏။ နတ်၌ဖြစ်သောအခြံအရံနှင့်လည်းကောင်း၊ လူ၌ဖြစ်သောအခြံအရံနှင့်လည်းကောင်း ယှဉ်၏။ နတ်၏ အစိုးရခြင်းနှင့်လည်းကောင်း၊ လူ၏အစိုးရခြင်းနှင့်လည်းကောင်း ယှဉ်၏။ နန္ဒက ထိုစကားကို အခြားသော သမဏထံမှလည်းကောင်း၊ အခြားသော ဗြာဟ္မဏထံမှ လည်းကောင်း ကြားရ၍ ငါ ပြောဆိုခြင်း မဟုတ်။ စင်စစ်မူကား ငါကိုယ်တိုင်သိသော ငါကိုယ်တိုင် မြင် သော ငါကိုယ်တိုင် ထင်သောအရာကိုသာလျှင် ငါ ပြောဆို၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့ မိန့်တော်မူပြီးသော် ယောကျ်ားတစ်ယောက်သည် လိစ္ဆဝီအမတ်ကြီး နန္ဒကအား ''အသျှင်ရေချိုးချိန်ပါတည်း''ဟု ပြောလေ၏။ အချင်း ယခု ဤအပဖြစ်သော ရေချိုးခြင်းဖြင့် အကျိုးမရှိ၊ မြတ်စွာဘုရား၌ ကြည်ညိုခြင်းဟူသောအတွင်းဖြစ်သော ဤရေချိုးခြင်းသာ သင့်မြတ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု (ပြောဆိုလေ၏)။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် သရဏာနိဝဂ် ပြီး၏။
--၄-ပုညာဘိသန္ဒဝဂ်
၁-ပဌမ ပုညာဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၂၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ''တရားတော်သည် မြတ်စွာဘုရား ကောင်းစွာဟောတော်မူသော တရားတော်ပါပေတည်း။ပ။ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင်ခံစားနိုင်သော တရားတော်ပါပေတည်း''ဟု တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကားချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဒုတိယ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ''မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော် သည်ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏။ပ။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံး လယ်မြေဖြစ်တော်မူပါပေ၏''ဟု သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သော တတိယ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဒုတိယ ပုညာဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၂၈။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည့်ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ဝန်တိုမှု 'မစ္ဆေရ' အညစ်အကြေး ကင်းသောစိတ်ဖြင့် အိမ်၌ နေ၏၊ လွတ်လွတ်လပ်လပ် စွန့်ကြဲတတ်၏၊ (လှူဒါန်းရန်) ဆေးကြောထားသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲခြင်း၌ မွေ့လျော်၏၊ ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့နှင့် စပ်ယှဉ်၏၊ ပေးကမ်းဝေဖန်ခြင်း၌မွေ့လျော် ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထ ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၃-တတိယ ပုညာဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၂၉။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
--ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိသော ပညာနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ ဖောက်ထွင်း၍ သိနိုင်သော ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောမြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထ ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ ဒေဝပဒသုတ်
֍ ၁၀၃၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သောသတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော တရားတို့သည် ဤလေး့ပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါနတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်သော ပဌမ တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ဤကား မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကိုဖြူစင် စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်သော စတုတ္ထ တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုတိယ ဒေဝပဒသုတ်
֍ ၁၀၃၁။ ရဟန်းတို့ မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကိုဖြူစင်စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ် လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ထိုသူသည် ''နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်သော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း''ဟု ဆင်ခြင်၏၊ ''ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု မရှိကြကုန်ဟု နတ်တို့၏ အကြောင်းကို ယခု ငါ ကြားရ၏၊ ငါသည် ထိတ်လန့်တတ်သောသူကိုဖြစ်စေ, (ထိတ်လန့်မှုမရှိ) ခိုင်မြဲသော သူကိုဖြစ်စေ တစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ မညှဉ်းဆဲ မနှိပ်စက်၊ ငါသည် နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်သော တရားနှင့် ပြည့်စုံ၍ နေ၏''ဟု ထိုသူသည် ဤသို့ သိ၏။ ဤကား မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါနတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော ပဌမ တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ထိုသူသည် ''နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော တရားဟူသည် အဘယ်နည်း''ဟုဤသို့ ဆင်ခြင်၏၊ ''ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု မရှိကြကုန်ဟု နတ်တို့၏ အကြောင်းကို ယခု ငါကြားရ၏၊ ငါသည် ထိတ်လန့်တတ်သော သူကိုဖြစ်စေ, (ထိတ်လန့်မှုမရှိ) ခိုင်မြဲသော သူကိုဖြစ်စေတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ မညှဉ်းဆဲ မနှိပ်စက်၊ ငါသည် နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်သော တရားနှင့်ပြည့်စုံ၍ နေ၏''ဟု ထိုသူသည် ဤသို့ သိ၏။ ဤကား မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကိုစင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့်ရောက်အပ်ကုန်သော စတုတ္ထ တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ မစင်ကြယ်သော သတ္တဝါတို့ကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှါ မဖြူစင်သော သတ္တဝါတို့ကို ဖြူစင်စေခြင်းငှါ နတ်တို့၏ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်အပ်ကုန်သော တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒေဝ သဘာဂသုတ်
֍ ၁၀၃၂။ ရဟန်းတို့ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသူကို နတ်တို့ နှစ်သက်ကုန်သည် ဖြစ်၍ သဘောတူသူ၏ အဖြစ်ကို ပြောဆိုကုန်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၍ ဤဘုံမှ စုတေပြီး ထိုဘုံ၌ ဖြစ်ကုန်သောနတ်တို့ အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏၊ ''ငါတို့သည် အကြင်သို့သဘောရှိသော ဘုရား၌ မတုန်မလှုပ်ကြည်ညိုခြင်း နှင့် ပြည့်စုံ၍ ထိုလူ့ဘုံမှ စုတေပြီး ဤနတ်ဘုံ၌ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသောမြတ်စွာဘုရား၌ မတုန် မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်လည်း နတ်တို့ထံသို့ရောက်လာလတ္တံ့''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။
တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံကြ၍ ဤလူ့ဘုံမှ စုတေပြီး ထိုနတ်ဘုံ၌ဖြစ်ကုန်သော နတ်တို့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏၊ ''ငါတို့သည် အကြင်သို့သဘောရှိသောအရိယာတို့နှစ် သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံကြ၍ ထိုလူ့ဘုံမှ စုတေပြီး ဤနတ်ဘုံ၌ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသို့သဘော ရှိသောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်လည်း နတ်တို့ ထံသို့ ရောက်လာလတ္တံ့''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သူကို နတ်တို့ နှစ်သက်ကုန်သည် ဖြစ်၍ သဘောတူသူ၏ အဖြစ်ကို ပြောဆိုကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-မဟာနာမသုတ်
֍ ၁၀၃၃။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာ့ဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား-
အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် ဥပါသကာဖြစ်ပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မဟာနာမ် အကြင့်ကြောင့်မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ တရားတော်ကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာတော်ကိုကိုးကွယ် ဆည်းကပ်၏။ မဟာနာမ် ဤမျှဖြင့် ဥပါသကာဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် ဥပါသကာသည် သီလနှင့် ပြည့်စုံပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မဟာ နာမ်အကြင့်ကြောင့် ဥပါသကာသည် သူ့အသက် သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်လေ့ရှိ၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူ ခြင်းမှရှောင်ကြဉ်လေ့ရှိ၏၊ ကာမတို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်လေ့ရှိ၏၊ မမှန် ပြောဆိုခြင်းမှရှောင်ကြဉ်လေ့ရှိ၏၊ မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်ကို သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်လေ့ရှိ၏။ မဟာနာမ် ဤမျှဖြင့် ဥပါသကာသည် သီလနှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် ဥပါသကာသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' နှင့် ပြည့်စုံပါသနည်းဟု (လျှောက် ၏)။
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ ဥပါသကာသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။
နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါး တရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော် မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ဗောဓိဉာဏ်ကို ယုံကြည် ၏။ မဟာနာမ် ဤမျှဖြင့် ဥပါသကာသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'နှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် ဥပါသကာသည် စွန့်ကြဲမှု 'စာဂ'နှင့် ပြည့်စုံပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ ဥပါသကာသည် ဝန်တိုမှု 'မစ္ဆေရ'ကင်းသော စိတ်ဖြင့် အိမ်၌ နေ၏၊ လွတ်လွတ် စွန့်ကြဲတတ်၏၊ (လှူဒါန်းရန်) ဆေးကြောထားသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲခြင်း၌ မွေ့လျော်၏၊ ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့နှင့် စပ်ယှဉ်၏၊ ပေးကမ်းခြင်းဝေဖန်ခြင်း၌ မွေ့လျော်၏။ မဟာနာမ် ဤမျှဖြင့် ဥပါသကာသည် စွန့်ကြဲမှု 'စာဂ'နှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် ဥပါသကာသည် ပညာနှင့် ပြည့်စုံပါသနည်းဟု (လျှောက်၏)။ မဟာ နာမ်ဤသာသနာတော်၌ ဥပါသကာသည် ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိသော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဖောက်ထွင်း၍ သိသော ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ မဟာနာမ် ဤမျှဖြင့် ဥပါသကာသည် ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဝဿသုတ်
֍ ၁၀၃၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တောင်ထိပ်၌ မိုးကြီး သည်းထန်စွာ ရွာသည်ရှိသော် ထိုရေ သည်ချိုင့်ဝှမ်းရာအရပ်သို့ စီးဆင်း၍ တောင်ချောက်ကြား ပပ်ကြားကွဲ မြောင်းငယ် မြောင်းကြီးတို့ကိုပြည့်စေ၏၊ တောင်ချောက်ကြား ပပ်ကြားကွဲ မြောင်းငယ် မြောင်းကြီးတို့ ပြည့်သည်ရှိသော်အိုင်ငယ်တို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ အိုင်ငယ်တို့ ပြည့်သည်ရှိသော် အိုင်ကြီးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့ ပြည့်သည်ရှိ သော် မြစ်ငယ်တို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့ ပြည့်သည်ရှိသော်မြစ်ကြီးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ မြစ်ကြီးတို့ ပြည့်သည်ရှိသော် မဟာသမုဒ္ဒရာတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်အား ဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ သံဃာတော်၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့သည်လည်းကောင်း ရှိကုန်၏။ ဤတရား့တို့သည် စီးဆင်းကုန်သည်ရှိသော် နိဗ္ဗာန်ဟူသော တစ်ဖက်ကမ်းသို့ ရောက်၍ အာသဝတို့ ကုန်ခြင်းငှါဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ကာဠိဂေါဓာသုတ်
֍ ၁၀၃၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နံနက်အချိန်၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ကာဠိဂေါဓာမည်သော သာကီဝင်မင်းသမီးအိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားသောနေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ကာဠိဂေါဓာမည်သော သာကီဝင်မင်းသမီးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော ကာဠိဂေါဓာသာကီဝင်မင်းသမီးအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-
ဂေါဓာ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်မသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေး ပါးတို့နှင့်နည်း -
ဂေါဓာ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်မသည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
--တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ ဝန်တိုမှု 'မစ္ဆေရ'အညစ်အကြေး ကင်းသော စိတ်ဖြင့် အိမ်၌ နေ၏၊ လွတ်လွတ် စွန့်ကြဲတတ်၏၊ (လှူဒါန်းရန်) ဆေးကြောထားသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲခြင်း၌ မွေ့လျော်၏၊ ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့နှင့် စပ်ယှဉ်၏၊ ပေးကမ်းဝေဖန်ခြင်း၌ မွေ့လျော်၏။
ဂေါဓာ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်မသည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတရားတို့သည်အကျွန်ုပ်၌ ရှိပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း ထိုတရားတို့၌ ကောင်းစွာ ထင်မြင်ပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝ မနုဿာနံ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ အိမ်၌ (ရှိသော) လှူဒါန်းဖွယ်ဟူသမျှ အားလုံးကို သီလရှိကုန်သော ကောင်းသော တရားရှိသူတို့နှင့် မခွဲခြားပါဟု လျှောက်၏။
ဂေါဓာ သင်သည် အရတော်ပေစွ၊ ဂေါဓာ သင်သည် ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ ဂေါဓာ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို သင် ပြောကြားအပ်ပေပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
၁၀-နန္ဒိယသက္ကသုတ်
֍ ၁၀၃၆။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ နန္ဒိယသာကီဝင်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားသောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့ အချင်းခပ်သိမ်း အခါခပ်သိမ်း မရှိသောအရိယာတပည့်သည်မေ့မေ့လျော့လျော့ နေလေ့ရှိ သူ ဖြစ်ပါသလော''ဟု (လျှောက်၏)။
နန္ဒိယ သောတာပန်၏ အင်္ဂါလေးပါးတို့ အချင်းခပ်သိမ်း အခါခပ်သိမ်း မရှိသော သူကို အပဖြစ်သောပုထုဇဉ်အဖို့၌ တည်သူဟု ငါ ဆို၏၊ နန္ဒိယ စင်စစ်သော်ကား မေ့မေ့လျော့လျော့ နေလေ့ရှိသောအရိယာတပည့်လည်း ရှိ၏၊ မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိသောအရိယာတပည့်လည်း ရှိ၏၊ ထိုတရားကို နာလော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့၊ ငါ ဟောပေအံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ ''အသျှင်ဘုရားကောင်းပါပြီ''ဟု နန္ဒိယသာကီဝင်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ဤတရားကို ဟော တော်မူ၏-
--နန္ဒိယ အဘယ်သို့လျှင် အရိယာတပည့်သည် မေ့မေ့လျော့လျော့ နေလေ့ရှိသနည်း။ နန္ဒိယ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်း ကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည် တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။
ထိုအရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ထိုမတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းဖြင့် တင်းတိမ်ရောင့်ရဲ၏၊ နေ့၌ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း၊ ညဉ့်၌ (တစ်ဦးတည်း) ကိန်းအောင်းခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း တစ်ဆင့်တက်၍ အားမထုတ်။ ဤသို့ မေ့မေ့လျော့လျော့ နေသော ထိုအရိယာတပည့်အားဝမ်းမြောက်မှု မဖြစ်၊ ဝမ်းမြောက်မှု မဖြစ်လတ်သော် နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' မဖြစ်၊ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' မရှိလတ်သော် ငြိမ်းအေးမှု 'ပဿဒ္ဓိ' မဖြစ်၊ ငြိမ်းအေးမှု 'ပဿဒ္ဓိ' မရှိလတ်သော် ဆင်းရဲစွာ နေရ၏၊ ဆင်းရဲစွာနေရသူ၏ စိတ်သည် မတည်ကြည်နိုင်၊ စိတ်မတည်ကြည်သည်ရှိသော် (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့သည်ထင်စွာ မဖြစ်ကုန်၊ (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့ ထင်စွာ မဖြစ်ခြင်းကြောင့် မေ့မေ့လျော့လျော့ နေလေ့ရှိသူဟု ခေါ်ဆိုအပ်၏။
နန္ဒိယ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက်မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ထိုအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့ဖြင့် တင်းတိမ် ရောင့်ရဲ၏၊ နေ့၌ ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း၊ ညဉ့်၌ (တစ်ဦးတည်း) ကိန်းအောင်းခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း တစ်ဆင့်တက်၍ အားမထုတ်။ ဤသို့ မေ့မေ့လျော့လျော့နေသော ထိုအရိယာတပည့်အား ဝမ်းမြောက်မှု မဖြစ်၊ ဝမ်းမြောက်မှု မဖြစ်လတ်သော် နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'မဖြစ်၊ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' မရှိလတ်သော် ငြိမ်းအေးမှု 'ပဿဒ္ဓိ' မဖြစ်၊ ငြိမ်းအေးမှု 'ပဿဒ္ဓိ' မရှိလတ်သော်ဆင်းရဲစွာ နေရ၏၊ ဆင်းရဲစွာ နေရသူ၏ စိတ်သည် မတည်ကြည်နိုင်၊ စိတ် မတည်ကြည်သည်ရှိသော် (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့သည် ထင်စွာ မဖြစ်ကုန်၊ (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့ ထင်စွာ မဖြစ်ခြင်းကြောင့် မေ့မေ့လျော့လျော့ နေလေ့ရှိသူ ဖြစ်၏။
နန္ဒိယ အဘယ်သို့လျှင် အရိယာတပည့်သည် မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ နန္ဒိယ့ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
ထိုအရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ထိုသို့မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းဖြင့် မတင်းတိမ်မရောင့်ရဲ။ နေ့၌ ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း၊ ညဉ့်၌ (တစ်ဦးတည်း) ကိန်းအောင်းခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း တစ်ဆင့်တက်၍ အားထုတ်၏။ ဤသို့ မမေ့မလျော့ နေသောထိုအရိယာတပည့်အား ဝမ်းမြောက် မှု ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သူအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ရှိသူ၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော သူသည် ချမ်းသာကိုခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော သူ၏ စိတ်သည် တည်ကြည် ၏၊ စိတ်တည်ကြည်သည်ရှိသော် (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့သည် ထင်စွာ ဖြစ်ကုန်၏၊ (သမထ ဝိပဿနာ) တရားတို့ ထင်စွာဖြစ်ခြင်းကြောင့် မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိသူဟု ခေါ်ဆိုအပ်၏။
--နန္ဒိယ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက်မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ထိုအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သောသီလတို့ဖြင့် မတင်းတိမ်မရောင့်ရဲ။ နေ့၌ ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း၊ ညဉ့်၌ (တစ်ဦးတည်း) ကိန်းအောင်းခြင်းအကျိုးငှါလည်းကောင်း တစ်ဆင့်တက်၍ အားထုတ်၏။ ဤသို့ မမေ့မလျော့နေသော ထိုအရိယာတပည့်အား ဝမ်းမြောက်မှု ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သူအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ရှိသူ၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော သူသည် ချမ်းသာကိုခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော သူ၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏၊ စိတ်တည်ကြည်သည်ရှိသော် (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့ သည် ထင်စွာ ဖြစ်ကုန်၏၊ (သမထဝိပဿနာ) တရားတို့ ထင်စွာဖြစ်ခြင်းကြောင့် မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိ သူဟု ခေါ်ဆိုအပ်၏။ နန္ဒိယ ဤသို့လျှင် အရိယာတပည့်သည်မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိသူ ဖြစ်၏ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် ပုညာဘိသန္ဒဝဂ် ပြီး၏။
--၅-သဂါထကပုညာဘိသန္ဒဝဂ်
၁-ပဌမ အဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၃၇။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုးမပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထကောင်း မှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်လေးပါးတို့နှင့်ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ ကောင်းမှုအတိုင်းအရှည်ကို ''ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ဤမျှလောက် ရှိ၏''ဟု ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကား မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ကောင်းမှုအစုကြီးဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရ၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစား ပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစား အရာပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက်ရေကွန်းစား အထောင်ပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစား အသိန်းပမာဏရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း ဤသို့ ရေအတိုင်းအရှည်ကို ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ။ စင်စစ်သော်ကား''မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော များပြားစွာသော ရေအစု''ဟုသာ ခေါ်ဆိုရ၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဤကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ် လေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ ကောင်းမှုအတိုင်းအရှည်ကို ''ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ် သည် ဤမျှလောက် ရှိ၏''ဟု ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကား''မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ် နိုင်သော ကောင်းမှုအစုကြီး''ဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-
''များစွာ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်း၍ မတိုင်းတာနိုင်သည့် အိုင်ကြီးဖြစ်သော ရတနာအပေါင်း၏တည်ရာဖြစ်သော မဟာသမုဒ္ဒရာသို့ လူအပေါင်းတို့ မှီဝဲရာ များစွာသော မြစ်တို့သည်စီးဝင်ကပ်ရောက်ကုန်၏။
--ရေကို ဆောင်တတ်ကုန်သော မြစ်တို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ကပ်ရောက်ကုန်သကဲ့သို့ ဤအတူထမင်းအဖျော်အဝတ်တို့ကို ပေးလှူတတ်သော, ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ တို့ကိုလည်းကောင်း၊ အခင်းကိုလည်းကောင်း ပေးလှူတတ်သော ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်သို့ ကောင်းမှုအလျဉ်တို့သည်ကပ်ရောက်ကုန်၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၁-ဒုတိယ အဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၃၈။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေ တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ''တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ဝန်တိုမှု 'မစ္ဆေရ' အညစ်အကြေး ကင်းစင်သော စိတ်ဖြင့် အိမ်၌ နေ၏၊ လွတ်လွတ် စွန့်ကြဲတတ်၏၊ (လှူဒါန်းရန်) ဆေးကြောထားသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲ ခြင်း၌ မွေ့လျော်၏၊ ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့နှင့် စပ်ယှဉ်၏၊ ပေးကမ်းဝေဖန်ခြင်း၌ မွေ့လျော်၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဤကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ် လေးပါးတို့နှင့်ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ ကောင်းမှုအတိုင်းအရှည်ကို ''ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောကောင်းမှု အစု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ဤမျှလောက် ရှိ၏''ဟု ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကားမရေတွက်နိုင် သော မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ကောင်းမှုအစုကြီးဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရ၏။
--ရဟန်းတို့ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူကုန်သော ဤမြစ်ကြီးတို့ စီးဆင်းပေါင်းဆုံရာအရပ်၌ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစားပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစားအရာပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစား အထောင်ပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ရေကွန်းစားအသိန်းပမာဏ ရှိကုန်၏''ဟူ၍လည်းကောင်း ဤသို့ ရေအတိုင်းအရှည်ကို ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကား ''မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ရေအစုကြီး''ဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရသကဲ့သို့- ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဤကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ် လေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ ကောင်းမှုအတိုင်းအရှည်ကို ''ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ် သည် ဤမျှလောက် ရှိ၏''ဟု ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကား''မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ် နိုင်သော ကောင်းမှုအစု''ဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏- ''များစွာ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်း၍ မတိုင်းတာနိုင်သည့် အိုင်ကြီးဖြစ်သော ရတနာအပေါင်းတို့၏တည်ရာဖြစ်သော မဟာသမုဒ္ဒရာသို့ လူအပေါင်းတို့ မှီဝဲရာ များစွာသော မြစ်တို့သည်စီးဝင်ကပ်ရောက်ကုန်၏။
ရေကို ဆောင်တတ်ကုန်သော မြစ်တို့သည် သမုဒ္ဒရာသို့ ကပ်ရောက်ကုန်သကဲ့သို့ ဤအတူထမင်းအဖျော်အဝတ်တို့ကို ပေးလှူတတ်သော, ကျောင်းအိပ်ရာနေရာ တို့ကိုလည်းကောင်း၊ အခင်းကိုလည်းကောင်း ပေးလှူတတ်သော ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်သို့ ကောင်းမှုအလျဉ်တို့သည်ကပ်ရောက်ကုန်၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
၁-တတိယ အဘိသန္ဒသုတ်
֍ ၁၀၃၉။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပဌမ ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။
ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် ပညာရှိ၏၊ အဖြစ်အပျက်ကို သိသော ပညာနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ ဖောက်ထွင်း၍ သိနိုင်သော ကောင်းစွာ ဆင်းရဲကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သောမြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော စတုတ္ထ ကောင်းမှုအစုကုသိုလ်အလျဉ်တည်း။
--ရဟန်းတို့ ဤကား ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည်ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ် လေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်၏ကောင်းမှုအတိုင်းအရှည်ကို ''ချမ်းသာခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုအစု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ဤမျှလောက် ရှိ၏''ဟု ရေတွက်ရန် မလွယ်ကူ၊ စင်စစ်သော်ကား ''မရေတွက်နိုင်သော မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သောကောင်းမှုအစုကြီး''ဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုရ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-
''ကောင်းမှုကို လိုလားသူသည် မဂ်ကုသိုလ်၌ တည်၍ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက် ခြင်းအကျိုးငှါအရဟတ္တမဂ်ကို ပွါးများ၏၊ တရားအနှစ် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရသည် ဖြစ်၍ ကိလေသာကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်၌မွေ့လျော်သော သူသည် သေမင်း လာခြင်း တည်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် မတုန်မလှုပ်တော့ပေ''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ပဌမ မဟဒ္ဓနသုတ်
֍ ၁၀၄၀။ ရဟန်းတို့ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်ကို ကြွယ်ဝသူ၊ များသောဥစ္စာစည်းစိမ်ရှိသူဟု ဆိုအပ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်ကို ကြွယ်ဝသူ၊ များသော ဥစ္စာစည်းစိမ်ရှိသူဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဒုတိယ မဟဒ္ဓနသုတ်
֍ ၁၀၄၁။ ရဟန်းတို့ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်ကို ကြွယ်ဝသူ၊ များသောဥစ္စာစည်းစိမ် ရှိသူ၊ အခြံအရံများသူဟု ဆိုအပ်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေ့တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်ကို ကြွယ်ဝသူ၊ များသော ဥစ္စာစည်းစိမ်ရှိသူ၊ အခြံအရံများသူဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-သုဒ္ဓကသုတ်
֍ ၁၀၄၂။ ရဟန်းတို့ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မသောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
--ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်း သဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-နန္ဒိယသုတ်
֍ ၁၀၄၃။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော နန္ဒိယသာကီဝင်အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏- နန္ဒိယ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန်ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
နန္ဒိယ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
နန္ဒိယ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန်ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော့်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဘဒ္ဒိယသုတ်
֍ ၁၀၄၄။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော ဘဒ္ဒိယသာကီဝင်အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏- ဘဒ္ဒိယ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသောသောတာပန်ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
ဘဒ္ဒိယ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ဘဒ္ဒိယ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိ သောသောတာပန် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-မဟာနာမသုတ်
֍ ၁၀၄၅။ ကပိလဝတ်နိဒါန်း။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏- မဟာနာမ် ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည်။ပ။ အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
မဟာနာမ် ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌။ပ။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
မဟာနာမ် ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-အင်္ဂသုတ်
֍ ၁၀၄၆။ ရဟန်းတို့ သောတာပန် (ဖြစ်ကြောင်း) အင်္ဂါတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲပေါင်းသင်းခြင်း၊ သူတော်ကောင်းတရားကို ကြားနာခြင်း၊ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၊ တရားအား လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ သောတာပန် ဖြစ်ကြောင်း အင်္ဂါတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် သဂါထကပုညာဘိသန္ဒဝဂ် ပြီး၏။
--၆-သပ္ပညဝဂ်
၁-သဂါထကသုတ်
֍ ၁၀၄၇။ ရဟန်းတို့ တရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နှင့်နည်း-
ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောအရိယာတပည့်သည် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော သောတာပန် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏ -
''အကြင်သူအား မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာ တည်သော ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' လည်း ရှိ၏၊ ကောင်းသောအရိယာတို့ နှစ်သက်သော ချီးမွမ်းထိုက်သော သီလလည်း ရှိ၏။
သံဃာတော်၌ ကြည်ညိုခြင်းလည်း ရှိ၏၊ ဖြောင့်မတ်သောအမြင်လည်း ရှိ၏၊ ထို သူ့ကို သူဆင်းရဲမဟုတ်ဟု ဆိုကုန်၏၊ ထိုသူ၏ အသက်ရှင်ခြင်းသည် အချည်းနှီး မဖြစ်။
ထို့ကြောင့် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ကိုလည်းကောင်း၊ သီလကိုလည်းကောင်း၊ ကြည်ညို ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ တရားတော်ကို ရှုမြင်ခြင်းကိုလည်းကောင်း မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမတော်ကို အောက်မေ့သောပညာရှိသည် အဖန်တလဲလဲ အားထုတ်ရာ ၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဝဿံဝုတ္ထသုတ်
֍ ၁၀၄၈။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဝါကျွတ်ခဲ့၍တစ်စုံတစ်ခုသော ပြုဖွယ်ကိစ္စဖြင့် ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ရောက်လာ၏၊ ''ရဟန်းတစ်ပါးသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ဝါကျွတ်ခဲ့၍ ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ရောက်လာသတတ်''ဟု ကပိလဝတ်ပြည်သား သာကီဝင်တို့သည် ကြားကုန်၏။
ထိုအခါ ကပိလဝတ်ပြည်သား သာကီဝင်တို့သည် ထိုရဟန်းထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ ထိုရဟန်းကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် ထိုရဟန်းအား ''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ကျန်းမာတော်မူပါ၏လော၊ အားရှိတော်မူပါ၏လော''ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ဒါယကာတို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ကျန်းမာတော်မူပါ၏၊ အားရှိတော်မူပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည့်လည်း ကျန်းမာတော်မူပါ၏လော၊ အားရှိတော်မူပါ၏လော။ ဒါယကာတို့ အသျှင်သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည်လည်း ကျန်းမာပါကုန်၏၊ အားရှိပါကုန်၏။ အသျှင်ဘုရား ရဟန်းသံဃာသည်လည်း ကျန်းမာတော်မူပါ၏လော၊ အားရှိတော်မူပါ၏လော။ ဒါယကာတို့ ရဟန်းသံဃာသည်လည်း ကျန်းမာပါ၏၊ အားရှိပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အသျှင်သည် ဤဝါတွင်း၌ မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ နာကြားသင်ယူခဲ့သော တရားတော်တစ်စုံတစ်ခု ရှိပါသလော။ ဒါယကာတို့ ငါသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်မှ ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားကို နာကြားသင်ယူခဲ့ရ၏ -
''ရဟန်းတို့ အာသဝကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝကင်း၍ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့်မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကုန်သော ရဟန်းတို့သည် နည်းကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ပြန်လည်ခြင်းသဘော မရှိဘဲ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့် အနာဂါမ်ရဟန်းတို့သာ ပို၍ များကုန်၏''ဟူသော တရားတော်ကို နာကြားသင်ယူခဲ့ရ၏။
ဒါယကာတို့ ထို့ပြင်လည်း ''ရဟန်းတို့ အောက်ပိုင်းသံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် ဗြဟ္မာ့ ဘုံမှပြန်လည်ခြင်းသဘော မရှိဘဲ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုမည့် အနာဂါမ်ရဟန်းတို့သည် နည်းကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်သည့်ပြင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'တို့ ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့် တစ်ကြိမ်သာ ဤကာမဘုံသို့ လာ၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုကြမည့်သကဒါဂါမ်ရဟန်းတို့သာ ပို၍ များကုန်၏''ဟူသော တရားတော်ကို မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှနာကြားသင်ယူခဲ့ရ၏။
ဒါယကာတို့ ထို့ပြင်လည်း ''ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန်သည့်ပြင် စွဲမက်မှု 'ရာဂ'၊ အမျက်ထွက်မှု 'ဒေါသ'၊ တွေဝေမှု 'မောဟ'တို့ ခေါင်းပါးခြင်းကြောင့် တစ်ကြိမ်သာ ဤကာမဘုံသို့ လာ၍ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုကြမည့် သကဒါဂါမ်ရဟန်းတို့သည် နည်းကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့်သံယောဇဉ်သုံးပါးတို့ ကုန် ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိသော ကိန်းသေမြဲသောအထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်း ရာရှိသော သောတာပန်ရဟန်းတို့သာ ပို၍ များကုန်၏''ဟူသောဤတရားကိုလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ နာကြားသင်ယူခဲ့ရ၏ဟု (မိန့်ဆိုလေ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဓမ္မဒိန္နသုတ်
֍ ၁၀၄၉။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတနမိဂဒါဝုန်တော၌ (သီတင်း သုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဓမ္မဒိန္နဥပါသကာသည် ဥပါသကာငါးရာတို့နှင့် အတူ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ -''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်တို့ကို သွန်သင်တော်မူပါ၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်တို့ကို ဆုံးမတော်မူပါ၊ ယင်းသို့ သွန်သင်ဆုံးမခြင်းသည် အကျွန်ုပ်တို့အား ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး အစီးအပွားရှိခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ဖြစ်ရာပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။
ဓမ္မဒိန္န သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ဤသို့ ကျင့်ရမည် ''နက်နဲကုန်သော နက်နဲသောအနက်ရှိကုန်သောလောကမှ လွန်မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ဆိတ်သုဉ်းမှု 'သုညတ'နှင့် စပ်ကုန်သော ဘုရားဟော သုတ္တန်တို့ကို အခါခပ်သိမ်း ရရောက်၍ နေကုန်အံ့''ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား သားသမီးတို့ဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းသော နေရာ၌ နေကြရကုန်သော ကာသိတိုင်းထွက် စန္ဒကူးကို အစဉ်သုံးဆောင်ကုန်သော ပန်းပန်ခြင်း နံ့သာခြယ်ခြင်း နံ့သာပျောင်းလိမ်းခြင်းကို ဆောင်ကုန်သောရွှေငွေကို သာယာကုန်သော တပည့်တို့သည် နက်နဲကုန်သော နက်နဲသောအနက်ရှိကုန်သော လောကမှလွန်မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော ဆိတ်သုဉ်းမှု 'သုညတ'နှင့် စပ်ကုန်သော ဘုရားဟော သုတ္တန်တို့ကို အခါခပ်သိမ်း ရရောက်၍ နေခြင်းငှါ မလွယ်ပါ၊ အသျှင်ဘုရား သိက္ခာပုဒ်ငါးပါးတို့၌ တည်ကြသော တပည့်တော်တို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် အထက်ဖြစ်သော တရားကို ဟောတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။
ဓမ္မဒိန္န သို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ဤသို့ ကျင့်ရမည် ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်အံ့''ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော ထိုသောတာပန် အင်္ဂါလေးပါးတို့သည်အကျွန်ုပ်တို့၌ ရှိပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း ထိုတရားတို့၌ ကောင်းစွာ ထင်ပါကုန်၏။ အသျှင်ဘုရား ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည် တော်မူပါပေ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ' မည်တော်မူပါပေ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည် တော်မူပါပေ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူပါပေ၏''ဟု မြတ် စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။
--တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံပါကုန်၏ဟုလျှောက်၏။
ဓမ္မဒိန္န သင် အရတော်ပေစွ၊ ဓမ္မဒိန္န သင် ကောင်းစွာ ရအပ်ပေစွ၊ သင်တို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် ကိုပြောကြားအပ်ပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။့
၄-ဂိလာနသုတ်
֍ ၁၀၅၀။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝါတွင်းသုံးလလွန်၍ သင်္ကန်းကိစ္စပြီးသောအခါဒေသစာရီကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟု များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းကို ချုပ်ဆိုးကြကုန်၏၊ ''မြတ်စွာဘုရားသည် ဝါတွင်းသုံးလလွန်၍ သင်္ကန်းကိစ္စပြီးသောအခါ ဒေသစာရီကြွတော်မူလတ္တံ့''ဟုများစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းကို ချုပ်ဆိုးကြကုန်သတတ်ဟု မဟာနာမ်သာကီဝင်သည် ကြားလေ၏။
ထိုအခါ မဟာနာမ်သာကီဝင်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- အသျှင်ဘုရား 'မြတ်စွာဘုရားသည် ဝါတွင်းသုံးလ လွန်၍ သင်္ကန်းကိစ္စပြီးသောအခါ ဒေသစာရီကြွတော်မူလတ္တံ့'ဟုများစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းကို ချုပ်ဆိုးကြကုန်သတတ်ဟု ဤသတင်းကိုအကျွန်ုပ် ကြားရပါသည်။
အသျှင်ဘုရား 'ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာသည် အနာရောဂါ နှိပ်စက်ခံနေရသော၊ ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်နေသော၊ ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေသော၊ ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာကိုဆုံးမထိုက်၏'ဟူသော ဤစကားကို မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ မကြားရဖူးပါ၊ မနာယူရဖူးပါဟု (လျှောက်၏)။
မဟာနာမ် ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာသည် အနာရောဂါ နှိပ်စက်ခံနေရသော၊ ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်နေသော၊ ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေသော၊ ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာကို သက်သာရာရစေသော တရားလေးပါးတို့ဖြင့် သက်သာစေရမည်-
''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သောအကြောင်းကြောင့်လည်း 'အရဟံ'မည်တော်မူ၏။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ'မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဗုဒ္ဓ'မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း 'ဘဂဝါ'မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည် အသျှင့်မှာ ရှိ၏၊ အသျှင်သည် နှစ်သိမ့်ပါလော့။
--တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌။ပ။ (မတုန်မလှုပ် ကြည်ညိုခြင်းသည်) အသျှင့်မှာ ရှိ၏၊ အသျှင် သည်နှစ်သိမ့်ပါလော့။ မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော။ပ။ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောအရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့သည် အသျှင့်မှာ ရှိ၏၊ အသျှင်သည် နှစ်သိမ့်ပါလော့။
မဟာနာမ် ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာသည် အနာရောဂါ နှိပ်စက်ခံနေရသော၊ ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်နေသော၊ ပြင်းထန်စွာ မကျန်းမမာ ဖြစ်နေသော၊ ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ဥပါသကာကို ဤသက်သာရာ ရစေတတ်သော တရားလေးပါးတို့ဖြင့် သက်သာစေပြီးလျှင် ''မိဘတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည် အသျှင့်မှာ ရှိသလော''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏၊ ''မိဘတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည် အကျွန်ုပ်မှာ ရှိပါ၏''ဟုအကယ်၍ ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင်သည် သေခြင်းနှင့် စပ်၏၊ သေခြင်းသဘောရှိ၏၊ အသျှင်သည် မိဘတို့၌ငဲ့ကွက်ခြင်း ကို ပြုစေကာမူ သေရမည်သာတည်း၊ အသျှင်သည် မိဘတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို မပြုစေကာမူသေရမည်သာ တည်း၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ မိဘတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို အသျှင် စွန့်လွှတ်ပါ''ဟု ထိုသူ့ကိုဤသို့ ပြောဆိုရာ ၏။
''မိဘတို့၌ ငါ၏ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို စွန့်ပါပြီ''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည်အသျှင့်မှာ ရှိပါသလော''ဟု ထိုသူ့ကို ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏၊ ''သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည်အကျွန်ုပ်မှာ ရှိပါ၏''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင်သည် သေခြင်းနှင့် စပ်၏၊ သေခြင်းသဘောရှိ၏၊ အသျှင်သည် သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို ပြုစေကာမူ သေရမည်သာတည်း၊ အသျှင်သည် သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို မပြုစေကာမူ သေရမည်သာတည်း၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကိုအသျှင် စွန့်လွှတ်ပါ''ဟု ထိုသူ့ကို ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏။
''သားမယားတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို စွန့်ပါပြီ''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''လူတို့၌ ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည် အသျှင့်မှာ ရှိပါသလော''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏၊ ''လူတို့၌ ဖြစ်သောကာမ ဂုဏ်ငါးပါးတို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်းသည် အကျွန်ုပ်မှာ ရှိပါ၏''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင် လူတို့၌ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ထက် နတ်၌ ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်တို့သည် ပို၍ နှစ်သက်ဖွယ်လည်းရှိကုန်၏၊ ပို၍ လည်း မြတ်ကုန်၏၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သည် လူတို့၌ ဖြစ်သောကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့မှ စိတ်ကို ထစေ၍ စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့၌ စိတ်ကို ထားပါ''ဟု ထိုသူ့ကို ဤသို့ပြောဆိုရာ၏။
''လူတို့၌ ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့မှ ငါ၏ စိတ်ကို ထစေခဲ့ပြီ၊ စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့၌ စိတ်ကိုထားပြီးပြီ''ဟု ထိုသူသည် ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင် စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့ထက် တာဝတိံသာနတ်တို့သည် ပို၍ နှစ်သက်ဖွယ်လည်း ရှိကုန်၏၊ ပို၍လည်း မြတ်ကုန်၏၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သည်စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့မှ စိတ်ကို ထစေ၍ တာဝတိံသာနတ်တို့၌ စိတ်ကို ထားပါ''ဟု ထိုသူ့ကို ဤသို့ပြောဆိုရာ၏။ ''စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့မှ ငါ၏ စိတ်ကို ထစေခဲ့ပြီ၊ တာဝတိံသာနတ်တို့၌ စိတ်ကို့ထားပြီး ပြီ''ဟု ထိုသူသည် ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင် တာဝတိံသာနတ်တို့ထက်ယာမာနတ်တို့သည်။ပ။ တုသိတာနတ်တု့ိသည်။ပ။ နိမ္မာနရတီနတ်တို့သည်။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်တို့သည်။ပ။ အသျှင် ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တီနတ်တို့ထက် ဗြဟ္မာ့ဘုံသည် ပို၍နှစ်သက်ဖွယ်လည်း ရှိ၏၊ ပို၍လည်း မြတ်၏၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သည် ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်တို့မှစိတ်ကို ထစေ၍ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ စိတ်ကို ထားပါ''ဟု ထိုသူ့ကို ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏။
''ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်တို့မှ ငါ၏ စိတ်ကို ထစေခဲ့ပြီ၊ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ စိတ်ကို ထားပြီးပြီ''ဟု ဤသို့ပြောဆိုခဲ့မူ ''အသျှင် ဗြဟ္မာ့ဘုံသည်လည်း မမြဲပါ၊ မခိုင်မြဲပါ၊ သက္ကာယ၌ အကျုံးဝင်၏၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်သည် ဗြဟ္မာ့ဘုံမှ စိတ်ကို ထစေ၍ သက္ကာယ (ထင်ရှားရှိသော ခန္ဓာ) ၏ ချုပ်ရာ၌ စိတ်ကိုဆောင်ပါ လော့''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာ၏။
--''ဗြဟ္မာ့ဘုံမှ ငါ၏ စိတ်ကို ထစေခဲ့ပြီ၊ သက္ကာယ၏ ချုပ်ရာ၌ စိတ်ကို ဆောင်ပါ၏''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုခဲ့မူ ''မဟာနာမ် ဤသို့ လွတ်မြောက်သော စိတ်ရှိသော ဥပါသကာအား အာသဝမှ လွတ်မြောက်ပြီးသော စိတ်ရှိသော ရဟန်းနှင့် အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်အားဖြင့် ထူးခြားမှု တစ်စုံတစ်ရာ မရှိ''ဟု ငါ ဆို၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-သောတာပတ္တိဖလသုတ်
֍ ၁၀၅၁။ ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲခြင်း၊ သူတော်ကောင်းတရားကို ကြားနာခြင်း၊ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၊ တရားအား လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-သကဒါဂါမိဖလသုတ်
֍ ၁၀၅၂။ ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်သကဒါဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း။ပ။ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-အနာဂါမိဖလသုတ်
֍ ၁၀၅၃။ အနာဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
သတ္တမသုတ်။
၈-အရဟတ္တဖလသုတ်
֍ ၁၀၅၄။ အရဟတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-ပညာပဋိလာဘသုတ်
֍ ၁၀၅၅။ ပညာကို ရခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
နဝမသုတ်။
၁၀-ပညာဝုဒ္ဓိသုတ်
֍ ၁၀၅၆။ ပညာတိုးပွားခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဒသမသုတ်။
၁၁-ပညာဝေပုလ္လသုတ်
֍ ၁၀၅၇။ ပညာပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် သပ္ပညဝဂ် ပြီး၏။
--၇- မဟာပညဝဂ်
၁-မဟာပညာသုတ်
֍ ၁၀၅၈။ ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိ သော်ပညာကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲခြင်း၊ သူတော်ကောင်းတရားကို ကြားနာခြင်း၊ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၊ တရားအား လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ပညာကြီးခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပုထုပညာသုတ်
֍ ၁၀၅၉။ ပညာများခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဝိပုလပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၀။ ပညာပြန့်ပြောခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
တတိယသုတ်။
၄-ဂမ္ဘီရပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၁။ ပညာနက်နဲခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-အပ္ပမတ္တပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၂။ ပညာအတိုင်းအရှည် မရှိခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဘူရိပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၃။ မြေအထုနှင့် တူသော ပညာရှိခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပညာဗာဟုလ္လသုတ်
֍ ၁၀၆၄။ ပညာပေါများခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
သတ္တမသုတ်။
၈-သီဃပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၅။ ပညာလျင်မြန်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-လဟုပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၆။ ပညာပေါ့ပါးခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဟာသပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၇။ ပညာရွှင်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဒသမသုတ်။
၁၁-ဇဝနပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၈။ ပညာလျင်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဧကာဒသမသုတ်။
၁၂-တိက္ခပညာသုတ်
֍ ၁၀၆၉။ ပညာထက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။
ဒွါဒသမသုတ်။
၁၃-နိဗ္ဗေဓိကပညာသုတ်
֍ ၁၀၇၀။ ထွင်းဖောက်၍ သိနိုင်သော ပညာရှိခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲခြင်း၊ သူတော်ကောင်းတရားကို ကြားနာခြင်း၊ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း၊ တရားအား လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့ကို ပွားများအပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်ထွင်းဖောက်၍ သိနိုင်သော ပညာရှိခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တေရသမသုတ်။
ခုနစ်ခုမြောက် မဟာပညဝဂ် ပြီး၏။
တစ်ဆယ့်တစ်ခုမြောက် သောတာပတ္တိသံယုတ် ပြီး၏။
--၁၂- သစ္စသံယုတ်
၁-သမာဓိဝဂ်
၁-သမာဓိသုတ်
֍ ၁၀၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ပ။ ရဟန်းတို့ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ပွားများကြကုန်လော့၊ ရဟန်းတို့တည်ကြည်သော ရဟန်းသည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ အဘယ်သို့လျှင်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသနည်း-
''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'ကို ပွားများကြကုန်လော့၊ ရဟန်းတို့ တည်ကြည်သော ရဟန်း သည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပဋိသလ္လာနသုတ်
֍ ၁၀၇၂။ ရဟန်းတို့ (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်းနေခြင်း၌ အားထုတ်ခြင်းသို့ ရောက်ကြကုန်လော့၊ ရဟန်းတို့ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေသော ရဟန်းသည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ အဘယ်သို့လျှင်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသနည်း-
''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်းနေခြင်း၌ အားထုတ်ခြင်းသို့ ရောက်ကြကုန်လော့၊ ရဟန်း တို့ (တစ်ပါးတည်း) ကိန်းအောင်းသော ရဟန်းသည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ပဌမ ကုလပုတ္တသုတ်
֍ ၁၀၇၃။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဝင်ရောက်ကြကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဝင်ရောက်ကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ပစ္စုပ္ပန်အခါ၌လူ့ဘောင်မှ ရဟန်း ဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှအားလုံးတို့သည် အရိယ သစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဝင်ရောက်ကုန်၏။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ရှေးအခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ကုန်ပြီ။ပ။ ဝင်ရောက်ကုန်လတ္တံ့။ပ။ အမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား (သစ္စာ) လေးပါးတို့ကို သိခြင်းအကျိုးငှါသာ ဝင်ရောက်ကြကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဒုတိယ ကုလပုတ္တသုတ်
֍ ၁၀၇၄။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် မှန်စွာ သိကုန်၏၊ ထိုအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ကြမည့် အမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
--ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသောအမျိုးကောင်းသားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကုန်ပြီ။ပ။ သိကုန်လတ္တံ့။ပ။ သိကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ပဌမ သမဏ ဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၁၀၇၅။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်သော ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့အနာဂတ်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်သည့် သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍သိကုန်ပြီ။ပ။ သိကုန်လတ္တံ့။ပ။ သိကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤအရိယသစ္စာလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ သမဏ ဗြာဟ္မဏသုတ်
֍ ၁၀၇၆။ ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို ပြကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကိုပြကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့ အနာဂတ်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို ပြကုန်ကြမည့် သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကိုပြကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိခြင်းကို ပြကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကိုပြကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတည်း။
ရဟန်းတို့ အတိတ်အခါ၌ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍သိခြင်းကို ပြကုန်ပြီ။ပ။ ပြကုန်လတ္တံ့။ပ။ ပြကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤအရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းကို ပြကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဝိတက္ကသုတ်
֍ ၁၀၇၇။ ရဟန်းတို့ ယုတ်မာသောအကုသိုလ်အကြံအစည်တို့ကို မကြံစည်ကုန်ရာ၊ ဤအကြံအစည်ကား အဘယ်နည်း-
ကာမ၌ ကြံစည်မှု 'ကာမဝိတက်'၊ ပျက်စီးစေရန် ကြံစည်မှု 'ဗျာပါဒဝိတက်'၊ ညှဉ်းဆဲရန် ကြံစည်မှု 'ဝိဟိံသာဝိတက်'တို့တည်း။ ထိုသို့ မကြံစည်သင့်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤအကြံအစည်တို့သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်ကုန်၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစမဟုတ်ကုန်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန်တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်ကုန်။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ကြံစည်လိုကြကုန်သော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုကြံစည်ကုန် ရာ၏။ ထိုသို့ ကြံစည်သင့်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊
--ရဟန်းတို့ အကြံအစည်တို့သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်ကုန်၏၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏အစဖြစ်ကုန်၏၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင်သိရန် တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် ဖြစ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-စိန္တသုတ်
֍ ၁၀၇၈။ ရဟန်းတို့ 'လောကသည် မြဲ၏'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'လောကသည် မမြဲ'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'လောကသည် အဆုံးရှိ၏'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'လောကသည် အဆုံးမရှိ'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'ထိုအသက်သည်ပင် ထိုကိုယ်ဖြစ်၏'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည်တခြား'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်၏'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မဖြစ်'ဟူ၍လည်းကောင်း၊ 'သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ဖြစ်လည်း ဖြစ် မဖြစ်လည်း မဖြစ်'ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ 'သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ် မဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်' ဟူ၍လည်းကောင်း ဤသို့ ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်စိတ်ကို မကြံစည်ကုန်ရာ။ ထိုသို့ မကြံစည်သင့်ခြင်း သည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤအကြံအစည်သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစမဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန်တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ကြံစည်လိုကြကုန်သော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုကြံစည်ကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏။ ထိုသို့ ကြံစည်သင့်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤအကြံအစည်သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၏၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစဖြစ်၏၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန်တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝိဂ္ဂါဟိကကထာသုတ်
֍ ၁၀၇၉။ ရဟန်းတို့ ''သင်သည် ဤဓမ္မဝိနယကို မသိ၊ ငါသည် ဤဓမ္မဝိနယကို သိ၏၊ သင်သည်ဤဓမ္မဝိနယကို အသို့ သိနိုင်အံ့နည်း။ သင်သည် မှားသောအကျင့်ရှိသူ ဖြစ်၏၊ ငါသည် မှန်သောအကျင့်ရှိသူ ဖြစ်၏။ ငါ၏ စကားသည် စေ့စပ်၏၊ သင်၏ စကားသည် မစေ့စပ်။ သင်သည် ရှေးဦး ဆိုသင့်သည်ကို နောက်မှ ဆို၏၊ နောက်မှ ဆိုသင့်သည်ကို ရှေးဦး ဆို၏။ သင်၏ ကြာမြင့်စွာ လေ့လာထားသောစကားသည် (သင့်ထံသို့) ပြန်လှည့်၍ တည်လေပြီ၊ သင့်အယူ၌ ရှိသောအပြစ်ကို ငါ တင်ပြပြီးပြီ၊ သင်အရေးနိမ့်ပြီ၊ (ငါ တင်ပြသော) အပြစ်မှ လွတ်မြောက်ရန် ရှာကြံချေဦးလော့၊ အကယ်၍ စွမ်းနိုင်လျှင်လည်း (ယခုပင်) ဖြေရှင်းလော့''ဟု အချင်းချင်း အငြင်းစကားကို မပြောဆိုကုန်ရာ။ ထိုသို့ မပြောဆိုသင့်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤစကားသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစမဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန် တဏှာမှထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ပြောဆိုလိုကုန်သည်ရှိသော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ပြောဆိုကုန် ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုပြော ဆိုကုန်ရာ၏။ပ။ သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-တိရစ္ဆာနကထာသုတ်
֍ ၁၀၈၀။ ရဟန်းတို့ များပြားသော ဖီလာစကားကို မပြောကုန်ရာ။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း -
(၁) မင်းနှင့် စပ်သောစကား (၁၄) ယာဉ်နှင့် စပ်သောစကား
(၂) ခိုးသူနှင့် စပ်သောစကား (၁၅) ရွာနှင့် စပ်သောစကား
(၃) အမတ်ကြီးနှင့် စပ်သောစကား (၁၆) နိဂုံးနှင့် စပ်သောစကား
(၄) စစ်သည်နှင့် စပ်သောစကား (၁၇) မြို့နှင့် စပ်သောစကား
(၅) ကြောက်မက်ဖွယ်နှင့် စပ်သောစကား (၁၈) နယ်နှင့် စပ်သောစကား
(၆) စစ်ထိုးခြင်းနှင့် စပ်သောစကား (၁၉) မိန်းမနှင့် စပ်သောစကား
(၇) စားဖွယ်နှင့် စပ်သောစကား (၂၀) သူရဲကောင်းနှင့် စပ်သောစကား
(၈) သောက်ဖွယ်နှင့် စပ်သောစကား (၂၁) လမ်းနှင့် စပ်သောစကား
(၉) အဝတ်နှင့် စပ်သောစကား (၂၂) ရေခပ်ဆိပ်နှင့် စပ်သောစကား
(၁၀) အိပ်ရာနှင့် စပ်သောစကား (၂၃) သေလွန်သူနှင့် စပ်သောစကား
(၁၁) ပန်းနှင့် စပ်သောစကား (၂၄) အထွေထွေနှင့် စပ်သောစကား
(၁၂) နံ့သာနှင့် စပ်သောစကား (၂၅) လောက (အကြောင်း) နှင့် စပ်သောစကား
(၁၃) ဆွေမျိုးနှင့် စပ်သောစကား (၂၆) သမုဒ္ဒရာ (အကြောင်း) နှင့် စပ်သောစကား
(၂၇) ကြီးပွားခြင်း ဆုတ်ယုတ်ခြင်းနှင့် စပ်သော စကားတို့တည်း။
ထိုသို့ မပြောသင့်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤစကားသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစမဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန် တဏှာမှထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ သင်တို့ ပြောဆိုလိုကုန်သည်ရှိသော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု ပြောဆိုကုန်ရာ၏။ ထိုသို့ ပြောဆိုသင့်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဤစကားသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၏၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစဖြစ်၏၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်ခြင်းကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန် တဏှာမှထွက်မြောက်ရန် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲ့ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှေးဦးစွာသော သမာဓိဝဂ် ပြီး၏။
--၂-ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဝဂ်
၁-ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ်
֍ ၁၀၈၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တော၌ (သီတင်း သုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ ရဟန်းဖြစ်သူသည် အစွန်းနှစ်ပါးတို့ကို မမှီဝဲအပ်ကုန်၊ အဘယ်နှစ်ပါးတို့နည်း -
ယုတ်ညံ့၍ ရွာသူတို့၏ အကျင့်ဖြစ်သော ပုထုဇဉ်တို့၏ အလေ့အကျင့်သာ ဖြစ်၍ အရိယာတို့၏အလေ့အကျင့် မဟုတ်သောအကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်ယှဉ်သော ကာမဂုဏ်တို့၌ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို ကပ်ငြိသောအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲ လိုက်စားအားထုတ်ခြင်းလည်းကောင်း၊ ကိုယ်စိတ်၏ ဆင်းရဲခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သောအရိယာတို့၏ အကျင့် မဟုတ်သောအကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်ယှဉ်သော ကိုယ်ပင်ပန်းမှုကို အားထုတ်ခြင်းလည်းကောင်း ဤနှစ်ပါးတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအစွန်းနှစ်ပါးတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် အထူးသဖြင့် သိတော်မူအပ်သော ပညာမျက်စိကို ပြုတတ်သော ဉာဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သောအလယ်အလတ်ဖြစ်သောအကျင့်သည် ကိလေသာငြိမ်းရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ သစ္စာလေးပါးကိုသိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အထူးသဖြင့် သိတော်မူအပ်သော ပညာမျက်စိကို ပြုတတ်သောဉာဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သော ကိလေသာငြိမ်းခြင်းငှါ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်သော ထိုအလယ်အလတ်ဖြစ်သော မြတ်သောအကျင့်ကားအဘယ်နည်း၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း -
မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'၊ မှန်ကန်သော ကြံစည်မှု 'သမ္မာသင်္ကပ္ပ'၊ မှန်ကန်သော စကား 'သမ္မာဝါစာ'၊ မှန်ကန်သောအလုပ် 'သမ္မာကမ္မ န္တ'၊ မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု 'သမ္မာအာဇီဝ'၊ မှန်ကန်သောအားထုတ်မှု 'သမ္မာဝါယာမ'၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု 'သမ္မာသတိ'၊ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။
ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အထူးသဖြင့် သိတော်မူအပ်သော ပညာမျက်စိကို ပြုတတ်သောဉာဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သောအလယ်အလတ်ဖြစ်သော ဤမြတ်သောအကျင့်သည် ကိလေသာငြိမ်းရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ (သစ္စာလေးပါးကို) သိရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်အလို့ငှါ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတည်း။ ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ အိုရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ နာရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ သေရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ မချစ်သော သူတို့နှင့် အတူနေရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ ချစ်သော သူတို့နှင့်ကွေကွင်းရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ လိုချင်ရာကို မရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏၊ အကျဉ်းအားဖြင့်စွဲလမ်းရာ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးတို့သည်လည်း ဆင်းရဲကုန်၏။ (၁)
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတည်း။ အကြင်တဏှာသည် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်စေတတ်၏၊ နှစ်သက်ခြင်း တပ်မက်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ထိုထိုအာရုံ၌လွန်စွာ နှစ်သက်တတ်၏။ ထိုတပ်မက်မှု 'တဏှာ'ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ကာမ၌ တပ်မက်မှု 'ကာမတဏှာ'၊ သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော တပ်မက်မှု 'ဘဝတဏှာ'၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော တပ်မက်မှု 'ဝိဘဝ့တဏှာ'တို့တည်း။ (၂)
--ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတည်း။ ယင်းဆင်း ရဲ၏ချုပ်ငြိမ်းရာဟူသည် ထိုတပ်မက်မှု 'တဏှာ' ၏သာလျှင် အကြွင်းမဲ့ စွဲမက်မှု ကင်းပျောက်ချုပ်ငြိမ်းရာစွန့်လွှတ်ရာ တစ်ဖန် စွန့်ပယ်ရာ လွတ်မြောက်ရာ မကပ်ငြိရာပင် ဖြစ်၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာ တို့၏အမှန်တရားတည်း။ ဤအရိယမဂ်သည် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိ၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးဟူသော်ကား မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ (၄)
ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားမည်၏''ဟု (ဘုရား မဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (ဒုက္ခသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှား ဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့''ထိုဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပိုင်းခြား၍ သိထိုက်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော ဒုက္ခသစ္စာတရားတို့၌) ငါဘုရားအား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပိုင်းခြား၍ သိခဲ့ပြီ''ဟု (ဘုရား မဖြစ်မီ) ရှေးကမကြားဖူး ကုန်သော (ဒုက္ခသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင် ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏။ (၁)
ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား မည်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (သမုဒယသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအားပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုပယ်အပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော သမုဒယသစ္စာတရားတို့၌) ငါဘုရားအား။ပ။ ထင်ရှား ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုပယ်ပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (သမုဒယသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအားပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင် သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ (၂)
ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားမည်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအား ပညာမျက်စိသည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို မျက်မှောက်ပြုအပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော နိရောဓသစ္စာတရားတို့၌) ငါဘုရားအား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို မျက်မှောက်ပြုပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည့်ထင်ရှားဖြစ်၏။ (၃)
--ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာ တို့၏အမှန်တရားမည်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (မဂ္ဂသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်း ရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပွားများအပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော မဂ္ဂသစ္စာ တရားတို့၌) ငါဘုရားအား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့''ထိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုပွားများပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန် သော (မဂ္ဂသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားအားပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ (၄)
ရဟန်းတို့ ''ဤအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့၌ ဤသို့ သုံးပါးသောအပြန် တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသောအခြင်းအရာရှိသော မှန်ကန်သော ဉာဏ်အမြင် မစင်ကြယ်သေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ငါသည်နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသောလူ့လောက၌ အတုမရှိသောအလုံးစုံသော တရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်ကို သိပြီဟု ဝန်မခံခဲ့ချေ။
ရဟန်းတို့ ''ဤအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့၌ ဤသို့ သုံးပါးသောအပြန် တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသောအခြင်းအရာရှိသော မှန်ကန်သော ဉာဏ်အမြင်သည် စင်ကြယ်လာသောအခါ၌သာလျှင် ငါသည် နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့်တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိသောအလုံးစုံသော တရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိသော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်ကို သိပြီဟု ဝန်ခံခဲ့၏၊ ငါ၏ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်မှုသည် မပျက်စီးနိုင်ပြီ၊ ဤကားအဆုံးစွန်သော ဘဝတည်း၊ ယခုအခါ ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိတော့ပြီဟု ငါ့အားပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်အမြင် သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ ပဉ္စဝဂ္ဂီငါးပါးရဟန်းတို့သည် နှစ်လိုကုန်သည် ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို ဝမ်းမြောက်စွာခံယူကြလေကုန်၏။
ဤဂါထာမဖက် သက်သက်သော ဒေသနာတော်ကို ဟောတော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်ကောဏ္ဍညအား''ဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသော တရားအလုံးစုံသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏''ဟု (ကိလေသာ) မြူ အညစ်အကြေးကင်းသော တရားမျက်စိ 'သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်'သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ဓမ္မစကြာတရားတော်ကို ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ''ဗာရာဏသီပြည်ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တောဝယ် လောက၌ သမဏ ဗြာဟ္မဏ နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာ တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှမဟောနိုင်သောအတုမရှိသော ဤဓမ္မစကြာတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏''ဟု ဘုမ္မစိုးနတ်တို့သည်ကောင်းချီးပေးသံကို အဆင့်ဆင့် ကြွေးကြော်ကုန်၏။ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့၏ ကောင်းချီးပေးသံကို ကြား၍''မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တောဝယ် လောက၌ သမဏ ဗြာဟ္မဏ နတ်မာရ်နတ် ဗြဟ္မာ တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ မဟောနိုင်သောအတုမရှိသော ဤဓမ္မစကြာတရားတော်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏''ဟု စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့သည် အဆင့်ဆင့် ကြွေးကြော်ကုန်၏။
စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့၏ ကောင်းချီးပေးသံကို ကြား၍ တာဝတိံသာနတ်တို့သည်။ပ။ ယာမာနတ့်တို့သည်။ပ။ တုသိတာနတ်တို့သည်။ပ။ နိမ္မာနရတီနတ်တို့သည်။ပ။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်တို့သည်။ပ။
--''မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တောဝယ် လောက၌ သမဏ ဗြာဟ္မဏ နတ်မာရ်နတ် ဗြဟ္မာ တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ မဟောနိုင်သောအတုမရှိသော ဤဓမ္မစကြာတရားတော်ကိုဟော တော်မူ၏''ဟု ဗြဟ္မာတို့သည် ကောင်းချီးပေးသံကို အဆင့်ဆင့် ကြွေးကြော်ကုန်၏။
ဤသို့လျှင် ထိုအချိန် ထိုအခါ ထိုကာလတွင် အကနိဋ္ဌဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင် ကောင်းချီးသံသည် ပြန့်နံှ့၍တက်၏၊ ဤတစ်သောင်းသော လောကဓာတ်သည်လည်း တုန်လှုပ်၏၊ ပြင်းစွာ တုန်လှုပ်၏၊ ထက်ဝန်းကျင် တုန်လှုပ်၏၊ အတိုင်းအရှည်မရှိ ကြီးမားသောအရောင်အလင်းသည်လည်း လောက၌ နတ်တို့၏ အာနုဘော်ကို ကျော်လွန်၍ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ''ရဟန်းတို့ ကောဏ္ဍညသည် သစ္စာလေးပါးတရားကို သိလေပြီ တကား၊ ရဟန်းတို့ ကောဏ္ဍညသည် သစ္စာလေးပါးတရားကို သိလေပြီတကား''ဟု ဤဥဒါန်းကို ကျူးရင့်တော်မူ၏။ ဤဥဒါန်းကို ကျူးရင့်တော်မူသော ကြောင့်သာလျှင် အသျှင်ကောဏ္ဍညအား 'အညာသိကောဏ္ဍည' ဟူ၍သာ အမည်တွင်၏။
ပဌမသုတ်။
၂-တထာဂတသုတ်
֍ ၁၀၈၂။ ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားမည်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော ဒုက္ခသစ္စာတရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရားတို့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲဖြစ်သောအမှန်တရား (ဒုက္ခသစ္စာ) ကို ပိုင်းခြား၍ သိထိုက်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော ဒုက္ခသစ္စာတရားတို့၌) မြတ်စွာဘုရားတို့အား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား (ဒုက္ခသစ္စာ) ကို ပိုင်းခြား၍ သိခဲ့ပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော ဒုက္ခသစ္စာတရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရားတို့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင် သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏။ (၁)
ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားမ ည်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော သမုဒယသစ္စာတရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရားတို့အားပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုပယ်အပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော သမုဒယသစ္စာတရားတို့၌) မြတ်စွာဘုရားတို့အား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပယ်ပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော သမုဒယသစ္စာတရားတို့၌မြတ်စွာဘုရားတို့အား ပညာ မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ' သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' သည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ (၂)
--ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲခြင်း၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား မည်၏''ဟု့ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရား တို့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ် သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှား ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲခြင်း၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရားကို မျက်မှောက်ပြုအပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော နိရောဓသစ္စာတရားတို့၌) မြတ်စွာဘုရားတို့အား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ဆင်းရဲခြင်း၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို မျက်မှောက်ပြု ပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရားတို့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသောဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ (၃)
ရဟန်းတို့ ''ဤတရားသည် ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာ တို့၏အမှန်တရားတည်း''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (မဂ္ဂသစ္စာ) တရားတို့၌မြတ်စွာဘုရားတို့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သော ဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည်ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ''ထိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပွားများအပ်၏''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက (မကြားဖူးကုန်သော မဂ္ဂသစ္စာတရားတို့၌) မြတ်စွာဘုရားတို့အား။ပ။ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့''ထိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ပွားများပြီးပြီ''ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော (မဂ္ဂသစ္စာ) တရားတို့၌ မြတ်စွာဘုရားတို့အားပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိ ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိတတ်သောဉာဏ် 'ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိသော ဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၄)
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ခန္ဓသုတ်
֍ ၁၀၈၃။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'အရိယသစ္စာ' တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၂) ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၃) ဆင်းရဲခြင်း၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၄) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့ တည်း။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ''ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့တည်း''ဟု ပြောဆိုရာ၏။ ဤဥပါဒါနက္ခန္ဓာဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရုပ်ဟူသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ။ပ။
ဝိညာဏ်ဟူသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုရ၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဘဝသစ်၌ ဖြစ်စေတတ်သော နှစ်သက်ခြင်း တပ်မက်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ထိုထိုအာရုံ၌ လွန်စွာ နှစ်သက်တတ်သော တပ်မက်မှု 'တဏှာ'ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ ကာမ၌ တပ်မက်မှု 'ကာမ့တဏှာ'၊ သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော 'ဘဝတဏှာ'၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့်တကွဖြစ်သော 'ဝိဘဝတဏှာ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲခြင်း၏ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုတပ်မက်မှု 'တဏှာ' ၏သာလျှင် အကြွင်းမဲ့ စွဲမက်မှု ကင်းပျောက်ချုပ်ငြိမ်းရာ စွန့်လွှတ်ရာ တစ်ဖန်စွန့်ပယ်ရာ လွတ်မြောက်ရာ မကပ်ငြိရာ ဖြစ်သော (နိဗ္ဗာန်) ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲခြင်း၏ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
--၄-အဇ္ဈတ္တိကာယတနသုတ်
֍ ၁၀၈၄။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၂) ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၃) ဆင်းရဲချုပ်ရာ ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၄) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ''အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ဖြစ်သော (အာယတန) ခြောက်ပါးတို့တည်း''ဟု ပြောဆိုရာ၏။ အဘယ်ခြောက်ပါးတို့နည်း၊ စက္ခာယတန။ပ။ မနာယတနတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဘဝသစ်၌ ဖြစ်စေတတ်သော နှစ်သက်ခြင်း တပ်မက်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ထိုထိုအာရုံ၌ လွန်စွာ နှစ်သက်တတ်သော တပ်မက်မှု 'တဏှာ'ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ ကာမတို့၌ တပ်မက်မှု 'ကာမတဏှာ'၊ သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော 'ဘဝတဏှာ'၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော 'ဝိဘဝတဏှာ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲချုပ်ရာ ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုတပ်မက်မှု 'တဏှာ' ၏သာလျှင် အကြွင်းမဲ့ စွဲမက်မှု ကင်းပျောက်ချုပ်ငြိမ်းရာ စွန့်လွှတ်ရာ တစ်ဖန်စွန့်ပယ်ရာလွတ်မြောက်ရာ မကပ်ငြိရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ဆင်းရဲချုပ်ရာ ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟူသည် အဘယ်နည်း။ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်ပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကိုဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ ဓာရဏသုတ်
֍ ၁၀၈၅။ ရဟန်းတို့ ''ငါ ဟောကြားအပ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကို သင်တို့ဆောင်ထားကြကုန်၏လော''ဟု ဤသို့ မိန့်တော်မူလတ်သော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကိုအကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏''ဟု (လျှောက်ထား၏)။ ရဟန်း ''ငါ ဟောကြားအပ်သောအရိယာတို့၏အမှန် တရားလေးပါးတို့ကို အဘယ်သို့လျှင် သင် ဆောင်ထားသနည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပဌမ ဟောတော်မူအပ်သော ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဒုတိယ ဟောတော်မူအပ်သောဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏။ အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား တတိယ ဟောတော်မူအပ်သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား စတုတ္ထ ဟောတော်မူအပ်သောဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို အကျွန်ုပ်ဆောင်ထားပါ၏။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါး တို့ကိုဤသို့ အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏''ဟု လျှောက်၏။
ရဟန်း ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ၊ ရဟန်း ငါ ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကို ကောင်းစွာပင် သင် ဆောင်ထားပေ၏။ ရဟန်း ပဌမ ငါ ဟောကြားအပ်သောဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ထိုအတိုင်းပင် သင် ဆောင်ထားလော့။ ရဟန်း ဒုတိယငါ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ထိုအတိုင်းပင် သင်ဆောင် ထားလော့။ ရဟန်း တတိယ ငါ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ထိုအတိုင်းပင် သင် ဆောင်ထားလော့။ ရဟန်း စတုတ္ထ ငါဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရားကို ထိုအတိုင်းပင် သင် ဆောင်ထားလော့။ ရဟန်း ''ငါ ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကို ဤသို့ ပင် သင် ဆောင်ထားလော့''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်း ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ဒုတိယ ဓာရဏသုတ်
֍ ၁၀၈၆။ ရဟန်းတို့ ''ငါ ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကို သင်တို့ဆောင်ထားကြကုန်၏လော''ဟု ဤသို့ မိန့်တော်မူလတ်သော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရား အား''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏''ဟု (လျှောက်ထား၏)။ ရဟန်း ''ငါ ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာ တို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကို အဘယ်သို့လျှင် သင် ဆောင်ထားသနည်း''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ပဌမ ဟောတော်မူအပ်သော ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ''ရဟန်းဂေါတမ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲဖြစ်သော ပဌမ အရိယသစ္စာတရားသည် မဟုတ်မမှန်သေး၊ ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သော ပဌမ အရိယသစ္စာတရားကို ပယ်စွန့်၍ အခြားသော ဒုက္ခဖြစ်သော ပဌမ အရိယသစ္စာတရားကို ပညတ်အံ့''ဟု တစ်ဦးဦးသော သမဏကဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏကဖြစ်စေ ပြောဆိုရာသောအကြောင်း မရှိပါ။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဒုတိယ ဟောတော်မူအပ်သော ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယသစ္စာတရားကို အကျွန်ုပ်ဆောင်ထားပါ၏။ပ။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား စတုတ္ထ ဟောတော်မူအပ်သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယသစ္စာတရားကို အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏။ အသျှင်ဘုရား''ရဟန်းဂေါတမ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော စတုတ္ထအရိယသစ္စာတရားသည် မဟုတ်မမှန်သေး၊ ငါသည် ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့် ဖြစ်သော စတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားကို ပယ်စွန့်၍ အခြားသော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော စတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားကို ပညတ်အံ့''ဟု တစ်ဦးဦးသော သမဏကဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏကဖြစ်စေ ပြောဆိုရာသောအကြောင်း မရှိပါ။
အသျှင်ဘုရား ''မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကိုဤသို့လျှင် အကျွန်ုပ် ဆောင်ထားပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ကောင်းပေစွ၊ ကောင်းပေစွ၊ ရဟန်း ငါ ဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာသစ္စာ လေးပါးတို့ကို ကောင်းစွာပင် သင် ဆောင်ထားပေ၏။ ရဟန်း ပဌမ ငါ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို ထိုအတိုင်းပင် သင် ဆောင်ထားလော့၊ ရဟန်း ''ရဟန်းဂေါတမဟောကြား သော ဆင်းရဲဖြစ်သော ပဌမ အရိယသစ္စာတရားသည် မဟုတ်မမှန်သေး၊ ငါသည် ထိုဆင်းရဲဟုဆိုအပ်သော ပဌမ ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားကို ပယ်စွန့်၍ အခြားသော ဆင်းရဲဖြစ်သော ပဌမဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားကို ပညတ်အံ့''ဟု တစ်ဦးဦးသော သမဏကဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏကဖြစ်စေပြောဆိုရာသောအကြောင်း မရှိ။ ရဟန်း ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို။ပ။ ရဟန်းဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို။ပ။ ရဟန်း ငါ ဟောကြားအပ် သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော စတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားကို ထို အတိုင်းပင် သင် ဆောင်ထားလော့၊ ရဟန်း ''ရဟန်းဂေါတမ ဟောကြားအပ်သော ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောစတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားသည် မဟုတ်မမှန်သေး၊ ငါသည် ထိုဆင်းရဲ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော စတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားကို ပယ်စွန့်၍ အခြားသောဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော စတုတ္ထ အရိယသစ္စာတရားကို ပညတ်အံ့''ဟုတစ်ဦးဦးသော သမဏကဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏကဖြစ်စေ ပြောဆိုရာသောအကြောင်း မရှိ။ ရဟန်း ''ငါဟောကြားအပ်ကုန်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကို ဤသို့ပင် သင့်ဆောင်ထားလော့''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
--ရဟန်း ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-အဝိဇ္ဇာသုတ်
֍ ၁၀၈၇။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားအမှန် မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အဘယ်မျှဖြင့် အမှန်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' သို့ ရောက်သူ ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု လျှောက်ထား၏။
ရဟန်း ဆင်းရဲကို မသိခြင်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိခြင်း၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိ ခြင်း၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိခြင်းကို အမှန်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ'ဟု ဆိုအပ်၏၊ ဤမျှဖြင့်လည်း အမှန်မသိမှု 'အဝိဇ္ဇာ' သို့ ရောက်သူ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ရဟန်း ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဝိဇ္ဇာသုတ်
֍ ၁၀၈၈။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'ထိုးထွင်း ၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ အဘယ်မျှ ဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'သို့ ရောက်သူ ဖြစ်ပါသနည်း''ဟု (လျှောက်၏)။
--ရဟန်း ဆင်းရဲကို သိခြင်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိခြင်း၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိခြင်း၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိခြင်းကို ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'ဟု ဆိုအပ်၏၊ ဤမျှ ဖြင့်လည်း ထိုးထွင်း၍ သိမှု 'ဝိဇ္ဇာ'သို့ ရောက်သူ ဖြစ်၏။
ရဟန်း ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
၉-သင်္ကာသနသုတ်
֍ ၁၀၈၉။ ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယသစ္စာ''ဟု ငါ ပညတ်သော တရား၌ ဤအကြောင်းကြောင့်လည်း ဤဆင်းရဲသည် အရိယသစ္စာမည်၏ဟု (ချဲ့အပ်သည်ရှိသော်) အက္ခရာတို့သည်အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်၊ ဗျည်းတို့သည် အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်၊ ဝေဖန်ခြင်းတို့သည် အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်။ ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သော။ပ။ ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သော။ပ။ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယသစ္စာ''ဟု ငါ ပညတ်သော တရား၌ဤ အကြောင်းကြောင့်လည်း ဤဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်သည့်အရိယသစ္စာမည်၏ဟု (ချဲ့အပ်သည်ရှိသော်) အက္ခရာတို့သည် အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်၊ ဗျည်းတို့သည်အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်၊ ဝေဖန်ခြင်းတို့သည် အတိုင်းအရှည် မရှိကုန်။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-တထသုတ်
֍ ၁၀၉၀။ ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့သည် မှန်ကုန်၏၊ မချွတ်ယွင်းကုန်၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်ကုန်။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ရဟန်းတို့ ဤဆင်းရဲတရားသည် မှန်၏၊ မချွတ်မယွင်း၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်။ ဤဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း တရားသည် မှန်၏၊ မချွတ်မယွင်း၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်။ ဤဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တရားသည် မှန်၏၊ မချွတ်မယွင်း၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ။ ဤဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တရားသည် မှန်၏၊ မချွတ်မယွင်း၊ တစ်ပါးသောအခြင်း အရာအားဖြင့် မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးတို့သည် မှန်ကုန်၏၊ မချွတ်မယွင်းကုန်၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်ကုန်။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
နှစ်ခုမြောက် ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဝဂ် ပြီး၏။
--၃-ကောဋိဂါမဝဂ်
၁-ပဌမ ကောဋိဂါမသုတ်
֍ ၁၀၉၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဇ္ဇီတိုင်း ကောဋိရွာ၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထို အခါမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏-''ရဟန်းတို့ အရိယသစ္စာလေးပါးတို့ကို လျော်စွာမသိခြင်းကြောင့် ထိုးထွင်း၍ မသိခြင်းကြောင့် ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်တို့သည်လည်းကောင်း ရှည်လျား စွာသော ဤ (သံသရာ) ကာလပတ်လုံး ပြေးသွားခဲ့ရလှလေပြီ၊ ကျင်လည်ခဲ့ရလှလေပြီ။ အဘယ်လေးပါးတို့ကို (မသိခြင်းကြောင့်) နည်း၊
ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို လျော်စွာ မသိခြင်းကြောင့် ထိုးထွင်း၍မသိခြင်းကြောင့် ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်တို့သည်လည်းကောင်း ရှည်လျားစွာသောဤ (သံသရာ) ကာလ ပတ်လုံး ပြေးသွားခဲ့ရလှလေပြီ၊ ကျင်လည်ခဲ့ရလှလေပြီ။ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရားကို။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏အမှန်တရားကို လျော်စွာ မသိခြင်းကြောင့် ထိုးထွင်း၍ မသိ ခြင်းကြောင့် ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်တို့သည်လည်းကောင်း ရှည်လျားစွာသော ဤ (သံသရာ) ကာလပတ် လုံး ပြေးသွားခဲ့ရလှလေပြီ၊ ကျင်လည်ခဲ့ရလှလေပြီ။
ရဟန်းတို့ ထိုဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို လျော်စွာ သိပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိပြီ။
ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို လျော်စွာ သိပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိပြီ။ ဆင်းရဲ ချုပ်ရာဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ် သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို လျော်စွာ သိပြီ၊ ထိုးထွင်း၍ သိပြီ။ ဘဝတို့၌ တပ်မက်ခြင်း 'ဘဝ တဏှာ' ကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ပြီးပြီ၊ ဘဝသစ်သို့ ဆွဲဆောင်တတ်သောကြိုးနှင့် တူစွာ ဘဝတဏှာသည် ကုန်လေပြီ၊ ယခုအခါ တစ်ဖန်ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိတော့ပြီ''ဟုမိန့်တော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူ၏၊ ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက်ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-
''အရိယသစ္စာလေးပါးတို့ကိုဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း မသိမမြင်ခြင်းကြောင့် ထိုထို ဘဝတို့၌ရှည်လျားစွာသော (သံသရာ) ကာလပတ်လုံး ကျင်လည်ခဲ့ရလှလေပြီ။
ထိုအရိယာသစ္စာတို့ကို (ငါ) သိမြင်ပေပြီ၊ ဘဝသစ်သို့ ဆွဲဆောင်တတ်သော ကြိုးနှင့်တူစွာဘဝတဏှာကို ကောင်းစွာ နုတ်ပယ်ပြီးပေပြီ၊ ဆင်းရဲ၏ အမြစ်ကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ပြီးပေပြီ၊ ယခုအခါတစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိတော့ပြီ''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ဒုတိယ ကောဋိဂါမသုတ်
֍ ၁၀၉၂။ ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲ''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်)''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူသမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်းဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေကြရကုန်။
ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲ''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်)''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ၊ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့ကိုသမဏတို့တွင်လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့တွင်လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကြရကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောတော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-
''ဆင်းရဲကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ အချင်းခပ် သိမ်း အကြွင်းမဲ့ဆင်းရဲချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲငြိမ်းအေးရာသို့ ရောက်ကြောင်း မဂ်ကိုလည်းကောင်း မသိကြသူတို့သည် (ကိလေသာမှ) လွတ် မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟ တ္တဖိုလ်) ပညာမှ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏၊ ထိုသူတို့သည် ဘဝ၏ အဆုံးကိုပြုလုပ်ရန် မထိုက်တန်ကုန်၊ အမှန်စင်စစ် ပဋိသန္ဓေနေရခြင်း အိုရခြင်းသို့ ကပ်ရောက်ရကုန်၏။
''ဆင်းရဲကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ အချင်းခပ် သိမ်း အကြွင်းမဲ့ဆင်းရဲချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲငြိမ်းအေးရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းမဂ်ကိုလည်းကောင်း သိကြသူတို့သည် (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) ပညာနှင့် ပြည့်စုံ ကုန်၏၊ ထိုသူတို့သည် ဘဝ၏အဆုံးကို ပြုလုပ်ရန် ထိုက်တန်ကုန်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေရခြင်း အိုရခြင်းသို့ မကပ်ရောက်ရကုန်''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသုတ်
֍ ၁၀၉၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍သိခြင်းကြောင့် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော မြတ်စွာဘုရားကို ''သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ''ဟု ဆိုအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-အရဟန္တသုတ်
֍ ၁၀၉၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ရှေးအတိတ်အခါက ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သောဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်ပြီးသော မြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်အရိယသစ္စာတရား လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်ပြီ။ ရဟန်းတို့အနာဂတ်အခါ၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သောဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍သိတော် မူကုန်မည့် မြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အရိယာသစ္စာတရား လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခါ၌ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက် ကုန်သောဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်သောမြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့ သည် အရိယသစ္စာတရား လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင်ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
--ရဟန်းတို့ ရှေးအတိတ်အခါက ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်ကုန်သောဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင်ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်ပြီးသော မြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်။ပ။ သိတော်မူကုန်မည့် မြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည်။ပ။ သိတော်မူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ဤအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-အာသဝက္ခယသုတ်
֍ ၁၀၉၅။ ရဟန်းတို့ သိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်ခြင်းကို ငါဆို၏၊ မသိသူ မမြင်သူအား အာသဝကုန်ခြင်းကို ငါ မဆို။ ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့ သိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်ခြင်းသည် ဖြစ်သနည်း၊
ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု သိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟုသိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုသိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ သိသူ မြင်သူအား အာသဝကုန်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-မိတ္တသုတ်
֍ ၁၀၉၆။ ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်သူ ဟူသမျှတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကိုလိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်း ဟူသမျှတို့ကိုလည်းကောင်း အရိယသစ္စာ တရားလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ်ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ အစဉ်သနား (စောင့်ရှောက်) ထိုက်သူ ဟူသမျှတို့ကိုလည်းကောင်း၊ မိမိစကားကို လိုက်နာလိမ့်မည်ဟု မှတ်ထင်ရကုန်သော မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်း ဟူသမျှတို့ကိုလည်းကောင်း ဤအရိယ သစ္စာ တရားလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းအကျိုးငှါ ဆောက်တည်စေအပ်ကုန်၏၊ သွင်းထားအပ် ကုန်၏၊ တည်စေအပ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-တထသုတ်
֍ ၁၀၉၇။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၃) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၄) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
--ရဟန်းတို့ ဤအရိယသစ္စာ လေးပါးတို့သည် မှန်ကုန်၏၊ မချွတ်ယွင်းကုန်၊ တစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်ကုန်၊ ထို့ကြောင့် ''အရိယသစ္စာ''ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-လောကသုတ်
֍ ၁၀၉၈။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၂) ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၃) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၄) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့်တကွသော လူ့လောက၌ မြတ်စွာဘုရားသည် အရိယမည်၏၊ ထို့ကြောင့် ''အရိယသစ္စာတို့''ဟုခေါ်ဆိုအပ် ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပရိညေယျသုတ်
֍ ၁၀၉၉။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
(၁) ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၂) ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၃) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊
(၄) ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့သည် ဤလေးပါးတို့ပင်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့တွင် ပိုင်းခြားသိအပ်သောအရိယသစ္စာသည် ရှိ၏၊ ပယ်အပ်သောအရိယသစ္စာသည် ရှိ၏၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သောအရိယသစ္စာသည် ရှိ၏၊ ပွားများအပ်သောအရိယသစ္စာသည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ်အရိယသစ္စာကို ပိုင်းခြားသိအပ်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်သော အရိယသစ္စာကို ပိုင်းခြားသိအပ်၏၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သော အရိယသစ္စာကို ပယ်အပ်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယသစ္စာကို မျက်မှောက်ပြုအပ်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သော အရိယသစ္စာကို ပွားများအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဂဝမ္ပတိသုတ်
֍ ၁၁၀၀။ အခါတစ်ပါး၌ များစွာသော မထေရ်ရဟန်းတို့သည် စေတတိုင်း သဟဉ္စနိကမြို့၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ များစွာသော မထေရ်ရဟန်းတို့သည် ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့ကြ၍တန်ဆောင်းဝန်း၌ စုဝေးထိုင်နေကြစဉ် ''ငါ့သျှင်တို့ ဆင်းရဲကို မြင်သော သူသည် ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း မြင်သလော၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကိုလည်း မြင်သလော၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်း မြင်သလော''ဟု ဤသို့သောအကြား၌ ဖြစ်သော စကားသည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။
ဤသို့ ပြောဆိုကြသည်ရှိသော် အသျှင်ဂဝမ္ပတိမထေရ်သည် ရဟန်းတို့အား ဤစကားကို ဆို၏-''ငါ့သျှင်တို့ ဤတရားစကားကို မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာသင်ယူခဲ့ရ၏၊ 'ရဟန်းတို့ဆင်းရဲကို မြင်သော သူသည် ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကိုလည်းမြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်း မြင်၏။ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မြင်သော သူသည် ဆင်းရဲကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်း မြင်၏။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မြင်သော သူသည် ဆင်းရဲကိုလည်းမြင်၏၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့် ကိုလည်း မြင်၏။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မြင်သောသူသည် ဆင်းရဲကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း မြင်၏၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကိုလည်း မြင်၏'ဟု ဤတရားစကားကို မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာသင်ယူခဲ့ရ၏''ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ဒသမသုတ်။
သုံးခုမြောက် ကောဋိဂါမဝဂ် ပြီး၏။
--၄-သီသပါဝနဝဂ်
၁-သီသပါဝနသုတ်
֍ ၁၁၀၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသမ္ဗီပြည် ယင်းတိုက်တော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အနည်းငယ်သော ယင်းတိုက်ရွက်တို့ကို လက်ဖြင့် ကိုင်၍ ''ရဟန်းတို့ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကြကုန်သနည်း၊ ငါ လက်ဖြင့် ကိုင်ထားအပ်ကုန်သောအနည်းငယ်သောယင်းတိုက်ရွက်တို့နှင့် ယင်းတိုက်တော အတွင်းရှိ ယင်းတိုက်ရွက်တို့သည် အဘယ်ကများပြားသနည်း''ဟု ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားလက်ဖြင့်ကိုင်ထားအပ်ကုန်သော ယင်းတိုက်ရွက် တို့သည် နည်းလှပါကုန်၏၊ စင်စစ်သော်ကား ယင်းတိုက်တောအတွင်းရှိ ယင်းတိုက်ရွက်တို့သာ များလှပါ ကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ငါသည် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မဟောအပ်သော တရားသည်သာ များပြား၏၊ အဘယ့်ကြောင့် ထိုတရားကို ငါ မဟောသနည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ ထိုတရားသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစမဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှု ကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန် တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်၊ ထို့ကြောင့် ထိုတရားကို ငါ မဟောအပ်။
ရဟန်းတို့ အဘယ်တရားမျိုးကို ငါ ဟောအပ်သနည်းဟူမူ-ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ငါဟောအပ်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု ငါ ဟောအပ်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု ငါ ဟောအပ်၏၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း့အကျင့်တည်း''ဟု ငါ ဟောအပ်၏။
ရဟန်းတို့ အဘယ့်ကြောင့် ထိုတရားကို ဟောသနည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ ထိုတရားသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၏၊ မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစဖြစ်၏၊ ထိုတရားသည် ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှုကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန် တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုတရားကို ဟောအပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
--၂-ခဒိရပတ္တသုတ်
֍ ၁၁၀၂။ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း မသိ မူ၍ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း မသိမူ၍ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း မသိမူ၍ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်မြတ်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာထိုးထွင်း မသိမူ၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုလိမ့်မည်''ဟု ဤသို့ ပြောရာသောအကြောင်းသည် မရှိ။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ''ငါသည် ရှားရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းရှူးရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သျှစ်သျှားရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း ဖက်ခွက် ပြုလုပ်၍ ရေကိုမူလည်း ဆောင်အံ့၊ (ဖက်လိပ်) နားတောင်း ပြုလုပ်၍မူလည်း ပန်အံ့''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာသောအကြောင်းသည် မရှိသကဲ့သို့ ထို့အတူပင်ရဟန်းတို့ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း မသိမူ၍။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်း မသိမူ၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုနိုင်လိမ့်မည်''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာသောအကြောင်းသည် မရှိ။
ရဟန်းတို့ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုနိုင်လိမ့်မည်''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ''ငါသည် ပဒုမာကြာရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ပေါက်ရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ခွေးတောက် (မာလော) ရွက်တို့ကိုလည်းကောင်း ဖက်ခွက် ပြုလုပ်၍ ရေကိုမူလည်း ဆောင်အံ့၊ (ဖက်လိပ်) နားတောင်း ပြုလုပ်၍မူလည်း ပန်အံ့''ဟု ဤသို့ ပြောဆိုရာသောအကြောင်းရှိသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် ရဟန်းတို့ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိသည်ဖြစ်၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုနိုင်လိမ့်မည်''ဟု ဤသို့ပြောဆိုရာသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု့ (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ဒဏ္ဍသုတ်
֍ ၁၁၀၃။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကောင်းကင်ထက်သို့ ပစ်လွှင့်သော တုတ်သည် တစ်ခါတစ်ရံလည်း အရင်းဖြင့် ကျ၍ တစ်ခါတစ်ရံလည်း အဖျားဖြင့် ကျသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ထို့အတူပင် အဝိဇ္ဇာပိတ်ဆို့ခံရကုန်သည် ဖြစ်၍ တဏှာဖြင့် ချည်နှောင်ခံရကုန်သည် ဖြစ်၍ ပြေးသွားကြရ ကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် တစ်ခါတစ်ရံလည်း ဤလောကမှ တမလွန်လောကသို့ သွားရကုန်၏၊ တစ်ခါတစ်ရံလည်း တမလွန်လောကမှ ဤလောကသို့ လာရကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်း တို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကို မမြင်ကြခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-စေလသုတ်
֍ ၁၁၀၄။ ရဟန်းတို့ အဝတ်ပုဆိုး၌သော်လည်းကောင်း၊ ဦးခေါင်း၌သော်လည်းကောင်း မီးလောင်သည်ရှိသော် အဘယ်သို့ ပြုလုပ်ရာသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အဝတ်ပုဆိုး၌သော်လည်းကောင်း၊ ဦးခေါင်း၌သော်လည်းကောင်း မီးလောင်သည်ရှိသော် ထိုအဝတ်ပုဆိုးကိုသော်လည်းကောင်း၊ ဦးခေါင်းကိုသော်လည်းကောင်း ငြိမ်းအေးစေခြင်းငှါ လွန်ကဲသောအလို 'ဆန္ဒ' လုံ့လ အားထုတ်မှု အပြင်းအထန်အားထုတ်မှု မဆုတ်နစ်မှု အောက်မေ့မှု ဆင်ခြင်ဉာဏ်ကို ပြုလုပ်ရပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ မီးလောင်သောအဝတ်ပုဆိုးကိုသော်လည်းကောင်း၊ ဦးခေါင်းကိုသော်လည်းကောင်း လျစ်လျူရှု၍ နှလုံးမသွင်းမူ၍ ထိုးထွင်းမသိရသေးသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိခြင်းအကျိုးငှါ အလို 'ဆန္ဒ' လုံ့လ အားထုတ်မှု အပြင်းအထန်အားထုတ်မှု မဆုတ်နစ်မှုအောက်မေ့မှု ဆင်ခြင်ဉာဏ်ကို ပြုလုပ်ရမည်။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း-
--ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-သတ္တိသတသုတ်
֍ ၁၁၀၅။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် အသက် အနှစ်တစ်ရာရှိ၏၊ အနှစ်တစ်ရာအသက်ရှည်၏၊ ထိုသူ့ကို ''အမောင်ယောက်ျား လာလော့၊ နံနက်အခါ၌ သင့်ကို လှံချက်တစ်ရာဖြင့် ညှဉ်း့ပန်းကုန်လတ္တံ့၊ မွန်းတည့်အခါ၌ လှံချက်တစ်ရာဖြင့် ညှဉ်းပန်းကုန်လတ္တံ့၊ ညနေချမ်းအခါ၌ လှံချက်တစ်ရာဖြင့် ညှဉ်းပန်းကုန်လတ္တံ့၊ အမောင်ယောက်ျား နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း လှံချက် သုံးရာသုံးရာတို့ဖြင့် ညှဉ်းပန်းခံရသော သင်သည် အသက် အနှစ်တစ်ရာရှိသည် ဖြစ်၍ အနှစ်တစ်ရာ အသက်ရှည်သည် ဖြစ်၍ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ ထိုးထွင်းမသိရသေးသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားလေးပါးတို့ကိုထိုးထွင်း သိရလိမ့်မည်''ဟု ဤသို့ ပြောရာ၏။
ရဟန်းတို့ အကျိုးလိုလားသောအမျိုးကောင်းသားသည် အညှဉ်းပန်းခံရန် ကပ်ရောက်ထိုက်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်ရကား လှံထိုးခံရသူသန်လျက်ဖြတ်ခံရသူ မြားပစ်ခံရသူ ပုဆိန်ပေါက်ခံရသူတို့၏ ရှေးအစွန်းသည် မထင်သောကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသို့ လှံထိုး သန်လျက်ဖြတ် မြားပစ် ပုဆိန်ပေါက် ခံရ၍ သစ္စာလေးပါးကို သိခဲ့မူအရိယသစ္စာလေးပါး သိမှုကို ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါ မဆို၊ ရဟန်းတို့စင်စစ်သော်ကား အရိယသစ္စာလေးပါး သိမှုကို ချမ်းသာခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းနှင့် တကွသာ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-ပါဏသုတ်
֍ ၁၁၀၆။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ မြက် သစ်သား သစ်ခက်သစ်ရွက်တို့ကို ဖြတ်တောက် ခုတ်ရွေ၍ တပေါင်းတည်း စုပုံရာ၏၊ တပေါင်းတည်း စုပုံ၍ တံစို့လုပ်ရာ၏၊ တံစို့ လုပ်၍ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ရှိသော သတ္တဝါကြီးတို့ကို တံစို့ကြီးတို့၌ သီရာ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ရှိသော သတ္တဝါလတ်တို့ကို တံစို့လတ်တို့၌ သီရာ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ရှိသောသတ္တဝါငယ်တို့ကို တံစို့ငယ်တို့၌ သီရာ၏၊ ရဟန်းတို့ စင်စစ်သော်ကား ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ မြက်သစ်သား သစ်ခက် သစ်ရွက်သည် ကုန် သော် ကုန်ရာ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ (တံစို့သီနိုင်လောက်အောင်) ကြီးသော သတ္တဝါတို့သည်ကား မကုန်နိုင် ရာ၊ ရဟန်းတို့ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ တံစို့မသီနိုင်လောက်အောင်ပင် သေးမွှားသော သတ္တဝါတို့သည် ထို့ ထက်ပင် များပြားကုန်သေး၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အတ္တဘော၏ သိမ်မွေ့ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အပါယ်သတ္တဝါသည် များပြား၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ များပြားသောအပါယ်သတ္တဝါမှ လွတ်မြောက်ပြီးသောအမြင်မှန် (မဂ်ပညာ) နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပဌမ သူရိယသုတ်
֍ ၁၁၀၇။ ရဟန်းတို့ အရုဏ်တက်ခြင်းသည် နေထွက်ပေါ်ခြင်း၏ ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် ရဟန်းတို့ ရဟန်း၏ မှန်ကန်သောအမြင် 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'သည် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ထိုးထွင်းသိခြင်းငှါ ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ''ဤကားဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိလိမ့်မည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
--၈-ဒုတိယ သူရိယသုတ်
֍ ၁၁၀၈။ ရဟန်းတို့ လနေတို့သည် လောက၌ မဖြစ်ကြသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ကြီးစွာသောအလင်းရောင်၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းသည် မဖြစ်သေး၊ ထိုအခါ၌ အမိုက်ထု အမှောင်ထုသည် ဖြစ်၏၊ ညဉ့်နေ့တို့သည်လည်း မထင်ရှားသေးကုန်၊ လ လခွဲတို့သည်လည်း မထင်ရှားသေးကုန်၊ ဥတု နှစ်တို့သည်လည်း မထင်ရှားသေးကုန်။
ရဟန်းတို့ လနေတို့သည် လောက၌ ဖြစ်ပေါ်ကြသောအခါမှ စ၍ ကြီးစွာသောအလင်းရောင်၏ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ၌ အမိုက်ထု အမှောင်ထုသည် မဖြစ်၊ ထိုအခါ၌ ညဉ့် နေ့တို့သည် ထင်ရှားကုန်၏၊ လ လခွဲတို့သည်လည်း ထင်ရှားကုန်၏၊ ဥတု နှစ်တို့သည်လည်း ထင်ရှားကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လောက၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ် တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော် မမူသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ကြီးစွာသောအလင်း ရောင် ထင်ရှားမဖြစ်ပေါ်လာသေး၊ ထိုအခါ၌ အမိုက်ထု အမှောင်ထုသာ ဖြစ်၏၊ အရိယာတို့၏အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြောကြားခြင်း ဟောခြင်း သိစေခြင်း ဖြစ်စေခြင်း ဖွင့်လှစ်ခြင်းဝေဖန်ခြင်းနှင့် ပေါ် လွင်အောင် ပြုခြင်းတို့သည် မဖြစ်ကုန်။
ရဟန်းတို့ လောက၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော်မူသော အခါမှ စ၍ ကြီးစွာသောအလင်းရောင် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုအခါ၌ အမိုက်ထု အမှောင်ထုသည် မဖြစ်၊ ထိုအခါ၌ မြတ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြောကြားခြင်း ဟောကြားခြင်း သိစေခြင်း ဖြစ်စေခြင်း ဖွင့်လှစ်ခြင်း ဝေဖန်ခြင်း ပေါ်လွင်အောင် ပြုခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဣန္ဒခီလသုတ်
֍ ၁၁၀၉။ ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ။ပ။ ''ဤကား့ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် ''ဤအသျှင်သည် သိသင့်သည်ကို သိယောင်တကား၊ မြင်သင့်သည်ကိုမြင်ယောင်တကား''ဟု အခြားသော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့၏ မျက်နှာကို မော်ကြည့်ကြရကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား လေဆောင်ယူနိုင်လောက်အောင် ပေါ့ပါး၍ မြေညီရာ၌ ချထားသောလဲစိုင် ဝါဂွမ်းစိုင်ကို အရှေ့မှ တိုက်ခတ်သော လေသည် အနောက်သို့ ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ အနောက်မှတိုက်ခတ်သော လေသည် အရှေ့သို့ ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ မြောက်မှ တိုက်ခတ်သော လေသည်တောင်သို့ ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ တောင်မှ တိုက်ခတ်သော လေသည် မြောက်သို့ ဆောင်ယူသွားရာ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်း သည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ လဲ ဝါဂွမ်းစိုင်၏ ပေါ့ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ။ပ။ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် ''ဤအသျှင်သည် သိသင့်သည်ကို သိယောင်တကား၊ မြင်သင့်သည်ကိုမြင်ယောင်တကား''ဟု အခြားသော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့၏ မျက်နှာကို မော်ကြည့်ကြရကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကိုမမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့သည်''ဤအသျှင်သည် သိသင့်သည်ကို သိယောင်တကား၊ မြင်သင့်သည်ကို မြင်ယောင်တကား''ဟု အခြားသောသမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့၏ မျက်နှာကို မော်မကြည့်ကြရကုန်။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မြေဝင်နက်၍ ကောင်းစွာ စိုက်ထားသော သံတိုင်သည်လည်းကောင်း၊ တံခါးတိုင်သည်လည်းကောင်း မတုန်မလှုပ်၊ အရှေ့အရပ်မှ လေပြင်းမုန်တိုင်း တိုက်ခတ်လာစေကာမူမတုန် မလှုပ် မယိမ်းမယိုင်နိုင်ရာ။ အနောက်အရပ်မှ တိုက်ခတ်လာစေကာမူ။ပ။ မြောက်အရပ်မှတိုက်ခတ်လာစေ ကာမူ။ပ။ တောင်အရပ်မှ လေပြင်းမုန်တိုင်း တိုက်ခတ်လာစေကာမူ မတုန်မလှုပ်မယိမ်းမယိုင်နိုင်ရာ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မြေဝင်နက်၍ တံခါးတိုင်ကိုကောင်းစွာ စိုက်ထားခြင်း ကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ။ပ။ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် ''ဤအသျှင်သည် သိသင့်သည်ကို သိယောင်တကား၊ မြင်သင့်သည်ကိုမြင်ယောင်တကား''ဟု အခြားသော သမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ မျက်နှာကို မော်မကြည့်ကြရကုန်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ် ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကိုကောင်းစွာ မြင်ခြင်းကြောင့် တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဝါဒတ္ထိကသုတ်
֍ ၁၁၁၀။ ရဟန်းတို့ တစ်စုံတစ်ယောက်သော ရဟန်းသည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏၊ အယူ (ဝါဒ) ကို အလိုရှိ၍ အယူဝါဒကို ရှာလေ့ရှိသော သမဏဗြာဟ္မဏသည် ''ထိုရဟန်းအား အယူ (ဝါဒ) ကို တင်အံ့''ဟု အရှေ့အရပ်မှလည်းကောင်း၊ အနောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ မြောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ တောင်အရပ်မှလည်းကောင်း လာစေကာမူ ထိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော ရဟန်းကို အကြောင်းယုတ္တိနှင့် တကွ တုန်လှုပ်စေလတ္တံ့၊ ယိမ်းယိုင်စေလတ္တံ့ဟူသောအကြောင်းသည် မရှိ။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မြေဝင် ရှစ်တောင် မြေပေါ် ရှစ်တောင်ရှိ၍ တစ်ဆယ့်ခြောက်တောင်ရှိကျောက်တိုင်သည် အရှေ့အရပ်မှလည်းကောင်း ။ပ။ အနောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ မြောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ တောင်အရပ်မှလည်းကောင်း လေပြင်းမုန်တိုင်း တိုက်ခတ်လာစေကာမူ မတုန်မလှုပ်မယိမ်းမယိုင် နိုင်ရာ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မြေဝင်နက်၍ ကျောက်တိုင်ကိုကောင်းစွာ စိုက်ထားခြင်းကြောင့်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အကြင်ရဟန်းသည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏၊ အယူ (ဝါဒ) ကို အလိုရှိ၍ အယူဝါဒကို ရှာလေ့ရှိသော သမဏဗြာဟ္မဏသည် ''ထိုရဟန်းအား အယူ (ဝါဒ) ကိုတင်အံ့''ဟု အရှေ့အရပ်မှလည်းကောင်း၊ အနောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ မြောက်အရပ်မှလည်းကောင်း၊ တောင်အရပ်မှလည်းကောင်း အကယ်၍ လာရာ၏။ ထိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော ရဟန်းကိုအကြောင်းနှင့် တကွ တုန်လှုပ်ယိမ်းယိုင်စေနိုင်လတ္တံ့ဟူသောအကြောင်းသည် မရှိ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့် နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား လေးပါးတို့ကို ကောင်းစွာမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ် လေးပါးတို့ကိုနည်း၊
ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတု့ိတည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
လေးခုမြောက် သီသပါဝနဝဂ် ပြီး၏။
--၅-ပပါတဝဂ်
၁-လောကစိန္တာသုတ်
֍ ၁၁၁၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာဖြစ်သောဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကိုမိန့်တော်မူ၏- ''ရဟန်းတို့ ရှေးက ဖြစ်ဖူးသည်ကား ယောက်ျားတစ်ယောက်သည် 'ကြံစည်ဖွယ်ရာလောကရေးရာ 'လောကစိန္တာ'ကို ကြံအံ့'ဟု ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ ထွက်၍ သုမာဂဓရေကန်ရှိရာသို့ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် သုမာဂဓ ရေကန် ကမ်းနား၌ လောကစိန္တာကို ကြံလျက် ထိုင်နေ၏၊ ရဟန်းတို့ထိုယောက်ျားသည် သုမာဂဓ ရေကန် ကမ်းနား၌ ကြာစွယ်ကြာရင်းသို့ ဝင်သွားသောအင်္ဂါလေးပါးရှိသောစစ်သည်ကို မြင်ရ၍ 'ငါသည် ကား ရူးလေယောင်တကား၊ ငါသည်ကား စိတ်ပျံ့လွင့် လေယောင်တကား၊ လောက၌ မရှိသောအရာကို ငါ မြင်၏'ဟု ဤသို့ အကြံ ဖြစ်လေ၏။ ရဟန်းတို့ ထို့နောက်ထိုယောက်ျားသည် မြို့သို့ ဝင်၍ 'အသျှင် တို့ ငါသည်ကား ရူးလေယောင်တကား၊ အသျှင်တို့ငါသည်ကား စိတ်ပျံ့လွင့်လေယောင်တကား၊ လောက၌ မရှိသောအရာကို ငါ မြင်၏'ဟု များစွာသော လူအပေါင်းအား ပြောကြားလေ၏။
အမောင်ယောက်ျား အဘယ်သို့လျှင် သင် ရူးသနည်း၊ အမောင်ယောက်ျား အဘယ်သို့လျှင် သင်စိတ်ပျံ့လွင့်သနည်း၊ သင်မြင်သောအရာသည် လောက၌ စိုးစဉ်းမျှ မရှိသလောဟု မေးကြ၏။ အသျှင်တို့ဤအရပ်၌ ငါသည် လောကစိန္တာကို ကြံအံ့ဟု ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ ထွက်ခဲ့၍ သုမာဂဓရေကန်ရှိရာသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် သုမာဂဓရေကန် ကမ်းနား၌ လောကစိန္တာကို ကြံလျက် ထိုင်နေပါ၏၊ အရှင်တို့ ငါသည်သုမာဂဓရေကန် ကမ်းနား၌ ကြာစွယ်ကြင်ရင်းသို့ ဝင်သွားသောအင်္ဂါလေးပါးရှိသော စစ်သည်ကို မြင်ရပါ၏၊ အရှင်တို့ ငါသည် ဤသို့လျှင် ရူးပါ၏၊ ဤသို့လျှင် စိတ်ပျံ့လွင့်ပါ၏၊ ငါ မြင်သော ဤအရာသည်လည်း လောက၌ မရှိဟု ပြောကြား၏။ အမောင်ယောက်ျား သင်သည် အမှန်ရူးလေပြီ၊ အမှန်စိတ်ပျံ့လွင့်လေပြီ၊ သင် မြင်သော ဤအရာသည်လည်း လောက၌ မရှိ''ဟု ပြောကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုယောက်ျားသည် အမှန်ကိုသာ မြင်၏၊ မမှန်ကို မြင်သည် မဟုတ်။ ရဟန်းတို့ ရှေးကဖြစ်ဖူးသည်ကား နတ်နှင့် အသုရာတို့ စစ်ပွဲသည် ရင်ဆိုင် ချီတက်ခဲ့ဖူး၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုစစ်ပွဲ၌ နတ်တို့အောင်မြင်ကုန်၏၊ အသုရာတို့ ရှုံးနိမ့်ကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ရှုံးနိမ့်သောအသုရာတို့သည် ကြောက်လန့်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နတ်တို့ကို မိန်းမောတွေဝေစေလျက် ကြာစွယ်ကြာရင်းဖြင့် အသုရာပြည်သို့ ဝင်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''လောကသည် မြဲ၏''ဟုလည်းကောင်း၊ ''လောကသည် မမြဲ''ဟုလည်းကောင်း၊ ''လောကသည် အဆုံးရှိ၏''ဟုလည်းကောင်း၊ ''လောကသည် အဆုံးမရှိ''ဟုလည်းကောင်း၊ ''ထိုအသက်သည်ပင် ထိုကိုယ်ဖြစ်၏''ဟုလည်းကောင်း၊ ''အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား''ဟုလည်းကောင်း၊ ''သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်၏''ဟုလည်းကောင်း၊ ''သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှနောက်၌ မဖြစ်''ဟုလည်းကောင်း၊ ''သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်လည်း ဖြစ် မဖြစ်လည်းမ ဖြစ်''ဟုလည်းကောင်း၊ ''သတ္တဝါသည် သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်မဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်''ဟုလည်းကောင်း လောကစိန္တာကို မကြံကန်ရာ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤအကြံသည် အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်ဟူသောအကျင့်မြတ်၏အစမဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှု ကင်းရန် ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထိုးထွင်း၍ သိရန် ကိုယ်တိုင် သိရန်တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် မဖြစ်။
ရဟန်းတို့ သင်တို့ ကြံစည်လိုကုန်သည်ရှိသော် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏။ပ။
--''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု ကြံစည်ကုန်ရာ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤအကြံအစည်သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၏၊ ဤအကြံအစည်သည် မဂ်တည်းဟူသောအကျင့်မြတ်၏ အစဖြစ်၏၊ ဤအကြံအစည်သည် ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှု ကင်းရန်ချုပ်ရန် ငြိမ်းရန် ထိုးထွင်း၍ သိရန် တဏှာမှ ထွက်မြောက်ရန် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပပါတသုတ်
֍ ၁၁၁၂။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ''ရဟန်းတို့ နေ့သန့်စင်ရန် ပဋိဘာနတောင်ထွတ်သို့ သွားကြကုန်အံ့''ဟု ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူလတ်သော် ''ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာ့ဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ကြကုန်၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ ပဋိဘာနတောင်ထွတ်သို့ ချဉ်းကပ်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ပဋိဘာနတောင်ထွတ်၌ ကြီးစွာသော ချောက်ကမ်းပါးကို မြင်ရ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား ဤချောက်ကမ်းပါးသည်ကြီးလေစွ၊ အသျှင်ဘုရား ဤချောက်ကမ်းပါးသည် အလွန်ကြောက်မက်ဖွယ် ကောင်းလေစွ၊ အသျှင်ဘုရား ဤချောက် ကမ်းပါးထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်မက်ဖွယ် ကောင်းသောအခြားသော ချောက် ကမ်းပါးသည် ရှိပါသေးသလော''ဟု ဤစကားကို လျှောက်၏၊ ရဟန်းဤချောက်ကမ်းပါးထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြားသောချောက်ကမ်းပါးသည် ရှိသေး၏ဟု မိန့် တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤချောက်ကမ်းပါးထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်း သောအခြားသော ချောက်ကမ်းပါးသည် အဘယ်ပါနည်းဟု လျှောက်၏။
ရဟန်း ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ'တို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏၊ အိုမှု 'ဇရာ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ'တို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏၊ သေမှု 'မရဏ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ'တို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏၊ ပူဆွေးမှုငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောပြုစီရင်မှု 'သင်္ခါရ'တို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏။
--ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့၌ မွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် အိုမှု 'ဇရာ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့၌ မွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် သေမှု 'မရဏ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့၌ မွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် ပူဆွေးမှု ငိုကြွေးမှုကိုယ်ဆင်းရဲ မှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့၌မွေ့လျော် ကုန်သောကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့ကိုလည်းပြုစီရင်ကုန်၏၊ အိုမှု 'ဇရာ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏၊ သေမှု 'မရဏ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန် သော သင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှုကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သောသင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏။
ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်၍အိုမှု 'ဇရာ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်၍ သေမှု 'မရဏ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်၍ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း ပြုစီရင်၍ ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ချောက်ကမ်းပါးသို့လည်း ကျရကုန်၏၊ အိုမှု 'ဇရာ'ချောက်ကမ်းပါးသို့လည်း ကျရကုန်၏၊ သေမှု 'မရဏ'ချောက်ကမ်းပါးသို့လည်း ကျရကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ချောက်ကမ်းပါးသို့လည်း ကျရကုန်၏၊ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှုစိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုဟူသော ဆင်းရဲအပေါင်းမှ မလွတ်ကုန်ဟု ငါ ဆို၏။
ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု 'ဇာတိ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်၊ အိုမှု 'ဇရာ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်၊ သေမှု 'မရဏ'ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌မမွေ့လျော်ကုန်၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကိုဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်။
ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် အိုမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် သေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်သောကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်ကုန်၊ အိုမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်ကုန်၊ သေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်ကုန်၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်ကုန်။
ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်သောကြောင့်အိုမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်သောကြောင့် သေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်း မပြုစီရင်သောကြောင့် စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံး မသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ကို ပြုစီရင်တတ်ကုန် သော ကံသင်္ခါရတို့ကိုလည်းမပြုစီရင်သောကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ချောက်ကမ်းပါး၌လည်း မကျရကုန်၊ အိုမှု ချောက်ကမ်းပါး၌လည်းမကျရကုန်၊ သေမှု ချောက် ကမ်းပါး၌လည်း မကျရကုန်၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ချောက်ကမ်းပါး၌လည်း မကျရကုန်။ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှုသေမှု ပူဆွေးမှု ငို ကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုဟူသောဆင်းရဲအပေါင်းမှ လွတ်ရ ကုန်၏ဟု ငါ ဟော၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-မဟာပရိဠာဟသုတ်
֍ ၁၁၁၃။ ရဟန်းတို့ မဟာပရိဠာဟ၁မည်သော ငရဲသည် ရှိ၏၊ ထိုငရဲ၌ အဆင်းဟူသမျှကို မျက်စိဖြင့် မြင်ရသည်ရှိသော် မလိုလားဖွယ်အဆင်းကိုသာ မြင်ရ၏၊ လိုလားဖွယ်အဆင်းကို မမြင်ရ။ မနှစ်ခြိုက်ဖွယ်အဆင်းကိုသာ မြင်ရ၏၊ နှစ်ခြိုက်ဖွယ်အဆင်းကို မမြင်ရ။ မမြတ်နိုးဖွယ်အဆင်းကိုသာ မြင်ရ၏၊ မြတ်နိုးဖွယ်အဆင်းကို မမြင်ရ။ အသံဟူသမျှကို နားဖြင့် ကြားရသည်ရှိသော်။ပ။ တွေ့ထိမှုဟူသမျှကို ကိုယ်ဖြင့်တွေ့ထိရသည်ရှိသော်။ပ။ သဘောတရားဟူသမျှကို စိတ်ဖြင့် သိရသည်ရှိသော် မလိုလားဖွယ်သဘောကိုသာသိရ၏၊ လိုလားဖွယ်သဘောကို မသိရ။ မနှစ်ခြိုက်ဖွယ်သဘောကိုသာ သိရ၏၊ နှစ်ခြိုက်ဖွယ်သဘောကိုမသိရ။ မမြတ်နိုးဖွယ်သဘောကိုသာ သိရ၏၊ မြတ်နိုးဖွယ်သဘောကို မသိရဟု မိန့်တော်မူလတ်သော်ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား ထိုပူလောင်ခြင်းသည် ကြီးလေစွ၊ အသျှင်ဘုရားထိုပူလောင်ခြင်းသည် အလွန်ကြီးလေစွ၊ အသျှင်ဘုရား ထိုပူလောင်ခြင်းထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြားသော ပူလောင်ခြင်းသည် ရှိပါသေးသလော''ဟု လျှောက်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုပူလောင်ခြင်းထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြား့သော ပူလောင်ခြင်းသည် ရှိသေး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ထိုပူလောင်ခြင်းထက် ပို၍လည်းကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြားသော ပူလောင်ခြင်းဟူသည် အဘယ်ပါနည်း။
ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏။ပ။ မွေ့လျော်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ပ။ ပြုစီရင်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်ကုန်သည် ဖြစ်၍။ပ။ ပဋိသန္ဓေနေမှု အပူဖြင့်လည်း ပူလောင်ကုန်၏၊ အိုမှုအပူဖြင့်လည်း ပူလောင်ကုန်၏၊ သေမှု အပူဖြင့်လည်း ပူလောင်ကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှုစိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု အပူဖြင့်လည်း ပူလောင်ကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့ဟူသော ဆင်းရဲမှ မလွတ်ကုန်ဟု ငါ ဆို၏။
--ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည်ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံသင်္ခါရတို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်။ပ။ မမွေ့လျော်ကုန်သည် ဖြစ်၍။ပ။
မပြုစီရင်ကုန်။ပ။ မပြုစီရင်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေနေမှု အပူဖြင့်လည်း မပူလောင်ကုန်၊ အိုမှု အပူဖြင့်လည်း မပူလောင်ကုန်၊ သေမှု အပူဖြင့်လည်း မပူလောင်ကုန်၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုအပူ ဖြင့်လည်း မပူလောင်ကုန်။ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာပင်ပန်းမှုတို့ဟူသော ဆင်းရဲမှ လွတ်ကုန်၏ဟု ငါ ဆို၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၁။ မဟာ-ကြီးသော (ပြင်းထန်သော)၊ ပရိဠာဟ-ပူပန်ခြင်း။ ကြီးကျယ်ပြင်းထန်သော ပူပန်ခြင်းရှိသောငရဲ။
၄-ကူဋာဂါရသုတ်
֍ ၁၁၁၄။ ရဟန်းတို့ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာမသိမူ၍။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မသိမူ၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုအံ့''ဟု ပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်းမရှိ။
ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ''ငါသည် ပြာသာဒ်ဆောင်တပ်သောအိမ်၏ အောက်ပိုင်းကို မဆောက်လုပ်သေးမူ၍ အထက်ပိုင်းကို တင်အံ့''ဟု ပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်းသည် မရှိ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမူ၍။ပ။
ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိမူ၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုအံ့''ဟု ပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်း မရှိ။
ရဟန်းတို့ ''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို သိ၍။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို သိ၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏့အဆုံးကို ပြုအံ့''ဟု ပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။
--ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ''ငါသည် ပြာသာဒ်ဆောင်တပ်သောအိမ်၏ အောက်ပိုင်းကို ဆောက်လုပ်ပြီး၍ အထက်ပိုင်းကို တင်အံ့''ဟု ပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်''ငါသည် ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို သိ၍။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားကို သိ၍ ကောင်းစွာ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုအံ့''ဟုပြောဆိုနိုင်ရာသောအကြောင်းသည် ရှိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-ဝါလသုတ်
֍ ၁၁၁၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက် သောကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် နံနက်အချိန် သင်္ကန်းကို ပြင် ဝတ်၍သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် ဝေသာလီပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်၏၊ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မင်းကွန်း၌မြားပစ်အတတ်ကို ပြုလုပ် (လေ့ကျင့်) ကုန်သော ဝေးသောအရပ်မှပင် မြားကို သေးငယ်သောသံကောက်ပေါက်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် မလွဲမချော် ဝင်၍ ကျစေနိုင်ကုန်သော များစွာသော လိစ္ဆဝီမင်းသားငယ်တို့ကို တွေ့မြင်ရ၍ ''ဤလိစ္ဆဝီမင်းသားငယ်တို့သည် (လေးအတတ်ကို) တတ်မြောက်ပေကုန်စွတကား၊ ဤလိစ္ဆဝီမင်းသားငယ်တို့သည် ကောင်းစွာ တတ်မြောက်ပေကုန်စွတကား၊ ဝေးသောအရပ်မှပင် မြားကိုသေးငယ်သော သံကောက်ပေါက်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် မလွဲမချော် ဝင်၍ ကျစေနိုင်ကြပါပေစွ''ဟု အကြံ ဖြစ်၏။
ထို့နောက် အသျှင်အာနန္ဒာသည် ဝေသာလီပြည်၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်၍ ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းခံ ရွာမှဖဲခွါခဲ့ကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-''အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤနေ့နံနက်အချိန်သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူလျက် ဝေသာလီပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မင်းကွန်း၌ မြားပစ်အတတ်ကို ပြုလုပ် (လေ့ကျင့်) ကုန်သော ဝေးသောအရပ်မှပင် မြားကို သေးငယ်သော သံကောက်ပေါက်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် မလွဲမချော် ဝင်၍ကျစေနိုင်ကုန်သော များစွာသော လိစ္ဆဝီ မင်းသားငယ်တို့ကို တွေ့မြင်ရ၍ ''ဤလိစ္ဆဝီမင်းသားငယ်တို့သည် (လေးအတတ်ကို) တတ်မြောက်ပေကုန် စွတကား၊ ဤလိစ္ဆဝီမင်းသားငယ်တို့သည်ကောင်းစွာ တတ်မြောက်ပေကုန်စွတကား၊ ဝေးသောအရပ်မှပင် မြားကို သေးငယ်သောသံကောက်ပေါက်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် မလွဲမချော် ဝင်၍ ကျစေနိုင်ကြပါပေစွ''ဟု အကျွန်ုပ်အား အကြံဖြစ်ပါသည်ဟု (ဤစကားကို လျှောက်၏)။
--အာနန္ဒာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အကြင်သူသည် ဝေးသောအရပ်မှပင် မြားကိုသေးငယ်သော သံကောက်ပေါက်ဖြင့် အဆင့်ဆင့် မလွဲမချော် ဝင်၍ ကျစေနိုင်ရာ၏၊ အကြင်သူသည်ကားခုနစ်စိတ် ခွဲစိတ်ထားသော သားမြီးဖျားအချင်းချင်း (အဖျားဖြင့် အဖျားကို) ထိုးဖောက်နိုင်ရာ၏၊ (ဤနှစ်မျိုးတွင်) အဘယ်က ပို၍ ခဲယဉ်းသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား အကြင်သူသည် ခုနစ်စိတ်ခွဲစိတ်ထားသော သားမြီးဖျားအချင်းချင်း (အဖျားဖြင့် အဖျားကို) ထိုးဖောက်နိုင်ရာ၏၊ ဤအရာကသာလျှင်ပို၍ ခဲယဉ်းပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ အာနန္ဒာ စင်စစ်အားဖြင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ့သိကြသူတို့သည် ပို၍ ထိုးထွင်းသိနိုင်ခဲသောအရာကို ထိုးထွင်းသိကုန်၏။
အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-အန္ဓကာရသုတ်
֍ ၁၁၁၆။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲ၍ အပိတ်အပင်မရှိ ဟင်းလင်းပွင့်လျက် အမိုက်မှောင်အတိ ဖြစ်ကုန်သောလောကန္တရိတ်ငရဲတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ယင်းငရဲ၌ ဤမျှတန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော လနေတို့၏အရောင် ကို မခံစားရကုန်ဟု မိန့်တော်မူလတ်သော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား''အသျှင်ဘုရား ထို အမှောင်သည် ကြီးပေစွတကား၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအမှောင်သည်အလွန်ကြီးပေစွတကား၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအမှောင်ထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်းကြောက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြားသောအမှောင်သည် ရှိပါသေးသလော''ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်းထိုအမှောင်ထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်ဖွယ် ကောင်းသောအခြားသောအမှောင်သည် ရှိသေး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အသျှင်ဘုရား ထိုအမှောင်ထက် ပို၍လည်း ကြီးသော ပို၍လည်း ကြောက်ဖွယ်ကောင်းသောအခြားသောအမှောင်ဟူသည် အဘယ်ပါနည်းဟု (လျှောက်၏)။
ရဟန်း ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကြသူ သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတိုသည်ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ကံ 'သင်္ခါရ' တို့၌ မွေ့လျော်ကုန်၏။ပ။
မွေ့လျော်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ပ။ ပြုစီရင်ကုန်၏။ပ။ ပြုစီရင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေနေမှု အမှောင်၌လည်းကျကုန်၏၊ အိုမှု အမှောင်၌လည်း ကျကုန်၏၊ သေမှု အမှောင်၌လည်း ကျကုန်၏၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှုကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံး မသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု အမှောင်၌လည်း ကျကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ် မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုဟူသော ဆင်းရဲမှ မလွတ်ရ ကုန်ဟု ငါ ဆို၏။
--ရဟန်းတို့ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိကြသူ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော ပြုစီရင်မှု ကံ 'သင်္ခါရ'တို့၌ မမွေ့လျော်ကုန်။ပ။ မမွေ့လျော်ကုန်သည် ဖြစ်၍ မပြုစီရင်ကုန်။ပ။ မပြုစီရင်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေနေမှု အမှောင်၌လည်း မကျကုန်၊ အိုမှု အမှောင်၌လည်း မကျကုန်၊ သေမှု အမှောင်၌လည်း မကျကုန်၊ စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု အမှောင်တို့၌လည်း မကျကုန်။ ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှုအိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ကိုယ်ဆင်းရဲမှု စိတ်ဆင်းရဲမှု (နှလုံးမသာမှု) ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ဟူသောဆင်းရဲမှ လွတ်ကုန်၏ဟု ငါ ဆို၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပဌမ ဆိဂ္ဂဠယုဂသုတ်
֍ ၁၁၁၇။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ အပေါက်တစ်ခုရှိသော ထမ်းပိုးကို ပစ်ချရာ၏၊ ထိုသမုဒ္ဒရာ၌လည်း လိပ်ကန်းသည် ရှိရာ၏၊ ထိုလိပ်ကန်းသည်အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ၌ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် ပေါ်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကိုအဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ၌တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် ပေါ်သော လိပ်ကန်းသည် ဤအပေါက်တစ်ခုသာရှိသော ထမ်းပိုး၌ လည်ပင်း စွပ်နိုင်ရာသလောဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ရှည်ကြာသောကာလ ကုန်လွန်သည်ရှိသော် တစ်ခါတစ်ရံစွပ်နိုင်ကောင်းတန်ရာပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် ပေါ်သော ထိုလိပ်ကန်းသည် ဤအပေါက်တစ်ခုသာရှိသော ထမ်းပိုး၌ လည်ပင်း စွပ်မိနိုင်ခြင်းက ပို၍ မြန်ရာသေး၏၊ တစ်ကြိမ်မျှ (အပါယ်သို့) ပျက်စီးကျရောက်သွားသော လူမိုက်သည် လူအဖြစ်ကို ရရန် မလွယ်ကူတော့ချေဟု ငါ ဆို၏။
ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤအပါယ်ဘုံ၌ တရားနှင့် အညီ ကျင့်ခြင်းမျှမျှတတ ကျင့်ခြင်း ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုခြင်းသည် မရှိ၊ အချင်းချင်းစားခြင်း အားနည်းသူကိုစားခြင်း သည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကို မမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
--ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဒုတိယ ဆိဂ္ဂဠယုဂသုတ်
֍ ၁၁၁၈။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဤမြေကြီးသည် ရေတပြင်တည်း ဖြစ်ရာ၏၊ ထိုရေအပြင်၌ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် အပေါက်တစ်ခုသာရှိသော ထမ်းပိုးကို ပစ်ချရာ၏၊ ထိုထမ်းပိုးကို အရှေ့လေသည် အနောက်သို့ တိုက်ခတ်ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ အနောက်လေသည် အရှေ့သို့ တိုက်ခတ်ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ မြောက်လေသည် တောင်သို့ တိုက်ခတ်ဆောင်ယူသွားရာ၏၊ တောင်လေသည် မြောက်သို့တိုက် ခတ်ဆောင်ယူသွားရာ၏။ ထိုရေအပြင်၌ လိပ်ကန်းသည် ရှိရာ၏၊ ထိုလိပ်ကန်းသည် အနှစ်တစ်ရာအနှစ် တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် ပေါ်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့မှတ်ထင် ကုန်သနည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါ တစ်ကြိမ်တစ်ကြိမ် ပေါ် သော လိပ်ကန်းသည် ဤအပေါက်တစ်ခုသာရှိသော ထမ်းပိုး၌ လည်ပင်းစွပ်မိနိုင်ရာသလောဟု (မိန့်တော် မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ ကုန်လွန်သောအခါတစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် ပေါ်သော ထို လိပ်ကန်းသည် ဤအပေါက်တစ်ခုသာရှိသော ထမ်းပိုး၌ လည်ပင်းစွပ်နိုင်မှုသည် အကြောင်းညီညွတ်မှ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူအဖြစ်ကို ရခြင်းသည် အကြောင်းညီညွတ်မှ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤ အတူပင်လောက၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ပွင့်လာခြင်းသည် အကြောင်းညီညွတ်မှ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ လောက၌့မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော ဓမ္မဝိနယ ထွန်းတောက်ပခြင်းသည် အကြောင်းညီညွတ်မှ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုသူသည် ဤလူ့အဖြစ်ကို ရ၏၊ လောက၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရား တို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ လောက၌မြတ်စွာဘုရား ဟော ကြားတော်မူသော ဓမ္မဝိနယသည်လည်း ထွန်းတောက်ပ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇသုတ်
֍ ၁၁၁၉။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် ပဲနောက်စေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့ကို မြင့်မိုရ်တောင်မင်း၏ အနီး၌ ချထားရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အနီး၌ ချထားသော ပဲနောက်စေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့နှင့် မြင့်မိုရ်တောင်မင်းသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤမြင့်မိုရ်တောင်မင်းသည်သာပို၍ များပါ၏၊ အနီး၌ ချထားသော ပဲနောက်စေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့ကား အနည်းငယ်မျှသာ ဖြစ်ပါကုန်၏၊ မြင့်မိုရ်တောင်မင်းကို ထောက်ဆ၍ အနီး၌ ချထားသော ပဲနောက်စေ့မျှသာရှိသောကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းမျှသို့လည်းမရောက်ကုန်ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မဂ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော (သစ္စာကို) ထိုးထွင်းသိပြီးသောအရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲသည်သာ ပို၍ များ၏၊ အကြွင်းအကျန်သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ရှေးက ဆင်းရဲအစုကို ထောက်ဆ၍ အလွန်ဆုံး ခုနစ်ကြိမ်မျှ လာရသူ (သတ္တက္ခတ္တုပရမ) ၏အဖြစ်ဟူသော ဆင်းရဲသည်ကား မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်း မျှသို့လည်း မရောက်၊ ယင်းပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိ၏။ပ။ ''ဤ ကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇသုတ်
֍ ၁၁၂၀။ ရဟန်းတို့ ဤမြင့်မိုရ်တောင်မင်းသည် ပဲနောက်စေ့မျှလောက်ရှိသော ကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးစာမျှသာ ကြွင်းကျန်၍ ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ မြင့်မိုရ်တောင်မင်း၏ ကုန်ဆုံးပြီးသောအရာနှင့် ကြွင်းကျန်သော ပဲနောက်စေ့မျှရှိသောကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့သည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား မြင့်မိုရ်တောင်မင်း၏ ကုန်ဆုံးပြီးသောအရာသည်ကား ပို၍ များပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သည့် ပဲနောက်စေ့မျှရှိသောကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာ ဖြစ်ပါကုန်၏၊ မြင့်မိုရ်တောင်မင်း၏ ကုန်ဆုံးပြီးသောအရာကို ထောက်ဆ၍ ကြွင်းကျန်သော ပဲနောက်စေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ် ခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်ပါကုန်ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မဂ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော (သစ္စာကို) ထိုးထွင်းသိပြီးသောအရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲသည်သာ ပို၍ များ၏၊ အကြွင်းအကျန် ဆင်းရဲသည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ရှေးက ဆင်းရဲအစုကို ထောက်ဆ၍ အလွန်ဆုံး ခုနစ်ကြိမ်မျှ လာရသူ (သတ္တက္ခတ္တုပရမ) ၏အဖြစ် ဟူသော ဆင်းရဲသည်ကား မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းမျှသို့လည်း မရောက်၊ ယင်းပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ငါးခုမြောက် ပပါတဝဂ် ပြီး၏။
--၆-အဘိသမယဝဂ်
၁-နခသိခသုတ်
֍ ၁၁၂၁။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်ထား၍''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ ငါ တင်ထားသော ဤမြေမှုန့်အနည်းငယ်နှင့် ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်း''ဟု ရဟန်းတို့ကိုမိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များပါ၏၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်သည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကိုထောက်ဆ၍ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်အနည်းငယ်သည်မရေမတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မဂ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော သစ္စာကို ထိုးထွင်းသိပြီးသောအရိယာတပည့်ဖြစ်သော ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲကသာ ပို၍ များ၏၊ အကြွင်းအကျန် ဆင်းရဲသည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ရှေးက ဆင်းရဲအစုကို ထောက်ဆ၍ အလွန်ဆုံး ခုနစ်ကြိမ်မျှလာရသူ (သတ္တက္ခတ္တုပရမ) ၏အဖြစ် ဟူသော ဆင်းရဲသည် မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်၊ ယင်းပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ပ။ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပေါက္ခရဏီသုတ်
֍ ၁၁၂၂။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ရေကန်သည် အလျား ယူဇနာငါးဆယ် အနံ ယူဇနာငါးဆယ်အစောက်ယူဇနာ ငါးဆယ်တိုင်တိုင် ရှိ၏၊ ကျီးသောက်နိုင်လောက်အောင် ကမ်းနှုတ်ခမ်းနှင့်အညီရေပြည့်နေ ၏၊ ထိုရေကန်မှ ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ရေကိုထုတ်ဆောင်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့်ထုတ်ဆောင်ယူသော ရေနှင့် ရေကန်ရှိ ရေသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ရေကန်ရှိ ဤရေကသာ ပို၍ များပါ၏၊ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ဆောင်သော ရေ သည့်အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ရေကန်ရှိ ရေကို ထောက်ဆ၍ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ဆောင်သော ရေ သည်မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒုတိယသုတ်။
--၃-ပဌမ သံဘေဇ္ဇသုတ်၊
֍ ၁၁၂၃။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးတို့စီးဆင်းပေါင်းဆုံရာ အရပ်မှ ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် ရေနှစ်စက်တို့ကိုသော်လည်းကောင်း၊ ရေသုံးစက်တို့ကိုသော်လည်းကောင်း ထုတ်ဆောင်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထုတ်ဆောင်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့နှင့် မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိရေသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိ ရေကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ထုတ်ဆောင်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကား အနည်းငယ်မျှသာ ဖြစ်ပါကုန်၏၊ မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိ ရေကို ထောက်ဆ၍ ထုတ်ဆောင်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ် အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
တတိယသုတ်။
၄-ဒုတိယ သံဘေဇ္ဇသုတ်
֍ ၁၁၂၄။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီဟူသော ဤမြစ်ကြီးတို့စီးဆင်းပေါင်းဆုံရာရှိ ရေသည် နှစ်စက်သုံးစက်သာ ကြွင်းကျန်၍ ကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ကုန်ခန်းပြီးသော မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိ ရေနှင့်ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ကုန်ခန်းပြီးသော မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိ ရေကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ခန်းပြီးသော မြစ်ကြီးငါးသွယ် ပေါင်းဆုံရာရှိ ရေကို ထောက်ဆ၍ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပဌမ မဟာပထဝီသုတ်
֍ ၁၁၂၅။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် (ကမ္ဘာ) မြေကြီးပေါ်၌ ဆီးစေ့မျှရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးတို့ကို ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ချထားသော ဆီးစေ့မျှရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးနှင့် ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ချထားသော ဆီးစေ့မျှရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးသည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကို ထောက်ဆ၍ ချထားသော ဆီးစေ့မျှရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဒုတိယ မဟာပထဝီသုတ်
֍ ၁၁၂၆။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် ဆီးစေ့မျှရှိသော မြေကြီးခဲ ခုနစ်လုံးတို့ကိုသာ ကြွင်းကျန်စေ၍ ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော (ကမ္ဘာ) မြေကြီးနှင့် ကြွင်းကျန်သော ဆီးစေ့မျှသာရှိသော မြေကြီးခဲ ခုနစ်လုံးတို့သည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ကုန်ဆုံးပြီးသော ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ကြွင်းကျန်ကုန်သောဆီးစေ့မျှသာရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကို ထောက်ဆ၍ ကြွင်းကျန်သော ဆီးစေ့မျှသာရှိသော မြေကြီးခဲခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဆဋ္ဌသုတ်။
--၇-ပဌမ မဟာသမုဒ္ဒသုတ်
֍ ၁၁၂၇။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ား (တစ်ယောက်) သည် မဟာသမုဒ္ဒရာမှ ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကို ထုတ်ဆောင်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထုတ်ဆောင်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့နှင့် မဟာသမုဒ္ဒရာရှိရေသည် အဘယ်အရာက ပို၍များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ထုတ်ဆောင်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေကို ထောက်ဆ၍ ထုတ်ဆောင်ပြီးသော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်းမရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဒုတိယ မဟာသမုဒ္ဒသုတ်
֍ ၁၁၂၈။ ရဟန်းတို့ မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေသည် ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကိုသာ ကြွင်းကျန်စေ၍ ကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ မဟာသမုဒ္ဒရာရှိကုန်ခန်းပြီးသော ရေနှင့် ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ကုန်ခန်းပြီးသော မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ခန်းပြီးသော မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေကို ထောက်ဆ၍ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ပဌမ ပဗ္ဗတူပမသုတ်
֍ ၁၁၂၉။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့ကို ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ အနီး၌ ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့နှင့် ဟိမဝန္တာတောင်မင်းသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟုမိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကသာ ပို၍ များပါ၏၊ အနီး၌ ချထားသော မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသောကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို ထောက်ဆ၍ အနီး၌ ချထားသော မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ပ။ အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
နဝမသုတ်။
--၁၀-ဒုတိယ ပဗ္ဗတူပမသုတ်
֍ ၁၁၃၀။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဟိမဝန္တာတောင်မင်းသည် မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့ကိုသာ ကြွင်းကျန်စေ၍ ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်းနှင့် ကြွင်းကျန်သော မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသောကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့သည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤကုန်ဆုံးပြီးသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကသာ ပို၍ များပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သောမုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို ထောက်ဆ၍ ကြွင်းကျန်သော မုန်ညင်းစေ့မျှရှိသော ကျောက်စရစ်ခုနစ်လုံးတို့သည် မရေတွက်လောက်ကုန်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်ကုန်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါကုန်ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မဂ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော သစ္စာကို ထိုးထွင်း၍ သိသောအရိယာတပည့်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲကသာ ပို၍ များ၏၊ အကြွင်းအကျန် ဆင်းရဲသည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကုန်ဆုံးပြီးသော ရှေးဆင်းရဲအစုကို ထောက်ဆ၍ အလွန်ဆုံး ခုနစ်ကြိမ်မျှ လာရသူ (သတ္တက္ခတ္တုပရမ) ၏အဖြစ် ဟူသော ဆင်းရဲသည် မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်၊ ယင်းပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။ပ။ ''ဤကားဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိ၏။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ခြောက်ခုမြောက် အဘိသမယဝဂ် ပြီး၏။
--၇-ပဌမ အာမကဓညပေယျာလဝဂ်
၁-အညတြသုတ်
֍ ၁၁၃၁။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်ထား၍''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ ငါ တင်ထားသောမြေမှုန့်အနည်းငယ်နှင့် ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်း''ဟု ရဟန်းတို့ကိုမိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များပါ၏၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရားတင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကို ထောက်ဆ၍လက်သည်း ဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်အနည်းငယ်သည် မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ် လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူ့ဘုံ၌ ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် လူ့ဘုံမှ တစ်ပါးသော ဘုံ၌ ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သာ ပို၍ များကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကိုမမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ဆင်းရဲဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။
ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။
''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ပဌမသုတ်။
၂-ပစ္စန္တသုတ်
֍ ၁၁၃၂။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်ထား၍''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ ငါ တင်ထားသော မြေမှုန့်အနည်းငယ်နှင့် ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် အဘယ်အရာက ပို၍ များသနည်း''ဟု ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏။
အသျှင်ဘုရား ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များကုန်၏၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရားတင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကို ထောက်ဆ၍ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်အနည်းငယ်သည် မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ် လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
--ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မဇ္ဈိမတိုင်း ဇနပုဒ်တို့၌ ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သည် အနည်းငယ်မျှသာ တည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် တိုင်းစွန် (ပစ္စ န္တရိက်) ဇနပုဒ်တို့ဝယ် မသိတတ်သော လူရိုင်းမျိုးတို့၌ ဖြစ်ကြသောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ပညာသုတ်
֍ ၁၁၃၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မြတ်သော ပညာမျက်စိနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် (အဝိဇ္ဇာ) ဖြစ်သော ပြင်းစွာ တွေဝေသော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-သုရာမေရယသုတ်
֍ ၁၁၃၄။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော မူးယစ်စေတတ်သော သေရည်သေရက်မှရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော မူးယစ်စေတတ်သော သေရည်သေရက်မှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
၅-သြဒကသုတ်
֍ ၁၁၃၅။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကုန်း၌ ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ် အားဖြင့်ရေ၌ ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
--၆-မတ္တေယျသုတ်
֍ ၁၁၃၆။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အမိ၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ ပြုကျင့်ဆောင်ရွက်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် အမိ၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ မကျင့်မဆောင်ရွက်ကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ပေတ္တေယျသုတ်
֍ ၁၁၃၇။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အဖ၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ ပြုကျင့်ဆောင်ရွက်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် အဖ၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ မကျင့်မဆောင်ရွက်ကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
သတ္တမသုတ်။
၈-သာမညသုတ်
֍ ၁၁၃၈။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရဟန်း၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ ပြုကျင့်ဆောင်ရွက်သောသတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ရဟန်း၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ မကျင့်မဆောင်ရွက်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဗြဟ္မညသုတ်
֍ ၁၁၃၉။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် သူတော်သူမြတ် (ဗြာဟ္မဏ) တို့အပေါ်၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာပြုကျင့်ဆောင်ရွက်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် သူတော်သူမြတ် (ဗြာဟ္မဏ) တို့အပေါ်၌ ဝတ်တရားကို ကောင်းစွာ မကျင့်မဆောင်ရွက်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-ပစာယိကသုတ်
֍ ၁၁၄၀။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရိုသေသော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါး ကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို မရိုသေသော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ခုနစ်ခုမြောက် ပဌမ အာမကဓညပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၈-ဒုတိယ အာမကဓညပေယျာလဝဂ်
၁-ပါဏာတိပါတသုတ်
֍ ၁၁၄၁။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အသက်သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါး ကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် အသက်သတ်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပဌမသုတ်။
၁-အဒိန္နာဒါနသုတ်
֍ ၁၁၄၂။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မပေးသည်ကို ယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မပေးသည်ကို ယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ကာမေသုမိစ္ဆာစာရသုတ်
֍ ၁၁၄၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကာမတို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါ တို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကာမတို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-မုသာဝါဒသုတ်
֍ ၁၁၄၄။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မမှန်ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မမှန်ပြောခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ပေသုညသုတ်
֍ ၁၁၄၅။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကုန်းစကား ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကုန်းစကား ပြောဆိုခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-ဖရုသဝါစာသုတ်
֍ ၁၁၄၆။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-သပ္ဖပ္ပလာပသုတ်
֍ ၁၁၄၇။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
သတ္တမသုတ်။
၈-ဗီဇဂါမသုတ်
֍ ၁၁၄၈။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မျိုးစေ့အပေါင်း အပင်အပေါင်းကို ဖျက်ဆီးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မျိုးစေ့အပေါင်း အပင်အပေါင်းကို ဖျက်ဆီးခြင်းမှမရှောင် ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ဝိကာလဘောဇနသုတ်
֍ ၁၁၄၉။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ညစာစားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ညစာစားခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဂန္ဓဝိလေပနသုတ်
֍ ၁၁၅၀။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပန်းပန်ခြင်း နံ့သာခြယ်ခြင်း နံ့သာပျောင်းလိမ်းခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပန်းပန်ခြင်း နံ့သာခြယ်ခြင်း နံ့သာပျောင်းလိမ်းခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဒသမသုတ်။
ရှစ်ခုမြောက် ဒုတိယ အာမကဓညပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၉-တတိယ အာမကဓညပေယျာလဝဂ်
၁-နစ္စဂီတသုတ်
֍ ၁၁၅၁။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကခြင်း သီခြင်း တီးမှုတ်ခြင်း (သူတော်ကောင်းတရား၏) ဆူးငြောင့်ဖြစ်သော ပွဲကြည့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကခြင်းသီခြင်း တီးမှုတ်ခြင်း (သူတော်ကောင်းတရား၏) ဆူးငြောင့်ဖြစ်သော ပွဲကြည့်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပဌမသုတ်။
၂-ဥစ္စာသယနသုတ်
֍ ၁၁၅၂။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မြင့်သော နေရာ မြတ်သော နေရာမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မြင့်သော နေရာ မြတ်သော နေရာမှ မရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါ တို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဇာတရူပရဇတသုတ်
֍ ၁၁၅၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရွှေငွေကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ရွှေငွေကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-အာမကဓညသုတ်
֍ ၁၁၅၄။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကောက်စိမ်းကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကောက်စိမ်းကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-အာမကမံသသုတ်
֍ ၁၁၅၅။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အသားစိမ်းကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် အသားစိမ်းကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
ကုမာရိကသုတ်
֍ ၁၁၅၆။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် မိန်းမအို မိန်းမပျိုတို့ကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါ တို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် မိန်းမအို မိန်းမပျိုတို့ကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-ဒါသိဒါသသုတ်
֍ ၁၁၅၇။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကျွန်မိန်းမ ကျွန်ယောကျ်ားတို့ကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကျွန်မိန်းမ ကျွန်ယောကျ်ားတို့ကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
သတ္တမသုတ်။
၈-အဇေဠကသုတ်
֍ ၁၁၅၈။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဆိတ်နှင့် သိုးကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည့်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဆိတ်နှင့် သိုးကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
အဋ္ဌမသုတ်။
--၉-ကုက္ကုဋ သူကရသုတ်
֍ ၁၁၅၉။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ကြက်ဝက်ကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ကြက်ဝက်ကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-ဟတ္ထိ ဂဝဿသုတ်
֍ ၁၁၆၀။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဆင် နွား မြင်း မြည်းကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဆင် နွား မြင်း မြည်းကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့ သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒသမသုတ်။
ကိုးခုမြောက် တတိယ အာမကဓညပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၁၀-စတုတ္ထ အာမကဓညပေယျာလဝဂ်
၁-ခေတ္တ ဝတ္ထုသုတ်
֍ ၁၁၆၁။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လယ်နှင့် ယာကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် လယ်နှင့် ယာကို ခံယူခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
ပဌမသုတ်။
၂-ကယ ဝိက္ကယသုတ်
֍ ၁၁၆၂။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ဝယ်မှု ရောင်းမှုမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန် ၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဝယ်မှု ရောင်းမှုမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-ဒူတေယျသုတ်
֍ ၁၁၆၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် တမန်အမှု အစေအပါးအမှုကို ဆောင်ရွက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သောသတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် တမန်အမှု အစေအပါးအမှုကို ဆောင်ရွက်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
တတိယသုတ်။
၄-တုလာ ကူဋသုတ်
֍ ၁၁၆၄။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ချိန်စဉ်းလဲ အသပြာစဉ်းလဲ ခြင်တွယ်တိုင်းတာ စဉ်းလဲခြင်းမှရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ချိန်စဉ်းလဲ အသပြာစဉ်းလဲ ခြင်တွယ်တိုင်းတာ စဉ်းလဲခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
စတုတ္ထသုတ်။
--၅-ဥက္ကောဋနသုတ်
֍ ၁၁၆၅။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် တံစိုးယူခြင်း လှည့်ဖြားခြင်း အတုယူ၍ လိမ်ခြင်းတည်းဟူသောကောက်ကျစ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် တံစိုးယူခြင်း လှည့်ဖြားခြင်း အတုယူ၍ လိမ်ခြင်းတည်းဟူသော ကောက်ကျစ်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပဉ္စမသုတ်။
၆-၁၁-ဆေဒနာဒိသုတ်
֍ ၁၁၆၆-֍ ၁၁၇၁။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် (လက်ခြေစသည်ကို) ဖြတ်ခြင်း သတ်ခြင်း နှောင်ဖွဲ့ခြင်း (ခရီးသွားတို့ကို) လုယက်ခြင်း (ရွာနိဂုံးတို့ကို) ဖျက်ဆီးခြင်း ဒမြတိုက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြတ်ခြင်း သတ်ခြင်း နှောင်ဖွဲ့ခြင်း (ခရီးသွားတို့ကို) လုယက်ခြင်း (ရွာနိဂုံးတို့ကို) ဖျက်ဆီးခြင်း ဒမြတိုက်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ အရိယာတို့၏ အမှန်တရား သစ္စာလေးပါးတို့ကို မမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း၊ ဆင်းရဲဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား။ပ။ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်။ပ။ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။
ဧကာဒသမသုတ်။
ဆယ်ခုမြောက် စတုတ္ထ အာမကဓညပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
--၁၁-ပဉ္စ ဂတိပေယျာလဝဂ်
၁-မနုဿစုတိ နိရယသုတ်
֍ ၁၁၇၂။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်ထား၍''ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ ငါ တင်ထားသော မြေမှုန့်နှင့် ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်း''ဟု ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကသာ ပို၍ များပါ၏၊ လက်သည်းဖျားပေါ်၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ (ကမ္ဘာ) မြေကြီးကို ထောက်ဆ၍ လက်သည်းဖျားပေါ်၌မြတ်စွာဘုရား တင်ထားတော်မူသော မြေမှုန့်သည် မရေတွက်လောက်၊ မနှိုင်းယှဉ်လောက်၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်နိုင်ပါဟု (လျှောက်ကုန်၏)။
ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ပြန်ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပဌမသုတ်။
၂-မနုဿစုတိ တိရ စ္ဆာနသုတ်
֍ ၁၁၇၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ပြန်ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည့်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ တိရစ္ဆာန်မျိုး၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
ဒုတိယသုတ်။
၃-မနုဿစုတိ ပေတ္တိဝိသယသုတ်
֍ ၁၁၇၄။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ပြန်ဖြစ်ကြကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။
တတိယသုတ်။
--၄-၅-၆-မနုဿစုတိ ဒေဝနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၇၅-֍ ၁၁၇၇။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် လူ့ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဆဋ္ဌသုတ်။
၇-၉-ဒေဝစုတိ နိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၇၈-֍ ၁၁၈၀။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် နတ်ဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် နတ်ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
နဝမသုတ်။
၁၀-၁၂-ဒေဝမနုဿနိရယသုတ်
֍ ၁၁၈၁-֍ ၁၁၈၃။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် နတ်ဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် နတ်ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဒွါဒသမသုတ်။
--၁၃-၁၅-နိရယမနုဿနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၈၄-֍ ၁၁၈၆။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ငရဲမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ငရဲမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ပန္နရသမသုတ်။
၁၆-၁၈-နိရယဒေဝနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၈၇-֍ ၁၁၈၉။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ငရဲမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ငရဲမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
အဋ္ဌာရသမသုတ်။
၁၉-၂၁-တိရစ္ဆာနမနုဿနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၉၀-֍ ၁၁၉၂။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
ဧကဝီသတိမသုတ်။
--၂၂-၂၄-တိရ စ္ဆာနဒေဝနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၉၃-֍ ၁၁၉၅။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် တိရစ္ဆာန်ဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
စတုဝီသတိမသုတ်။
၂၅-၂၇-ပေတ္တိမနုဿနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၉၆-֍ ၁၁၉၈။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ လူ့ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍များကုန်၏။ပ။ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာ ပို၍ များကုန်၏။ပ။
သတ္တဝီသတိမသုတ်။
၂၈-၂၉-ပေတ္တိဒေဝနိရယာဒိသုတ်
֍ ၁၁၉၉-֍ ၁၂၀၀။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာပို၍ များကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ တိရစ္ဆာန်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာပို၍ များကုန်၏။ပ။
--ဧကူနတိံသတိမသုတ်။
--၃၀-ပေတ္တိဒေဝပေတ္တိဝိသယသုတ်
֍ ၁၂၀၁။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ နတ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည့်နည်းပါးကုန်၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပြိတ္တာဘဝမှ စုတေ၍ ပြိတ္တာဘဝ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်သာပို၍ များကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ အရိယသစ္စာတရားလေးပါးတို့ကို မမြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အဘယ်လေးပါးတို့နည်း -
ဆင်းရဲဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရား၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဟူသောအရိယာတို့၏ အမှန်တရားတို့တည်း။
ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ဤကား ဆင်းရဲတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ကြောင်းတည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း''ဟု သိရန် အားထုတ်ရမည်၊ ''ဤကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း''ဟုသိရန် အားထုတ်ရမည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည်မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော တရားတော်ကို နှစ်လိုကုန်သည် ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူကြလေကုန်သတည်း။
တိံသမသုတ်
တစ်ဆယ့်တစ်ခုမြောက် ပဉ္စဂတိပေယျာလဝဂ် ပြီး၏။
တစ်ဆယ့်နှစ်ခုမြောက် သစ္စသံယုတ် ပြီး၏။
မဟာဝဂ္ဂသံယုတ် ပြီး၏။