အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်း

အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်း

သာသနာ့လင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်

ပဏာမဂါထာ

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ပဏာမဂါထာ

အဘိဓမ္မံ ဒေသကံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဣမံ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ၊

ဒက္ခိဏေယျဉ္စ တံ စာရံ၊ အဟံ ဝန္ဒာမိ သဗ္ဗဒါ။ (ပထျာဝတ္တဂါထာ)

အဘိဓမ္မံ = ဓမ္မသင်္ဂဏီ, ဝိဘင်း, ဓာတုကထာ အစဖြာသည့် (၇)ပါးသော ကျမ်းတို့လာ အဘိဓမ္မာတရားတော်ကို။ ဒေသကံ = တာဝတိံသာနတ်ပြည်မှာ မယ်တော်မိနတ်သား သန္တုသိတအား အမှူးထား၍ နတ်ဗြဟ္မာတို့အား ဟောကြားတော်မူသော။ ဗုဒ္ဓဉ္စ = သစ္စာလေးတန် တရားမှန်ကို ဧကန်သိမြင် ဘုရားရှင်ကိုလည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓေန = ဘုရားရှင်သည်။ ဒေသိတံ = ဟောကြား တော်မူအပ်သော။ ဣမံ ဓမ္မဉ္စ = ဤ အဘိဓမ္မာတရားတော်ကိုလည်းကောင်း။ တံ = ထို အဘိဓမ္မာ အစဖြာသော တရားတော်ကို။ စာရံ = နောက်မဆုတ်တမ်း တကယ်ပင် ကြိုးစားကျင့်ကြံတော်မူသော။ ဒက္ခိဏေယျံ = မြင့်မြတ်သော အလှူတော်ကို ခံတော်မူထိုက်သော။ သံဃဉ္စ = အရိယာရှစ်ဖော် သံဃာတော် ကိုလည်းကောင်း။ အဟံ = အဘိဓမ္မာသရုပ် ရှာဖွေထုတ်နုတ်၍ သိကောင်း စရာ အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်းစာကို ရေးသားဖော်ပြ ကောဝိဒဟု နာမ မှည့်ခေါ် ဘုရားတပည့်တော်သည်။ သဗ္ဗဒါ = နေ့ရောညဉ့်ပါ ဘယ်ခါမပြတ် အမှတ်ရသော အခါခပ်သိမ်း၌။ ဝန္ဒာမိ = ကာယဝစီ မနောချီလျက် အဉ္စလီ မာန်လျော့ ဦးနှိမ်ကျော့၍ ရှိခိုးကန်တော့ပါ၏ အရှင်ဘုရား။

အမှာစာ

ပဲခူးမြို့ သီရိမင်္ဂလာကြခတ်ဝိုင်း ပရိယတ္တိစာသင်တိုက်

တိုက်အုပ်ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဉေယျဓမ္မာဘိဝံသ၏

အမှာစာ

သေချာစေ့ငု ဖတ်ကြည့်ရှု

သာသနာ့လင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်ဘုရားသည် အဘိဓမ္မာဘာသာ သင်တန်းစာမူနှင့်တကွ ကိုယ်တိုင်ကြွလာပြီး အမှာစာရေးပေးပါဟု လျှောက်ထားလာရာ စာမူအကုန်ဖတ်ကြည့်ပြီးမှ ရေးမည်ဟု စိတ်ကူးပြီး လက်ခံ ယူထားမိပါသည်။ စိတ်ကူးထားသည့်အတိုင်း ကုန်ဆုံးသည့်တိုင်အောင် ဖတ်ရှုခဲ့ပါသည်။ အချို့နေရာတွင် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်ပင် ထပ်ကာထပ်ကာ ဖတ်မိပါသည်။

နက်နဲလှစွာ အဘိဓမ္မာ

အဘိဓမ္မာသည် သုတ္တန်ပါဠိတို့ထက် ထူးကဲလွန်မြတ်သော တရားဖြစ်၍ ခက်ခဲနက်နဲပြီး အလွန်မှလည်း ကျယ်ဝန်းလှပါသည်။သဗ္ဗညုဘုရားရှင်တို့၏ ဉာဏ်တော်အရာလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ရှင်တော်မြတ်ဘုရားသည် သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်တော်ကို ထိုးထွင်းသိတော်မူစဉ်အခါကပင်လျှင် ဤအဘိဓမ္မာ နည်းသမုဒ္ဒရာကို ရအပ်သိအပ်တော်မူခဲ့ပါသည်။

ပစ္ဆိမယာမာဝသာနေ ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓဂုဏပဋိမဏ္ဍိတံ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တောယေဝ ဣမံ အဘိဓမ္မနယသမုဒ္ဒံ အဓိဂဉ္ဆိ။

(အဋ္ဌသာလိနီ၊ဋ္ဌ၊၇၇။)

သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ရစဉ်က သိအပ်ရအပ်ပြီးသော အဘိဓမ္မာ ရှိတော်မူသော ဘုရားရှင်သည် နှစ်ဆယ့်တစ်ရက် (သုံးသတ္တာဟ)လွန်၍ စတုတ္ထမြောက် ရတနဃရသတ္တာဟ၌ သယမ္ဘူဉာဏ်တော်ကို ရခြင်းဖြင့် သိအပ်ရအပ်ပြီးသော ကျယ်ဝန်းလှစွာသော အဘိဓမ္မာနည်းသမုဒ္ဒရာကို အထူးထူးအပြားပြား စူးစမ်းဆင်ခြင်တော်မူပြီးနောက် ---

ဧဝံ အဓိဂတာဘိဓမ္မော ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နသတ္တာဟံ အနိမိသသတ္တာဟံ စင်္ကမနသတ္တာဟဉ္စ အတိက္ကမိတွာ၊ စတုတ္ထေ သတ္တာဟေ သယမ္ဘူဉာဏာဓိဂမေန အဓိဂတံ အဘိဓမ္မံ ဝိစိနိတွာ ... (အဋ္ဌသာလိနီ၊ဋ္ဌ၊၇၇။)

မာတရံ ပမုခံ ကတွာ၊ တဿာ ပညာယ တေဇသာ။

အဘိဓမ္မကထာမဂ္ဂံ၊ ဒေဝါနံ သမ္ပဝတ္တယိ။ (အဋ္ဌသာလိနီ၊ဋ္ဌ၊၁။)နှင့်အညီ

ခုနစ်ဝါမြောက်ရောက်သည့်အခါ မယ်တော်ဖြစ်ဖူးသော နတ်သားကို အကြီးအမှူးထား၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည် ပင်လယ်ကသစ်ပင်ရင်း ပဏ္ဍုကမ္ဗလာမြကျောက်ဖျာနေရာ၌ သီတင်းသုံးတော်မူလျက် ဝါတွင်းသုံးလ တိုင်တိုင် မရပ်မနား အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူခဲ့ပါသည်။

ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဒေဝေသု ဝိဟရတိ တာဝတိံသေသု ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ၊ တတ္ထ ခေါ ဘဂဝါ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ အဘိဓမ္မကထံ ကထေသိ။ (အဋ္ဌသာလိနီ၊ဋ္ဌ၊၇၈။)

လူ့ပြည်ရောက်လာ အဘိဓမ္မာ

ထို သုံးလတိုင်တိုင် နတ်တို့အား အဘိဓမ္မာတရားဟောစဉ် ဆွမ်းကိစ္စ ရောက်သောအချိန် နိမ္မိတဘုရားရှင်အား ကိုယ်စားထားဟောကြားစေကာ လူ့ပြည်ဆင်း၊ ဆွမ်းကိစ္စအပြီး အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်အား စန္ဒကူးတော၌ အကျဉ်းနည်းဖြင့် ဟောကြားတော်မူပါသည်။ လက်ျာတော်ရံ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်မြတ်က မိမိ၏ တပည့်ရင်း လင်းနို့သားဖြစ်ခဲ့ဖူးသော ရဟန်း ငါးရာတို့အား ထပ်မံ ပို့ချ သင်ကြားခဲ့ပါသည်။

တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ဘုရားရှင်ဟောကြားတော်မူသော အဘိဓမ္မာ ဒေသနာသည် ကျယ်ဝန်းလှသော ဝိတ္ထာရနယဖြစ်၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာအား ဟောကြားတော်မူသော အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်မှာ ကျဉ်းလွန်းလှ၍ သင်္ခေပနယဖြစ်ကာ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်က တပည့်ရဟန်းငါးရာအား ပို့ချသင်ကြားသော အဘိဓမ္မာဒေသနာသည် မကျဉ်းမကျယ် နာတိသင်္ခေပ-နာတိဝိတ္ထာရနယ ဖြစ်ပါသည်။

သင်္ဂါယနာ ၆-ခါ, အတည်ပြုခဲ့ပါ

ထို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ် ပို့ချသော အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို သင်္ဂါယနာသုံးတန်တင်ပြီးနောက် စတုတ္ထမြောက် သီဟိုဠ်ကျွန်း ပေထက် တင်ကာ မန္တလေးမြို့ ကျောက်ထက်တင်ပြီး ရန်ကုန်ကမ္ဘာအေး၌ ဓမ္မသင်္ဂဏီ, ဝိဘင်း, ဓာတုကထာ, ပုဂ္ဂလပညတ်, ကထာဝတ္ထု, ယမိုက်, ပဋ္ဌာန်းအားဖြင့် (၇)ကျမ်း ပိုင်းခြားထားပါသည်။ ယခုအခါ ဆဋ္ဌသင်္ဂါယနာတင်မူအားဖြင့် အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်း ပါဠိတော်များ အုပ်ရေ (၁၂)အုပ် ရှိပါသည်။

အရှင်အနုရုဒ္ဓါ ထေရ်မဟာကျေးဇူး

ထိုမျှနက်နဲကျယ်ဝန်း များပြားလှစွာသော အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို သီဟိုဠ်ကျွန်း အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်က အကျဉ်းချုံးကာ ဖွင့်ဆိုအပ်သော အဋ္ဌကထာမှာ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟအဋ္ဌကထာ မည်ပါသည်။ သေးငယ်လွန်း၍ ရှေးအခါက လက်သန်းအဋ္ဌကထာဟု ဆိုစမှတ်ပြုကြ၍ ယခုအခါ အလွယ် သင်္ဂြီုဟ်ပါဠိ (= သင်္ဂဟပါဠိ)ဟု ခေါ်ကြသည်။ စိတ်, စေတသိက်, ပကိဏ်း, ဝီထိ, ဝီထိမုတ် (ဘုံပိုင်း), ရုပ်, သမုစ္စည်း, ပစ္စည်း, ကမ္မဋ္ဌာန်းဟု (၉)ပိုင်း ခွဲဝေပိုင်းခြားထားသည်။ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်းဆရာထေရ်မဟာ၏ ကျေးဇူး တရား ကြီးမားလှပါသည်။

သင်တန်းရေးပုံ နည်းမျိုးစုံ

သာသနာ့လင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်သည် ယင်းအဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ ကျမ်းကို အခြေခံ၍ ယခု အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်းကို ရေးသားခဲ့ပေသည်။ သို့သော် ကျမ်းပေါင်းများစွာ စုံလင်စွာ ကြည့်ရှုလေ့လာပြီး သင်တန်းသားတို့ ရှင်းလင်းလွယ်ကူစွာ လေ့လာသိရှိနိုင်ရန် ဇယားအကွက်ပေါင်းများစွာ မှတ်သားဖွယ်ရာ လင်္ကာဆောင်ပုဒ်များစွာဖြင့် ရှင်းလင်းရေးသား တင်ပြ ထားပေသည်။ အချို့ဇယား, သရုပ်များသည် ရှေ့နောက်ဆက်စပ်ကြည့်ရှုမှ ပေါ်လွင်နိုင်ပြီး အချို့သင်တန်းဆရာကိုယ်တိုင် ရှင်းပြမှ သဘောပေါက် နိုင်ပါမည်။

ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်လိုသူ, ဤအဘိဓမ္မာနည်းသင်ယူ

အလွန်တရာကျယ်ဝန်း၍ ခက်ခဲနက်နဲလှစွာသော အဘိဓမ္မာကို ပညတ်+ပရမတ်ဟု အကျဉ်းခွဲပြပြီး တဖြေးဖြေးချဲ့ခွဲ ရှင်းလင်းပြဆိုသွားရာ စျာန်အဘိညာဏ်သမာပတ်, ဝိပဿနာ, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်တိုင်အောင် သင်တန်းပေးသွားရာ အဘိဓမ္မာသဘောသဘာဝကို နားလည်ရုံမျှမက သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်လိုသူ ပုဂ္ဂိုလ်များသည်လည်း သင်တန်း တက်ရောက် နည်းယူ သဘောပေါက်အောင် သင်ယူ၍ သမထ/ဝိပဿနာ ဘာဝနာများ ကြိုးစားအားထုတ်သင့်ပါကြောင်း အမှာစာ ရေးသားအပ်ပါသတည်း။

အရှင်ဉေယျဓမ္မာဘိဝံသ

ကြခတ်ဝိုင်းတိုက်အုပ်ဆရာတော်

အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ

နိုင်ငံတော်ဗဟိုရ်ဝန်ဆောင်

ကြခတ်ဝိုင်းကျောင်းတိုက်

ပဲခူးမြို့။

အမှာစာ

ပဲခူးမြို့ ဥဿာမြို့သစ် စမ်းကြီးတောရကျောင်းတိုက်

ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဣဿရိယာဘိဝံသ၏

အမှာစာ

၁၃၆၉-ခုနှစ်၊ ကဆုန်လပြည့်ကျော် (၁၂)ရက်နေ့ နံနက်တွင် သာသနာ့-လင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်က ဖုန်းဆက်ပါသည်။ အဘိဓမ္မာသင်တန်း-စာမူကို ပေးပို့လိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ယင်းစာမူကို ကြည့်ရှု၍ ဝေဖန်ချက်နှင့် အမှာစာရေးပေးရန် မိန့်ပါသည်။ အမြန်လိုသည်ဟုလည်း ထပ်ဆင့် မှာပါသည်။ အမှာစာရေးရန် မဝံ့မရဲရှိသော်လည်း ဆရာတော်အား လေးစားရသောကြောင့် လက်ခံလိုက်ရပါသည်။ အဘိဓမ္မာသင်တန်းစာမူကို သေချာစွာ ဖတ်ကြည့်ပြီး အမှာစာရေးမည်ဟု စိုင်းပြင်းသောအခါ အသိဉာဏ်ထဲတွင် ဆရာတော်၏ စိတ်နေစိတ်ရင်း သဘောထား ပီပြင်စွာ ပေါ်လာခဲ့ပေသည်။

အချိန်မှာ ၁၃၆၁-ခုနှစ်၊ နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်က ဖြစ်ပါသည်။ ဆရာတော်နှင့် စကားစမြည်ပြောကြရင်း မော်လမြိုင်မြို့ ဖားအောက်တောရ ရိပ်သာသို့ သွား၍ တရားဝင်ကြရန် တိုင်ပင်စီစဉ်ဖြစ်ကြပါသည်။ ဆရာတော် တစ်ပါးတည်းသာ သွားရောက်ဖြစ်၍ မိမိမှာ စမ်းကြီးတောရကျောင်းတိုက်ကို လက်ခံထားပြီးဖြစ်၍ ဆရာတော်၏ ဆန္ဒကို မဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခဲ့ပါ။ သည့်အတွက် ယခုမှပင် တောင်းပန်စကား လျှောက်ထားရပါသည်။ နောက် ဆရာတော်နှင့် တွေ့သောအခါ ''ဦးဇင်း တိုင်ပင်ထားပြီးသား ဘာလို့ မလာတာလဲ၊ ဦးဇင်းမလာတော့ တပည့်တော်အစီအစဉ်တွေ ပျက်ကုန် တာပေါ့''ဟု ငြီးငြူပြောဆိုပါသည်။

အမှန်မှာ ဆရာတော်သည် ပရိယတ္တိကို ခဏအနားပေး၍ ပဋိပတ္တိကို စောက်ချလုပ်လိုသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းကို နောက်မှ သိရ ပေသည်။ ဆရာတော်သည် ပရိယတ္တိကို မြတ်နိုးသလို ပဋိပတ္တိကိုလည်း အလွန်တန်ဘိုးထား၏၊ ထိုစဉ်က ဆရာတော် ရိပ်သာမှာ ဝါဆိုသတဲ့ဟု ကြားသိရသောအခါ အံ့ဩမှု ဆုံးရှုံးရမှု စသည်တို့ဖြင့် အုတ်အော်သောင်းနင်း ဖြစ်သွားပါသည်။ (၃)နှစ် (၃)ဝါအကြာ တရားအားထုတ်နည်းများရယူပြီး နောက်တော့ ဆရာတော်သည် အများဆန္ဒကို လိုက်လျော၍ မူလတာဝန်ကို ပြန်လည် လက်ခံခဲ့ပါသည်။ ဆရာတော်သည် ကျောင်းတိုက်ကြီးကို မျက်နှာ လွှဲ၍ အဘယ်ကြောင့် ရိပ်သာသို့ သွားရသနည်းဟု စဉ်းစားနေမိပါသည်။ ဆရာတော်ကိုကား မလျှောက်ထားဖြစ်ခဲ့ပါ။ ယခု ဤအဘိဓမ္မာဘာသာ သင်တန်း ကျမ်းစာအုပ်ကို ဖတ်မိတော့မှ ရိပ်သာသွားရခြင်း အကြောင်းရင်းကို တစ်စေ့တစ်စောင်း နားလည်လာရပါသည်။ ဆရာတော်၏ ပကတိ ပင်ကိုစိတ်ရင်းမှာ ဝနဝါသီ တောရမှီ၍ တစ်ကိုယ်တည်း တရားဘာဝနာဖြင့် မွေ့လျော်နေထိုင်လိုခြင်း ဖြစ်ပေသည်။

ဆရာတော်သည် တပည့်သံဃာများကိုသာမက လူပုဂ္ဂိုလ်များကိုပါ သင်ကြားပြသလျက် သင်တန်းများပို့ချခြင်း၌ ဝါသနာထုံခဲ့ပေသည်။ ကျောင်းတိုက်၌ ရှေးဦးအစကပင် မင်္ဂလာသင်တန်း, ဆန်းသင်တန်း, ယမိုက်သင်တန်း, ပဋ္ဌာန်းသင်တန်းများကိုလည်း ပို့ချပေးတော်မူခဲ့ပါသည်။ ယခုရိပ်သာ၌ ပဋိပတ္တိအလုပ်ကို အားထုတ်ရင်း တစ်ဖက်ကလည်း အများဆန္ဒအရ ဝိနည်းဘာသာသင်တန်း, အဘိဓမ္မာသင်တန်းများကို ပို့ချပေးရပြန် ပါသည်။ ရိပ်သာ၌နေစဉ် ဖူးပွင့်ဝေဆာလာသော အသီးအပွင့်များပင်၊ ပရိယတ္တိကို လျစ်လျူရှုမထားဘဲ လေးစားတန်ဘိုးထားကြောင်း ဖော်ပြနေ ပါသည်။ ဆရာတော်ကား ပရိယတ်, ပဋိပတ် နှစ်ရပ်ကုံလုံ ပြည့်စုံသူဖြစ်၍ ရှာမှရှား တကယ့်ပါရမီရှင် ပုဂ္ဂိုလ်ထူးဖြစ်ပါသည်။

ဤကျမ်းစာအုပ်မှာ ''သဒ္ဒါမှာ ရုပ်၊ သင်္ဂြီုဟ် သရုပ်'' ဆိုရိုးစကားအရ သရုပ်ခွဲကျွမ်းကျင် ပိုင်နိုင်အောင် ဇယားများဖြင့် ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ရှင်းလင်းပြထားပေရာ အဘိဓမ္မာကို လေ့လာလိုက်စားလိုသူများ အားထား ရမည့်စာအုပ်ဖြစ်ပေသည်။ သင်တန်းဆိုသည့်အတိုင်း သရုပ်ခွဲပုံများကို ဇယားပုံဖြင့် စိတ်တိုင်းကျဖော်ပြထားရာ နားလည်ရန် လွယ်ကူပေသည်။ ယခင်က မလေ့လာ မမှတ်သားဖူးသော အကြောင်းအရာများကိုလည်း ဇယားမြင်ရမှ နားလည်သဘောပေါက်ခဲ့ရပေသည်။ ဥပမာ --- ဤကျမ်းစာ၌ စက်ဝိုင်းပုံဖြင့် ဖော်ပြထားသော နာမ်သံသရာစက်လည်ပုံ, ဇယားဖြင့် ဖော်ပြ ထားသော မဂ်လေးပါးပယ်သော အကုသိုလ်အမျိုးအမည်များ တွေ့ရ၍ ပိုပြီး ရှင်းလင်းသွားပါသည်။ ယခုခေတ်တွင် အသုံးပြုနည်းပါးနေသော ဇယားများကို သင်ပြပေးသဖြင့် ရှေးမူများ မကွယ်ပျောက်စေရန် ထိမ်းသိမ်းရာရောက်၍ ပညာရှင်များက ကြိုဆိုရမည် ဖြစ်ပေသည်။

ဆရာတော်သည် ပရိယတ္တိသမားသက်သက်ဖြစ်သည်ကို အားရကျေနပ် ဟန်မတူ။ ထို့ကြောင့် သူ၏ ကျမ်းစာ၌ ''ပရိယတ္တိသင်ကြားရေးနယ်မှာ စာမေး ပွဲကို ဦးစားပေး သင်ကြားလေ့လာကြသဖြင့် အဘိဓမ္မာဘာသာကို ကျင့်ကြံ ပွားများ အားထုတ်ဖို့ထက် စာမေးပွဲဖြေဆိုနိုင်ရေးအတွက်သာ အားပေး လေ့လာသူတွေများလာသည်။ တကယ် ကျင့်ကြံပွားများ အားထုတ်မည်ဆို လျှင်လည်း အဘိဓမ္မာ မကျွမ်းကျင် မလေ့လာ မသိနားမလည်ပါက အခက် တွေ့နိုင်ပါသည်''ဟု ဖော်ပြထားပေသည်။ မှန်ပါသည်၊ ပဋိပတ္တိ အားထုတ်ရာ၌ အဘိဓမ္မာသဘောကို နားလည်သဘောပေါက်လျှင် ပို၍ လွယ်ကူပါသည်။ အများသူငါ ခန္ဓာ၌ အရှိဖြစ်သော ရုပ်နာမ်ပရမတ်ကို ခွဲခြားပိုင်နိုင် သိမြင် နိုင်စွမ်းရှိပါလျှင်မူ အတော်အသင့် ခရီးရောက်သည်ဟု ဆိုရပေသည်။

ဤကျမ်းစာ၌ ရုပ်နာမ်ဖြစ်ပျက်နေပုံကို ရေ၌ တုတ်ဖြင့် ရေးခြစ်ဥပမာ, မိုးရွာ၍ ရေပွက်ထလာခြင်းဥပမာ, နေရောင်နှင့် တွေ့၍ ဆီးနှင်းပေါက် အရေပျော်ဥပမာ, ဆူးဖျားပေါ်၌ မုံညင်းစေ့တင်ခြင်းဥပမာများဖြင့် ရှင်းပြ ထားပေသည်။

အဘိဓမ္မာစာမေးပွဲ ဖြေဆိုနိုင်ရေးအတွက် သက်သက်မဟုတ်ဘဲ တရားဘာဝနာကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ရာ၌ အဘိဓမ္မာကို ကျွမ်းကျင်စွာ လေ့လာနားလည်ထားပါလျှင် အခက်အခဲ မတွေ့နိုင်ဘဲ ချမ်းသာလွယ်ကူ စေရန် ဤကျမ်းစာကို စီစဉ်ထားသည်ဟု ဆရာတော်က ဆိုထားရာ ကျမ်းစာမှာ တစ်မူကွဲပြား ထူးခြားနေပါသည်။ ဆရာတော်ရေးသားပြုစုသော ကျမ်းစာများကို ကိုယ်ကျိုးမဖက် သာသနာအတွက် အခမဲ့ဖြန့်ဝေလှူဒါန်း-သောကြောင့်လည်း ဆရာတော်၏ သန့်စင်မွန်မြတ်သော စေတနာသမ္မာဆန္ဒမှာ မွန်မြတ်လှပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကျမ်းစာပါအတိုင်း လေ့လာမှတ်သား ကျင်ြ့ကံနေထိုင်သောအားဖြင့် ဆရာတော်၏ ဆန္ဒကို ဖြည့်ကြပါဟု တိုက်တွန်း စကားဆိုရပါမည်။

''အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်လာ စျာန် မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ဟုဆိုအပ်သော ချမ်းသာအစစ် ချမ်းသာအမှန်ကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ထိတွေ့ပေါက်မြောက်လို သိလို မြင်လို ကျင့်ကြံလိုသူတို့အား သီလကျင့်စဉ်, သမာဓိကျင့်စဉ်, ပညာ ကျင့်စဉ်ဟူ၍ ကျင့်စဉ် (၃)မျိုးရှိကြောင်းနှင့် ယခုအခါ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အခြေခံအတွက် ရည်ရွယ်၍ ဤကျမ်းစာကို ရေးသားပါသည်''ဟု ဆရာတော်က ဆိုထားရာ ဤအဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်းကျမ်း၌ ညွှန်ကြား ထားသည့်အတိုင်း တသွေမတိမ်း သင်ယူလေ့လာ မှတ်သားကျင့်ကြံလျက် ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို သဘာဝဆိုက်အောင် ပရမတ္ထသဘောကို ကွဲကွဲပြားပြား သိမြင်နိုင်အောင် အားထုတ်နိုင်ကြကုန်၍ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် စသည်ကို အမှန်ရရှိကြပြီး အန္ဓပုထုဇဉ် (အကန်း)ဘဝမှ ကလျာဏပုထုဇဉ် (အကောင်း) ဘဝသို့လည်းကောင်း, ကလျာဏပုထုဇဉ်ဘဝမှ အရိယာ (မြင့်မြတ်ဖြူစင်သူ) ဘဝသို့လည်းကောင်း မလွဲမသွေ ဧကန်ရောက်ရှိမည် ဖြစ်ပေသည်။

ဘဒ္ဒန္တဣဿရိယာဘိဝံသ

သ.စ.အ ဓမ္မာစရိယ (ဝဋံသကာ)

ပဉ္စနိကာယဏ္ဏဝ ပိဋကတ္တယပါရဂူ

မဟာဂန္ထဝါစကပဏ္ဍိတ

စမ်းကြီးတောရကျောင်းတိုက်

ဥဿာမြို့သစ်၊ ပဲခူးမြို့။

နိဒါန်းမှတ်သားဖွယ်

၁၃၆၉-ခု၊ ကဆုန်လပြည့်ကျော် (၁၃)ရက်

(၁၃-၅-၂၀၀၇) တနင်္ဂနွေနေ့

နိဒါန်းမှတ်သားဖွယ်

ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဟောကြားတော်မူခဲ့သော အဘိဓမ္မာဒေသနာတော် မြတ်သည် အလွန်တရာ နက်နဲခက်ခဲ သိမ်မွေ့လှသော ဒေသနာတော်မြတ် ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်း, ရှင်, လူ များစွာသော သူတို့သည် အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်ကို သိမြင်နားလည်လိုကြသည်။ နိုင်ငံခြားသားများကလည်း အဘိဓမ္မာကို လေ့လာလိုကြသည်။

အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းရှိရာ အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို လေ့လာလိုသူ တို့သည် အခြေခံအားဖြင့် အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်းကို ကြိုတင်၍ လေ့လာ ကြရမည်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပရိယတ္တိသင်ကြားပေးသော ဌာနများ, စာသင်တိုက်များ, စာမေးပွဲဖြေဆိုကြသူများ အားလုံးလိုလိုပင် အဘိဓမ္မတ္ထ-သင်္ဂဟကျမ်းကို သင်ကြားပို့ချပေးကြရသည်။ စာမေးပွဲများကလည်း အဘိဓမ္မာဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို ထည့်သွင်းပြဌာန်း ဖြေဆိုစေခဲ့ကြသည်။

ပရိယတ္တိသင်ကြားရေးနယ်မှာ စာမေးပွဲကို ဦးစားပေး သင်ကြားလာ ကြသဖြင့် အဘိဓမ္မာဘာသာကို ကျင့်ကြံပွားများ အားထုတ်ဖို့ထက် စာမေးပွဲ ဖြေဆိုနိုင်ရေးအတွက် အားပေးလေ့လာ ဆည်းပူးကြသူတွေများလာသည်။တကယ်ကျင့်ကြံပွားများ အားထုတ်မည်ဆိုလျှင်လည်း အဘိဓမ္မာ မကျွမ်းကျင် မလေ့လာ မသိနားမလည်ပါက အခက်တွေ့နိုင်ပါသည်။

အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်လာ စျာန် မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော ချမ်းသာအစစ် ချမ်းသာအမှန်ကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ထိတွေ့ ပေါက်မြောက် လို သိလို မြင်လို ကျင့်ကြံလိုသူတို့အား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သုတ်, ဝိနည်း, အဘိဓမ္မာ နိကာယ်ငါးရပ် ဒေသနာတော်အဖြာဖြာတို့ကို ဝေနေယျသတ္တဝါ တို့၏ စရိုက် ပါရမီ အနုအရင့်အားလျော်စွာ ဟောကြားထားတော်မူသည်တွင် ကျင့်စဉ်အနေအားဖြင့် သီလကျင့်စဉ်, သမာဓိကျင့်စဉ်, ပညာကျင့်စဉ်ဟူ၍ (၃)မျိုးရှိကြောင်း အဋ္ဌကထာဆရာတို့က ညွှန်ကြားတော်မူကြသည်။

အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်း၌လည်းကောင်း, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာကျမ်း၌ လည်းကောင်း ဝိသုဒ္ဓိ (၇)ပါးကို အရေးထား၍ မိန့်ဆို ဖွင့်ဆိုတော်မူကြသည်။ ဝိသုဒ္ဓိ (၇)ပါး၌ သီလဝိသုဒ္ဓိကို အခြေခံ အရေးကြီးဆုံး ပထမအဆင့် ကျင့်ရန် ညွှန်ကြားတော်မူကြသည်။

သီလဝိသုဒ္ဓိ အခြေခံ အရေးကြီးသည့်အားလျော်စွာ ဝိနည်းပဒေသာ သင်တန်း အာပတ် (၇)ပုံ ပြည့်ပြည့်စုံစုံကို သင်တန်းစာအုပ် (၂)တွဲအနေဖြင့် ရေးသားတင်ပြခဲ့သည်။ ယခုအခါ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိနှင့် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အခြေခံအတွက် ရည်ရွယ်၍ အဘိဓမ္မာဘာသာအခြေခံသင်တန်းစာအုပ်ကို ရေးသားတင်ပြ-ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ''သဥပစာရာ အဋ္ဌသမာပတ္တိယော စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ နာမ'' ဟူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ ညွှန်ပြသည့်အတိုင်း ဥပစာရသမာဓိ, အပ္ပနာသမာဓိ တစ်ခုခု ရအောင် ကြိုးစားကြရမည်ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားလှပါသည်။

ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိအခန်း၌လည်း ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို လက္ခဏ, ရသ, ပစ္စုပဋ္ဌာန်, ပဒဋ္ဌာန်တို့ဖြင့် သိမ်းဆည်းရမည်ဟု သင်္ဂဟကျမ်း၌ ဆိုထားရာ ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို သဘာဝဆိုက်အောင် ပရမတ္ထသဘော ကွဲကွဲ ပြားပြား သိရအောင် အားထုတ်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ရုပ်ဓာတ်, နာမ်ဓာတ်, ရုပ်ပရမတ်, နာမ်ပရမတ်, ရုပ်ကလာပ်, နာမ်ကလာပ်, ရုပ်သဘော, နာမ်သဘောတို့ကို အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်မှာ ညွှန်ပြသည့်အတိုင်း သိရှိထားရမည်ဖြစ်သည်။

''ရုပ် အဋ္ဌဝီသ၊ နာမ် တေပညာသ''ဟု ဆိုထားရာ ရုပ် (၂၈)ပါး နာမ်-(၅၃)ပါးတို့တွင် ရုပ် (၂၈)ပါး၌ ပထဝီဓာတ်သည် ပထဝီဓာတ်တစ်ခုတည်း ဖြစ်လို့မရပါ။ နာမ်တရားတို့တွင်လည်း ဖဿတစ်ခုတည်း, လောဘတစ်ခုတည်း ဖြစ်လို့မရပါ။ ပထဝီဓာတ်သည် အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ်တို့နှင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာလို့ မရသောကြောင့် အနည်းဆုံး ရုပ်တရား (၈)ခုတွဲ ဖြစ်ရသည်။ အဋ္ဌကလာပ် ဟုခေါ်-သည်။ နာမ်မှာလည်း ဖဿတစ်ခုတည်း ဖြစ်လို့မရပါ။ မြင်သိစိတ် တစ်ခုမှာပင် သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)ပါးနှင့် တွဲ၍ ယှဉ်၍ ဖြစ်ရသည်။ နာမ်ကလာပ် နာမ်အုပ်စုဟု ခေါ်နိုင်၏၊ (၈)မျိုး ဖြစ်ရသည်။ ဤကား အနည်းဆုံး အုပ်စုတို့တည်း။

ရုပ်ကလာပ် နာမ်ကလာပ်, ရုပ်အုပ်စု နာမ်အုပ်စု, ရုပ်တုံးရုပ်ခဲ, ရုပ်ဃန နာမ်ဃနဟု ဆိုနိုင်သည်။ ရုပ်တရား၌ သန္တတိဃန, သမူဟဃန, ကိစ္စဃနဟု (၃)မျိုးရှိပြီး၊ နာမ်တရား၌ အာရမ္မဏဃနပါထည့်၍ ဃန (၄)မျိုး ရှိသည်ဟု ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ ဖော်ပြပါသည်။ ထိုဃနတွေကို ဉာဏ်ဖြင့် ပြိုကွဲအောင် မဖြိုခွဲနိုင်-သေးလျှင် လက္ခဏ, ရသ စသည်တို့ဖြင့်လည်း မသိမ်းဆည်းနိုင်၍ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း သိသာနိုင်ပါသည်။

ဤအဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်း၌ စိတ်, စေတသိက်, ပကိဏ်း, ဝီထိ, ဝီထိမုတ်, ရုပ်, ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းဟု (၇)ပိုင်း အခြေခံ၍သင်ကြားမည်ဖြစ်ပါသည်။ သမုစ္စည်းပိုင်းနှင့် မာတိကာ ဓာတုကထာ အဘိဓမ္မာညဝါဘာသာအဖြစ် သင်ကြားပေးဖို့ ရည်ရွယ်ထားပါသည်။ ထို့နောက် ယမိုက် (၁၀)ကျမ်း, ပဋ္ဌာန်း ကုသလတိက်သင်တန်းတို့ကို ဆက်လက်သင်ကြားလေ့လာသင့်ပါသည်။ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်နှင့် ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိအတွက် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကိုလည်း လေ့လာသင်ယူရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ဤသို့လျှင် အဘိဓမ္မာအခြေခံဘာသာကို သင်ကြားပြီး အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းလာ မာတိကာ ဓာတုကထာ ပုဂ္ဂလပညတ် ကထာဝတ္ထု ယမိုက် ပဋ္ဌာန်းကျမ်းတို့ကိုလည်း ဆက်လက် လေ့လာသင်ယူနိုင်ကြပါစေဟု အာသီသ ပြုအပ်ပါသည်။

ဆရာသခင် ကျေးဇူးရှင်များ

ငယ်စဉ်အခါ ရှင်သာမဏေမဝတ်မီ ကျောင်းသားကာလမှာပင် အဘိဓမ္မာသဘာဝ ကျကျနန သိမြင်ရအောင် သင်္ဂဟ (၉)ပိုင်း, (၃)ပိုင်းစီ ခွဲခြား အာဂုံပြန်, သရုပ်ခွဲ, ရုပ်တွက် အနီးကပ် ကြီးကြပ်သင်ပြပေးတော်မူကြသော စစ်ကိုင်းတိုင်း ခင်ဦးမြို့နယ် မူးသာရွာ သိမ်းဆည်းကျောင်းဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တနန္ဒဝံသ အရှင်မြတ်ကြီးနှင့် ဥုးနန္ဒိမာ (သိရီပဝရဓမ္မာစရိယ), ဥုးဝိလာသ (သာသနဓဇဓမ္မာစရိယ), ဥုးဇာနေယျာဘိဝံသ (စေတိယင်္ဂဏ ဂဏဝါစကဓမ္မာစရိယ) စသော ဆရာသခင် အရှင်မြတ်များ, ရဟန်းဘဝရောက်သော အခါ အထက်တန်း အဘိဓမ္မာညဝါ, ဆန်း, ပဋ္ဌာန်း, ဓမ္မသင်္ဂဏီ, အဋ္ဌသာလိနီ, ဝိဘင်း, ဓာတုကထာ, ယမိုက် သဘောသဘာဝ အတွေးအခေါ် အယူအဆ များကို သင်ကြားပြသပေးတော်မူကြသော မန္တလေးမြို့ ဝိသုဒ္ဓါရုံတိုက်သစ် သရက်တောဝါးတန်းကျောင်းဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဝဏ္ဏိတာဘိဝံသ (စေတိယင်္ဂဏ ဂဏဝါစကဓမ္မာစရိယ), ဥုးပညာစာရ, ဥုးဇာနေယျာဘိဝံသ (ဂဏဝါစကဓမ္မာစရိယ), မော်လမြိုင်မြို့ စိန်မမပါဠိတက္ကသိုလ်ကျောင်းတိုက် ပဓာန ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တသူရိယာဘိဝံသ (အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရု ြ.ဗ), ဥုးစာရိန္ဒ (ပိဋကတ္တယပါရဂူ), ဥုးသုမန, ဥုးမဏိသာရ, ဥုးဝိလာသ (သာသနဓဇဓမ္မာစရိယ၊ စာချဆရာတော်များ), ပဲခူးမြို့ သီရိမင်္ဂလာ ကြခတ်ဝိုင်း ပရိယတ္တိ စာသင်တိုက် ပဓာနဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဇောတိပါလ (အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရု) တွဲဘက်သာသနာပိုင် (ရွှေကျင်), ကြခတ်ဝိုင်းတိုက်အုပ်ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တသိရိန္ဒာဘိဝံသ (အမျိုးသားပထမကျော် ပါဠိပါရဂူ, သ.စ.အ ဓမ္မာစရိယ), ယခုလက်ရှိ တိုက်အုပ်ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဉေယျဓမ္မာဘိဝံသ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ, ပဉ္စနိကာယဏ္ဏဝပိဋကတ္တယပါရဂူ, စေတိယင်္ဂဏ ဂဏဝါစကဓမ္မာစရိယ) စသော ဆရာသခင် ကျေးဇူးရှင်များ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများ အထူးပင် ကြီးမားလှပါသည်။

ပဋိပတ်ကျင့်စဉ်ဆရာများ

ရွှေဘိုမြို့နယ် ဆိပ်ခွန်ရွာ မူလမဟာစည်ကျောင်းတိုက်ဆရာတော်, မုဒုံမြို့နယ် တံခွန်တိုင်ရွာ တော်ကူးရိပ်သာဆရာတော်, ပဲခူးမြို့ ပန်းခြံကုန်း-ရပ်ကွက် ဝေဘူဓမ္မရိပ်သာဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တကောဏ္ဍည (ပဲခူးတိုင်း သံဃ-နာယကဥက္ကဋ္ဌ, အရညဝါသီရွှေကျင်ဂိုဏ်း ဥပမဟာနာယကဆရာတော်), သန်လျင်မြို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဗုဒ္ဓသာသနာ့ရိပ်သာဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တ-ဣန္ဒောဘာသ (အဂ္ဂမဟာကမ္မဋ္ဌာနာစရိယ), မော်လမြိုင်မြို့ ဖားအောက် တောရ စိတ္တလတောင်ကျောင်း မူလဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တအာစိဏ္ဏ (အဂ္ဂမဟာ-ကမ္မဋ္ဌာနာစရိယ) အရှင်မြတ်တို့ထံမှာ သီလကျင့်စဉ်, သမာဓိကျင့်စဉ်, ပညာ-ကျင့်စဉ်, ဝိသုဒ္ဓိကျင့်စဉ်များကို နာခံမှတ်သား သင်ယူရသဖြင့် ထိုပဋိပတ္တိ ဆရာတော်သခင် ကျေးဇူးရှင်များ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများမှာလည်း အထူးပင် ကြီးမားလှပါကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။

ကျေးဇူးတင်လွှာ

အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်းစာအုပ်၌ ဇယားကွက်တွေ အတော်များစွာ ပါဝင်သည်။ ထိုဇယားကွက်များမှာ မော်လမြိုင်မြို့ စိန်မမပါဠိတက္ကသိုလ် ကျောင်းတိုက်တွင် ပညာသင်ကြားစဉ်အခါက စာချဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဝိလာသ (ဓမ္မာစရိယ) အရှင်မြတ်မှ အဘိဓမ္မာဝတာရ, အဘိဓမ္မာသင်္ဂဟကျမ်းတို့ကို အခြေခံ၍ ဇယားချပေးသော ဇယားကွက်များ များစွာ ပါဝင်ပါသည်။ ထို့ပြင် ရန်ကုန်မြို့ အဘိဓမ္မာပြန့်ပွားရေးအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော် စီရင်ရေးသားသော သင်္ဂြီုဟ်သရုပ်အခြေပြုကျမ်းမှလည်း များစွာ ပါဝင် ရေးသားထားပါသည်။ထို့ပြင် ကိုင်းကုန်းသင်္ဂြီုဟ်ကျမ်းပြု ရန်ကုန်တိုင်း ကိုင်းကုန်းပါဠိတက္ကသိုလ် ကျောင်းတိုက် ပဓာနဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တတေဇမဟာထေရ်, ပရမတ္ထဒီပနီ, ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ, သင်္ဂဟဘာသာဋီကာ, သင်္ဂဟအခြေပြု ကျမ်းပြုအရှင်များ ဖြစ်တော်မူကြသော လယ်တီဆရာတော်, မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမဆရာတော်, မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော် ထိုဆရာအရှင်များစွာတို့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်လှပါကြောင်း မှတ်တမ်းတင်အပ်ပါသည်။

ထို့ပြင် သင်တန်းစာအုပ် ဖြစ်မြောက်လာအောင် ပဲခူးမြို့ သာသနာ့-လင်းရောင်ကြည်စာသင်တိုက်မှ ကွန်ပျူတာပညာရှင် အရှင်စန္ဒောဘာသ (စာချ), အရှင်သောဘဏ (စာချ), ရှင်အာဒိစ္စ (ပထမကြီး), မော်လမြိုင် ဖားအောက်တောရမှ အနုနာယက အရှင်ဥက္ကံသနှင့် ရှင်ပဏ္ဍိတ (ပထမကြီး), ဖားအောက်တောရ ကွန်ပျူတာအဖွဲ့ဝင် အရှင်များနှင့် သီလရှင် ကွန်ပျူတာ အဖွဲ့ဝင် ဆရာလေးများ အားလုံးအားလည်း ကျေးဇူးတင်လှပါကြောင်း သိစေ အပ်ပါသည်။

ဘဒ္ဒန္တကောဝိဒါဘိဝံသ

ဝီရိယာနန္ဒကျောင်းဆောင်

စိတ္တလတောင်ကျောင်း၊ ဖားအောက်တောရ

မော်လမြိုင်မြို့နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်။

၁၃၆၈-ခု၊ တပေါင်းလဆန်း (၁၄)ရက်

(၁.၃.၂၀၀၇)ကြာသပတေးနေ့။

အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်း

အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ အဘိဓမ္မာဘာသာသင်တန်း

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

အဘိဓမ္မတ္ထ (၂)မျိုး = ပရမတ္ထ ပညတ္ထ။

(တစ်နည်း) အဘိဓမ္မတ္ထ (၃)မျိုး = နာမ်, ရုပ်, ပညတ်။

(တစ်နည်း) အဘိဓမ္မတ္ထ (၅)မျိုး = စိတ်, စေတသိက်, ရုပ်, နိဗ္ဗာန်, ပညတ်။

ဤသို့ အဘိဓမ္မတ္ထ (၂)မျိုး (၃)မျိုး (၅)မျိုးတို့ကို အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် သတ်မှတ်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။

စိတ် စသည် သရုပ်

(က)စိတ် = အကျဉ်း (၈၉)၊ အကျယ် (၁၂၁)ပါး။ (စိတ်ပိုင်းဇယားသို့ရှု)

(ခ)စေတသိက် = အညသမာန်းစေ (၁၃)ပါး, အကုသိုလ်စေ (၁၄)ပါး, သောဘဏစေ (၂၅)ပါး၊ ပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)ပါး။

(ဂ)ရုပ် = ဘူတရုပ် (၄)ပါး၊ ဥပါဒါရုပ် (၂၄)၊ ပေါင်း (၂၈)ပါး။

(ဃ)နိဗ္ဗာန် =သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာန်, အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာန်,(တစ်နည်း) သုညတနိဗ္ဗာန်, အနိမိတ္တနိဗ္ဗာန်, အပ္ပဏိဟိတနိဗ္ဗာန်။ ဤသို့ မှတ်သားကြောင်း ပရိယာယ်အားဖြင့် (၂)ပါး, အခြင်းအရာတို့၏ အပြားအားဖြင့် (၃)ပါး ရှိပါသည်။

(င)ပညတ် = (၁)အတ္ထပညတ်, (၂)သဒ္ဒပညတ် (၂)မျိုး ရှိ၏၊

(မှတ်ချက်)ပရမတ်နှင့် ပညတ် ကွဲပြားသူ အလွန်နည်းသောကြောင့် ပညတ်များ ရှေးဦးစွာ ထုတ်ဆောင်ပြမည် ဖြစ်ပါသည်။

အတ္ထပညတ်များ

၁။သဏ္ဌာနပညတ်

၂။ သမူဟပညတ်

၃။ ဇာတိပညတ်

၄။ ဒိသာပညတ်

၅။ ကာလပညတ်

၆။ အာကာသပညတ်

၇။ နိမိတ္တပညတ်

၈။ နတ္ထိဘောပညတ်

၉။ ကသိုဏ်းပညတ်

၁၀။ ဥပဒါပညတ်

၁၁။ ဥပနိဓာပညတ် စသည် များစွာရှိ၏၊

ပုံစံများ

၁။သဏ္ဌာနပညတ်= မြေ, တောင် စသည်၊

၂။ သမူဟပညတ်= အိမ်, ရထား, လှည်း, အိုး, ပုဆိုး စသည်၊

၃။ ဇာတိပညတ်= ယောကျ်ား ပုဂ္ဂိုလ် စသည်၊

၄။ ဒိသာပညတ်= အရှေ့အရပ်, တောင်အရပ် စသည်၊

၅။ ကာလပညတ်= နံနက်ကာလ, ညနေကာလ စသည်၊

၆။ အာကာသပညတ် = တွင်း, လိုဏ်, အပေါက် စသည်၊

၇။ နိမိတ္တပညတ်= ကသိုဏ်းနိမိတ်, အသုဘနိမိတ်စသည်၊

၈။နတ္ထိဘောပညတ် စသည်ကား ဣတိ ဧဝမာဒိပ္ပဘေဒါ သင်္ဂဟပါဠိအရ ယူရမည်ကို သိပါလေ၊

၉။ နတ္ထိဘောပညတ်=ပထမာရုပ္ပဝိညာဏ်၏ မရှိခြင်းတည်းဟူသော ပညတ်၊

၁၀။ကသိုဏ်းပညတ်=မြေအဝန်းအဝိုင်း, ရေအဝန်းအဝိုင်း စသော ကသိုဏ်းဝန်း ပညတ်။

၁၁။ဥပဒါပညတ်=ပရမတ္ထတရားအပေါင်းကို စွဲ၍ ခေါ်ဝေါ်အပ်သော ရုပ် ဝေဒနာ စသည်၊

၁၂။ဥပနိဓာပညတ်=(ပထမစသည်ကို ထောက်၍ ဒုတိယ, တတိယ) (အရှည်ကို ထောက်၍ အတိုကို ရဿ) (အကြီးကို ထောက်၍ အငယ်ကို ခုဒ္ဒစသည်)

သဒ္ဒပညတ် (၆) မျိုး

၁။ ဝိဇ္ဇမာနပညတ် = ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသော ပညတ်၊

ပုံစံ = ရုပ်, ဝေဒနာ, ဖဿ, သညာ စသည်၊ (ဥပါဒါပညတ်)

၂။ အဝိဇ္ဇမာနပညတ် = ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသောပညတ်၊

ပုံစံ = ဘူမိ, ပဗ္ဗတ (= မြေ, တောင်)စသည်၊ (တဇ္ဇာပညတ်)

၃။ ဝိဇ္ဇမာနေနအဝိဇ္ဇမာနပညတ် = ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသည်ဖြစ်၍ ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသော ပညတ်၊

ပုံစံ = ဆဠဘိညော (= ခြောက်ပါးသော အဘိညာဏ်ရှိသူ)

၄။ အဝိဇ္ဇမာနေနဝိဇ္ဇမာနပညတ်= ဣတ္ထိ သဒ္ဒေါ၊

၅။ ဝိဇ္ဇမာနေနဝိဇ္ဇမာနပညတ်= စက္ခုဝိညာဏံ၊

၆။ အဝိဇ္ဇမာနေနအဝိဇ္ဇမာနပညတ် = 'ရာဇပုတ္တော' ဤပုံစံ၌ ရာဇရော, ပုတ္တောပါ နှစ်ခုလုံး ပရမတ္ထတရား၌ မရှိသည်ကို သိပါ။

နိယာမတရား (၅) ပါး

သတ္တဝါ သင်္ခါရ ဩကာသဘုံ လောကကြီးတို့သည် နိယာမတရား (၅)ပါး ဖြစ်စဉ်အားလျော်စွာ ဖြစ်ပျက် ပြောင်းလဲနေကြသည်။ ဥတုနိယာမ, ဗီဇနိယာမ, စိတ္တနိယာမ, ကမ္မနိယာမ, ဓမ္မနိယာမဟု (၅)မျိုးဖြစ်၏၊ (အကျယ်ကို နိယာမဒီပနီကျမ်းသို့ ကြည့်ပါ။) ထို (၅)ပါးတို့တွင် စိတ္တနိယာမကို တင်ပြ ပါမည်။ ဤနေရာ၌ နိယာမတရား (၅)ပါးတို့ကို ဆရာက ရှင်းပြရမည် ဖြစ်သည်။

ပိုးရွ ခြ တိရစ္ဆာန် သတ္တဝါအသေးစား ပိုးမွှားလေးများမှ စ၍ လူ နတ် ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအနန္တအားလုံးတို့၏ ရုပ်အစဉ်အတန်း, နာမ်အစဉ်အတန်း, ခန္ဓာအစဉ်အတန်း၌ ဝီထိစိတ်, ဝီထိမုတ်စိတ်တို့သည် သူ့လမ်းစဉ် လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်ပျက်နေကြသည်။ ဘဝတစ်ခုမှာ ပဋိသန္ဓေ-နေသည်မှ စ၍ သေသည့်တိုင်အောင် မရပ်မနား တရစပ် ဆက်စပ်ကာ ဖြစ်ပျက်နေကြ လေသည်။

(မှတ်ချက်)စိတ်ပိုင်း စေတသိက်ပိုင်း စသည် မသင်ကြားသေးဘဲ စိတ်ဖြစ်ပုံ သဘောသဘာဝသိရှိရန် ဝီထိပိုင်းက စ၍ သင်ကြားသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။

ဝီထိစိတ်နှင့် ဝီထိမုတ်စိတ်

ပဋိသန္ဓေ, ဘဝင်, စုတိ (၁၉)ခုတို့သည် ဝီထိမုတ်စိတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ပဋိသန္ဓေစိတ်, ဘဝင်စိတ်, စုတိစိတ်, ဝီထိမုတ်စိတ်, ဒွါရဝိမုတ်စိတ်ဟု အမျိုးမျိုး ခေါ်နိုင်သည်။

ပဋိသန္ဓေစိတ် (၁၉) ခု

ကာမပဋိသန္ဓေ, ရူပပဋိသန္ဓေ, အရူပပဋိသန္ဓေစိတ်ဟု ခွဲခြားမှတ်ပါ။ ကာမပဋိသန္ဓေ (၁၀)ပါးမှာ --- အဟိတ်ဥပေက္ခာသန္တီရဏစိတ် (၂)ပါး၊ မဟာဝိပါက်စိတ် (၈)ပါး၊ ပေါင်း (၁၀)ပါး။ ရူပဝိပါက်စိတ် (၅)ပါး၊ အရူပဝိပါက်စိတ် (၄)ပါး၊ ပေါင်းသော် (၁၉)ပါးဖြစ်သည်။ ဘဝတစ်ခုမှာ အစဆုံး ဖြစ်ပေါ်ရ သော စိတ်ကို ပဋိသန္ဓေစိတ်ခေါ်ပြီး၊ နောက်ဆုံး ဖြစ်ပျက်သွားသော စိတ်ကို စုတိစိတ်ဟု ခေါ်သည်။

ဘဝင်စိတ်ကား ပဋိသန္ဓေစိတ်ချုပ်သည်၏ အခြားမဲ့၌ ထိုပဋိသန္ဓေစိတ်၏ အာရုံ ကံ, ကမ္မနိမိတ်, ဂတိနိမိတ် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ပဋိသန္ဓေစိတ် က ကံကို အာရုံပြုလျှင် ထိုဘဝအတွက် ဘဝင်စိတ်-တို့လည်း ကံကိုချည်း အာရုံပြုသည်ဟု သိပါ။ သင်္ဂဟဝီထိမုတ်ပိုင်း အဆုံးနားမှာ ဘဝင်စိတ်ဖြစ်ပုံ ပါဠိ-သင်္ဂဟမှာ ဤသို့ ဆိုထားပါသည်။

ယာဝ စုတိစိတ္တုပ္ပါဒါ အသတိ ဝီထိစိတ္တုပ္ပါဒေ ဘဝဿ အင်္ဂဘာဝေန ဘဝင်္ဂသန္တတိသင်္ခါတံ မာနသံ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ နဒီသောတော ဝိယ ပဝတ္တတိ။

ပဉ္စဒွါရဝီထိ, ဆင်ခြင်, မြင်သိ, လက်ခံ, စုံစမ်း, ဇောအဟုန်, တဒါရုံ စသော စက္ခုဒွါရဝီထိနှင့် မနောဒွါရဝီထိ ဆင်ခြင်, ဇောအဟုန်, တဒါရုံ စသော ဤသို့ ဝီထိစိတ်အစဉ် ဖြစ်ခြင်းမရှိသော အကြားအကြားကာလတို့၌ ဘဝ၏ တည်တံ့ခြင်း အကြောင်း၏အဖြစ်ဖြင့် ဘဝင်အစဉ်ဟု ဆိုအပ်-သောစိတ်သည် မပြတ်မစဲ မြစ်ရေအယဉ်ကဲ့သို့ ဆက်စပ်ဖြစ်လေ၏၊

ဘဝတစ်ခုအတွင်းဖြစ်သော စိတ် (၄) မျိုး

ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အစဆုံး ပဋိသန္ဓေစိတ်, အလယ် ဘဝင်စိတ်, ဝီထိစိတ်, အဆုံးစွန်မှာ စုတိစိတ် ဆက်စပ်လှည့်လည် ဖြစ်သကဲ့သို့ နောက်ထပ်တစ်ဖန် ဘဝတစ်ပါး ကူးသွားသောအခါ၌လည်း ပဋိသန္ဓေစိတ်, ဘဝင်စိတ်, ဝီထိစိတ်, စုတိစိတ်အစဉ်သည် လည်၍ ဖြစ်ရလေတော့၏၊

ဝီထိပိုင်း၌ ကြိုတင်မှတ်ရန်

ဝီထိသဒ္ဒါသည် အစဉ်အတန်းအနက်ကို ဟော၏၊ ထို့ကြောင့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (ဆင်ခြင်), စက္ခုဝိညာဏ် (မြင်သိ), သမ္ပဋိစ္ဆိုန်း (လက်ခံ), သန္တီရဏ (စုံစမ်း) စသည်ဖြင့် စိတ်၏ ဖြစ်စဉ်တို့သည် ဝီထိမည်၏၊ ထိုဝီထိတို့ကို ပြသော အပိုင်းအခန်းကို ဝီထိပိုင်းဟု ခေါ်သည်။

ဆဆက္ကမာတိကာ

ဝတ္ထု (၆)ပါး, ဒွါရ (၆)ပါး, အာရုံ (၆)ပါး, ဝိညာဏ် (၆)ပါး, ဝီထိ (၆)ပါး, ဝိသယပဝတ္တိ (၆)ပါး၊ သင်္ဂဟသို့ ကြည့်ရေတွက်ပါ။

ဝိသယပဝတ္တိ (၉) ပါး

၁။အတိမဟန္တာရုံ=ထင်ပြီးသည်မှစ၍ ရေတွက်လျှင် အလွန် များသော စိတ္တက္ခဏရှိသော အာရုံ။

၂။ မဟန္တာရုံ=ထင်ပြီးသည်မှစ၍ ရေတွက်လျှင် များသော စိတ္တက္ခဏရှိသော အာရုံ။

၃။ ပရိတ္တာရုံ=ထင်ပြီးသည်မှစ၍ ရေတွက်လျှင် နည်းသော စိတ္တက္ခဏရှိသော အာရုံ။

၄။ အတိပရိတ္တာရုံ=ထင်ပြီးသည်မှစ၍ ရေတွက်လျှင် အလွန်နည်း သော စိတ္တက္ခဏရှိသောအာရုံ။

၅။ ဝိဘူတာရုံ=ထင်ရှားသော အာရုံ။

၆။ အဝိဘူတာရုံ=မထင်ရှားသော အာရုံ။

၇။ ကံအာရုံ=ကုသိုလ်ကံ, အကုသိုလ်ကံအာရုံ။

၈။ ကမ္မနိမိတ်အာရုံ=ကံပြုစဉ်အခါ အခြံအရံအာရုံ။

၉။ ဂတိနိမိတ်အာရုံ=သေပြီးနောက် လားရမည့် ဂတိအာရုံ။

(မှတ်ချက်) ပထမဝိသယပဝတ္တိ (၄)ခုသည် ပဉ္စဒွါရဝီထိ၌ဖြစ်သောအာရုံ၊ (၅/၆) ဝိသယပဝတ္တိ (၂)ခုသည် မနောဒွါရဝီထိအာရုံ၊ နောက်ဆုံး (၃)ပါးသည် ဝီထိမုတ်စိတ်တို့၏ အာရုံ ဝိသယပဝတ္တိများ ဖြစ် သည်။

ဝိသယပဝတ္တိ

ဝိသယ = အာရုံ + ပဝတ္တိ = ဖြစ်ခြင်း ထင်လာခြင်း၊ အာရုံတို့၏ ဖြစ်ခြင်းဟူရာ၌ သရုပ်သကောင် လက်ဆုပ်လက်ကိုင် ရှာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာသော (ထင်လာသော) အာရုံမှတစ်ပါး ဖြစ်ခြင်းဟူ၍ မရှိ။ ထို့ကြောင့် ဝိသယပဝတ္တိအရ အတိမဟန္တ စသော အာရုံများကို ထုတ်ပြရသည်။

စိတ်သက်နှင့် ရုပ်သက်

အတိုဆုံးသော အချိန်ကာလကို ခဏဟုခေါ်၏၊ စိတ်၏ ဥပါဒ်ရာ ကာလကလေးသည် ဘယ်လောက်မျှမကြာ တစ်ခဏသာတည်း။ တည်ရာကာလ လည်း ခဏကလေးမျှသာ။ ပျက်ရာကာလလည်း ခဏကလေးမျှသာတည်း။ ဤခဏကလေးမျိုး ဥပါဒ် ဌီ ဘင် (၃)ခုအပေါင်းသည် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု မည်၏၊

စိတ်တစ်ခုတစ်ခုသည် ခဏငယ် (၃)ချက်ခန့် အသက်ရှည်၏ဟု မှတ်သားပြီးလျှင် ဥပါဒ် = စိတ်၏ဖြစ်မှု, ဥပါဒ်ခဏ = ဖြစ်ရာကာလ စသည်ဖြင့် ဥပါဒ်နှင့် ဥပါဒ်ခဏ, ဌီနှင့် ဌီခဏ, ဘင်နှင့် ဘင်-ခဏ ခွဲခြားနိုင်ပါစေ။

(မှတ်ချက်) လက်ဖျောက်တစ်ချက်တီးရာကာလ, မျက်စိတစ်မှိတ် မှိတ်ရာကာလ, တစ်စက္ကန့်မျှ ကာလအတွင်း၌ ဤစိတ်၏ ဥပါဒ် ဌီ ဘင်နှင့် ပြည့်စုံသော စိတ်ပေါင်းသည် ကုဋေတစ်သိန်းမက ရှေ့ နောက် ဆက်၍ ဖြစ်ပျက်နိုင်၏ဟု ဆို၏၊

ခဏကြီး (၁၇) ချက် ရုပ်အသက်

ရုပ်၏ အသက်ရှည်ရာ ကာလကား စိတ္တက္ခဏ (စိတ်၏ဖြစ်ရာ ခဏကြီး) ဖြင့် ရေတွက်လျှင် (၁၇)ချက်ခန့် ကြာ၏၊ ရုပ်၏ အသက်သည် စိတ်၏ အသက် (၁၇)သက်နှင့် ညီမျှသည်။ ထို့ကြောင့် ရုပ်သက်မှာ တစ်စက္ကန့်လျှင် ကုဋေငါးထောင်ကျော်မျှ ရှိ၏ဟု ခန့်မှန်းနိုင်သည်။

ခဏငယ်နှင့် တွက်သော် (၅၁) ချက်

စိတ်၏ ဥပါဒ်ခဏ, ဌီခဏ, ဘင်ခဏဟူသော ခဏငယ်ဖြင့် ရေတွက်လျှင်ကား ရုပ်တစ်သက်သည် ခဏငယ် (၅၁)ချက်ခန့် ကြာ၏၊ ရုပ်မှာလည်း ဥပါဒ် ဌီ ဘင်ရှိရာတွင် ရုပ်၏ ဥပါဒ်ခဏနှင့် ဘင်ခဏတို့-သည် စိတ်၏ ဥပါဒ်ခဏ, ဘင်ခဏ ကာလချင်း ညီမျှ၏၊ ဖြစ်ပြီးနောက်၌ မချုပ်သေးဘဲ တည်နေရာ ဌီကာလကသာ ကြာရှည်၏၊ ထို့ကြောင့် ရုပ်၏ ဌီခဏသည် စိတ်၏ ခဏကြီးပေါင်း (၁၆)ချက်နှင့် ခဏငယ် (၁)ချက်ခန့် ကြာ၏၊ ခဏငယ်သက်သက်ဖြင့် ရေတွက်လျှင် (၄၉)ချက်ခန့် ရုပ်၏ ဌီခဏ ကြာသည်ဟု မှတ်ပါ။

ဝိညတ်ဒွေနှင့် လက္ခဏရုပ် (၄) ခုကြဉ်

ရုပ် (၂၈)ပါးရှိရာတွင် ဝိညတ်ဒွေနှင့် လက္ခဏရုပ် (၄)ခုတို့သည် (၁၇)ချက် အသက်မရှိ၍ ကြဉ်ရသည်။ ဝိညတ်ဒွေသည် စိတ္တာနုပရိဝတ္တိ နောဓမ္မာဟူသော မာတိကာပါဠိအရတွင် ပါဝင်သောကြောင့် (ဝိညတ္တိဒွယံ စိတ္တဇမေဝ)ဟု ဆိုသည့်အတိုင်း စိတ်နှင့် အတူတကွ ဖြစ်ရ ချုပ်ရ၏၊လက္ခဏရုပ် (၄)ပါးတွင် ဥပစယနှင့် သန္တတိသည် ရုပ်၏ ဥပါဒ်ခဏနှင့် ညီမျှ၏၊ ဇရတာ သည် ရုပ်၏ ဌီခဏနှင့် ညီမျှ၏၊ ခဏငယ် (၄၉)ချက်ရှိ၏၊ အနိစ္စတာသည် ရုပ်၏ ဘင်ခဏနှင့် ညီမျှ၏၊ ဤသို့ ဝိညတ်ဒွေနှင့် လက္ခဏရုပ် (၄)ခုတို့သည် စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် ခဏငယ် (၅၁)ချက် အသက်မရှည်ကြရကား ''ရူပဓမ္မာနံ''အရ၌ ကြဉ်ဖယ်၍ မယူရခြင်းဖြစ်သည်။

သင်္ဂဟဘာသာဋီကာ မှတ်ချက်

အနိပ္ဖန္နရုပ် (၁၀)ပါး၌ အာကာသဓာတ်, လဟုတာ, မုဒုတာ စသော အနိပ္ဖန္နရုပ်များကို ပရမတ္ထအထည်ကိုယ်မရသော ပညတ်သဘောသာဖြစ်၍ တကယ်စင်စစ် ဥပါဒ်ခြင်း, တည်ခြင်း, ပျက်ခြင်း မရှိချေ။ သို့အတွက် သင်္ဂဟလာ ''ရူပဓမ္မာနံ''အရ အနိပ္ဖန္နရုပ် (၁၀)ပါးလုံးပင် ယူသင့်မည်မထင်ဟု ဆိုထားပါသည်။ (သင်္ဂဟဘာသာဋီကာ၊၂၁၇။)

ဘဝင်စိတ်ဖြစ်ပုံနှင့် အာရုံ

သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌ ဝီထိစိတ် မဖြစ်သောအခါ ဘဝင်စိတ်အစဉ်သာ အမြဲ ဖြစ်နေ၏၊ ဘဝင်စိတ် ဖြစ်နေသောအခါ ဘာကိုမျှ ထူးထူးထွေထွေ မသိ။ အခြားမဲ့ လွန်ခဲ့ပြီးသော အတိတ်ဘဝဟောင်း၌ စုတေ (သေလွန်)ခါနီးအခါ မရဏာသန္နဇောသည် ယူပေးအပ်သော ကံ, ကမ္မ-နိမိတ်, ဂတိနိမိတ် (၃)ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြုနေသည်။ အိပ်ပျော်စဉ်အခါ၌ ဘဝင်စိတ်ချည်း ဖြစ်နေသည်။ အိပ်မက်မက်နေခြင်းသည် မနောဒွါရဝီထိ ကြိုးကြားဝင်ဖြစ်နေသည်။ နှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက် အိပ်ပျော်နေစဉ် အိပ်မက်မက်လေ့မရှိ။ အိပ်မပျော်တစ်ခါ အိပ်ပျော်တစ်ခါတို့၌ အိပ်မက်မက်သည်ကို သတိပြုပါ။

ဝီထိချသည် ဘဝင်ကျသည်

ဘဝင်စိတ်တို့၏ အကြားအကြား၌ ထင်မြင်လာသော အာရုံအသစ်ကို စွဲ၍ ထိုက်သင့်သော စိတ်အစဉ် တစ်သုတ်တစ်သုတ် ပေါ်လာလေသည်။ ထိုကဲ့သို့ ပေါ်လာမှုကို ဝီထိကျသည်၊ ထိုစိတ်အစဉ် ရေးချပြသည်ကို ဝီထိချသည်ဟု ဆိုရသည်။ ဝီထိစိတ်အစဉ် ကုန်သောအခါ ဘဝင်အစဉ် ကျမြဲ ကျလေ-တော့သည်။

ဥပမာ --- တဒါရမ္မဏဝါရ အတိမဟန္တာရုံဝီထိ၌ ရုပ်သက် (၁၇)ချက် ပြည့်၍ ဒုတိယတဒါရုံ ချုပ်ပြီးနောက် ဝီထိစိတ်အစဉ် ကုန်သဖြင့် ဘဝင်ဘက်သို့ စိတ်အစဉ်ကျလေ၏၊(ဝီထိစိတ်တို့၏ ဖြစ်နေခြင်းသည် ထထကြွကြွ ဗျာပါရ ရှိသဖြင့် မြင့်မောက် ကြွတက်သကဲ့သို့ ထင်ရ၏၊ ဘဝင်စိတ်အစဉ် ဖြစ်ပုံကား ငြိမ်သက်လှသဖြင့် အောက်ကျနိမ့်ရှိုင်းသကဲ့သို့ ထင်ရ၏၊ ထို့ကြောင့် ဘဝင်စိတ်အစဉ်၏ ဖြစ်ခြင်းကို ဘဝင်္ဂပါတ = ဘဝင်ကျခြင်းဟု သင်္ဂဟ၌ ဆိုသည်)။

အတိမဟန္တာရုံ

ရုပ်တို့မည်သည် စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက်သာ အသက်ရှည်ရကား အတီတဘဝင် တစ်ချက်အလွန်တွင် ဥပါဒ်ခဲ့သော ရူပါရုံသည် ဒုတိယတဒါရုံတွင် (၁၇)ချက် အသက်ပြည့်ခြင်းကြောင့် ချုပ်ရတော့သည်။ ထင်လာသည်မှ စ၍ ရေတွက်လျှင် စိတ္တက္ခဏ (၁၆)ချက်ခန့် ကြာသောအာရုံသည် အသက်အရှည်ဆုံး ဖြစ်၏၊ သည့်ထက် အသက်ရှည်သောအာရုံ မရှိ။ ထို့ကြောင့် ဤရူပါရုံသည် အတိမဟန္တာရုံ အမည်ရလေသည်။ အလွန်များသော ဝီထိစိတ္တုပ္ပါဒ်ရှိသော အာရုံတည်း။

ဝီထိပုံ

တီ န ဒ ''ပ စ သံ ဏ ဝု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ'' ကြီး (၁၇)

သုညလေး (၃)လုံးကား ခဏငယ်တည်း။ (၁၇x၃=၅၁) ငယ် (၅၁)

နှုတ်တက်ဆောင်ရန် ဆိုရိုး

တဒါရမ္မဏဝါရ စက္ခုဒွါရိက အတိမဟန္တာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒတို့ ရှေးရှုအတူ ဥပါဒ်ကြသည်မှ စ၍ အတီတဘဝင် တစ်ချက်အလွန်တွင် စက္ခုပသာဒ၌ ရူပါရုံထင်ခြင်းသို့ ရောက်သဖြင့် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း, စက္ခုဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုန်း, သန္တီရဏ, ဝုဋ္ဌော, ဇော (၇)ကြိမ်, တဒါရုံ (၂)ကြိမ် ဖြစ်ပြီးလျှင် ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒတို့ (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရကား ဒုတိယတဒါရုံ၏ ဘင်နှင့်ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် တဒါရမ္မဏဝါရ စက္ခုဒွါရိက အတိ-မဟန္တာရုံဝီထိ မည်၏၊ ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊ (တဒါရုံအဆုံးရှိသော စိတ်အကြိမ်ကို တဒါရမ္မဏဝါရဟု ခေါ်သည်။) (ဝီထိအပြည့်အစုံဇယားများ စာမျက်နှာ (၅၁)သို့ ကြည့်ပြီး ဆိုပါလေ။ စာချပေးသော ဆရာမှ ဇယား၌ ပြထားသော ပဉ္စဒွါရဝီထိ (၇၅)ပါး လုံး သင်ပြပါ။)

တစ်ခုစီ အဓိပ္ပာယ်သိရန်

တီ= အတီတဘဝင်= အာရုံထင်လာသည်မှ စ၍ လွန်ပြီးသောဘဝင်။

န= ဘဝင်္ဂစလန= ဘဝင် တုန်လှုပ်ခြင်း။

ဒ= ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ= ဘဝင်အစဉ် ပြတ်စဲခြင်း။

ပ= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း= ငါးဒွါရ၌ ထင်လာသောအာရုံကို ဆင်ခြင်ခြင်း။

စ= စက္ခုဝိညာဏ်= ရူပါရုံကို သိမြင်ခြင်း။

သံ= သမ္ပဋိစ္ဆိုန်း= အာရုံကို ခံလင့်သကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်း။

ဏ= သန္တီရဏ= အာရုံကို စူးစမ်း/စုံစမ်းသကဲ့သို့ဖြစ်ခြင်း။

ဝု= ဝုဋ္ဌော = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်သကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်း။

ဇ= ဇော= ဇောအဟုန် အာရုံကို ခံစားသကဲ့သို့ဖြစ်ခြင်း။

ရုံ= တဒါရုံ= ဇော၏နောက်သို့ လိုက်၍ ဇော၏အာရုံကို ယူသည့်အာရုံ။

ဝီထိပုံဇယားမှာ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမှ တဒါရုံအတွင်းရှိ စိတ်များသာ ဝီထိစိတ်ဖြစ်သည်။ ထိုမှအပြင်ဘက် စိတ်များကား ဘဝင်စိတ်ချည်းတည်း။ နောက်ထပ် ဝီထိတစ်ခု မကျလျှင် ဘဝင်စိတ်တွေ များစွာ တန်းဖြစ်နေသည်။

''ဒွါရဝိမုတ္တာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိသင်္ခါတာနံ''စသော အာရမ္မဏသင်္ဂဟထောက်၍ ဘဝင်စိတ်များသည် ကံ, ကမ္မနိမိတ်, ဂတိနိမိတ် (၃)ပါးတွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြုသည်ဟုမှတ်။

''စက္ခုဒွါရိကစိတ္တာနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ရူပမေဝ အာရမ္မဏံ၊ တဉ္စ ပစ္စုပ္ပန္နံ။'' ထောက်၍ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း အစ တဒါရုံအဆုံးရှိသော ဝီထိစိတ်အားလုံးသည် ထင်လာသော ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည်ဟု မှတ်ပါ။

''တတ္ထ ပဉ္စဝိညာဏဓာတုယော ယထာက္ကမံ ဧကန္တေန ပဉ္စ ပသာဒဝတ္ထူနိ နိဿာယေဝ ပဝတ္တန္တိ။''ကို ထောက်၍ စက္ခုဝိညာဏ်စိတ်သည် စက္ခုဝတ္ထုရုပ်ကို မှီသည်။ ဘဝင်နှင့်တကွ ကြွင်းသော စိတ်အားလုံးကား မိမိရှေ့က စိတ်နှင့် ပြိုင်၍ဖြစ်သော ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကိုချည်း မှီကြသည်။ ဝတ္ထုသင်္ဂဟ ထောက်၍ သိပါ။

(မှတ်ချက်)စာမျက်နှာ (၁၆)၌ ဆောင်ပုဒ်လင်္ကာရှိသည်၊ ကျက်မှတ်ပါလေ။

မဟန္တာရုံဝီထိ

မဟန္တာရုံသည် ဥပါဒ်ပြီးနောက် စိတ္တက္ခဏ (၂)ချက် (၃)ချက်ခန့် လွန်မှ ထင်လာရခြင်းမှာ အာရုံ, ပသာဒ, အာလောကတို့၏ (တစ်နည်း) ရူပါရုံ မျက်စိအလင်းရောင်တို့၏ အင်အားအလိုက် အားရှိလျှင် (၂)ချက်ခန့်အလွန်တွင် ထင်လာ၍ ထိုမျှလောက် အားမရှိလျှင် (၃)ချက်ခန့်လွန်မှ ထင်လာနိုင်၏၊

ဒွါရ (၅) ခု ဇယား

(ဆောင်)လင်း, အာကာ, ဝါယောနှင့် အာပေါပထဝီ။

ငါးခုစဉ်ညီ၊ မနသီ ငါးလီမှာ ယှဉ်တွဲ။

ငါးအာရုံ ပသာစုံ ယှဉ်ကာဟပ်တယ်။ (ကွယ်) မှတ်တော့ မလွဲ။

တဒါရုံဖြစ်လောက်အောင် အားမရှိ

''ယာဝ တဒါရမ္မဏုပ္ပါဒါပိ အပ္ပဟောန္တာတီတကံ'' အထက်ဖော်ပြပါ ဇယားအတိုင်း ပသာဒ, အာရုံ, အကြောင်း, မနသိကာရ အားနည်းခြင်း သတ္တိ နည်းခြင်း မစွမ်းနိုင်ခြင်းကြောင့် တဒါရုံ မဖြစ်လောက်။ ဇောအဆုံးမှာသာ ဘဝင်ကျရတော့၏၊

တဒါရုံ တစ်ကြိမ် ကျသင့်/မကျသင့်

အတီတဘဝင်စိတ္တက္ခဏ (၃)ချက်ခန့်လွန်မှ ထင်လာသောအာရုံ၌ သတ္တမဇောတွင် (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့သောကြောင့် တဒါရုံ မကျသာလျှင် ရှိပါစေ၊ အတီတဘဝင် စိတ္တက္ခဏ (၂)ချက်ခန့်အလွန်တွင် ထင်လာသော အာရုံ၌ကား သတ္တမဇောနောင် ခဏငယ်တစ်ချက်ခန့် ကျန်သေးသည်ဖြစ်၍ တဒါရုံ တစ်ကြိမ်မျှ ချထိုက်သည်ဟူမူ ''မစားရ အရှင်း၊ စားရလျှင် ဆီထမင်း'' ဟူ-သကဲ့သို့ တဒါရုံမည်သည် မကျသာလျှင် အလျဉ်းမကျ၊ ကျသာလျှင် (၂)ကြိမ်သာ ကျရိုးရှိသောကြောင့် ထိုဇောအာရုံကို အာရုံပြု၍ တဒါရုံတစ်ကြိမ် မကျတော့ပါ။

ပထမမဟန္တာရုံဝီထိဆိုရိုး

ဇဝနဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမမဟန္တာရုံဝီထိ ဖြစ်ဟန်ကား --- ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒတို့ ရှေးရှုအတူ ဥပါဒ်သည်မှ စ၍ အတီတဘဝင် နှစ်ကြိမ်အလွန်တွင် စက္ခုပသာဒ၌ ရူပါရုံ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သဖြင့် ဘဝင်္ဂစလန (ရှေးအတိုင်း) ဝုဋ္ဌော ဇော (၇)ကြိမ်ဖြစ်ပြီးလျှင် ဘဝင်တစ်ကြိမ်အကျတွင် ရူပါရုံ စက္ခုပသာဒတို့ (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရကား ပထမဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် ဇဝနဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမမဟန္တာရုံဝီထိ မည်၏၊ ထို့နောက် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

(မှတ်ချက်)ဒုတိယမဟန္တာရုံဝီထိ၌ အတီတဘဝင် (၃)ချက်လွန်ပြီးမှ ထင်၍ သတ္တမဇော၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်လျက် ရူပါရုံ စက္ခုပသာဒတို့ ချုပ် ကြသည်။ ဆိုရိုးဖော်ဆိုလေ။

ပထမပရိတ္တာရုံဝီထိဆိုရိုး

ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမပရိတ္တာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒတို့ ရှေးရှုအတူ ဥပါဒ်ကြသည်မှ စ၍ အတီတဘဝင် (၄)ချက် အလွန်တွင် စက္ခုပသာဒ၌ ရူပါရုံ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သဖြင့် ဘဝင်္ဂစလန (ပ) ဝုဋ္ဌော (၃)ကြိမ် (ဝုဋ္ဌော ၂-ကြိမ်) ဖြစ်ပြီးလျှင် ဘဝင် (၄)ကြိမ် အကျ-တွင် ရူပါရုံ စက္ခုပသာဒတို့ (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရကား စတုတ္ထဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမပရိတ္တာရုံဝီထိ မည်၏၊ ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊ (ဝီထိပုံ ဇယားသို့ ကြည့်ပါ။)

ပရိတ္တာရုံဝီထိ (၆) မျိုး ရှိနိုင်

အတီတဘဝင် (၄)ချက်, (၅)ချက်, (၆)ချက်, (၇)ချက်, (၈)ချက်, (၉)ချက်လွန်ဟု ပရိတ္တာရုံဝီထိ (၆)မျိုး ရှိသင့်၏၊ ဆဋ္ဌပရိတ္တာရုံဝီထိမှတစ်ပါး အခြားသော ဝီထိ (၅)မျိုး၌ ဝုဋ္ဌော (၂)ကြိမ် (၃)ကြိမ် အလိုရှိသလို ချခွင့်ရှိ၏၊ ဝုဋ္ဌော (၂)ကြိမ်ချလျှင် နောက်၌ ဘဝင် (၁)ကြိမ်တိုး၍ (၁၇)ချက် ရုပ်သက် ပြည့်အောင် ချရသည်။ ဆဋ္ဌပရိတ္တာရုံဝီထိ၌ကား ဒုတိယဝုဋ္ဌော၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် စသည်ဖြင့် ဆိုပါ။

အတိပရိတ္တာရုံဝီထိ

စက္ခုပသာဒ ရူပါရုံ အလင်းရောင်တို့ အလွန့်အလွန် အားသေးမှု အကြောင်းတို့ကြောင့် ဝုဋ္ဌော (၂)ကြိမ်တည်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။ ''ဘဝင်္ဂစလနမေဝ ဟောတိ၊ နတ္ထိ ဝီထိစိတ္တုပ္ပါဒေါ။''အရ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း စက္ခုဝိညာဏ် စသော ဝီထိစိတ်များ မဖြစ်တော့ပေ။ အနည်းဆုံး စိတ္တက္ခဏ (၁၀)ချက်ခန့် လွန်ပြီးမှ ထင်လာကြောင်း သိသာပြီ။ ဘဝင် (၂)ကြိမ် လှုပ်ရမည်ဟု ဆိုသောကြောင့် စိတ္တက္ခဏ (၁၅)ချက်ခန့်ထက် ပို၍ မလွန်သင့်ဟု ယူကြ၏၊ ဤ ဝီထိကို ဝီထိစိတ် လုံးဝ မဖြစ်သောကြောင့် အတိပရိတ္တာရုံဝီထိဟုပင် မခေါ်ဝေါ်ထိုက်။ သို့သော် ''မိန်းမမြုံမ၏သား''ဟူသကဲ့သို့ ဥပစာတင်စား၍ အတိပရိတ္တာရုံဝီထိဟု နာမည်တပ်ရတော့သည်။ ''ယုန်ချို လိပ်မွေး ပုစွန်သွေး''ကဲ့သို့ မရှိသော်လည်း တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်သည်ဟုမှတ်။

အတီတဘဝင် (၁၀)ချက်လွန်သော အတိပရိတ္တာရုံဝီထိ။ (၁၁)ချက်, (၁၂)ချက်, (၁၃)ချက်, (၁၄)ချက်, (၁၅)ချက်လွန်သော ဝီထိအားဖြင့် (၆)ဝီထိ ရှိရမည်။

ပထမအတိပရိတ္တာရုံဝီထိဆိုရိုး

မောဃဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမအတိပရိတ္တာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒတို့ ရှေးရှုအတူ ဥပါဒ်ကြသည်မှ စ၍ အတီတဘဝင် (၁၀)ကြိမ်အလွန်တွင် ရူပါရုံထင်ခြင်းသို့ ရောက်သဖြင့် ဘဝင်္ဂစလန (၂)ကြိမ် ဖြစ်ပြီးနောက် ဝီထိစိတ်မဖြစ်ဘဲ ဘဝင်ဆက်၍ ဖြစ်ပြီးလျှင် ဘဝင်္ဂစလနနောက် ပဉ္စမဘဝင်အကျ၌ ရူပါရုံ စက္ခုပသာဒတို့ (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရကား ဒုတိယဘဝင်္ဂစလနနောင် ပဉ္စမဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် မောဃဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမအတိပရိတ္တာရုံ-ဝီထိမည်၏၊ ထို့နောက်လည်း ဘဝင်ဆက်၍ ဖြစ်သတည်း။ ကြွင်း (၅)ဝီထိတို့ကိုလည်း ရှေးက အတီတဘဝင် (၁)ကြိမ်စီ တိုး၍ နောက်က ဘဝင် (၁)ကြိမ်စီ လျှော့၍ ဆိုလေ။

''ဝီထိစိတ္တာနိ သတ္တေဝ၊ စိတ္တုပ္ပါဒါ စတုဒ္ဒသ။''၌ သတ္တ, စုဒ္ဒသ, စတုပညာသ အရတို့ကို ဝီထိပုံ ကြည့်၍ ကောက်ပါ။

ပဉ္စဒွါရဝီထိပေါင်း (၇၅) ဝီထိ

စတုန္နံ ဝါရာနံယထာက္ကမံအာရမ္မဏဘူတာ

၁။ တဒါရမ္မဏဝါရ၏အာရုံအတိမဟန္တာရုံ(၁)ဝီထိ

၂။ ဇဝနဝါရ၏ အာရုံမဟန္တာရုံ (၂)ဝီထိ

၃။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ၏အာရုံပရိတ္တာရုံ (၆)ဝီထိ

၄။ မောဃဝါရ၏အာရုံအတိပရိတ္တာရုံ (၆)ဝီထိ

ပေါင်း စက္ခုဒွါရဝီထိ၌ (၁၅)ဝီထိ ရှိသကဲ့သို့ သောတဒွါရ စသည်တို့၌ လည်း (၁၅)မျိုးစီ ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် (၁၅x၅ = ၇၅) စက္ခုဒွါရဝီထိ (၁၅)ပါးတည် ဒွါရ (၅)ပါးနှင့်မြှောက် ပဉ္စဒွါရဝီထိပေါင်း (၇၅)ဝီထိရှိ၏ဟု ရေတွက်ရိုး ပြုသည်။

စိတ်သရုပ် အာရုံပြု စသည် ဝေဖန်ပုံ

(ဆောင်) ၇၅-ရှိ၊ ဝီထိပဉ္စဒွါ၊ ချရာစိတ်ရေး၊ ၅၄-ဖြာ၊ ကာမသာချည်း၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘဝင်ဟူသမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်ရုံငါး၊ မှီကားသူပင်၊ သူ့ဝိညာဉ်သာ၊ ကြွင်းလျှင်စိတ်စု၊ ရှေးရှေးဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။

လွတ်ကင်းဒွိဟ၊ ရှင်းရှင်းပလော၊ ကာမ၌သာ၊ ဃာနာဒိတ္တယံ၊ တိမဟန္တ၊ သတ္တတာလီ၊ ကျမ်းအညီတည်း၊ ဋ္ဌဝီ ပဉ္စဝေါ၊ ပုဂ္ဂလောရှစ်၊ ဝီထိဖြစ်သည်၊ စိစစ်ဘဝင် သွင်းလေတည်း။

မနောဒွါရဝီထိ

မနောဒွါရဝီထိသည် ကာမဇောဝါရဝီထိ, အပ္ပနာဇောဝါရဝီထိအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြား ရှိ၏၊

ကာမဇောဝါရဝီထိ (၉) ပါး

ကာမဇောဝါရဝီထိသည်လည်း ဝိညတ်ဒွေ လက္ခဏရုပ် လေးခုကြဉ်သော သတ္တရသာယုက (စိတ္တက္ခဏကြီး ၁၇-ချက်) အသက်ရစကောင်းသော ပစ္စုပ္ပန်ရုပ် ဗာဝီသ (ရုပ် ၂၂-ပါး)ကို အာရုံပြု၍ ဝိဘူတာရုံ (၅)ဝီထိ, အဝိဘူတာရုံ (၂)ဝီထိ သတ္တရသာယုက မရကောင်းသော ကြွင်း ရုပ်နာမ်ပညတ် တို့ကို အာရုံပြု၍ ဝိဘူတာရုံဝီထိ (၁)ဝီထိ, အဝိဘူတာရုံဝီထိ (၁)ဝီထိအားဖြင့် (၉)ပါး အပြားရှိ၏၊

ဝိဘူတာရုံ (၅) ဝီထိ

တီ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ ဘ ဘ ဘ ဘ (ပထမဝိဘူတာရုံ)

တီ တီ န ဒ မ။။။ ဘ ဘ ဘ (ဒုတိယဝိဘူတာရုံ)

၃ န ဒ မ။။ ဘ ဘ (တတိယဝိဘူတာရုံ)

၄ န ဒ မ။။ ဘ (စတုတ္ထဝိဘူတာရုံ)

၅ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ (ပဉ္စမဝိဘူတာရုံ)

အဝိဘူတာရုံ (၂) ဝီထိ

တီ ၆ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ(ပထမအဝိဘူတာရုံ)

တီ ၇ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ(ဒုတိယအဝိဘူတာရုံ)

သင်္ဂဟအတိုင်း (၂) ဝီထိ

၈ ဘ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ

၉ ဘ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ

ပထမဝိဘူတာရုံဝီထိဆိုရိုး

တဒါရမ္မဏဝါရ မနောဒွါရိက ပထမဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား ---အတီတဘဝင် (၁)ချက်အလွန်တွင် စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် အသက်ရစကောင်း သော ပစ္စုပ္ပန်ရုပ် (၂၂)ပါး ထင်ရှားသော အာရုံတစ်ပါးပါးသည် မနောဒွါရ ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ဇော (၇)ကြိမ်, တဒါရုံ (၂)ကြိမ် ဖြစ်ပြီးလျှင် စတုတ္ထဘဝင်အကျတွင် ထင်သော အာရုံသည် (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရကား စတုတ္ထဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် တဒါရမ္မဏဝါရ မနောဒွါရိက ပထမဝိဘူတာရုံ ဝီထိမည်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှဖြစ်၏၊

(မှတ်ချက်)ကြွင်း ဝိဘူတာရုံဝီထိ (၄)ခုတို့၌လည်း အတီတဘဝင် (၂)ချက် အလွန်တွင် စသည် ပြင်ဆို၍ နောက်ကဘဝင်မှာလည်း တတိယဘဝင်, ဒုတိယဘဝင်, ပထမဘဝင် ဒုတိယတဒါရုံ၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် တဒါရမ္မဏဝါရ မနောဒွါရိက ပဉ္စမဝိဘူတာရုံဝီထိမည်၏၊ စသည် ပြင်ဆို၍ ဝီထိစဉ်ချပါလေ။

ပထမအဝိဘူတာရုံဝီထိဆိုရိုး

ဇဝနဝါရ မနောဒွါရိက ပထမအဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- အတီတ ဘဝင် (၆)ချက်အလွန်တွင် စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် အသက်ရစကောင်းသော ပစ္စုပ္ပန်ရုပ် (၂၂)ပါး မထင်ရှားသော အာရုံတစ်ပါးပါးသည် မနောဒွါရ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ''န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ'' ဇော (၇)-ကြိမ်ဖြစ်ပြီးလျှင် ပထမဘဝင်အကျတွင် ထင်ရှားသော အာရုံသည် (၁၇)ချက် ရုပ်သက်စေ့ရ ကား ပထမဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် ဇဝနဝါရ မနောဒွါရိက ပထမအဝိဘူတာရုံဝီထိ မည်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊ ဒုတိယအဝိဘူတာရုံဝီထိ၌ အတီတဘဝင် (၇)ချက်အလွန်တွင်ဆို၍ သတ္တမဇော၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းရှိသော ဝီထိသည် စသည် ပြင်ဆို၍ ဝီထိချပါလေ။

အတီတဘဝင် မချရသော မနောဒွါရ (၂) ဝီထိ

မနောဒွါရဟူသည် ဘဝင်စိတ်တည်း။ ထိုမနောဒွါရဘဝင်၌ ထင်လာသော အာရုံကား ပဉ္စဒွါရကဲ့သို့ ရူပါရုံစသော အာရုံ (၅)ပါးသာမက စိတ် စေတသိက် ရုပ်အားလုံးနှင့် နိဗ္ဗာန် ပညတ် အမျိုးမျိုးများပင် ထင်လာနိုင်၏၊ ထိုအာရုံအားလုံးကို ထင်ထင်ရှားရှား ထင်လာသော ဝိဘူတာရုံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ (၁)မျိုး, မထင်မရှား ထင်လာသော အဝိဘူတာရုံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ (၁)မျိုးဟု သင်္ဂဟ၌ ဤ (၂)မျိုးကို ခွဲခြားပြထားသည်။

အတီတဘဝင် မချတော့ဘဲ (၁၇)ချက်ပြည့်သည်ဟု မပြဆိုတော့ဘဲ ရိုးရိုး သင်္ဂဟလာသည့်အတိုင်း ဆို၍ ဝီထိချရသည်။

အတီတဘဝင် ချသင့်/မချသင့် အာရုံများ ခွဲခြားခြင်း

မနောဒွါရ၌ အတိတ်ရုပ်တရား အနာဂတ်ရုပ်တရား စိတ္တက္ခဏ (၁)ချက် မျှသာ အသက်ရှိသော စိတ်စေတသိက် ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသော ပညတ်များနှင့် ထင်ရှားရှိသော်လည်း ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် မပြုရသေးသော နိဗ္ဗာန်များပင် ထင်လာနိုင်ရကား ဥပါဒ်ပြီးနောက် စိတ္တက္ခဏ ဘယ်လောက် လွန်မှ ထင်လာသည်ဟု မဆိုထိုက်။ ထိုအာရုံများနှင့် စပ်၍ အတီတဘဝင် မရအပ် မချအပ်ဟု သိပါ။

စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် အသက်ရစကောင်းသော ပစ္စုပ္ပန်ရုပ်အချို့အတွက် ကား စိတ္တက္ခဏ မည်မျှလွန်မှ ထင်လာသည်ဟု ဆိုထိုက်ပေ၏၊ ထိုအာရုံမျိုးနှင့် စပ်၍ အတီတဘဝင် ရအပ် ချအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဝိဘူတာရုံ (၅)ဝီထိ အဝိဘူတာရုံ (၂)ဝီထိ အတီတဘဝင် မချရသော (၂)ဝီထိနှင့် ပေါင်းလျှင် ကာမဇောဝါရ မနောဒွါရိကဝီထိ (၉)ဝီထိ ရှိသည်ဟု မှတ်သားသင့်၏၊

(ဆောင်)စိတ်စေတသိက်၊ ရုပ် တိက် နာဂတ်၊ ပညတ် နိဗ္ဗာန်၊ ထင်လာမှန်လျှင်၊ ဘဝင်တီတ၊ ချဖွယ်မဟုတ်၊ ပစ္စုပ်ရုပ်သာ၊ ထင်သောခါဝယ်၊ လျော်စွာနှိုင်းညှိ၊ ချဖွယ်ရှိသည်၊ ယုတ္တိယုတ္တာစမ်းလေလော။ (သင်္ဂဟအခြေပြု-၂၁၃။)

(မှတ်ချက်)သင်္ဂဟကျမ်း၌ ကာမမနောဒွါရ (၂)ဝီထိသာ ပြဆိုထားသည်။ အတိတ်ကို အာရုံပြုရသော တဒနုဝတ္တကမနောဒွါရဝီထိ, နာမပညတ်ကို အာရုံပြုသော နာမဂ္ဂဟဏသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ, သဘာဝတ္တဝီထိဝေါဟာရတ္ထကို အာရုံပြုသော အတ္ထဂ္ဂဟဏသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ, သမူဟဂ္ဂဏသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ, ပေစ္စဝက္ခဏာမနောဒွါရဝီထိ, ပဋိသန္ဓေမနောဒွါရဝီထိ, မရဏာသန္နမနော ဒွါရဝီထိ စသည်များလည်း နောက်၌ ထင်ရှားသိသာမည်ဖြစ်သည်။

စိတ်သရုပ်စသည်ဖြင့် ဝေဖန်ပုံ

''ဝီထိစိတ္တာနိ တီဏေဝ၊ စိတ္တုပ္ပါဒါ ဒသေရိတာ။'' စသည်၌ တီဏိအရ, ဒသအရ, ဧကစတ္တာလီသအရ ဝီထိပုံကြည့်၍ ရေတွက် ကောက်ယူတတ် ပါစေ။

မနောဒွါရ (၇) ဝီထိ သရုပ်အာရုံ ဝတ္ထု စသည်

(ဆောင်)သတ်မနောဒွါ၊ စိတ်ချရာကား၊ ပဉ္စဝိညာ၊ မနောဒွါပစ်၊ ဧက်တာလီသာ၊ ကာမသာချည်း၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘဝင်ဟူသမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်များမှာ၊ သတ္တာရသ၊ အသက်ရသည်၊ ဗာဝီသရုပ်၊ ပစ္စုပ္ပန်သာ၊ မှီရာမှတ်ရှု၊ ရှေးရှေး ဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။

(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၅၈။)

ဘုံ ပုဂ္ဂိုလ် ခွဲပုံ

(ဆောင်)လွတ်ကင်း ဒွိဟ၊ ရှင်းရှင်းပလော၊ ကာမ၌သာ၊ ဝိဘူတာရုံ၊ ဘုံသုံးဆယ်မူ၊ အဝိဘူတည်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်မူရှစ်၊ ဝီထိဖြစ်သည်၊ စိစစ်ဘဝင် သွင်းလေတည်း။

အတီတဘဝင်မချရသော (၂) ဝီထိအတွက် စိတ်သရုပ် အာရုံ ဝတ္ထုစသည်

(ဆောင်)ဒွိမနောဒွါ၊ စိတ်ချရာကား၊ ပဉ္စဝိညာ၊ မနောဓာပစ်၊ ဧက်တာလီသာ၊ ကာမသာချည်း၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘဝင်ဟူသမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်သေသ၊ ကာမစိတ်,စေ၊ လက္ခဏေ ဝိညတ်၊ ပယ်အပ်ပစ္စုပ်၊ ရုပ်ဗာဝီသာ၊ ဝိဘူတာတည်း၊ အဝိဘူမှာ၊ နိဗ္ဗူ,ပညတ်၊ သေသပ်စိတ်ကို၊ ထည့်၍ဆိုပါ၊ မှီရာမှတ်ရှု၊ ရှေးရှေး ဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။ (ဘုံ ပုဂ္ဂိုလ်တူပြီ)

ပရမတ္ထဒီပနီအဆို ဝါရ (၄) ပါး အာရုံ (၄) ပါးတွဲပုံ

၁။ တဒါရမ္မဏဝါရ အာရုံအတိဝိဘူတာရုံဝီထိ

၂။ ဇဝနဝါရဝိဘူတာရုံဝီထိ

၃။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရအဝိဘူတာရုံဝီထိ

၄။ မောဃဝါရအတိအဝိဘူတာရုံဝီထိ

(မှတ်ချက်) ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရကား သင်္ဂဟကျမ်း၌ မလာသော်လည်း ဉာဏဝိဘင်္ဂအဋ္ဌကထာ၌ တိုက်ရိုက်လာပေသည်။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းတွင်ဆုံးသော ဝီထိကို ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရဟု ခေါ်လိုသည်။ အာဝဇ္ဇန်းသို့ မရောက်ဘဲ ဘဝင်လှုပ်ရုံမျှဖြင့် ချုပ်ပျောက်ကြရမည်မှာ သင့်ဖွယ်ရာ မဟုတ်ချေ။ အိပ်ပျော်နေတုန်း၌လည်း ဘဝင်စိတ်တို့ ယူနေကျဖြစ်သော ကံ ကမ္မနိမိတ် ဂတိနိမိတ် အာရုံမှတစ်ပါး အခြားအာရုံများ ထင်လာနိုင်ဖွယ် မရှိ။ ထို့ကြောင့် ထိုဒီပနီ၌ ပြဆိုသော မောဃဝါရနှင့် အတိအဝိဘူတာရုံ စဉ်းစားသင့်သည် ဟု သင်္ဂဟဘာ-သာဋီကာဆရာဆိုထားသည်။

(ဘာသာဋီကာ-၂၄၅။)

သင်္ဂဟလာ ဝိဘူတာရုံဝီထိဆိုရိုး

တဒါရမ္မဏဝါရ မနောဒွါရိက ဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် အသက်မရစကောင်းသော ပစ္စုပ္ပန် အတိတ် အနာဂတ်ဖြစ်သော ကာမစိတ် စေတသိက် ဝိညတ်ဒွေ လက္ခဏရုပ် အတိတ် အနာဂတ်ဖြစ်သော ကြွင်းရုပ် ဗာဝီသ စသော ထင်ရှားသော အာရုံတစ်ပါးပါး-သည် မနောဒွါရ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ''န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ'' ဇော (၇)ကြိမ် တဒါရုံ (၂)ကြိမ် ဖြစ်ပြီးလျှင် ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

သင်္ဂဟလာ အဝိဘူတာရုံဝီထိဆိုရိုး

ဇဝနဝါရ မနောဒွါရိက အဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- ကာလ (၃)ပါး ဖြစ်သော စိတ်တစ်ခုယုတ်ကိုးဆယ်, စေတသိက် ဒွေပညာသ, ဝိညတ်ဒွေ, လက္ခဏရုပ်လေးပါး, အတိတ် အနာဂတ်ဖြစ်သော ကြွင်းရုပ် ဗာဝီသ, ကာလဝိမုတ်ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန် ပညတ်တို့ကို အာရုံပြုသော မထင်ရှားသော အာရုံ တစ်ပါးပါးသည် မနောဒွါရ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ---''န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ'' ဇော (၇)ကြိမ် ဖြစ်ပြီးလျှင် ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

(မှတ်ချက်)ဤ (၂)ဝီထိ၌ အတီတဘဝင်လည်း မချရ။ (၁၇)ချက် ရုပ်သက် စေ့ရကားဟုလည်း မဆိုရ။ ပထမဝိဘူတာရုံ စသည်လည်း မရှိပါ။

မြင်ကြားသောအခါ ဝီထိစိတ်အစဉ်ဖြစ်ပုံ

''ဝစီဃောသာနုသာရေန၊ သောတဝိညာဏဝီထိယာ။'' စသော ပစ္စည်းပိုင်းအဆုံး၌ လာရှိသော (၂)ဂါထာ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် ဝီထိစိတ်အစဉ်ဖြစ်ပုံ လေ့လာသိရှိထားသင့်သည်။ စာသင်သားငယ်တို့ မှတ်လွယ် သိလွယ်စေရန် အကျဉ်းမျှသာ တင်ပြလိုပါသည်။ (ဂေါ သဒ္ဒါပါဠိ နွားဒြဗ် အနက်သိပုံမှာ) ပြောဆိုမည့် ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ် နားထောင်သည့် သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်ဟု (၂)မျိုးရှိရာတွင် ပြောဆိုသော ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ်က (၃)ဝီထိ၊ နားထောင်သော သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်က (၄)ဝီထိ ဖြစ်ပေါ်ရသည်။

၁။ အကြင်အခါ ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ်သည် ရှေးဦးစွာ နွားဒြဗ် အတ္ထပညတ်အနက်ကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရိကဝီထိစိတ်ဖြစ်၏၊

၂။ ထို့နောက် ဒြဗ်မှ အစဉ်လျှောက်၍ ဝါစကသဒ္ဒါနာမပညတ်ကို အောက်မေ့ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် 'ဂေါ'ဟူသော နိစ္စသဒ္ဒါနာမပညတ်ကို သိသော မနောဒွါရိကဝီထိစိတ် ဖြစ်၏၊

၃။ ထို့နောက် 'ဂေါ'ဟူသော ဥဒါဟာရ ဝစီဘေဒ စိတ္တဇပရမတ္ထသဒ္ဒါကို ရွတ်ဆို၏၊ ထိုအခါ ထိုသဒ္ဒါကို ဖြစ်စေတတ်သော မနောဒွါရိကဝီထိစိတ် ဖြစ်၏၊

ဤကား ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ် စိတ်အစဉ်၌ ကျသောဝီထိ (၃)မျိုးတည်း။

နားထောင်သူ သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်ကျသော (၄) ဝီထိ

သဒ္ဒံ ပဌမစိတ္တေန၊ တီတံ ဒုတိယစေတသာ။

နာမံ တတိယစိတ္တေန၊ အတ္ထံ စတုတ္ထစေတသာ။

ဤဂါထာနှင့် ညီစွာ (မဏိသာရမဉ္ဇုသာ၊ဒု၊၄၅၁။)

၁။ ရွတ်ဆိုဆဲ ပစ္စပ္ပုန် ဂေါ-သဒ္ဒါ (အသံ)ကို အာရုံပြု၍ သောတဒွါရဝီထိဖြစ်၏၊

၂။ထို့နောင် အတိတ် ဂေါ-သဒ္ဒါ (အသံ)ကို အာရုံပြု၍ တဒနုဝတ္တက မနောဒွါရဝီထိဖြစ်၏၊

၃။ထို့နောက် ထိုပရမတ္ထသဒ္ဒါကို လွှတ်၍ ဝဒန္တ၏ ဒုတိယဝီထိ၏ အာရုံ ဖြစ်သော အစစ် ဂေါ-သဒ္ဒါနာမပညတ်ကို အာရုံပြု၍ သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိဖြစ်၏၊

၄။ထို့နောက် ထိုနာမပညတ်မှ အစဉ်လျှောက်၍ အနက်ကို အောက်မေ့ ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် နွားဒြဗ်တည်းဟူသော သဘာဝတ္ထကို အာရုံပြု၍ သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ ဖြစ်၏၊ ဤသို့ (၄)ဝီထိကျမှ နွားဒြဗ်အနက်ကို သိရသည်။

(မှတ်ချက်)ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ်ကား အနက်ဒြဗ်ကို ရှေးဦးစွာ သိပြီးမှ သဒ္ဒါကို ရွတ်ဆိုသည်။ သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်ကား ဂေါ-သဒ္ဒါ အသံကို ကြားပြီးမှ နွားဒြဗ်အနက်ကို နောက်မှ သိရသည်ကို သိပါ။

အက္ခရာ ၂-လုံး ၃-လုံး စသည်၌ ဝီထိစဉ် တိုးပွားသွားပုံ

ဃဋ, ပဋ-စသောအက္ခရာ (၂)လုံးရှိသော သဒ္ဒါတို့၌လည်း ဃ-၌ (၂)ဝီထိ၊ ဋ-၌ (၂)ဝီထိ၊ ပေါင်းစုဟန်သမူဟာကာရ ပညတ်၌ (၁)ဝီထိ၊ နာမပညတ်၌ (၁)ဝီထိ၊ ဒြဗ်အနက်ကို အာရုံပြု၍ (၁)ဝီထိ၊ ဤသို့ (၇)ဝီထိကျမှ အနက်ဒြဗ်ကို သိရ၏၊

အက္ခရာသုံးလုံး 'ပုရိသ'၊ အက္ခရာလေးလုံး 'အင်္ဂီရသ'၊ အက္ခရာငါးလုံး 'ဒွိပဒုတ္တမ'တို့၌လည်း အက္ခရာတစ်လုံး (၂)ဝီထိ (၂)ဝီထိ တိုး၍ သမူဟာကာရပညတ် (၁)ဝီထိ၊ နာမပညတ် (၁)ဝီထိ၊ ဒြဗ်အနက် အတ္ထပညတ် (၁)ဝီထိ ပေါင်းပေးကာဝီထိ (၁၁)ဝီထိ, (၁၃)ဝီထိကျပြီးမှ သဘာဝတ္ထကို သိရ-သည်။

(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၄၀၆။)

(မှတ်ချက်) သောတဒွါရဝီထိကို ပဉ္စဒွါရဝီထိဇယားမှာ ကြည့်၍ ဝီထိချလေ။ တဒနုဝတ္တကမနောဒွါရဝီထိ စသည်များကိုလည်း မနောဒွါရဝီထိမှာ ကြည့်၍ ဝီထိချလေ။ မြန်မာဘာသာ တရုတ်ဘာသာ စသည်တို့၌ နည်းတူသိပါလေ။

မရဏာသန္နဝီထိ

မရဏာသန္နဝီထိနှင့် ပဋိသန္ဓေဝီထိတို့သည် တစ်ဆက်တည်း ချရမည် ဖြစ်သည်။ ကာမဇောဝါရဝီထိတို့၌ပင် ထိုက်သည့်အားလျော်စွာ ဝင်၏၊ ထို့ကြောင့် ယင်းမရဏာသန္နဝီထိသည် စက္ခုဒွါရဝီထိ, သောတဒွါရဝီထိ, ဃာန, ဇိဝှါ, ကာယ, မနောဒွါရဝီထိအားဖြင့် (၆)ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုတွင် စက္ခုဒွါရဝီထိသည် ---

၁။ဇောနောင် စုတိ၊

၂။ဇော ဘဝင်နောင် စုတိ၊

၃။တဒါရုံနောင် စုတိ၊

၄။တဒါရုံ ဘဝင်နောင် စုတိအားဖြင့် (၄)ပါးအပြား ရှိ၏၊

မနောဒွါရဝီထိ၌လည်း (၄)ဝီထိပင် ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် (၂၄)ဝီထိရှိသည် ဟု ဆိုနိုင်၏၊

တဒါရမ္မဏဝါရ စက္ခုဒွါရိက ပထမမရဏာသန္နဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- နောက်ဘဝ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်သော မိမိကိုယ်တိုင် အသစ်ပြုသည်၏ အစွမ်းဖြင့် စက္ခုဒွါရ၌ ရောက်လာသော ကံ ကမ္မနိမိတ် ဂတိနိမိတ် ရူပါရုံ တစ်ပါးပါးသည် အတီတဘဝင် တစ်ချက်အလွန် ထင်လာသည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း, စက္ခုဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုန်း, သန္တီရဏ, ဝုဋ္ဌော, မရဏာသန္နဇော (၅)ကြိမ်, တဒါရုံ (၂)ကြိမ်, စုတိ, ပဋိသန္ဓေ, ဘဝင် (၁၆)ချက်, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ဘဝနိကန္တိကဇော (၇)ကြိမ်, ဘဝင် အကြိမ်များစွာ ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

မရဏာသန္နဝီထိ စက္ခုဒွါရဝီထိပုံ

၁။ တီ န ဒ ပ စ သံ ဏ ဝု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ စု ပ ဘ (၁၄) ဘ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ ဘ

၂။ တီ ။ ရုံ ရုံ ဘ စုတိ ပဋိသန္ဓေ ။

၃။ တီ ။ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ စုတိ ပဋိသန္ဓေ။

၄။ တီ။ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ စုတိ ပဋိသန္ဓေ။

ပဉ္စဒွါရဝီထိ (၄+၅ = ၂၀) နှစ်ဆယ်ဖြစ်သည်။ စက္ခုဝိညာဏ်နေရာမှာ သောတဝိညာဏ်အာရုံ၌ တဒါရုံစသည် ပြင်ဆင်၍ ဝီထိချပါလေ။

မနောဒွါရမရဏာသန္နဝီထိပုံ

၁။န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ စု ပ ဘ (၁၄) မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ ဘ

၂။ ။ ရုံ ရုံ ဘ စုတိ ပဋိသန္ဓေ။

၃။န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ စုတိ ပဋိသန္ဓေ။

၄။န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ စုတိ ပဋိသန္ဓေ။

ဒွါရ၌ မနောဒွါရ, အာရုံ၌ ဓမ္မာရုံ ပြင်ဆို၍ ဝီထိချလေ။

အထူးသတိထားရန်

မရဏာသန္နဇော (၅)ကြိမ် ဘဝနိကန္တိကဇော (၇)ကြိမ် ၁။ တဒါရုံနောင် စုတိ၊ ၂။ တဒါရုံ ဘဝင်နောင် စုတိ၊ ၃။ ဇောနောင် စုတိ၊ ၄။ ဇော ဘဝင်နောင် စုတိဖြစ်၍ ဝီထိ (၄)ခု ဖြစ်သွား-သည်။

အပ္ပနာဇောဝီထိများ

မဟဂ္ဂုတ် လောကုတ္တရာဇော အကျဉ်း (၂၆), အကျယ် (၅၈)ပါးကို အပ္ပနာဇောဟု ခေါ်၏၊ ထိုအပ္ပနာဇော စောရာအခါတို့၏ ဖြစ်လှည့်အကြိမ်ကို အပ္ပနာဇောဝါရဟု ခေါ်သည်။ ဤစကားအရ မနောဒွါရဝီထိ၌ ကာမဇောဝါရ, အပ္ပနာဇောဝါရဟု (၂)မျိုးရှိကြောင်း အကျဉ်းအားဖြင့် သိထားရ၏၊

(အမှာ)ကာမဇောဝါရဝီထိများ သင်ကြားပြီးသောအခါ စာမျက်နှာ (၆၉) သရုပ်ခွဲသောအပိုင်းသို့ကြည့်၍ သင်ကြားလေ့လာပါရန် သရုပ်ခွဲ ဇယားများ တွဲပြီးကြည့်ရန် ဖြစ်ပါသည်။

အပ္ပနာဇောဝါရ

ကာမဇောဝါရဝီထိ၌ အကျဉ်း (၄)မျိုးရှိကြောင်း ရှေး၌ တင်ပြခဲ့ပြီ၊ အပ္ပနာဇောဝါရ၌လည်း အကျဉ်းအားဖြင့် ---

၁။ အာဒိကမ္မိကစျာနဝီထိ၊

၂။ စျာနသမာပဇ္ဇနဝီထိခေါ် စျာနသမာပတ္တိဝီထိ၊

၃။ မဂ္ဂဝီထိ၊

၄။ ဖလသမာပတ္တိဝီထိ၊

၅။ နိရောဓသမာပတ္တိဝီထိ၊

၆။ အဘိညာဏဝီထိ - ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် (၆)မျိုး မှတ်ခဲ့ပါ။

ထို့ပြင် နိရောဓသမာပတ္တိပါဒကစျာနဝီထိ, ကာမမနောဒွါရဝီထိ, အဘိညာပါဒကစျာနဝီထိ, ကာမမနောဒွါရဝီထိ, ပစ္စဝေက္ခဏာဇော ကာမမနောဒွါရဝီထိများလည်း ရှိသေး၏၊ စျာနဝီထိ မနောဒွါရဝီထိများနှင့် တူပြီဖြစ်၍ အကျဉ်းချုပ်၌ မရေတွက်တော့ပါ။ အဘိညာဏ်ဝင်စားခန်း, သမာပတ် ဝင်စားခန်းတို့၌ သိရပါလိမ့်မည်။

အစဆုံးရသော အာဒိကမ္မိကစျာနဝီထိဆိုရိုး

ပထဝီကသိုဏ်း (အာနာပါန) စသည်ကို စီးဖြန်းဖန်များသဖြင့် စျာန်ရလုလတ်၍ ပထဝီကသိုဏ်းပညတ်ပဋိဘာဂနိမိတ် (အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်) အာရုံတစ်ပါးပါးသည် မနောဒွါရ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း (မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်၌), ပရိကမ်, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၄)ကြိမ် (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်၌) ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၃)ကြိမ်၊ ထို့နောင် အပ္ပနာသမာဓိစျာန်ဇော (၁)ကြိမ်အကျတွင် ဝီထိစဉ်ပြတ်၍ ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်သတည်း။ ပုဂ္ဂိုလ် (၂)မျိုး ခွဲခြားပြီး ဝီထိ (၂)ခု ချနိုင်၏၊

အာဒိကမ္မိကစျာနဝီထိပုံ

မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ် --''န ဒ မ ပ ဥ နု ဂေါ စျာန်'' ဘ ဘ

တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ် --''န ဒ မ ဥ နု ဂေါ စျာန်'' ဘ ဘ

တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်၌ ပရိကမ်မပါခြင်းသာ ထူး၏၊

စတုက္ခတ္တုံ ဧဝ ဝါ ယထာရဟံ(မန္ဒပည) ပဉ္စမံ ဝါ

တိက္ခတ္တုမေဝဝါ(တိက္ခပည) စတုတ္ထံ ဝါ-နှင့် တွဲမှတ်။

(မှတ်ချက်)နောက်ထပ်ဝင်စားသော စျာနသမာပတ္တိခေါ် စျာနသမာပဇ္ဇန ဝီထိ၌ စျာန်ရလုလတ်၍ နေရာမှာ စျာန်ဝင်စားလုလတ်၍ ပြင်ဆို၊ အပ္ပနာသမာဓိစျာန်ဇော (၁)ကြိမ်အကျတွင် နေရာမှာ အကြိမ် များစွာဖြစ်၍ စျာန်မှ ထသောအခါ ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏ ဟု ပြင်ဆိုပါ။ စျာန်အင်္ဂါကို ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိများ ရှိသေး၏၊

စျာနသမာပတ္တိခေါ် စျာနသမာပဇ္ဇနဝီထိဆိုရိုး

မိမိရပြီးသောစျာန်ကို သမာပဇ္ဇန, အဓိဋ္ဌာန, ဝုဋ္ဌာန ဝသီဘော် (၃)ပါး တို့ဖြင့် ဝင်စားလို, ဆောက်တည်လို, ထလိုသည်ဖြစ်၍ ပထဝီကသိုဏ်း (အာနာပါန) စသည်တို့ကို စီးဖြန်းဖန်များသဖြင့် စျာန်ဝင်စားလုလတ်၍ ပထဝီ ကသိုဏ်းပဋိဘာဂနိမိတ် (အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်) အာရုံတစ်ပါး-ပါးသည် မနောဒွါရ၌ ထင်လာသည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း (မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်၌) ပရိကမ်, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၄)ကြိမ်၊ (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်၌) ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၃)ကြိမ်၊ ထို့နောက် အပ္ပနာသမာဓိစျာန်ဇော အကြိမ် များစွာဖြစ်၍ စျာန်မှ ထသောအခါ ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ

ရပြီး ဝင်စားပြီးသော စျာန်၌ရှိသော ဝိတက်, ဝိစာရ စသော စျာန် အင်္ဂါကို အာဝဇ္ဇနဝသီ, ပစ္စဝေက္ခဏဝသီ (၂)ပါးတို့ဖြင့် အစိတ်အစိတ် ဆင်ခြင်လိုလတ်သော် (ဟဒယဝတ္ထုရှိရာ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ဆီသို့ အာရုံ ပြု။ ထိုဘဝင်မနောအကြည်၌ ပဋိဘာဂနိမိတ် ထင်လာလျှင်) ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ပစ္စဝေက္ခဏာ (ကာမဇော)ဇော (၅)ကြိမ်၊ ထို့နောင် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ အလျင်အမြန် အရေးတကြီး မဟုတ်လျှင် ကာမဇောဖြစ်ရကား (၇)ကြိမ် ဆိုလေ။

စျာနဝီထိပေါင်း (၇၂) ပါး

ရူပစျာန် (၅)ပါး + အရူပစျာန် (၄)ပါး။ ဤ (၉)ပါးကို ကုသိုလ်, ကြိယာ (၂)ပါးနှင့်မြှောက် (၁၈)ဖြစ်၏၊ ၎င်း (၁၈)ပါးကို အာဒိကမ္မိက သမာပဇ္ဇန (၂)ပါးနှင့်မြှောက် (၃၆)ဖြစ်၏၊ ၎င်း (၃၆)ပါးကို တိက္ခ, မန္ဒပုဂ္ဂိုလ် (၂)ပါးနှင့် မြှောက် (၇၂)။ စျာနဝီထိပေါင်း (၇၂)ဝီထိ ဖြစ်၏၊

စျာန်အင်္ဂါ (၅) ပါး ဆင်ခြင်ပုံ

၁။ဝိတက်=အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊

၂။ဝိစာရ=ထိုအာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံကို ထပ်ခါထပ်ခါ သုံးသပ်ခြင်းသဘော၊

၃။ပီတိ=ထိုအာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်း သဘော၊

၄။သုခ=ထိုအာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ၏ အရသာကို ချမ်းချမ်းသာသာ ခံစားခြင်းသဘော၊

၅။ဧကဂ္ဂတာ=ထိုအာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ်ကျရောက် တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊

ဟဒယဝတ္ထုမှီ၍ဖြစ်နေသော ဘဝင်မနောအကြည်ကို ရှု၍ စျာန်အင်္ဂါ (၅)ပါး ထင်လာသောအခါ ဆင်ခြင်၏၊ အထက်အထက် စျာန်များ၌ စျာန်အင်္ဂါ လျော့လျော့သွားသည်ကို သိပါလေ။

(မှတ်ချက်)ပထဝီကသိုဏ်းစီးဖြန်း၍ စျာန်ရသူဖြစ်လျှင် ဝိတက် = ပထဝီကသိုဏ်း မြေပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို ရှေးရှုတင် ပေးခြင်းသဘော စသည်ဖြင့် အာနာပါနနေရာမှာ ပြင်ဆိုသွားရ မည်ကို ဆင်ခြင်၍ အာရုံပြု ပြောင်းဆိုတတ်ပါစေ။

ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ (၁၉၂) ပါး

စျာန်တစ်ခုချင်းတွက်လျှင် ပထမစျာန် (၈)ဝီထိ (ပ) စတုတ္ထစျာန် (၈)ဝီထိ ပဉ္စမစျာန်ဝီထိ (၄၀)၊ စုစုပေါင်း (၇၂)ရှိသည်တွင် စျာန်အင်္ဂါ တစ်ပါးတစ်ပါး၌ တစ်ဝီထိ တစ်ဝီထိစီ ရကောင်းသောကြောင့် ပထမစျာန် (၈)ဝီထိနောင် (၈x၅=၄၀)၊ ဒုတိယစျာန် (၈)ဝီထိနောင် (၈x၄=၃၂)၊ တတိယစျာန် (၈)ဝီထိ-နောင် (၈x၃=၂၄)၊ စတုတ္ထစျာန် (၈)ဝီထိနောင် (၈x၂=၁၆)၊ ပဉ္စမစျာန်ဝီထိ (၄၀)နောင် (၄၀x၂=၈၀)၊ ပေါင်းသော် ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိပေါင်း (၁၉၂)ဝီထိ ဖြစ်သည်။

ပထမစျာန် (၈)ဝီထိဆိုသည်မှာ ရူပကုသိုလ်ကြိယာ (၂)ပါးကို အာဒိကမ္မိက သမာပဇ္ဇန (၂)ပါးနှင့်မြှောက် (၄)ပါးဖြစ်၏၊ တိက္ခ, မန္ဒ (၂)ပါးနှင့် မြှောက် (၈)ပါးဖြစ်၏၊ ပဉ္စမစျာန်ကား အရူပစျာန် ကုကြိ (၈)ပါးထည့်၍ (၁၀)ပါးကို မြှောက်ရ၍ (၄၀)ဖြစ်သည်ကို သတိပြုပါ။

(ဆောင်)စျာန်ကိုးခုကို၊ ကု,ကိ,အာ,သံ၊ တိတ်,မန်မြှောက်ရေး၊ ဒွေးသတ္တရိ၊ စျာန်ဝီထိပြား၊ အင်တစ်ပါးမှာ၊ တစ်ပါးရကောင်း၊ ပစ္စဝေက်ပေါင်းမှာ၊ များပြားစွာသည်၊ တစ်ရာကိုးဆယ် နှစ်စွန်းတည်း။

(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၈၉။)

စျာနဝီထိ၌ဖြစ်သော စိတ်သရုပ်နှင့် အာရုံ စသည်

(ဆောင်)ပထမစျာန်၊ အာဒိကမ်၌၊ ချရန်မနော၊ တိဇောကာမ၊ သောမနနှင့်၊ ပထမစျာန်၊ ခုနစ်တန်သာ၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘဝင်ဟူသမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်ခုနစ်၊ ဥပေက္ခာကြဉ်၊ ပဉ္စဝီသတိ၊ ပညတ္တိကို၊ ပြုဘိမြဲစွာ၊ မှီရာမှတ်ရှု၊ ရှေးရှေးဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။

(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၈၉။)

ပဉ္စဝီသတိ (၂၅)ပါးသော ပညတ်ဟူသည်မှာ ကသိုဏ်းပညတ် (၁၀)ပါး, အသုဘပညတ် (၁၀)ပါး, ကာယဂတာသတိ, အာနာပါနပညတ်, မေတ္တာ, ကရုဏာ, မုဒိတာ၊ ပေါင်း (၂၅)ပါးသော ပညတ်တို့တည်း။

မဂ္ဂဝီထိ (လောကုတ္တရာစိတ်အကျဉ်း ၈-ပါး)

သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရအောင် အားထုတ်သူသည် သုက္ခဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်, စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ် (၂)မျိုးရှိ၏၊ သုက္ခဝိပဿကဟူသည် လောကီစျာန် မရသဖြင့် စျာန်အစေးမကပ် ခြောက်ကပ်ကပ် ဝိပဿနာ ရှိသူတည်း။ လောကီစျာန် ရထားသူသည် စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်မည်၏၊ ထိုတွင် သုက္ခဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်ကို မရသေးသောကြောင့် ဝိပဿနာ ရှုသောအခါ ကာမတရားကိုသာ ဝိပဿနာရှု၍ မဂ်အဆင့် ဖိုလ်အဆင့်ထိအောင် ဉာဏ်စဉ် (၁၆)ပါးအတိုင်း တက်သွားကာ သုက္ခဝိပဿကသောတာပန် (ပ) သုက္ခဝိပဿကရဟန္တာထိအောင် ရှိနိုင်လေသည်။ ဝီထိချသောအခါလည်း စျာန် မပါဘဲ စျာန်ကို အခြေခံပါဒက မပြုဘဲ ဝီထိစဉ်ချရမည်ဖြစ်သည်။

စျာန်မရသော သုက္ခဝိပဿကပုဂ္ဂိုလ် သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝီထိဆိုရိုး

စျာန်မရ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- မဟဂ္ဂုတ် လောကုတ္တရာ မပါ ကာမရုပ်နာမ်ဓမ္မသင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တ လက္ခဏာရေး သုံးတန်တင်၍ ဝိပဿနာ စီးဖြန်းဖန်များသဖြင့် ဉာဏ်စဉ်အဆင့်ဆင့် တက်သွား၍ မဂ်ရလုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ပရိကမ်, ဥပစာ, အနုလုံ ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၄)ကြိမ် (မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်)၊ ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု-ဟု ဥပစာရသမာဓိဇော (၃)ကြိမ် (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်)၊ ထို့နောက် သောတာပတ္တိမဂ် ဖိုလ် ဖိုလ်ဟု (၂)ကြိမ် (မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်)၊ ထို့နောက် သောတာပတ္တိမဂ် ဖိုလ် ဖိုလ် ဖိုလ်-ဟု သောတာပတ္တိ ဖိုလ်ဇော (၃)ကြိမ် (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်)၊ ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

ဝီထိပုံ

၁။မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်-- န ဒ မ ပ ဥ နု ဂေါ မဂ် ဖိုလ် ဖိုလ် ဘ

၂။တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်-- န ဒ မ ဥ နု ဂေါ မဂ် ဖိုလ် ဖိုလ် ဖိုလ် ဘ

(မှတ်ချက်)အထက်မဂ် (၃)ပါးဝီထိတို့၌ ဂေါတြဘုနေရာ ဝေါဒါန်ဟုဆို၍ ဝီထိချလေ။ မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်သတ်သတ်, တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်သတ်သတ် ခွဲ၍လည်း ဆိုနိုင်၏၊

ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ

ဖိုလ်ဇော (၂)ကြိမ် (၃)ကြိမ်နောင် ဘဝင်ချ၍ ဘဝင်အစဉ် ပြတ်သည့်အခါ ပညာရှိသူတော်ကောင်းက ငါသည် ဤမဂ် ဤဖိုလ် ဤနိဗ္ဗာန်ကို ရပေပြီ ဟု မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ကို ဧကန် ဆင်ခြင်ပြီ။ မဂ်ကို ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ, ဖိုလ်ကို ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ, နိဗ္ဗာန်ကို ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ၊ ဤဝီထိ (၃)ပါးကား မုချဖြစ်သည်။ ဆိုင်ရာမဂ်က ပယ်အပ် သော ကိလေသာတို့ကို ပြန်၍ ဆင်ခြင်သော ဝီထိ၊ မပယ်နိုင် ကျန်နေသော ကိလေသာတို့ကို ဆင်ခြင်သော ဝီထိ၊ ဤ (၂)ဝီထိကား အချို့မှာ ဖြစ်၍ အချို့မှာ မဖြစ်ဟု ဆိုပါသည်။ ဤစကားစဉ်အရ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ်ရပြီးနောက် ပစ္စဝေက္ခဏာ (၅)ဝီထိ၊ သကဒါဂါမိမဂ်ဖိုလ် ရပြီးနောက် (၅)ဝီထိ၊ အနာဂါမိမဂ်ဖိုလ်ရပြီးနောက် (၅)ဝီထိ၊ အရဟတ္တမဂ်ဖိုလ်ရပြီးနောက် ကျန်သော ကိလေသာ မရှိတော့၍ ပစ္စဝေက္ခဏာ (၄)ဝီထိ၊ ပေါင်း ပစ္စဝေက္ခဏာ (၁၉)ဝီထိ ဖြစ်ခွင့်ရှိသည်။

ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိပုံစံ

ဘ ဘ န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဘ ဘ

ကာမမနောဒွါရဝီထိမှာ ပြသည့်အတိုင်း ဝီထိဆိုရိုးဖြင့် ဝီထိစဉ် (၅)ခု ချလေ။

မဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိဆိုရိုး

ငါသည် ဤသောတာပတ္တိမဂ်ကို ရပေပြီဟု မဂ်ကို ဆင်ခြင်လတ်သော် န ဒ မ (ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ) ပစ္စဝေက္ခဏာဇော (၇)ကြိမ်ကျပြီးနောက် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊ (၁၉)ဝီထိ ရှိသည့်အားလျော်စွာ နည်းမှီ၍ ဝီထိစဉ် ချလေ။

စျာန်မရသော ဖလသမာပတ္တိဝီထိ (မန္ဒပည)

ကာမ ရုပ်နာမ်ဓမ္မသင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ဝိပဿနာ စီးဖြန်းဖန်များသဖြင့် ဖိုလ်ဝင်စားလုလတ်သော် ---

န ဒ မ နု နု နု နု ဖိုလ်အကြိမ်များစွာဖြစ်၍ အဓိဋ္ဌာန်ချက်ပြည့်၍ ဖလသမာပတ်မှ ထသောအခါ ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

(မှတ်ချက်)တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်၌ အနုလုံ (၃)ကြိမ်ချလေ။ သောတာပတ္တိ ဖလ သမာပတ္တိဝီထိကဲ့သို့ ကျန်သော အထက်ဖိုလ် (၃)ပါးဝီထိ ကိုလည်း ချတတ်ပါစေ။

လောကုတ္တရာအကျယ် (၄၀)

လောကုတ္တရာအကျယ် (၄၀)၌ သောတာပတ္တိမဂ္ဂ ပထမဇ္ဈာနဝီထိ (၅)ပါး စသည်ဖြင့် (၅x၈ = ၄၀) အကျယ်ဖြစ်သည်။ ထိုအကျယ်ဝီထိများကား လောကီစျာန်ရပြီးသော စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်များသာ ရနိုင် ဖြစ်နိုင်လေသည်။

မဂ်စိတ်တို့သည် စိတ္တက္ခဏ တစ်ချက်မျှသာ ဖြစ်လေ့ရှိသောကြောင့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတည်း၌ စျာန် (၅)ပါးရှိသည့်အားလျော်စွာ သောတာပတ္တိမဂ် (၅)မျိုး ဖြစ်ခွင့်မရှိ။ (၁)မျိုးတည်းသာ ဖြစ်ခွင့်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အဘယ် ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး၌ ပထမစျာန်သောတာပတ္တိမဂ်ဖြစ်၍ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး၌ ဒုတိယ-စျာန်သောတာပတ္တိမဂ် စသည် ဖြစ်သင့်ပါသနည်းဟူမူ -- မဂ်ရခါနီးဝယ် ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီခေါ် ဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုဝိပဿနာ၏ သတ္တိအမျိုးမျိုးအလိုက် အချို့ယောဂီ၌ ပထမစျာန် သောတာပတ္တိမဂ်, အချို့သော ယောဂီ၌ ဒုတိယစျာန် သောတာပတ္တိမဂ် စသည် ဖြစ်သင့်ကြသည်။ မဂ္ဂဝီထိ ကျခါနီး၌ဖြစ်သော သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏ်နှင့် မဂ္ဂဝီထိတွင်ပါဝင်သော အနုလောမဉာဏ်ကို ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာဟုခေါ်သည်။ ပါဒကစျာန်, သမ္မသိတစျာန်, ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယစျာန် ဤ (၃)မျိုး သိ-ထားရန်လိုသည်။ ထိုစျာန်တို့မှ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာဉာဏ်သို့ တက်သွားရမည် ဖြစ်သည်။

ပါဒကစျာန် စသည် (၃) ပါး

ပါဒကစျာန်ဟူသည် မဂ်သို့ကူးခါနီး အခြေခံဝင်စားရသော စျာန်ကို ပါဒကစျာန်ဟု ခေါ်သည်။ ပါဒကစျာနဝီထိသည် လောကီစျာန်ဝီထိအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ သမ္မသိတစျာန်ဟူသည်မှာလည်း မိမိရအပ်ပြီးသော လောကီ စျာန် တစ်ပါးပါးကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တဟု လက္ခဏာယာဉ်တင်၍ ရှုမှတ် ပွားများ သုံးသပ်၏၊ ထိုသုံးသပ်အပ်သော စျာန်ကို သမ္မသိတစျာန်ဟု ခေါ်သည်။ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယကား စျာန်မဟုတ်သေး၊ ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏ အလိုဆန္ဒတည်း။ စျာန်အင်္ဂါ (၅)ပါးရှိသော မဂ်ကိုရသော် ကောင်းလေစွ, စျာန်အင်္ဂါ (၄)ပါးရှိသော မဂ်ကိုရသော် ကောင်းလေစွ စသည်ဖြင့် အလိုဆန္ဒဖြစ်သည့် အတိုင်း ဒုတိယစျာန်မဂ်ကို လိုချင်လျှင် လောကီဒုတိယ စသော စျာန်ကို အခြေခံဝင်စားမှု အနိစ္စ စ-သည်ဖြင့် သုံးသပ်မှု ပြုရသေး၏၊ ထိုသို့ အားထုတ် သောအခါ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာတိုင်အောင် တက်-၍ မဂ်ကိုရလျှင် အဇ္ဈာသယအတိုင်း ဒုတိယစျာန်မဂ်, တတိယစျာန်မဂ် စသည်ဖြင့် တစ်မျိုးမျိုးကို ရ၏၊

အခြေခံဝင်စားခဲ့သော ပါဒကစျာန် တစ်မျိုး, အနိစ္စစသည် သုံးသပ် ရှုပွားသော သမ္မသိတစျာန်က တစ်ဖုံ နှစ်ပါးစုံ မညီမျှရာဝယ် ပုဂ္ဂိုလ်၏ အဇ္ဈာသယ အလိုဆန္ဒကလည်း အထူးမရှိပါမူ အထက်ဆုံး အကောင်းဆုံး ယောဂီ ရထားသော စျာန်မဂ်ကိုသာ စိတ်ညွတ်ဖွယ်ရှိသောကြောင့် အထက်စျာန်-နှင့်တူစွာ သောတာပတ္တိမဂ် ဖြစ်ပေါ်လာစရာ ရှိသည်။

ပထမစျာန် သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝီထိဆိုရိုး

ပထမစျာန်ကို အခြေခံအားဖြင့် ဝင်စား၍ ထိုပထမစျာန်ကို အနိစ္စ စသည် ရှုပွား၍ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာတိုင်အောင် တက်၍ သောတာပတ္တိမဂ်စျာန် ရလုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ပရိကမ်, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု, သောတာပတ္တိမဂ် (မန္ဒပညပဂ္ဂိုလ်အား) ဖိုလ်ဇော (၂)ကြိမ် (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်အား) ဖိုလ်ဇော (၃)ကြိမ် ထို့နောက် ဘဝင် ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊

ပစ္စဝေက္ခဏာ (၅) ဝီထိ

ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- ရအပ်ပြီးသော မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်၊ ပယ်အပ်ပြီးသော ကိလေသာ၊ မပယ်အပ်သေးသော ကိလေသာ၊ ဤ ငါးမျိုး တစ်မျိုးမျိုးကို ဆင်ခြင်လိုလတ်သော် --- န ဒ မ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ပစ္စဝေက္ခဏာကာမဇော (၇)ကြိမ်၊ ထို့နောက် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သမျှ ဖြစ်၏၊ ဤ၌ လျှင်မြန်ခြင်းကို အလိုမရှိအပ်ရကား ဇော (၇)ကြိမ် ချရ၏၊ အဘိညာဏ် စျာနပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ၌ကား (၅)ကြိမ် ချရသည်ကို သတိပြု။ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အဘိညာဏ်ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ၌ (၄)ကြိမ် ချရ၏-ဟုမှတ်။

ဒုတိယစျာနဝီထိ စသည်၌လည်း ဤနည်းအတူ ဝီထိစဉ် ချလေ။အထက်မဂ် (၃)ခု၌လည်း ဂေါတြဘုနေရာ၌ ဝေါဒါန် ချရသည်သာ ထူးသည်။ ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ၌လည်း အရဟတ္တမဂ္ဂဝီထိ၌ ဆင်ခြင်ဖို့ရာ ကိလေသာ အကြွင်းမရှိရကား ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ (၄)ဝီထိစီသာ ဖြစ်သည်။

မဂ္ဂဝီထိ (၁၂၀) ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ (၅၇၀)

(ဆောင်)မဂ်လေးတန်ကို၊ စျာန်တိက်,မန္ဒ၊ ပါဒကနှင့်၊ သမ္မ,ပုဂ္ဂလဇ်၊ တွက်စစ်မြှောက်က၊ တစ်ရာ့နှစ်ဆယ်၊ များကျယ်သောင်းသောင်း၊ ပစ္စဝေက်ပေါင်းမှာ၊ ရသင်္ချာ၊ ငါးရာခုနစ်ဆယ်။

မဂ္ဂဝီထိများ (၁၂၀) စိတ်သရုပ်

(ဆောင်)သောတာမဂ္ဂ၊ ပထမစျာန်၊ ချရန်မနော၊ တိဇောကာမတ်၊ သောမနသ်ကုသိုလ်၊ မိမိဖိုလ်မဂ်၊ ဤငါးချက်သာ၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘွင်ဟူသမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်နုတိုင်၊ သုံးဆိုင် ဘူမ၊ သင်္ခါရတည်း၊ ကြွင်းထနိဗ္ဗာန်၊ မှီရန်မှတ်ရှု၊ ရှေးရှေးဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။

(ဆောင်)လွတ်ကင်းဒွိဟ၊ ရှင်းရှင်းပလော၊ ကာမသုဂတိ၊ ဘူမိရူပေ၊ တိဟေသက၊ မဂ္ဂဖလဋ္ဌံ၊ သုံးတန်တွက်စစ်၊ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်၊ စိစစ်ဘဝင် သွင်းလေတည်း။

မဂ္ဂဝီထိ၌ သမာပဇ္ဇနဝီထိ မရကောင်း၊ မဂ်သည် စိတ္တက္ခဏတစ်ချက် တစ်ကြိမ်မျှသာ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

ဖလသမာပတ္တိဝီထိ

သောတာပတ္တိဖလသမာပတ္တိဝီထိဖြစ်ဟန်ကား --- တေဘူမကသင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စ စသည်ဖြင့် စီးဖြန်းဖန်များသဖြင့် ဖိုလ်ဝင်စားလုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆဒ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, (မန္ဒပညပုဂ္ဂိုလ်အား) အနုလုံ (၄)ကြိမ်၊ (တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်အား) အနုလုံ (၃)ကြိမ်၊ ထို့နောက် ဖိုလ်ဇော အလိုရှိတိုင်း အကြိမ်များစွာဖြစ်၍ သမာပတ်မှ ထသောအခါ ဘဝင်များစွာ ဖြစ်ချုပ်၏၊ (ဤ၌ ပါဒကစျာန်, သမ္မသိတစျာန်, ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယစျာန် ရှိ၏၊၊)

ဤ၌ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, အနုလုံတို့သည် တေဘူမကသင်္ခါရတရားတို့ကို အာရုံပြုကုန်၏၊ ဖိုလ်ဇောတို့သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုကုန်၏၊ မိမိဖိုလ်တစ်ယောက်စီသာ ဖြစ်၏၊ ဖလသမာပတ္တိဝီထိ (၂၀)ဖြစ်၏၊ အကျယ်ပွားသော် မဂ္ဂဝီထိကဲ့သို့ (၁၂၀)ဖြစ်၏၊

အစွန်းတစ်ရာ နှစ်ဆယ်သာ ဖလာဝီထိပေါင်း

အပ္ပနာဇော ဆဗ္ဗီသ အကျယ် (၅၈)

(ဆောင်)ဂေါတြဘူ၊ နောက်မူစံထုံး၊ နှစ်ဆယ့်သုံးမှန်၊ ဝေါဒါန်နောက်ပါး၊ ဆယ့်ငါးကြိုက်ကြုံ၊ အနုလုံနောက်၊ ရောက်သည်နှစ်ဆယ်၊ အကျယ်ရွေးစစ်၊ ငါးဆယ့်ရှစ်လီ၊ ဆဗ္ဗီခေပါ၊ အပ္ပနာသည်၊ သင်္ချာပေါင်းစု အခွဲတည်း။

(မှတ်ချက်)အဘိညာဏ်ဝီထိနှင့် နိရောဓသမာပတ္တိဝီထိ အဘိညာဏ် ဝင်စား ခန်း, နိရောဓသမာပတ် ဝင်စားခန်းမှာ ရှိထားပြီး ဖြစ်သည်။

(မှတ်ချက်) အပ္ပနာစျာန် ဝီထိဇယားမျိုးစုံ စာမျက်နှာ (၅၂)သို့ ကြည့်ဆိုပါလေ။

မန္ဒာယုက စသည် ခွဲခြားပိုင်းခြားပုံ

၁။ မန္ဒာယုကစက္ခုပသာဒ မိမိနှင့် ထိခိုက်သော ရူပါရုံမချုပ်မီ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုရူပါရုံအောက် နည်းသော တိုသော အသက်ရှိ၏ဟု ဆိုအပ်ရကား မန္ဒာယုက မည်၏၊

၂။ အမန္ဒာယုကစက္ခုပသာဒ ထိုရူပါရုံချုပ်သည့်တိုင်အောင် မချုပ်သေးသောကြောင့် ထိုရူပါရုံထက် အသက်ရှည်၏ဟု ဆိုအပ်ရကား အမန္ဒာယုက မည်၏၊

၃။ မဇ္စျိမာယုကစက္ခုပသာဒ အတီတဘဝင် ဥပါဒ်ကစ၍ ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မိမိနှင့် ထိခိုက်သော ရူပါရုံတို့ ပြိုင်၍ ချုပ်ခြင်းကြောင့် မရှည် မတို အလယ်အလတ် အသက်ရှိ၏ဟု ဆိုအပ်ရကား မဇ္စျိမာယုက မည်၏၊

ပသာဒနှင့် ရူပါရုံတို့မည်သည် (၁၇)ချက် သက်တမ်းရှည်သော သတ္တရသယုကချည်းဖြစ်၍ အသက်ရှည်တို အပိုအယုတ် မရှိပါ။ ရှေးဦးချုပ်သည်, နောက်မှချုပ်သည်, ပြိုင်၍ချုပ်သည်ကို စွဲ၍ ဆိုထားခြင်းဖြစ်သည်။

တဒါရမ္မဏဝါရ စက္ခုဒွါရိက အတိမဟန္တာရုံဝီထိ (၁၅Œ ၅ = ၇၅) ပဉ္စဒွါရဝီထိ

ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ ဘ တီ န ဒ ပ စ သံ ဏ ဝု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ရုံ ရုံ ဘ ဘ ဘဘ

(ဂါထာ)သတ္တတိံသာ မန္ဒာယုကာ၊ ဧကံဝ မဇ္စျိမံ မတံ။

အမန္ဒေကာ ဒသာစေတိ၊ ဝိညာတဗ္ဗာဝိဘာဝနာ။

(မဏိသာရမဉ္ဇူသာ)

(ဆောင်)တေရသမဘွင်၊ ဘင်အစ၊ သက်တိံသမန္ဒာ၊ အတီတေဥပ္ပါဒေါ၊ ဟောမဇ္ဈိမာ၊ ဌီကသာ၊ စစွာရေငြား၊ ဆယ့်တစ်ဖြာ၊ ခဏငယ်နှင့်၊ ပဘင်တိုင်၊ အမန္ဒငယ်၊ ဟောပြမမှား။

မဟန္တာရုံစသော ဝီထိများ၌ အတီတဘဝင် (၁)ချက်တိုးတိုင်း အမန္ဒာယုကခဏငယ် (၃)ချက်တိုး၍ မန္ဒာယုကဘက်၌ ခဏငယ် (၃)ချက် လျှော့သွားပါလေ။ အတီတဘဝင် (၂)ချက်၌ အမန္ဒာယုက (၁၄), မန္ဒာယုက (၃၄), အတီတဘဝင် (၁၀)ချက်၌ အမန္ဒာယုက (၃၀), မန္ဒာယုက (၁၀)ချက်ရှိတော့သည် စသည်ဖြင့် တွက်ချက်၍ သိပါလေ။

(ဆောင်)စျာန်ကိုးခုကို၊ ကု,ကိ,အာ, သံ၊ တိတ်,မန်မြှောက်ရေး၊ ဒွေးသတ္တရိ၊ စျာန်ဝီထိပြား၊ အင်းတစ်ပါး၌၊ တစ်ပါးရကောင်း၊ ပစ္စဝေက်ပေါင်း မှာ၊ များပြားစွာသည်၊ တရာကိုးဆယ် နှစ်စွန်းတည်း။

၂။ ကုသိုလ်+ကြိယာပ ၁x၂ x၂ x၂ = ၈ x ၅ = ၄၀

၂။ အာဒိကမ္မိက+သမာပဇ္ဇနဒု။= ၈ x ၄ = ၃၂

၂။ တိက္ခ+မန္ဒတ။= ၈ x ၃ = ၂၄

စ။= ၈ x ၂ = ၁၆

မ ၅x၂x၂x၂= ၄၀ x ၂ = ၈၀

၇၂ ၁၉၂

(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၇၄။)

သောတာပတ္တိမဂ် စသော စျာနဝီထိများ၌ စိတ် အာရုံ ဘုံ ပုဂ္ဂိုလ် သိရှိရန်

(ဆောင်) သောတာမဂ္ဂ၊ ပထမစျာန်၊ ချရန်မနော၊ တိဇောကာမတ်၊ သောမနသ်ကုသိုလ်၊ မိမိဖိုလ်မဂ်၊ ဤငါးချက်သာ၊ အာရုံမှာမူ၊ ဘွင်ဟူ သမျှ၊ သုံးဝအတိတ်၊ ကံနိမိတ်တည်း၊ ကြွင်းစိတ်နုတိုင်၊ သုံးဆိုင် ဘူမ၊ သင်္ခါရတည်း၊ ကြွင်းထနိဗ္ဗာန်၊ မှီရန်မှတ်ရှု၊ ရှေးရှေးဥသည့်၊ ဝတ္ထုဟဒယ၊ စွဲမှီရသည်၊ ဒွိဟလွတ်ကင်း ရှင်းလေတည်း။

လွတ်ကင်းဒွိဟ၊ ရှင်းရှင်းပလော၊ ကာမသုဂတိ၊ ဘူမိရူပေ၊ တိဟေသက၊ မဂ္ဂဖလဋ္ဌံ၊ သုံးတန်တွက်စစ်၊ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်၊ စိစစ် ဘဝင် သွင်းလေတည်း။

မဂ္ဂဝီထိပေါင်း (၁၂၀) ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိပေါင်း (၅၇၀) မြှောက်ပွားပုံ

(ဆောင်)မဂ်လေးတန်ကို၊ စျာန်တိတ်,မန္ဒ၊ ပါဒကနှင့်၊ သမ္မ ပုဂ္ဂလဇ်၊ တွက်စစ်မြှောက်က၊ တစ်ရာ့နှစ်ဆယ်၊ များကျယ်သောင်းသောင်း၊ ပစ္စဝေက်ပေါင်းမှာ၊ ရသင်္ချာ၊ ငါးရာခုနစ်ဆယ်။ (ဒုဝေသတ၊ တာလီသ၊ လောကဥတ္တရာ၊ တြိသတ ဒွါဒသ၊ ပေါင်းထအပ္ပနာ။)

၁။ စျာနဝီထိ ၇၂သောတာမဂ် ၁x၅x၂x၃ = ၃၀x၅ = ၁၅၀

၂။ မဂ္ဂဝီထိ ၁၂၀သကဒါမဂ်။ = ၃၀x၅ = ၁၅၀

၃။ ဖလဝီထိ ၁၂၀အနာဂါမိ။ = ၃၀x၅ = ၁၅၀

၃၁၂အရဟတ္တမဂ်။ = ၃၀x၄ = ၁၂၀

၁၂၀ ၅၇၀

ပစ္စဝေက္ခဏာ (၅)ဝီထိ ''မဂ္ဂံ ဖလဉ္စ နိဗ္ဗာနံ၊ ပစ္စဝေက္ခတိ ပဏ္ဍိတော။ ဟီနေ ကိလေသေ'' ရဟန္တာ၌ ကြွင်းကိလေသာ သေသေ စ မရှိ၍ (၄)ဝီထိ။

အဘိညာဏ်ဝီထိ (၂၈) ဣဒ္ဓိ (၁၀)

အဘိညာဏ် (၇)ပါးကို ပဉ္စမစျာန် ကု-ကြိနှင့် မြှောက်၊ (၁၄)ဖြစ်၏ တိက္ခ မန္ဒ (၂)ပါးနှင့် မြှောက်၊ (၂၈)ဖြစ်၏၊

(ဆောင်)စ,သော,ဣဒ်,ပ၊ ပုဗ်,ယ,အ-ဟု၊ သတ္တဘိညာ၊ ငါးဖြာဖြစ်က၊ ယနှင့် အကို၊ စ-၌သွင်းယူ၊ ခြောက်မူ အာသဝက်၊ ထိုဝယ်စွက်၊ သုံးချက် နားလည်စေ။

ဣဒ္ဓိ (၁၀) ပါး

၁။အဓိဋ္ဌာနိဒ္ဓိ

၂။ ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိ

၃။ မနောမယိဒ္ဓိ

၄။ ဉာဏဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ

၅။ သမာဓိဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ

၆။ အရိယိဒ္ဓိ

၇။ ကမ္မဝိပါကဇိဒ္ဓိ

၈။ ပုညာဝတောဣဒ္ဓိ

၉။ ဝိဇ္ဇာမယိဒ္ဓိ

၁၀။ တတ္ထတတ္ထသမ္မာပယောဂပစ္စယဣဒ္ဓိ -

အားဖြင့် ဣဒ္ဓိတန်ခိုး (၁၀)ပါးတို့တွင် အစ (၃)ပါးကိုသာ ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဏ်၌ ယူအပ်၏၊

(ဆောင်)အ,ဝိ,မ,ဉာဏ်၊ သ,အ,ကံ၊ ပုညံ,ဝိဇ္ဇာ,တတ်။

ဣဒ္ဓိဝိဓာ၊ ဘိညာမှာ၊ စစွာ သုံးပါးမှတ်။

ဝီထိဘိညာ၊ ဋ္ဌဝီသာ၊ ဤခါ အပြီးသတ်။(ပရမတ္ထသရူပဘေဒနီ-၉၆၊၊)

နိရောဓသမာပတ် (၈) ပါး ဝီထိ

နိရောဓသမာပတ်ဝီထိကို ကာမ, ရူပ ဘုံနှစ်ပါးနှင့် မြှောက်၊ ၎င်းကို အနာဂါမ်, ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ် နှစ်ပါးနှင့် မြှောက်၊ (၄)ပါး။ ၎င်းကို တိက္ခ, မန္ဒ (၂)ပါးနှင့် မြှောက်၊ (၈)ပါး ဖြစ်၏၊ စိတ်သရုပ် စသည် လွယ်ပြီ။ (သင်္ချာအဋ္ဌ၊ နိရောဓ၊ ဤမျှ နိဋ္ဌိတာ။)

အဘိညာဝီထိ အဘိညာဏ်ဝင်စားပုံ

အဘိညာဝီထိသည် ---

၁။ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဝီထိ

၂။ ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဝီထိ

၃။ ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဝီထိ

၄။ ပရစိတ္တဝိဇာနနအဘိညာဝီထိ

၅။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဝီထိ

၆။ ယထာကမ္မူပဂအဘိညာဝီထိ

၇။ အနာဂတံသအဘိညာဝီထိ-အားဖြင့် (၇)ပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုတွင် ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဝီထိဖြစ်ဟန်ကား (ယျေဘုယျ) များသောအားဖြင့် ကသိုဏ်း (၈)ပါး၊ သမာပတ် (၈)ပါးတို့ကို (၁၄)ပါးသော အခြင်းအရာဖြင့် များစွာ ပြည့်စုံလေ့လာ လေ့ကျက်ထားပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒူရ, ပဋိစ္ဆန္န, သဏှ, သုခုမ-ဖြစ်သော ရူပါရုံကို မြင်လိုလတ်သော် တေဇောကသိုဏ်း, ဩဒါတကသိုဏ်း, အာလောကကသိုဏ်း (၃)ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါး၌ ရူပပဉ္စမစျာန်အထိ ဝင်စား၍ ဤကား ပရိကံ၏ အခြေခံဖြစ်သော ပါဒကစျာနဝီထိတည်း။

၁။ (န,ဒ,မ,ပ,ဥ,နု,ဂေါ,စျာန်,စျာန်,များစွာ,ဘ) ထို့နောက် မမြင်ရသေးသော အနာဂတ်ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ''ဧတဿ ရူပံ ပဿာမိ''ဟု ဆောက်တည်သောအားဖြင့် ကာမမနောဒွါရ ပရိကမ္မဝီထိတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

၂။ (န,ဒ,မ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဘ) ထို့နောင် ရှေ့အတိုင်း ကသိုဏ်း (၃)ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါး၌ ရူပပဉ္စမစျာန်ကို ဝင်စားပြန်၏၊

၃။ (န,ဒ,မ,ပ,ဥ,နု,ဂေါ,စျာန်,စျာန်,များ,စွာ)''ဘ'' ဤကား အဘိညာဏ်၏ အခြေဖြစ်သော ပါဒကစျာန် စျာနဝီထိတည်း။ ထို့နောင်မှ အဓိဋ္ဌာန်အပ်ပြီးသော ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ အလွန်အကျူး အထူးပြုတတ်သော စျာန် (၁)ကြိမ်သာ ကျသော ရူပပဉ္စမစျာန် အဘိညာဏ်ဝီထိ ဖြစ်၏၊

၄။ (န,ဒ,မ,ပ,ဥ,နု,ဂေါ,အဘိညာဏ်တစ်ကြိမ် ဘ,ဘ) ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ၄-ဝီထိ ချအပ်၏၊ ဣဒ္ဓိဝိဓ စသော ကျန်သော အဘိညာဏ်တို့၌ ပါဒကစျာန် (၂)ဝီထိမှာ ကသိုဏ်း (၁၀)ပါးတို့တွင် ထိုက်ရာ တစ်ပါးပါးကို ဆို၍ ဝီထိချလေ။

ပရိကံပြုပုံများ

ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဏ်၌ ''ဧတဿ သဒ္ဒံ သုဏောမိ''၊ ဣဒ္ဓိဝိဓ၌ ''သတံ ဟောမိ သဟဿံ ဟောမိ''၊ ပရစိတ္တဝိဇာနန၌ ''ဧတဿ စိတ္တံ ဇာနာမိ''၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၌ ''ပုဗ္ဗေ နိဝုတံ ခန္ဓံ ဇာနာမိ''၊ ယထာကမ္မူပဂ၌ ''အတ္ထီတကမ္မံ ဇာနာမိ''၊ အနာဂတံသ၌ ''အနာဂတံ ခန္ဓံ ဇာနာမိ'' ဤသို့ စသည်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန် ပြောင်းလဲဆို၍ ဝီထိချလေ။

နိရောဓသမာပတ္တိဝီထိ

နိရောဓသမာပတ်ဝီထိဖြစ်ဟန်ကား သမာပတ် (၈)ပါးနှင့် ပြည့်စုံပြီးသော အနာဂါမ် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည် ''ဘာရာ ဟဝေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ'' လေးလံစွာသော ခန္ဓာဝန်ကို ဆောင်ရွက်ရသဖြင့် လွန်စွာ ငြီးငွေ့လှ၍ ဒိဋ္ဌဓမ္မ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ခံစားလိုလတ်သော် လောကီ ---

၁။ရူပပထမစျာန်ကို ဝင်စားပြီး၍ (န,ဒ,မ,ပ,ဥ,နု,ဂေါ,စျာန်,စျာန်,များ,စွာ) ထိုစျာန်၌ရှိသော သင်္ခါရတို့ကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တဟု ဝိပဿနာရှု၏၊

၂။ ဤနည်းတူစွာ အစဉ်အတိုင်း အာကိဉ္စညာယတနစျာန်တိုင်အောင် စျာန် (၈)ပါး ဝင်စားပြီး ဝိပဿနာ ရှုပြီးလျှင် ထိုစျာန်မှ ထ၍ (က) နာနာဗဒ္ဓအဝိကောပန (ခ) သံဃပဋိမာနန (ဂ) သတ္ထုပက္ကောသန (ဃ)အဒ္ဓါန ပရိစ္ဆေဒ၊ ဤပုဗ္ဗကိစ္စ (၄)ပါးကိုပြုသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်အား ကာမ မနောဒွါရဝီထိတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

၃။ (န,ဒ,မ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဇ,ဘ) ထို့နောင် နေဝသညာနာသညာယတန စျာန်ကို ဝင်စား၏၊ ထိုစျာန် (၂)ကြိမ်အဆုံး၌ စိတ်စေတသိက် စိတ္တဇရုပ်တို့ ချုပ်သဖြင့် တိဇရုပ် ဒွိဇရုပ်တို့၏ ဖြစ်ခြင်း တည်ခြင်းသည် နိရောဓ သမာပတ် မည်၏၊ သမာပတ်မှ ထသောအခါ အနာဂါမိဖိုလ် အရ-ဟတ္တဖိုလ် (၁)ကြိမ် ဘဝင်အကြိမ်များစွာ ဖြစ်၍ နိရောဓသမာပတ်မှ ထသည် ဖြစ်၏၊

နေဝ ကု-ကုအနာဖိုလ်

၄။ န,ဒ,မ,ပ,ဥ,နု,ဂေါ နိရောဓ ဘွင်။

နေဝကြိ-ကြိအရဟဖိုလ်

(မှတ်ချက်)ကာမသုဂတိဘုံ၌ (၇)ရက် ရူပဘုံဖြစ်လျှင် အလိုရှိသမျှ ကြာအောင် ဝင်စားနိုင်၏၊ (ရူပဘုံ၌ ပုဗ္ဗကိစ္စ (၄)ပါး ပြုဖွယ်မရှိ) ဝီထိပုံဇယားသို့ကြည့်။

သင်္ဂဟဆောင်ပုဒ်မှတ်စု

စိတ်ပိုင်း

စိတ်ပိုင်း

အကုသိုလ်စိတ်

*တစ်စုံတစ်ခု၊ ကိစ္စမှုကို၊ မပြုလို၍၊ တွန့်တိုဆုတ်နစ်၊ စိတ်ဖြစ်သောခါ၊ ဆရာ မိဘ၊ ဟူသမျှတို့၊ ကာယဝစီ၊ ဤနှစ်လီဖြင့်၊ ထိုဤခိုင်းစေ၊ ငေါက်ငန်းလေတည့်၊ တစ်ထွေတိုက်တွန်း၊ ကျိုးပြစ်ညွန်းလျက်၊ မေးထိုးလက်ပြ၊ ပယောဂနှင့်၊ တက်ကြွ ဖွယ်ရာ၊ ကိုယ့်ဘာသာလည်း၊ ကောင်းစွာကျိုးပြစ်၊ ကြံစိစစ်၍၊ အားသစ်ဖွယ်မျှို့၊ ဂါထာပျို့ကို၊ ရွတ်လို့တစ်ခန်း၊ လက်ရုံးတန်းလျက်၊ လမ်းလျှောက်မှု၊ အစုစုသည်၊ မှတ်ရှု သင်္ခါရချည်းတည်း။

* သဘာဝ-ပရိကပ်၊ နှစ်ဣဋ္ဌပ်နှင့်၊ သောမနသ်မည်၊ သန္ဓေတည်လျက်၊ မလေး နက်ငြား၊ သဘောထား၊ သုံးပါး သောမန ဖြစ်ကြောင်းတည်း။

*ဣဋ္ဌမဇ္ဈာ၊ ဥပေက္ခာဖြင့်၊ ကောင်းစွာသန္ဓေ၊ စွဲကပ်ပေ၍၊ စိတ်နေလေးနက်၊ ဤသုံး ချက်မှာ၊ ဥပေက္ခာပေါင်း၊ ဖြစ်တတ်ကြောင်းတဲ့၊ ထပ်လောင်းမူက ဓာတုကထာ၊ ထည့်သောခါ၊ မှတ်ပါလေးချက်တည်း။

* သဿတနှင့်၊ ဥစ္ဆေဒဟု၊ နှစ်ဝဒိဋ္ဌိ၊ အာသယရှိသား၊ ဒိဋ္ဌိများဟူ၊ ယုံမှားသူကို၊ ကြည်ဖြူလေးမြတ်၊ ဤနှစ်ရပ်၊ မှတ်လေ ဒိဋ္ဌိ ဖြစ်ကြောင်းတည်း။

*အသင်္ခါရံ၊ ဖြစ်ကြောင်းမှန်ကား၊ ယင်းကံမှာလည်း၊ တည်သန္ဓေနှင့်၊ ကိုယ်နေခံ့ ကျန်း၊ ပူ အချမ်းကို၊ နှမ်းမျှလောက်ပင်၊ ထီမထင်ခဲ့၊ အစဉ်လုံ့လ၊ ဝီရိယကြောင့်၊ ရသည့်အကျိုး၊ ရည်မျှော်ကိုး၏၊ ပြုရိုးကိစ္စ၊ လေ့ကျင့်ရနှင့်၊ ဘောဇနဥတု၊ မျှတ မှုဟု၊ ခြောက်ခုကြောင့်အင်၊ ပြောင်းပြန်လျှင်- သသင်္ခါရ ဖြစ်ကြောင်းတည်း။

*အနိဋ္ဌာရုံ၊ ခံစားတုံလျက်၊ ဝေဒနာက္ခန်၊ သက်ဝင်မှန်လျှင်၊ မှတ်ရန်ဟောအပ်၊ ဒေါမနသ်တည်း၊ ကြွပ်ဆတ်ခတ်မာ၊ လက္ခဏာဖြင့်၊ သင်္ခါရထည့်၊ သွင်းဖွယ်ရှိက၊ ပဋိဃဟု၊ ခွဲခြားပြုသည်၊ သောတုမှတ်ဖွယ် အချုပ်တည်း။

*ဒေါမနဿ၊ ပဋိဃတို့၊ ဖြစ်ကြရန်လှစ်၊ အကြောင်းစစ်က၊ ဒေါသဇ္ဈာသယော စိတ်သဘော၏၊ တိမ်ကောသေးန၊ အပဿုနှင့်၊ တွေ့မှုအနိဋ္ဌ၊ ဤလေးဝသည်၊ မှတ်ကြနှစ်ဖွယ်၊ အချုပ်တည်း။

အဟိတ်စိတ်

*နာလော့စေ့စုံ၊ စီစစ်ကုန်အံ့၊ အာရုံဝတ္ထု၊ ထိခိုက်မှုက၊ ဥပါဒါချင်း၊ ဖြစ်တုံ လျှင်း၍၊ ညှင်းညှင်းသာသာ၊ အားနည်းစွာကြောင့်၊ ရှစ်ဖြာဝိညာဉ်၊ ပက္ခာ ယှဉ်၏၊ ထို့ပြင်ကာယ၊ ဝိညာဏတုံ၊ သူ့အာရုံကား၊ သုံးပုံဘုတ်ကြီး၊ ဖြစ်ခဲ့ပြီးမို့၊ ထန်သည်း ဗလဝ၊ ထိခိုက်ကြသဖြင့်၊ ဣဋ္ဌနိဋ္ဌ၊ သင့်ရာရာဝယ်၊ သုခါဒုက္ခ၊ ယှဉ် ကုန်ကြ၏၊ သမ္ပဋိစ္ဆာ၊ နှစ်ခုမှာမူ၊ မှီရာမမြတ်၊ ဝိဉာဏမှ၊ နန္တရသတ္တိ၊ ကျေးဇူး ရှိသဖြင့်၊ အားမပြည့်ကြ၊ ဒုဗ္ဗလမို့၊ မုချပေက္ခာ၊ ယှဉ်ရစွာရှင့်၊ သုံးဖြာသန္တီ၊ ရဏသည်ကား၊ အမှီတူလိုင်း၊ ပဋိစ္ဆိုင်းမှ၊ ထောက်မှိုင်းကူမှ၊ ကျေးဇူးရသဖြင့်၊ ဗလဝအား၊ စွမ်းပ ကားကြောင့်၊ နှစ်ပါးပက္ခ၊ သောမနဟု၊ ကုသလဝိပါက်၊ အယှဉ်ထွက်၏၊ ဝိပါက် အကု၊ သုအမှုမှာ၊ နှစ်ဖြာဒုက္ခ၊ ဒေါမနတို့၊ ယှဉ်ကြရန်ဖြင့်၊ စဉ်မသင့်၍၊ အခွင့် လျော်စွာ၊ ဥပေက္ခာသည်၊ နောင်လာမှတ်ဖွယ် စေ့စေ့တည်း။

*မှတ်သားစေ့ငှ၊ ဆက်ခါပြပိမ့်၊ ပဉ္စဒွါရာ၊ ဝဇ္ဇနာမူ၊ မှီရာတူရိပ်၊ ဘဝင်စိတ်မှ၊ နန္တရပစ္စည်း၊ ကျေးဇူးကြီးကြောင်း၊ စိုးစည်းအားအင်၊ ကြီးမားပင်လည်း၊ ဘဝင် အခြား၊ သူထွက်လာ၍၊ ဦးစွာအာရုံ၊ ယူပါတုံရ၊ တစ်ကြိမ်မျှသာ၊ မှီရာကွဲပြန်၊ နောက်ဝိညာဏ်အား၊ တစ်ဖန်နန္တရ၊ ပစ္စယဖြင့်၊ ကူမရတွက်၊ ဤသုံးချက် ကြောင့်၊ ဥပေက်ဝေဒနာ၊ ယှဉ်ရစွာသော၊ ဆရာဟောခဲ့၊ မနောဒွါရာ၊ ဝဇ္ဇနာ လည်း၊ ဦးစွာအာရုံ၊ ယူပါတုံရ၊ နောက်မှစိတ်စဉ်၊ တစ်မျိုးပြင်ဖို့၊ တစ်မင်ဗျာပါ၊ များရရှာ၍၊ ဝေဒနာပေက်၊ ယှဉ်တုံလစ်၊ ဆယ့်ရှစ်လုံးမှာ၊ ဝိယုတ်သာတဲ့၊ အသင်္ခါရိ၊ ဆိုစဉ်ရှိခဲ့၊ ကဝိနောက်ပွါး၊ ဆရာများကား၊ နှစ်ပါးအသင့်၊ စကားဆင့် ၏၊ သို့ဖြစ်တစေ၊ အဆိုထွေလည်း၊ စိတ်စေသတ္တိ၊ ထူးမရှိသဖြင့်၊ မုနိထွတ်ဖြား၊ စိတ်မခြားသည်၊ စကားမကျယ် သင့်ပြီတည်း။

* ကောင်းကင်ခေါ်မှတ်၊ ပညတ်တစ်ဖြာ၊ ပဌမာရုပ္ပ၊ ဝိညာဏနှင့်၊ ဘာဝနတ္ထိ၊ တတိယာရုပ္ပံ၊ ဝိညာဏံ၊ လေးတန်အာရုံစဉ်တိုင်းတည်း။

ကသိုဏ်းများဖြင့်၊ ကောင်းကင်ခေါ်မှတ်၊ ပညတ်တစ်ဖြာ၊ ပဌမာရုပ္ပ၊ ဝိညာဏ နှင့်၊ ဘာဝနတ္ထိ၊ အတိက္ကမိတဗ်၊ လွန်မြောက်အပ်၊ လေးရပ်အာရုံစဉ်တိုင်းတည်း။

စေတသိက်ပိုင်း

စေတသိက်ပိုင်း

အညသမာန်းစေတသိက်

* တွေ့ထိခံစား၊ မှတ်သားလေ့ခေါ်၊ စေ့ဆော်တည်ကြည်၊ နာမ်သက်မည်လျှင်း၊ စောင့်ထိန်းခြင်းမှု၊ အာရုံပြု၊ မှတ်ရှုသဗ္ဗစိတ်။

* ကြံစည်သုံးသပ်၊ ဆုံးဖြတ်အားတက်၊ နှစ်သက်တောင့်တ၊ ဤခြောက်ဝ၊ မှတ် ကြပကိဏ်းတည်း။

စေတသိက်လက္ခဏာ(၄)ပါးထားရခြင်း

* စိတ်နှင့်တကွ ဖြစ်ကြကုန်သည့်၊ ကမ္မဇနှင့်၊ စိတ္တဇတစ်ဖြာ၊ အရာရာကို၊ ပယ် ခွါလို၊ မိန့်ဆို ဒုတိယနိရောဓ။

* နှစ်ဖြာဝိညတ်၊ ရှေ့စိတ်ဓာတ်နှင့်၊ ဖြစ်လတ်တူလျက်၊ ၁၇-ချက်မြောက်၊ နောက်နောက်စိတ်ပင်၊ ပြိုင်ယှဉ်ချုပ်ကြ၊ ကမ္မဇနှင့်၊ စိတ္တဇတစ်ဖြာ၊ အရာရာကို၊ ပယ်ခွါလို၊ မိန့်ဆို တတိယလမ္ဗဏ။

* ရှေ့ဖြာသုံးဝ၊ ညီတုံကြက၊ မုချမှီရာ၊ တူသည့်တာကို၊ သိစေလို၊ မိန့်ဆို စတုတ္ထဝတ္ထုက။

* ဖဿ-ရုပ်ဓာတ်သဖွယ်၊ ကပ်ငြိတွယ်လျက်၊ ဘယ်ဝယ်ထိပုံ၊ မရှိတုံလည်း၊ အာရုံထိမိ၊ ဓာတ်ခိုက်ဘိ၊ တွေ့ထိဖဿ သဘောတည်း။

* ဝေဒနာ- ဘုရင်မင်းနှယ်၊ ပွဲတော်တယ်သို့၊ သွယ်သွယ်အာရုံ၊ ရသာစုံကို၊ ကုန်အောင်မှန်ငြား၊ ချန်မထား၊ ခံစားဝေဒနာသဘောတည်း။

* သညာ- သူငယ်လက်သမား၊ မှတ်သိလားသို့၊ အမှားလည်းရှိ၊ အမှန်ရှိ၍၊ မှတ်မိရုံသာ၊ သိသည်မှာ၊ သညာသဘောတည်း။

* စေတနာ- လယ်ပိုင်ရှင်ကြီး၊ တပည့်ကြီးတို့၊ ထုံးနည်းပုံကပ်၊ အာရုံရပ်၌၊ စေ့စပ်စေမှု၊ ဆော်ဩပြု၊ မှတ်ရှုစေတနာသဘောတည်း။

*ဧကဂ္ဂတာ- လေငြိမ်သည့်ဌာန်၊ မီးအလျှံသို့၊ မပျံ့မလွင့်၊ ဆင့်ကာဆင့်ကာ၊ ယူမိရာတွင်၊ စိတ်စဉ်တည်မှု၊ အကြောင်းပြု၊ မှတ်ရှုဧကဂ္ဂတာတည်း။

*ဇိဝိတိန္ဒြေ-ကြာစောင့်ရေနှယ်၊ အထိန်းသည်နှင့်၊ လှေငယ်လှော်သူ၊ ပုံယူ ယှဉ်စပ်၊ သဟဇာတ်တို့၊ မပျက်အောင်တည်၊ အသက်ရှည်ကြောင်း၊ တရား ကောင်း၊ မှတ်ငြောင်း ဇိဝိတိန္ဒြေတည်း။

* မနသိကာရ-ဇာနည်မြင်းများ၊ ဖြောင့်ဖြောင့်သွားဖို့၊ ရထားထိန်းပုံ၊ များအာ ရုံကို၊ ထိုထိုစိတ်၌၊ မဆိတ်စေလျှင်း၊ ပြုပေးခြင်း၊ မယွင်းမနသိကာရတည်း။

*ဝိတက်-မင်းကျွမ်းဝင်သူ၊ ပမာယူလော့၊ အတူယှဉ်ဘက်၊ အာရုံထက်သို့၊ တက်ရောက်စေလျှင်း၊ ကြံစည်ခြင်း၊ မယွင်းဝိတက်သဘောတည်း။

*ဝိစာရ-ကြေးညီးသံနဲ့၊ ငှက်ပျံဝဲသို့၊ ဖန်လဲအာရုံ၊ သုံးသပ်ပုံ၊ မှတ်တုံဝိစာရ သဘောတည်း။

*အဓိမောက္ခ-တံခါးတိုင်ကြီး၊ ယိုင်မလည်းသို့၊ ခိုင်ဖြည့်တည့်မတ်၊ ဆုံးဖြတ် တတ်၊ မှတ်လေ အဓိမောက္ခတည်း။

* ဝီရိယ-မယိင်းမယိုင်၊ ခိုင်စေသောအား၊ ထောက်တိုင်ကျားသို့၊ တရားယှဉ် ဘက်၊ ကြွကြွတက်ရန်၊ အားအံခဲသဖြင့်၊ ရဲရင့်သသူ၊ ဖြစ်ကြောင်းဟူ၊ မှတ်ယူဝီရိ ယသဘောတည်း။

*ပီတိ-ခရီးမောပန်း၊ တောစခန်း၌၊ အေးချမ်းကြည်လင်၊ ရေကိုမြင်၍၊ ကြည် ရွှင်သောလား၊ ကိုယ်စိတ်များကို၊ တိုးပွားစေလျက်၊ လွန်နှစ်သက်၊ မှတ်ချက်ပီတိ သဘောတည်း။

ဝိတက်,စေတနာ,မနသိကာရအထူး

* ဝိတက်အမှု၊ သမ္ပယုတ်စု၊ ရှေ့ရှုတင်ကာ၊ စေတနာဓာတ်၊ သေချာမှတ်မှု၊ တင်အပ် တရား၊ ယှဉ်စပ်ထား၏၊ မနသိတုံ၊ အာရုံရှေ့ရှု၊ ဖြောင့်အောင်ပြုသည်၊ ခွဲမှုသ ဘောသကံတည်း။

အကုသိုလ်စေတသိက်

*အမှန်ကွယ်ဝှက်၊ ဒုစရိုက်ကြောင့်၊ မရှက်မလန့်၊ ပျံ့လွင့်သဘော၊ လိုချင် သောအား၊ အယူမှားလျက်၊ ထောင်လွှားတက်၍၊ ခက်ခက်ထန်ထန်၊ ပြုစုဟန် ဟု၊ နှမြောမှုဆို၊ ဝန်တိုလေရ၊ နောင်တပူပင်၊ ထိုင်းမှိုင်းအင်နှင့်၊ ထို့ပြင်ယုံမှား၊ ဆယ့်လေးပါးသည်၊ မှတ်သား အကုသိုလ်ချည်းတည်း။

*မောဟ-သဘောမှန်ရာ၊ ဖုံးကွယ်ကာ၍၊ ပညာစက္ခု၊ ကန်းအောင်ပြုလျှင်း၊ မိုက်မဲခြင်း၊ မယွင်းမောဟသဘောတည်း။

* အဟိရိက- ရွာသူတို့ဝက်၊ မစင်ဗွက်ကို၊ မစက်ဆုပ်အား၊ မရှက်အားသို့၊ များဒုစရိုက်၊ ပြုဖို့ချက်မှ၊ မရှက်သသူ၊ ဖြစ်ကြောင်းဟူ၊ မှတ်ယူအဟိရိကတည်း။

* အနောတ္တပ္ပ-ပိုးပရန်မျိုး၊ မီးလျှံတိုးသို့၊ အကျိုးကိုထောက်၊ ရွံ့ကြောက်စ ဖွယ်၊ သွယ်သွယ်ဒုစရိုက်၊ ပြုဖို့ချက်မှ၊ သက်သက်မရွံ့၊ အရဲစွန့်၊ ပြုဝံ့အနောတ္တပ်တည်း။

* ဥဒ္ဓစ္စ- လေဟုန်အရှိန်၊ ရေမငြိမ်သို့၊ မငြိမ်မသက်၊ အထက်ထက်၌၊ လွင့် တက်တတ်ရှောင်း၊ စိတ်ဖြစ်ကြောင်း၊ မကောင်းဥဒ္ဓစ္စ သဘောတည်း။

* လောဘ-မျောက်နှဲစေးပုံ၊ မခွါတုံသို့၊ အာရုံငြိကပ်၊ မခွါလပ်ဘဲ၊ တပ်မက် ခင်မင်၊ လိုချင်တတ်သော၊ ဤသဘော၊ မှတ်လော လောဘတည်း။

* ဒိဋ္ဌိ-အမှန်တရား၊ ဉာဏ်အလားသို့၊ အမှားကိုပင်၊ အမှန်ထင်၍၊ သိမြင်ယူ မှား၊ သဘောထား၊ မှတ်သား ဒိဋ္ဌိတည်း။

* မာန- အများထက်ချွန်၊ စိတ်နေလွန်၍၊ တံခွန်အလား၊ ငါတကားဟု၊ ထောင်လွှားပြုလျက်၊ ကြွကြွတက်လျှင်း၊ မှတ်ထင်ခြင်း၊ မယွင်းမာနသဘောတည်း။

* ဒေါသ- မြွေဟောက်သမျှ၊ ထောင်းထောင်းထလျက်၊ ယှဉ်ဖက်စိတ် ဓာတ်၊ ကိန်းဝပ်မိရာ၊ သတ္တဝါကို၊ ပူဆာစေလျှင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်း၊ မယွင်းဒေါသသ ဘောတည်း။

*ဣဿာ-ပရမ္ပရ၊ ကံကောင်းမသဖြင့်၊ ပြည့်ဝဂုဏ်သိရ်၊ သူ့စည်းစိမ်ကို၊ မမြိန် နိုင်တောင်း၊ စောင်းမြောင်းမဲ့ရွဲ့၊ ကဲ့ရွဲ့ ငြူစူ၊ ရှုပ်ချမူ၊ မှတ်ယူဣဿာသဘောတည်း။

*မစ္ဆရိယ-ရလတံ့ရပြီး၊ ငါ့ပစ္စည်းနှယ်၊ အံ့ချီးဖွယ်ကား၊ များကြွယ်သူတစ် ပါး၊ မဖြစ်စေသားဟု၊ ဖြစ်ပွားတတ်လျှင်း၊ ဝန်တိုခြင်း၊ မယွင်းမစ္ဆရိယသဘောတည်း။

*ကုက္ကုစ္စ-ပြုပြီးဒုစရိုက်၊ မပြုလိုက်မိ၊ သုစရိအတွက်၊ စက်ဆုပ်အပ်စွာ၊ ကိရိယာဟု၊ နောင်ခါတဖန်၊ ပူပန်တည်သော၊ ထိုသဘော၊ မှတ်လောကုက္ကုစ္စ။

* ထိန -စိတ်စက်မခံ့၊ အနေညံ့အောင်၊ ဖိဟန့်တတ်သော၊ ထိုသဘော၊ မှတ်လောထိနတည်း။

* မိဒ္ဓ - စေတသိက်တရား၊ မခံ့ငြားအောင်၊ ဟန့်တားတတ်သော၊ ထိုသဘော၊ မှတ်လောမိဒ္ဓတည်း။

* ဝိစိကိစ္ဆာ-သဘောအမှန်၊ စူးစမ်းပြန်လျှင်၊ ဉာဏ်မနိုင်ဘဲ၊ ဆင်းရဲကြောင်း ဟု၊ ယုံမှားမှု၊ မှတ်ရှုဝိစိကိစ္ဆာတည်း။

လောဘနှင့် ဆန္ဒအထူး

* ငြိကပ်တွယ်တာ၊ အစေးပါ၍၊ ဆိုင်ရာအာရုံ၊ စုံစုံမက်မက်၊ နှစ်သက်တောင့် တ၊ လိုချင်က၊ လောဘသဘောတည်း။

* ငြိကပ်တွယ်တာ၊ စေးမပါဘဲ၊ ဆိုင်ရာအာရုံ၊ ပြုလိုရုံမျှ၊ လိုချင်က၊ ဆန္ဒ သဘောတည်း။

သောဘနစေတသိက်

* ဘုရားစတုံ၊ ကောင်းအာရုံဝယ်၊ ယုံကြည်ကျေနပ်၊ အမှတ်ရလျက်၊ ဒုစရိုက် မှ၊ ရှက်ကြောက်စွတည်း၊ ကာမအာရုံ၊ မစုံမမက်၊ မခက်ထန်မှု၊ လျစ်လျူရှု၏၊ (နှစ်ခု စိတ်စေး၊ ရောစပ်ထွေးလော၊ ) ငြိမ်းအေး လျင်မြန်၊ ကုသိုလ်ကံမှု၊ ကောင်း သည့်မှုဝယ်၊ နူးညံ့ ခံ့ညား၊ လေ့လာများနှင့်၊ ဖြောင့်သွားလေစွ၊ ဆယ့်ကိုးဝ သည်၊ သောဘနသာဓာရဏတည်း။

* သဒ္ဓါ- ရတနာသုံးတန်၊ ပစ္စပ္ပန်နှင့်၊ သံသရာမျိုး၊ ကံအကျိုးတို့၊ ရှိရိုးဟုမြင်၊ သက်ဝင်ကျေနပ်၊ ယုံကြည်တတ်၊ မှတ်လေသဒ္ဓါတည်း။

* သတိ-ဘုရားစသား၊ အာရုံများ၌၊ မှတ်သားလေ့များ၊ အောက်မေ့များ၊ တရားသတိသဘောတည်း။

* ဟိရီ ဩတ္တပ္ပ-ဒုစရိုက်ဆိုး၊ အမိုက်မျိုးမှ၊ ရှက်စနိုးမူ၊ ဟိရီဟူ၊ ကြောက်မူ ဩတ္တပ်တည်း။

* အလောဘ-လောကီအာရုံ၊ ကာမဂုဏ်ကို၊ စုံစုံမက်မက်၊ နှစ်သက်မရှိ၊ မကပ်ငြိပေ၊ မလိုပေ၊ ဆိုလေ အလောဘချည်းတည်း။

* အဒေါသ-ယှဉ်ဘက်စိတ်ဓာတ်၊ ကိန်းဝပ်မိရာ၊ သတ္တဝါကို၊ ကြည်သာရွှင်ပျ၊ အေးမြစေသော၊ ထိုသဘော၊ အဒေါသချည်းတည်း။

* တတြမဇ္စ္ဈတ္တတာ-ကိုယ်စိကိစ္စ၊ ရွက်ဆောင်ကြသဖြင့်၊ သမ္ပယုတ်ဆို၊ များ ထိုထိုဝယ်၊ အလယ်အလတ်၊ တည့်မတ်အောင်ပြု၊ လျစ်လျူရှု၊ ခေါ်မှုမဇ္စ္ဈတ္တတာ။

* ကာယပဿဒ္ဓိ-စိတ္တပဿဒ္ဓိ-ဥဒ္ဓစ္စစေ၊ ပြဌာန်းပေသည့်၊ ကိလေသာဟူ၊ အပူဆိတ်သဖြင့်၊ စေတသိက်အပေါင်း၊ ငြိမ်းအေးကြောင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ် ၏အေးမြ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တပဿဒ္ဓိ။

* ကာယလဟုတာ,စိတ္တလဟုတာ- ထိနမိဒ္ဓ၊ ပဋ္ဌာနပေ၊ များကိလေရိပ်၊ မယှဉ် ဆိတ်သဖြင့်၊ စေတသိက်အပေါင်း၊ လျှင်မြန်ကြောင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ်၏လျှင်စွ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တလဟုတာတည်း။

* ကာယမုဒုတာ,စိတ္တမုဒုတာ-ဒိဋ္ဌိမာန၊ ပဋ္ဌာနပေ၊ ကိလေသာစု၊ မယှဉ်မှုကြောင့်၊ နူးညံ့ပျော့ပျောင်း၊ စေတသိက်ပေါင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ်၏နုစွ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တမုဒုတည်း။

* ကာယကမ္မညတာ,စိတ္တကမ္မညတာ-ကာမစ္ဆန္ဒ၊ ပဋ္ဌာနပေ၊ ကိလေသာဓာတ်၊ ကင်းစေ လတ်သဖြင့်၊ များမြတ်စုစု၊ ကုသိုလ်မှုဝယ်၊ ခံ့ထည်ဘိတောင်း၊ စေတသိက်ပေါင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ်၏ခံ့စွ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တကမ္မဉ်တည်း။

* ကာယပါဂုညတာ,စိတ္တပါဂုညတာ- အသဒ္ဓိယ၊ ပဋ္ဌာနပေ၊ ကိလေသာဓာတ်၊ ကင်းစင် ပြတ်သဖြင့်၊ များလတ်သီးသီး၊ ကုသိုလ်ပြီးဖို့၊ ပွန်းတီးလေ့လာ၊ မကျင်နာတောင်း၊ စေတသိက်ပေါင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ်၏လေ့လာ၊ မကျင်နာစွ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တပါဂုဉ်တည်း။

* ကာယုဇုကတာ,စိတ္တုဇုကတာ-မာယာ သာဌေယျ၊ ပဋ္ဌာနပေ၊ ကိလေသာဓာတ်၊ ကင်းစင်လတ်သဖြင့်၊ ဖြောင့်မတ်ဘိတောင်း၊ စေတသိက်ပေါင်းကို၊ ကာယဆိုဘိ၊ စိတ်၏ဖြောင့်စွ၊ ဖြစ်ကြောင်းပြ၊ စိတ္တဥဇုတည်း။

* သမ္မာဝါစာ-အသက်မွေးဖွယ်၊ မဆက်သွယ်ဘဲ၊ နှုတ်ဝယ်ဖြစ်ထိုက်၊ ဒုစရိုက် လျှင်၊ စွန့်ပယ်ကြဉ်၊ ခေါ်တွင် သမ္မာဝါစာတည်း။

* သမ္မာကမ္မန္တ-အသက်မွေးဖွယ်၊ မဆက်သွယ်ဘဲ၊ နှုတ်ဝယ်ဖြစ်ထိုက်၊ ဒုစရိုက်လျှင်၊ စွန့်ပယ်ကြဉ်၊ ခေါ်တွင် သမ္မကမ္မတည်း။

* သမ္မာအာဇီဝ-အသက်မွေးမှု၊ ကိုယ်နှုတ်ပြုဖို့၊ ရှေ့ရှုတိုက်ရိုက်၊ ဒုစရိုက်လျှင်၊ ပယ်ရှောင်ကြဉ်၊ ခေါ်တွင် သမ္မာအာဇီတည်း။

* အပ္ပမညာ-ဤ၍ဤမျှ၊ ပမာဏတိုင်း၊ ပိုင်းခြားကန့်သတ်၊ မထားအပ်သည့်၊ သတ္တဝါခေါ်၊ ပညတ်ပေါ်တွင်၊ အာရုံထင်၊ အပ္ပမညာဆို။

* ကရုဏာ-ဒုက္ခိတလျှင်၊ သတ္တဝါမြင်သော်၊ သူတော်စင်များ၊ စိတ်ချောက်ချား၍၊ သနားသမှု၊ လှုပ်အောင်ပြု၊ မှတ်ရှု ကရုဏာတည်း။

* မုဒိတာ-သုခိတလျှင်၊ သတ္တဝါမြင်သော်၊ သူတော်စင်များ၊ ဝမ်းမြောက်ငြား၊ မှတ်သား မုဒိတာတည်း။

သညာ,ဝိညာဏ်,ပညာတို့အထူး -

* သူငယ်အသပြာ၊ မြင်သောအခါ၊ ညိုဝါ,အရွှေ၊ သိလေမှန်စွာ၊ အသပြာဟု၊ သေချာမသိ၊ ဂါမိကဟူ၊ ရွာသူမူကား၊ ဖြူဝါတစ်ထွေ၊ ညိုရွှေ၄င်း၊ တကြောင်းအသပြာ၊ သိရုံသာတည်း၊ တန်ရာအဂ္ဃ၊ မည်မျှအဖိုး၊ သိရိုးမရှိ၊ ဟေရညိက၊ နာမအမည်၊ ပန်းထိန်သည်ကား၊ တစ်ပါးမကြွင်း၊ ခပင်းဥဿုံ၊ အလုံးစုံကို၊ အကုန်မှန်စွာ၊ သိလေရာ၏၊ သညာ,ဝိညာဏ် ပညာယှဉ်လျက်၊ ဤသုံးချက်နှင့်၊ ယထာက္ကမ၊ တူလေစွဟု၊ မိန့်ဟဋီကာ ဆိုသတည်း။

အကုသိုလ်စေတသိက် သမ္မယောဂနည်း

* ခန္ဓာငါးဝ၊ ဒိဋ္ဌိကမူ၊ အတ္တဟုစွဲ၊ မာနခဲမှာ၊ ငါငါ ငါဟု၊ စွဲလန်းပြုသဖြင့်၊ နှစ်ခုပြိုင် ကြ၊ အားတူမျှ၍၊ တကွစဉ်လာ၊ မယှဉ်သာသည်၊ ပမာခြင်္သေ့ နှစ်စီးတည်း။

* မပေးရက်လျှင်း၊ ဝန်တိုခြင်း၌၊ ကြောင်းရင်းလောဘ၊ ရှိခြေကလည်း၊ သူများ နှင့်ဖက်၊ ဆက်ဆံချက်ကို၊ စိတ်စက်မပိုင်၊ မခံနိုင်၍၊ တွဲဆိုင်ဒေါသ၊ ပါရလေသည်၊ လောဘထိုခါ၊ ချုပ်ပြီးတည်း။

သောဘနစေတသိက် သမ္မယောဂနည်း

* သဗ္ဗထာပိ၊ သဒ္ဒါရှိက၊ ဒုစရိတုံ၊ ကုန်သိမ်းခြုံ၍၊ ရှောင်ပုံကိုမျှ၊ ဓိပ္ပါယ်ပြ၏၊ တကွယှဉ်ပုံ၊ မပြတုံခဲ့၊ ဧကတောက၊ သဘောပြမှာ၊ တကွစုံယှဉ်၊ ကုန်မကြဉ်သည်၊ ယူအင် ဤသို့ကွဲသတည်း။

* လေ့လာပြီးသား၊ ကျမ်းဂန်များကို၊ မထားသတိ၊ ရွတ်နိုင်ဘိသို့၊ မုဒိ,ကရုဏာ ဘာဝနာ၏၊ အပ္ပနာရှေ့တန်း၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း၌၊ စီးဖြန်းဝါးဝ၊ အသားကျက၊ သောမန ဥ ပေက်၊ လှည့်စီဖြစ်ကြောင်း၊ ရှိစကောင်းမှု၊ ၄င်းဝါဒ၊ ကေစိပြဟု၊ အောက်ချထေရှင် မိန့်သတည်း။

လောကုတ္တရာစိတ် သင်္ဂဟနည်း

* အပ္ပမညာ၊ အာရုံမှာကား၊ သတ္တဝါပညတ်၊ လောကုတ်မြတ်မူ၊ နိဗ္ဗာန်ဟူ၏ မတူကွဲပြား၊ အာရုံပြားသဖြင့်၊ မှတ်သားဖွယ်ရိပ်၊ လောကုတ်စိတ်တွင်၊ အပ္ပမည၊ ကြဉ် ဖယ်ရသည်၊ မှတ်ကြလွယ်ဖို့ ကဗျာတည်း။

မဟဂ္ဂုတ်စိတ် သင်္ဂဟနည်း

* ဒုစ္စရိတ၊ ဒုဇ္ဇီဝကို၊ သီလခေါ်ဘိ၊ ဝိသုဒ္ဓိအား၊ စွမ်းပကားဖြင့်၊ ပယ်ရှားပြီးလတ်၊ ယောဂီမြတ်တို့၊ ရအပ်စျာန်ဝယ်၊ ပယ်ဖွယ်ဒုစရိ၊ လျှင်းမရှိ၍၊ ဝိရတီတွက်၊ မဟဂ္ဂုတ် မှာ၊ မယှဉ်သာသည်၊ ဋီကာမိန့်ခွန်း ကဗျာတည်း။

* ဒုက္ခိတနှင့်၊ သုခိတတစ်ဖြာ၊ သတ္တဝါပညတ်၊ စွဲမှတ်လေတုံ၊ အာရုံယူလျှင်း၊ မတူခြင်းကြောင့်၊ ယင်းကရုဏာ၊ မုဒိတာတို့၊ နှစ်ဖြာဆိုင်လျက်၊ တစ်ပြိုင်နက်၊ ဆက် ဆက်မယှဉ်ကြ။

* အပ္ပမညာ-အာရုံမှာကား၊ သတ္တဝါပညတ်၊ စွဲမှတ်လေဘိ၊ ဝိရတီမူ၊ ဝီတိက္ကမိ တဗ္ဗ၊ ဝတ္ထုက၌၊ စွဲရလေတုံ၊ အာရုံမညီ၊ အလီလီကြောင့်၊ ဝိရတီတေး၊ ပမဉ်ဒွေးတို့၊ လုံးထွေးဆိုင်လျက်၊ တစ်ပြိုင်နက်၊ ဆက်ဆက်မယှဉ်ကြ။

* ဝိရတီနံ၊ လောကီမှန်လျှင်၊ ဧကန်ကုသလ၊ သဘာဝကြောင့်၊ ဗျာကတဇာတ်၊ အရပ်ရပ်၊ မှတ်လေမယှဉ်နိုင်။

* ဝိပါကာနံ၊ ကာမမှန်လျှင်၊ ဧကန်ပရိတ္တ၊ အာလမ္ဗကြောင့်၊ သတ္တပညတ်၊ အာ ရုံကပ်သည်၊ အပ္ပမညာ၊ ထိုနှစ်ဖြာ၊ မှန်စွာမယှဉ်ထိုက်။

ဝိသေသက

* ယှဉ်ရာစိတ်စု၊ သီးသန့်ပြုလျက်၊ ယှဉ်မှုတစ်ခြား၊ ကြွင်းစိတ်များနှင့်၊ ကွဲပြား စေမှု၊ ထူးအောင်ပြု၊ မှတ်ရှု ဝိသသေကတည်း။

* တက်စာပီသု၊ လေးခုစျာနံ၊ အပ္ပမညာဒွေး၊ မှတ်ရေးတစ်တန်၊ ဝိရတီသုံး၊ တစ်လုံးဉာဏံ၊ ဝိသေသ၊ မှတ်ကြဤဆယ်တန်။

အကုသိုလ်စိတ် သင်္ဂဟနည်း

* သူများစည်းစိမ်၊ ကိုယ့်စည်းစိမ်တည်း၊ ပြုပြီးဒုစရိုက်၊ မပြုလိုက်မိ၊ သုစရိဟု၊ အာရုံပြုရာ၊ ကွဲသည့်တာကြောင့်၊ ဣဿာမစ္ဆရ၊ ကုက္ကုစ္စတို့၊ တကွဆိုင်လျက်၊ တစ်ပြိုင်နက်၊ ဆက်ဆက်မယှဉ်ကြ။

* သမ္ပယောဂနည်း- ယှဉ်ရာစိတ်ဓာတ်၊ ပိုင်းဖြတ်လိုရိပ်၊ စေတသိက်၏၊ စိတ်၌ ယှဉ်ဟန်၊ မိန့်သည်မှန်၊ နည်းသမ္ပယောဂ သောဠသ။

* သင်္ဂဟနည်း- ယှဉ်သည့်စေတသိက်၊ ပိုင်းဖြတ်ရိပ်ကြောင့်၊ စိတ်၌ပေါင်းရုံး၊ ရေတွက်ကျုံး၊ နည်းထုံးသင်္ဂဟ တေတ္တိံသ။

စေတသိက်ပိုင်းပြီး၏၊

ပကိဏ်းပိုင်း

ပကိဏ်းပိုင်း

ဝေဒနာသင်္ဂဟ

* ဝေဒနာတစ်၊ ခြောက်ပါးဖြစ်၏၊ နှစ်မှာဋ္ဌဝီ၊ သုံးလီဆယ့်တစ်၊ ငါးဖြစ်ခြောက်ခု၊ မတစ်ခု၊ ပေါင်းစု ငါးဆယ့်နှစ်။

* ဝေဒနာတစ်၊ ခြောက်ပါးဖြစ်ကုန်၊ တွက်စစ်လိုက၊ ဒေါသ ဣဿာ၊ မစ္ဆရာနှင့်၊ ကုက္ကုစ္စာထည့်၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ ပီတိပါတည်း၊ နှစ်မှာဋ္ဌဝီ၊ အရသည်ကား၊ လောဒိမာန၊ သောဘနတို့၊ ရောပြနှုန်းမှီး၊ ထုံးအညီရှင့်၊ သုံးလီဆယ့်တစ်၊ အရစစ်သော်၊ ကြဉ်ပစ် ပီတိ၊ ပကိဏ်းရှိမှာ၊ သဗ္ဗာကုသလ၊ ထိ.မိဒ္ဓတို့၊ ရောပြထားလစ်၊ တအားသစ်လော့၊ ငါးဖြစ်ခြောက်ခု၊ အရစုတွင်၊ ကြဉ်ဝေဒနာ၊ သဗ္ဗစိတ္တ၊ သာဓာရဏရှု၊ မတစ်ခုမှာ၊ ဝေဒနာတဲ့၊ ပေါင်းကာဖွဲ့သည်၊ ငါးဆယ့်နှစ်ပါး အစုံတည်း။

* သုခဒုက္ခာ၊ ဝေဒနာနှင့်၊ ယှဉ်လာလေရိပ်၊ စေတသိက်ကား၊ ခြောက်ပါးညီမျှ၊ သောမနဿဝယ်၊ လေးဆယ်နှင့်ခြောက်၊ ထို့နောက် ဒေါမန၊ ယှဉ်သမျှစစ်၊ နှစ် ဆယ့်တစ်သာ၊ ဥပေက္ခာ၌၊ ယှဉ်လာဖြစ်မြောက်၊ လေးဆယ့်ခြောက်သည်၊ ရွေး ကောက်လေတော့၊ မခဲတည်း။

ဟေတုသင်္ဂဟ

* ဂဟိတဂ္ဂဟဏနည်း- အဟိတ် တေရ၊ ဧက နှစ်ဆယ်၊ ဒွိဝယ် ဋ္ဌစတ်၊ တိ ဟိတ်မှတ်၊ ရလတ်သုံးဆယ့်ငါး။

* အဟိတ် တေရ၊ ရေတွက်ပြသော်၊ မောဟတစ်ဆူ၊ မောဟမူယှဉ်၊ ထိုပြင် အဟိတ်-စိတ်၌ယှဉ်ပြန်၊ သမာန်းအည၊ ဆယ့်နှစ်ဝတည်း၊ ဧက နှစ်ဆယ်၊ မော ဟပယ်၍၊ တစ်ဆယ့်ငါးယူ၊ မောဟမူတွင်၊ ယှဉ်လေသမျှ၊ လောဘမူ၌၊ ဒေါသမူ ဆိုက်သည့်၊ ယှဉ်ခိုက်သုံးဟိတ်၊ ဉာဏဝိပ်ကယ်၊ ဟိတ်နှစ်သွယ်သာ၊ ဒွိဝယ်ဋ္ဌ စတ်၊ အရမှတ်မူ၊ ငါးရပ်ဟိတ်ကြဉ်၊ ဒွိဟိတ်ယှဉ်ငြား၊ လေးဆယ့်ငါးနှင့်၊ အများတိ ဟိတ်-စိတ်ကဟိတ်သုံး၊ ပေါင်းရုံးရောစစ်၊ တိဟိတ်မှတ်တို့၊ ရလတ်သုံးဆယ်၊ ငါးခုကယ်မှာ၊ ဟိတ်ပယ်ရုံမျှ၊ လွယ်ကူလှသည်၊ လုံးဝ တိဟိတ်စိတ်ယှဉ်တည်း။

အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏနည်း

* သုံးဧကဟိတ်၊ ဒွိဟိတ်ကိုးလီ၊ သတ္တဝီတိဟိတ်၊ ပဉ္စဟိတ်တစ်၊ ဆယ့်နှစ် ဆဟိတ်၊ ဒွေးပညိတ်၊ နိမိတ်ထင်မျှကြံ။

* သုံးဧကဟိတ်၊ အကျယ်စိတ်က၊ စိကိစ်တစ်ဝ၊ လော,ဒေါသတည်း၊ ကိုးဝဒွိဟိတ်၊ မောဟဒိဋ္ဌိ၊ မာနထည့်ကာ၊ ဣဿာမစ္ဆရ၊ ကုက္ကုစ္စနှင့်၊ သောဘနမည်၊ ဟိတ်သုံးလီနှင့်၊ သတ္တဝီတိ၊ ဟိတ်ကိုကြည့်သော်၊ အဟိရိက၊ နောတ္တပ္ပနှင့်၊ ထိန.မိဒ္ဓ၊ ဥဒ္ဓစ္စဟု၊ သောဘနဝယ်၊ ဟိတ်ကိုပယ်၍၊ နှစ်ဆယ့်နှစ်ဝ၊ ပေါင်း၍ပြလော့၊ ပဉ္စဟိတ်တစ်၊ ပီတိဖြစ်၏၊ ဆယ့်နှစ်ဆမှန်၊ သမာန်အည၊ ကြွင်းသမျှသည်၊ ပေါင်းထ ဒွိပညာသတည်း။

ကိစ္စသင်္ဂဟ

* ထိုထိုစိတ်ဓာတ်၊ ပရမတ်၏၊ စပ်ဟပ်ပေးခြင်း၊ အခြင်းအရာ၊ စသည်မှာ၊ များ စွာ''ကိစ္စ''ဆို။

* စိတ်တစ်မျိုး၏၊ ရှေ့နောက်ရှိသည့်၊ စုတိဘဝင်၊ စထင်အများ၊ စိတ်နှစ်ပါး၏၊ အကြားကာလ၊ အန္တရခေါ်အပ်၊ ယင်းပညတ်၊ မှတ်လေ ''ဌာန''ခေါ်။

* တစ်ကိစ္စဖြစ်၊ ဆယ့်ခုနစ်တည်း၊ လေးဖြစ်နှစ်ပါး၊ ငါးဧကဝီ၊ ခြောက်လီမှာတစ်၊ ခွန်လည်းတစ်ပင်၊ ကိုးဖြစ်ကာတေး၊ ဆယ့်လေးခုနစ်ရပ်၊ ကိစ္စတပ်သည်၊ ပေါင်အပ် ဒွိပညာသတညး။

* တစ်ကိစ္စဖြစ်၊ ဆယ့်ခုနစ်ကို၊ စိစစ်ဖွယ်ဟု၊ အကျယ်ရှုသော်၊ အကုသလ၊ စုဒ္ဒသနှင့်၊ ဝိရတိတ္တယံ၊ ပေါင်းမချန်တည်း၊ တစ်ဖန်တွေးလျှင်၊ လေးနှစ်အင်အား၊ ပမဉ်နှစ်ပါး၊ ဧက်ဝီ ငါးဝယ်၊ များသောဘန၊ ကျန်သမျှနှင့်၊ ဆန္ဒကိုယူ၊ ခြောက်မူကားတစ်၊ ပီတိဖြစ်၏၊ ခုနစ်တစ်မှာ၊ ဝီရိယာတည်း၊ ကိုးဖြာသုံးတွက်၊ ဝိတက်,ဝိစာ၊ ဓိမောက္ခာရေး၊ ဆယ့်လေး ခုနစ်ရပ်၊ ကိစ္စတပ်၌၊ သဗ္ဗစိတ္တ၊ သာဓာရဏသည်၊ ပေါင်းထ ဒွိပညာသတည်း။

ဒွါ၇ သင်္ဂဟ

* ဝိရတီ အပ္ပမညာ၊ ဤငါးဖြာ၊ တစ်ဒွါရာမနောဖြစ်သတည်း၊ ထိုမှကြွင်းကျန်၊ လေးဆယ့်ခွန်၊ ခြောက်တန်ဒွါရ ဖြစ်သတည်း။

အာလမ္ဗဏ သင်္ဂဟ- ဧကန်လင်္ကာ

* ဧကဝီကာမ၊ ဆမဟဂ္ဂါ၊ ရှစ်ဖြာနိဗ္ဗာန်၊ နာမ်တစ်ဆယ့်လေး၊ တေရသရုပ်၊ ပစ္စုပ်ထို့တူ၊ တိတ်မူဆမှတ်၊ နာဂမရှိ၊ ဝိမုနှစ်ဆယ့်ကိုး၊ (ရှေးရိုးကျမ်းညီ)၊ ဧကဝီပညတ်၊ ပရမတ္ထ နဝတိံသာ၊ ဆဓာအဇ္စ္ဈတ်၊ ဗာဟျတ်ဆဗ္ဗီ၊ နှစ်စီပဉ္စ၊ ဓမ္မသုံးဆယ့်ငါး၊ တစ်ပါးဋ္ဌဝီ၊ ဒွေးနှစ်လီတည်း၊ ငါးလီမှာသုံး၊ ဆယ့်နှစ်သုံးပင်၊ (သီကုံးချိုအေး)၊ ဆယ့်လေးကိုးလီ၊ ပဉ္စဝီသုံးတန်၊ ဧကန်ရှေ့ရှု၊ အာရုံပြုသည်၊ သောတုနောင်လာမခဲတည်း။

အနေကန်အလင်္ကာ

* မခဲစေရန်၊ အနေကန်ကို၊ အကျဉ်းဆိုအံ့၊ ပိုယိုကင်းပ၊ ကာမမဟဂ္ဂုတ်၊ ဝိမုတ် ပညတ်၊ ပရမတ်ဟု၊ ငါးရပ်တူလစ်၊ သုံးဆယ့်တစ်စီ၊ ပစ္စုပ်-တီတ၊ နာဂတနှင့်၊ ဓမ္မ ရုပ်နာမ်၊ ခြောက်တန်ပေါင်းရုံး၊ လေးဆယ့်သုံးစီ၊ သုံးလီအဇ္စ္ဈတ်၊ စွဲလတ်မှီရောက်၊ ငါးဆယ့်ခြောက်မှန်၊ နိဗ္ဗာန် ဧက်ဒသ၊ ပဉ္စ၌ဝယ်၊ လေးဆယ်နှင့်ခြောက်၊ ရွေး ကောက်စေမှု၊ ဥဒါန်းပြုသည်၊ စေ့ငုဖန်ခါ ထပ်လဲတည်း။

* ငါးဆယ့်နှစ်ခု၊ စေတသိက်စုတွင်၊ အကုသလာ၊ လောကီသာတည်း၊ ဣဿာ ပမဉ်၊ ပယ်ကြဉ်အဇ္စ္ဈ၊ လောကီဖြစ်ဘိ၊ ဝိရတိမူ၊ ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗ၊ သမုတ်ရသည်၊ ကာ မနာမ်ရုပ်၊ ပစ္စုပ်မြဲမှတ်၊ စွဲမှီကပ်၏၊ နောက်ထပ်ဝိရတီ၊ လောကုတ်သည်ကား၊ ရွှေပြည်ခေမာ၊ အပ္ပမာဏ၊ ကာလဝိမုတ်၊ ဖွင့်ထုတ်လေအံ့၊ ပညတ်ပမညာ၊ ဝိမုတ္တာဟု၊ အာရုံပြုလျှင်း၊ ကြွင်းလေသမျှ၊ တေတ္တိံသမှာ၊ ဘယ်ဟာတစ်ခု၊ အာရုံစုကို၊ မပြုမရှိလေဘူးတည်း။

* ကာမသန္ဓိ၊ ဘဝင်သည်ကား၊ ငါးပါးအာရုံ၊ ခြောက်ဖုံဒွါရ၊ ယူကုန်ကြလျက်၊ ယထာရဟံ၊ ပစ္စုပ္ပန်နှင့်၊ တီတံကာမ၊ နိမိတ္တဟု၊ အာရုံပြု၏၊ စုတိစိတ်မှာ၊ အဟိတ်သာ တည်း။ ဓမ္မာရုံကား၊ ထိုစိတ်များ၏၊ တစ်ပါးမနော၊ ဒွါရဇောဖြင့်၊ ယူသောတီတံ၊ ကံ နှင့်ကမ္မ၊ နိမိတ္တသင့်၊ ရူပအာရုံ၊ တစ်ဖုံမနော၊ ဒွါရဇောဖြင့်၊ ယူသောဧကန်၊ ပစ္စုပ္ပန်ရှိ၊ ဂတိနိမိတ်၊ ဆိုရိပ်၄င်း၊ တစ်ကြောင်းဆက်ထုတ်၊ မဟဂ္ဂုတ်တွင်၊ အာရုပ္ပဌမာ၊ တတိ ယနှင့်၊ ရူပသိန္ဓ၊ ဘွင်စုတိမှာ၊ ဓမ္မာရုံဟော၊ မနောဒွါရ၊ ဂဟိတမှတ်၊ ပညတ်ကမ္မ၊ နိမိတ္တ ရှင့်၊ ဒုတိယ,စတုတ္ထာ၊ အာရုပ္ပါတွက်၊ မဟဂ္ဂတ၊ ကမ္မနိမိတ်၊ အတိတ်ဟုဟော၊ မနော ဒွါရ၊ ယူရဓမ္မာ၊ အာရုံလာသည်၊ ယထာသမ္ဘဝ ပေတည်း။

* အသညမှ၊ စုတိကျ၍၊ ကာမသန္ဓေ၊ စွဲကပ်နေသော်၊ စုတေနီးတုံ၊ ထိုသည့် ဘုံမှ၊ အာရုံယူမည့်၊ ဆဒွါရိက၊ ဇောမရခဲ့၊ အရူပဝယ်၊ စုတေရွယ်လည်း၊ ရုပ်နွယ်ဟူ သမျှ၊ ကမ္မဂတိ၊ နိမိတ်နှစ်ခု၊ မရမှုကြောင့်၊ ယေဘုယျေန၊ ဆရာပြသည်၊ ထင်ကြအာရုံ ကံကြောင့်တည်း။

* ကုသိုလ်ဟူက၊ ဤဘဝနှင့်၊ ထိုဘဝရှေး၊ ဖြစ်ရေးအဇ္စ္ဈ၊ ကုသလကို၊ မုချ အာရုံ၊ ပြုရတုံ၏၊ တစ်ဖုံဝိပါက်၊ ရှေ့ဘဝတွက်သာ၊ ကြိယာမူ၊ နှစ်ဖြာခုရှေး၊ ဘဝဒွေး ဝယ်၊ ဖြစ်ရေးအဇ္စ္ဈ၊ ကုသလနှင့်၊ ကြိယာစု၊ လျော်စွာပြုသည်၊ ရှုလေအာရုံအခွဲတည်း။

ဝတ္ထုသင်္ဂဟ

* ဝတ္ထုခြောက်စုံ၊ ကာမဘုံ၊ အကုန်ရသည်သာ၊ စက်,သောနှစ်တန်၊ ဟဒယံ၊ သုံးတန်ရူပမှာ၊ အရူပမူ၊ ဝတ္ထုဟူ၊ မြူမျှမရှိပါ။

* ဝိညာဉ်ဆယ်ရပ်၊ မနောဓာတ်၊ ခေါ်အပ်စိတ်သုံးဖြာ၊ သန္တီ-မဟာဝိ၊ ဒွေပဋိ၊ ဟသိတုပ္ပါဒါ၊ ရူ-ဆယ့်ငါးဝ၊ သောမဂ္ဂ၊ ပေါင်းက လေးသုံးသာ။

* လောမောဆယ်ဖြာ၊ မနောဒွါ၊ မဟာကု ကြိရှစ်၊ အရူပမှာ၊ ကု.ကြိယာ၊ လော မှာထက်ခုနစ်၊ ဝတ္ထုရုပ်စီ၊ မှီမမှီ၊ ပေါင်းညီလေးဆယ့်နှစ်။

* မှတ်လော့သာကြည်၊ ကဗျာစီပိမ့်၊ သန္တီမဟာ၊ ဝိပါကာတို့၊ ဒွါရာကိစ္စ၊ မရှိကြ၍၊ အရူပ၌၊ မဖြစ်ထိုက်ခဲ့၊ နောက်လိုက်ဒေါသ၊ ပဋိဃမှာ၊ နီဝရဏမှန်၊ မြဲဧကန်ကြောင့်၊ စျာန်ကိုတားလွှင့်၊ တရားရင့်မို့၊ သူနှင့်ယှဉ်သူ၊ ဒေါသမူကား၊ ရူပ၌ပင်၊ မဖြစ်ချင်စွ၊ အရူပဝယ်၊ မဆိုဖွယ်သာ။

* မဂ်သောတာလေး၊ ဆရာသမား၊ ဘုရားအထံ၊ တရားမှန်ကို၊ နာခံမရ၊ ရှိတုံက မူ၊ သာဝကသံဃာ၊ အမှန်ဖြစ်မျိုး၊ မရှိရိုးတည်း၊ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား၊ ကိုယ့်တရားဖြင့်၊ ဘုရားပစ္စေ၊ ဖြစ်ကြပေလည်း၊ လူ့ပြည်၌သာ၊ ဖြစ်ရိုးရာမို့၊ သောတာပတ္တိ၊ မဂ်မရှိခဲ့။

* ဟသိတုပ္ပါဒ်၊ ယင်းစိတ်ဓာတ်လည်း၊ ပြုံးတတ်စေဖို့၊ ကာယချို့သဖြင့်၊ မဖြစ် သင့်တန်၊ ရူပစျာန်မှာ၊ ဘာဝနာတွက်၊ တပ်မက်လွတ်ကင်း၊ စက်ဆုပ်ခြင်းကြောင့်၊ အလျှင်းယူဆ၊ အရူပ၌၊ မဖြစ်ထိုက်၍၊ စွဲပိုက်ဟဒယ၊ မြဲမှီကြသည်၊ ဓမ္မသုံးဆယ်နှင် နှင်တည်း။

* ရံခါမှီမှု၊ ဆဝတ္ထုက၊ ခုနစ်ဝတည်း၊ ဟဒယစွဲ၊ မှီမြဲခြောက်ဖြာ၊ ရံခါမှီမျိုး၊ သုံး ဆယ့်ကိုး၊ ပေါင်းရိုးဒွိပညာ။

* အာရုံပြုဟန်၊ အတန်တန်ဝယ်၊ သာမန်သိသော၊ ဓာတ်သဘောကို၊ မနော ဟုမှတ်၊ မနောဓာတ်ထက်၊ လွန်တတ်သိပြန်၊ ဝိညာဏံတည်း၊ တဖန်ထို့ထက်၊ ဆ တက်ကဲချွန်၊ အလွန်အကြူး၊ အထူးသိသော၊ ဓာတ်သဘောကား၊ မနောဝိညာဏ်၊ အမည်တွင်သည်၊ ဤတွင်မှတ်ဖွယ် အချုပ်တည်း။

ပကိဏ်းပိုင်းပြီး၏၊

ဝီထိပိုင်း

ဝီထိပိုင်း

* ဝီထိခန်းဝယ်၊ နားလည်ဖွယ်ကို၊ သွယ်သွယ်ပေါင်းစု၊ ပြလိုမှုကြောင့်၊ သုံးခု ဆက္က၊ ထပ်၍ပြ၊ ဆရာ့ပြစ်မထိုက်။

* အာရုံသီးသီး၊ ဖြစ်ပြီးသည့်နောက်၊ ထင်ရာထောက်၍၊ လွန်မြောက်ခဲ့ရိပ်၊ အတိတ်ခေါ်ငြား၊ ဘဝင်များ၊ မှတ်သားအတီတ။

* အသစ်အာရုံ၊ ထင်လာတုံလျှင်၊ စိတ်ဘဝင်တို့၊ ပင်ကိုယ်ယူဆဲ၊ အာရုံထဲ၌၊ မစွဲမြဲငြား၊ လှုပ်ခြောက်ခြား၊ မှတ်သားဘဝင်လှုပ်။

* ပင်ကိုယ်အာရုံ၊ ချိန်အခါဝယ်၊ ခြောက်ကြိမ်သာလည်း၊ စောသတည်းတဲ့၊ တစ်နည်းစုတေ၊ နီးသူတွေနဲ့၊ တွေဝေသူ့တွက်၊ ငါးကြိမ်ဖက်သဖြင့်၊ သတ္တက္ခတ္တုံ မြဲမကြုံသည်၊ ယေဘုယျနည်း၊ မှတ်လေလော့။

ပဉ္စဒွါရာဝီထိ

* အတိမဟန်၊ တစ်ချက်လွန်၊ မဟန်နှစ်သုံးသာ၊ လေးကအစ၊ ကိုးတိုင်ကျ၊ လွန်ကပရိတ္တာ၊ တစ်ဆယ်အာဒိ၊ ဆယ့်ငါးရှိ၊ လွန်တိပရိတ္တာ။

* တိမဟန်တစ်၊ မဟန်နှစ်၊ ခြောက်ဖြစ်ပရိတ္တာ၊ အတိပရိတ်၊ ခြောက်ပင်စိတ်၊ ပေါင်းကြိတ်ဆယ့်ငါးပါ။

* မှတ်လော့မျက်မြင်၊ ကွက်ကွက်ထင်စိတ်၊ သရက်ပင်အောက်၊ လူတစ် ယောက်၏၊ ရှေ့နောက်ခေါင်းမြီး၊ ခြုံ၍ပြီးသော်၊ အိပ်ပျော်လေငြား၊ ကြွေသံအား ကြောင့်၊ နိုးကြားသဖြင့်၊ ခေါင်းခြုံဖွင့်၍၊ ကြည့်လင့်မြင်ရာ၊ ယူကာနှိပ်စမ်း၊ ရှူကာနမ်း လျက်၊ မှည့်မှန်းသိသော်၊ ရွှင်ပျော်သုံးစား၊ ရသာပွား၍၊ မျိုငြားလေပြီး၊ ရှေးနည်းအိပ်အင်၊ ပမာဆင်လော့။

* ဘဝင်သည်ကား၊ အိပ်သော်လားသို့၊ နီးပါးကြွေပုံ၊ အာရုံထိခိုက်၊ နိုးလိုက် သည့်ဟန်၊ အာဝဇ္ဇန်းတည်း၊ ဖွင့်လှန်ကြည့်ရှု၊ စက္ခုဝိညာဏ်၊ ယူငင်တစ်ခန်း၊ သမ္ပ ဋိစ္ဆိုင်းနှင့်၊ နှိပ်စမ်းသန္တီ-ရဏမည်၏၊ မှတ်ပြီဝုဋ္ဌော၊ သုံးစားသော်ကား၊ ဇောအ လားရှင့်၊ မျိုငြားလေပုံ၊ တဒါရုံမှတ်၊ နောက်ထပ်အိပ်ပြန်၊ ဘဝင်ဟန်ဟု၊ ပြင်ရန်ပြုသူ၊ မရှိမူလည်း၊ မတူရှေ့နောင်၊ ကိစ္စဆောင်လျက်၊ ဖြစ်တိုင်းပျက်၍၊ ဆက်ဆက်စဉ် လာ၊ မမြင်ပါလည်း၊ ထင်စွာသဘော၊ စဉ်ကာနှောသည်၊ အဟောနိယာမပေတကား။

မနောဒွါရကာမဇောဝါရဝီထိ

* စိတ်,စေတသိက်၊ ရုပ်တိတ်နာဂတ်၊ ပညတ်နိဗ္ဗာန်၊ ထင်လာမှန်လျှင်၊ ဘဝင် တီတ၊ ချဖွယ်မဟုတ်၊ ပစ္စုပ်ရုပ်သာ၊ ထင်သောခါဝယ်၊ လျော်စွာနှိုင်းညှိ၊ ချခွင့်ရှိ သည်၊ ယုတ္တိယုတ္တာ စမ်းလေလော့။

မနောဒွါရအပ္ပနာဇောဝါရဝီထိ

* မဟဂ်ကုသော၊ မှတ်လောလေးဖြာ၊ မဂ်သောဆယ့်ခြောက်၊ ထည့်လှောက် လေပါ၊ အောက်ဖိုလ်သောစစ်၊ ဆယ့်နှစ်မှန်စွာ၊ ဒွတ္တိံသ၊ မှတ်ကြအပ္ပနာ။

* မဟဂ်ကု၊ ဥ-ငါးခုမှတ်ရာ၊ မဂ်ဥပေက်လေး၊ ပေါင်းရေးမကြာ၊ အောက်ဖိုလ် ဥပေက်၊ သုံးချက်အပါ၊ ဒွါဒသ ကောက်ပြအပ္ပနာ။

* မဟဂ်ကြိသော၊ စိတ်ဇောလေးဝယ်၊ ဆုံးဖိုလ်သောလေး၊ ပေါင်းရေးရှစ်သွယ် ကြိဥမဟဂ်၊ ငါးချက်မှာကွယ်၊ ဆုံးဖိုလ်ဥ၊ ပေါင်းစု ဆမှတ်ဖွယ်။

* တိပုရဟန္တာ၊ အပ္ပနာ၊ ရွေးပါဆယ့်လေးစီ၊ သော.သ.နာဂါမ်၊ ဖလဋ္ဌာန်၊ ရွေးရန် ဆယ့်ကိုးစီ၊ မဂ္ဂဋ္ဌာန်မှာ၊ ကိုယ့်ဆိုင်ရာ မဂ်သာစောပေတည်း။

တဒါရမ္မဏ နိယာမ

* ဝိပါက်၌တုံ၊ အာရုံလျော်စွာ၊ ဝေဒနာတို့၊ ယှဉ်လာသည့်ဟန်၊ မြဲမှန်ကန်၏၊ တစ် ဖန်မှတ်ရှု၊ ကု အကုဇော၊ စောသောကာလ၊ ထိုခဏမူ၊ မုချဆက်ဆက်၊ မှန်မထွက် ၍၊ ဝိပါက်အမှန်၊ ဇောအပြန်သည်၊ မိန့်ဟန်ဆိုရိုး စဉ်လာတည်း။

* ဝိပါက်တူစွ၊ ကြိယာဇော၊ စောသောကာလ၊ ထိုခဏ၌၊ မုချဆက်ဆက်၊ ဝေမှန် ထွက်၍၊ ဝိပါက်လည်းမှန်။ ဇောလည်းမှန်သည်၊ မိန့်ဟန်ဆို ရိုးစဉ်လာတည်း။

* ဤဝယ်သနစ်၊ အရင်းစစ်က၊ ဥပေက်ကြိယာ၊ ဒေါသာခြောက်နောက်၊ တဒါ ခြောက်တည်း၊ ကြိသောနောက်ငါး၊ ကြွင်းငြားဆယ့်ရှစ်၊ ဇောနောင်ဖြစ်သည်၊ ဆယ့် တစ်တဒါရုံ အပေါင်းတည်း။

* ပုဂ္ဂိုလ်ကာမ၊ ဇောကာမ၊ ကာမအာရုံ၊ သုံးချက်စုံ၊ မှတ်ကုန်တဒါရုံကျ ကြောင်းတည်း။

ဇဝနနိယာမ

* မရဏကာလာ၊ အာဒိမှာဖြင့်၊ မုစ္ဆာတစ်ရှိ၊ ဝိသညိနှင့်၊ အတိတရုဏ၊ စသည့် ကာလ၊ ဟူသမျှ၊ ယူရမှတ်လေလော့။

*မန္ဒပည၊ ပုဂ္ဂလ၊ စောရ နု လေးကြိမ်၊ တိက္ခပည၊ ပုဂ္ဂလ၊ စောရ နုသုံးကြိမ်။ ပဌမအပ္ပနာ၊ မဟဂ္ဂါနှင့်၊ အဘိညာမဂ္ဂ၊ ဝုဋ္ဌာနအခါ၊ ဖိုလ်နှစ်ဖြာ၊ မှတ်ပါတစ် ကြိမ်စော။

* မဂ်နောက်ဖလ၊ နိရောဓအခါ၊ အာရုပ္ပါ၊ မှန်စွာ နှစ်ကြိမ်စော။ မရဏခါ၊ ပြာဋိဟာပြ၊ ထိုကာလ၌၊ ပဉ္စဒွါရာ၊ ငါးကြိမ်သာ၊ စောလာကာမဇော။ စျာနမဂ္ဂ၊ ဖလသမာ၊ အဘိညာ၊ တစ်ဖြာနိရောဓ၊ ဇောအပ္ပနာ၊ ဝါရလာ၊ ငါးဖြာဝီထိရ။

ပုဂ္ဂလဘေဒ

* ဒု,သု,ဒွိ,တိ,ယာရိရှစ်၊ မှတ်လစ် ပုဂ္ဂိုလ်ပြား။

သု ဒွိပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောကား၊ အသောဘန၊ သုံးဆယ်မှလျှင်၊ ဟသိ ကြဉ်မှု၊ မဟာကုရှစ်၊ ဝိပါက်စစ်တွေး၊ ဉာဏ်ဝိပ်လေး၊ မှတ်ရေးလေးဆယ့်တစ်ပါး တည်း။

* ဒု ပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောလျှင်၊ ယခင်လေးဆယ်၊ တစ်ပါးကယ်မှ၊ လေးသွယ် ဝိပါက်၊ ဉာဏ်ဝိပ်ဖျက်၊ မှတ်ချက်သုံးဆယ့်ခုနစ်တည်း။

* အရဟန်တိဟိတ်၊ ရသည့်စိတ်ကား၊ အဟိတ်မဟာ၊ ဝိပါကြိ၊ မဟဂ်ကြိဆို၊ အရဟတ္တဖိုလ်၊ မှတ်သိုလေးဆယ့်တစ်ပါးတည်း။

* တိဟိတ်ပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောကား၊ အသောဘန၊ သုံးဆယ်မှလျှင်၊ ဟသိ ကြဉ်ခွါ၊ မဟာကုဆို၊ ကုသိုလ်ဝိပါက်၊ ဆယ့်ခြောက်ချက်နှင့်၊ မဟဂ်ကုကိုး၊ ဖြစ်ကြမျိုး၊ မှတ်ရိုးငါးဆယ့်လေးပါးတည်း။

* သကဒါဂါမ်၊ သောတာပန်ဟု၊ နှစ်တန်ပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောလျှင်၊ ယခင်လေး ဆယ်၊ ငါးပါးကယ်မှ၊ ငါးသွယ်ဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိသဟဂုတ်၊ ပယ်ကြဉ်နှုတ်ဘိ၊ ကိုယ့်ဖိုလ်ထည့်၊ မှတ်သိငါးဆယ်နှင်းနှင်းတည်း။

* နာဂါမ်ပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောလျှင်၊ ယခင်ငါးဆယ်၊ ဒေါသမူပယ်၍၊ လဲလှယ် ကိုယ့်ဖိုလ်၊ ထည့်သိပ်သို၊ မှတ်လိုလေးဆယ့်ရှစ်ပါးတည်း။

* အပါယ်ဘုံမိ၊ ဒုဂ္ဂတိ ရဘိတစ်ယောက်သာ၊

လူမဟာရာဇ်၊ ဘုံနှစ်ဆင့်၊ ကြဉ်ပစ်ဒုဂ္ဂတာ။

ဒု သုမဝင်၊ တစ်ကျိုပ်လျှင်၊ ထက်ခွင်နတ်ဘုံမှာ၊

တိဟိ,ရိယံ၊ ကိုးယောက်စံ၊ ဆယ်တန်ဗြဟ္မာ့ရွာ။

သုဂတိတစ်၊ ရတုံလစ်၊ ရပ်ပြစ်အသညာ

သုဒ္ဓါဘုံငါး၊ သုံးယောက်ထား၊ ထက်ဖျားအရိယာ။

မဂ်သောတာဖျောက်၊ တိဟိတ်လှောက်၊ ရှစ်ယောက်အရူပါ။

အသင်္ခါနံ စတုစတ္တာလီသ

* အဟိတ်မဟာ၊ ဝိပါ,ကြိ၊ မဟဂ်ကြိဆို၊ အဆုံးဖိုလ်၊ သွင်းဆိုစတုစတ္တာ။ ဒိဋ္ဌိဝိပ်လေး၊ ဒေါဒွေး,ဥဒ္ဓစ်၊ အဟိတ်စစ်၊ ကြဉ်ပစ် ဟသိသာ။

မဟာကုဆို၊ ကုသိုလ်,ဝိပါက်၊ ဆယ့်ခြောက်ချက်၊ ထည့်စွက်ကြလေပါ။ မဟဂ္ဂုတ်ကု၊ မဂ်လေးခုနှင့်၊ မှတ်ရှုအောက်ဖိုလ်၊ သုံးခုကို၊ ပေါင်းဆိုဆပညာ။ အကုဒွါဒ၊ အဟိတ်မှ၊ ပယ်ချဟသိသာ၊

မဟာကုဆို၊ ကုသိုလ်,ဝိပါက်၊ ဆယ့်ခြောက်ချက်၊ ထည့်စွက်ကြလေပါ။ မဟဂ်ကုကိုး၊ ထပ်၍တိုး၊ ဖြစ်ရိုးစတုပ္ပညာ။

ဘူမိဘေဒ

* ရူပတိဟိတ်၊ အရစိတ်ကား၊ လောမောတစ်ဆယ်၊ ဟိတ်ဝယ်ဟသိ၊ ဃာဒိ ပယ်နှုတ်၊ ကြွင်းထုတ်ဆယ့်တစ်၊ ရှစ်ဖြာကာကု၊ မဟဂ်ကုကိုး၊ ရူဝိတိုး၊ မှတ်လျှိုး လေးဆယ့်သုံးပါးတည်း။

* ရူပဘုံမှန်၊ ဖြစ်ကြပြန်သည့်၊ သကဒါဂါမ်၊ သောတာပန်နှင့်၊ နာဂါမ်ပုဂ္ဂလော၊ စိတ်ရဟောကား၊ လောဝိပ်စတု၊ ဥဒ္ဓစ္စုနှင့်၊ ဟိတ်ထုဟသိ၊ ဃာဒိပယ်နှုတ်၊ ကြွင်းထုတ်ဆယ့်တစ်၊ ရှစ်ဖြစ်ကာကု၊ မဟဂ်ကုကိုး၊ ရူဝိတိုးကာ၊ ကိုယ့်ဖိုလ်လာ၊ မှတ်ပါသုံးဆယ့်ကိုးပါးတည်း။

* ရူပအရဟံ၊ စိတ်ရမှန်ကား၊ ဃာဒိတ်သာပယ်၊ အဟိတ်ဝယ်မှ၊ ဒွါဒသနှင့်၊ မဟာ,မဟဂ်၊ ကြိစွက်၍၊ ဝိပါက်ရူပါ၊ ကိုယ့်ဖိုလ်သာ၊ မှတ်ပါသုံးဆယ့်ငါးပါးတည်း။

* တိဟိတ်အရူ၊ အရမူကား၊ လောမောဆယ်ဖြာ၊ မနောဒွါဖြင့်၊ ရှစ်မဟာကု၊ အရူကု,ဝိ ပေါင်းယူဘိ၊ မှတ်သည့်နှစ်ဆယ့်ခုနစ်ပါးတည်း။

* အရူပမှာ၊ ဖြစ်ကြပါသည့်၊ သောတာ,သက၊ အနာဂါများ၊ စိတ်အပြားကား၊ စတုလောဝိပ်၊ ဥဒ္ဓစ်စိတ်နှင့်၊ မနောဒွါဝဇ်၊ ရှစ်မဟာကု၊ အရူကု,ဝိ၊ ကိုယ့်ဖိုလ်ထည့်၊ မှတ်သိနှစ်ဆယ့်သုံးပါးတည်း။

* အရူပမှန်၊ အရဟန္တ၊ စိတ်အရကား၊ မနောဒွါဝဇ်၊ ရှစ်မဟာကြိ၊ ကြိ,ဝိအရူ၊ ကိုယ့်ဖိုလ်ယူ၊ မှတ်မူတစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးတည်း။

* မဟဂ်ဝိကြဉ်ဘိ၊ ဝီထိရှစ်ဆယ်၊ ကာမဝယ်၊ မှတ်ကွယ် ရပေတည်း။

အကုသိုလ်ဝယ်၊ ဒေါသပယ်၊ တစ်သွယ်တွက်စစ်ပါ။

(အ)ဟိတ်ဝယ်စက်,သော၊ သံ,သံနှော၊ ထည့်လောကြိယာ။

မဟာကု,ကြိ၊ ထို့ပြင်သိ၊ ကု,ကြိ မဟဂ္ဂါ။

လောကုတ်ရှစ်ခု၊ ထည့်စွက်မှု၊ စတုသဋ္ဌိပါ။

အကုသိုလ်ဝယ်၊ ဒေါသပယ်၊ ဟိတ်ဝယ်မနောဒွါ။

ကာမအရူ၊ ထိုနှစ်ဆူ၊ မှတ်ယူကု,ကြိယာ။

လောကုတ်ရှစ်တွင်၊ သောနှုတ်ကြဉ်၊ ထည့်လျှင်ဒွေစတ္တာ။

ဝီထိပိုင်း ပြီး၏၊

ဝီထိမုတ်ပိုင်း

ဝီထိမုတ်ပိုင်း

ဘူမိစတုက္က

* ၁။စ္ဆာန်, ပြိတ်, ကာယ်အား ဘုံသုံးပါး သီးခြားတည်ရာ မရှိပါ။

မနုဿဘုံ တည်ခိုလှုံ ကြည့်ယုံမှတ်လိုက်ပါ။

အသုရကာယ ပုဒ်အရ ပေတအသုရာ။

သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ တည်နေပုံ

* ၂။ငရဲခေါ်ရ နိရယ တည်ထအောက်ဆုံးမှာ၊ စ္ဆာန်, ပြိတ်, ကာယ်အား ဘုံသုံးပါး သီးခြားတည်ရာ မရှိပါ၊ မနုဿဘုံ တည်ခိုလှုံ ကြည့်ယုံမှတ်လိုက်ပါ၊ ကာမသုဂတိ ခုနစ်ရှိ တည်၏ဆင့်ဆင့်သာ၊ ပထမစျာန်မည် သုံးဘုံသည် ဖြစ်တည်တစ်ပြင်မှာ၊ ဒု, တ စျာန်မည် ဘုံခြောက်လီ ဖြစ်တည်ထို့တူသာ၊ စ-စျာန်ခုနစ် တည်ဟန်စစ် မှတ်လစ်သေသေချာ၊ အသညသတ် ဘုံဝေဟပ် နှစ်ရပ်တစ်ပြင်မှာ၊ သုဒ္ဓါဝါသ ဘုံငါးဝ တည်ကြဆင့်ဆင့်သာ၊ အရူလေးဝ ထို့တူပ တည်ကြဆင့်ဆင့်သာ၊ သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ တည်နေပုံ မှတ်ယုံ သောတုဇာ။

* ၃။ပုဂ္ဂိုလ်အပြား ဝါးကရား ခြားနားသိစိမ့်ငှါ၊ ဒု, သု, ဒွိ, တိ ယာအရိ ပေါင်းဘိဒွါဒသာ၊ အပါယ်ဘူမိ ဒုဂ္ဂတိ ရဘိတစ်ယောက်သာ၊ လူ,မဟာရာဇ် ဘုံနှစ်ဆင့် ကြဉ်ပစ်ဒုဂ္ဂတာ၊ ဒု,သုမဝင် တစ်ကျိပ်လျှင် ထက်ခွင်နတ်ဘုံမှာ၊ တိဟိတ်ရိယံ ကိုးယောက်စံ ဆယ်တန်ဗြဟ္မရွာ၊ သုဂတိတစ် ရတုံလစ် ရပ်ပြစ်အသညာ၊ သုဒ္ဓါဘုံငါး သုံးယောက်ထား ထက်ဖျားအရိယာ၊ မဂ်သောတာဖျောက် တိဟိတ်လှောက် ရှစ်ယောက်အရူပါ။

ပေါင်း၍မနှေး ဘုံလိုက်မေး တွက်ရေးဝါးကရား၊ နှစ်ရာ့တစ်ဆယ် လေးယောက်ကယ် ဉာဏ်ကျယ်ခွဲစိတ်ဖြာ။

ပဋိသန္ဓိ စတုက္က

* ၁။ဇစ္စန္ဒာဒိ သဒ္ဒါရှိဝယ် အာဒိအရ ဗဒိရနှင့် မူဂ-ဇဠာ ဥမတ္တာ ပဏ္ဍကော ဥဘတောဗျည်း တစ်နည်းထုံးပြ နပုံသကပြင် မမ္မတွင်သည့် လူစင်မမှီ လူမည်ကာသား ထိုလူများကို သွယ်ပွါးယူရလေသတည်း။

* ၂။အပါယ်လူ့ရွာ ဝိနိပါတို့ ချို့မှာနံက် ချို့တစ်ရက်မျှ ချို့အသင်္ချေ အသက်ရှည် မှတ်လေသက်တမ်း မမြဲတည်း။

* ရှေ့ခုနစ်ရာ၊ နောက်ငါးရာ မြောက်မှာ တစ်ထောင်မြဲ။

*၃။ စာတုမဟာနတ်သက်မှာသင်္ချာငါးရာပ၊ ၅ကိုတည်ကာ၊ ၂-ဖြင့်သာဆင့်ကာ မြှောက်ကုန်ကြ၊ မြှောက်ရလဒ်မှာ၊ နှစ်သုညာ ညီစွာထည့်စွက်ပြ၊ တာဝတိံသာ အစဖြာ၊ နတ်ရွာငါးဌာန၊ နတ်တို့အသက် နတ်ရေတွက် မခက်ဖြေလိုက်ကြ။

* ၄။ စာတုမဟာ လူ့သင်္ချာ ရှည်ကြာ သန်းပ၊ ၉-ကိုတည်ကာ ၄-ဖြင့်သာ ဆင့်ကာမြောက်ကုန်ကြ၊ မြှောက်ရလဒ်မှာ ခြောက်သုညာ ညီစွာထည့်စွက်ပြ၊ တာဝတိံသာ အစဖြာ နတ်ရွာငါးဌာန၊ နတ်တို့အသက် လူ့ရေတွက် မခက်ဖြေလိုက်ကြ။

* ၅။နတ်သက်ဇယား၊

နတ်ဘုံနတ်အရေအတွက်လူ့အရေအတွက်

စတုမဟာရာဇ်၅၀၀၉,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၉သန်း

တာဝတိံသာ၁,ဝဝဝ၃၆,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၃ကုဋေ ၆သန်း

ယာမာ၂,ဝဝဝ၁၄၄,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၁၄ကုဋေ ၄သန်း

တုသိတာ၄,ဝဝဝ၅၇၆,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၅ရကုဋေ ၆သန်း

နိမ္မာနရတီ၈,ဝဝဝ၂,၃၀၄,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၂၃၀ကုဋေ ၄သန်း

ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ၁၆,ဝဝဝ၉,၂၁၆,ဝဝဝ,ဝဝဝ-၉၂၁ကုဋေ ၆သန်း

* ၆။အာယု အန္တရာ အသင်္ချာ မဟာ လေးမျိုးကပ်။

ကမ္ဘာပျက်ပုံ

* ရှေးဦးစွာပျက် ကုဋေဖက်သည့် သိန်းစက္ကဝါ မိုးကြီးရွာသော် ညီညာရွှင်ပျ စိုက်ပျိုးကြသား ဂေါဏစားလောက် ပင်ငယ်ရောက်လျှင် တစ်ပေါက်မကျ တစ်သိန်းမျှက လောကဗျူဟာ နတ်ကာမာတို့ မေတ္တာပွါးကြ ကြီးမိဘကို တုပ်ကွမြတ်လေး လုပ်ကျွေးကြပါ ကြွေးကြော်လာ၏၊

* သတ္တဝါအများ စျာန်ကိုပွါးလျက် စံလားဗြဟ္မာ ကာလကြာ၍ ဒုတိယာနေ ပေါ်လာလေသော် မြစ်ငယ်ရေခြောက် ညဉ့်လည်းပျောက်၏၊

* သုံးမြောက်လေးစင်း ငါးစင်းဆဋ္ဌ သတ္တမနေ ပေါ်ထွက်ချေသော် ခြောက်လေ မြစ်ကြီး အိုင်ကြီးသမုဒ္ဒရာ စက္ကဝါခိုးထ မီးလျှံကြွ၍ သင်္ခါရခပင်း ပြာမကြွင်းခဲ့ ဟင်းလင်းထက်အောက် မိုက်မှောင်ရောက်သည် ကွယ်ပျောက်လုံးစုံ မမြဲတည်း။

*ကမ္ဘာဖျက်မိုး ရွာဖြိုးပြီးနောက် မီးတောက်မီးလျှံ ကြွင်းမကျန်လတ် တိုင်အောင် မှတ် ပျက်ကပ်သံဝဋ္ဋ၊

*မီးတောက်မီးလျှံ ငြိမ်းပျောက်ပြီးခါ အစဖြာလျက် ကမ္ဘာပြုမိုး မရွာဖြိုးမီ ပျက်မြဲတည် ဌာယီသံဝဋ္ဋ။

ကမ္ဘာတည်ပုံ

*ထို့နောက်ကမ္ဘာ ပြုမိုးရွာသော် လောင်ရာတစ်လျှောက် လေခံထောက် သား ခန်းခြောက်စဉ်သင့် ရှေ့တိုင်းဖြစ်လျှင် တည်လင့်ထက်ဘုံ မြေရောက်တုံ သော် ဝါယံဆို့နေ ရေစစ်ရေသို့ တည်နေမယို ခန်းတိုင်းမိုလျက် ရေချိုအထက် မြေချိုတက်သား ထို့ထက်ဗြဟ္မာ စုတေလာ၍ ရသာပထဝီ မြေအဆီကို လုပ်ချီသုံးဆောင် တဏှာလောက်လျက် ကိုယ်ရောင်ကွယ်ပျောက် မိုက်မှောင် ရောက်၍ အကြောက်ရကာ ရဲကြရာဖို့ လျော်စွာဆန္ဒ နေနှင့်လတို့ ပေါ်ကြထင်ရှား နက္ခတ်များလည်း လှည့်သွားဖြစ်ကြ တပေါင်းလဟု ပုဏ္ဏရက်တွင်း ဆပ်ထမင်းသို့ ကုန်းကျင်းစုံစွာ ဖြစ်ကြလာသည် ကမ္ဘာတည် ခင်း စုံသတည်း။

*ကမ္ဘာပြုမိုး ရွာဖြိုးသည်မှ အဦးစ၍ နေလနက္ခတ် လှည့်ပတ်လေရာ တိုင်အောင်မှာ ခေါ်ပါဝိဝဋ္ဋ။

*နေလနက္ခတ် လှည့်ပတ်သည့်ခါ အစဖြာ၍ ကမ္ဘာဖျက်မိုး မရွာဖြိုးမီ ဖြစ်မြဲတည် ဌာယီဝိဝဋ္ဋ။

ကမ္မစတုက္က

*ဝိပါက် စိတ် စေ ရုပ်ထွေထွေကို သန္ဓေပဝတ္တိ ခွင့်ခါရှိသော် မိမိကိုယ်တိုင် ဖြစ်စေနိုင် ခေါ်ပိုင်ဇနကကံ။

*အကျိုးပေးခွင့် အခါသင့်ဖို့ အခွင့်သင်ြ့ပန် ကျိုးပေးသန်အောင် ပေးပြန်ပြီးခါ ရှည်မြင့်ကြာဖို့ လျှော်စွာထောက်မ ကူညီက ဥပတ္ထမ္ဘက ကံ။

*အကျိုးပေးခွင့် မရလင့်ဖို့ ရသင့်လေပြန် ကျိုးမသန်အောင် ရပြန်အကျိုး မဖွံ့ဖြိုးဖို့ အမျိုးမျိုးက နှိပ်စက်လှ ဥပပီဠက ကံ။

*နှိပ်စက်ရုံတွင် မကချင်ဘဲ ယခင်ထက်တို ကံအကျိုးကို ပယ်ချိုးနှိမ်ချ သတ်ဖြတ်က ဥပဃာတက ကံ။

*စောစောကြိုကာ ပြုခဲ့ပါ၍ သေခါနီးထပ် အောက်မေ့အပ် စွဲမှတ်အာသန္နကံ၊ သေခါနီးမှာ ကပ်ပြုတာ မှတ်ပါအာသန္နကံ။

*အမြဲမသွေ ပြုလုပ်နေ ခေါ်လေအာစိဏ္ဏကံ။

တစ်ကြိမ်ပြုထား ထပ်ထပ်ပွါး မှတ်သားအာစိဏ္ဏကံ။

*ကုသိုလ်အရာ မဟဂ္ဂါရှု အကုအရာ ပဉ္စာနန္တရိ နိယတမိစ္ဆာ မည်သညာ ခေါ်ပါဂရုကံ။

*ပ ဇော ဒိဋ္ဌ ခု ဘဝ မုချကျိုးပေးတာ၊

ဆုံး ဇော ဥပ ဒု ဘဝ မုချကျိုးပေးမှာ၊

လယ်ဇောငါးဝ အပရ တ မှ နိဗ္ဗူတာ၊

ကျိုးမပေးသော ထိုထိုဇော အဟောသိကံပါ။

*သက်သတ်ခိုးမှု ကာမေသု သုံးခုကာယကံ။

*လိမ်ညာပြောလစ် ချောပစ်ကုန်းတိုက် မိုက်မိုက်ကန်းကန်း ကြမ်းတမ်းလေ ခြင်း ပြိန်ဖျင်းစကား ဤလေးပါး မှတ်သားဝစီကံ။

*သူ့ဥစ္စာမှန် မတရားကြံ၍ ဖောက်ပြန်သေကျေ ပျက်စေလိုငြား အယူမှား သုံးပါးမနောကံ။

*ကာမေဘိဇ္ဈာ ဒိဋ္ဌိမှာ ဖြစ်လာလောဘကြောင့်၊

*ပါဏ ဖရုသာ ဗျာပါဒါ ဖြစ်လာဒေါသကြောင့်၊

*အ.မု.ပိ.သံ ဤလေးတန် ဖြစ်ပြန်လော.ဒေါကြောင့်၊

*ဒါန သီလ ဘာဝနာ သုံးဖြာစဉ်၍ခင်း၊

စ.နှစ်ကို လယ်၊ လယ်.နှစ်ကို စ၊ နောက်မှာ နောက်ချင်းသွင်း။

*ကုသိုလ်ဖြစ်စဉ် ကံကျိုးမြင်သိ ဉာဏ်ယှဉ်ဘိက တိဟိတ်ကုသိုလ် ခေါ်ဆိုကြရိုး၊ အကျိုးမမြင် ဉာဏ်မယှဉ်သော် ခေါ်တွင်ဒွိဟိတ် ကုသိုလ်စိတ်တည်း၊

ကြိတ်လိပ်သေသပ် ရှေ့နောက်နှစ်ရပ် ညှပ်မှုကုသိုလ် ဥက္ကဌ်ဆို၏၊

ထိုထိုနှစ်တန် အကုခြံလျှင် တစ်ဖန်ဩမက မည်တုံကြသည် မှတ်ကြလွယ်ဖို့ အချုပ်တည်း။

*ဓိပတိထိုက်ငြား တစ်ပါးပါးပင် ယုတ်လျှင်ပရိ လယ်မဇ္ဈိ ထက်ဘိပဏီတ။

*သဒ္ဓါ.ဝီရိ သတိ.သမာ ဓိပညာ ငါးဖြာဣန္ဒြေခင်း၊

သုဒ္ဓါဘုံငါး ထက်သူများ စံစားစဉ်တိုင်းသွင်း။

စုတိ ပဋိသန္ဓိက္ကမ

*ကျောင်းကန်ဘုရား စေတီများနှင့် သားငါးဥစ္စာ သူ့အိမ်ရာ များစွာဥပလဒ်၊

*ကျောင်းဆောက်လှူဒါန်း ဆွမ်းသင်္ကန်းတည့် ပန်းနှင့်ဘုရား သားငါးတို့တွက် လက်နက်လှံကန် ခြံရံဟူသမျှ အဝဝ ဥပကရဏမှတ်၊

*တိုက်ရိုက်ကပ်၍ ရအပ်လေမည့် အမိဝမ်းရေ ငရဲပြည်နှင့် တောခြေမြစ်ကမ်း နတ်ဘံနန်းဟု အစုစု ဥပလဘိတဗ်၊

*တွင်းပသုံးဆောင် မြားမြောင်စွာလှ ခွေးဠင်းတကျီး ငရဲမီးနှင့် နတ်သ္မီးဝေဆာ ပဒေသာဟု အစုစု ဥပဘောဂမှတ်၊

*အသက်တမ်းကုန် ကံစွမ်းကုန်နှင့် အကုန်နှစ်မျိုး ကံဆိုးဖြတ်ချွေ သေရိုးပေ လေးထွေမရဏ၊

*ငရဲလည်းပါ မြောက်ကျွန်းရွာ နတ်မှာကေသဉ္စိ၊ ဥပစ္ဆေဒါ မရှိပါ ဋီကာမိန့်လေဘိ၊

*တဒါဘဝင်.စု တဒါ.စု နှစ်ခုတိမဟန္တ၊ ဇောဘဝင်.စု ဇောနောင်.စု နှစ်ခုမန္တ။

*ကံ အာရုံမှာ တိတ်ဓမ္မာ ထင်ရာမနောတည်း၊

*ကမ္မနိမိတ် ပ္ပန်.တိတ်.ပညတ် ခြောက်ရပ်အာရုံ ဒွါရစုံ ခြောက်ဖုံထင်သတည်း။

*ဂတိမှာကား ပ္ပန်.ရူထား ထင်ငြားမနောတည်း၊

*ပ္ပန်.တိတ်.ကာလံ ရုံခြောက်တန် ထင်ရန်ဆဒွါရည်း။

*အရူစုတိ လေးခု၏နောက် အောက်အောက်သန္ဓေ ကြဉ်လေအရူ ကာမတိဟိတ် ရောကြိတ်ထည့်လှောက် ရှစ်.ခွန်.ခြောက်.ငါး သန္ဓေများ နှေင့်ငြားစဉ်တိုင်းသာ၊

*ငါးရူပဝိ စုတိနောက်ဖြစ် ဆယ့်ခုနစ် စင်စစ်သဟိတ်သာ၊

*အသညသတ်ဘုံ စုတိတုံက ကာမဒွိဟိတ် တိဟိတ်သန္ဓေ ရှစ်ခုနေ မသွေမှတ်ကြပါ၊

*လေးကာမတိ စုတိနောက်ဝယ် သန္ဓေချယ် နှစ်ဆယ်အကုန်သာ၊

*အဟိတ်.ဒွိခြောက် စုတိနောက်ဝယ် သန္ဓေချယ် တစ်ဆယ်ကာမသာ။

* ဘဝင်သွင်းရိပ် အကျဉ်းစိတ်အံ့ အဟိတ်ဒွိခြောက် စုတိနောက်နေ သန္ဓေ ကာမ တစ်ဆယ်ချလော ကာမပုထု တိဟိတ်စုဝယ် နှစ်ဆယ်သန္ဓိ ချရိုးရှိ၏၊

အရိယာတိ ကာစုတိနောင် သန္ဓေတေရ တိဟိတ်ချ၊

အသညသတ်ဘုံ စုတိတုံက ကာမဒွိဟိတ် တိဟိတိသန္ဓေ ရှစ်ခုနေရှင့်၊

ဝေဟပ္ဖိုလ်တိုင် ဆယ်ခိုင်ရူပ ပုထုဇ္ဇ၏ ငါးစုတိနောင် သန္ဓိသတ္တရ သဟိတ်ချတဲ့၊

သုဘကိဏ်ကြုံ အောက်ကိုးဘုံက အရိယစုတိ လေးခု၏နောင် မိမိသန္ဓေ မကြွင်းစေလျက် ထက်ထက်ရူပ အရူပဟု ကိုးဝသန္ဓေ တည်ရိုးပေတည်း၊

ဝေဟပ္ဖိုလ်က အရိယမူ တစ်ပါးဘုံ၌ မဖြစ်ထိုက်ပြီး ထို၌ဆင့်ကာ ပြန်သင့်ရာရဲ့၊

သုဒ္ဓါဘုံမြတ် ခါမထပ်နှင့် ထက်ရပ်သုဒ္ဓ တဝသန္ဓိ အကနိတွေ စုတိလေက သန္ဓေနေသူ မရှိဟူ၏၊

အရူပဌာန် ပုထုဇန်တို့ တစ်ဖန်စုတိ ဖြစ်ပြန်ဘိသော် မိမိသန္ဓေ ထက်ထက်နေ၍ အောက်ဘွေကာမ တိဟိတ်ကျလျက် ရှစ်ခုထွက်၏၊ ယင်းတွက်အရိ နောက်စုတိမူ မိမိသန္ဓေ ထက်ထက်နေဟု အခြေပြုဖို့ စေငုကုန်စင် မှတ်တမ်းတင်သည် ဘဝင်စိစစ်သွင်းဖို့တည်း။

*အပါယ်ဘုံမှ စုတေက ကာမဆယ့်တစ်ဘုံ၊ ကာမအဟိတ် ဒွိဟိတ်နှစ်ဝ စုတေက ကာမဆယ့်တစ်ဘုံ၊ တိဟိတ်လူသား စုတေငြား ရောက်သွားဘုံလုံး စုံ၊ တိဟိတ်နတ်များ စုတေငြား ရောက်သွားဘုံလုံးစုံ၊ အသညမှ စုတေက ကာမသုဂတိဘုံ၊ ကြွင်းရူပမှ စုတေက အပါယကြဉ်လေကုန်၊ အရူလေးဆူ စုတေမူ အရူ.ကာ.သုဘုံ။

ဝီထိမုတ်ပိုင်း ပြီး၏၊

ရုပ်ပိုင်း ၂၅

ရုပ်ပိုင်း ၂၅

ရူပသမုဒ္ဒေသ

*ဘူတ.ပသာဒ ဂေါစရနှင့် ဘာဝ.ဟဒယံ ဇီဝိတံ တစ်ဖန်အာဟာရ၊ ပရိစ္ဆေဒတ် ဝိညတ်.ဝိကာ လက္ခဏာ မှတ်ပါဆယ့်တစ်ဝ။

*မှီသာမှီတတ် မမှီအပ် စွဲမှတ်ဥပါဒါ၊

မှီတတ်မှီအပ် နှစ်မျိုးမှတ် လေးရပ်မဟာဘူတာ။

*အာပေါဓလေ့ လွန်သိမ်မွေ့သဖြင့် ထိတွေ့စမ်းသပ် မရအပ် ဖောဋ္ဌဗ်မမည်ထိုက်၊

*ဘော.ပသာဒ ဇီဝိတ သုက္က.သွေး.သည်းခြေ၊ အစိုကာယ ရှိသမျှ မုချအနှံ့နေ။

*ဘူတလေးဖြာ ငါးပသာ လေးဖြာဂေါစရ၊ ဘာဝနှစ်တန် ဟဒယံ တစ်ဖန်ဇီဝိတ၊ အာဟာရတစ် ရောတုံလစ် ဆယ့်ရှစ်နိပ္ဖန္န။

*ပရိစ္ဆေဒတ် ဝိညတ်နှစ်ဖြာ ဝိကာသုံးပါး လေးပါးလက္ခဏံ ပေါင်းဆယ်တန် အနိပ္ဖန္နတည်း။

*ကက္ခဠတ္တ စသည်မပျက် ကိုယ့်လက္ခဏာ ကိုယ်စီပါကြ ဆယ့်ရှစ်ဝ သဘာဝရုပ်ခေါ်၊

*အနိစ္စတာ အစဖြာသည့် လက္ခဏာရှိကြ ဆယ့်ရှစ်ဝ သလက္ခဏခေါ်၊

*အကြောင်းတရား ဆိုင်ရာများက ဖြစ်ပွါးစေအပ် ပြီးစေအပ်ကြ ဆယ့်ရှစ်ဝ နိပ္ဖန္နဟုခေါ်၊

*ရုပ်ဆိုတိုင်းလျှင် အဟုတ်ပင်တည်း ရှေးအစဉ်မှ အသွင်ထူးရှား ဖောက်ပြားတတ်လှ ဆယ့်ရှစ်ဝ ရူပရုပ်ဟုခေါ်၊

*လက္ခဏာယာဉ် တင်၍တပ်တပ် သုံးသပ်အပ်စွ ဆယ့်ရှစ်ဝ သမ္မသနခေါ်။

*တစ်ဘဝ၌ စ၍ဖြစ်အင် မစုံခင်ဆက် အထက်ထက်၌ တိုးတက်ဖြစ်မှု ဥပါဒ်စု ဥပစယခေါ်၊

*တစ်ဘဝ၌ ဖြစ်ကြလေးမျိုး ရှစ်မျိုးသီးသီး စုံပြီးနောက်ထပ် ဥပါဒ်လေဘိ များစွာရှိ သန္တတိချည်းခေါ်။

ရူပဝိဘာဂ

*ခန္ဓာကိုယ်အား ကျေားဇူးများသဖြင့် မှတ်သားလေဘိ အဇ္ဈတ္တိက မည်နာမ ခေါ်ကြအတွင်းရုပ်။

*ကျေးဇူးအင်အား တယ်မများသဖြင့် မှတ်သားဖွယ်လျှင်း ကြွင်းဗာဟိယ မည်နာမ ခေါ်ကြအပြင်ရုပ်။

*အဇ္ဈတ္တိက ပသာဒ သေသ.ဗာဟိရာ။

*ပသာငါးဝ ဟဒယမူ ဝတ္ထုယူ ကြွင်းမူအဝတ္ထု၊

*ပသာ.ဝိညတ် ဒွါရမှတ် ကြွင်းလတ်အဒွါရ။

*ပသာ.ဘာဝ ဇီဝိတပေ ဣန္ဒြေ ကြွင်းလေအနိန္ဒြိယေ။

*ဉာဏ်စက္ခုဖြင့် ကြည့်ရှုလိုက်လျှင် ပေါ်ထင်စွာသိ ဩဠာရိ ခေါ်ဘိအကြမ်းရုပ်။

ဉာဏ်စက္ခုဖြင့် ကြည့်ရှုလိုက်လျှင် ထင်နိုင်ခဲစွ သုခုမ ခေါ်ကြအနုရုပ်။

*ဉာဏ်ဖြင့်လှမ်းယူ လွယ်တကူမို့ ပုံတူမှတ်စေ သန္တိကေ ခေါ်လေအနီးရုပ်၊

ဉာဏ်ဖြင့်လှမ်းယူ မလွယ်ကူ၍ ပုံတူမှတ်စေ ရုပ်ထွေထွေ ဒူရေအဝေးရုပ်။

*စက္ခုရူပ စသည်ချင်းထိ ဓာတ်ခိုက်မိ၍ သပ္ပဋိဃ မည်ရလေမျှို့ ယင်းရုပ်တို့မှ ကြွင်းသမျှရှိ ဓာတ်မထိ အပ္ပဋိဃရုပ်။

*ငါးပသာဒ ဝိသယ ပေါင်းကဒွါဒသာ၊

ဩဠာရိကေ သပ္ပဋိဃေ သန္တိကေ ခေါ်လေမည်သုံးဖြာ၊ ကြွင်းသောနုသ သုခုမနှင့် အပ္ပဋိဃေ ရုပ်ဒူရေ သုံးထွေခေါ်ကြပါ။

*ရုပ်ကမ္မဇာ ဌာရသာ ဥပါဒိန္နပေ၊ ကြွင်းရုပ်ဆယ်ခု သိမှတ်ပြု အနုပါဒိန္နေ။

*သနိဒဿနံ ဆင်းရူပံ ကြွင်းကျန်အနိဒသ်။

*ဂေါစရဂ္ဂါ ငါးပသာ ကြွင်းမှာအဂေါစရ။

အသမ္ပတ္တ ဂါဟက သောတ.စက္ခုဟူ၊

ရုပ်သမ္ပတ္တ ဂါဟက ဃာန.ဇီ.ကာယူ။

*ဝဏ္ဏ.ဂန္ဓ ရသ.ဩဇာ၊ မဟာဘူတ လေးဝထည့်ဘိ ရှစ်ပါးရှိ အဝိနိဗ္ဘောဂ။

ရူပသမုဋ္ဌာန

*ကံ.စိတ်.ဥ.အာ ဤလေးဖြာ မှတ်ပါသမုဋ္ဌာန်။

*အတိတ်ဖြစ်လတ် ဒွါဒသ်အကု ကာ.ရူ.ကု ကံဟုမှတ်ယူလော၊

(က)မနောဓာတုံ တဒါရုံက ရူပဝိပါက် ဆယ့်ကိုးချက်မှာ ရုပ်ကိုသာတည်း၊

(ခ)အပ္ပနာဇဝန ဆဗ္ဗီသကား ယာပထလည်း ဖွဲ့တည်းခိုင်စေ။

(ဂ) တထွေဝုဋ္ဌော ကာဇော ဘိညာ ဒွတ္တိံသာကား နှစ်ဖြာဝိညတ်ကိုလည်းတတ်၏၊

(ဃ) သောမနသ်ဟု ဆယ့်သုံးခုကား ရယ်မှုရွှင်ခြင်း လည်းပြုလျှင်း၏၊

(င)ကြွင်းအာရုပ္ပ ဝိပါကနှင့် ပဉ္စဝိညာ ဆယ့်လေးဖြာသည် ဘယ်ဟာဖြစ်စေနိုင်ဘူး တည်း။

*ရှစ်ပုထုဇန် ခြောက်သေက္ခန် ငါးတန်ရဟန္တာ၊ ဟာသအကြောင်း ထူးပြားရှောင်း စိတ်ပေါင်းတေရသာ။

*ဧကန်,နေကန် ကိုးနှစ်တန် ကံဇံ ဌာရသ။

*နှစ်ခုဧကန် နေကန်တေရ ဆယ့်ငါးမျှ စိတ္တသမုဋ္ဌာန်၊

*ယင်းစိတ္တဇံ အနေကန်စု ဆယ့်သုံးခု ဥတုသမုဋ္ဌာန်၊

*တိ.စတုဇ ဆယ့်နှစ်မျှ ဟာရသမုဋ္ဌာန်။

*ဧကဇာမှာ ဆယ့်တစ်ဖြာ ဒွိဇာတစ်ခုမျှ၊

တိဇသုံးဖြာ စတုဇာ သင်္ချာကိုးနဝ။

*လက္ခဏရုပ် လေးခုမျှ မည်သည့်ဌာန်ကြောင့်မဖြစ်ပါ။

ရူပကလာပ

*ဥတုကလာပ နှစ်စည်းမျှ ရသည်ဗဟိဒ္ဓါ၊

*ယင်းမှသေသတ် ဆယ့်ကိုးရပ် အဇ္ဈတ်သန္တာန်သာ၊

နှစ်ဆယ့်တစ်ပင် အဇ္ဈတ်တွင် ကုန်စင်ရထိုက်စွာ။

ရူပ ပဝတ္တိက္ကမ

*ဘုမ္မစိုးဖြတ် ကြွင်းနတ်နိဇ္ဈာ ငရဲရွာ တစ်သာဥပပါတ်၊ အကြွင်းဂတိ လေးယောနိ ရဘိပုံသေမှတ်။

*စက္ခု.သောတ ဃာန.ဘာဝါ ချို့ကောင်းရာကား နှစ်ဖြာဂဗ္ဘ သံသေဒမှတ် ဥပပါတ်မှာ ပါယ်၌သာလျှင် စက္ခာ.သောတ ဘာဝချို့ဘိ သုဂတိကား ကပ်ဦးသား ချို့ငြားဘောတစ်ခု။

*သန္ဓိစိတ္တ ဥပါဒ်မှ စဖြစ်ကမ္မဇာ၊ ပ.ဘဝင်္ဂ ဥပါဒ်မှ ဖြစ်ကြစိတ္တဇာ၊

သန္ဓိစိတ္တ ဌီခဏ စဖြစ်ဥတုဇာ၊ ဩဇာဖရဏ အခါမှ စဖြစ်စာရဇာ။

*စုတိစိတ္တ ပြိုင်ကာပ ချုပ်ကြကမ္မဇာ၊

*ခဏအငယ် လေးဆယ်ရှစ်မျှ နောက်ကြာမှ ချုပ်ကြစိတ္တဇာ။

*ခဏအငယ် ငါးဆယ်ခန့်မျှ နောက်ကြာမှ ချုပ်ကြဟာရဇာ။

*ကမ္ဘာပျက်မှ ဥတုဇ ချုပ်ကြနောက်ဆုံးသာ။

*ယာ.ဇိံ.ကာယ ဘာဝနှစ်ဖြာ ဟာရဇာနှစ် ပေါင်းတုံလစ် ခုနစ်ကလာပါ၊

ရူပဘုံ၌ မရထိုက် မှတ်လိုက်သောတုဇာ။

*စက်.သော.ဝတ်.ဇီ ဤလေးလီ ရပြီသန္ဓိမှာ၊

သန္ဓိခါရ ကမ္မဇလေး ခြောက်စိတ္တဇ ဥတုဇလေး ပေါင်း၍တွေး ဆယ့်လေး ပဝတ္တိခါ။

*ဃာ.ဇိံ.ကာယ ဒွေးဘာဝ ပဉ္စကြဉ်လိုက်ပါ၊ အသညာမှ ကြွင်းရူပဆီ ရုပ်တေဝီ ရသည်ပဝတ္တိခါ။

*အသညမှာ သန္ဓိခါ တစ်ဖြာဇီဝိတေ၊ သုဒ္ဓဋ္ဌကာ လဟုတာဟု ဥတုကလာပ် နှစ်ရပ်ထည့်ငြား ပေါင်းသုံးပါး မှတ်သားပဝတ္တေ။

*အဝိနိဗ္ဘောဂ ဇီဝိတနှင့် သုံးဝလဟု တာဒိရှု၍ စတုလက္ခဏာ အာကာသာ ပေါင်းပါဆယ့်ခုနစ်။

*လဟုတာဒိ စရှိသုံးဖြာ ဇရာမရဏ ငါးဝကြဉ်လေ ဒွါဒသေ ရပေသန္ဓိမှာ။

*အသံသဒ္ဒ ငါးဝဝိကာ၊ ဇရတာပြ အနိစ္စတာ၊ သန္ဓိကာလ မရနိုင်ပါ၊ ရုပ်ရှစ်ပါး မှတ်သားသောတုဇာ။

*ရာဂ.ဒေါသ မောဟလည်းဆုံ ရုပ်နာမ်သုဉ်းသဖြင့် လုံးလုံးသုည ပုံသမျှ သုညတနိဗ္ဗာန်ခေါ်။

*အထည်ပုံဟန် သဏ္ဍာန်အရိပ် နိမိတ်ခေါ်ဘိ လျှင်းမရှိ အနိမိတ္တခေါ်။

*တဏှာသဘော အာသဝေါဖြင့် မက်မောလေအပ် တောင့်တတတ်သည့် ပဏိဟိတ ကင်းရှင်းစွ အပ္ပဏိဟိတခေါ်။

*ရုပ်အားလုံးရ ကာမဘုံမှာ ပုဂ္ဂိုလ်အလိုက် ဖြစ်ထိုင်သင့်စွာ၊ ဝိကာငါးဝ သဒ္ဒ.ဇရာ အနိစ္စ မရသန္ဓေခါ။

*ဃာ.ဇီ.ကာယ ဘာဝကြဉ်ပါ နှစ်ဆယ့်သုံးမျှ ရူပဘုံမှာ။

ဇီဝိ.ဝတ္ထု စက္ခု.သောတာ ကံ.ကလာပ် လေးရပ်သန္ဓေခါ။

*ဇီဝိနဝ ဧကသန်မှာ၊ လဟုတာဒိ တြိအာကာ၊ လက္ခဏာလေး ပေါင်းရေးရှစ်ဖြာ ဆယ့်ခုနစ် ရပ်ပြစ်အသညာ။

ရုပ်ပိုင်း ပြီး၏၊

သမုစ္စည်းပိုင်း

သမုစ္စည်းပိုင်း

ဒွါသတ္တတိအရ

*နာမ်တေပညံ ရုပ်နိပ္ဖာန် နိဗ္ဗာန်ယူဘိ ဒွါသတ္တတိ။

*အာရုံသိငြား စိတ်ကားတစ်ဖြာ စေပညာဒွိ နာတိပညာ နိပ္ဖာန်ဆယ့်ရှစ် နိဗ္ဗာန်တစ် ပေါင်းပါဒွါသတ္တတိ။

အကုသလသင်္ဂဟ

*ဘိဇ္ဈာကာမ ဘဝလောဘာ ဗျာပါပဋိ တွေ့ရှိဒေါသာ ဣဒံသီလ အတ္တဝါဒါ ဖြင့်ရာမျှ ကွဲကြဒိဋ္ဌိသာ။

*ကာမ.ပဋိ ဒိဌ်သီ.ဝိမှာ ဩရမ္ဘာ၊ ဥဒ်မှာရူ.ရူ.မာ.ဥဒ် အ။

*လော.ဒေါ.မာ.ဒိဌ် ဝိစိကိစ်နှင့် ဥဒ်.ဣသ်.မစ္ဆရိ မောဟထည့် မှတ်ဘိတရားကိုယ်။

*နာမ်တေပညံ ရုပ်နိပ္ဖာန် လက္ခဏံရုပ်လေး သန္တာန်နှစ်ဝ မြှောက်ဆင့်က တစ်ရာ့ငါးဆယ်ရေး၊ ဆယ်ကိလေသာ မြှောက်ဆင့်ကာ ငါးရာတစ်ထောင်တွေး

*လောကိုးမည်ရှိ ဒိဋ္ဌိရှစ်မည် ခုနစ်မည်မောဟ ငါးဝဒေါသာ ကင်္ခါလေးထုတ် မာနု.ဒ္ဓစ္စ သုံးမည်ရ၏ ထိနနှစ်မည် ကြွင်းသည်ခြောက်ဝ တစ်မည်ရ ပေါင်းကစုဒ္ဒသာ။

*ကာမရဂ ပဋိဃနှင့် သီလ.ဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆံ ဤငါးတန် ဩရမ္ဘာဂိယ။

*ရူပရာဂ အရူပနှင့် မာန.ဥဒ္ဓစ္စံ အဝိဇ္ဇံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယ။

မိဿက သင်္ဂဟ

*ရေသောက်မြစ်လျှင် ကိုယ့်သစ်ပင်ကို စည်ပင်စေထ ထောက်ပံ့မသို့၊ တကွဖြစ်ဟန် ရုပ်နှင့်နာမ်ကို ထောက်ခံသမှု ကျေးဇူးပြု ဟေတု-ဟိတ်ဟုခေါ်။

*စူးစိုက်သမှု အာရုံပြုတောင်း တရားပေါင်းကို စျာန်ခေါ်ဆိုဘိ၊

ထို၏အင်္ဂါ အစိတ်မှာမူ စျာနင်ဟူ မှတ်ယူအမြဲခေါ်။

*ထိုထိုဂတိ ရောက်မည့်လမ်းကြောင်း တရားပေါင်းကို မဂ္ဂဆိုဘိ၊

ထို၏အင်္ဂါ အစိတ်မှာမူ မဂ္ဂင်ဟူ မှတ်ယူအမြဲခေါ်။

*အဓိပတိမျိုး အုပ်ချုပ်စိုးကား ပြိုင်ရိုးမရှိ တစ်ပါးတည့်ပေ ဘုရင်အနေတည်း၊ ဣန္ဒြေကား မှူးမတ်လားသို့ သူများကိစ္စ သူ့အလိုကျအောင် လိုက်ရပြီးကာ ကိုယ့်ဆိုင်ရာဝယ် ကိုယ်သာလွှမ်းမိုး အုပ်ချုပ်စိုးသည် နှစ်မျိုးသည်ပုံ ကွဲသတည်း။

*ဝိတက်မယှဉ် သိုဖြစ်အင်ကြောင့် စျာနင်မရ မှတ်ကုန်ကြ ပဉ္စဝိညာဏ်မှာ၊

ဝီရိယကိုယ် မရှိလိုသဖြင့် ဗိုလ်မထိုက်ဘိ အလိုက်သိ အဝီရိယပါ၊

ဟိတ်နှင့်မယှဉ် သို့ဖြစ်အင်ကြောင့် မဂ္ဂင်မှဆိတ် အဟိတ်စိတ် ကြိတ်လိပ် မြဲသေချာ။

*အနဉ်.စ.မဂ် ခြောက်ချက်လယ်မှာ အညိန္ဒြိ ဆုံးသိသညာ၊

ရုပ်.နာမ်.ဇီဝိ ဇီဝိတိန်မှာ၊ စျာန်မရ ပဉ္စဝိညာဏာ။

*ပညာငါးမည် လေးမည်ဝီရိ သမာဓိတည်း၊ သတိ.စိတ္တ မည်ရသုံးဖြာ ဝေဒနာနှင့် သဒ္ဓါ.ဝိတက် နှစ်ချက်မည်ရ ဝိစာရက စသည်ကြွင်းလစ် နှစ်ဆယ့်ရှစ်မှာ တစ်မည်သာတည်း။

ဗောဓိပက္ခိယ သင်္ဂဟ

*လွန်လွန်ကဲကဲ အာရုံထဲ၌ စွဲမြဲတည်ဘိ ထိုသတိ သတိပဋ္ဌာန်ခေါ်။

*ကုသိုလ်စိတ်၌ ယှဉ်ခိုက်ကြုံမှ ဝီရိယ သမ္မပ္ပဓာန်ကောက်။

* ဖြစ်ပြီး၎င်း တစ်ကြောင်းထိုနှင့် အသင်တူသမျှ ပါပက ဥပ္ပန္နဟုခေါ်၊

* ဤဘဝ၌ လုံးဝမဖြစ် အာရုံသစ်ကြောင့် မဖြစ်ဖူးကြ ပါပက အနုပ္ပန္နခေါ်။

* လောကီအတွက် ဤဘက်ဘဝ မဂ္ဂသံသရာ ရံတခါထူး မဖြစ်ဖူးကြ ကုသလ အနုပ္ပန္နခေါ်။

* ထိုဤဘဝ ဖြစ်ကြလေပြီ လောကီကုသလ ဟူသမျှ ဥပ္ပန္နဟုခေါ်။

* ပဋ္ဌာန်သတိ ဣန္ဒြိပြင် ဗိုလ်ဗောဇ္ဈင် မဂ္ဂင်တရားကိုယ်။

* ကုသိုလ်မဟာ ကြိယာနှင့် အပ္ပနာဇဝန ယှဉ်သမျှ ကောက်ပြကြံစေလို။

* ပဓာန်သမ္မပ် ဣဒ္ဓိပါဒ်တို့ ကောက်အပ်လေရာ ကုသိုလ်သာ မှတ်ပါကျမ်းအဆို။

* ဆန္ဒ.စိတ္တ တတြမဇ္ဈာ၊ သဒ္ဓါ.ပဿဒ္ဓိ ပီတိ.ပညာ၊ ဝိတက်.ဝီရိ ဝိရတိသုံးဖြာ၊

သတိစွက် ဧကဂ္ဂတာပါ၊ ဗောဓိပက် မှတ်ချက်ဆယ့်လေးဖြာ။

* ကိုးမည်ဝီရိ ရှစ်သတိနှင့် မှတ်သိဉာဏ်ငါး လေးပါးကဂ္ဂတာ ဒွေးသဒ္ဓါတည်း၊ ပေက္ခာ.သင်္ကပ် ပဿဒ်.ပီတိ ဝိရတိ.ဆန္ဒ စိတ္တကိုးပါး တစ်မည်ခြားသည် ဌာန်ပြား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတည်း။

သဗ္ဗ သင်္ဂဟ

*ကာလသုံးရပ် အဇ္ဈတ်.ဗဟိ ဩဠာရိက သုခုမနှင့် ဟီန.ပဏီတေ ဒူရေ.သန္တိက ကွဲပြားမှ ခန္ဓဖွဲ့ကောင်းသည်။

*နိဗ္ဗာန်သည်ကား နှစ်ပါးမကွဲ မြဲဗဟိဒ္ဓ သုခုမနှင့် ပဏီတပေ ဒူရေတွက်မျှ တစ်ဖက်ရ ခန္ဓဝိမုတ်မည်။

*ဒွါရခြောက်စုံ အာရုံခြောက်ခု ကွဲပြားမှု နှစ်ခုဆယ်ဝ အာယတန။

*ဒွါရအာရုံ ဆယ့်နှစ်စုံတွင် စိတ်ဝိညာဏ်များ သတ္တပွါး ဓာတ်ကားတစ်ဆယ့်ရှစ်။

*သမုဒယ လောဘတဏှာ၊ ကြွင်းစိတ်.စေ.ရုပ် ကီထုတ်ဒုက္ခာ၊ နိဗ္ဗာန်နိရော မဂ်လောမဂ္ဂါ၊ ကြွင်းလောကုတ် ဝိမုတ်သစ္စာမှာ။

*ဖိုလ်စိတ်ယှဉ်ထ မဂ္ဂင်္ဂကို မဂ္ဂ၌သွင်း ကြွင်းသည့်မဂ်ဖိုလ် စိတ္တုပ္ပါဒ်ကိုကား ထိုထိုဒုက္ခ သင်္ခါရမို့ မဂ္ဂသစ္စာ သွင်းယူရာသည် နည်းလာသုတ္တန် သဘောတည်း။

သမုစ္စည်းပိုင်း ပြီး၏၊

သင်္ဂဟဆောင်ပုဒ်မှတ်စု ပြီး၏၊

ဇွဲကပင်ကွန်ပျူတာမှ ရိုက်နှိပ်လှူဒါန်းသည်။

သင် သေသွားသော်

လူ့ပြည်လောက၊ လူ့ဘဝကား

အိုရ,နာရ၊ သေရဦးမည် မှန်ပေသည်တည်း။

သို့တပြီးကား ....

သင် သေသွားသော်

သင်ဖွားသောမြေ၊ သင်တို့မြေသည်

အခြေတို့မြင့်၊ ကျန်ကောင်းသင့်၏၊

သင်၏မျိုးသား၊ စာစကားလည်း

ကြီးပွါးတို့မြင့်၊ ကျန်ကောင်းသင့်၏၊

သင်ဦးချ၍၊ အမျှဝေရာ စေတီသာနှင့်

သစ္စာအရောင်၊ ဉာဏ်တန်ဆောင်လည်း

ပြောင်လျက်ဝင်းလျက် ကျန်စေသတည်း။

(ဆရာဇော်ဂျီ)

န ဘိက္ခဝေ ဟီနေန အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ၊

အဂ္ဂေန စ ခေါ ဘိက္ခဝေ အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ။

ရဟန်းတို့ အညံ့စား လုံ့လဝီရိယဖြင့် အမြတ်စား

အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရိုးထုံးစံ မရှိချေ။

အမြတ်စား လုံ့လဝီရိယဖြင့်သာလျှင် အမြတ်စား

အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရိုးထုံးစံ ရှိချေသည်။

(နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ်၊ ၂၆၇)

''အနှို်င်းမဲ့ ဝန္ဒာနာသီသကဗျာ''

(၁) * ၁၃၇၂-ခုနှစ် ကြုံလစ်ပြာသို၊

ရွှေကျင်ဂိုဏ်းရဲ့ သမိုင်းသာသနာဆို၊

တစ်ရာ့ငါးဆယ်ထိ ရောက်သိနှစ်ကို၊

ပူဇော်ပွဲ ဆင်နွှဲကျင်းပ-ပါလို့ကို။။

(၂) * စုဒ္ဒသမ ဂဏသာသနာပိုင်၊

သက်တော်ရှည်ဟု ခေါ်မှုစွဲကိုင်၊

ဝါဆိုရွှေကျောင်း ကိန်းအောင်းနေထိုင်၊

ဆရာရင်း ဝပ်စင်းလက်ဆယ်ပြိုင်။။

(၃) * ရွှေကျင်သာသန ဂဏတည်ထောင်၊

လက်ဦးပကတူး ရှေးဦးခေါင်းဆောင်၊

နေ,လ ပုံသွင်း ထွန်းလင်းတောက်ပြောင်၊

ဥသျှောင်များ အားထားသက်ဆုံးအောင်။။

(၄) * ပြဆိုပြီးငြား ဆရာများကို၊

နေ့စဉ်ဝတ်တွား အားထားပိုမို၊

အနန္တဂိုဏ်းမို့ ညွတ်ရှိုင်းရိုကြို၊

နေ့စဉ်ပဲ အမြဲရှိခိုးပါလို့ကို။။

(၅) * ရွှေကျင်သာသနာ့ စ၍တည်ထောင်၊

တစ်ရာ့ငါးဆယ်မှ ငါးထောင်ကျအောင်၊

ဒေဝါ ထင်ရှား နတ်များအခေါင်၊

မ-စေကြောင်း ဆုတောင်းအာသီဆောင်။။

မနောရထပူရဏီကျမ်း

နိဒါန်း

မနောရထပူရဏီကျမ်း

နိဒါန်း

ဗုဒ္ဓဝါဒ အခြေခံ တရားတော်

သဗ္ဗပါပဿ အကရဏံ၊

ကုသလဿ ဥပသမ္ပဒါ။

သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊

ဧတံ ဗုဒ္ဓန သာသနံ။

မကောင်းမှု အကုသိုလ်ဟူသမျှကို မပြုခြင်း၊

ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြည့်စုံစေခြင်း-

မိမိစိတ်ကိုဖြူစင်စေခြင်း -

ဟူသော ဤတရားသည် ဘုရားရှင်တို့၏ အဆုံးအမပေတည်း။

ဤတရားတော်ကို ပွင့်တော်မူသမျှသော ဘုရားရှင်တို့သည် တပည့်ရဟန်း သံဃာတို့အား ဩဝါဒပါတိမောက် တရားတော်အဖြစ် ဟောကြား ဆုံးမတော်မူကြသည်။

အကျွန်ုပ်တို့၏ ကိုးကွယ်ရာ ဂေါတမဗုဒ္ဓ ရှင်တော်ဘုရားသည်လည်း ဝါတော်၂၀ အထိ လပြည့်လကွယ်နေ့တိုင်း တပည့်ရဟန်း သံဃာတို့အား ဟောကြား ဆုံးမတော် မူပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဤတရားတော်ကို ဗုဒ္ဓဝါဒအခြေခံ တရားတော်ဟု ဆိုသင့်လှ ပါသည်။

သိရန်မလွယ်ပုံ ဤဗုဒ္ဓဝါဒ အခြေခံတရားတော်၌ ပါဝင်သည့် အကုသိုလ် ကုသိုလ် ဖြူစင်သော စိတ်ဟူသည်တို့မှာ သိရန်မလွယ်ကူပါ၊ အဘယ်သို့ သိရပါမည်နည်းဟု မေးလျှင်-

ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာတရားများကို လေ့လာပါဟု ဖြေရပေမည်၊ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာမှာ ပါဠိတော် ကျမ်းရင်း(၇) ကျမ်း၊ ဆဋ္ဌမူအုပ်ရေ (၁၂)အုပ်၊ အဋ္ဌကထာ ၃ကျမ်း ၃-အုပ်၊ ဋီကာ ၂ကျမ်း၊ ၃-အုပ်ရှိရာ ပေါင်း(၁၈) အုပ်ရှိသည်။ ပါဠိ ဘာသာဖြင့်ရေးထားသည်၊ သဘောအဓိပ္ပါယ် နက်နဲ၍ ကျယ်ဝန်းသည်၊ ထို့ကြောင့် လေ့လာရန် မလွယ်ချေ။

အဘိဓမ္မာအခြေခံ။ ။ သို့ဖြစ်လျှင် ယင်းအဘိဓမ္မာကျမ်းကြီး (၁၈)ကျမ်းကို လေ့လာတတ်သိနိုင်ရန် ရှေးဦးအခြေခံအဖြစ် အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟခေါ် သင်္ဂြုလ်ကျမ်းကို လေ့လာပါ။ သင်္ဂြိုလ်ကျမ်းကို ကျေပွန်တတ်သိလျှင် အကုသိုလ် ကုသိုလ် ဖြူစင်သောစိတ် များကိုလည်း နားလည်ပါလိမ့်မည်၊ အခြား ပရမတ္ထ သဘောများကိုလည်း နားလည်၍ အဘိဓမ္မာကျမ်းကြီး (၁၈)ကျမ်း၏ အဘောအဓိပ္ပယ်ကိုလည်း နားလည်ရန် အခြေခံ ရပေလိမ့်မည်။

ဤသို့သော အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဝါဒအခြေခံတရား ၃-ပါးကို တတ်သိ နားလည်လိုလျှင် အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟခေါ် သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းကို လေ့လာပါဟု တိုက်တွန်း လိုပါသည်။

မှန်ပါသည်၊ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟဟူသော အမည်ကပင် ''အဘိဓမ္မာ ၇-ကျမ်းလာ သဘောအဓိပ္ပာယ်များကို အကျဉ်းချုံးပြသောကျမ်း'' ဟု အနက်အဓိပ္ပာယ် ထွက်ပါသည်။ ကျမ်းအမည်၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်နှင့် လျော်ညီစွာပင် အဘိဓမ္မာ ၇-ကျမ်းမှာ ပြဆိုသည့် ပရမတ္တတရားသဘော အဓိပ္ပာယ်များကို ထိထိမိမိ တတ်သိအောင် သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်း၌ ပြဆိုထားပါသည်၊ ယင်းသို့ ပြနိုင်သောကြောင့်လည်း ပရမတ္တတရားများကို သိလို တတ်လိုသူများ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ ကျမ်းကြီးများကို လေ့လာလိုသူများသည် သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းကို ရှေးဦးစွာ လေ့လာသင်ယူကြရပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင်တလျှောက်၌ သင်ယူလေ့လာသူ အများဆုံးသော ကျမ်းဖြစ်ပါသည်။

သင်္ဂြိုဟ်အဖွင့် ကျမ်းများ။ ။ သင်ယူ လေ့လာသူ များသည့်အလျောက်ပင် သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းကို ဘာသာအမျိုးမျိုးသို့လည်း ပြန်ဆိုကြပါသည်၊ ဖွင့်ဆိုသော ကျမ်းများ နိဿယပြန်ဆိုသော ကျမ်းများလည်း များလှပါသည်။

အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနီခေါ် ဋီကာကျော်ကျမ်း၊ သင်္ခေပဋီကာကျမ်း၊ မရမတ္တဒီမနီခေါ် ဋီကာမော်ကျမ်းစသည်ဖြင့် ပါဠိဘာသာဖြင့် ဖွင့်ဆိုသော ကျမ်းလည်း များစွာရှိသည်။

ပရမတ္တသရူပဘေဒနီ၊ အဘိဓမ္မတ္ထဒီပက၊ အဘိဓမ္မဂုဠှတ္ထစသော မြန်မာအဖွင့်ကျမ်း များလည်း များစွာရှိပေသည်။

မနောရထပူရဏီ။ ယင်းသို့သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်း၏ ပါဠိဘာသာအဖွင့်ကျမ်း မြန်မာဘာသာဖြင့် ဖွင့်သောကျမ်းများစွာတွင် ယခုစာရှုသူတို့ လက်ဝယ် ရောက်ရှိနေသော မနောရထပူရဏီ သင်္ဂြိုဟ်ခက်ဆစ်အလင်းပြ အမေးအဖြေကျမ်းသည်လည်း ထူးခြား တောက်ပြောင်သည့် မြန်မာအဖွင့်ကျမ်းတဆူ ဖြစ်ပါသည်။

ကျမ်းပြုပုဂ္ဂိုလ်ကျော်။ ။ဤကျမ်းကို ပြုစုစီရင်သော ပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဗုဒ္ဓဿသနာ၌ ပြည့်ဝစုံလင်သည့်ဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်းကြီးတဆူဖြစ်သော ဇိနတ္ထပကာသနီကျမ်းကို လည်းကောင်း၊

မြန်မာစာဝါကျဖွဲ့စည်းမှုအရာတွင် စံထားလောက်သည့် မဟာဝံသ အမည်ရှိ သာသနာ့ သမိုင်းကြီး တစောင်ကိုလည်းကောင်း၊

မြန်မာစာရေးထုံးဆိုင်ရာ ဗဟုသုတ၊ ဆေးကျမ်း၊ ဗေဒင်ကျမ်း၊ နက္ခတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ ပိဋကပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာ ရာဇဝင်နိပါတ်စသည့် ဗဟုသုတ လောကီ လောကုတ္တရာ သိမှတ်ဖွယ်ရာ အဖြာဖြာ စုံလင်၍ ကျော်စောထင်ရှားသော စွယ်စုံကျော်ထင် ကျမ်းကိုလည်းကောင်း ရေးသားပြုစုတော်မူခဲ့သော ရွှေတောင်မြို့ ကျီးသဲလေးထပ် ဆရာတော်ကြီးဖြစ်သည်။

ဤကျမ်းဂုဏ်ရည်။ ဆရာတော်ကြီးသည် ပါရမီရင့်သန် ပညာဉာဏ်ကြီးမားသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူး ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီး ဖြစ်တော်မူသည့်အတိုင်း ထင်ရှားကျော်စောသည့် ဖော်ပြပါ ကျမ်းကြီးများ နည်းတူပင် ဤမနောရပူရဏီ ကျမ်းကိုလည်း သိပ်သည်းကျစ်လစ်၍ ပေါ်လွင်သော စကားလုံးနှင့် အသုံးအနှုန်း ပြေပြစ်သော ဝါကျဖွဲ့ထုံးများဖြင့် ခြယ်လှယ် မွမ်းမံကာ နက်နဲသိပ်မွေ့သော ပရမတ္ထသဘော အဓိပ္ပါယ်များကို ဖော်ပြ ရေးသား ထားပေသည်။

အဓိပ္ပါယ် ၄-မျိုး။ ရေးသားပုံမှာလည်း ဖတ်ရှုလေ့လာသူတို့၏ ဉာဏ်အစဉ်၌ ရှင်းလင်းပေါ်လွင် ထင်မြင်လွယ်စေရန် အမေးအဖြေပုံစံဖြင့် ရေးသားထားသည်။

ယင်းသို့ရေးသားရာ၌ သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းလာပရမတ္ထသဘောများကို -

၁။ အစဉ်အလာ ရိုးရာအဓိပ္ပါယ်၊

၂။ ဆန်းကြယ်ထူးခြားသည့် အဓိပ္ပါယ်၊

၃။ နက်နဲခက်ခဲသည့် အဓိပ္ပါယ်၊

၄။ အရကျက်ဖွယ် အဓိပ္ပါယ်၊

များကို ပါဝင်စေလျှက် အကြောင်းအရာပေါင်း ၄၅၃-မျိုးကို ဦးတည်ထားလျှက် စာမျက်နှာပေါင်း (၄၅၈) ဖြင့် ရေးသားထားပေသည်။

ဤအကြောင်းများကို ပုံစံနမူနာအဖြစ် အနည်းငယ်မျှ ဖော်ပြပါအံ့။

၁။ အစဉ်အလာရိုးရာအဓိပ္ပါယ်

၁။ အစဉ်အလာရိုးရာ အဓိပ္ပါယ်ဟူသည်မှာ သင်္ဂြိုလ်ကျမ်း အဖွင့်များနှင့် သင်္ဂြိုလ် ကျမ်း ပို့ချ သင်ကြားပေးရာတို့၌ အများအားဖြင့် ရှေးရိုးရေးစဉ် ပြောရိုးပြောစဉ် အဓိပ္ပါယ် များကို ဆိုလိုပေသည်။

ပုံစံ (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပါဌ်လာ သံသဒ္ဒါ သမ္မာသဒ္ဒါ ထူးခြားပုံ (နှာ-၅)

(၂) အကုသိုလ်စိတ်ကို ရှေးဦးစွာပြခြင်းအကြောင်း (နှာ-၁၀)

စသည်ဖြစ်သည်၊ ဤသို့သော အစဉ်အလာ ရိုးရာအဓိပ္ပါယ်များကား ဤကျမ်း၏ အဓိက ပင်မကြီးအဖြစ် ရေးသားထားပေသည်။

(၂) ဆန်းကြယ်ထူးခြားသည့်အဓိပ္ပါယ်

ဆန်းကြယ်ထူးခြားသည့် အဓိပ္ပါယ်ဟူသည်မှာ ရှေးသင်္ဂြိုလ်အဖွင့်ကျမ်းများမှာဖြစ်စေ အခြား ပရမတ္ထတရားများပြဆိုသည့် အဘိဓမ္မာကျမ်းများမှာဖြစ်စေ သင်ကြားပို့ချရိုး အစဉ်အလာဖြစ်စေ အတွေ့အကြုံနည်းပါးလှသည့် အဓိပ္ပါယ်များကို ဆိုလိုပေသည်။

ပုံစံ (၁)လောဘမူစိတ်ပေါင်း ၂၀၁၆-ဖြစ်ပုံ (နှာ-၂၆)

ပုံစံ (၂)ဒေါသမူစိတ် ၅၀၄-ဖြစ်ပုံ (နှာ-၂၇)

ပုံစံ (၃)ခေါက်၍မေးက ရုပ်သေတရားရပုံ (နှာ-၂၃၇)

စသည်ဖြစ်ပေသည်၊ ဤသို့သော ဆန်းကြယ်ထူးခြားသည့် အဓိပ္ပါယ်များကို ဤကျမ်း၌ အကိုင်းအခက်များသဖွယ် များစွာ ရေးသားပြဆိုထားပေသည်။

၃။ နက်နဲခက်ခဲသည့်အဓိပ္ပါယ်

နက်နဲခက်ခဲသည့် အဓိပ္ပါယ်ဟူသည်မှာ ပရမတ္ထသဘာဝဆိုင်ရာ ဂမ္ဘီရဉာဏ် ရင့်သန်သူတို့အတွက် နှစ်သက်အားရဖွယ်ရာ ခဲရာခက်ဆစ် အဖုအထစ် မပြေပြစ်သော ဂဏ္ဌိဌာနများကို များစွာသော ကျမ်းဂန်တို့မှ ထုတ်နုတ်ရေးသားချက်ဖြစ်သည်။

ပုံစံ(၁) အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာကို ကိုးကား၍ အာဝဇ္ဇန်းစသည်၌ ပါသော စေတနာသည် ကံမမည်ပုံကို ပြခြင်း (နှာ-၁၄)

ပုံစံ(၂) ဝိဘင်္ဂပါဠိတော်နှင့် သမ္မောဝဟိနောဒနီ အဠကထာကို ကိုးကား၍ လက်သမားအတတ် ပန်းထိမ်အတက်စသည်ကို ပညာတရားကိုယ်ယူသင့်မယူသင့် စိစစ်ပြထားသည်။ (နှာ-၃၇)

(၃) မူလဋီကာအလိုအားဖြင့် အက္ခရာ ၁-လုံး၏ အသံကိုနားဖြင့် ကြားရာ၌ အနည်းဆုံး ၅- ဝီထိဖြစ်ပြီးမှ သိသည်ကို ဖော်ပြသည်။ (နှာ-၇၉)

(၄) သမ္ဗန္ဓစိန္တာဋီကာနှင့် အနုဋီကာကို ကိုးကား၍ တလုံးတည်းသော သဒ္ဒါကိုပြောသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ဘက်မှ ဝီထိအဆင့်ဆင့် ဖြစ်ပုံကို ပြဆိုထားသည်။ (နှာ - ၁၄၆)

(၅) ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာကို ကိုးကား၍ ဝသီဘော် ၅-တန်ဖြစ်ပုံကို ရေးသား ဖော်ပြထားသည်။ (နှာ-၁၀၉)

ဤသို့စသည်ဖြင့် တောင့်တင်းခိုင်မာသော ကျမ်းများကို ကိုးကား၍ အဘိဓမ္မာ ပရမတ္ထသဘောဆိုင်ရာ လေးနက်ခက်ခဲသော အဓိပ္ပါယ်များကို ပြဆိုသည်မှာ ဤကျမ်း၌ အရွက် အညွန့် အဖူး အငုံ အပွင့်များပမာ ပြည့်ဝစုံလင်လှပါသည်။

ဤသို့စသည်ဖြင့် ဤကျမ်း၌ ကျမ်းကြီးကျမ်းခိုင်များကို အထောက်အထားပြု၍ နက်နဲလေးနက်သော အဓိပ္ပါယ်များ ဖော်ပြထားသည်မှာ ဖတ်မကုန် မှတ်မကုန် များပြားပြည့်စုံလှပါပေသည်။

၄။ အရကျက်ဖွယ်အဓိပ္ပါယ်

ဖော်ပြခဲ့သည့် ၃မျိုးသောအဓိပ္ပါယ်တို့တွင် အချို့မှာ ကြည့်ရှုပြီး လွယ်လွယ်ပင် မှတ်သားနိုင်သော်လည်း အချို့အဓိပ္ပါယ်များ မှတ်ဉာဏ်ဖြင့် ထိန်းထားနိုင် ခက်သည်လည်း ရှိတတ်ပေသည်၊ ယင်းသို့သော အဓိပ္ပါယ်များကို ရှေ့ပျို့ကဗျာများမှ ထုတ်၍လည်းကောင်းကိုယ်တိုင်ကဗျာဖွဲ့၍လည်းကောင်း ဆောင်ပုဒ်ရေးသားထားပေသည်။

ပုံစံ(၁) ဆုတောင်းခန်းပျို့မှ ထုတ်နုတ်၍ မာန်ကိုးပါးဖြစ်ပုံ ဆောင်ပုဒ်ကို (နှာ-၅၁) ၌ တွေ့ရသည်။

(၂) ပါရမီခန်းပျို့မှ ထုတ်နုတ်၍ နိဗ္ဗာန်ကို ကလျာဏပုထုဇဉ်များ အနုမာနဉာဏ်ဖြင့် သိမြင်နိုင်ပုံကို (နှာ-၆၉) ၌ တွေ့နိုင်သည်။

(၃) စရိုက်၆ပါး ဖြစ်ပုံအရ နှလုံးသွေးအရောက်ဖြစ်ပုံကို မှတ်လွယ်စေရန် ကိုယ်တော်တိုင် ဆောင်ပုဒ်ရေးသားထားသည်ကို (နှာ-၇၁) ၌ တွေ့နိုင်သည်။

ဤသို့စသည်ဖြင့် လိုအပ်ရာ၌ ဆောင်ပုဒ်လင်္ကာများ ဆောင်ပုဒ်များရေး၍ အရကျက်ဖွယ် အဓိပ္ပါယ်များကို ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ ဤကျမ်း၌ အသီး အခိုင်များသဖွယ် တင့်တယ်ဝေဆာလှပါပေသည်။

ဤကျမ်းဖြစ်ပေါ်လာပုံ ယင်းသို့ အနက်အဓိပ္ပါယ် အသွယ်သွယ် ဖော်ပြလျှက် သဂြိုလ်ကျမ်းကို ဖွင့်ဆိုသော မနောရထပူရဏီကျမ်းကို ကျီးသဲလေးထပ်ဆရာတော် ဘုရားကြီးသည် ပေမူဖြင့်ပြုစုတော် မူခဲ့ရာ သာသနာတော် သက္ကရာဇ် နှစ်ထောင်လေးရာ တစ်ဆယ့်ခုနှစ် ခုနှစ် (၂၄၁၇) ခုနှစ် ကောဇာသက္ကရာဇ် တစ်ထောင့်နှစ်ရာသုံးဆယ့်ငါး (၁၂၃၅)ခု တော်သလင်းလဆန်း ၁၀-ရက် တနင်္လာနေ့တွင် အောင်မြင်ထမြောက် ပြီးဆုံးခြင်းသို့ ရောက်တော်မူသည်။ ရှေးပဝေသဏီက စာဟောင်း ပေဟောင်း ကျမ်းကောင်းတဆူကို ဆရာတော်ကြီးမှ သုံးဆယ်မြောက် အရှင်စန္ဒောဘာသသည် ရွှေပြည်ညွန့် ပုံနှိပ်တိုက် အယ်ဒီတာ ဦးစိုးတင့်နှင့် တိုင်ပင်၍ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမည့်အကြောင်း ကြော်ငြာသည်၊ ကြော်ငြာပြီးကျမ်းစာကို မရိုက်နှိပ်သေးမီ ဆရာတော် အရှင်စန္ဒောဘာသ ဘဝနတ်ကြောင်း ပြောင်းကြွတော်မူသည် ဆရာဦးစိုးတင့်လည်း ကွယ်လွန်သည်၊ စာမူမှာမူ ရန်ကုန်မြို့ ဗားကရာတိုက် ရွှေတောင်တိုက်သစ် ဆရာတော် အရှင်သာဂရထထံမှာ ကျန်ခဲ့သည်။

မနောရထပူရဏီကျမ်း ထွက်မည်ဟူသော ကြော်ငြာကို ဖတ်ရှုကြရသော တိုင်းသူ ပြည်သား ရှင်လူအများသည်လည်း ကိုယ်တိုင်လာ စာပေးသဖြင့် အမျိုးမျိုး မေးကြသည်။

ထိုကြောင့် စာမူကို လက်ခံသိမ်းထားသော အရှင်သာဂရသည်လည်း အေးဆေးစွာ မနေသာတော့ပဲ ဆရာဦးစိုးတင့်၏ညီ ရွှေပြည်ညွန့်ပုံနှိပ်တိုက်ပိုင်ရှင် သခင်အေးနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ဓမ္မာစရိယ ဦးအောင်ငြိမ်းအား တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်စေကာ ၁၃၁၉-ခုနှစ်တွင် ဤကျမ်း ပထမတွဲကိုလည်းကောင်း ၁၃၂၀-ခုနှစ်တွင် ဤကျမ်း ဒုတိယတွဲကို လည်းကောင်း ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့လေသည်။

ပြန်လည်ရိုက်နှိပ်ခြင်း ယခုအခါတွင် စာအုပ်ထွက်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ကြာခဲ့ပြီဖြစ်သောကြောင့် မနောရထ ပူရဏီကျမ်း အလွန်ရှားနေပြီး ဖြစ်သည့်ပြင် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို လေ့လာလိုသူများနှင့် စာချစာသင် ရှင်လူအများကလည်း လိုလားတောင့်တ ပြန်လည်ရိုက်နှိပ်ပါရန် တိုက်တွန်းကြသောကြောင့် ဤကျမ်းစာမူကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသူ သခင်အေးသည် သာသနာတော်အကျိုးကို မြော်ကိုး၍ ပေမူနှင့်တကွ ဤစာမူကို သာသနာရေး ဦးစီးဌာနသို့ လှူဒါန်းပါသည်။

မနောရထ ပူရဏီကျမ်း ၂-တွဲကို အလှူခံရှိသောအခါ သာသနာရေးဦးစီးဌာန ပုံနှိပ်တိုက်မှ ဤကျမ်းကို တတွဲတည်း စုပေါင်း ရိုက်နှိပ် ထုတ်ဝေလိုက်ခြင်းဖြစ်ပေသည်။

အကျိုးတရားအဆက်ဆက်။ဤမနောရထ ပူရဏီကျမ်းသည်ကား အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟခေါ် သင်္ဂြိုလ်ကျမ်း၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်တို့ကို ပေါ်လွင်ထင်ရှားအောင် ရေးသားသော ကျမ်းဖြစ်သည်။

ဤကျမ်းကို လေ့လာခြင်းဖြင့် အဘိဓမ္မာ ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ၁၈-ကျမ်း၌ သဘောအဓိပ္ပါယ်တို့ကို အကျဉ်းချုံးရေးသားသော အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်းလာ အဓိပ္ပါယ် သဘောများ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာသဘောတရားများကို ကောင်းစွာ နားလည် သိမြင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ယင်းသို့နားလည်လျှင်လည်း

(၁) မကောင်းသော အကုသိုလ်ကို မပြုပဲရှောင်နိုင်ခြင်း

(၂) ကောင်းသောကုသိုလ်တရားကို ပြည့်စုံစေခြင်း

(၃) မိမိ၏ စိတ်ကို ဖြူစင်စေခြင်း။

ဟူသော ဗုဒ္ဓဝါဒ အခြေခံတရားတော်ကိုလည်း တတ်သိနားလည်ပြီး ကျင့်သုံး ပွားများ နိုင်ကြမည် ဖြစ်ပေသတည်း။

ဦးထွန်းလှိုင်(ဝိနယပါရဂူ)

သကျသီဟ ဓမ္မာစရိယ ဝဋံသကာ

အစိုးရဓမ္မာစရိယ သိရောမဏိ

စေတိယင်္ဂဏ ဓမ္မာစရိယ ဂဏဝါစက

မူလစကားချီး

ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ်စဉ်က

မူလစကားချီး

ထုတ်ဝဖြန့်ချီရခြင်းအကြောင်း

တိဘောကဂ္ဂ ဘက်မမျှသည် သကျမာရဇိ တုမရှိသား မုနိထွတ်ထား မြတ်ဘုရား၏ သုံးပါးသော သာသနာတော်ဝယ် အံ့ဖွယ်ဘနန်း ထူးဆန်းသောဉာဏ် ထက်သန်သော လုံ့လဖြင့် ပိဋကတ္တယ ဝိသာရဒ ဂန္ထန္တရ ဗဟုသုတ နာနာနယ ကောဝိဒ ဖြစ်တော်မူသဖြင့် ''ဇိနတ္ထပကာသနီ'' ကျမ်း ''စွယ်စုံကျော်ထင်ကျမ်း'' စသော ကျမ်းပေါင်းများစွာတို့ကို ရေးသားတော်မူခဲ့ရာ ဇမ္ဗူဒီပါကျွန်း သာသနာထွန်းကားရာ အရပ်တို့၌ မဆန့်သော ဂုဏ်သတင်းဖြင့် လွန်မင်းစွာ ကျော်စောတော်မူခဲ့သော ကျေးဇူးတော်ရှင် ''ရွှေတောင်မြို့- ကျီးသဲလေးထပ်'' ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည် အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟမည်သော သင်္ဂြိုလ်ကျမ်း၌ နည်းနာနယ ရရှိကြစေခြင်းငှာ အဘိဓမ္မတ္ထ ဉာဏဂမ္ဘီ အဆီရဲရဲ သိပ်သည်းကျစ်လစ် အနှစ်သာရဟူသမျှတို့နှင့် ထူးလှနက်နဲခက်ခဲတာ မှန်သမျှတို့ကို အဆောင်ဆောင်သောပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာအဝဝ, ပျို့ကဗျာ သာဓကတို့ဖြင့် ကျနစွာ တန်ဆာဆင်ပြီးလျှင် ၉ ပိုင်း, ၉ ကဏ္ဍ မေးအဖြေ အစုံပြလျှက် ပေထက် အက္ခရာတင်ကာ ''မနောရထပူရဏီ'' ဟူသောအမည်ဖြင့် စီရင် ရေးသားတော် မူခဲ့လေသတည်း။

ဤသို့ရေးသားတော်မူခဲ့သော ပေမူသည် ဆရာတော်ကြီးမှ ၃-ဆက်မြောက် ဖြစ်သော ရွှေတောင်မြို့ ထိပ်ဗိုလ်ရုံ ကျောင်းတိုက်ကြီး၏ ဦးစီးနယက ပိဋကတ္တယ ဝိသာရဒ ဂန္ထန္တရ ဗဟုသုတ နာနာနယ်ကောဝိဒ ဖြစ်တော်မူသော ဆရာတော်သခင် အရှင် ''ဦးစန္ဒောဘာသ'' မထေရ်သည် ကောင်းစွာသိုမှီး သိမ်းဆည်း စောင့်ရှောက်လာခဲ့ရာ လွန်ခဲ့သော အနှစ်၃၀လောက်က ကျွန်ုပ်တို့၏ နောင်တော် အယ်ဒီတာ ''ဦးစိုးတင့်'' အား စက်တင်ပုံနှိပ်ရန် အတန်တန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ခြင်း ပြုသဖြင့် ရိုက်နှိပ်ရန် စိုင်းပြင်းပြီးလျှင် ''မနောရထပူရဏီ'' ကျမ်းကြီး ထွက်ပေါ်တော့မည်ဟူ၍ ကြော်ငြာများပင် ဖြန့်ချီ ခဲ့ဘူးလေသည်။

ထိုသို့ကြော်ငြာလိုက်ရာ များစွာသော သောတုဇန သုတေသီ အဝဝတို့သည် ထွက်လာမည့် ''ကျမ်းပူရဏီ'' ကို လှမ်းယူမည် အာသီသဖြင့် တမ်းတခြင်းမက တမ်းတ မျှော်လင့်ခဲ့ကြပါသော်လည်း နေအရုဏ် လှုံခွင့်မရသဖြင့် မပွင့်ရသည့် ကြာပဒုံလို ယခုခေတ်တိုင်ရောက်အောင်ပင် ထွက်ပေါ်ခြင်း မရှိ ဖြစ်ခဲ့ရချေသည်။

မမြဲသည့်ဘဝ သင်္ခါရဖြင့် ဦးစိုးတင့်လည်း ကွယ်လွန် ဆရာတော်အရှင် ''ဦးစန္ဒောဘာသ'' သည်လည်း ၁၃၁ရခုနှစ် တော်သလင်းလဆန်း ၈ရက်နေ့ သက်တော် (၇၉) ဝါတော် (၆၀) အရတွင် ဘဝနတ်ထံ ပျံလွန်တော်မူပြန်သည်ဖြစ်ရာ ထိုကျမ်း စာပေမူမှာ ဆရာတော်၏ တူတပည့် ရန်ကုန်မြို့ ဗားကရာတိုက် ရွှေတောင်တိုက်သစ် ကျောင်းကြီး၏ ဦးစီးနာယက ''အရှင်ဦးသာဂရ'' မထေရ်၏ထံတွင် ကျန်ရှိနေခဲ့ပြန်လေရာ ယခုအခါ ဥပမာဆိုရလျှင် ''စပယ်တဲ့လေးရုံ အပွင့်ငယ်ကုံ အငုံမှာကျန်ပါသေးရဲ့'' ဆိုသကဲ့သို့ နေအရုဏ်ချိန်မသင့်၍ မပွင့်ရသည့်ကြာအလား ကျန်ရှိရစ်သည့် ပေမူများကို အရှင် ''ဦးသာဂရ'' အထံမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရန် တိုက်တွန်းချက်ဖြင့် ရရှိခဲ့လေရာ မျှော်လင့်ကြသူ ရှင်လူအဝဝသောတုဇနအလီလီယောဂီအပေါင်း ''ပန်ချင်သူ ပျို့နွဲ့နှောင်းတို့ ခေါင်းဖီးကြလေး...'' ဆိုသည့် ရှေးစကားအသွင် ပန်ဆင်လိုသူ ရှင်လူအပေါင်းတို့အတွက် ''မနောရထပူရဏီ'' ကျမ်းကို မူလကျမ်းရင်းအတိုင်း ချွတ်ချော်တိမ်းပါးခြင်း မရှိစေရပဲ ရှင်းလင်းသေသပ်သော ပုဒ်ပါဌ်အဖြတ်အရပ်မှစ၍ ကျနသေချာစွာ အက္ခရာပုဒ် ဗျည်း မလိပ်လည်းစေရအောင် ''ပါဠိဆရာ အယ်ဒီတာကြီး ဦးအောင်ငြိမ်း ဓမ္မာစရိယ'' ကိုယ်တိုင် ကြပ်မတ်ကြည့်ရှုလျက် ကောင်းစွာ သုတ်သင် ပြင်ဆင်ပြီးလျှင် စက်တင် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေလိုက်ပါသည်။

ယင်းသို့ကြိုးပမ်းတကုတ် စက်တင်ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရခြင်း၏ အကြောင်းအရားအဓိက ရည်ရွယ်ချက်များမှာ-

၁။အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းဝယ် လမ်းကောင်းသဖွယ် သိမ်မွေ့လှသည့် ခဲရာခဲဆစ် ဟူသမျှတို့ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြတော်မူခဲ့သဖြင့် ပေါ်လွင်လှသည်ဖြစ်ရာ အဘိဓမ္မာ ပရမတ်စခန်း၌ လိမ္မာတတ်ကျွမ်းလိုသူ ရှင်လူဟူသမျှတို့၏ လိုအင်ဆန္ဒ ပြည့်ဝ စေရန်၄င်း၊

၂။ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရက နှစ်စဉ်မကွာ ပြုလုပ်ကျင်းပလျက်ရှိသော ငယ်၊ လတ်၊ ကြီး၊ ကျော်၊ ဓမ္မာစရိယ၊ စာချတန်း စာမေးပွဲများနှင့် အဘိဓမ္မာဆိုင်ရာ စာမေးပွဲများကို ဝင်နွှဲဖြေဆိုကြသော ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်းတို့မှာလည်း ''သင်္ဂြိုလ်ဘာသာ'' ၏ ခက်ဆစ်ခဲရာတို့ကြောင့် ငြီးတွားမနေကြရပဲ လွယ်လင့်တကူ ဖြေဆိုနိုင်ကာ မင်္ဂလာအောင်ပန်းကို ဆင်မြန်းတော် မူနိုင်ကြစေရန်၄င်း။

၃။စာချအကျော် ဆရာတော်များနှင့် ပဋိပတ်အကျင့် လမ်းတွင် အလုပ်စခန်းဝင်ကာ နေကြသော ယောဂီအပေါင်း သူတော်ကောင်းများတို့သည်လည်း အားထားကြည့်ရှု ပွားများမှုတွင် အစဉ်မလွဲ အမြဲထာဝရ လက်ကသုံးပြုနိုင် ကြရန်အတွက်၄င်း။

၄။ဤမျှထူးခြား ကျေးဇူးများ၍ အနှစ်သာရနှင့် ပြည့်သသော ကျမ်းစာတစ်စောင် ဖြစ်ပါလျှက် နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် စက်တင်ပုံနှိပ်ရန် ကြိုးပမ်းတကုတ် အားထုတ်ခဲ့စေကာမူ အခါမသင့် အခွင့်မရသဖြင့် ယနေ့တိုင် မထွက်ပေါ်နိုင်ဘဲ ဖြစ်နေခဲ့ရာ နောက်ကာရွေ့လျား ပျောက်ပျက်သွားခဲ့သော တောင့်တမျှော်လင့်လျှက် ရှိကြသူ ရှင်လူအများ စာသင်သား သောတုဇန သုတေသီ ဟူသမျှတို့နှင့် နောင်လာ နောက်သားတို့သည် ဤ 'မနောရထ ပူရဏီ' ကျမ်းအဆီကို တွေ့ကြုံကြည့်ရှုခွင့် မရ အဟောသိက နယ်တွင်းသို့ သက်ဆင်း တိမ်မြုပ်သွားမည့် အရေးကို တွေးမိသဖြင့်၎င်း

၅။ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရန် စိတ်ကြံကြိုးစားတော်မူခဲ့ကြသော ဆရာတော်သခင် ဦးစန္ဒောသ ထေရ်အရှင်နှင့် နောင်တော် ဦးစိုးတင့်တို့၏ ဆန္ဒ ပြည့်ဝစေမှုများကိုလည်း ထောက်ရှု လေးစားသောအားဖြင့် ကျေးဇူးများဆပ်ရာ ရောက်စေရန်၎င်း ဆိုခဲ့သမျှသော ရည်ရွယ်ချက် အကြောင်းကြောင်းတို့ဖြစ် စေတနာ သဒ္ဓါရွှင်လန်း ကြိုးပမ်းတကုတ် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း ပြုလိုက်ပါသတည်း။

သခင်အေး

ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသူ

ရွှေပြည်ညွန့် စာပုံနှိပ်တိုက်ပိုင်ရှင်

၁၃၁၉-ခု နယုန်လဆန်း ၈-ရက်နေ့။

မာတိကာ

မာတိကာ

အမှတ်စဉ်အကြောင်းအရာစာမျက်နှာ

ပဏာမနှင့် ပဋိညာဉ်

စိတ်ပိုင်း

၁။သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ၌ သမ္မာသဒ္ဒါနှင့် သံ သဒ္ဒါ နှစ်ပါး အထူးကိုပြခြင်း

၂။အတုလံနှင့် သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမံ ပုဒ်နှစ်တန်၏ အထူးကိုပြခြင်း

၃။အဘိဝါဒိယပုဒ်ဖြင့် ဝိသေသရှိခိုးပုံ ပြခြင်း

၄။ဘာသိဿံပုဒ်အရ ပဋိညဏ်ကိုပြခြင်း

၅။ဂန္ထာရမ္ဘ ၃-ပါးတွင် လိုအပ်သော ဂန္ထာရမ္ဘ ကိုပြခြင်း

၆။နာယဝိသေသဖြင့် ရှိခိုးပုံကိုပြခြင်း

၇။ပရမတ္ထ သဘာဝကိုပြခြင်း

၈။ပညတ်အပြား ၆-ပါး

၉။အကုသိုလ်စိတ်ကို ရှေးဦးစွာပြခြင်းအကြောင်း

၁၀။လောဘမူစသည် ခေါ်ဆိုရပုံကိုပြခြင်း

၁၁။ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်စိတ် ခေါ်ဆိုရပုံကိုပြခြင်း

၁၂။မှီရာနိဿယအားဖြင့် ပဉ္စဝိညာဉ်အမည်ရပုံကိုပြခြင်း

၁၃။ကာယဝိညာဉ်၌ သုခ, ဒုက္ခ ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

၁၄။အာဝဇ္ဇန်းစသည်၌ ပါသောစေတနာသည် ကံမမည်ပုံကို ပြခြင်း

၁၅။ဟိတ်ကင်းသော ဟသိတုပ္ပါဒ်ဇောအမည်ရပုံကို ပြခြင်း

၁၆။ဟသိတုပ္ပါဒ်ဟူသော နာမဝိသေသကို ပြခြင်း

၁၇။မဟာကုသိုလ်ဟူသော နာမဝိသေသကို ပြခြင်း

၁၈။တိဟိတ်ပဋိသန္ဓေ ၁၃-ပါးမှာ အဘယ်စိတ်များ မြတ်သနည်း

၁၉။ဉာဏ်အပြားဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၂၀။စျာန်ဝင်စားရာ အစစွာ ဘယ်စျာန်ပါလေနည်း

၂၁။ပဉ္စမစျာန်သန္ဓေနေသော ဗြဟ္မာတို့မှာ အဘိညာဏ်ရဖို့ အားထုတ်ရသေးသလော

၂၂။ပဉ္စမစျာန် ၂-ပါး ထူးခြားပုံပြခြင်း

၂၃။မဟဂ္ဂုတ်ချင်းတူသော်လည်း အာရုံမတူပုံကို ပြခြင်း

၂၄။နေဝသညာ နာသညာ၏ ဝိသေသကိုပြခြင်း

၂၅။အရူပစိတ် ၄-ပါးပြားပုံကိုပြခြင်း

၂၆။လောကုတ္တရာစိတ်မှာ ကြိယာကင်းပုံကို ပြခြင်း

၂၇။ပါဒကစသော စျာန်တို့နှင့် တူဟန်ကိုပြခြင်း

၂၈။သုက္ခဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်တို့ရသော မဂ်ကိုပြခြင်း

၂၉။မဂ်လေးပါးတို့ ကိလေသာပယ်ပုံကို ပြခြင်း

၃၀။လောဘမူစိတ်ပေါင်းကို ပြခြင်း

၃၁။ဒေါသမူစိတ်ပေါင်းကို ပြခြင်း

၃၂။မောဟမူစိတ်ပေါင်းကို ပြခြင်း

၃၃။ရူပါဝစစိတ်ပေါင်းကို ပြခြင်း

၃၄။မဂ်စိတ် ၄ထောင် ပွားနည်းပိုပြခြင်း

စေတသိက်ပိုင်း

၃၅။အာရုံအာရမ္မဏိကနှစ်ဝတွင် ဦးစွာဖြစ်သော တရားကိုပြခြင်း

၃၆။စေတသိက်ကို နာမ်ဆိုရခြင်း အကြောင်းကို ပြခြင်း

၃၇။ဝေဒနာငါးပါး၏ တရားကိုယ်ကို ပြခြင်း

၃၈။တတြမဇ္ဈတ္တထာနှင့် ဥပေက္ခာအထူးကို ပြခြင်း

၃၉။အပ္ပမညာ တရားလေးပါးယူပုံကို ပြခြင်း

၄၀။ပီတိနှင့် သောမနဿအထူးကို ပြခြင်း

၄၁။ဥဒ္ဓစ္စစိတ်၌ ဧကဂ္ဂတာယှဉ်ပုံကို ပြခြင်း

၄၂။ဝိရတီ ၃-တန်ရှောင်ကြဉ်ဟန်အထူးကို ပြခြင်း

၄၃။အတတ်များစွာ အရာရာ ပညာဆိုသင့် မဆိုသင့်ကို ပြခြင်း

၄၄။အသိ ၃-ပါး ပြားပုံအထူးကိုပြခြင်း

၄၅။ဝိတက်, စေတနာ, မနသိကာရ ၃-ပါး အထူးကိုပြခြင်း

၄၆။ဉာဏ်နှင့် ဒိဋ္ဌိအသိထူးပုံကို ပြခြင်း

၄၇။ပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀ ၌ ဝိတက်မယှဉ်ပုံကို ပြခြင်း

၄၈။ဝိရတီကို အနိယတယောဂီ, ဆိုသင့် မဆိုသင့်ကို ပြခြင်း

၄၉။လောကုတ္တရာ ပဉ္စမစျာန်ကို လိုအပ်သော ဥပေက္ခာကို ပြခြင်း

၅၀။ဗြဟ္မာတို့မှာ ၃-ဖြာ ဝိရတီ ဖြစ်သင့် မဖြစ်သင့်ကို ပြဆိုခြင်း

၅၁။မဟဂ္ဂုတ်ပဉ္စမစျာန်၌ ကရုဏာ, မုဒိတာ ကင်းဟန်ကိုပြခြင်း

၅၂။မဟာကုသိုလ်စိတ်၌ စေတသိက်ယှဉ်ဟန် အထူးကိုပြခြင်း

၅၃။မြတ်စွာဘုရား တရားဟောရာ သုဘာသိတဝါစာ ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၅၄။ပဋိသန္ဓေအခါ မေတ္တာဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၅၅။ပဋိသန္ဓေအခါ လောဘဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၅၆။ထိနနှင့် မိဒ္ဓအထူးကို ပြခြင်း

၅၇။ဒေါသမူစိတ်၌ စေတသိက်ယှဉ်ဟန် အထူးကိုပြခြင်း

၅၈။ကာယဝိညာဉ်ဒွေ၌ ယှဉ်သော စေတသိက်ကို ပြခြင်း

၅၉။ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်၌ ဆန္ဒကင်းပုံကို ပြခြင်း

၆၀။မာနတရားထောင်လွှားခြင်း၏ အကြောင်းကိုပြခြင်း

ပကိဏ်းပိုင်း

၆၁။ဝေဒနာမည်သမျှ ခန္ဓာမည်ရပုံကိုပြခြင်း

၆၂။ဝေဒနာငါးပါး၏ လက္ခဏာကို ပြခြင်း

၆၃။အဟိတ်နှင့်သဟိတ် နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

၆၄။အဟိတ်စေတသိက်စသည် ရှိမရှိကို ပြခြင်း

၆၅။ဧကဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ် မရှိသင့်ပုံကိုပြခြင်း

၆၆။အသညသတ်ဗြဟ္မာကို အဟိတ်ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၆၇။နိဗ္ဗာန်ဝင်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပဋိသန္ဓေ စုတိကို ပြခြင်း

၆၈။သုံးကျွန်းသားတို့ ဟိတ်တရားမရှိပုံကို ပြခြင်း

၆၉။ကိစ္စအကျိုး ဌာနအကြောင်းဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၇၀။ဌာန ၂၅ ပါးကို ပြခြင်း

၇၁။ဘုံနှင့် ဌာန ပိုင်းခြား၍ ပြခြင်း

၇၂။ဒွါရ ၆-တန် ရုပ်, နာမ် ကောက်ပုံကို ပြခြင်း

၇၃။မနောဒွါရ၏ သရုပ်ကိုပြခြင်း

၇၄။ဒွါရဝိမုတ်စိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

၇၅။ပဉ္စဒွါရ၌ ဖြစ်သောစိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

၇၆။မနောဒွါရ၌ ဖြစ်ထိုက်သောစိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

၇၇။မနောဒွါရ၌ မဖြစ်ထိုက်သောစိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

၇၈။ဒွါရတို့၏ ရုပ်ကလာပ် အရေအတွက်ကို ပြဆိုခြင်း

၇၉။အာရုံ အာရမ္မဏိက ခွဲခြားပုံကို ပြခြင်း

၈၀။အာရုံ၆ ပါးတွင် ဓမ္မာရုံများသည်ကို ပြခြင်း

၈၁။ဓမ္မာရုံကို အာရုံပြုသောစိတ်များကို ခွဲခြား၍ပြခြင်း

၈၂။မနောဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်တို့၏ အာရုံကိုပြခြင်း

၈၃။မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံကိုပြခြင်း

၈၄။သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့ အကုသိုလ်ကို အာရုံပြု မပြုကို ပြခြင်း

၈၅။ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ် နိဗ္ဗာန် အာရုံပြုနိုင်ပုံကို ပြခြင်း

၈၆။ဝတ္ထု ၆-ပါးကို တည်ဌာနအားဖြင့် ပြခြင်း

၈၇။ဟဒယဝတ္ထု၏ အဆင်း ၆ပါးကို ပြခြင်း

၈၈။ဝိညာဉ်, အာရုံတို့ကို ဥပမာအားဖြင့် ပြခြင်း

ဝီထိပိုင်း

၈၉။ဝိသယပဝတ္တိ၏ အဓိပ္ပယ်ကို ပြခြင်း

၉၀။စက္ခုဒွါရဝီထိစိတ်ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၉၁။သောတဒွါရဝီထိစိတ်ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၉၂။မန္ဒာယုက အမန္ဒာယုက မဇ္ဈိမာယုက ၃-ပါးယူပုံကို ပြခြင်း

၉၃။ဝတ္ထုနှင့်အာရုံ ထိခိုက်ရာတွင် ဘဝင်လှုပ်ပုံကို ပြခြင်း

၉၄။အတီတဘဝင်ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၉၅။ဝီထိစိတ်ဖြစ်ပုံကို သရက် ဥပမာဖြင့်ပြခြင်း

၉၆။ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၉၇။ကာမဇောတိ့ု၏ အနည်းအများစောပုံကို ပြခြင်း

၉၈။ရေအယဉ် ပမာ ဘဝင်စိတ်ဖြစ်ရာကို ပြခြင်း

၉၉။မျောက်မျည်းခါတွင် အိပ်မက်မြင်ပုံကို ပြခြင်း

၁၀၀။အိပ်မက်နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

၁၀၁။အိပ်မက်ရာတွင် ကောင်းကျိုး မကောင်းကျိုး ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၁၀၂။အနိဌာရုံ ဣဌာရုံတို့၌ ဝိပါက်အမှန် ဇောအပြန်ကို ပြခြင်း

၁၀၃။ဝိဘူတာရုံနှင့် အဝိဘူတာရုံနှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

၁၀၄။မြင်ဘူးသော အာရုံပင် စိတ်တွင်ထင်ရာ ပစ္စုပ္ပန်သာ ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၁၀၅။အပ္ပနာဇောတို့၏ အနည်းအများ စောပုံကို ပြခြင်း

၁၀၆။တိက္ခ မန္ဒ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဝီထိ၌ ဖိုလ်ဇောအနည်းအများကို ပြခြင်း

၁၀၇။မဂ်နောက် ဖိုဘ်ဇော စောနိုင်ပုံကို ပြခြင်း

၁၀၈။သဗ္ဗညုတဉာဏ်ယူပုံကို ပြခြင်း

၁၀၉။သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ရရာ ဝီထိကို ပြခြင်း

၁၁၀။ဒေါသဇောနောင်ကျသော တဒါရုံဘဝင်များကို ပြခြင်း

၁၁၁။အာဂန္တုက ဘဝင်ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

၁၁၂။ဇောနှင့် တဒါရုံဘဝင်တို့ကို ဝေဖန်ပြခြင်း

၁၁၃။တဒါရုံ မဖြစ်သော အရာ ၁၀-ပါးကို ပြခြင်း

၁၁၄။အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပဋိသန္ဓေစိတ် ပဝတ္တိစိတ်တို့ကို ပြခြင်း

၁၁၅။ဘုံပုဂ္ဂိုလ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁၁၆။ကာမပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြဆိုခြင်း

၁၁၇။ရူပပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁၁၈။အရူပပုဂ္ဂိုလ်စိတ် ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁၁၉။ဆပညာသအရယထာသမ္ဘဝယူရပုံကို ပြခြင်း

၁၂၀။သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

၁၂၁။သကဒါဂါမ် ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

၁၂၂။အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

၁၂၃။ရဟန္တာ ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

၁၂၄။အရိယာပုဂ္ဂိုလ် ၁၀၈-ယောက်ယူပုံကိုပြခြင်း

၁၂၅။အပါယ်သတ္တဝါတို့မှာ ပညာကင်းသည်ကို ပြခြင်း

၁၂၆။အပါယ်ဘုံသား အလောင်းတော်များတွင် ဉာဏ်ယှဉ်ပုံကို ပြခြင်း

၁၂၇။မဟဂ္ဂုတ်ဇော ၁၈-ခုတို့၏ အနည်းအများစောပုံကို ပြခြင်း

၁၂၈။အဘိညာဉ် ဝီထိဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၁၂၉။ဝသီဘော် ၅ပါး ထူးခြားပုံ

၁၃၀။စျာန်ဝင်စားတိုင်း အသက်ရှူ မရှူ

၁၃၁။သင်္ခါရ ၃-ပါးရထိုက်, မရထိုက်ပုဂ္ဂိုလ်များကို ပြဆိုရာ

၁၃၂။တန်ခိုးပြရာတွင် ဘုရားရှင်နှင့် သာဝကတို့ ဝီထိကျပုံ

၁၃၃။ဘုံ ၃-ပါး၌ မဂ်ရပုံခြင်း မတူပုံ

၁၃၄။နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားရာ၌ အာရုပ္ပဇော ၂ ကြိမ်သော စောခြင်း

၁၃၅။ပုဗ္ဗကိစ္စလေးပါး ထူးခြားချက်

၁၃၆။နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားခြင်းအကြောင်း

၁၃၇။ကာမပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ရူပပုဂ္ဂိုလ်တို့ နိရောဓသမာပတ် ဝင်စားရာ ထူးခြားကြပုံ

၁၃၈။နိရောဓသမာပတ်မှ ထသောအခါ အာရုံပြုပုံ

၁၃၉။စျာန်နှင့် မဂ်တို့၏ မစ္စဝေက္ခဏာ ဇောများကို ပြခြင်း

၁၄၀။ပစ္စဝေက္ခဏာဇောဝယ် အထူးမှတ်ဖွယ်

၁၄၁။အိပ်ပျော်စဉ်တွင် ထိုဘဝင်စိတ်ပင် ဆိုထိုက် မဆိုထိုက်

ဘုံပိုင်း

၁၄၂။ဘုံမည်ခြင်းအကြောင်း

၁၄၃။ကာမသုဂတိမည်ခြင်းအကြောင်း

၁၄၄။ငရဲဘုံမည်ခြင်းအကြောင်း

၁၄၅။တိရိစ္ဆာန်မည်ခြင်းအကြောင်း

၁၄၆။ယောနိ သဒ္ဒါ၏ အနက်အပြားကို ပြဆိုရာ

၁၄၇။ပြိတ္တာဟု ခေါ်ဆိုရခြင်းအကြောင်း

၁၄၈။အသူရကာယ်မည်ခြင်းအကြောင်း

၁၄၉။မနုဿဟူသော ဝေါဟာရကို ပြဆိုခြင်း

၁၅၀။စတုမဟာရာဇ်ခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၁။တာဝတိံသာဟုခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၂။ယာမာဟုခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၃။တုသိတာဟု ခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၄။နိမ္မာနရတိဟု ခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၅။ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တီခေါ်ဆိုရပုံ

၁၅၆။ရူပ ပထမစျာန် ၃-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

၁၅၇။ဒုတိယစျာန် ၃-ဘုံကို ပြခြင်း

၁၅၈။တတိယစျာန် ၃-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

၁၅၉။စတုတ္ထစျာန် ၇-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

၁၆၀။သတ္တာဝါသ ဘုံကိုးဝကို ပြဆိုချက်

၁၆၁။ပဉ္စဝေါကာရ စတုဝေါကာရ ဧကဝေါကာရ ပြားပုံကို ပြခြင်း

၁၆၂။ဘဝဂ်ရပ်မှာ အရိယာပြောင်းကာ ဖြစ်သင့် မဖြစ်သင့်

၁၆၃။အရုပမှာ မဂ်သောတာ ကင်းရာ၌ဝယ် သိမှတ်ဖွယ်

၁၆၄။သုဒ္ဓါဝါသဘုံ၌ ဗြဟ္မာအမြဲရှိ မရှိကိုပြခြင်း

၁၆၅။ဇာတိခေတ်မှ ပြင်ပသုဒ္ဓါဝါ ဘုံများမှာ ဗြဟ္မာရှိသင့် မရှိသင့်

၁၆၆။ငရဲသားများ သေဘေးကို ကြောက်မကြောက်

၁၆၇။ဇစ္စန္ဓာဒိ၌ အာဒိသဒ္ဒါ၏ အာဒိဝန်ကို ပြဆိုခြင်း

၁၆၈။ပဏ္ဍုက်အပြား ၅-ပါး

၁၆၉။ဥဘတောဗျည်း အပြားနှစ်ပါး

၁၇၀။ဘုမ္မဿိတသဒ္ဒါ စသည်တို့၏ အဖွင့်ကို ပြဆိုရာ

၁၇၁။ပြိတ္တာအပြား ၁၂-ပါးကို ပြဆိုရာ

၁၇၂။စတုမဟာရာဇ်နတ်ဘုံ၌ နတ်ကျိုး နတ်ကန်းရှိ မရှိ

၁၇၃။လူ ဥပပါတ်စသည် ရှိသင့် မရှိသင့်

၁၇၄။နတ်တို့ သက်ပိုင်း နတ်တိုင်း နေရ မနေရကိုပြခြင်း

၁၇၅။နတ် လူနှစ်ပါးတို့၏ နှစ် လ ရက် များကို နှိုင်းယှဉ်ချက်

၁၇၆။အပါယ်သားများ သက်ရှည်ငြား အကုသိုလ်လား ကုသိုလ်လား

၁၇၇။လေးကျွန်းသားတို့၏ အသက်တမ်းကိုပြခြင်း

၁၇၈။နတ်ရွာ ၆-တန် တည်နေဟန်

၁၇၉။ဘုံအကွာအဝေးကို ပြဆိုခြင်း

၁၈၀။စျာန်ဘုံလေးပါးသာ ရှိရခြင်းအကြောင်း

၁၈၁။ကမ္ဘာနှင့် ဗြဟ္မာ သိဖို့ရာ

၁၈၂။ကမ္ဘာပျက်ဟန်ကိုပြခြင်း

၁၈၃။ကိစ္စထူးခြား ကံလေးပါး

၁၈၄။ဥပဃာတကနှင့် ဇနက ကံနှစ်ပါး ထူးခြးပုံ

၁၈၅။ပါကဒါနအပြား ကံလေးပါး

၁၈၆။မိဘ သားမယားများ ပြုစုကျွေးမွေးရာ အကျိုးပေး မပေး

၁၈၇။ဂရုကံစသည်တို့ အကျိုးမပေးပုံ အစဉ်ကို ပြခြင်း

၁၈၈။အကျိုးပေးရာ ကာလအားဖြင့် ကံလေးပါးပြားပုံ

၁၈၉။ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

၁၉၀။ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

၁၉၁။အပရာပရိယကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

၁၉၂။အဟောသိကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

၁၉၃။ပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာလာ ကံအပြားကို ပြခြင်း

၁၉၄။ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်လာ ကံအပြားကို ပြခြင်း

၁၉၅။အတ္ထိကံ ၆ပါးကို ပြခြင်း

၁၉၆။ကံတို့ကို အကျယ်ဝေဖန်၍ ပြခြင်း

၁၉၇။သမ္ပတ္တိ ၄ပါး ဝိပတ္တိ၄ပါးကို ပြခြင်း

၁၉၈။ဂရုကံ ၂ မျိုး ပြိုင်ရိုးမရှိ

၁၉၉။ဒိဌဒမ္မကံနှင့် ဥပပဇ္ဇကံနှစ်ပါး၌ မှတ်သားဖွယ်

၂၀၀။ဒွါရအားဖြင့် အကုသိုလ်ကံ ၃ပါးပြားပုံ ပြခြင်း

၂၀၁။ကမ္မပထအားဖြင့် အကုသိုလ်ကံ ၁၀-ပါးပြားပုံ ပြခြင်း

၂၀၂။အကုသိုဝစီကံ ဖြစ်မဖြစ်ကို ပြခြင်း

၂၀၃။အကုသိုလ်မနောကံ ဖြစ်မဖြစ်ကို ပြခြင်း

၂၀၄။ကာယကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ဟန်ကို ပြခြင်း

၂၀၅။ဝစီကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ဟန်ကို ပြခြင်း

၂၀၆။မနောကံ ဒွါရသုံးပါး၌ ဖြစ်ဟန်

၂၀၇။အကုသိုလ်ကံ ၁၀ပါးကို အဟိတ်ဖြင့် ဝေဖန်ပြခြင်း

၂၀၈။ဒါန သီလ ဘာဝနာ၌ ကုသိုလ် ၁၀ ဖြာ သွင်းပုံကို ပြခြင်း

၂၀၉။ကုသိုလ် ၁၀ ပါးကို ကံ ၃ပါးဖြင့် ဝေဖန်ပြခြင်း

၂၁၀။အကုသိုလ်ကံတို့၏ အပြစ်ကြီးငယ်ကို ပြခြင်း

၂၁၁။မဟဂ္ဂုတ်ကံမှာ မနောကံဖြစ်ကြောင်းကို ပြခြင်း

၂၁၂။ကံ အပြား ၁၆ပါးကို ပြခြင်း

၂၁၃။ရူပစျာန်၏ ပရိတ္တ မဇ္ဈိမ ပဏီတဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၂၁၄။အသညသတ်ဘုံသို့ လားအံ့သော စျာနလာဘီ

ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဘာဝနာပွားဟန်ကို ပြခြင်း

၂၁၅။ကုသိုလ်အဘိညာဉ်၏ ပဋိသန်ပဝတ္တိယ အကျိုးမရှိပုံကို ပြခြင်း

၂၁၆။နိမိတ် ၃ပါးကို ခွဲခြား၍ ပြခြင်း

၂၁၇။သေခါနီးတွင် ထင်ပြီးနိမိတ် မြဲ မမြဲကို ပြဆိုခြင်း

၂၁၈။သေခါနီးမူ သက်မရှုပုံကို ပြခြင်း

၂၁၉။နိမိတ်အာရုံ ချုပ်ရာကာလကို ပြဆိုခြင်း

၂၂၀။စုတိလေးမျိုးကို ပြဆိုခြင်း

၂၂၁။သတ္တဝါတို့ ဘဝပြောင်းကူးရာ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်ကို ပြခြင်း

၂၂၂။နိမိတ် ၃ ပါးကို ကာလ ၃ပါးဒွါးရခြောက်ပါးတို့ဖြင့် ဝေဖန်၍ပြခြင်း

၂၂၃။မရဏာသန္နဇောနှင့် ပစ္စုပ္ပန်ကမ္မနိမိတ်တို့ ဖြစ်ဟန် ထင်ဟန်ကို ပြခြင်း

၂၂၄။အသညသတ်ဗြဟ္မာ စုတိရာ၌ နိမိတ်အာရုံ ကင်းဆိတ်ပုံကို ပြခြင်း

ရုပ်ပိုင်း

၂၂၅။မဟာဘုတ်ဟူသော ဝေါဟာရ

၂၂၆။ဥပါဒါ ရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၂၇။ပထဝီဓာတ်ကို ပြခြင်း

၂၂၈။အာပေါဓာတ်ကို ပြခြင်း

၂၂၉။တေဇောဓာတ်ကို ပြခြင်း

၂၃၀။ဝါယောဓာတ်ကို ပြခြင်း

၂၃၁။ပထဝီ ၄ မျိုးကို ပြခြင်း

၂၃၂။အာပေါ ၄ မျိုးကို ပြခြင်း

၂၃၃။စက္ခုပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၃၄။သောတပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၃၅။ဃာနပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၃၆။ဇိဝှါပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၃၇။ကာယပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၃၈။စက္ခု ၂မျိုးကို ပြခြင်း

၂၃၉။သောတ ၂ ပါးကို ပြခြင်း

၂၄၀။ဃာန ၂ ပါးကို ပြခြင်း

၂၄၁။ဇီဝှါ ၂ပါးကို ပြခြင်း

၂၄၂။ကာယ ၂ ပါးကို ပြခြင်း

၂၄၃။ရူပါရုံကို ပြခြင်း

၂၄၄။သဒ္ဒါရုံကို ပြခြင်း

၂၄၅။ဂန္ဓာရုံကို ပြခြင်း

၂၄၆။ရသာရုံကို ပြခြင်း

၂၄၇။ဖောဌဗ္ဗာရုံကို ပြခြင်း

၂၄၈။ဂေါစရဟူသော အမည်ကို ပြခြင်း

၂၄၉။ဣတ္ထိဘာဝရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၀။ပုမ္ဘာဝရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၁။ဘာဝရုပ်တို့၏ ပြောင်းလဲပုံကို ပြခြင်း

၂၅၂။ဟဒယ ရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၃။ဇီဝိတရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၄။အာဟာရရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၅။အနိပ္ဖန္နရုပ် ၁၀ ပါးကို ပြခြင်း

၂၅၆။ကာယဝိညတ်ရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၇။ဝစီဝိညတ်ရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၅၈။ဝိကာရရုပ်ကို ပြခြင်း

၅၉။လက္ခဏာရုပ် ၄ခုတွင် ဥပစယ ရုပ်နှင့် သန္တတိရုပ် ၂ ပါး

ထူးခြားချက်ကို ပြခြင်း

၂၆၀။ဇာတိရုပ်တခုကိုပင် ဥပစယသန္တတိ ခေါ်ဆိုရပုံ

၂၆၁။မဟာအဋ္ဌကထာလာ ရုပ် ၄ပါးကို ပြခြင်း

၂၆၂။ပသာဒရုပ်ငါးပါးကိုသာ အဇ္ဈတ္တိကရုပ်ခေါ်ဆိုပုံ

၂၆၃။ဒွါရ ၆ ပါးဖြစ်သော်ငြားလည်း ဒွါရရုပ် ၇ ပါးဖြစ်ပုံ

၂၆၄။ဒွါရရုပ်မည်ကြောင်းကို ပြခြင်း

၂၆၅။ဣန္ဒြိယ ရုပ်ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၂၆၆။ရုပ်ဇီဝိတ၏ ရုပ်တိုင်း အစိုးမရပုံ

၂၆၇။ဩဠာရိကရုပ်ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

၂၆၈။သန္တိကေရုပ်ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

၂၆၉။သပ္ပဋိဃရုပ်ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

၂၇၀။သနိဒဿနရုပ်ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

၂၇၁။ဥပစာနည်းဖြင့် ဂေါစရဂ္ဂါဟိကရုပ်ခေါ်ဆိုရပုံ

၂၇၂။ဂေါစရရုပ်ငါးပါးတွင် စက္ခုသောတ ၂ပါးတို့၏ အသမ္ပတ္တဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၂၇၃။အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ် ၈ ပါးတွင် ဝဏ္ဏ ဂန္ဓ ရသ ဩဇာရုပ်ကို ပြခြင်း

၂၇၄။လူတို့ကိုယ်ကို သုံးပိုင်းပိုင်း၍ ရသင့်တိုင်းသောရုပ် ပြခြင်း

၂၇၅။ခေါက်၍မေးက ရုပ်သေးတရာရပုံကို ပြခြင်း

၂၇၆။လဟုတာဒိတ္တယ ရုပ်တို့၏ ဝိကာရမည်ပုံကို ပြခြင်း

၂၇၇။ဩဇာရုပ်သဏ္ဌာန်ကို ပြခြင်း

၂၇၈။ကံသည်ရုပ်ကိုဖြစ်စေ၏ဆိုရာ၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပါဠိတော်နှင့် မဆန့်ကျင်ပုံကိုပြခြင်း

၂၇၉။ရုပ်ကိုမဖြစ်စေတတ်သော စိတ်တို့ကိုပြခြင်း

၂၈၀။ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်ခြင်းအကြောင်း

၂၈၁။ရဟန္တာတို့ စုတိစိတ်သည် ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်ခြင်း

၂၈၂။ဒွေပဉ္စဝိဉာဏ် ၁၀-၏ ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်ခြင်း

၂၈၃။အရူပဝိပါက်စိတ်တို့၏ ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်ခြင်း

၂၈၄။ရုပ်ကိုဖြစ်စေတတ်သော စိတ်တို့၏ ကိစ္စအထူးကိုပြခြင်း

၂၈၅။ရယ်ခြင်း ၆-ပါးကို ပြခြင်း

၂၈၆။ကမ္မဇ စိတ္တဇ ဥတုဇ အာဟာရဇရုပ်တို့၏ ဖြစ်ရာကာလ

အစ အဆုံး ကိုပြခြင်း

၂၈၇။ကံ စိတ် ဥတု အာဟာရဟူ၍ ဒေသနက္ကမအားဖြင့် ခေါ်ဆိုပုံကိုပြခြင်း

၂၈၈။သတ္တဝါတို့ မသေရာကာလကို ပြခြင်း

၂၈၉။ပဋိသန္ဓေအခါ ဩဇာပျံ့နှံ့ရာ ကာလကို ပြခြင်း

၂၉၀။ရုပ်ကလာပ်ဖွဲ့ရာ အင်္ဂါလေးပါးကို ပြခြင်း

၂၉၁။ဧကုပ္ပါဒနှင့် သဟဝုတ္တိ ၂-ပါး၏ အထူးကို ပြခြင်း

၂၉၂။စက္ခုဒသက ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၂၉၃။ယေဘုယျနည်းအားဖြင့် ဝိညတ်ရုပ်တို့ကိုလည်း

ကလာပ်ဖွဲ့စည်းရာ ပါဝင်ပုံကို ပြခြင်း

၂၉၄။ဗဟိဒ္ဓ၌ ရနိုင်သော ကလာပ်တိ့ုကိုပြခြင်း

၂၉၅။ဝစီဝိညတ်ဒသက ကလာပ်နှင့် တေရသက

ကလာပ်တို့ ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

၂၉၆။ကလာပ်ဖွဲ့ရာ မပါဝင်သောရုပ် ၅-ပါးကို ပြခြင်း

၂၉၇။ကလာပ် ၂၁-စည်းတွင် ရုပ်ပေါင်း ၃၁၆-ပါး ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၂၉၈။ပဝတ္တိ ပဋိသန္ဓေအခါ ရသင့်ရာသော ရုပ်တို့ကို ဝေဖန်၍ပြခြင်း

၂၉၉။စက္ခုစသည်တို့ ချို့သင့် မချို့သင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ပြခြင်း

၃၀၀။ပဋိသန္ဓေ တည်နေစဉ်အစ ကလလရေကြည် ပမာဏကို ပြခြင်း

၃၀၁။ပဋိသန္ဓေအခါ သတ္တာဟဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၃၀၂။အဘိဓမ္မာဋီကာ ဝါဒအရ သတ္တာဟဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

၃၀၃။သံသေဒဇ ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၃၀၄။ဥပပါတ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

၃၀၅။သံသေဒဇနှင့် ဥပပါတ် ၂-ပါး၏ အထူး

၃၀၆။ဂဗ္ဘသေယျက ခေါ်ဆိုရပုံ

၃၀၇။ကမ္မဇရုပ် ချုပ်ရာကာလကို ပြခြင်း

၃၀၈။စိတ္တဇအာဟာရဇ ရုပ်တို့ချုပ်ရာ ကာလကို ပြခြင်း

၃၀၉။လူသေကောင်မှာ ရသင့်ရာသော ရုပ်ကိုပြခြင်း

၃၁၀။တစ္ဆေတို့မှာ လူတို့အလား ရုပ်များ ရှိ မရှိကို ပြခြင်း

၃၁၁။တစ္ဆေတို့ကို လူများမမြင်ရခြင်း အကြောင်းကို သာဓကနှင့် တကွပြခြင်း

၃၁၂။တစ္ဆေတို့ သေရာ ရုပ်လက္ခဏာ ပြောင်းပုံကို ပြခြင်း

၃၁၃။ဗြဟ္မာတို့မှာ ရသင့် မရသင့်သော ရုပ်တို့ကို ပြခြင်း

၃၁၄။ဗြဟ္မာတို့၌ ရှိသောဩဇာသည် အာဟာရဇရုပ် မဖြစ်နိုင်ပုံကို ပြခြင်း

၃၁၅။ဗြဟ္မာတို့မှာ ဘာဝရုပ်မရခြင်း အကြောင်း

၃၁၆။အသညသတ် ဗြဟ္မာတို့ဖြစ်ပုံ ပြခြင်း

၃၁၇။ဗြဟ္မာတို့မှာ တည်ရာဗိမာန် စသည်ရှိပုံ

၃၁၈။ရူပ ၁၆-ဘုံ၌ ရသင့်သော ရုပ်ကလပ်တို့ကို ပြခြင်း

နိဗ္ဗာန်နှင့် ဆိုင်ရာများ

၃၁၉။နိဗ္ဗာန်မြင်သော ဒွါရကို ပြခြင်း

၃၂၀။နိဗ္ဗာန်ရှိမရှိကို သိနိုင်ရန်ကို ပြခြင်း

၃၂၁။ရေဝတနတ်သား လျှောက်ထားရာတွင် ဘုရားသခင်

ဟောတော်မူပုံကို ပြခြင်း

၃၂၂။မိလိန္ဒမင်းကြီးမေးရာတွင် ရှင်နာဂသိန်ဖြေဆိုပုံ

၃၂၃။ပိုဂ္ဂိုလ်တိုင်း နိဗ္ဗာန်ရ မရ မိလိန္ဒမင်းကြီးက မေးရာ

ရှင်နာဂသိန်ဖြေဆိုပုံ

၃၂၄။နိဗ္ဗာန်အပြား ၂-ပါးကို ပြခြင်း

၃၂၅။တနည်း နိဗ္ဗာန်အပြား ၃-ပါးကို ပြခြင်း

၃၂၆။လက္ခဏာရေး ၃-ပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ထင်ရုံမျှဖြင့် မဂ်ရ မရ ပြခြင်း

၃၂၇။တပါးကို နှလုံးသွင်းက ၃-ပါးလုံးထင်ပုံ

(သမုစ္စည်းပိုင်း)

၃၂၈။ဒွါသတ္တတိအရ ၇၂-ပါး သရုပ်ကို ပြခြင်း

၃၂၉။အာသဝလေးပါးကို ပြခြင်း

၃၃၀။ဩဃလေးပါးကိုပြခြင်း

၃၃၁။ယောဃလေးပါးကို ပြခြင်း

၃၃၂။ဂန္ထလေးပါးကို ပြခြင်း

၃၃၃။ဥပါဒါန်လေးပါးကို ပြခြင်း

၃၃၄။ဥပါဒါန်၏ အာရုံကို ပြခြင်း

၃၃၅။သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ၂၀-ကို ပြခြင်း

၃၃၆။နီဝရဏ ၆-ပါးကို ပြခြင်း

၃၃၇။ထိနမိဒ္ဓစသည်တို့ မကွဲပြားပုံ ပြခြင်း

၃၃၈။အနုသယ ၇-ပါးကို ပြခြင်း

၃၃၉။သံယောဇဉ် ၁၀-ပါးကို ပြခြင်း

၃၄၀။ကိလေသာ ၁၀-ပါးကို ပြခြင်း

၃၄၁။ထောင့်ငါးရာ ကိလေသာကိုပြခြင်း

၃၄၂။ခုဒ္ဒက ဝိဘင်းလာ ကိလေသာကို ပြခြင်း

၃၄၃။တခုသော တရားဖြစ်သောငြားလည်း အမည်ပြားပုံ

၃၄၄။ မိဿကသင်္ဂဟကိုပြဆိုချက် ဟိတ်တရားတို့ကို ပြခြင်း

၃၄၅။စျာနင် ၇-ပါးကို ပြခြင်း

၃၄၆။မဂ္ဂင် ၁၂-ပါးကို ပြခြင်း

၃၄၇။ဣန္ဒြေ ၂၂-ပါးကို ပြခြင်း

၃၄၈။ဗိုလ် ၉-ပါး ကို ပြခြင်း

၃၄၉။အဓိပတိ ၄-ပါး ကို ပြခြင်း

၃၅၀။အဓိပတိနှင့် ဣန္ဒြေတို့၏ ထူးခြားချက်ကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၁။အာဟာရ ၄-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၂။ပဉ္စဝိညာဉ်မှာ ရှိသောဝေဒနာဧ်။ စျာနင်မထိုက်ပုံ

၃၅၃။အဝိရိယစိတ်မှာရှိသော ဗိုလ်မပါပုံနှင့် အဟိတ်စိတ်တွင်

မဂ္ဂင်မရှိပုံကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၄။ဝိစိကိစ္ဆာစိတ်မှာရှိသော ဧကဂ္ဂတာဧ်။မဂ္ဂင်စသည်

မမည်ပုံကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၅။သတိပဋ္ဌန် ၄-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၆။သမ္မပ္ပဓာန် ၄-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၇။ဣဒ္ဓိပါဒ် ၄-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၅၈။ဣန္ဒြေ ၅-ပါးကို ပြခြင်း

၃၅၉။ဗိုလ် ၅-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၆၀။ဗောဇ္ဈင် ၇-ပါးကိုပြခြင်း

၃၆၁။မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၆၂။ဗောဓိပက္ခိယတရားကိုယ်ကိုပြဆိုခြင်း

၃၆၃။ခန္ဓာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ၂-ပါး ထူးခြားပုံ

၃၆၄။ခန္ဓာ ၅-ပါး ဥပမာဖြင့် ပြဆိုခြင်း

၃၆၅။အာယတန ၁၂-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

၃၆၆။အာယတန ၁၂-ပါးသရုပ်ကို ပြဆိုခြင်း

၃၆၇။ဓါတ်တပါးသည် ဓါတ်တပါးအား ကျေးဇူးပြုပုံ

၃၆၈။ဓါတ်တရားတို့ကို ဥပမာအားဖြင့် ပြဆိုခြင်း

၃၆၉။သစ္စာလေးပါးကို ပြခြင်း

၃၇၀။သစ္စာအနက် ၁၆-ချက်ကို ပြခြင်း

၃၇၁။ဋီကာအလာ အရာရာ သိဒ္ဓိပေါက် အဆောင်ဂါထာ

၃၇၂၊ သစ္စစိမုတ်တရားများကို ပြခြင်း

၃၇၃။ပုထုဇဉ် ၂-မျိုး ကို ပြဆိုခြင်း

ပစ္စည်းပိုင်း

၃၇၄။ပစ္စည်း ပစ္စယုပ္ပန် ၂-ပါး ထူးခြားပုံကို ပြဆိုခြင်း

၃၇၅။ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတို့ကို ပြခြင်း

၃၇၆။အဝိဇ္ဇာကို ပြဆိုခြင်း

၃၇၇။သင်္ခါရကို ပြဆိုခြင်း

၃၇၈။ဝိညာဉ်ကို ပြဆိုခြင်း

၃၇၉။နာမ် ရုပ်ကို ပြဆိုခြင်း

၃၈၀။သဠာယတနကို ပြခြင်း

၃၈၁။ဖဿကို ပြခြင်း

၃၈၂။ဝေဒနာကို ပြခြင်း

၃၈၃။တဏှာကို ပြခြင်း

၃၈၄။ဥပါဒါန်ကို ပြခြင်း

၃၈၅။ဘဝကို ပြခြင်း

၃၈၆။ဇာတိ ဇရာ မရဏ တို့ကို ပြခြင်း

၃၈၇။သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသ တို့ကို ပြခြင်း

၃၈၈။အဝိဇ္ဇာကျေးဇူးပြုပုံကို ပြခြင်း

၃၈၉။သင်္ခါရကျေးဇူးပြုပုံကို ပြခြင်း

၃၉၀။ဝိညာဉ်ကျေးဇူးပြုပုံကို ပြခြင်း

၃၉၁။နာမ်တရားကျေးဇူးပြုပုံကို ပြခြင်း

၃၉၂။ရုပ်တရား ကျေးဇူးပြုပုံကို ပြခြင်း

၃၉၃။သဠာယတန ကျေးဇူးပြုပုံ

၃၉၄။ဖဿကျေးဇူးပြုပုံ

၃၉၅။ဝေဒနာကျေးဇူးပြုပုံ

၃၉၆။တဏှာကျေးဇူးပြုပုံ

၃၉၇။ဥပါဒါန်ကျေးဇူးပြုပုံ၃၅၀

၃၉၈။ဘဝကျေးဇူးပြုပုံ

၃၉၉။ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရား၏ အဓွန့်အင်္ဂါစသည်ကို ပြခြင်း

၄၀၀။အဝိဇ္ဇာ၏ အကြောင်းမူလကို ပြခြင်း

၄၀၁။အဝိဇ္ဇာတဏှာ ၂-ပါး ဝဋ်မြစ်ထားပုံ

၄၀၂။ပဋ္ဌာန်းနည်း

၄၀၃။အာရမ္မဏပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၄။အဓိပတိ ပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၅။အနန္တရပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၆။သဟဇာတပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၇။အညမညပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၈။နိဿယပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၀၉။ဥပနိဿယပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၀။ပုရေဇာတပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၁။ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၂။အာသေဝနပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၃။ကမ္မပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၄။ဝိပါကပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၅။အာဟာရပစ္စည်းကိုပြခြင်း

၄၁၆။ဣန္ဒြိယပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၇။စျာနပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၈။မဂ္ဂပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၁၉။သမ္ပယုတ္တပစ္စည်ကို ပြခြင်း

၄၂၀။ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၂၁။အတ္ထိပစ္စည်းကို ပြခြင်း

၄၂၂။အနန္တရ စသော ပစ္စည်းတို့၌ ရဟန္တာစုတိကြဉ်ရပုံကိုပြခြင်း

၄၂၃။သဟဇာတကမ္မနှင့် နာနာက္ခဏိက ကမ္မနှစ်ပါး အထူး

၄၂၄။အာရမ္မဏ စသော ၄-ပစ္စည်း၌ပစ္စည်းအလုံးစုံဝင်ပုံကို ပြခြင်း

၄၂၅။၂၄-ပစ္စည်းကို ကာလ ၃ပါးဖြင့်ပိုင်ခြား၍ ပြခြင်း

၄၂၆။နိဗ္ဗာန်သည်ကား နာမ်တရားဖြစ်ပုံ

၄၂၇။ပညတ်နှစ်မျိုးကို ပြခြင်း

၄၂၈။အတ္ထပညတ်အပြား ၆-ပါးကို ပြခြင်း

၄၂၉။နာမပညတ်အပြား ၆-ပါးကို ပြခြင်း

ကမ္မဌာန်ပိုင်း

၄၃၀။သမထဝိပဿနာ ဘာဝနာကမ္မဌာန်းကို ပြခြင်း

၄၃၁။ကာမကုသိုလ် ရူပကုသိုလ် ၂ပါးလုံးပင် နီဝရဏငြိမ်းနိုင်ပုံကို ပြခြင်း

၄၃၂။စရိုက် ၆ပါးကို ပြခြင်း

၄၃၃။စရိုက်နှင့် ကမ္မဌာန်း ယှဉ်တွဲပြခြင်း

၄၃၅။ဗြဟ္မဝိဟရတရား ၄ပါး

၄၃၆။မေတ္တာကမ္မဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

၄၃၇။ကရုဏာ ကမ္မဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

၄၃၈။မုဒိတာကမ္မဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

၄၃၉။ဥပေက္ခာကမ္မဌာန်း စီးဖြန်ပုံကို ပြခြင်း၄၃၂

၄၄၀။စျာန်ကို မရနိုင်သော ကမ္မဌာန်း ၁၀ပါး

၄၄၁။ကသိုဏ်းကို ရှုရာ စက္ခု မန ၂ဒွါဖြင့် ရူခြင်း

၄၄၂။ပဋိဘာဂနိမိတ်ထင်ရာ ဥပစာရ ဘာဝနာဖြစ်ခြင်း

၄၄၃။အာဒိကမ္မိကဝီထိ၌ အပ္ပနာစျာန်စိတ်အရေအတွက်

၄၄၄။ပထမစျာန်စသည့်တို့ကို ရစေနိုင်သော ကမ္မဌာန်းပြခြင်း

၄၄၅။အရူပစျာန် ၄ပါး၏ အာရုံတို့ကို ပြခြင်း

၄၄၆။အဘိညာဉ် ၅ပါးထားခြင်း၏ အကြောင်းပြခြင်း

၄၄၇။စျာန်ရပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း အဘိညာဉ် ရမရကို ပြခြင်း

၄၄၈။ဣဒ္ဓိအမျိုး တန်းခိုးဆယ်ပါးကို ပြခြင်း

၄၄၉။သီလအစ မဂ်ဖိုလ်အလယ် နိဗ္ဗာန်အဆုံး ၃ပါးကို ပြခြင်း

၄၅၀။သီလ ၄ဖြာ လူတို့မှာလည်း ရသင့်ပုံကို ပြခြင်း

၄၅၁။ယုံမှားခြင်း ၁၆ပါး

၄၅၂။မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

၄၅၃။မဂ်၏နီးပါး ကာမဇောများပင် သမာဓိဇောဖြစ်ကြောင်း

ကျမ်းပြီးနိဂုံး

ပဏာမနှင့် ပဋိညာဉ်

မနေရထပူရဏီကျမ်း

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ပဏာမနှင့် ပဋိညာဉ်

တိကတိဏ္ဏံ၊ တိရတနံ နိစ္စံ နမာမိ။

ဂန္တာရမ္ဘံ ပဏာမံ ဘယံ နဿတိ။

ပဏ္ဌိပဥှံ သဇ္ဇနံ ခေပံ လိက္ခာမိ။

သောတာရာနံ တံ ဂန္တံ အတ္တံ ဟေဟိတိ။

မနောရထံ ပူရဏံ ဣဒံ ဟေဿတိ။

(သာဝိတ္တိဂါထာ)

အဟံ၊ မုနိန္ဒာဘိဓဇ နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ တိကတိဏ္ဏံ၊ သုံးမည် လောကဘဝသုံးရွာ ဝဋ်သုံးမြွာမှ ကောင်းစွာကူးမြောက် တော်မူပြီးထသော။ တိရတနံ၊ ဘုရား တရား သံဃာအားဖြင့် သုံးပါးသော ရတနာကို နိစ္စံ အမြဲ။ ဝါ၊ နှိမ့်ချကြိုးနွံစွာ။ နမာမိရှိခိုးပါ၏ ဂန္ထာရမ္ဘံ၊ ကျမ်းကိုအားထုတ်သည်မှ လက်မွန်စ၌။ ပဏာမံ၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ ဘယံ၊ ဘေးခပ်သိမ်းကို၊ နဿတိ၊ ပျောက်စေသတည်း။ ဂဏ္ဌိပဥှံ၊ သင်္ဂြိုလ်ကျမ်း၏ ခက်ဆစ်ခက်ရာ ပြဿနာ၏ သဇ္ဇနံ၊ အဖြေကို။ ခေပံ ခေပေန၊ အကျဉ်းအားဖြင့်။ ဝါ၊ ပါဠိ အဋ္ဌကထာဋီကာ သာဓက ပြသွင်းသဖြင့်။ လိက္ခာမိ၊ ရေးလိုက်ပေအံ့၊ တံ ဂန္ထံ၊ ထိုငါရေးသောကျမ်းသည်။ သောတာရာနံ၊ မှတ်နာလိုကုန်သော သူတော်ကောင်းတို့၏ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားသည်။ ဟေတိတိ၊ ဖြစ်လတ္တံသတည်း။ ဣဒံ ဂန္ထံ ဤကျမ်းသည်။ မနောရထံ ပူရဏံ ပရမတ်အရာ လိမ္မာရကြောင်း တောင်းပန်ကုန်သော သူတို့၏ နှလုံးအလိုကို ပြည့်စေတတ်သည်ဖြစ်၍ မနောရထပူရဏီ မည်သည်။ ဟေဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့သတည်း။

(၁) စိတ်ပိုင်း

(၁) စိတ်ပိုင်း

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ

၁-သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ပုဒ်၌သမ္မာသဒ္ဒါနှင့်

သံသဒ္ဒါ နှစ်ပါးအထူးကို ပြခြင်း

ပုစ္ဆာ။ ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ၊ ပုဒ်အရမှာ၊ သမ္မာ သဒ္ဒါ၊ သံ သဒ္ဒါဝယ် ဟောရေးကျယ်၊ ဘယ်ကိုနစ်စေ၍ ဟောသနည်း။

ဝိဇ္ဇနာ။ ။ သမ္မာသဒ္ဒေန သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ဂတိတတ္တာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ နိဝတ္တေတိ၊ သံသဒ္ဒေန အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏဿ ဂဟိတတ္တာ သာဝကာဒယော နိဝတ္တေတိ-ဟူသော သင်္ခေပဋီကာနှင့်အညီ သမ္မာသဒ္ဒါဖြင့် မဖောက်မပြန် ဧကန်စင်စစ်သိသော သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်ကို ယူအပ်သောကြောင့် ဖောက်ပြန်သဖြင့် သိသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါကို နစ်စေသည်။ သံသဒ္ဒါဖြင့် အရဟတ္တမဂ် အမည်ရသော သယမ္ဘူဉာဏ်ကို ယူအပ်သောကြောင့် နည်းခံ၍သိသော သာဝကတို့ကို နစ်စေသည်။ ဤသို့ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါသာဝကတို့ကို နစ်စေ၍ ဘုရားသခင်ကိုသာ သမ္မာသမ္မုဒ္ဓသဒ္ဒါဟော၏ဟူပေ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့သည် သစ္စာလေးပါး ကို အလိုလိုသိသောကြောင့် သမ္ဗုဒ္ဓကား မည်၏၊ မိမိသိသောအတိုင်း သူတပါးသိအောင် သဒ္ဒပညတ်သို့ တင်၍ကား မဟောပြနိုင်။ လူ အ သည် မိမိအိပ်မက်ကို မပြန်နိုင်သကဲ့သို့ ဖြစ်သောကြောင့် ဖောက်ပြန်သဖြင့် သိသည်မည်ရကား သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓ မမည်။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ စသော သာဝကတို့မှာလည်း ဘုရားဟောသည်ကို နာခံ၍သိပြီးလျှင် မိမိသိတိုင်း သူတပါးအားလည်း ဟောပြနိုင်သောကြောင့် မဖောက်မပြန် သိသည်ဖြစ်ရကား သမ္မာဗုဒ္ဓသာမည်၏၊ အလိုလိုမသိသောကြောင့် သမ္မာဗုဒ္ဓသာမည်၏၊ အလိုလို မသိသောကြောင့် သမ္ဗုဒ္ဓကား မမည်။ ထို့ကြောင့် နစ်စေ၏ဟူလိုသည်။ သည်ကို ရည်၍ပါရမီခန်း၌ -

သုံးပါးယဉ်သာ လက္ခဏာတည့် မကွာ ကိုယ်ကြပ် ရထားကပ်၍ စီးအပ်သမျှ ပို့ကုန်ငလျှက် သတ္တဝါဟော် ယာဉ်မှူးတော်ဟု ကျော်သည်ငါ့ကို မှီပုံးခိုမှ မငြိုမငြင် ပြည်ထင်ရိမဒ် အကျွတ်ပညာ ပွားကာကာလျှင် (သမ္မာဗုဒ္ဓ) ရကုန်အမည် သီထိထေရ်တွင် အရှည်မြင်ခြင်း မတံပြင်း၍ လက်ရင်းငါ့အောက် အကြီးမြှောက်သည် လျှံတောင်ပညာ သာရိပုတ္တရာ။

၂-အတုလံနှင့် သသဒ္ဓမ္မ ဂဏုတ္တမံ ပုဒ်နှစ်တန်၏ အထူးကိုပြခြင်း

ပုစ္ဆာ။ ။အတုလနှင့် သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမံ ပုဒ်နှစ်တန်ဝယ် ဟောရေးကျယ် ဘယ်ဒြဗ်နှင့် ဘယ်ဂုဏ်နည်း။

ဝိသဇ္ဇနာ။ ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမတုလံ သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမံဟူသော ပုဒ်သုံးရပ်တွင် သမ္မာသမ္ဗဒ္ဓဟူသော ရှေ့ပုဒ်ကို ဝိသသျ အတုလံနှင့် သသဒ္ဓမ္မ ဂဏုတ္တမံ ဟူသော ပုဒ်ကို ဝိသေသနပြုသော် သမ္မာသမ္ဗဒ္ဓဟူသော ပုဒ်၏အရသည် ဘုရားဒြဗ် နောက်နှစ်ပုပ်၏ အရသည် ဂုဏ် ဖြစ်၏၊

အတုလံကို ဝိသေသျပြု၍ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓနှင့် သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမံကို ဝိသေသနာ ပြုသော် အတုလံ ပုဒ်၏အရသည် ဘုရားဒြဗ် နောက်နှစ်ပုဒ်၏ အရသည် ဂုဏ်ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ဂုဏ်ကို ဟောခြင်း ဒြဗ်ကို ဟောခြင်းသည် အမြဲပုံသေမဟုတ် ဆိုလိုသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ အလိုသို့လိုက်၍ ဆိုခိုက် ဆိုခိုက်သော ဒြပ်ဟော ဂုဏ်ဟောဖြစ်ရကား အာဝတ္တဒြပ် အာဝတ္တဂုဏ် မည်၏ဟု ဖြေလေ။

တနည်းကား-ဂုဏ်သည် ဟုတ်မှန်တိုင်း ချီးမွမ်းအပ်သော ယထာဘူတဂုဏ်၊ လျဉ်းပါးရန်ကို ဖြတ်လို၍ ဆိုအပ်ချီးမွမ်းအပ်သော ဗျဝစ္ဆေဒဂုဏ်အားဖြင့် နှစ်ပါး အပြားရှိသည်တွင် အတုလံဟူသော ဂုဏ်သည် လျဉ်းပါးရန်မရှိ ဟုတ်မှန်တိုင်း ချီးမွမ်း လို၍သာ ဆိုသော ပုဒ်ဖြစ်ရကား ယထာဘူတဂုဏ်မည်၏၊

သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမံ ဟူသော ပုဒ်သည် တရားတော်ဒြဗ် သံဃတော်ဒြဗ်ကို အပဌာန၊ ဘုရားဂုဏ်ကို ပဌာနပြု၍ ဆိုအပ်သော ပုဒ်ဖြစ်ရကား အာဝတ္တဂုဏ်မည်၏ ဟုဖြေလေ။

၃-အဘိဝါဒိယပုဒ်ဖြင့် ဝိသေသရှိခိုပုံကို ပြခြင်း

ပုစ္ဆာ။ ။အဘိဝါဒိယ၊ ပုဒ်အရ၌ ဝိသေသနယ်၊ ဖွင့်ရေးကျယ်၊ ဘယ်ရှိခိုးခြင်း မြောက်သနည်း။

ဝိသဇ္ဇနာ။ ။ ဘယလာဘကုလာစာရာဒိဝိရဟေန ကာယဝစီမနောဒွါရေဟိ ဝန္ဒိတွာတိ အတ္ထေ-ဟု ဋီကာကျော် မိန့်သည်နှင့်အညီ လောက၌ ဘေးပြုအံ့သည်ကို ကြောက်၍ ရှိခိုးခြင်း လာဘ်ကိုလို၍ ရှိခိုးခြင်း အမျိုးတို့၏ ကျင့်ရိုးအစဉ်ဖြစ်၍ ရှိခိုးခြင်း မှားသော အယူရှိ၍ ရှိခိုးခြင်း မိုက်၍ ရှိခိုးခြင်းတို့ကို ပြုကြရကုန်၏၊ ထိုရှိခိုးခြင်းတို့သည် ကိုယ်ဖြင့်၎င်း နှုတ်ဖြင့်၎င်း ပြုလေငြားသော်လည်း စိတ် စေတနာ မပါကုန်။ ဤသို့သော ရှိခိုးခြင်းတို့မှ ကင်းလွတ်လျှက် ကြည်ဆွတ်သော စေတနာ သဒ္ဓါတရားနှင့်တကွ ဒွါရ သုံးပါးလုံးဖြင့် ညွတ်ကျုံး၍ ရှိခိုးသည် ဖြစ်ရကား ဝိသေသရှိခိုးခြင်း မြောက်၏ ဟူပေ။

၄-ဘာသိဿံပုဒ်အရ ပဋိညာဉ်ကို ပြခြင်း

ပုစ္ဆာ။ ။သုံးဘုံအရ၊ မြတ်ဓမ္မဝယ် ဘာသိဿနှင့် အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟံ ဘယ်ပဋိညာဉ် ဖြစ်သနည်း။

ဝိသဇ္ဇနာ။ ။ ပဋိညာဉ်သည် သကလပဋိညာဉ် ဧကဒေသပဋိညာဉ် ဟူ၍နှစ်ပါး အပြားရှိသည်။ ။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဝက္ခာမိ သုတ္တဟိတံ တို့ကား ပိဋကတ်သုံးပုံလုံးကို သိမ်းကျုံး၍ ဝန်ခံသောကြောင့် သကလ ပဋိညာဉ် မည်၏၊

ဝဏ္ဏယိဿာမိ ဝိနယံတို့ကား ပိဋိကတ်၁ပုံ ဖြစ်သော တစိတ်တဒေသကို ဝန်ခံသောကြောင့် ဧကဒေသ ပဋိညာဉ်မည်၏၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်

ဤဘာသိဿံ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟံဟူသော ပါဌ်သည်လည်း အဘိဓမ္မာပိဋကတ်၌ ဟောအပ်သော အနက်ကိုသာ အကျဉ်းချုံး၍ ဆိုအံ့ဟု ဝန်ခံသောကြောင့် ဧကဒေသ ပဋိညာဉ် မည်၏ဟု ဖြေလေ။

၅- ဂန္ထရမ္ဘ ၃-ပါးတွင် လိုအပ်သော ဂန္ထရမ္ဘကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဂန္ထရမ္ဘ စသည်တရိုး ရှိခိုးတောင့်တ ဝတု္ထပြသည် ဘယ်ပုဗ္ဗက ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမတုလံ အဘိဝါဒိယ-ဟူသောပါဌ်ဖြင့် ရတနာသုံးပါးတို့အား ရှိခိုးခြင်းတည်းဟူသော ပဏာမကို ရှေ့ထား၍ ကျမ်းကို အားထုတ်ရကား ပဏာမ ပုဗ္ဗက ဂန္တရမ္ဘ ဖြစ်သည် ဟူပေ။

၆- နယဝိသေသဖြင့် ရိုခိုးပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ အပေါင်းထား၍ ဘုရားကိုသာ သဒ္ဓါချမ်းကြွယ် ရှိခိုးရွယ် ဘယ်နည်းအားဖြင့် ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ မကင်းရာသည်ကို ဆိုသဖြင့် မကင်းတတ်သည်ကို ရသောနည်းသည် အဝိနာဘာဝမည်၏ ဟူ၍ နယလက္ခဏ ဝိဘာဝနီ၌ လာရကား ဘုရားတည်းဟူသော မကင်းရာသည်ကို ဆိုသဖြင့် တရား သံဃာ တည်းဟူသော မကင်းတတ်သည်ကိုလည်း ရှိခိုးသည် မည်စေသောကြောင့် အဝိနာဘာဝနည်း ဖြစ်သည်ဟုဖြေ။ ။ သမ္ဗန္ဓစိန္တာဋီကာအလို။

တနည်းကား ဘုရားတည်းဟူသော ပြဋ္ဌာန်းသည်ကို ယူသဖြင့် တရား သံဃာ တည်းဟူသော မပြဋ္ဌာန်းသည်ကိုလည်း ပြီးစေသောကြောင့် ပဋ္ဌာန်းနည်း ဖြစ်သည်ဟု ဖြေ။ ဋီကာကျော် အလို။

ထို့ကြောင့် ဂုဏိဘူတာနမ္ပိ ဟိ ဓမ္မသံဃာနံ အဘိဝါဒေတဗ္ဗဘာဝေါ သဟယောဂေန ဝိညာယတိ ဟူ၍မိန့်သည်။

၇- ပရမတ္ထသဘာဝကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပရမတ္ထ ဆတ်ဆတ်ရအောင် ဧဝကန်သည် အသံဘယ်ပညတ်တည့်နည်း။

မှတ်ချက်။ ။ ပရမတ္ထတောဧဝ ဆတ်ဆတ်သော ပရမတ္ထ၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင် ဟူသော ဤပုဒ်၌ ဧဝသဒ္ဒါကို ဆိုခြင်းသည် အဘယ်အကျိုး ရှိသနည်းဟု မေးသည်။

ဖြေ။ ။ခေါ်ဝေါ်သမုတ်အပ်သော သမ္မုတိပညတ်ကိုထား၍ ထိုသမ္မုတိ ပညတ်မှ အသီးထုတ်အပ်သော အနက်သဘောသာလျှင် ပရမတ္ထမည်၏ ဟူသော အနက်ကို သိစေခြင်း အကျိုးရှိ၏ဟု ဖြေလေ။

စိတ် စေတသိက် ရုပ် နိဗ္ဗာန် ဟူ၍ခေါ်ဝေါ်သော အသံသည် သမ္မုတိပညတ်မည်၏၊ ထိုပညတ်ဖြင့် တင်ဆိုအပ်သော အာရုံကို သိခြင်းသဘော အာရုံကိုတွေ့ခြင်းသဘော အာရုံကို ခံစားခြင်းသဘော ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောတို့သည်သာလျှင် ပရမတ္ထဓမ္မ မည်၏ ဟူလိုသည်။

၈-ပညတ်အပြား ၆-ပါး

ထိုသဒ္ဒဝေါဟာရဖြစ်သော သမ္မုတိ ပညတ်သည်လည်း -

(၁) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသည်ကို ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနပညတ်။

(၂) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသည်ကို ခေါ်ဆိုသော အဝိဇ္ဇမာနပညတ်။

(၃) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသည်ကို စွဲ၍ မရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာန ပညတ်။

(၄) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသည်ကို စွဲ၍ ရှိသည်ကိုခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာန ပညတ်။

(၅) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသည်ကို စွဲ၍ ရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာန ပညတ်။

(၆) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိသည်ကိုစွဲ၍ မရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော အဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာန ပညတ်ဟူ၍ ၆ပါးအပြားရှိ၏

ထို ၆ ပါးတို့တွင်-

(၁) အာရုံကို သိတတ်သောသဘောကို စိတ် တွေ့တတ်သော သဘောကို ဖဿ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောကို ရုပ်စသည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုပညတ်ခြင်းသည် 'ဝိဇ္ဇမာန' ပညတ်မည်၏၊

(၂) မြေ၊ ရေ၊ တော၊ တောင်၊ သစ်ပင်တို့ကို ဘူမိ၊ ဥဒက၊ ဝန၊ ပဗ္ဗတ၊ ရုက္ခ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဆို ပညတ်ခြင်းသည် 'အဝိဇ္ဇမာန' ပညတ်မည်၏

(၃) အဘိညာဉ် ခြောက်ပါးရသည့် သူဟု ခေါ်ဆိုခြင်းသည် 'ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာန' ပညတ်မည်၏၊

(၄) မိန်းမသံဟု ခေါ်ဆိုခြင်းသည် 'အဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာန' ပညတ်မည်၏၊

(၅) စက္ခုဝိညာဏ်ဟု ခေါ်ဆိုခြင်းသည် 'ဝိဇ္ဇမာနေ ဝိဇ္ဇမာန' ပညတ်မည်၏၊

(၆) မင်းသားဟူ၍ ခေါ်ဆိုခြင်းသည် အဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာန ပညတ်မည်၏

ဤသို့ သဒ္ဒပညတ် ၆-ပါးကို ခွဲခြား၍ သိအောင်ကြံလေ။

ထိုသို့ကြံစေလို၍ ပုစ္ဆာ ဆရာက -

အမည်ခြောက်ပါး အပြား-၆ရပ် ဘယ်ပညတ်ဟု အတတ်ဆိုသော် နဂိုဉာဏ်စ ရွှင်လိမ့်မည်ဟု မိန့်လေသည်။

၉-အကုသိုလ်စိတ်ကို ရှေးဦးစွာ ပြခြင်းအကြောင်း

မေး။ ။ ကုသိုလ်အာဒိ၊ ဟောရင်းရှိလျှက်၊ ကဝိတဆူ၊ လောဘမူကို ဘယ်အယူကြောင့် ဆိုသနည်း။

ဖြေ။ ။ ပဋိသန္ဓိကဿ သတ္တဿအာဒိတော ဝီထိစိတ္တဝသေန လောဘမူလံ ပဌမံ ဝုတ္တံ။

ဟု ဋီကာကျော် မိန့်သည်နှင့်အညီ (ပဋိသန္ဓေ နေရကုန်သော သတ္တဝါတို့အား ပဋိသန္ဓေစိတ်၏နောက် သောဠသ ဘဝင်ဖြစ်ပြီးလျှင် ထိုပဋိသန္ဓေသစ်ကို အာရုံပြု၍ တပ်မက်တတ်သော ဘဝနိကန္တိ လောဘဇော စိတ်သည် ၇-ကြိမ်ဖြစ်မြဲဖြစ်၍ ဤအစစွာ ဖြစ်တတ်သော ဝီထိစိတ်၏ အစွမ်းဖြင့် လောဘမူစိတ်ကို ရှေးဦးစွာ ဆိုသည်ဟူပေ။

၁၀-လောဘမူစသည်ခေါ်ဆိုရပုံပြခြင်း

ရှေးပုစ္ဆာ၌ မပါသော စကားတို့ကိုလည်း တပည့်သားတို့ ဉာဏ်ပွားကြစေခြင်းငှာ ပုစ္ဆာသွင်း၍ ရေးလိုက်အံ့။

မေး။ ။စိတ်အဋ္ဌ၌ လောဘ မောဟ ဟိတ်နှစ်ဝဿ၊ ယှဉ်လျက်ပါကို၊ တခုသာယူ၍ လောဘမူ ဘယ့်ကြောင့် မှည့်သနည်း။

ဖြေ။ ။မောဟဟိတ်သည် အလုံးစုံသော အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သည်ဖြစ်၍ သာမညသာဓာရဏ ဖြစ်ရကား အမည်ထားခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ လောဘသာလျှင် ဝိသေသသာဓာရဏဖြစ်၍အမည်ထားခြင်းငှား တတ်ကောင်းသောကြောင့် လောဘမူစိတ်ဟု အမည် မှည့်လေသည်ဟုဖြေလေ။ ။ ဒေါသမူ၌လည်း နည်းဟူ ပုစ္ဆာပြုလေ။

၁၁-ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်စိတ် ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဥဒ္ဓစ္စသည်၊ ဒွါဒသတွင်၊ အကုန်ယှဉ်လျက်၊ နောက်ဆုံးစိတ်ကို ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်၊ သမုတ်သည်မှာ၊ ဘယ်ကြောင်းရာဟု ဆိုမည်နည်း။

ဖြေ။ ။ ဥဒ္ဓစ္စဿ ဣမသ္မိံ ပစ္ဆိမစိတ္တေ ပဌာနဘာဝေန ပဝတ္တတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တန္တိ ဝုတ္တံ-

ဟု ဋီကာမိန့်သည်နှင့်အညီ ဥဒ္ဓစ္စသည် တပါးသောစိတ်တို့၌ ယှဉ်သောအခါ တပါးတရား၏ နောက်ပါသာဖြစ်၍ ယှဉ်သည်၊ ဤနောက်ဆုံးစိတ်၌ကား မိမိပြဌာန်းသည် ဖြစ်၍ ယှဉ်သောကြောင့် ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တံ ဟူ၍ ဆိုသည်ဟူပေ။

ဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူမူ စစ်တဆယ့်နှစ်ပွဲ လိုက်ရသော သူရဲသည် ပထမပွဲ၊ ဒုတိယပွဲ စသည်တို့၌ သူတပါးကွပ်ကဲ၍ သူတပါးကွပ်ကဲ၍ မိမိနောက်ပါသာဖြစ်သည်။ ဒွါဒသမပွဲ၌ကား ကွပ်ကဲကြီးကြပ်သူမရှိ။ မိမိပင် ကွပ်ကဲရသောကြောင့် ''သူရဲကြီးပွဲ'' ဟု ထင်ရှားသကဲ့သို့တည်း။

၁၂-မှီရာနိဿယအားဖြင့် ပဥ့ဝိညာဉ် အမည်ရပုံကို ပြခြင်း

မေး။စိတ်ဟူသမျှ၊ ဝိညာဏသာ၊ ဖြစ်တုံပါလျက်၊ အခြားစိတ်မှာ၊ သညာမတင်၊ ပဉ္စဝိညာဉ်၊ တဆယ်တွင်သာ၊ ဝိညာဏာဟု၊ သညာဘယ့်ကြောင့် တပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။မှီရာဖြစ်သော ရုပ်နှင့် ခြားနားစိမ့်သောငှာ ဝိညာဏသဒ္ဒါတပ်၍ ခေါ်သည်ဟုဖြေ။

ထိုစကားမှန်၏ စိတ်တို့၏အမည်သည် သမ္ပယုတ္တဓမ္မ ကိုစွဲ၍ ဖြစ်သောအမည်၊ မှီရာနိဿယကိုစွဲ၍ ဖြစ်သောအမည်၊ သတ္တိကို စွဲ၍ဖြစ်သောအမည်အားဖြင့် ၃မျိုး အပြားရှိ၏၊ ထို ၃ မျိုးတို့တွင် -

(၁) လောဘမူ၊ ဒေါသမူ၊ မောဟမူစသော အမည်တို့သည် သမ္ပယုတ္တဓမ္မကို စွဲ၍ဖြစ်သော အမည်တည်း။

(၂) စက္ခုဝိညာဏ် စသော အမည်တို့သည် မှီရာနိဿယကို စွဲ၍ဖြစ်သော အမည်တည်း။

(၃) သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ စသည်တို့သည် စိတ်၏သတ္တိ တည်းဟူသော ကိစ္စကို စွဲ၍ဖြစ်သော အမည်တို့တည်း။

၁၃-ကာဝိညာဉ်၌ သုခဒုက္ခ ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ စက္ခု သောတ၊ ဃာန ဇိဝှါ၊ ဝိညာဏ်မှာ၌၊ ဥပေက္ခာသဟဂုတ်၊ ကာယဝိညာဏ်၌၊ ဘယ်ကြောင့် သုခဒုက္ခ သဟဂုတ်ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ မှီရာဖြစ်သော စက္ခုပသာဒလည်း ဥပါဒါရုပ် ရူပါရုံလည်း ဥပါဒါရုပ်ဖြစ်သောကြောင့် ဥပါဒါရုပ်အချင်းချင်း ထိခိုက်ခြင်းသည် အားနည်း၏ ဝါဂွမ်းစုကို တခုသော ဝါဂွမ်းစိုင်၌ ရိုက်သကဲ့သို့သာဖြစ်၏ ထို့ကြောင့် ဥပက္ခာ သဟဂုတ်သာ ဖြစ်သည်။ သောတ၊ ဃာနတို့မှာလည်း ဤနည်းအတူ မှတ်လေ။

ကာယဝိညာဉ်မှာကား မှီရာဖြစ်သော ကာယပသာဒလည်း ဘူတရုပ်အစု ဖောဌဗ္ဗာရုံ ဟူသည်လည်း အာပေါဓာတ်ကြဉ်သော ဘူတရုပ်သုံးပါး အပေါင်းဖြစ်ရကား ဘူတရုပ်ချင်းချင်း ထိခိုက်ခြင်းသည် အားကြီး၏၊ တခုသော ပေထက်၌ ဝါဂွမ်းစုကိုတင်၍ တူဖြင့် ခတ်လတ်သော် ဂွမ်းစုကိုလွန်၍ ပေ၌ ထိသကဲ့သို့ ဖြစ်၏ ထိုသို့ထိခိုက်ခြင်း အားကြီးသောကြောင့် သုခသဟဂုတ် ဒုက္ခသဟဂုတ် ဖြစ်သည်ဟူပေ။

ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌ -

ဝတ္ထာလမ္ဗသဘာဝါနံ၊ ဘူတိကာနံ သံဃဋ္ဋနံ။

ဒုဗ္ဗလံ ဣတိ စက္ခာဒိ-စတုစိတ္တမုပေက္ခတံ။

ကာယနိဿယဖောဌဗ္ဗ-ဘူတာနံ ဃဋ္ဋနာယ တု။

ဗလသတ္တာ န ဝိညာဏံ၊ ကာယိကံ မဇ္ဈဝေဒနံ။

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဝတ္ထာလမ္ဗသဘာဝါနံ၊ မှီရာသဘော၊ အာရုံသဘောဖြစ်ကုန်သော။ ဘူတိကာနံ ဥပါဒါရုပ်တို့၏ သံဃဋ္ဋနံ၊ ထိခိုက်ခြင်းသည်။ ဒုဗ္ဗလံ၊ အားနည်း၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ စက္ခာဒိစတုစိတ္တံ၊ စက္ခုဝိညာဉ်အစရှိသော လေးပါးသောစိတ်သည်။ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာနှင့် ယှဉ်၏၊

ကာယနိဿယ ဖောဌဗ္ဗဘူတာနံ၊ ကာယဝိညာဉ်၏ မှီရာမဟာဘုတ်၊ ဖောဌဗ္ဗာရုံဟု ဆိုအပ်သော မဟာဘုတ်တို့၏ ဃဋ္ဋနာယတု၊ ထိခိုက်ခြင်းသည်ကား။ ဗလဝတ္တာ၊ အားကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၊ ကာယိကံ ဝိညာဏံ၊ ကာယပသာဒကို မှီသော ဝိညာဉ်သည်။ မဇ္ဈဝေဒနံ၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့် ယှဉ်သည်။ နဟောတိ၊ မဖြစ်။

၁၄-အာဝဇ္ဇန်းစသည်၌ပါသော စေတနာသည် ကံမမည်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဝီထိသွားလမ်း၊ အာဝဇ္ဇန်းက၊ ဝုဋ္ဌောကျအောင်၊ ထိုမျှစိတ်မှာ၊ စေတနာသည်၊ အကျိုးပေးရာ ကံပင်လော။

ဖြေ။ ။ပဉ္စဒွါရဝီထိ၌ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇာန်းမှစ၍ ပဉ္စဝိညာဉ် သမ္ပဋ္ဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ ဝုဋ္ဌော ဤစိတ်တို့နှင့် ယှဉ်၍ပါသော စေတနာသည် သဟဇာတကံဖြစ်၍၊ မိမိနှင့်တကွဖြစ်သော သမ္ပယုတ်ခန္ဓာတို့ကိုသာ ပြုပြင်သည်၊ ဝိပါက်ကဋ္ဋတ္တာရုပ်ကို မဖြစ်စေတတ်။ ထို့ကြောင့် အကျိုးပေးရာ ကံ မဟုတ်ဟု ဖြေ။

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ၌ -

ကမ္မံ နာမေတံ ကိံ ကရောတီတိ အာယူဟတိ အဘိသင်္ခရောတိ ပိဏ္ဍံ ကရောတိ စေတေတိ ကပ္ပေတိ ပကပ္ပေတိ ဧဝံ သန္တေ ပဉ္စဝိညာဏစေတနာ ကိံ အာယူဟတိ ကိံ အဘိသင်္ခရောတိ ကိံ ပဏ္ဍံ ကရောတိ ကိံ စေတတိ ကိံ ကပ္ပေတိ ကိံ ပကပ္ပေတိ သဟဇာတဓမ္မေ သာပိဟိ သဟဇာတေ သမ္ပယုတ္တခန္ဓေ အာယူဟတိ အဘိသင်္ခရောတိ ပိဏ္ဍံ ကရောတိ စေတေတိ ကပ္ပေတိ ပကပ္ပေတိ။

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဣဒံ ကမ္မံ နာမ၊ ဤကံမည်သည်ကား။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ ကရောတိ၊ ပြုတတ်သနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့မေးသည်ရှိသော်။ အာယူဟတိ၊ အားထုတ်တတ်၏၊ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ကပ်၍ ပြုပြင်တတ်၏၊ ပိဏ္ဍံ ကရောတိ၊ ပေါင်းခြင်းကို ပြုတတ်၏၊ စေတေတိ၊ စေ့ဆော်တတ်၏၊ ကပ္ပေတိ၊ စီရင်တတ်၏၊ ပကပ္ပေတိ၊ အပြားအားဖြင့် စီရင်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့ ဖြေရာ၏၊ ဧဝံ သန္တေ၊ ဤသို့ အားထုတ်တတ် ပြုပြင်တတ်သည်ရှိသော်။ ပဉ္စဝိညာဏစေတနာ၊ ပဉ္စဝိညာဉ်၌ ယှဉ်သော စေတနာသည်။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ အာယူဟတိ အားထုတ်သနည်း။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ပြုပြင်တတ်သနည်း။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ ပိဏ္ဍံ ကရောတိ။ ပေါင်းခြင်းကို ပြုတတ်သနည်း။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ စေတေတိ၊ စေ့ဆော်တတ်သနည်း။ ကိံ၊ အဘယ်ကို ကပ္ပေတိ၊ စီရင်တတ်သနည်း။ ကိံ၊ အဘယ်ကို။ ပကပ္ပေတိ၊ ပြီးစေတတ်သနည်း။ သဟဇာတဓမ္မေ၊ မိမိနှင့် အတူတကွဖြစ်သော တရားတို့ကို။ အာယူဟတိ၊ အားထုတ်တတ်၏၊ ဟိ၊ သင့်စွ။ သာပိ၊ ထိုပဉ္စဝိညာဉ်၌ ယှဉ်သော စေတနာသည်လည်း။ သဟဇာတေ၊ မိမိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်ကုန်သော။ သမ္ပယုတ္တခန္ဓေ၊ သမ္ပယုတ် ခန္ဓာတို့ကို။ အာယူဟတိ၊ အားထုတ်တတ်၏၊ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ကပ်၍ ပြုပြင်တတ်၏၊ ပိဏ္ဍံ ကရောတိ၊ ပေါင်းခြင်းကို ပြုတတ်၏၊ စေတေတိ၊ စေ့ဆော်တတ်၏၊ ကပ္ပေတိ၊ စီရင်တတ်၏၊ ပကပ္ပေတိ၊ ပြီးစေတတ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့ဖြေရ၏၊

သာပိ၌ အပိ သဒ္ဒါဖြင့် သမ္ပဋ္ဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ ဝုဋ္ဌော၌ ယှဉ်သောစေတနာကို ပေါင်းသည်။

၁၅-ဟိတ်ကင်းသော ဟသိတုပ္ပါဒ်ဇော အမည်ရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဟိတ်မရှိသည့်၊ ဟသိတုပ္ပါဒ်၊ ဒြဗ်ရောနှော၊ ဇောငါးဆယ့်ငါး၊ ထိုတရားမှာ၊ အပြားဘယ့်ကြောင့် ဝင်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဟိတ်နှင့်ယှဉ်ခြင်းသည် ဇောမည်ခြင်း၏ အကြောင်းမဟုတ်၊ အာရုံကိုခံစားတတ်သော သတ္တိရှိခြင်းသည်သာလျှင် ဇောမည်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ဟသိတုပ္ပါဒ်သည် ဟိတ်မရှိသော်လည်း အာရုံကို ခံစားတတ်သော အနုဘုဉ္စန သဘောရှိရကား ဇော ကိစ္စတပ်၏၊ ဇော၌ ဝင်၏ ဟူပေ။

၁၆-ဟသိတုပ္ပါဒ်ဟူသော နာမဝိသေသကိုပြခြင်း

မေး။ ။တဆယ့်သုံးရပ်၊ သောမနသ်တို့၊ ရယ်တတ်သည်သာ၊ ဖြစ်တုံပါလျက်၊ ကြိယာအဟိတ်၊ ဤစိတ်ကိုမှ၊ ဟသိတုပ္ပါဒ်၊ ပညတ်ဘယ့်ကြောင့်တင်သနည်း။

ဖြေ။ ။လောဘမူ သောမနဿဇော ၄-ခု၊ မဟာကုသိုလ် သောမနဿဇော၄-ခု၊ မဟာကြိယာ သောမနဿဇော ၄-ခုအားဖြင့် ၁၂-ပါးသော စိတ်တို့သည် ရယ်ရွှင်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့် ဟသိတုပ္ပါဒ် ခေါ်သင့်လျက် မခေါ်မူ၍ အဟိတ်ကြိယာစိတ်ကိုသာ ဟသိတုပ္ပါဒ်ဟု ခေါ်ခြင်းသည် ဤမှတပါးသော စိတ်တို့မှာ လောဘမူ မဟာကုသိုလ် မဟာကြိယာဟူ၍ အသီးရအပ်သော အမည်ထူး ရှိလေသောကြောင့် မခေါ်သည်ဟူပေ။ ပဋိလဒ္ဓဝိသေသနာမတ္တာ အသီးရအပ်သော အမည်ထူး ရှိလေသောကြောင့်တည်းဟူ၍ နျာသဆရာ ဟိတ်ခတ်၏၊

ကာမာဝရသောဘဏစိတ်

၁၇-မဟာကုသိုလ်ဟူသော နာမဝိသေကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ကာမာဝစရ၊ ကုသလပင်၊ မဟာတွင်သည်၊ ဂုဏ်အင်ဘယ်သို့ ကြီးသနည်း။

ဖြေ။ ။ အရေအတွက် များသောကြောင့်၄င်း၊ သတ္တိအားဖြင့် ကြီးမြတ်သောကြောင့်၄င်း မဟာတွင်သည်ဟု ဖြေ။ ဘယ်သို့များသနည်းဟူမူကား -

ကမေန ပုညသတ္ထူဟိ ဂေါစရာဓိပတီဟိစ။

ကမ္မဟီနာဒိတော စေဝ ဂဏေယျ နယကေါဝိဒေါ -

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဤကုသိုစိတ် (၈)ပါးသည် ပုညကြိယ ဝတ္ထုဆယ်ပါးတို့ကြောင့် ဖြစ်ရကား -

ဆယ်ခုဖြင့်မြှောက်(၈၀)ဖြစ်၏

ထိုရှစ်ဆယ်ကို အာရုံ၆ပါးဖြင့် မြှောက်(၄၈၀)ဖြစ်၏

ထိုလေးရာရှစ်ဆယ်ကို ထက်ဝက်ခွဲ တစ်စုသည် ဉာဏသမ္ပယုတ်အဖို့ တစုသည် ဉာဏဝိပ္ပယုတ်အဖို့ ဖြစ်၏၊

ဉာဏသမ္ပယုတ် ၂၄၀-ကို အဓိပတိလေးပါးဖြင့် မြှောက် (၉၆၀) ဖြစ်၏

ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၂၄၀-ကို ဝီမံသကြဉ်သော အဓိပတိ ၃-ပါးဖြင့် မြှောက် (၇၂၀) ဖြစ်၏

နှစ်စုကိုရော၁၆၈၀ဖြစ်၏

ထို ၁၆၈၀ ကို ဟီန မဇ္ဈိမ ပဏီတ ၃ပါးနှင့်မြှောက် ၅၀၄၀ ဖြစ်၏

ထို၅၀၄၀ ကို ကာလ ၃ပါးနှင့်မြှောက်၁၅၁၂၀ဖြစ်၏

သန္တာန် ၂-ပါး ဘုံ ၃၀ ပုဂ္ဂိုလ် ၁၂-အားဖြင့် မြှောက်ပွားသော် မရေတွက်နိုင်အောင် များ၏

ဤသို့ အရေအတွက်အားဖြင့် များသောကြောင့်လည်း မဟာ တွင်သည်။

အဘယ်သို့ သတ္တိအားဖြင့် ကြီးမြတ်သနည်းဟူမူကား ဤကာမာဝစရ ကုသိုလ်စိတ် ၈ပါးသည် လောကီစျာန် ၉-ရပ်တို့၏ အခြေခံ ပရိကံ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘူ အားဖြင့်လည်း ဖြစ်သည်။ လောကုတ္တရာ ဖြစ်သော မဂ်၄-ပါး ဖိုလ် ၃-ပါးတို့၏ အခြေခံလည်းဖြစ်သည်။ သမာပတ် ရှစ်ပါး အဘိညာဉ် ၇-ပါး တို့၏ အခြေခံလည်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့ သတ္တိအားဖြင့် ကြီးမြတ်သောကြောင့်လည်း မဟာတွင်သည်ဟု ဖြေ။ ။ ဤ၌ မဟန္တ သဒ္ဒါသည် များသောအနက် ကြီးမြတ်သောအနက်ကို ဟော၏၊

ဤမဟာကုသိုလ်စိတ်သည် အရေအတွက်အားဖြင့် များသော်လည်း သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ခြင်းကား ကာလအားဖြင့် အလွန်နည်း၏ဟု ပြလိုသော အဋ္ဌကထာ ဆရာသည်-

ယော ပနေတဿ ကုသလစိတ္တဿ ပဝတ္တိ ကာလော နာမ ဟောတိ၊ သော အတိပရိတ္တော ယာ စဿ အတိပရိတ္တတာ ယထာ စ ဘိက္ခဝေ တဿ ပုရိသဿ ဇဝေါ၊ ယထာစ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဇဝေါ၊ ယထာ စ ယာ ဒေဝတာ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပုရတော ဓာဝန္တိ တာသံ ဒေဝတာနံ ဇဝေါ၊ တတော သိင်္ဃတရာ အာယုသင်္ခါရာ ခိယျန္တိ-

အစရှိသည်ဖြင့် ဟောတော်မူသည်။

ပိဏ္ဍိတဖြစ်သော အဓိပ္ပါယ်ကား ဤမဟာကုသိုလ် စိတ်တို့သည် သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌ဖြစ်သော ကာလကား အလွန်နည်း၏ နည်းဟန်ကိုလည်း ဤသို့သော ဥပမာဖြင့် သိအပ်၏၊။ရှေ့မြားကို နောက်မြားဖြင့် မှန်အောင် ပစ်နိုင်သော လေးသမားကြီး လေးဦးတို့သည် တခုသောမဏ္ဍိုင်ကို မှီကာထိုင်ပြီးလျှင် တပြိုင်တည်း အရပ်လေးမျက်နှာသို့ ပစ်လွှတ်အပ်သောမြားကို မြေသို့မရောက်စေပဲ ကောက်ယူနိုင်သော ဇဝန ဟင်္သာမင်း၏ လျင်ခြင်းအဟုန်သည်ရှိ၏၊

ထိုအဟုန်ထက်လည်း တနေ့၌ယူဇနာ ၃သန်း တနာရီ၌ ယူဇနာ ၅သောင်းရောက်အောင် သွားနိုင်သော နေ လ တို့၏ အဟုန်သည် လျင်မြန်၏၊

ထိုအဟုန်ထက်လည်း နေ လ ဗိမာန်တို့၏ ရှေ့၌ ပြေးသွားသော နတ်သားတို့၏ အဟုန်သည် လျင်မြန်၏၊ ထို့ထက်လည်း ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေဟု ဆိုအပ်သော အာယု သင်္ခါရ၏ ချုပ်ခြင်းသည် လျှင်မြန်သည်။

ထို၁၆-ချက်တွင် ကုသိုလ်စိတ်သည် ၇-ချက်မျှသာ ဖြစ်သောကြောင့် အလွန် နည်းလှရကား ဥပမာအားဖြင့် ပြဖွယ်ရာ မရှိချေ။ ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်သည် –

ယာဝဉ္စိဒံ ဘိက္ခဝေ ဥပမာပိ န သုကရာ ယာဝ လဟုပရိဝတ္တံ စိတ္တံ ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့ ယာဝ အကြင်မျှလောက် ဣဒံ စိတ္တံ ဤစိတ်သည်။ လဟုပရိဝတ္တံ လျှင်သော ဖြစ်ခြင်းရှိ၏ ယာဝဉ္စ၊ အကြင်မျှလောက်လျှင် ဥပမာပိ နှိုင်းယှဉ်စရာ ဥပမာကိုလည်း ကာတုံ ပြုခြင်းငှာ။ န သုကရာ မလွယ်။

ဤစကားရပ်တို့ဖြစ် ကုသိုလ်စိတ်တို့၏ ကာလနည်းသော အဖြစ်ကို ပြတော်မူသည်။ ယင်းသို့ နည်းလှသောကြောင့် လျှပ်ရောင်ဖြင့် ပုလဲလုံးကို သီရဘိသကဲ့သို့ ဤကုသိုလ်စိတ် ဖြစ်သည်ကို သိခြင်းငှာ ခဲယဉ်းရကား အကြိမ်များစွာ ဖြစ်စိမ့်သောငှာ သူတော်ကောင်း တကာတို့သည် အားထုတ်ရာ၏ ဟူ၍ ဩဝါဒ ပေးတော်မူသည်။

၁၈-တိဟိတ် ပဋိသန္ဓေ ၁၃-ပါးမှာ

အဘယ်စိတ်များ မြတ်သနည်း

မေး။ ။ သန္ခေတည်စိတ် တိဟိတ် အပြား၊ ၁၃ပါးတွင် တုမမြင်အောင် ဘယ်စိတ်သာလျှင် မြတ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ မဟာဝိပါက် စိတ်သာလျှင် မြတ်၏ဟူပေ။

အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ဘုရား ပစ္စေကာဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂသာဝက မဟာသာဝက ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်တို့သည် ဤမဟာဝိပါက်စိတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုတို့တွင် တခုခုဖြင့်သာ ပဋိသန္ဓေ နေကုန်သည် ဘဝင် သက်ကုန်သည် စုတိကျကုန်သည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ၌

အယဥှိ ဝိပါကစိတ္တံ ဗုဒ္ဓပစ္စေက ဗုဒ္ဓါဒီနံ အဂ္ဂပုဂ္ဂလာနံ ပဋိသန္မိဘဝင်္ဂ စုတိတဒါရမ္မဏဘူတတ္တာ စ မဟန္တံ –

ဟူ၍ မိန့်သည်။

၁၉-ဉာဏ်အပြား ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ဝေဒနာအပြား ၂-ပါး ဉာဏ်အပြား ၄၀-ပါး၊ သင်္ခါရအပြား ၈-ပါး ဟူရာ၌ ဝေဒနာမှာ သောမနဿ ဥပေက္ခာ ပြားသောကြောင့် အပြားရှိတန်စေ၊ ဉာဏ်ဟူသည်မှာ ပညိန္ဒြေတပါးတည်း ဖြစ်သောကြောင့် ဘယ်သို့ ပြားနိုင်အံ့နည်း။

ဖြေ။ ။ ဉာဏသင်္ခါရာနံ ဘာဝါဘာဝကတောပိ ဘေဒေါ ဉာဏသင်္ခါရကတောဝ။ဋီကာ။

ဉာဏ် သင်္ခါရတို့၏ ရှိ-မရှိသောအားဖြင့် ပြုအပ်သော အပြားသည်ပင်လျှင် ဉာဏ်၏အပြား သင်္ခါရ၏အပြားမည်၏ ဟူပေ။

ဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ ဝပြောခြင်းကို၎င်း၊ မွတ်သိပ်ခြင်းကို၎င်း မိုးသည်ပြုသကဲ့သို့တည်း။ ဉာဏ်ယှဉ်ခြင်း မယှဉ်ခြင်း တည်းဟူသော ဂုဏ်ပြားသည်ကို ဂုဏေဖြစ်သော ဉာဏ်ဒြဗ်၌ တင်စား၍ ဂုဏူပစာအားဖြင့် ဉာဏ်အပြားဆိုသည်ဟူလို။

၂၀-စျာန်ဝင်စားရာ အစစွာ ဘယ်စျာန်ပါလေနည်း

မေး။ ။မဟဂ္ဂုတ်ဝိပါက်၊ စဉ်ဆက်သန္ဓေ၊ ထိုက်ရာနေသော်၊ ဘယ်စျာန်အခြေထသနည်း။

ဖြေ။ ။ ပထမစျာန် သုံးဘုံ၌ ပထမစျာန်ဝိပါက်စိတ်ဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသည်။ ဒုတိယစျာန် သုံးဘုံ၌ ဒုတိယစျာန်ဝိပါက်စိတ်နှစ်ပါးတွင် တပါးပါးဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေသည်။ စတုတ္ထစျာန် ၆-ဘုံ၌ ပဉ္စမစျာန် ဝိပါက်စိတ်ဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေသည်။ ယင်းသို့ ဘုံအားလျော်စွာ ပဋိသန္ဓေ နေကြသော်လည်းရူပါဗြဟ္မာ ဟူသမျှသည် ပဝတ္တိကာလ၌ အင်္ဂါငါးပါးရှိသော ပထမစျာန်ကို အခြေပြု၍သာ စီးဖြန်းရသည်။ ဝင်စားရသည်။ ထို့ကြောင့် ပဉ္စင်္ဂိကစျာန်ကို ပထမစျာန်ဟုခေါ်သည်။ ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှာ ဋိကာကျော်၌-

ပထမဉ္စ ဒေသနက္ကမတော စေဝ ဥပ္ပတ္တိက္ကမတော စ အာဒိဘူတတ္တာ တ့ စျာနဉ္စ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနတော ပစ္စနိကစျာပနတော စာတိ ပထမစျာနံ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဒေသနက္ကမတော စေဝ၊ ဒေသနာစဉ်အားဖြင့်၎င်း။ ဥပ္ပတ္တိက္ကမတော စ၊ သတ္တဝါသန္တာန်၌ ဖြစ်စဉ်အားဖြင့်၎င်း။ အာဒိဘူတတ္တာ၊ အစဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ပထမဉ္စ၊ ရှေးဦးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ အာရမ္မဏူပနဇ္ဈာနတော စ၊ ကသိုဏ်းစသော အာရုံကို ကပ်၍ရှုတတ်သောကြောင့်၎င်း။ ပစ္စနိကစျာပနတော စ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော နီဝရဏတရားတို့ကို ဖုတ်ကြည်းတတ်သောကြောင့်၎င်း။ စျာနဉ္စ၊ စျာန်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပထမစျာနံ၊ မထမစျာန် မည်၏၊

၂၁-ပဉ္စမစျာန်သန္ဓေနေသော ဗြဟ္မာတို့မှာ အဘိညာဉ်ရဖို့ အားထုတ်ရသေးသလော

မေး။ ။ ပဉ္စမစျာန်၊ ဧကန်သန္ဓေ၊ နေသူတို့မှာ အဘိညာဉ်ငါးပါး၊ ထိုတရားကို အသစ်ပွားရဦးအံ့လော။

ဖြေ။ ။ ပဉ္စမစျာန် ပဋိသန္ဓေနေသော ဗြဟ္မာဖြစ်သော်လည်း အဘိညာဉ်ငါးပါးကို အသစ်ပွားမှပင် ရသည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ပဉ္စမစျာန် ပဋိသန္ဓေကား ဝိပါက်တရား အဘိညာဉ်ကား ကုသိုလ် ကြိယာ တရား ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ပွားရ၏ ဟူပေ။

ပဉ္စမစျာန်ဝိပါက်သည် ရှေးရှေးသော အဘိညာဉ်ကုသိုလ်၏ အကျိုးမဟုတ်လော ဟူငြားအံ့။ အဘိညာဉ်၏ အကျိုးမဟုတ်၊ အဘိညာဉ်ကား ဝိပါက်ကဋတ ပဉ္စမစျာန်ကသာလျှင် နာနာက္ခာဏိကကမ္မပစ္စည်း တပ်သည်ဖြစ်၍ ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏ ဟူပေ။

၂၂-ပဉ္စမစျာန်နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ သက်သက်သာ ပဉ္စမစျာန်နှင့် အဘိညာဉ်ကိစ္စ တပ်သော ပဉ္စမစျာန်သည် အဘယ်သို့ ထူးကြသနည်း။

ဖြေ။ ။ သက်သက်သော ပဉ္စမစျာန်မှာ ကသိုဏ်းဆယ်ပါး အာနာပါနဿတိ ဥပေက္ခာ ဗြဟ္မာဝိဟာရ အားဖြင့် ၁၂-ပါးသော ပညတ်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သည်။ အဘိညာဉ် ကိစ္စတပ်သော ပဉ္စမစျာန်နှစ်ခုတွင် ကုသိုလ်မှာ အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ် ကြဉ်သော အလုံးစုံသောတရားကို အာရုံပြုသည်။ကြိယာမှာ အလုံးစုံသောတရားကို အာရုံပြုသည်။ ။ဤသို့ထူးကြ၏ဟူပေ။

၂၃-မဟဂ္ဂုတ်ချင်း တူသော်လည်း အာရုံမတူပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ရူပ အရူပ၊ စိတ်နှစ်ဝကို၊ တကွချုပ်၍၊ မဟဂ္ဂုတ်အမည်၊ ဆိုပြီး သည်မှ၊ ဆစိတ္တာနိ မဟဂ္ဂတေ၊ အနေဘယ့်ကြောင့်ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ ရူပ အရူပစိတ်ကို မဟဂ္ဂုတ်ခေါ်သည်မှာ မဟန္တေဟိ စျာနလာဘီဟိ ဂတာ မဟဂ္ဂတာ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ မြတ်ကုန်သော စျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ရောက်အပ်သော တရားဖြစ်သောကြောင့်၎င်း၊ မဟတ္တံ ဂတာနိ မဟဂ္ဂတာနိ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ မြတ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်သောကြောင့်၎င်း မဟဂ္ဂုတ် ခေါ်သည်။

ဆစိတ္တာနိ မဟဂ္ဂတေ၏အရသာကား ဝိညာဏဉ္စာယတန စိတ် ၃-ခု၊ နေဝသညာနာ သညာယတနစိတ် ၃-ခု၊ ဤ၆-ခုသောတရားတို့သည် မိမိကိုလည်း မဟဂ္ဂုတ်မည်သည်၊ အာရုံလည်း မဟဂ္ဂုတ်စိတ်ကိုပင် အာရုံပြုသည်၊ ကြွင်းသော၂၁-ပါးသောစိတ်တို့မှာ မိမိကား မဟဂ္ဂုတ်မည်၏၊ အာရုံပြုသောအခါကသိုဏ်းစသော ပညတ်ကို အာရုံပြုသည်။ မဟဂ္ဂုတ်တရားကို အာရုံမပြု။ ။ဤသို့ ထူးကြ၏ဟု ဖြေ။

၂၄-နေဝသညာနာသညာ၏ ဝိသေသကိုပြခြင်း

မေး။ ။နေဝသညာနာသညာယတန၊ စိတ်အရသည်၊ အရူပမှာ၊ ခြင်းရာ ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။သညာဝ ဝိပဿနာယ ဂေါစရဘာဝံ ဂန္တွာ နိဗ္ဗေဒဇနနသင်္ခါတဿ ပဋုသညာကိစ္စဿ အဘာဝတော နေဝသညာ စ ဥဏှောဒကေ တေဇောဓာတုဝိယ သင်္ခါရာဝသေသုခုမဘာဝေနဝိဇ္ဇမာနတ္တာန အသညာတိ နေဝသညာနာသညာ သာ ဧဝ အာယတနံဣမဿ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မဿစျာနဿ နိဿယာဒိဘာဝတောတိ နေဝသညာနာသညာယတနံ သညာဝသေနစေတ္တ စျာနုပလက္ခဏံ နိဒဿနမတ္တံ။ ဝေဒနာဒယောပိ ဟိ တသိံ စျာနေ နေဝဝေဒနာနာဝေဒနာဒိကာယေဝါတိ-ဟူသော ဋီကာကျော်ဖြင့် ဖြေ။

အနက်ကား

သညာဝ၊ သညာသည်သာလျှင်။ ဝိပဿယ၊ ဝိပဿနာဉာဏ်၏၊ ဂေါစရဘာဝံ၊ အာရုံ၏အဖြစ်ကို။ ဂန္တွာ၊ ရောက်၍။ နိဗ္ဗေဒဇနနသင်္ခါတဿ၊ ငြီးငွေ့ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည်ဟု ဆိုအပ်သော။ ပဋုသညာကိစ္စဿ၊ ထင်ရှားသော သညာကိစ္စ၏၊ အဘာမရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဥဏှောဒကေ၊ ရေနွေး၌။ တေဇောဓာတု ဝိယ၊ ရှိသောတေဇောဓာတ်ကဲ့သို့။ သင်္ခါရာဝသေသသုခုမ-ဘာဝေန၊ သင်္ခါရတို့မှ ကြွင်းသော သိမ်မွေ့သောအဖြစ်ဖြင့်။ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ရှိသေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ န အသညာ စ၊ သညာမရှိမဟုတ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ထင်သော သညာလည်းမရှိသည်လည်းမဟုတ်သော သတ္တိကြောင့်။ နေဝသညာ နာသညာ၊ နေဝသညာနာသညမည်ဒ၏၊ သာ ဧဝ၊ ထိုနေဝသညာနာသညာသည်သာလျှင်။ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မဿ၊ သမ္ပယုတ်တရားနှင့် တကွဖြစ်သော။ ဣမဿ စျာနဿ၊ ဤစျာန်၏၊ နိဿယာဒိဘာဝတော၊ မှီရာစသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ အာယတနံ၊ တည်ရာတည်း။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ နေဝသညာသညာယတနံ၊ နေဝသညာ နာသညာယတနမည်၏၊ စအထူးကိုဆိုဦးအံ့။ဧတ္ထ၊ ဤစျာန်၌။ သညာဝသေန၊ သညာ၏ အစွမ်းဖြင့်။ ဇာနုပလက္ခဏံ၊ စျာန်ကိုမှတ်ခြင်းသည်။ နိဒဿနမတ္တ္တံ၊ နိဒဿနနည်းမျှသာတည်း။ဟိ၊ သင့်စွ။တသ္မံ စျာနေ၊ ထိုစျာန်၌။ ဝေဒနာဒယောပိ၊ ဝေဒနာ အစရှိသည်တို့သည်လည်း။ နေဝ ဝေဒနာ နာဝေဒနာဒိကာယေဝ၊ နေဝဝေဒနာနာဝေဒနာ တို့ချည်းတည်း။

အဓိပ္ပါယ်အကျဉ်းကား။ ။ပူလောင်တတ် ထက်မြက်တတ်သော သတ္တိ ရှိသောကြောင့်တေဇောဟုသမုတ်အပ်သော်လည်း နွေးရုံမျှသော ရေ၌ရှိသော တေဇောသည် ပူလောင်ခြင်းသဘောမရှိ၊ မအေးသောကြောင့် ပူသောသဘောမှ ကင်းသည်လည်း မဟုတ်သကဲ့သို့ ဤစိတ်ကို၄င်း၊ စိတ်၌ယှဉ်သော ဝေဒနာသညာ ဖဿ စသောတရားတို့ကို ၄င်း၊ လက္ခဏာရေးသို့တင်၍ သုံးသပ်ခြင်းဌါ ထင်သော ဝိဇာနန ကိစ္စယ ဝေဒိယနကိစ္စယ သဉ္ဇာနန ကိစ္စလည်းမရှိ၊ ထိုတရားတို့ ပျောက်ပျက်ကုန်ခမ်းသည်လည်း မဟုတ်၊ ရှိသည်ဟုဆိုရရုံမျှသာ ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ထိုစျာန်၌-

စိတ်လည်း-နေဝစိတ္တာ နာစိတ္တ မည်သည်။

ဝေဒနာလည်း-နေဝဝေဒနာ နာဝေဒန မည်သည်။

သညာသည်လည်း-နေဝသညာ နာသညမည်သည်။

ယင်းသို့ မည်သော်လည်း၊ နိဒဿန နည်းအားဖြင့် သညာကို အရင်းထား၍ ဆိုသည် ဟူလိုသောဝ်။

၂၅-အရူပစိတ် ၄ပါး ပြားပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဥပေက္ခာ, ဧကဂ္ဂတာ၊ အင်္ဂါအားဖြင့်၊ နှစ်ပါးချင်းသာ၊ တူကြပါလျက်၊ စိတ်မှာ ၄-ပါး၊ ဘယ်အကြောင်းဖြင့် ပြားသနည်း။

ဖြေ။ ။သုပ္ပဏီတတရာ ဟောန္တိ၊ ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ ဣဓ။

ဥပမာ တတ္တ ဝိညေယျာ၊ ပါသာဒတလသာဋိကာ-

ဟူသော ဂါထာနှင့် ညီစွာ ရှေးစိတ်ထက် နောက်နောက်စိတ် သိမ်မွေ့သည်၏ အစွမ်းဖြင့်ပြား၏၊

ဥပမာကား။ ။ဘုံလေးဆင့်ရှိသော ပြာသာဒ်၌ ပထမဘုံတွင်ရှိသော ကာမဂုဏ် တို့ထက် ဒုတိယ ဘုံစသည်၌ရှိသော ကာမဂုဏ်တို့သည် သိမ်မွေ့သကဲ့သို့ တဆင့်ထက် တဆင့် သိမ်မွေ့လေသည်။ မစင်တော၌ရှိသော မဏ္ဍပ်တွင် အဆင့်ဆင့်ဆွဲကာ တည်သော လူလေးဦးကဲ့သို့ တဆင့်ထက်တဆင့် ကသိုဏ်းရုပ်နှင့် ဝေးကွာသော ဥပမာကိုလည်း အဋ္ဌကထာ၌ ပြတော်မူသည်။

၂၆-လောကုတ္တရာစိတ်မှာ ကြိယာကင်းပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။လောကုတ္တရာ၊ စိတ်သင်္ချာတွင်၊ ကြိယာဘယ့်ကြောင့် ကင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။မဂ္ဂဿ ဧကစိတ္တက္ခဏိကတ္တာ-ဟူသော ဋီကာယ ဟိတ်နှင့်အညီ မဂ်စိတ်သည် တကြိမ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ကြိယာ ကင်း၏ဟူပေ။ မဂ်စိတ် တကြိမ် ဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းနှင့် ကြိယာကင်းခြင်းတည်းဟူသော အကျိုးသည် မလျော်ကံ တကား ဟူငြားအံ့၊ လျော်ကံ၏ ဟူပေ။ ဘယ်သို့ လျော်သနည်းဟူမူ ကြိယာ စိတ်ဟူသည်ကား ကရဏမတ္တမေဝ ကိရိယ ဟူသည်နှင့်အညီ ပြုကာမျှသာ ဖြစ်၍ အကျိုးမပေးတတ်သော ကုသိုလ်ကို ကြိယာခေါ်သည်။ သဘောအားဖြင့် အနဝဇ္ဇ ဖြစ်၍ ကုသိုလ်သဘောပင် ဖြစ်သည်။ လောကုတ္တရာစိတ်၌ မဂ်တည်းဟူသော ကုသိုလ်မှာလည်း တကြိမ်သာဖြစ်ရကားထိုသဘောရှိသောကြိယာစိတ်မဖြစ်နိုင်ပြီ။ ထို့ကြောင့် ကြိယာကင်း၏ ဟူပေ။ အဝိပါကသဘာဝတ္တာ ကုသလမေဝ ကြိယာနာမ။ အဘိဓမ္မာတ္ထသင်္ဂဟ ဒီပနီ။

၂၇-ပါဒက စသော စျာန်တို့နှင့် တူဟန်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။မဂ်ဝီထိမှာ ပါဒကစျာန်၊ သမသိတစျာန်၊ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယစျာန် ၃-ခုတွင် တခုခုနှင့်တူ၏ ဟူသော် တူဟန် ဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။မဟဂ္ဂုတ်စျာန်ကို ရပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မဂ်ကိုရလိုသော် မိမိရအပ်သော စျာန်ငါးပါးတွင် တပါးပါးသော ဝင်စားပြီး၍ အခြားသော သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခာဏာရေးအားဖြင့် သုံးသပ်၍ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဇော၊ ထို့နောက် မဂ်စိတ်သည်ဖြစ်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား ရှေးဝင်စားသောစျာန်သည် ဝိပဿနာ၏ အခြေခံ ဖြစ်သောကြောင့် ပါဒကစျာန် မည်၏၊ ရသောမဂ်သည် ထိုစျာန်နှင့် အင်္ဂါအားဖြင့် တူ၏၊

အကြင်စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်သည် မဂ်ကို ရလိုသော် မိမိရသော စျာန်ငါးပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ဝင်စား၍ ထိုမှအထက်ဖြစ်သော စျာန်ကို လက္ခဏာရေးအားဖြင့် သုံးသပ်၍ မိမိလိုအပ်သော စျာန်နှင့် တူစွာသောမဂ်ကိုရအံ့။ ထိုမဂ်သည် ပုဂ္ဂိုလ်၏ အလိုအားလျော်စွာ ဖြစ်သောကြောင့် ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယ မည်၏၊ ဤ၌ ဝင်စားသောအခါ ပထမစျာန်ကို ဝင်စား၍ ဒုတိယစျာန်ကို သုံးသပ်အံ့။ ပုဂ္ဂိုလ်ကလည်း ဝင်စားရင်း စျာန်နှင့်တူသော မဂ်ကိုရလိုအံ့။ ပထမစျာန်နှင့်တူသော ပဉ္စင်္ဂီကမဂ်သည်ဖြစ်၏၊ သုံးသပ်ရင်း ဒုတိယစျာန်နှင့်တူသော မဂ်ကို ရလိုအံ့ ဒုတိယစျာန်နှင့်တူသော စတုရင်္ဂီကမဂ်သည် ဖြစ်၏၊ ဘယ်စျာန်ဟု မမှတ်မူ၍ စီးဖြန်းအံ့ အထက်စျာန်နှင့် အင်္ဂါတူသော မဂ်သည်ဖြစ်၏၊ ဤကား ပုဂ္ဂလဇ္ဈသယ အားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းတည်း။

၂၈-သုက္ခဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်တို့ရသော မဂ်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။စျာန်ရပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏မဂ်မှာ စျာန်အင်္ဂါ ငါပါးဖြင့် ဖြစ်တန်စေ၊ စျာန်မရသော သုက္ခဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်တို့ မဂ်ကိုရသော် အဘယ်အင်္ဂါဖြင့် ဖြစ်ပါအံ့နည်း။

ဖြေ။ ။စျာန်မရသော သုက္ခဝိဿက ပုဂ္ဂိုတို့အား ဝိပဿနာ နိယမအားဖြင့် ပဉ္စင်္ဂီက ပထမ မဂ်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟူပေ။

ဆောင်ပုဒ်။ ။စျာန်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်၊ မဂ်ရလိုသော၊ ထိုစျာန်အများ၊ တပါးပါးကို၊ ဝင်စားပြီးမှ၊ ပကိဏ္ဏက၊ သင်္ခါရကို၊ တိကလက္ခဏာ၊ သုံးသပ်ကာနှင့်၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိ၊ ဝိပဿနာတကွ၊ မဂ်ကိုရမူ၊ ရသောမဂ်သည်၊ အထက်ခြေခံ၊ ဝင်သောစျာန်နှင့်၊ အင်္ဂံတူမြဲ မချွတ်တည်း။

စျာနလာဘီ၊ ထိုယောဂီသည်၊ မိမိရချင်၊ စျာန်ကိုပင်လျှင်၊ သုံးအင် လက္ခဏာ၊ တင်ကာသုံးသပ်၊ မဂ်ရလတ်သော်၊ သုံးသပ်ခဲ့ရာ၊ စျာန်အင်္ဂါနှင့်၊ တူလာစမြဲ မချွတ်တည်း။

အောက်စျာန်အားကို၊ ဝင်စားပြီးလတ်၊ ထက်စျာန်ရပ်မှာ၊ သုံးသပ်ခါနှင့်၊ ဝိပဿနာဝုဋ္ဌ၊ မဂ်ကိုရသော်၊ ပုဂ္ဂလအဇ္ဈာ၊ အောက်စျာန်မှာလျှင်၊ တူလိုချင်က၊ အောက်တွင်တူလတ်၊ ထက်စျာန်ရပ်မှာ၊ တူလိုပါလည်း၊ ထက်မှာတူမြဲ၊ ထိုခပဲကား၊ ခေါ်မြဲပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယတည်း။ (ဤလင်္ကာကို အာဂုံဆောင်)

၂၉-မဂ်လေးပါးတို့ ကိလေသာ ပယ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။လောကုတ္တရာ၊ စိတ်မှာရှစ်ခု၊ ညစ်ကျုကိလေ၊ သာကို ချွေသည်၊ ဘယ်စိတ်အစွမ်း ပေသည့်နည်း။

ဖြေ။ ။မဂ်စိတ်လေးခု၏ မစွမ်းဖြစ်သည်ဟူပေ။ အဘယ်သို့ ကိလေသာကို ချွေသနည်းဟူမူကား၊ သောတာပတ္တိမဂ်ဖြင့် ဒိဠိဂတသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု၊ ဝိစိကိစ္ဆ သဟဂုတ်စိတ်တခု၊ ဤငါးခုသော ကိလေသာတို့ကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်သည်။ အပါယဂမနိယ ဖြစ်သော ဒိဠဂတဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု ဒေါသမူဒွေဤကိလေသာ ၆-ပါးကို တနုကရယ အားဖြင့် ပယ်သည်။

သကဒါဂါမိ မဂ်ဖြင့် အပါယဂမနိယ မဖြစ်သော ဒေါသမူဒွေကိုလျှင် တနုကရ အားဖြင့် ပယ်ပြန်သည်။

အနာဂါမိ မဂ်ဖြင့် အပါယဂမနိယ မဖြစ်သော ဒေါသမူဒွေကိုလျှင် တနုကရ အားဖြင့် ပယ်ပြန်သည်။

အနာဂါမိ မဂ်ဖြင့် ကာမရာဂနှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်သော ဒိဠိဂတဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု ဒေါသမူဒွေးတို့ကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်သည်။

အရဟတ္တမဂ် ဖြင့် ရူပရာဂ, အရူပရာဂနှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်သော ဒိဠိဂတ ဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု ဥဒ္ဓစ္စ သဟဂုတ် တခု ဤငါးခုသော ကိလေသာတို့ကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်သည်ဟု ဖြေ။

ဤကား ဒဿနတိက် အရကောက်လို။

သင်္ဂြိုလ်ဆရာကမူကား-

သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ ဒိဠိဝိစိကိစ္ဆာ ပဟာနေန ပဟီနာ ပါယဂမနော သတ္တက္ခတ္တုပရမော သောတာပန္နော နာမဟောတိ။

သကဒါဂါမိမဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနကရတ္တာ သကဒါဂါမီ နာမ ဟောတိ။ သကိဒေဝ ဣမံလောကံ အာဂန္တွာ။

အနာဂါမိမဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ အနဝသေသပ္ပဟာနေန အနာဂါမီနာမဟောတိ။ မနာဂနန္တွာ ဣတ္ထတ္ထံ။

အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ အနုဝသေသကိလေသပ္ပဟာနေန အရဟာ နာမ ဟောတိ။ခီဏာသဝေါ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခဏေယျော-ဟူ၍ဆိုသည်။ အဓိပ္ပါယ်မှာ ရှေးမာတိကာအတိုင်း ယူလေ။

၃၀-လောဘမူစိတ်ပေါင်းကိုပြခြင်း

မေး။ ။နှစ်ကောင်တဆယ်၊ စွန်းကယ်မူလ၊ ၆-ခုရအောင်၊ လောဘပွားဟန် အမှန် ဘယ်သို့ မြှောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော အဘိဇ္ဈာမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ လောဘမူလေန ဇာယန္တိ-ဟူ၍၄င်း၊

သေသာနိ စတ္တာရိပိ ဒွီဟိ မူလေဟိ သမ္ဘဝန္တိ-ဟူ၍၄င်း

မိန့်ဆိုသော သင်္ဂြိုလ်ပါဌ်နှင့်အညီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ, အဘိဇ္ဈာ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အဒိန္နဒါန်, မုသာဝါဒ, ပိသုဏဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပ ဤ ၇-ပါးတွင်တပါးပါးကြောင့် လောဘစိတ် ဖြစ်ရကား ၄င်းစိတ်ရှစ်ပါးကိုတည် ကံ ၇-ပါးနှင့်မြှောက်၊ ၄င်းကို အာရုံ ၆-ပါးနှင့်မြှောက်၊ ၄င်းကို ကာလ ၃- ပါးနှင့်မြှောက်၊ ၄င်းကို အဇ္ဈတယ္တ ဗဟိဒ္ဓဟူသော သန္တာန် နှစ်ပါးနှင့် မြှောက် နှစ်ထောင်တဆယ် ခြောက်ခုရ၏၊

ဆောင်ပုဒ်။ ။စိတ်ကိုတည်ထား၊ ၇-ပါးကံ၊ ရုံ ၆-ပြန်နှင့်၊ ၃-တန်ကာလ၊ သန္တာန်ဒွ၊ မြှောက်ကြွတုံမြောက်၊ နှစ်ထောင်တဆယ်ခြောက်။

၃၁-ဒေါသမူစိတ်ပေါင်းကိုပြခြင်း

မေး။ ။ငါးရာလေးခု၊ အစုမတူ၊ ဒေါသမူဝယ်၊ ကောက်ယူဘယ်သို့ မြှောက်မည်နည်း။

ဖြေ။ ။ပါဏာတိပါတ, ဖရုသဝါစာ, ဗျာပါဒ, အဒိန္နဒါန်, မုသာဝါဒ, ပိသုဏဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပ ဤ ၇-ပါးတွင် တပါးပါးကြောင့် ဒေါသစိတ်ဖြစ်ရကား ၄င်းစိတ် နှစ်ပါးကိုတည် ကံ ၇- ပါးနှင့်မြှောက်၊ အာရုံ ၆-ပါး , ကာလ ၃-ပါး သန္တာန် ၂-ပါးနှင့်မြှောက် ၅၀၄-ခုရ၏၊

ဆောင်ပုဒ်။ ။နှစ်တန်ဒေါသာ၊ ကံသတ္တာ၊ ရုံ ကာ သန်နှင့်မြှောက်၊ ပွါးမြောက်စုဝေး၊ ငါးရာလေး။

၃၂-မေဟမူစိတ်ပေါင်းကို ပြခြင်း

မေး။ ။ခုနှစ်ရာနှစ်ဆယ်၊ မောဟဝယ်၊ တသွယ်ဘယ်သို့မြှောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။မောဟတည်ထား၊ ကံ, ဆယ်ပါးနှင့်၊ ၆-ပါးအာရုံ၊ အစုံသန္တာန်၊ တိကာလံ၊ မြှောက်ပြန် ၇၂၀-တည်း။

၃၃-ရူပါဝစရ စိတ်ပေါင်းကိုပြခြင်း

မေး။ ။ရူပါဝစရ၊ ကုသလမှာ၊ သယ်မျှစိတ်ပေါင်းကိုပြ ပွားသနည်း။

ဖြေ။ ။ရူပစိတ်သည် စတုကယနည်း ပဉ္စကနည်းအားဖြင့် စျာန် ၉-ပါးဖြစ်၍ သုဒ္ဓိကနဝကမည်။ ထိုနဝကကို ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဒဘိညာ, ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ, သုခပဋိပဒါ ဒန္ဒာဘိညာ, သုခပဋိပဒါခိပ္ပါဘိညာဟူသော ပဋိပဒါ လေးပါးနှင့် ယှဉ်၍ ဟောတော်မူခြင်းကြောင့် နဝက လေးပါး ဖြစ်၏၊

ပရိတ္တ ပရိတ္တာရုံ, ပရိတ္တ အပ္ပမာဏာရုံ တည်းဟူသော အာရုံလေးပါးနှင့် ယှဉ်အပ်သောကြောင့် လည်း နဝက လေးပါးဖြစ်၏၊

ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဒဘိညာ ပရိတ္တ ပရိတ္တာရမ္မဏ စသည်ဖြင့် အာရုံပဋိပဒါရော၍ လည်း နဝက ၁၆ပါး ဖြစ်၏၊ ပေါင်းသော် နဝက ၂၅ပါးဖြစ်၍ စျာန်ပေါင်း ၂၂၅ပါး ဖြစ်သတည်း

ဆောင်ပုဒ်။သက်သက် ၉ရပ် ပဋိပဒ် ၄ အာရုံ၄ ရောထွေး ၁၆ ပေါင်း၍မြှောက် ပွားမြောက်ရူပ ဗျည်းဒွဒွ။

၃၄-မဂ်စိတ် ၄ထောင် ပွားနည်းကို ပြခြင်း

မေး။မဂ်လေးပါးမှ လွတ်ပွားတထောင်စီ လေးထောင်ညီအောင် တလီဘယ်သို့ မြှောက်သနည်း။

ဖြေ။စျာန်ဟူသော အမည်ဖြင့် ဟောအပ်သောသောတာပတ္တိမဂ်သည် ဝိပဿ၏ အစွမ်းဖြင့် သုညတ မဂ်အပ္ပဏိဟိတမဂ်ဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုနှစ်ပါးကို ပဋိပဒါ ၄ပါးနှင့်ယှဉ်၍ ဟောတော်မူသောကြောင့် ပဋိပဒါ၏ အစွမ်းဖြင့် ၈ပါးအပြားရှိ၏ ပဋိပဒါနှင့် မဖက် သက်သက်ဖြစ်သော အရင်းနှစ်ပါးနှင့် ပေါင်းသော ၁၀ပါးဖြစ်၏

ထို့အတူ မဂ်ဟူသော အမည် သတိပဋ္ဌာန် သမ္မပ္ပဓာန် ဣဒ္ဓိပါဒ် ဣန္ဒြေ ဗိုလ် ဗောဇ္ဈင် သစ္စာ သမထ ဝိပဿနာ ဓမ္မက္ခန္ဓာ အာယတန ဓာတ် အာဟာရ ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ်ဟူသော အမည်တို့ဖြင့် ဟောရာ၌လည်း ဆယ်ပါး ဆယ်ပါးစီ ဝေဖန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အမည်နှစ်ဆယ်၌ နည်းပေါင်း နှစ်ရာဖြစ်၏

ထိုနည်းနှစ်ရာကို အခြားတည်ပြန်၍ အဓိပတိ လေးပါးနှင့် မြှောက်သော် နည်းပေါင်းရှစ်ရာ ဖြစ်၏၊ သက်သက်နှစ်ရာနှင့် ရောသော် သောတာပတ္တိမဂ်၌ နည်းပေါင်း တထောင်ဖြစ်၏၊ သကဒါဂါမိမဂ် အနာဂါမိမဂ် အရဟတ္တမဂ် တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ တထောင်စီချည်း ယူရမည်။

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများပြီးပီ။

(၂) စေတသိက်ပိုင်း

(၂) စေတသိက်ပိုင်း

စေတသိက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ

ဝိသဇ္ဇနာများ

၃၅-အာရုံ အာရမ္မဏိကနှစ်ဝတွင်ဦးစွာဖြစ်သော တရားကိုပြခြင်း

မေး။ ။ အာရုံနှင့်စိတ်၊ စေတသိက် ဖြစ်ရိပ်ဘယ်သူ အစနည်း

ဖြေ။ ။ အာရုံနှင့် အာရမ္မဏိကဖြစ်သော စိတ် စေတသိက် နှစ်ပါးသည် ထိခိုက်၍ ဖြစ်ကြရာတွင် ဘယ်သူအစနည်းဟု မေးရာ၌ အာရုံဖြစ်သော တရားတို့သည် ပုရေဇာတ ပစ္စည်းတပ်သည်ဖြစ်၍ ရှေး၌ဖြစ်ရကား အစဖြစ်၏ဟု ဆိုထိုက်သည်။

အာရမ္မဏိကဖြစ်သော စိတ် စေတသိက်နှစ်ပါးမူကား တူသောဖြစ်ခြင်း တူသောချုပ်ခြင်း တူသောအာရုံ တူသောမှီရာဟု ဆိုအပ်သော လက္ခဏာ ၄-ပါးနှ်င့ ယှဉ်သည်ဖြစ်၍ တပြိုင်နက်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုအပ်သတည်း။

ပုရေဇာန သဘောကား ကမ္တာဦး၌ဖြစ်သော နေ လ တို့သည် နောက်မှဖြစ်၍ အလင်းကိုမှီသော သတ္တဝါတို့အား ရှေး၌ဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုသကဲ့သို့ ရေ မြေ သစ်ပင်စသော ရူပါရုံတို့သည် နောက်မှဖြစ်၍ ရှေ့ရှုထင်လာသော စက္ခုပသာဒ စက္ခုဝိညာဉ်တို့နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက်တို့အား ရှေး၌ဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုသည်။ သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ စသည်တို့လည်း ဤနည်းအတူပင်မှမှတ်လေ။

၃၆-စေတသိက်ကို နာမ်ဆိုရခြင်းအကြောင်းကိုပြခြင်း

မေး။ ။ စေတသိက်ပေါင်းဖွဲ့ ငါးဆယ့်နှစ်ပါး တရားအမှန် ရုပ်နှင့်နာမ်ကို ဧကန်ဘယ်သို့ဆိုသနည်း။

ဖြေ။ ။ စေတသိက် ငါးဆယ့်နှစ်ပါးသည် နာမ်းတရား ဧကန်ဖြစ်သည်ဟုဆိုရမည်

စေသိက်သည် နာမ်တရားဟု ထင်ရှားလှလျှက် ဤပုစ္ဆာကို ဘယ်ကြောင့် ပြုသနည်းဟူမူ စေတသာ စိတ်ကြောင့် သမုဋ္ဌိတံဖြစ်သည်တည်း။ စေတသိကံ စိတ်ကြေင့်ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ဝိဂြိုလ်ပြုသော် စိတ္တဇရုပ်ကိုလည်း စေတသိက သဒ္ဒါဟောသောကြောင့် စိတ္တဇရုပ်ကို စင်စေခြင်းငှာ ပုစ္ဆာပြု၏ဟူပေ။

၃၇ ဝေဒနာငါးပါး၏ တရားကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ငါးပါးဝေဒနာ စိတ်မှာမကွေ ယှဉ်၍နေသည် ထိုဝေဒနာဘယ်ကနည်း။

ဖြေ။ ။ စေတသိက် ဒွေပညာသတွင် ပါသော ဝေဒနာ တရားပင်ဟူလိုသည်။

၃၈ တတြမဇ္ဈတ္တတာနှင့် ဥပေက္ခာအထူးကိုပြခြင်း

မေး။ ။ တတြမဇ္ဈတ္တတာ ဥပေက္ခာသည် လက္ခဏာ ဘယ်သို့ထူးသနည်း

ဖြေ။ ။ တတြ တတြ အာရမ္မဏေ မဇ္ဈတ္တဘာဝေါ တတြမဇ္ဈတ္တတာ။

တတြ တတြ အာရမ္မဏေ ထိုသိုသောအာရုံ၌ မဇ္ဈတ္တဘာဝေါ လျစ်လှူရှုသော အဖြစ်သည်။ ဝါ၊ အလယ်၌တည်သော အဖြစ်သည် တတြမဇ္ဈတ္တတာ တတြ မဇ္ဈတ္တတာမည်၏၊

သုခ ဒုက္ခေဟိ ဥပေတာ ယုတ္တာ အဝိရုဒ္ဓါ ဣတ္ခာ အနူဘဝနန္တိ ဥပေက္ခာ

ယာ ဝေဒနာ အကြင်ဝေဒနာသည် သုခဒုက္ခေဟိ သုခ ဒုက္ခတို့နှင့် ဥပေက္ခကာ ယုတ္တာအဝိရုဒ္ဓါ အလိုက်အဖက် မဆန့်ကျင်သောအားဖြင့် ဣက္ခာအနုဘဝနံ ခံစားခြင်းတည်း။ ဣတိ တသ္မာ ထို့ကြောင့် ဥပေက္ခာမည်၏၊

ဤသို့ ဋီကာ၌ ဝစနတ္ထပြုရကား တရားလိုဘက်သို့လည်းမပါ၊ တရားခံဘက်သို့လည်းမပါ အလယ်၌တည့်မတ်စွာနေ၍ တရားစီရင်သော တရားမ သူကြီးကဲ့သို့ သုခဘက်သို့လည်းမပါ ဒုက္ခဘက်သို့လည်းမပါ အလယ်မှာတည်၍ လျစ်လျူရှုတတ်သော တရားသည် တတြမဇ္ဈတ္တတာ မည်၏၊

တရားလိုနှင့်လည်း လိုက်လျော တရားခံနှင့်လည်း လိုက်လျောအောင် ကြံဆောင်တတ်သော ရှေ့နေကဲ့သို့ သုခနှင့်၎င်း ဒုက္ခနှင့်၎င်း လိုက်လျောအောင်ဖြစ်၍ လျစ်လျူတတ်သော တရားသည် ဥပေက္ခာမည်၏၊

ခန္ဓာအားဖြင့် တတြမဇ္ဈတ္တတာသည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ ဥပေက္ခာသည် ဝေဒနက္ခန္ဓာ။ ။ဤသို့ ထူးကြ၏ ဟူပေ

တနည်းကား ဥပေက္ခာနုအားဖြင့် ထူးကြ၏ ဟူပေ

၃၉-အပ္ပမညာတရားလေးပါးယူပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အပ္ပမညာ ၄-ဖြာကို ဆိုမှု တရားစုကို နှစ်ခုမျှသာ ထင်ရှားလာသော ကြွင်းရာဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ အဗျာပါဒေန မေတ္တာ ဟိ တတြမဇ္ဈတ္တတာယ စ

ဥပေက္ခာ ဂဟိတာ ယသ္မာ တသ္မာန ဂဟိတာ ဥဘောတိ။

ဟိ အဖြေကိုဆိုလိုက်အံ့။ အဗျာပါဒေန အဒေါသ စေတသိက်ဖြင့်။ မေတ္တာ မေတ္တာကို ဂဟိတာ၊ အပ်၏ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ဖြင့်လည်း ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခာကို ယသ္မာ အကြင်ကြောင့် ဂဟိတာ ယူအပ်၏ တသ္မာ ထိုသို့ယူအပ်သောကြောင့် ဥဘောနှစ်ပါးသော မေတ္တာ ဥပေက္ခာတို့ကို န ဂဟိတာ မယူအပ်သတည်း၊ ဤသို့ ဋီကာမိန့်သောကြောင့် –

သတ္တဝါတို့၌၊ မမုန်းခြင်း အကျိုးစီးပွားကိုလိုခြင်း လက္ခဏာရှိသော အဒေါသသည်ပင် မေတ္တာမည်၏

ထိုသို့သော အာရုံ၌ လျစ်လျူရှုတတ်သော တတြမဇ္ဈတ္တတာသည်ပင် ဥပေက္ခာမည်၏၊

ဤနှစ်ပါးကို သောဘဏသာဓာရဏ အမည်ဖြင့် ယူခဲ့ပြီးဖြစ်ရကား ကရုဏာ မုဒိတာ နှစ်ပါးကိုသာ အပ္ပမညာဟူ၍ ပြလေသည်။ ယင်းသို့ ပြသော်လည်း အပ္ပမညာကား ဤနှစ်ပါးသာမဟုတ် လေးပါးဖြစ်သောကြောင့် ဣမေဒွေဟု သင်္ချာမချုပ်ပဲ ဆိုလေသည် မှတ်ရမည်။

၄၀-ပီတိနှင့် သောမနဿ အထူးကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ပီတိသဘော သောမနဿ ဤအရမှာ၊ လက္ခဏာ ဝေါဟာ အထူးဘယ့်နှယ်နည်း

ဖြေ။ ။ ကိုယ်၌ဖြစ်သော ဝေဒနာကို သုခ စိတ်၌ ဖြစ်သောဝေဒနာကို သောမနဿဟူ၍ ဣန္ဒြိယဘေဒ၌ ခွဲ၍ဟောသည်။ ခံစားတတ်သော အနုဘဝနက္ခဏာ၌ကား သောမနဿလည်း သုခသဘောပင် ဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် သုခနှင့် ပီတိထူးသကဲ့သို့ သောမနဿနှင့် ပီတိလည်း ထူးကြ၏ဟု ဆိုရမည်။

ပီတိနှင့် သုခ ဘယ်သို့ထူးသနည်းဟုမူ တောအုပ်၌ ရေသိပ်၍ ရှာဖွေသော ယောကျ်ားသည် ရေကိုမြင်သောအခါ နှစ်သိမ့်ခြင်းကဲ့သို့ အာရုံကိုမြင်၍ ကြား၍ နှစ်သိမ့်ခြင်းသည် ပီတိ၏ သဘောဖြစ်၏၊

မြင်သောရေကို သုံးရသောအခါ ကိုယ်စိတ်ချမ်းသာသကဲ့သို့ အာရုံကို ဝမ်းမြောက်စွာ ခံစားခြင်းသည် သုခ၏ သဘောဖြစ်သည်။ ဤသို့ထူးကြ၏ ဟူပေ။ ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌ – -

တတ္ထ အာရမ္မဏပဋိလာဘေ ပီတိယာ ဝိသေသော ပါကဋော ယထာလဒ္ဓဿ အနုဘဝေန သုခဿ ဝိသောကော ပါကဋော –

စသည်ဖြင့်မိန့်၏၊

၄၁- ဥဒ္ဓစ္စစိတ်၌ ဧကဂ္ဂတာယှဉ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဥဒ္ဓစ္စနှင့် ဧကဂ္ဂတာ၊ ဖြစ်ခြင်းရာသည် တည်ကြည်ပြန့်လွင့် ဆန့်ကျင်ခွင့်ကို အဘယ်သို့ ကြံသနည်း။

မှတ်ချက်။ ။ ဧကဂ္ဂတာကား တခုတည်းသော အာရုံကို ယူသည်ဖြစ်၍ တည်ကြည်ခြင်း မပျံ့လွင့်ခြင်း လက္ခဏာရှိသည်။ ထိုစေသသိက်သည်လည်း သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်ဖြစ်၍ အလုံးစုံသော စိတ်နှင့်ယှဉ်သည်။ ထို ဧကဂ္ဂတာသည် ပျံ့လွင့်တုန်လှုပ်တတ်သော ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်စိတ်၌ ဘယ်သို့ယှဉ်ပါအံ့နည်း၊ လက္ခဏာချင်း ဆန့်ကျင်လှ၏တကား ဟူ၍ပေးသည်။

ဖြေ။ ။ဥကမာကား မြင်းကိုစီးသော ယောကျ်ားသည် မြင်း၏အလိုသို့ အတန်ငယ်လိုက်၍ လိုက်၍ မိမိ၏အလိုသို့ပါအောင် ဆုံးမသကဲ့သို့ ပျံ့လွင့်တတ်သော ဥဒ္ဓစ္စကို လွန်စွာမပျံ့စေပဲ တခုသော အာရုံ၌ တဝီထိ၎င်း နှစ်ဝီထိ၎င်း သုံးဝီထိ၎င်း တည်စေ၍ ယှဉ်သည်ဟုဖြေ။ ထို့ကြောင့် မဏိမဉ္ဇူ၌

ဥဒ္ဓစ္စ သဟဂတ စိတ္တေ ပနာယံ အဿဒမ္မကပုရိသော ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗောဟု ဆိုတော်မူသည်။

၄၂-ဝိရတီ ၃-တန် ရှောင်ကြဉ်ဟန် အထူးကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ဝီရတီ ၃-ခု ကြဉ်သည့်မူမှာ ရှေးကပြုသည့် ဒုစရိုက်ကို ကြဉ်သလော မပြုသေးသော ဒုစရိုက်ကို ကြဉ်သလော။ သဘောထပ်ကြပ် တွေ့လတ်သောအခါ ခွါရန်တခု ထို၃ခုတွင် ဘယ်မှုဝီထိတို့ပေနည်း။

မှတ်ချတ်။ ။ဝီရတီ ၃-ခုသည် ဒုစရိုက်ကို ကြဉ်၏ဆိုသော ရှေးပြုပြီးသော ဒုစရိုက်လည်း ချုပ်လေပြီးဖြစ်၍ ကြဉ်ဖွယ်မရှိ မပြုသေးသော ဒုစရိုက်လည်း မရှိသေးဖြစ်၍ ကြဉ်ဖွယ်မရှိ တွေ့ဆဲသော ဒုစရိုက်ကိုသာ ကြဉ်ဖွယ်ရှိသည်။ ထိုကာလ ၃-ပါးတွင် အဘယ်ကာလ၌ ဖြစ်သော ဒုစရိုက်ကို အာရုံပြု၍ ဝီထိကျသဖြင့် ကြဉ်ခြင်းဖြစ်သနည်းဟု ပေးသည်။

ဖြေ။ ။ လွန်လေပြီးသော ဒုစရိုက်ကိုကား မကြဉ်နိုင် ပြုလုပ်ဆဲသော ဒုစရိုက်ကို၎င်း နောင်ပြုလတ္တံ့သော ဒုစရိုက်ကို၎င်း ကြဉ်သည်ဖြစ်၍ ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ် နှစ်ပါးကို အာရုံပြု၍ ဝီထိကျ၏ဟူပေ။

ဥပမာကား။ ။ သီးဆဲသော သစ်ပင်ကိုသတ်လျှင် ပစ္စုပ္ပန်အသီးကို၎င်း နောင်သီးလတ္တံ့ သည်ကို၎င်း ဖျက်ဆီးသည် မည်သကဲ့သို့တည်း။

ဤဝိရတီ၌ အာဇိဝဟေတုကိုမငဲ့မူ၍ ဘယ်သို့ကြဉ်သနည်း။ အာဇီဝဟေတုကိုငဲ့၍ ဘယ်သို့ကြဉ်သနည်း။

ကာယဒုစရိုက် ၃-ပါး ဝစီဒုစရိုက် ၄-ပါးအားဖြင့် ၇-ပါးသော ဒုစရိုက်တို့သည် အသက်မွေးကြောင်းဖြစ်သော ဒုစရိုက် အသက်မွေးကြောင်းမဖြစ်သော ဒုစရိုက်အားဖြင့် နှစ်ပါးပြား၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် မုဆိုး တံငါတို့၏ ပါဏာတိပါတ ခိုးသူ လူကောက် စသည်တို့၏ အဒိန္နာဒါန် ပြည့်တန်ဆာမ စသည်တို့၏ မိစ္ဆာစာရသည်၎င်း နှုတ် သူရင်းငှား စသည်တို့၏ မုသာဝါဒ သူလျှို ဂုံးသမား စသည်တို့၏ ပိသုဏဝါစာ သဘင်သည် စသည်တို့၏ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပ တို့သည်၎င်း အသက်မွေးကြောင်းဖြစ်၍ မိစ္ဆာအာဇီဝမည်ကုန်၏၊ ထိုမိစ္ဆာဇီဝမျိုး တခုခုကို အရင်းထား၍ ၇-ပါးလုံးမှ ကြဉ်ရာ၌ သမ္မာအာဇီဝဖြစ်၏၊

အမျိုးကောင်းသားတို့သည် တရံတခါ ပြုအပ်သော ပါဏာတိပါတ အဒိန္နာဒါန် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရတည်းဟူသော ကာယဒုစရိုက် ၃-ပါးသည် အသက်မွေးကြောင်း မဟုတ်ရကား မိစ္ဆာကမ္မန္တ မည်၏၊ ထို မိစ္ဆာကမ္မန္တမျိုးမှ ကြဉ်ရာ၌ သမ္မာကမ္မန္တ ဖြစ်၏၊

အမျိုးကောင်းသားတို့သည် အမှတ်မဲ့ ပြောဆိုအပ်သော မုဿဝါဒ ပိသုဏဝါစာ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပ တည်းဟူသော ဝစီဒုစရိုက် လေးပါးတို့သည်လည်း အသက်မွေးကြောင်း မဟုတ်သောကြောင့် မိစ္ဆာဝါစာမည်၏၊ ထို မိစ္ဆာဝါစာ မှ ကြဉ်ရာ၌ သမ္မာဝါစာ ဖြစ်၏

အသက်မွေးကြောင်း မဟုတ်သော ကာယဒုစရိုက်မှ ကြဉ်သည်ကို၎င်း အသက်မွေးကြောင်း မဟုတ်သော ဝစီဒုစရိုက်မှ ကြဉ်သည်ကို၎င်း အာဇီဝဟေတိုကု မငဲ့မူ၍ ကြဉ်သည်ဟု ဆိုသည်။

အသက်မွေးကြောင်းဖြစ်သော ထိုဒုစရိုက် ၇-ပါးတို့မှ ကြဉ်သည်ကို အာဇီဝ ဟေတုကိုငဲ့၍ကြဉ်သည်ဟုဆိုသည်။

ထိုအဓိပ္ပါယ်ကိုပြခြင်းငှာ အဋ္ဌသာလိနီ၌ – -

ကာယဒွါရေ ပန ဝီတိက္ကမော အာဇီဝဟေတုကောပိ အတ္တိန အာဇီဝ ဟေတုကောပိ တထာ ဝစီဒွါရေ တတ္တယံ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာခိဋ္ဋာပသုတာ သူရဘာဝံ သေဿန္တော မိဂဝံ ဝါ ပန္ထဒူတံ ဝါ ပရဒါရ ဝီတိက္ကံမံ ဝါ ကရောန္တိ၊ ဣဒံ အကုသလံ ကာယကမ္မံ နာမ တတော ဝိရတိပိ သမ္မာကမ္မန္တော နာမ ယံပန န အာဇီဝဟေတုကံ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ သာသန္တိ ဣဒံ အကုသလံ ဝစီကမ္မံ နာမ တတော ဝိရတိပိ သမ္မာဝါစာ နာမ။ ယံ ပန အာဇီဝဟေတု နေသာဒမစ္ဆဗန္ဓာဒယော ပါဏံ ဟနန္တိ အဒိန္နံ အာဒိယန္တိ၊ မိစ္ဆာစာရံ စရန္တိ၊ အယံ မိစ္ဆာဇီဝေါနာမ တတော ဝိရတိ သမ္မာအာဇီဝေါ နာမ။ ယမ္ပိ လဉ္ဆံ ဂဟေတွာ မုသာ ဘဏန္တိ၊ ပေသုည ဖရုသ သမ္ဖပ္ပလာပေ ပဝတ္တေန္တိ၊ အယမ္ပိ မိစ္ဆာဇီဝေါ နာမ တတော ဝိရတိ သမ္မာအာဇီဝေါ နာမ – - ဟူ၍ မိန့်အပ်ပြီ။

ကာရဒွါရေ၊ ကာယဒွါရ၌။ ဝီတိက္ကမော လွန်ကျူးခြင်းသည်။ အာဇီဝ ဟေတုကောပိ အသက်မွေးခြင်း၏ အကြောင်းသည်လည်း အတ္တိ ရှိ၏၊ နအာဇီဝဟေတုကောပိ၊ အသက်မွေးခြင်း၏ အကြောင်းမဟုတ်သည်လည်း အတ္တိ၊ ရှိ၏၊ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဝစီဒွါရေ ဝစီဒွါရ၌ ဝီတိက္ကမော လွန်ကျူးခြင်းသည် အာဇီဝဟေတုကောပိ သည်လည်း အတ္တိ ရှိ၏

န အာဇီဝဟေတုကောပိ သည်လည်း အတ္တိ ရှိ၏ တတ္ထ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ခိဍ္ဍပသုတာ၊ မြူးထူးခြင်း၌ လေ့လာကုန်သော။ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာ၊ မင်း မင်း၏ အမတ်ကြီးတို့သည်။ သူရဘာဝံ၊ ရဲရင့်သောအဖြစ်ကို။ ဒေဿန္တော၊ ပြလျက်။ ယံ မိဂဝံ ဝါ အကြင်သားသတ်ခြင်းကို ၎င်း ယံ ပန္ထဒူတံ ဝါ အကြင်ခရီး၌ စောင့်၍ လုယက်ခြင်းကို၎င်း။ ကရောန္တိ ပြုကုန်၏၊ ဣဒံ အကုသလံ ဤအကုသိုလ်သည် ကာယကမ္မံ နာမ။ ကာယကံမည်၏၊ တတော ထိုကာယကံမှ ဝိရတိပိ ကြဉ်ခြင်းသည်လည်း သမ္မာကမ္မန္တော နာမ သမ္မန္တ မည်၏၊

န အာဇီဝဟေတုကံ အသက်မွေးခြင်း၏ အကြောင်းမဟုတ်သော စတုဗ္ဗိဓံ လေးပါးအပြားရှိသော ယံ ပန ဝစီဒုစရိတံ အကြင်ဝစီဒုစရိတံ အကြင်ဝစီဒုစရိုက်ကို ဘာသန္တိ ပြောဆိုကုန်၏၊ ဣဒံ အကုသလံသည် ဝစီကမ္မံ နာမ၊ ဝစီကံမည်၏၊ တတော ထိုဝစိကံမှ ဝိရတိပိ ကြဉ်ခြင်းသည်လည်း သမ္မာဝါစာ နာမ သမ္မာဝါစာ မည်၏

အာဇီဝဟေတု၊ အသက်မွေးခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော နေသာဒ မစ္ဆဗန္ဓာဒယော မုဆိုး တံငါ အစရှိသည်တို့သည် ယံ ပါဏံ အကြင်သူ၏ အသက်ကို ဟနန္တိ။ သက်ကုန်၏၊ ယံ အဒိန္န အကြင်အရှင်မပေးသော သူ၏ ဥစ္စာကိ အာဒိယန္တိ ခိုးယူကုန်၏၊ ယံ မိစ္ဆာစာရံ အကြင်မှားသော အကျင့်ကို စရန္တိ ကျင့်ကုန်၏၊ အယံ ဤသို့ကျင့်ခြင်းသည် မိစ္ဆာအာဇဝေါ နာမ မိစ္ဆာအာဇဝမည်၏၊ တတော ထိုမိစ္ဆာအာဇိဝမှ ဝိရတိ ကြဉ်ခြင်းသည် သမ္မာအာဇီဝမည်၏

ယံ လဉ္ဆံ အကြင်တံစိုးကိ ဂဟေတွာ ယူ၍ မုသာ ချွတ်ယွင်းသော စကားကိ ဘဏန္တိ ဆိုကုန်၏၊ ပေသုည ဖရုသ သမ္ဖပ္ပလာပေ ချောပစ်သော စကား ရန့်ရှင်းသောစကား ပြိန်ဖျင်းသောစကားတို့ကို ပဝတ္တေန္တိ ဖြစ်စေကုန်၏၊ အယမ္ပိ ဤမကောင်းမှုသည်လည်း မိစ္ဆာအာဇီဝေါ နာမ မိစ္ဆာအာဇီဝမည်၏ တတော ထိုမိစ္ဆာအာဇီဝမှ ဝိရတိ ကြဉ်ခြင်းသည် သမ္မာအာဇိဝေါ နာမ သမ္မာအာဇိဝ မည်၏၊

၄၃-အတတ်များ အရာရာ ပညာဆိုသင့် မဆိုသင့်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ပန်းရံ ပန်းပု လုပ်မှုများစွာ ထွေပြားစွာသည် ပညာစေတသိက်ပင်လော။

သေနတ်အမြောက် မီးပေါက်လှံဓား၊ မြား၊ မြံှုး ပိုက် ကွန် အလွန်များစွာ လုပ်ဆောင်ရာသည် ပညာစေတသိက်ပင်လော။

ဖြေ။ ။ ပကာရေန ဇာနာတိ အနိစ္စာဒိဝသေန အဝဗုဇ္ဈတီတိ ပညာ။ သာ ဧဝ ယထာသဘာဝါဝဗောဓနေ အာဓိပစ္စယောဂတော ဣန္ဒြိယန္တိ ပညိန္ဒြိယံ။

ယာ ဓမ္မဇာတိ အကြင်တရားသဘောသည် ပကာရေန ယုတ် လတ် မြတ်အား အပြားအားဖြင့် ဇာနာတိ သိတတ်၏၊ အနိစ္စာဒိဝသေန အနိစ္စ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းဖြင့် အဝဗုဇ္ဈတိ ဟုတ်မှန်စွာ သိတတ်၏ ဣတိတသ္မာ ထိုသို့မှန်စွာ သိတတ်သော သတ္တိကြောင့် သာ ဓမ္မဇာတိ ထိုတရားသဘောသည် ပညာ ပညာမည်၏၊ သာ ဧဝ ထိုပညာသည်သာလျှင် ယထာ သဘာဝါဝဗောဓနေ ဟုတ်မှန်တိုင်းသော သဘောကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း၌ အာခိပစ္စယောဂတော အစိုးရသော အဖြစ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့် ဣန္ဒြိယံ ဣန္ဒြေမည်၏၊ ဣတိ ထို့ကြောင့် ပညိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြေမည်၏၊

ဤသို့ ဋီကာတို့ ဝစနတ္ထပြသောကြောင့် ပန်းရန် ပန်းပုစသော လုပ်မှုအပြား သေနတ် မီးပေါက်စသော ဝတ္ထုအပြား၌ ဟုတ်မှန်စွာ သိသောဉာဏ်သည် ပညာစေသိက်ပင် ဟူပေ။

အနိစ္စာဒိဝသေန ဟု ဋီကာဆိုသည် မဟုတ်လော။ ဤခန္ဓာကို လဏ္ခာရေးအားဖြင့် ထိုးထွင်း၍သိခြင်းကိုသာ ပညာဟု ယူသင့်ပါ၏တကား ဟူငြားအံ့။ အနိစ္စဒိ၌ အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် သင်္ခါရ ဝိကာရ လက္ခဏ နိဗ္ဗာန် ပညတ်တည်းဟူသော ဉေယျတရားအားလုံးကိုပင် ယူကောင်းရကား ပညတ်ဖြစ်သော ပန်းရန် ပန်ပုအတတ် သေနတ် မီးပေါက်စသော အတတ်တည်းဟူသော လက်မူပညာ နူတ်မူပညာတို့ကို ယူသင့်၏၊

ဤတွင်သာမက မိမိကို သတ်အံ့ဟု ကြံသောသူအား ပြန်၍ သေကြောင်းကြံသော အမူကိုပင် ဉာဏ်ပညာရှိသည်ဟု အနာထပိဏ်သဌေး၏ ကျွန်မဝတ္ထု ကုဏ္ဍလကေသီ၏ ဝတ္ထုတို့၌ ဟောတော်မူ၏ ဟုဖြေ။

၁။ ပညာသည် အကုသိုလ်ကို အာရုံပြု၏လော ဟူငြားအံ့။ ပညာ၏ ယှဉ်ရာ မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခုသည် အရဟတ္တမဂ် ဖိုလ်ကြဉ်သော အလုံးစုံသော တရားကို အာရုံပြု၏ ဟူပေ။

၂။ အာရုံပြုနိုင်သော် မဟာကုသိုလ်စိတ်နှင့် သတ်ကြောင်း လုံ့လကို ပြု သလော ဟူငြားအံ့။ ကုသိုလ်စိတ်နှင့်ကား သတ်ကြောင်း လုံ့လကို မပြု၊ ဤသို့စီမံသော် ငါချမ်းသာ၍ ဤသူပျက်စီးလတံဟု ကုသိုလ်စိတ်နှင့်သိ၏၊ သိပြီးမှ ဒေါသစိတ်နှင့် သတ်ကြောင်း လုံ့လကို ပြု၏၊ ထိုသို့ပြုသော်လည်း သိတတ်သော စိတ်သည် သတ်ခြင်းကိစ္စကိုပြီးစေသော သန္တတိ ပစ္စုပ္ပာန်၌ ဝင်လေရကား ဒေါသ၏ ရှေးကျသောကုသိုလ်၌ ပါသော ဉာဏ်ကိုပင် 'သမီပူစာ'အားဖြင့် သေကြောင်းကြံသော ဉာဏ်ဟု ဆိုသည်ဟူ၍ ယူရမည်။

၃။ ဋီကာ ဆရာ၏ စကားအစွန်းအစကို နှိုင်းဆ၍သာ ဆိုသလော ဘုရားဟော သာဓကကို ပြပါဦး ဟူငြားအံ့။

ဝိဘင်း ကျမ်မြတ်၏ ၁၈ရပ်သောဝိဘင်းတို့တွင် ဉာဏဝိဘင်းပါဠိ တော်၌....

ကမ္မာယတနံ , သိပ္ပါယသနံ ဝိဇ္ဇဠာနံ စသည်ဖြင့် ဟောတော်မူသည်။

ထိုပါဠိကို သမ္မော အဠကထာ၌၊

ကမ္မဉ္စ တံ အာယာတနဉ္စ အာဇီဝါဒိနန္တပိ ကမ္မာယတနံ။ သိပ္ပါယတနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္တ ဒုဝိဓံ ကမ္မံ ဟီနဉ္စ ဥက္ကဠဉ္စ။ တတ္တ ဟီနံနာမ ဝဍ္ဎုကီကမ္မံ ပုပ္ပဆဋ္ဋကကမ္မန္တိ ဧဝမာဒိ။ ဥက္ကဠံ နာမကသိ ဝါဏိဇ္ဇဂေါရက္ခ ဧဝမာဒိ-

စသည်ဖြင့် ဖွင့်ပြတော်မူသည်။

အသက်မွေးခြင်းစသည်တို့၏ တည်ရာ ဖြစ်သော အမူ လုပ်ခြင်းသည် ကမ္မာယတနမည်၏၊

အသက်မွေးခြင်း စသည်တို့၏ တည်ရာဖြစ်သော အတတ်သည် သိပ္ပါယတန မည်၏၊

ထို နှစ်ပါးတွင် အမှု လုပ်သည်လည်း ဟီန ဥက္ကဋ္ဌ အားဖြင့် နှစ်ပါး အပြားရှိ၏၊ ထိုတွင် လက်သမား အမှု, ပန်းသွန်း အမှုတို့သည် ဟီနမည်၏၊ လယ်လုပ်ခြင်း, ကုန်သွယ်ခြင်း , ကျွဲ နွား မွေးခြင်းစသော အမှုတို့သည် ဥက္ကဋ္ဌမည်၏၊

အတတ်သည်လည်း ဟီန ဥက္ကဋ္ဌ အားဖြင့် နှစ်ပါး အပြားရှိ၏၊ ထိုတွင် ကျူဖျာ ယက်တတ်သောအတတယ် ယက်ကန်းသည်အတတ်, အိုးထိန်းသည်အတက်, သားရေနယ် အတတ်, ခဝါသည် အတတ်တို့သည် ဟီန မည်၏၊

ဂဏန်းအတတ်, စာရေး အတတ်, ဆေး အတတ် စသည်တို့သည် ဥက္ကဋ္ဌ မည်၏၊ ထိုအမှု ထိုအတတ်တို့ကို ကြံ၍ သိခြင်းသည် ဉာဏ်မည်၏ဟူ၍ ပြတော်မူသည်။

၄၄ အသိ ၃-ပါး ပြားပုံ အထူးကို ပြခြင်း

မေး။ ။သညာယ ဝိညာဉ်, ပညာ၊ သိသည်မှာ လက္ခဏာဘယ်သို့ ကွဲသနည်း။

သညာသည် အာရုံကိုမှတ်၍ သိတတ်သော သဘောယ ဝိညာဉ်လည်း အာရုံကို သိတတ်သော သဘောယ ပညာလည်း အာရုံကိုအပြားအားဖြင့် သိတတ်သော သဘောရှိသော် ဤ ၃-ပါးသော တရားသည် ဘယ်သို့ ထူးကြသနည်း။

ဖြေ။ ။သညာသည် အညို-အပြာ စသောအဆင်း အစွမ်းဖြင့်၄င်း၊ ကောင်းသည့် မကောင်းသည် စသော သတ္တိ၏အစွမ်းဖြင့်၄င်း မှတ်၍သိကာမျှကို ပြုတတ်၏၊ သဘော လက္ခဏာကို သိခြင်းဌါ မတတ်နိုင်။

ဝိညာဉ်သည် သဘော လက္ခဏာ တိုင်အောင် သိတတ်၏၊ အကြွင်းမဲ့ ထိုးထွင်း၍ မဂ်ကို ရောက်စိမ့်သောဌါကား မတတ်နိုင်။

ပညာမူကား ဤ ၃-ပါးသော ကိစ္စကိုပင် ပြီးစေ၏၊

ဥပမာကား ရွှေကို ကောက်ရသော သူငယ်သည် ဤဝတ္ထုကား တန်ဆာ ဆင်ကောင်းသော ဝတ္ထုတည်းဟု သိသကဲ့သို့ သညာက မှတ်၍ သိသည်။ ထိုသူငယ်၏ မိဘသည် ဤဝတ္ထုကား မြတ်နိုးအပ်သော ရွှေရတနာတည်းဟု သိသကဲ့သို့ ဝိညာဉ်က သိသည်။

ရွှေပန်းထိမ်သည် ဤဝတ္ထုကား ၇-မူးရည် ရှိ၏၊ ၈-မူးရည် ရှိ၏၊ အဖိုး ဤမျှတန်၏ဟု အကြွင်းမဲ့ သိသကဲ့သို့ ပညာက သိသည်။

ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌-

ဗာလဂါမိကဟေရညိကာနံ ကဟာပဏာဝဗောဓနမေတ္ထ နိဒဿနန္တိ-ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဧတ္ထ၊ ဤသညာယ ဝိညာဉ်, ပညာတို့၏ အာရုံကို သိကြရာ၌။ ဗာလ-ဂါမိက ဟေရညိကာနံ၊ သူငယ်, ရွာသူယ ရွှေပန်းထိမ်သည်တို့၏၊ ကဟာပဏာဝဗောဓနံ၊ ရွှေအသပြာကို အစွမ်းအားလျော်စွာ သိကြခြင်းသည်။ နိဒဿနံ၊ သက်သေတည်း။

စာသင်ရာ၌ အက္ခရာကိုစပ်၍ ဖတ်တတ်ကာမျှ သိသောသူယ မတန့်မနားသွားအောင် ဖတ်ခြင်း၌ သိသောသူယ သဘောအဓိပ္ပါယ်နှင့်တကွ သိသောသူ ဤသုံးယောက်တို့ကိုလည်း သက်သေတင်အပ်၏၊

၄၅-ဝိတက်, စေတနာယ မနသိကာရ ၃-ပါး အထူးကို ပြခြင်း အထူကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဝိတက် စေတနာ၊ မနသိကာရ၊ ဓမ္မ ၃-အင်၊ ရှေ့ရှုတင်သော်၊ ဘယ်လျှင်ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ဝိတက်သည် သဟဇာတ် တရားတို့ကို အာရုံသို့ ရှေ့ဆောင်တတ်သောကြောင့် ထိုတရားတို့ကို အာရုံ၌ ထည့်သကဲ့သို့ ဖြစ်၏၊

စေတနာသည် ဝိတက်ရှေ့ရှု တင်ပြီးသော တရားတို့ကို အာရုံ၌ မပြတ်ယှဉ်စေ၏၊

မနသိကာရသည် သတ္တိပြားကြသော တရားတို့ကို တခုသောကိစ္စ၌ ညီစိမ့်သောဌါ ညီညွတ်၏၊

ဥပမာကား စစ်သည်အများကို စစ်ထိုးတက်စိမ့်သောဌါ ဆော်, သောသူ ကဲ့သို့ ဝိတက်ကို မှတ်အပ်၏၊

တက်ပြီး၍ ဆိုင်မိသော စစ်သည်ကို မဆုတ်ပဲ စစ်ထိုးစိမ့်သောဌါ ကွပ်ကဲသောသူ ကဲ့သို့ စေတနာကို မှတ်အပ်၏၊

လက်နက်သတ္တိ မတူ၏ကြသော်လည်း ထိုး ခုတ်ခြင်း ကိစ္စ၌ ညီမျှစိမ့်သောငှာ စီရင်သောသူကဲ့သို့ မနသိကာရကို မှတ်အပ်၏၊

တနည်းကား။ ။ မြင်းကသော ရထားကို သွားစိမ့်သောငှာ ရှေးဦးစွာနှင်သော ပယောဂကဲ့သော ဝိတ်တက်ကို မှတ်အပ်၏၊

သွားသောရထား၏ မတန့်နားစိမ့်သောငှာ ထပ်မံကာ နှင်သော ပယောဂကဲ့သို့ စေတနာကို မှတ်အပ်၏၊

အသွားမညီသောမြင်းကို ညီစိမ့်သောငှာ ထပ်မံကာ နှင်သော ပယောဂကဲ့သို့ စေတနာကို မှတ်အပ်၏၊

အသွားမညီသောမြင်းကို ညီစိမ့်သောငှာ ညှိသကဲ့သို မနသိကာရကို မှတ်အပ်၏၊ ဤကား အထူးတည်း ဋီကာ၌ ဥပမာ တခြားစီဆိုသောကြောင့် သိခက်ရကား တရား ၃-ခုကို ဥပမာ ၁ခု၌ စု၍ပြလိုက်သည်။

၄၆-ဉာဏ်နှင့်ဒိဋ္ဌိ အသိထူးပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ဉာဏ် နှင့် ဒိဋ္ဌိ သိတတ် မြင်တတ် ဤနှစ်ရပ်မှာ လက္ခဏာဘယ်သို့ ခွဲမည်နည်း။

ဖြေ။ ။ ဉာဏံ ဟိ အာရမ္မဏံ ယထာ သဘာဝတော ဇာနာတိ ဒိဋ္ဌိ ယထာ သဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ အယာထာဝတော ဂဏှာတီဟိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။

ဟိ ထူးဟန်ကို ဆိုလိုက်အံ့၊ ဉာဏံ ဉာဏ်သည် အာရမ္မံ အာရုံကို ယထာသဘာဝတော ဟုတ်မှတ်တိုင်း သဘောအားဖြင့် ဇာနာတိ သိ၏ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိသည် ယထာသဘာဝံ ဟုတ်မှတ်သောသဘောကို ဝိဇဟိတွာ စွန့်၍အယာထာဝတော မဟုတ်မမှတ်သော သဘောအားဖြင့် ဂဏှာဟိ ယူတတ်၏၊ ဣတိအယံ ဤသည်လျှင် ဧတေသံ ထိုဉာဏ်နှင့် ဒိဋ္ဌိတို့၏ ဝိသောသော အထူးတည်း

ပုံကား။ ။ ဒါနတော ဘောဂသါ ဟူသော ပုဒ်ကို ဒါနတော အလှူပေးခြင်းကြောင်၊ ဘောဂဝါ စည်းစိမ်ဥစ္စာရှိ၏ ဤသို့မှန်သော အနက်ကိုမယူမူ၍ ဘော အိုအချင်းတို့ ဒါနတော အလှူပေးခြင်းကြောင့် ဂဝါနွားဖြစ်၏၊ ဤသို့ မမှန်သော အနက်ကိုယူခြင်းသည် ဒိဋ္ဌိ၏ သဘောတည်း။

တနည်းကား။ ။ ဤဘဝမှ စုတေလျှင် တယောက်ယောက်သော အမိဝမ်း၌ဝင် ဖွားလတ်သဖြင့် ပက်လက်အိပ်တတ်သော သူငယ်ဖြစ်လတ္တံ့သည်ကိုမယူ။ သေလျှင် ပျောက်တော့သည်သာဟု ယူခြင်းစသည်တို့သည် ဒိဋ္ဌိ၏ သဘောပင်တည်း

၄၇- ပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-၌ ဝိတက်မယှဉ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ကာမဝစရ စိတ္တသင်းဝင် ဟူပါချင်လျှက် ဉ္စဝိညဉ် တဆယ်တွင်၌ ဝိတက်ဘယ်ကြော်င့ မယှဉ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ အပိစေတ္တ ဉ္စဝိညာဏံ အဝိတက္ကမ္ပိ ဝတ္ထာလမ္ဗဏသံဃဋ္ဋနဗလေန အဘိရောဟန္တိ။ ဋီကာ

ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-တို့သည် ဝိတက်ရှေ့ရှုမတင်ပဲ ဝတ္ထုအာရုံတို့၏ ထိခိုက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် အာရုံသို့ တင်သောကြောင့် ဝိတက်မယှဉ်သည်ဟူပေ

ပဉ္စဝိညာဉ်မှ ကြွင်းသော ၄၄-ပါးသော ကာမစိတ် ပထမစျာန် ကောဒသ ဤ ၅၅-ပါးသော စိတ်တို့မှာ ဝိတက်ရှေ့ရှု ထင်မှသာလျှင် အာရုံသို့ တက်နိုင်သည်။ ဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ ကျေးတောရွာသားသည် မင်းကျွမ်းဝင်သော သူကိုမှီ၍မင်း၏ အထံသို့ ဝင်ရသကဲ့သို့တည်း။

ဒုတိယစျာန်စသော ၆၆-ပါးသော စိတ်တို့သည်လည်း ဝိတက်၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင် အာရုံသို့တတ်ရ၏၊ ဥပမာကား ထိုကျေးတောသားသည် မင်းကျွမ်းဝင်သူနှင့် အတူတကွ ဝင်ဘူးထွက်ဘူးသောကြောင့် နောက်ကာလ၌ကား ထိုမင်းကျွမ်းဝင်သူမပါပဲ မင်း၏ထံသို့ ဝင်နိုင်သကဲ့သို့ ရှေးသဝိတက္က စိတ်နှင့်အတူ အာရုံသို့တက်ဘူးသောကြောင့် နောက်ကာလ၌ကား ဝိတက်ကင်းလျှက်ပင် အာရုံသို့တက်နိုင်၏ဟူပေ။

၄၈-ဝိရတိကို အနိယတယောဂီ သင့် မဆိုသင့်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဝိရတိသုံးဖြာ၊ မြတ်ဓမ္မာသည်၊ လောကုတ္တရာ၊ စိတ်မှာနိယတ ယှဉ်ပါကြလျှက် အနိယတယောဂ၊ ဘယ်အနေကြောင့်သွင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ န ဟိ ဧတာသံ လောကိယေသု ဝိယ လောကုတ္တရေသုပိ မုသာဝါဒါ ဒီနံ ဝိသုံ ဝိသုံ ပဟာနဝသေန ပဝတ္တိ ဟောတိ သဗ္ဗေသမေဝ ဒုစ္စရိတဒုရာဇီဝါနံ တေန တေန မဂ္ဂေန သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္ဒနတော။ ဋီကာ

ဟိ၊ အဖြေကို ဆိုလိုက်အံ့ လောကိယေသု ဝိယ လောကီ ကုသိုလ်တို့၌ကဲ့သို့ လောကုတ္တရေသုပိ လောကုတ္တရာ စိတ်တို့၌ကား မုသာဝါဒါဒီနံ မုသာဝါဒ အစရှိသည်တို့ကို ပဟာနဝသေန ပယ်ခြင်း၏ အစွမ်းဖြင့် ဧတာသံ ထိုဝိရတီ တရားတို့၏ ပဝတ္တိ ဖြစ်ခြင်းသည်။ နဟောတိမဖြစ် သဗ္ဗေသမေဝ အလုံးစုံသာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ဒုစ္စရိတ ဒုရာဇီဝါနံ ဒုစရိုက်ဒုရာဇီဝတို့ကို တေနတေန မဂ္ဂေန ထိုထိုသောမဂ်ဖြင့် သဗ္ဗသော အချင်းခပ်သိမ်း သမုစ္ဆိန္ဒနတော ဖြတ်ခြင်းကြောင့် ပဝတ္တိ ဖြစ်ခြင်းသည် ဟောတိဖြစ်၏

ဤ၌လိုရင်း အဓိပ္ပါပယ်ကား။ ။ လောကီကုသိုလ် တရားတို့၌မုသာဝါဒ အစရှိသော ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝတို့ကို အသီးသီး ပယ်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် ဝိရတီ မည်ခြင်းသည် ဖြစ်သကဲ့သို့ လောကုတ္တရာစိတ်တို့၌ ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝတို့ကို အသီးသီး ပယ်ခြင်း၏အစွမ်းဖြင့် မဖြစ်၊ အလုံးစုံသော ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို ထိုထိုသောမဂ်ဖြင့် အချင်းခပ်သိမ်းအကြွင်းမဲ့ ဖြတ်ခြင်းကြောင့် သာလျှင် ဒုစရိုက်ဒုရာဇီဝတို့ကို ကြဉ်သကဲ့သို့ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် လောကုတ္တရာစိတ်၌ ဝိရတိမည်ခြင်းသည် အစစ်မဟုတ် အကြောင်းဖြစ်သော အကုသိုလ်စိတ်ကို ကြဉ်သဖြင့် အကျိုးဖြစ်သော ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝကို ကြဉ်သည်မည်ရကား ကာရဏူပစာဖြင့် အတုသာဖြစ်သည်။

ဤအတု ဝိရတီတို့၏ အမြဲယှဉ်ခြင်းကိုကား ပဓာနမပြု အစစ်ဝီရတီတို့၏ အမြဲမယှဉ်ခြင်းကိုသာ ပဓာနပြု၍ အနယတယောဂီသို့ သွင်းလေသည်၊ ခဲရပ်ဖြစ်သည် စေ့စေ့နှလုံးသွင်းရမည်။

ဝိရမိတဗ္ဗတ္ထုယော ဝိရမဏံ ဝိရတိ။ ဝိရမိတဗ္ဗတ္ထုယော ကြဉ်အပ်သော ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝတို့ကို။ ဝိရမဏံ ကြဉ်ခြင်းသည် ဝိရတိ ဝိရတိမည်၏၊ ဤသို့ ဝစနတ္ထပြုအပ်ရကား-

ကြဉ်ခြင်း ကြိယာသည် မုချဝီရတီမည်၏၊ ထိုကြဉ်ခြင်းကြိယာကို မဟာကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်စေသည်။ မဂ်စိတ် ဖိုလ်စိတ်တို့ကား မဖြစ်စေ အကုသိုလ်စိတ်ကို ပယ်ခြင်းကိုသာ ဖြစ်စေသည်။ ပင်စည်ကို ဖြတ်လျှင် အသီး အရွက်ကို ပယ်သည်မည်သကဲ့သို့သာ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် လောကုတ္တရာ ဝိရတီကား ဥပမာသာ ဟူလိုသည်။

မေး။ ။ ဒုစရိုက်နှင့် ဒုရာဇီဝသည် ဘယ်သို့ကွဲသနည်း။

ဖြေ။ ။အသက်မွေးကျောင်းမဟုတ်ပဲ ပြုသော ပါဏာတိပါတက စသည်တို့သည် ဒုစရိုက်မည်၏၊

အသက်မွေးကျောင်းဖြင့် ပြုအပ်သော ပါဏာတိပါတ စသည်တို့ကား ဒုရာဇီဝမည်၏၊

ဤကဲ့သို့ ကွဲ၏ ထူး၏ဟူပေ။

၄၉-လောကုတ္တရာ ပဉ္စမစျာန်၌ လိုအပ်သော ဥပေက္ခာကိုပြခြင်း၏

မေး။ ။ လောကုတ္တရာ ပဉ္စမစျာန် ရှစ်ခုမှန်တွင် ယှဉ်သည် စေတသိက် ပေါင်းကျိတ်တက်ဖွဲ့ ၃၃-ခု တရားစုတွင် ဘယ်ဥပေက္ခာသွင်းမည်နည်း။

ဖြေ။ ။ ဥပေက္ခာသည်

၁။ ဆဋ္ဌင်္ဂုပေက္ခာ၆။ ဝေဒနုပေက္ခာ

၂။ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာရ။ ဝိပဿနုပေက္ခာ

၃။ ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာ၈။ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ

၄။ ဝိရိယုပေက္ခာ၉။ စျာနုပေက္ခာ

၅။ သင်္ခါရုပေက္ခာ၁၀။ ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ-

ဟူ၍ ဆယ်ပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုဆယ်ပါးတို့တွင် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဣဋ္ဌယအနိဠဖြစ်သော အာရုံ၆-ပါးရ၌ ထင်လတ်သော ဝမ်းမြောက်သောစိတ်လည်းမဖြစ်၊ နှလုံးမသာသောစိတ်လည်း မဖြစ်၊ စင်ကြယ်သော ပကတိသဘောကို မစွန့်သောအခြင်းအရာဖြင့်သော လျစ်လျူရူခြင်းသည် ဆဠင်္ဂုပေမည်၏၊

အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့၌ မချစ်မမုန်း လျစ်လျူရူသော အခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်သော ဥပေက္ခာသည် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာမည်၏၊

မိမိနှင့် သဟဇာတ်တရားတို့ကို လျစ်လျူသော အခြင်းအရာ ဖြင့်ဖြစ်သောဥပေက္ခာ ဗေဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာမည်၏၊

လွန်စွာလည်း အားမထုတ်၊ လွန်စွာလည်းမလျော့၊ အလတ်သော လုံ့လဟု ဆိုအပ်သော ဥပေက္ခာသည် ဝိရိယုပေက္ခာမည်၏၊

နီဝရဏတရား သို့မလိုက်ပဲ တည်ကြည်ငြိမ်သက်စွာ လျစ်လျူရူသောအခြင်းအရာသည် သင်္ခါရုပေက္ခာမည်၏၊

သုခလည်းမဟုတ်၊ ဒုက္ခလည်းမဟုတ်သော ဥပေက္ခာသည် ဝေဒနုပေက္ခာမည်၏၊

စူးစမ်းဆင်ခြင်ခြင်း၌ လျစ်လျူရူသောအခြင်းအရာသည် ဝိပဿနုပေက္ခာမည်၏၊

မိမိနှင့်တကွဖြစ်ဘက်ဖြစ်သော သဟဇာတ်တရားတို့ကို အညီဆောင်ရွက်တတ်သော ဥပေက္ခာသည် စျာနုပေက္ခာမည်၏၊

စင်စစ် လွန်မြတ်သောသုခ၌ လည်းမတတ်မက် မငဲ့ကွက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော ဥပေက္ခာသည် စျာနုပေက္ခာသည် စျာနုပေက္ခမည်၏၊

အလုံးစုံ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော နီဝရဏတရားတို့ကို ငြိမ်းစေခြင်း၌ လည်းအားမထုတ်တတ်သော စတုတ္ထစျာန်၌ရှိသော ဥပေက္ခာသည် ပါရိသုဒ္ဓဥပေက္ခာ မည်၏၊

ထိုဆယ်ပါးတို့တွင် ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာယ ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာယ တတြမဇ္ဈုတ္တုပေက္ခာယ ပါရိသုဒ္ဓိဥပေက္ခာ ဤငါးပါးတို့သည် တရားကိုယ်အားဖြင့် တတြမဇ္ဈတ္တတာစေတသိက်တည်း။

သင်္ခါရုပေက္ခာယ ဝိပဿနုပေက္ခာနှစ်ပါးသည် ပညိန္ဒြေ စေတသိတ်တည်း။

ဝိရိယုပေက္ခာသည် ဝိရိယစေတသိတ်တည်း။

ဝေဒနုပေက္ခာ၊ စျာနုပေက္ခာနှစ်ပါးသည် ဝေဒနာစေတသိတ်တည်း။

လောကုတ္တရာ ပဉ္စမစျာန်ရှစ်ခု၌ ကားလောကီစတုတ္ထစျာန်၌ ကဲ့သို့ ပါရိသုဒ္ဓဥပေက္ခာဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်။ ။ဆယ ဗြ ဗော ဝိ၊ ယ သင်, ဝေယ ဝိ၊ ပါရိ တတြယ စျာ၊ ဆယ်

ပေက္ခာ။ (ပါဠိလိုသော် အဋ္ဌသာလိနိ၌ယူလေ။)

၅၀-ဗြဟ္မာတို့မှာ ၃-ဖြာဝိရတီ ဖြစ်သင့် မဖြစ်သင့်ကိုပြဆိုခြင်း

မေး။ ။မဟဂ္ဂိုလ်မှ၊ သုံးဖြာဝိရတီ၊ ကြဉ်သည်ရှိပြီး၊ ဝိရတီသုံးဖြာ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့၊ ယထာရဟ မဖြစ်လော။

ဖြေ။ ။ ဗြဟ္မာတို့၏ စိတ်ရကို ထောက်သော် မဟာကုသိုလ်စိတ် ရှစ်ခုကိုလည်း ရသောကြောင့်ထိုစိတ်နှင့် ဝိရတီ ယှဉ်ကောင်းရကား ဗြဟ္မာတို့၌ ဝိရတီဖြစ်၏ဟု ဆိုဖွယ်ဆို၏၊ ယင်းသို့ ရှိသော်လည်းမဆိုအပ်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းမူုကား ကြဉ်ထိုက်သော ဝိရမိတဗ္ဗဝတ္တု မရှိသော ဘုံဖြစ်သောကြောင့် ထိုဝတ္တုကို အာရုံပြုသောစိတ် မဖြစ်ကောင်းရကား ဝိရတီမဖြစ် ဟူ၍သာမှတ်အပ်၏၊

ဗြဟ္မာဘုံ၌ ဝိရမိတဗ္ဗဝတ္တုမရှိသော် လူ့ဘုံသို့လာ၍ သဟမ္ပတိ ဗြဟ္မာတရားတောင်ပန်သောအခါ သက္မာဝါစာ မဖြစ်လော။ ထိုအခါ မုသာဝါဒ အစရှိသော ဝစီဒုစရိုက်မှ ကြဉ်သည်ဖြစ်၍ ဝိရတီမယူသင့်ပါလော ဟူငြားအံ့။ ဝိရတိမယူသင့် ဘယ့်ကြောင့် မယူသင့်သနည်းဟူမူ ဝစီဒုစရိုက်ကို အာရုံပြု၍ ကြဉ်ဆဲအခါ၌သာ ဝိရတီသမ္မာဝါစာ ဖြစ်သည်။ ကြဉ်ပြီး၍ ကောင်းသောစကားဆိုသောအခါ၌ သုဘာသိတ ဝါစာသာဖြစ်သည်။ ဝိရတီသမ္မာဝါစာ မဟုတ်၊ ဝိရတိသမ္မာဝါစာကား အကြောင်းသုဘာသိတ ဝါစာကားအကျိုး ဟူ၍ ယူရမည်။ ထိုကြောင့် ဋီကာဆရာတို့သည်-

သမ္မာ ဝဒန္တိဧတာယာတိ သမ္မာဝါစာဟူ၍ ကရဏသာနေပြုကြကုန်၏၊ ဧတာယ ဓမ္မဇာတိယာ၊ ဤဝစီဒုစရိုက်မှ ကြဉ်သောသဘောဖြင့်။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ဝဒန္တိ၊ ဆိုတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ဆိုကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ သမ္မာဝါစာ၊ သမ္မာဝါစာမည်၏၊

သမ္မာ ကရောန္တိ ဧတေနာတိ သမ္မာကမ္မာကမ္မန္တော။ ။ ဧတေန၊ ဤကာယစရိုက်မှ ကြဉ်သောသဘောဖြင့်။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ကရောန္တိ၊ ပြုတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ ပြုကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။သမ္မာကမ္မန္တော၊ သမ္မာကမ္မန္တ မည်၏၊ သမ္မာအာဇီဝလည်း နည်းတူဝိဂြိုလ်ဆိုလေ။

အထူးမှတ်သားဖွယ်

သီတင်းသုံးသော သူတို့အား သိက္ခာပုဒ်ဆောက်တည်သောအခါ ဒုစရိုက်ကို အာရုံပြု၍ ကြဉ်သောကြောင့် ဝိရတီတရား ဖြစ်သည်။

ဆောက်တည်ပြီး၍ ဒါန ဝေယျဝစ္စ အစရှိသော ပုညကြိယဝတ္ထုကို ပြုသောအခါ၌ ၎င်း တရားနာခြင်း တရားဟောခြင်း တရားဆွေးနွေးခြင်းကို ပြုသောအခါ၌၎င်းယ အနဝဇ္ဇကမ္မ သုဘာသိတဝါစာတို့သာ ဖြစ်သည်ဟ၍မှတ်။

ဗြဟ္မာမင်းသည် မဟာကုသိုလ်စိတ်ဖြင့် တရားတောင်းပန်ပါသည်ကို ဝိရတီသမ္မာဝါစာမဖြစ်ဟု ဆိုခြင်းသည် ဘယ်သို့ ဝန်ခံနိုင်အံ့နည်း ဟူငြားအံ့။ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားမဟောလိုသော အကြံဖြစ်သည်ကို သိ၍ ''နဿတိ ဝတဘော လောကော'' ဟူသောစကားဖြင့် အချင်းတို့ လောကသည် ပျက်တော့အံသည်တကား သတ္တဝါအပေါင်းတို့သည် နတ်လမ်းကြောင်း လူလမ်းကြောင်း လွဲလျက် ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်တော့အံ့သည်တကားဟု သတ္တဝါအပေါင်းတို့အား သနားခြင်း ကရုဏာ ပြဋ္ဌာန်းသောစိတ်ဖြင့် ဘုရားထံသို့ ကပ်လာ၍ '' ဥဋ္ဌေဟိ ဝိရဝိဇိတ သင်္ဂါမ'' အစရှိသော ဂါထာကို ရွတ်လျက် တရားဟောတော်မူပါဟု တောင်းပန်၏၊

ထိုတောင်းပန်သောစိတ်သည် မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေဖြစ်အံ့၊ နိယတယှဉ်သော စေတသိတ် ၃၃ -ခုတွင် ကရုဏာကို ထည့်၍ ၃၄-ခု ရသင့်သည်။

ဒုတိယဒွေ တတိယဒွေ ဖြစ်အံ့၊ နိယတ ယှဉ်သော စေတသိတ် ၃၂-ခုတွင် ကရုဏာကို ထည့်၍ ၃၃-ခု ရသင့်သည်။

စတုတ္ထဒွေ ဖြစ်အံ့၊ နိယတယောဂီ စေတသိတ် ၃၁-ခုတွင် ကရုဏာကို ထည့်၍ ၃၂-ခု ရသင့်သည်။

ဝိရတီ-အပ္ပမညာ တို့သည် မဟာကုသိုလ်နှင့်ယှဉ်၏ ဆိုသော်လည်း အနိယတယောဂီ ဖြစ်၍၎င်း နာနာကဒါစိဖြင့် ဖြစ်တတ်သောကြောင့်၎င်း ကရုဏာနှင့် ယှဉ်ခိုက်မှာ မုဒိတာ ဝရိတီတို့သည် မဖြစ်ရာပြီ။

ဒုက္ခိတသတ္တဝါကို အာရုံပြုခိုက် သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံမပြုနိုင်။ ဒုစရိုက်မှ ကြဉ်ခြင်းကိုလည်း အာရုံမပြုနိုင်။ အာရုံပြားကြသော တရားတို့သည် တပြိုင်နက်လည်း မဥပါဒ်နိုင်။

ထို့ကြောင့် သတ္တဝါကို သနား၍ တရားတောင်းပန်ရာ၌ ဝိရတီသမ္မာဝါစာ မပါသောအဖြစ်ကို စင်စစ် သိအပ်၏ ဟူပေ။

၅၁-မဟဂ္ဂုတ် ပဉ္စမစျာန်၌ ကရုဏာ မုဒိတာ ကင်းဟန်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။မဟဂ္ဂုတ်ရ၊ ပဉ္စမစျာန်၊ ကြဉ်ဟန် ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ နှစ်ဖြာဘယ့်ကြောင့် ကင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ပဉ္စမစျာန် စိတ်၌ တတြမဇ္ဈတ္တတာ ပြဓာန်းရကား သနားခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်း မရှိပြီ။ ထို့ကြောင့် ကရုဏာ မုဒိတာ ကင်းသည်ဟူပေ။

အပ္ပနာသို့ ရောက်ကုန်သော အပ္ပမညာတို့ကား ရံခါမျှ သောမနဿနှင့် ကင်း၍ ဖြစ်ခြင်း မရှိသောကြောင့် ပဉ္စမစျာန်၌ မယှဉ်သည်ဟူ၍ ဋီကာ၌ ဖြေ၏၊

၅၂-မဟာကုသိုလ်စိတ်၌ စေတသိက် ယှဉ်ဟန်အထူးကို ပြခြင်း

မေး။ ။မဟာကုသလ၊ ပထမဒွေးဟု၊ ဆိုရေးတွက်ရ၊ အဋ္ဌတိံသာ၊ ယှဉ်ကြရာဝယ်၊ မကွာအစု ဖြစ်၏လော။

ဖြေ။ ။အဋ္ဌတိံ သ စေတသိက်တွင် အညသမာန်းတေရသ သောဘဏသာဓာရဏ ၁၉ ပညိန္ဒြေ ဤ ၃၃-ပါးသော တစုတည်းဖြစ်သည်။ အပ္ပမညာ ဝိရတိ ဟူသော အနိယတယောဂီ စေတသိက် ၅-ခုမှာ တခုဖြစ်ခိုက် ၄-ခု မဖြစ်ဟူပေ။

၅၃-မြတ်စွာဘုရား တရားဟောရာ သုဘာသိတဝါစာဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။မဟာကြိယာ၊ ရှစ်ခုမှာ၌၊ သုံးဖြာဝိရတိ၊ မရှိဟူလျှင်၊ ချစ်ရှင်ဘုရား၊ တရားဒေသနာ၊ ဟောသောခါ၌၊ သမ္မဝါစာ မဟုတ်လော။

ဖြေ။ ။တရားဟောခြင်းသည် သမ္မဝါစာမဟုတ်၊ သုဘာသိတဝါစာသာ ဖြစ်သည်ဟု ဖြေ။

၅၄-ပဋိသန္ဓေအခါ မေတ္တာဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။မဟာဝိပါက်၊ ရှစ်ချက်စိတ်ဖြင့်၊ ပဋိသန္ဓေ၊ နေသူတို့မှာ၊ မေတ္တာတရား ရ၏လော။

ဖြေ။ ။အဒေါသ စေတသိက်သည် မေတ္တာ မည်ရကား မဟာဝိပါက် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခုအားဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသော ဒွိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်၊ ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသော တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ပဋိသန္ဓေ အခါကပင် မေတ္တာ တရားကို ရအပ်၏ ပဝတ္တိ၌ကား ဆိုဖွယ် မရှိရတော့သည်သာဟု ဖြေ။

၅၅-ပဋိသန္ဓေအခါ လောဘဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။သန္ဓေစိတ်က၊ လောဘမယှဉ်၊ ကြဉ်သည်ရှိလျက်၊ ဘဝကန္တိ၊ ကပ်မိရောနှော၊ လောဘဘယ်က လာသနည်း။

ဖြေ။ ။ရှေးဘဝ၌ ပြုအပ်သော ကုသိုလ်စေတနာ တည်းဟူသော ပုညာဘိသင်္ခါရ အကုသိုလ် စေတနာတည်းဟူသော အပုညာဘိသင်္ခါရ တို့သည် ပြုပြင်အပ်သည်ဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေ ဧကူနဝီသတည်းဟူသော ပဋိသန္ဓေဝိညာဉ် ဘဝင် ဧကူနဝီသ မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း ဘဝနိကန္တိလောဘဇော အစရှိသော ပဝတ္တိ ဝိညာဉ်တို့ ဖြစ်ကုန်ရကား ရှေးကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံ ပြုပြင်၍ လောဘတို့ပေါ်လာ၏ ဟူပေ။

၂၄-ပါးသော ပစ္စည်းတို့တွင် ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံက ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဉ်ကို နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်။ ပဝတ္တိ ဝိညာဉ်ကိုကား ပကတူပေနိဿယ ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်။

ထို့ကြောင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၌ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ ဟောတော်မူသည်။

၅၆-ထိနနှင့် မိဒ္ဓအထူးကို ပြခြင်း

မေး။ ။မခံ့နွမ်းရိ၊ ထိန မိဒ္ဓ၊ သဘာဝသည်၊ ကိစ္စဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ထိန သည် စိတ်၏မခံခြင်းလက္ခဏာ လေးလံခြင်းကိစ္စ ပျင်းရိသောအဖြစ်လျှင် ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊

မိဒ္ဓသည် စေတသိက်တို့၏ မခံခြင်းလက္ခဏာ မထကြွခြင်းကိစ္စ ငိုက်မျဉ်းသော အဖြစ်လျှင် ထင်သောအခြင်းအရာရှိ၏၊ ဤသို့ ထူးကြ၏ ဟူပေ။

၅၇-ဒေါသမူစိတ်၌ စေတသိက်ယှဉ်ဟန် အထူးကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒေါသဖြစ်မှု၊ စိတ်နှစ်ခုမှာ၊ အစုနှစ်ဆယ်၊ နှစ်ခုကယ်သည်၊ တကယ်စုလျက်၊ ယှဉ်၏လော။

ဖြေ။ ။နှစ်ဆယ့်နှစ်ပါးလုံး တပြိုင်တည်းစုလျက် မယှဉ်၊ ဣဿာ မစ္ဆေရ ကုက္ကုစ္စတို့သည် အနိယတယောဂီဖြစ်၍ ၁၉-ပါးသော အမြဲယှဉ်သည်။ ဣဿာဖြစ်ခိုက် ဣဿာကိုထည့်၍ ၂၀၊ မစ္ဆရိယဖြစ်ခိုက် မစရိယကိုထည့်၍ ၂၀၊ ကုက္ကုစ္စဖြစ်ခိုက် ကုက္ကုစ္စကိုထည့်၍ ၂၀-စီသာ ယှဉ်၏ ဟူပေ။

õဤ ၃ ပါးသော တရားတို့သည် ဘယ့်ကြောင့် တပြိုင်နက် မယှဉ်ပဲ တခုတခုစီသာ ယှဉ်လေသနည်းဟူမူ ''ဘိန္နာလမ္ဗဏတ္တာယေဝါတိ အဓိပ္ပါယော'' ဟူသောဋီကာနှင့်အညီ ဣဿာသည် သူတပါး၏ စည်းစိမ်ကို ငြူစူတတ်ရကား ဗဟိဒ္ဓကို အာရုံပြုသည်။

မစရိယသည် မိမိစည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်တတ်ရား အဇ္ဈတ္တကို အာရုံပြုသည်။

ကုက္ကုစ္စသည် ပြုအပ်ပြီးသော ဒုစရိုက် သုစရိုက် မပြုသေးသော ဒုစရိုက် သုစရိုက်ကို အာရုံပြု၍ ပူပန်တတ်ရကား အတိတ်ကို၎င်း၊ အနာဂတ်ကို၎င်း အာရုံပြုသည်။ ဤသို့ အာရုံပြားသောကြောင့် တခုတခုစီ ယှဉ်၏ ဟူပေ။

၅၈-ကာယဝိညာဉ်ဒွေ၌ယှဉ်သော စေတသိက်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကာယဝိညာဏ်၊ နှစ်တန်သမုတ်၊ စိတ်တွင်ချုပ်၍၊ သမ္ပယုတ်ဘယ်မျှ ရသနည်း။

ဖြေ။ ။ဒွိပဉ္စဝိညာဏေသု ပကိဏ္ဏကဝိဝဇ္ဇိတာ-ဟု သင်္ဂြိုဟ်ဆရာ ဆိုပြီးဖြစ်သောကြောင့် စက္ခုဝိညာဉ် ဒေ၌၎င်း၊ သောတ ဃာန ဇိဝှါ ကာယဝိညာဉ် ဒွေ၌ ၎င်း သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက် ၇- ပါးသာလျင် သမ္မယုတ်ဖြစ်၏ ဟူပေ။

၅၉-ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်၌ ဆန္ဒကင်းပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဟသိတုပ္ပါဒ်၊ ယှဉ်တတ်စေရ၊ ဇောမူလဝယ်၊ ဆန္ဒဘယ်ကြောင့် ကင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ပြုံးရယ်လိုသော ဆန္ဒမရှိပဲ မျက်နှာရွှင်ရုံ ပြုံခြင်းတည်းဟူသော သိတ၊ သွားပေါ်ရုံပြုံးခြင်း တည်းဟူသော ဟသိတ ဖြစ်သောကြောင့် ဆန္ဒကင်းသည် ဟူပေ။ ။တနည်းကား ဆန္ဒသည် အဟိတ်စိတ်တို့၌ ယှဉ်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ကင်း၏ ဟူပေ။

၆၀-မာနတရား ထောင်လွှားခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြခြင်း

မေး။ ။မာနတရား၊ ထောင်လွှားငါ့ပြင်၊ မရှိထင်သည်၊ ဘယ်ဟိတ်စီရင် သောကြောင့်နည်း။

ဖြေ။ ။မာန စေတသိက်သည် လောဘမူ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု၌ ယှဉ်သည်။ ထိုစိတ်၌ လောဘဟိတ် မောဟဟိတ် နှစ်ပါးရသည်။ ဤဟိတ်နှစ်ပါးလည်းထူး၍ စီရင်ကြောင်းကို ကျမ်းဂန်မဆို။ မာန ပင်လျှင် ထောင်လွှားခြင်းသဘောကို ပြီးစေရကား မာနဟိတ်ပင် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်ကို စီရင်၏ဟု ဆိုသင့်တော့သည်။

ဤမာန် သည်-

၁။ သေယျ မာန်၊

၂။ သဒိသ မာန်၊

၃။ ဟီန မာန်-

ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထို ၃-ပါးတို့တွင် ငါကား ဤသူတို့ထက် အမျိူးအားဖြင့် မြတ်၏ဟူ၍၎င်း အကျင့်အားဖြင့် မြတ်၏ဟူ၍၎င်း အတတ်ပညာအားဖြင့် မြတ်၏ဟူ၍၎င်း ထောင်လွှားခြင်းသည် သေယျမာန်' မည်၏၊

ငါသည် အမျိုးအားဖြင့် အကျင့်အားဖြင့် အတတ်ပညာအားဖြင့် ဤသူနှင့်တူ၏ ဟူ၍ ထောင်လွှားခြင်းသည် သဒိသမာန် မည်၏၊

ငါသည် အမျိုးအားဖြင့် အကျင့်အားဖြင့် အတတ်ပညာအားဖြင့် ဤသူနှင့်တူ၏ ဟူ၍ ထောင်လွှားခြင်းသည် သဒိသမာန် မည်၏

ငါသည် အမျိုးအားဖြင့် အကျင့်အားဖြင့် အတတ်ပညာအားဖြင့် ညံ့သော်လည်း ဤသူ ငါ့ကို မကဲ့ရဲ့သင့် ဟူ၍၎င်း မထေမဲ့ မပြုသင့် ဟူ၍၎င်း ထောင်လွှားခြင်းသည် ဟီနမာန် မည်၏၊

ဤမာန် ၃-ပါးသည် သူမြတ်၌၎င်း သူလတ်၌၎င်း သူယုတ်၌၎င်း ၃-ပါးစီရှိရကား ၉-ပါးပြား၏၊ ဤကို ရည်၍ ဆုတောင်းခန်း၌-

ယုတ် လတ် မြတ် အား၊ သုံးပါးတိုင်တည်၊ ကိုးခု မည်ဖြင့်၊ ရှည်စွာခလောက်၊ မိုးရှည့်မြောက်သား၊ အစောက်မတ်လတ်၊ မာန်တောင်ထွတ်ကို၊ တိန်းညွတ်ထောက်တို၊ မဂ်စွမ်းဖြို၍၊ ကုသိုလ်နှိမ့်ချ၊ မီးပွားကျသို့၊ ဂုဏအရာ၊ စွန်းစွန်းပါသား၊ သံဃာတို့ထက်၊ လျှမ်းလျှမ်းတက်၍ နှုတ်ထွက်ဖြိုးဖြိုး၊ လက်ရတိုးလျက်၊ ကျမ်းရိုးနင်းမိ၊ ဟကာသိသည့်၊ သာရိပုတ္တရာ၊ မည်တော်သာဖြင့်၊ လကျ်ာရံသီး၊ ငါ့သားကြီး ဟူ၍ စပ်ဆိုတော်မူသည်။

ဤတွင် စေတသိက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

၃-ပကိဏ်းပိုင်း

၃-ပကိဏ်းပိုင်း

ပကိဏ်းပိုင်းဆိုင်ရာပုစ္ဆာ

ဝိသဇ္ဇနာများ

၆၁- ဝေဒနာမည်သမျှ ခန္ဓာမည်ရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကိုးဆယ် တခုယုတ်၊ အဟုတ်စိတ်မှာ၊ ဝေသနာသည်၊ ခန္ဓာတရား မှန်၏လော။

ဖြေ။ ။ဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓောတိ၊ အာမန္တာ-ဟူ၍ ခန္ခယမိုက်၌ ဟောတော်မူသောကြောင့် စိတ်တခုယုတ် ကိုးဆယ်၌ ယှဉ်သော ဝေဒနာ စေတသိက်သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာမည်သည်ချည်း ဟူပေ။ ။ ခန္ဓာငါးပါးတို့တွင် ရူပက္ခန္ဓာ၌-ရူပံ ရူပက္ခန္ဓောတိ၊ ပိယရူပံ သာတရူပံ ရူပံ၊ န ရူပက္ခန္ဓော။ ရူပက္ခန္ဓော ရူပေဉ္ဇဝ ရူပက္ခန္ဓော စ-ဟူသောပါဌ်ဖြင့် လောကီစိတ် ဧကာသီတိ၊ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဋ္ဌဝီသတို့၏အပေါင်းဖြစ်သော ပိယရုပ် သာတရုပ်သည် ရုပ်သာမည်၏ ရူပက္ခန္ဓာ မမည်။

အစိတ်ဖြစ်သော ရုပ္ပန လက္ခဏာရှိသော ရုပ်အဋ္ဌဝီသသည် ရုပ်လည်းမည်၏၊ ရူပက္ခန္ဓာလည်းမည်၏ ဟူ၍ ဟောသည်။

သညာ သညာက္ခန္ဓောတိ၊ ဒိဋ္ဌိသညာ သညာ၊ န သညက္ခန္ဓော၊ သညာက္ခန္ဓော သညာစေဝ သညာက္ခန္ဓော စ- ဟူသောပါဌ်ဖြင့် ဒိဋ္ဌိစေတသိက်ဟု ဆိုအပ်သော သညာသည် သညာသာ မည်၏၊ သညာက္ခန္ဓာ မမည်။

စိတ်တခုယုတ်ကိုးဆယ်၌ ရှိသော သညာစေတသိက်သည် သညာလည်း မည်၏၊ သညာက္ခန္ဓာလည်း မည်၏ဟူ၍ ဟောသည်။

သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၌ သင်္ခါရာ သင်္ခါရက္ခန္ဓောတိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓံ ဌပေတွာ အဝသေသာ သင်္ခါရာ၊ န သင်္ခါရက္ခန္ဓော။ သင်္ခါရက္ခန္ဓော သင်္ခါရာ စေဝ သင်္ခါရက္ခန္ဓော စ-ဟူသောပါဌ်ဖြင့် စိတ်တခုယုတ်ကိုးဆယ် ဝေဒနာ သညာ ရုပ်အဋ္ဌဝီသသည် သင်္ခါရသာ မည်၏၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မမည်။

ဝေဒနာသညာမှ တပါးသော စေတသိက် ပညာသသည် သင်္ခါရလည်းမည်၏၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာလည်း မည်၏ ဟူ၍ ဟောသည်။

ဤသို့ ရုပ်သာမည်၍ ရူပက္ခန္ဓာ မမည်သောတရား။ သညာသာမည်၍ သညာက္ခန္ဓာ မမည်သောတရား။ သင်္ခါရသာမည်၍ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မမည်သောတရားရှိသောကြောင့် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၌လည်း ဝေဒနာသာမည်၍ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ မမည်သောတရား ရှိ မရှိကို စိစစ်လိုသောကြောင့် ယခင်ပုစ္ဆာကို ပြုသည်။

အဖြေကား - ဝေဒနာမည်သမျှ တရားသည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ မည်သည်ချည်းဟူလို။

၆၂-ဝေဒနာ ငါးပါး၏လက္ခကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဝေဒနာငါးပါး၊ ကွဲပြားလှစွာ၊ သိဘို့ရာသည်၊ လက္ခဏာ ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။တတ္ထ ဣဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗာနုဘဝနလက္ခဏံ သုခံ အနိဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗာနုဘဝနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ သဘာဝတော ဝါ ပရိကပ္ပတော ဝါ ဣဋ္ဌာနုဘဝနလက္ခဏံ သောမနဿံ တထာ အနိဋ္ဌာနုဘဝနလက္ခံ ဒေါမနဿံ မဇ္ဈတ္တာနုဘဝနလက္ခဏာ ဥပေက္ခာ။

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ သုခသည် ဣဋ္ဌဖြစ်သော ဗောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ခံစားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊

ဒုက္ခသည် အနိဋ္ဌဖြစ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ခံစားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊

သောမနဿသည် သဘောအားဖြင့်၄င်း၊ ပရိကပ္ပအားဖြင့်၄င်း ဣဋ္ဌဖြစ်သော အာရုံ ၆- ပါးကို ခံစားခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ဒေါမနဿသည် သဘောအားဖြင့်၄င်း၊ ပရိကပ္ပအားဖြင့်၄င်း အနိဋ္ဌဖြစ်သော အာရုံ ၆- ပါးကို ခံစားခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ဥပေက္ခာသည် မဇ္ဈတ္တဖြစ်သော အာရုံ ၆- ပါးကို ခံစားခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊ ဟူပေ။

ကိုယ်၌ဖြစ်သောသာယာခြင်းကို သုခ မသာယာခြင်းကို ဒုက္ခ စိတ်၌ဖြစ်သော သာယာခြင်းကို သောမနဿ မသာယာခြင်းကို ဒေါမနဿ ဆိုသည်။

၆၃- အဟိတ်နှင့် သဟိတ်နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အဟိတ်စိတ်နှင့်၊ သဟိတ်စိတ်မှာ၊ ဖြစ်ခြင်းရာသည်၊ ပမာဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ဟေတုပစ္စယာ ဟိ ဓမ္မာ၊ ဝိရုဠှမူလာ ဝိယ ပါဒပါ ထိရာဟောန္တိ၊ အဟေတုကာ ဇလတလေ သေဝါလသဒိသာ-

ဟူ၍ ဋီကာမိန့်သည်ဟု ဖြေ။

ဟိ၊ ဥပမာဖြင့် ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ ဟေတုပစ္စယာ၊ ဟေတုပစ္စည်းရှိကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ သဟိတ်စိတ် စေတသိက် တရားတို့သည်။ ဝိရုဠှမူလာ၊ ပြန့်ပွားစည်သော အမြစ်ရှိသော။ ပါဒပါ ဝိယ၊ သစ်ပင်ကဲ့သို့။ ထိရာ၊ မြဲမြံခိုင်ခံ့ကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏ အဟေတုကာ၊ အဟိတ် စိတ် စေတသိက်တရားတို့သည်။ ဇလတလေ၊ ရေအပြင်၌။ သေဝါလသဒိသာ၊ အမြစ်မရှိသောမှော်နှင့် တူကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊

သဟိတ်စိတ်တို့သည် အိမ်နေနှင့်တူ၏၊ အဟိတ်စိတ်တို့သည် ဧည့်သည်နှင့် တူ၏ ဟူ၍၄င်း၊ သဟိတ်စိတ်တို့သည် ဝန်ထမ်းသမားနှင့် တူ၏၊ အဟိတ်စိတ်တို့သည် ကူပင့်သောသူနှင့်တူ၏ ဟူ၍၎င်း ဥပမာပြုလေ။

၆၄-အဟိတ်စေတသိက်စသည် ရှိမရှိကို ပြခြင်း

မေး။ ။အချို့သောစိတ်ကို၊ သဟိတ်ခွဲဝေ၊ ခေါ်ရလေသို့၊ စေတသိက်မှာ၊ အဟိတ် သဟိတ်၊ ဧကဟိတ် ဒွိဟိတ်၊ တိဟိတ်ဟူ၍ မရှိလော။

ဖြေ။ ။မရှိပြီ၊ အဟိတ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သောအခိုက် အဟိတ်စေတသိက် ဧကဟိတ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သောအခိုက် ဧကဟိတ်စေတသိက် ဒွိစိတ်စသည်နှင့် ယှဉ်သောအခိုက် ဒွိဟိတ်စေတသိက်ဟူ၍ အဝတ္ထာအားဖြင့် ခေါ်ဆိုထိုက်တော့သည်။

၆၅-ဧကဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်မရှိသင့်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဧကဟိတ်ဟု၊ စိတ်ရှိလျက်ကို၊ ပုဂ္ဂိုလ်ဧကဟိတ် မရှိလော။

ဖြေ။ ။မရှိပေ၊ ဘယ့်ကြောင့် မရှိသနည်းဟူမူကား အဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ် ဒွိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်စသည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုခြင်းသည် ပဋိသန္ဓေ စိတ်နှင့်ယှဉ်သော ဟိတ်ကိုသာစွဲ၍ ခေါ်သည်။ ဧကဟိတ်စိတ်မှာ ပဋိသန္ဓေ စိတ်မဟုတ်၊ ပဝတ္ထိစိတ်သာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဧကဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ မရှိသတည်း။

၆၆-အသညသတ်ဗြဟ္မာကို အဟိတ်ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အသညသတ်၊ မြတ်သည်ဗြဟ္မာ၊ ဖြစ်လျက်ပါကို အဟိတ်ဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်း။

ဖြေ။ ။အသညသတ် ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဇီဝိတဆက္က ဇီဝိတနဝက ကလာပ်ဖြင့်သာ ပဋိသန္ဓေနေသည်။ ထိုနဝက ကလာပ်ရုပ်သည်လည်း လောဘ အစရှိသော ဟိတ် ၆-ပါးတွင် တပါးပါးမျှ မယှဉ်ရကား အဟေတုကဖြစ်၍ အဟိတ်၊ ပဋိသန္ဓေဟု ဆိုလေသည်။ ယုတ်မာသောကြောင့် အဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်ခေါ်သည်မဟုတ်ဟူ၍ ဖြေရမည်။

၆၇-နိဗ္ဗာန်ဝင်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပဋိသန္ဓေစုတိကို ပြခြင်း

မေး။ ။လောကီစျာန်ပျံ၊ မဂ် ဖိုလ် ဉာဏ်နှင့်၊ နိဗ္ဗာန်အောင်မြေ၊ ရောက်သူတွေကို၊ သန္ဓေဘယ်သို့ သွင်းမည်နည်း။

ဖြေ။ ။တိဟိတ်ဝိပါက် တေရသဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေ၍ တိဟိတ်စုတိတေရသဖြင့် စုတိကျ၍ နိဗ္ဗာန်ဝင်ကုန်၏ဟု ဖြေ။

အကျယ်ကား - ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ၌ မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသော တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဝိပဿနာကို စီးဖြန်း၍ သောတာပတ္တိမဂ် သောတပတ္တိဖိုလ်ကို ရ၏၊ ထို့နောက် သကဒါဂါမိမဂ် သကဒါဂါမိဖိုလ်ကို ရ၏၊ ထို့နောက် အနာဂါမိမဂ်, အနာဂါမိဖိုလ်ကို ရ၏၊ ထို့နောက်မှ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရ၏၊ ထိုသို့ ရဟန္တာဖြစ်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် စုတိကျလိုသော် မဟာဝိပါက်ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုဖြင့်ပင် စုတိကျ၍ နိဗ္ဗာန်ဝင်၏၊

ရူပတဆယ့်ငါးဘုံ၌ ဗြဟ္မာတို့သည် ရူပဝိပါက် ၅-ခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေ၍ ဝိပဿနာကို အားထုတ်သဖြင့် သောတပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာဖြစ်ပြီးသော် ဤရူပဝိပါက် ၅-ခုဖြင့် စုတိကျ၍ နိဗ္ဗာန်ဝင်၏၊

အရူပ ၄-ဘုံ၌ ဗြဟ္မာတို့သည် အရူပဝိပါက် ၄-ခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေ၍ ရဟန္တာဖြစ်ပြီးသော် အရူပဝိပါက် ၄-ခုဖြင့် စုတိ၍ နိဗ္ဗာန်ဝင်၏ ဟူပေ။

၆၈ - သုံးကျွန်းသားတို့ ဟိတ်တရား မရှိပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဟိုကျွန်းသားတွေ၊ ဟေတုနတ္ထိ၊ ဟိတ်မရှိဟု၊ ဟောဘိဘုန်းကြွယ်၊ အဓိပ္ပပါယ်ကို၊ ဘယ်သို့ကြံရေး သင့်သနည်း။

ဖြေ။ ။အရှေ့ကျွန်း မြောက်ကျွန်း အနောက်ကျွန်း သားတို့သည် မိမိ တို့၏ကျွန်း၌ ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ရဟန္တာတို့လည်း မဖြစ်၊ ဤကျွန်းကအရှင်မြတ်တို့လည်း ကြွသွား၍ တရားမဟော၊ ထို့ကြောင့် ထိုသုံးကျွန်းသားတို့အား နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း တရားတည်းဟူသော ဟိတ် မရှိဟု ဆိုလိုသည်။ ။မင်္ဂလာ စေတီဘွဲ့၌ ရှင်သီလဝံသ ဆိုသည်။

၆၉-ကိစ္စအကျိုး ဌာနအကြောင်းဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဆယ်လေးကိစ္စ၊ ဆယ်ဌာနဟု၊ ရသည်အမှန်၊ ရုပ်နာမ်တရား၊ ထိုနှစ်ပါးတွင်၊ ဖြစ်လားဘယ်သူ အကြောင်းနည်း။

ဖြေ။ ။စိတ်တို့၏ သတ္တိသည် ''ကရဏံ ကိစ္စံ'' ဟူသောဝစနတ္ထကြောင့် ကစ္စမည်၏၊ ထိုသတ္တိ၏တည်ရာဖြစ်သော စိတ်ဒြဗ်သည်၎င်း စိတ်၏ ဖြစ်ရာ အကြားသည်၎င်း ဌိယတိ ဧတ္ထာတိဋ္ဌာနံဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် ဌာနမည်၏၊ စိတ်တခုယုတ်ကိုးဆယ်ကို သတ္တိအားဖြင့် ဝေဖန်သော် ၁၄-ပါးသာရသောကြောင့် ကိစ္စ ၁၄-ပါးထားလေသည်။ ထိုကိစ္စရှိသော စိတ်၏ ဖြစ်ရာ ဌာနကား အကျဉ်းအားဖြင့် ၁၀-ပါး၊ အကျယ်အားဖြင့် ၂၅-ပါး ပြားလေသည်။ ထို့ကြောင့် ကိစ္စသည် အကျိုး ဌာနသည် တည်ရာအကြောင်း ဟုမှတ်သင့်၏၊

ဥပမာကား - လူတယောက်သည် ပန်းချီ ပန်းပု ဆေးကု ဗိသုကာ လယ်ယာလုပ်ခြင်းဟူသော သိပ္ပငါးရပ်ကို တတ်မြောက်၏၊ ထိုသူအား ပန်းချီတတ်သည်ကိုစွဲ၍ ပန်းချီသမား အရုပ်ထုတတ်သည်ကို စွဲ၍ ပန်းပုသမား သူနာတို့အား ဆေးကုတတ်သည်ကိုစွဲ၍ ဆေးဆရာ အိမ် ရာ ကျောင်း ကန် ပြုတတ်သည်ကိုစွဲ၍ လက်သမား လယ်ယာလုပ်တတ်သည်ကိုစွဲ၍ လမိုင်းကြီးဟု အမည်ငါးပါးဖြင့် သမုတ်အပ်သည်။ ထိုတတ်သော သတ္တိ၏ တည်ရာကား လူဒြဗ် သခုသာ ဖြစ်သကဲ့သို့ ဥပေက္ခာသန္တီရဏနှစ်ခုတို့သည် ဘဝနှစ်ရပ်ကို စပ်တတ်သော သတ္တိ ဥပပတ္တိဘဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သောသတ္တိ ဘဝမှရွှေ့တတ်သော သတ္တိ ယူပြီးသော ပဉ္စရုံကို စုံစမ်းတတ်သောသတ္တိ ဇော၏အာရုံသို့လိုက်၍ အာရုံပြုတတ်သော သတ္တိရှိသောကြောင့် ပဋိသန္ဓေကိစ္စ ဘဝင်ကိစ္စ စုတိကိစ္စ သန္တီရဏကိစ္စ တဒါရုံကိစ္စတတ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ထို သတ္တိငါးဦး၏ တည်ရာကား ဥပေက္ခာသန္တီရဏစိတ်ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သတ္တိကို ကိစ္စ သတ္တိဝန် ဖြစ်သော စိတ်ဒြဗ်ကို ဌာနဟု ဋီကာ၌ မိန့်လေသည်။

တနည်းကား - စိတ်ဒြဗ်ဟူသည်လည်း မထင်ရှားရကား ရှေ့စိတ် နောက်စိတ် နှစ်ပါး၏ အကြားဖြစ်သော အန္တရဝိကပ္ပပညတ်ကိုပင် ဌာနယူရမည်ဟု ပြသည်။ ထိုသို့ယူမူ ဌာန ၂၅- ပါး ပြား၏ ရှေ့နည်းကား မုချ နောက်နည်းကား တဒ္ဓမ္မူပစာရ တည်း။

၇၀- ဌာန ၂၅ - ပါးကို ပြခြင်း

၂၅-ဌာနကိုကား-

ဧကဝိဓံ သန္ဓိဌာနံ၊ ဆ ဌာနာနိ ဘဝင်္ဂဿ။

ဒွိဌာနာဝဇ္ဇနံ ပဉ္စ-ဝိညာဏာဒီနမေကကံ။

ဝေါဠဗ္ဗနဿ ဒုဌာနံ၊ ဇဝနံ၊ ဆ တဒါလမ္ဗံ။

ဒွိဌာနံ စုတိယာ ဌာနံ၊ တိဓေဝံ ပဉ္စဝီသတိ။

ဟူသော သင်္ခေပဋီကာ ဂါထာဖြင့် မှတ်ရမည်။

သန္ဓိဌာနံ၊ ပဋိသန္ဓေဌာနသည်။ ဧကဝိဓံ၊ တခုသောအဖို့ရှိ၏ ဘဝင်္ဂဿ၊ ဘဝင်၏၊ ဌာနာနိ၊ ဌာနတို့သည်။ ဆ၊ ၆-ပါးတို့တည်း။ အာဝဇ္ဇနံ၊ အာဝဇ္ဇန်းသည်။ ဒွိဌာနံ၊ နှစ်ဌာနရှိ၏၊ ပဉ္စဝိညာဏာဒီနံ၊ စက္ခုဝိညာဉ်စသည်တို့၏ဌာနံ၊ ဌာနသည်။ ဧကကံ၊ တပါးပါးစီသာတည်း။

ဝေါဠဗ္ဗနဿ၊ စုဠော၏၊ ဌာနံ၊ ဌာနသည်။ ဒုဌာနံ၊ နှစ်ပါး ပြား၏၊ ဇဝနံ၊ ဇောသည်။ ဆ၊ ခြောက်ဌာန ရှိ၏၊ တဒါလမ္ဗံ၊ တဒါရုံသည်။ ဒွိဌာနံ၊ နှစ်ဌာနရှိ၏၊ စုတိယာ ဌာနံ၊ စုတိ၏ဌာနသည်။ တိဓာ၊ သုံးပါးပြား၏၊ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ပဉ္စဝီသတိ၊ ၂၅-ပါးသော ဌာနတို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊

၁။စုဘန္တရံ သန္ဓိဌာနံ၊ ပအာ တအာ ဇအာ ဝေါအာ။

တစု ဇစုန္တရံ ဘဿ၊ ဆ ဌာနံ ပရိဒီပယေ။

၂။ဘဝိ ဘဇန္တရံယေဝ၊ ဒုအာ ဌာနံ အာသန္တရံ။

ဝိဌာနေကံ ဝိတိန္တရံ၊ သံဌာနေကံ သံဝေါန္တရံ။

၃။ တီဌာနေကံ ဒုဝေါဌာနံ၊ တီဇ တီဘန္တရံ တထာ။

ဝေါတ ဝေါဘ ဝေါစုန္တရံ၊ အာတအာဘ အာစုန္တရံ။

၄။ ဇဌာနံ ဆ ဇဘဇစုန္တရံ ဉေ ယျံ ဒုတဌာနံ။

တပ ဇပ ဘပန္တရံ၊ စုတိဋ္ဌာနံ တိဓာ မတံ။

ဤဂါထာတို့ဖြင့် အကျယ်ကို သိရမည်။

စုဘန္တရံ၊ စုတိယ ဘဝင်၏ အကြားသည်။ သန္ဓိဌာနံ၊ ပဋိသန္ဓေဌာနတည်း။ ပအာ တအာ ဇအာ ဝေါအာ တစု ဇစုန္တရံ၊ ပဋိသန္ဓေ အာဝဇ္ဇန်း၊ တဒါရုံ အာဝဇ္ဇန်း၊ ဇော အာဝဇ္ဇန်း၊ စုဋ္ဌော အာဝဇ္ဇန်း၊ တဒါရုံ စုတိ၊ ဇော စုတိတို့၏ အကြားသည်။ ဘဿ၊ ဘဝင်၏၊ ဆ ဌာနံ၊ ၆- ဌာနဟူ၍။ ပရိဒီပယေ၊ ပြရာ၏၊

ဘဝိ ဘဇန္တရံယေဝ၊ ဘဝင် ပဉ္စဝိညာဉ်၊ ဘဝင် ဇော၏ အကြားသည်သာလျှင်။ ဒုအာဌာနံ၊ အာဝဇ္ဇန်းဌာနနှစ်ပါး မည်၏၊ အာသန္တရံ၊ အာဝဇ္ဇန်း သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၏ အကြားသည်။ ဧကံ၊ တခုသော၊ ဝိဌာနံ၊ ပဉ္စဝိညာဉ်ဌာန မည်၏၊ ဝိတိန္တရံ၊ ပဉ္စဝိညာဉ် သန္တီရဏ၏ အကြားသည်။ ဧကံ၊ တခုသော။

သံဌာနံ၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဌာန မည်၏၊ သံဝေါန္တရံ၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း စုဋ္ဌော၏ အကြားသည်။ တီဌာနေကံ၊ သန္တီရဏဌာနတပါးတည်း။ တီဇ တီဘန္တရံ၊ သန္တီရဏ ဇော၊ သန္တီရဏ ဘဝင်၏ အကြားသည်။ ဒုဝေါဌာနံ၊ စုဋ္ဌောဌာန နှစ်ပါးတည်း။

တသာ၊ ထိုမြို့။ ဝေါတ ဝေါဘ ဝေါစုန္တရံ၊ စုဠော တဒါရုံ၊ စုဠော ဘဝင်၊ စုဌော စုတိတို့၏ အကြားသည်၎င်း။ အာတ အာဘ အာစုန္တရံ၊ အာဝဇ္ဇန်း တဒါရုံ၊ အာဝဇ္ဇန်း ဘဝင်၊ အာဝဇ္ဇန်း စုတိတို့၏ အကြားသည်၎င်း ဇဋ္ဌာနံ ဆ၊ ဇောဌာန ၆-ပါး မည်၏၊ ဇဘ ဇစုန္တရံ၊ ဇော ဘဝင်၊ ဇော စုတိတို့၏အကြားကို။ ဒုတဌာနံ၊ တဒါရုံဌာန နှစ်ပါးဟူ၍။ ဉေယျံ၊ သိအပ်၏၊ တပ ဇပ ဘပန္တရံ၊ တဒါရုံ ပဋိသန်၊ ဇော ပဋိသန်၊ ဘဝင် ပဋိသန်တို့၏ အကြားသည်။ တိဓာ၊ ၃-ပါးပြားသော။ စုတိဋ္ဌာနံ၊ စုတိဌာနဟူ၍။ မတံ၊ သိအပ်၏၊

၇၁- ဘုံနှင့်ဌာန ပိုင်းခြား၍ ပြခြင်း

မေး။ ။ နှစ်ဆယ့်ငါးပါး၊ ဌာနပြားသော်၊ သုံးပါးဘုံမှာ၊ ဌာနဘယ်နှစ်ပါး စီနည်း။

ဖြေ။ ။ ကာမေ ဒသ၊ နဝ ရူပေ၊ အရူပေ ပဉ္စ ဌာနာနိ-ဟူသော သုစိတ္တာ လင်္ကာရနှင့် အညီ ကာမဘုံ၌ မဋိသန္ဓေဌာန ဘဝင်ဌာန အာဝဇ္ဇန်းဌာန ပဉ္စဝိညာဉ်ဌာန သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဌာန သန္တီရဏ ဌာန ဝုဋ္ဌောဌာန ဇောဌာန တဒါရုံ ဌာန စုတိဌာနဟူ၍ ဆယ်ပါးရှိ၏၊

ရူပဘုံ၌ တဒါရုံကိုချ၍ ၉-ဌာနရှိ၏၊ အရူပဘုံ၌ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် အာဝဇ္ဇန်း ဇော စုတိ အားဖြင့် ၅- ဌာနရှိ၏ ဟူပေ။

၇၂-ဒွါရ ၆-တန် ရုပ်နာမ် ကောက်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒွါရ ၆-တန်၊ တံခါးမှန်သည်၊ ရုပ်နာမ် ဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။စက္ခုပသာဒရုပ်သည် စက္ခုဒွါရ၊ သောတပသာဒရုပ်သည် သောတဒွါရ၊ ဃာနပသာဒရုပ်သည် ဃနဒွါရ၊ ဇိဝှါပသာဒရုပ်သည် ဇိဝှါဒွါရ၊ ကာယပသာဒရုပ်သည် ကာယဒွါရ၊ ဘဝင်စိတ်သည် မနောဒွါရ မည်ရကား ရုပ်ဒွါရ ၅-ပါး နာမ်ဒွါရ တပါးဟု ကောက်အပ်၏၊

ဤ ပသာဒရုပ်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် ဒွါရမည်သနည်းဟူမူ ဒုဝေ ဇနာ အရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတေနာတိ ဒွါရံ-ဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် ဒွါရ မည်၏၊ ဧတေန၊ ဤအပေါက်ဖြင့်။ ဒုဝေ ဇနာ၊ ထွက်သူဝင်သား လူနှစ်ပါးတို့သည်။ အရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ သွားလာ ထွက်ဝင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ သွားလာ ထွက်ဝင်ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ တံ၊ ထိုအပေါက်သည်။ ဒွါရံ၊ ဒွါရ မည်၏၊ လူတို့၏ ထွက်ဝင်ကြောင်း ဖြစ်သော တံခါးပေါက်ရ၏၊

ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ ဒွါရံ ဝိယ၊ တံခါးပေါက်ကဲ့သို့တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ တံခါးပေါက်ကဲ့သို့ဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ ဒွါရံ၊ ဒွါရမည်၏၊ တံခါး ပေါက်နှင့်တူသော ရုပ်, နာမ်ရ၏၊

ထိုဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်တို့သည် ဒွါရေ ပဝတ္တော ဒွါရိကော-ဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် ဒွါရိက မည်ကုန်၏၊

၇၃-မနောဒွါရ၏ သရုပ်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဘဝင် တဆယ့်ကိုးခုသည် ဘယ့်ကြောင့် မနေဒွါရမည်သနည်း။

ဖြေ။ ။မနာနံ ဒွါရံ မနောဒွါရံ။ မနာနံ၊ အာဝဇ္ဇန်း အစရှိသော စိတ်တို့၏၊ ဒွါရံ၊ ဖြစ်ကြောင်းတည်း။ မနောဒွါရံ၊ အာဝဇ္ဇန်း အစရှိသော ဝီထိ စိတ်တို့၏ ဖြစ်ကြောင်း။ ဤသို့သော ဝစနတ္တနှင့်အညီ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း အစရှိသော ဝီထိ စိတ်တို့၏ ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်၍ တံခါးဝနှင့် တူသောကြောင့် မနောဒွါရ မည်၏ ဟူပေ။

ဝီထိစိတ်တို့၏ ဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် မနောဒွါရမည်သော်-

ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် ပဉ္စဝိညာဉ်၏ဖြစ်ကြောင်း,

ပဉ္စဝိညာဉ်သည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၏ ဖြစ်ကြောင်း,

သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းသည် သန္တီရဏ၏ ဖြစ်ကြောင်း,

သန္တီရဏသည် ဝုဋ္ဌော၏ ဖြစ်ကြောင်း,

ဝုဋ္ဌောသည် ဇော၏ ဖြစ်ကြောင်း-

ဖြစ်သည်မဟုတ်လော၊ ဤစိတ်တို့လည်း မနောဒွါရ မည်ကောင်းပါ၏တကား ဟူငြားအံ့။ အလုံးစုံသော စိတ်တခုယုတ် ကိုးဆယ်ပင် မနောဒွါရ မည်သည် ချည်း ဖြစ်၏၊

ယင်းသို့ဖြစ်သော်လည်း ဘဝင်မှတပါးသော စိတ် ၇၀-မှာ မိမိသည် ဒွါရလည်း မည်၏၊ ဒွါရ၌ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် ဒွါရိကလည်း မည်၏၊

ဘဝင် ၁၉-ခုမှာမူကား ဒွါရသာ မည်သည်။ ဒွါရိက မမည်ပေ။ ထို့ကြောင့် ဘဝင် ၁၉-ခုကိုသာ ဒွါရအမည်ဖြင့် ခေါ်လေသည်ဟု ဖြေ။

၇၄-ဒွါရဝိမုတ်စိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။ဘဝင် ၁၉-ခုသည် မနောဒွါရ မည်ပါလျက် အနုရုဒ္ဓါဆရာသည် ဘယ့်ကြောင့် ဒွါရဝိမုတ် ဆိုပါသနည်း။

ဖြေ။ ။ဒွါရေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိမုတ္တာနိ ဒွါရဝိမုတ္တာနိ-ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့် အညီ ဒွါရ၌ဖြစ်ခြင်းမှ ကင်းလွတ်သောကြောင့်သာ ဒွါရဝိမုတ်ဆိုပါသည်။ ဒွါရ မဟုတ်သောကြောင့် မဆိုပါဟု ဖြေ။

၇၅-ပဉ္စဒွါရ၌ ဖြစ်သောစိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။ပဉ္စဒွါရ၊ နိစ္စမကွာ၊ ဖြစ်ခြင်းရာသည်၊ စိတ်သာသစု ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ဒွေပဉ္စဝိညာဉ်တဆယ် မနောဓာတ် ၃-ခုအားဖြင့် ၁၃-ပါးသော စိတ်သည် ပဉ္စဒွါရ၌သာ ဖြစ်၏ ဟူပေ။

၇၆-မနောဒွါရဖြစ်ထိုက်သော စိတ်ကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။မနောဒွါရ၊ ဆိုကုန်ကြသည်၊ မုချဘယ်တွင် ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ရှေးရှေးသောစိတ်သည် နောက်နောက်သောစိတ်၏ ဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်၍ မနောဒွါရမည်ရကား အလုံးစုံသော စိတ်တခုယုတ် ကိုးဆယ်သည်ပင် မုချအားဖြင့် မနောဒွါရမည်သည်။ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ၌ သဗ္ဗော မနော မနောဒွါရံ-ဟု မိန့်၏၊

၇၇-မနောဒွါရ၌ မဖြစ်သောစိတ်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။နာမ် ဒွါရမှာ၊ မဖြစ်ရာသည်၊ စိတ်သာဘယ်မျှ ကြွင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ဒွေပဉ္စဝိညာဉ်တဆယ် မနောဓာတ်သုံးခု ဝုဋ္ဌော ဤ ၁၄-ခု ကြွင်းသည် ဟူပေ။

၇၈-ဒွါရတို့၏ ရုပ်ကလာပ် အရေအတွက်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒွါရ ၆-ဖြာ၊ ဖြစ်သောခါဝယ်၊ ပါသည်ကိုယ်စီ၊ အညီကလာပ် ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။စက္ခုဒွါရဟု ခေါ်အပ်သော ပသာဒရုပ်၌ အဝိနိဗ္ဗောဂရုပ်ရှစ်ခု စက္ခု ပသာဒ ဇီဝိတိန္ဒြေ အားဖြင့် ၁၀ပါးသော ရုပ်အစသည်၎င်း ကာယ ပသာဒ မိန်းမတို့အား ဣတ္ထိဘော ယောကျ်ားတို့အား ပုမ္ဘော သက်သွေးဟု ဆိုအပ်သော သမ္ဘာဝရုပ် အလုံးအလျောင်း မြင်စကောင်းသော သဏ္ဌာနရုပ် အားဖြင့် လေးပါးသော ရုပ်သည်၎င်း ရှိလေရကား ပေါင်းသော်အကျဉ်းအားဖြင့် ၁၄-ပါး ရှိသည်။

အကျယ်အားဖြင့်ကား အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ် ရှစ်ခု သမ္ဘဝ သဏ္ဌာန ဤရုပ် ၁၀ပါးသည် ကံ စိတ် ဥတု အာဟာရ တည်းဟူသော အကြောင်းလေးပါးဖြင့် ဖြစ်ရကား ၄၀ပြားသည်။ စက္ခုပသာဒ ကာယပသာဒ ဘာဝ ဇိဝိတိန္ဒြေ ဤရုပ်လေးပါးသည် ကံကြောင့်သာ ဖြစ်ရကား ဤအတိုင်းယူ၍ ပေါင်းသော် ၄၄- ပါးရှိသည်။

ထိုရုပ်တို့တွင် စက္ခုပသာဒသည် ရူပါရုံ၌ အဘိမုခိဘူတ ဖြစ်သောအခါ စက္ခုဒသက ကလာပ်သာ ဖြစ်သည်။ ထိုကလာပ်သည် သတ္တရသာယုကဖြင့် ချုပ်ပြီးသောနောက် မိန်းမသည် ယောကျ်ားအား၊ ယောကျ်ားသည် မိန်းမအား၊ တပ်သော စိတ်သည်ဖြစ်အံ့၊ ဘာဝဒသကကလာပ် ဥပါဒ်ပြန်၍ သတ္တရသာယုကဖြင့် ချုပ်၏၊ မတပ်ငြိပဲ မကတိမြင်ရုံသာဖြစ်အံ့၊ ဘာဝဒသက ကလာပ်မဖြစ်။ သောတပသာဒ စသည်တို့၌လည်း ဤနည်းတူ ယူအပ်၏၊

ကာယဒသကမူကား ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံနှင့် ကြုံသောအခါမှ ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ဖြစ်ကောင်းရကား ဒွါရငါးပါးတွင် တပါးပါး၌ ကလာပ်နှစ်စည်းစီ ဖြစ်ကောင်း ၏ ဟူပေ။

သမ္ဘာဝရုပ် ဟူသည်ကား လူတို့အား ၁၄-နှစ် ၁၅-နှစ် ရှိသောအခါ ရာဂစွန်းငြိသဖြင့် ဖြစ်ပေါ်သော သုက်သွေးကို သမ္ဘဝရုပ် ဆိုသည်။

သဏ္ဌာနရုပ် ဟူသည်ကား ပရမတ်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ ပေါင်းစည်း၍ အလုံးအလျောင်း မြင်ကောင်းအောင်တည်သော သဏ္ဌာန်ကို သဏ္ဌာနရုပ်ဆိုသည်။ ဤရုပ်နှစ်ပါးကို သံဂါယနာ ဆရာတို့ သွင်း၍ ပြသည်။ သင်္ဂြိုဟ် ဆရာကမူကား သမ္ဘဝရုပ်ကို အာပေါဓာတ်၌ သွင်း၍ သဏ္ဌာန်နရုပ်ကို ဝဏ္ဏ၌ သွင်း၍ ပြသည်။

၇၉-အာရုံ, အာရမ္မဏိက ခွဲခြား၍ ပြခြင်း

မေး။ ။အာရုံ အာရမ္မဏိက၊ သမုတ်ကြ၏၊ အာရမ္မဏိက၊ နာမခေါ်ဘွယ်၊ အဘယ်တရားပေတို့နည်း။

ဖြေ။ ။စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် မြင်အပ်သမျှသောရုပ်သည် ရူပါရုံမည်၏၊ သောတ ဝိညာဉ်ဖြင့် ကြားအပ်သမျှသော သဒ္ဒရုပ်သည် သဒ္ဒါရုံမည်၏၊ ဃာနဝိညာဉ်ဖြင့် နံအပ်သောရုပ်သည် ဂန္ဓာရုံမည်၏၊ ဇိဝှါဝိညာဉ်ဖြင့် သိအပ်သောရုပ်သည် ရသာရုံမည်၏၊ ကာယဝိညာဉ်ဖြင့် တွေ့အပ်သောရုပ်သည် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံမည်၏၊ စိတ်စေတသိက်, ပသာဒရုပ်, သုခုမရုပ်, နိဗ္ဗာန်, ပညတ်, ဤ၆ပါးသည် ဓမ္မာရုံ မည်၏၊

ဘယ့်ကြောင့် အာရုံမည်သနည်းဟူမူ ''စိတ္တစေတသိကေဟိ မုခံ ကတွာ လမ္ဗိ-ယတီတိ အာလမ္ဗဏံ'' ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ အားနည်းသောသူသည် စွဲကိုင်အပ်သော တောင်ဝှေးကဲ့သို့ စိတ်, စေတသိက်တို့သည် စွဲကိုင်အပ်သောကြောင့် အာရုံမည်၏၊

တနည်းကား။ ။ ''စိတ္တ စေတသိကေဟိ အာဂန္တာ ရမန္တိ ဧတ္တာတိ အာရမ္မဏံ'' ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ စိတ်, စေတသိက်တို့သည် လာ၍မွေ့လျော်ရာ ဖြစ်သောကြောင့်လည်း အာရုံမည်၏ ဟူပေ။

ရုပ်နှင့်ရူပါရုံ အထူးကား စက္ခုဝိညာဉ်မဆွဲကိုင်သေးသော မြေ, ရေ, သစ်ပင် စသောရုပ်သည် ရုပ်သာမည်၏၊ ဆွဲကိုင်သောအခါ ရူပါရုံမည်၏၊

ပုံကားလူမကိုင်သေးသော ဒုတ်သည် ဒုတ်သာမည်၏၊ လူကိုင်သောအခါ တောင်ဝှေးမည်သကဲ့သို့တည်း။ ဤအာရုံ ၆ ပါး၌ ကျက်စားတတ်သော စိတ် စေတသိက်တို့သည်-

''အာရမ္မဏေ ပဝတ္တော အာရမ္မဏိကော'' ဟူသော ဝစနတ္တနှင့်အညီ အာရုံ၌ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် အာရမ္မဏိကမည်၏၊

၈၀-အာရုံ ၆ပါးတွင် ဓမ္မာရုံများသည်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။အာရုံ ၆-ဖြာ ဖြစ်မြဲရာတွင် ဘယ်အာရုံက များသနည်း။

ဖြေ။ ။ဓမ္မာရုံသည် ပသာဒရုပ် ၅-ခု၊ သုခုမရုပ် ၁၆-ခု၊ စိတ်တခုယုတ် ၉၀၊ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ နိဗ္ဗာန်၊ ပညတ် အားဖြင့်၆-ပါးပြားသည်ဖြစ်၍ ဓမ္မာရုံက များသည်ဟူပေ။

၈၁-ဓမ္မာရုံကို အာရုံပြုသော စိတ်များကို ခွဲခြား၍ပြခြင်း

မေး။ ။ရုပ်, နာမ်, ပညတ်၊ သုံးရပ်ဖြစ်တုံ၊ ဓမ္မာရုံကို၊ ပြုကုန်ကြသည်၊ ထိုမျှစိတ်မှာ၊ ဘာသာဘယ်သို့ ကောက်မည်နည်း။

ဖြေ။ ။ပသာဒရုပ်ကို အာရုံပြု၍ ၄၃ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ သုခုမရုပ်ကို အာရုံပြု၍လည်း ၄၃ပါး၊ ကာမစိတ် စတုပညာသကို အာရုံပြု၍လည်း ၄၃-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ၄၃-ပါး ဟူသော်ကား ကာမဇော တခုယုတ်သုံးဆယ်, တဒါရုံ ဧကာဒသ, မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, အဘိညာဉ်ဒွေတို့တည်း။

ရူပစိတ် ၁၅-ခုကို အာရုံပြု၍၄င်း အရူပစိတ်ကို အာရုံပြု၍၄င်း အနိယတအားဖြင့် ၃၁-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ၃၁-ပါးဟူသော်ကား ဟသိတုပ္ပါဒ်ကြဉ်သော ကာမဇော ၂၈-ခု, မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, အဘိညာဉ်ဒွေတို့တည်း။

အရူပစိတ်ကို အာရုံပြု၍ နိတယအားဖြင့် ၆-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ၆-ပါးဟူသော်ကား ဝိညာဏဉ္စာယတန ၃-ခု၊ နေဝသညာနာသညာယတန ၃-ခု ဤ ၆-ပါးတည်း။

အောက်မဂ် ၃-ခု, အောက်ဖိုလ် ၃-ခုအားဖြင့် ၆-ပါးသော လေကုတ္တရာစိတ်ကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု, မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု အဘိညာဉ်ဒွေအားဖြင့် ၁၁-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

အရဟတ္တဖိုလ်ကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု, ကြိယာအဘိညာဉ်အားဖြင့် ၆-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

စေတသိက် ဒွေပညာသကို အာရုံပြု၍ ၄၉-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ၄၉-ပါး ဟူသည်ကား ယခင် ၄၃-ပါးတွင် ဒုတိယ စတုတ္ထာရုပ္ပစိတ် ၆-ခုကို ထည့်၍ ၄၉-ပါး ဖြစ်သတည်း။

နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ နိယတအားဖြင့် ရှစ်ပါး အနိယတအားဖြင့် မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, မဟာကုသိုလ်, မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ် ရှစ်ခု, အဘိညာဉ်ဒွေအားဖြင့် ၁၁-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

ပညတ်ကို အာရုံပြု၍ နိယတအားဖြင့် ၂၁-ပါးသောစိတ်၊ အနိယတအားဖြင့် ၃၁-ပါးသော စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

ဆောင်ပုဒ်။ ။ပသာဒနှင့် သုခုမရူပါ၊ ကာမာစိတ္တ၊ ၃-ဌာနမှာ၊ တေစတ္တာ၊ ရူပါ ရူပ၊ ဧက်တိံသ။

အောက်မဂ် ၃-ဖြာ၊ ဖိုလ် ၃-ဖြာ၌၊ ဧကာဒသ၊ အရဟတ္တမှာ၊ ၆-ခုသာ၊ အာရမ္မဏိက၊ စိတ်ပေါင်းရ။

စေတသိက်မှာ၊ နောစတ္တာ၊ ပညတ္တာရမ္မဏ၊ ဧက်ဗီသ။

အနိယတ်မှာ၊ ဧက်တိံသာ၊ သွင်းပါ ကုန်ကြ၊ ပေါင်းဒွေပညာသ။

ဤအကျဉ်းကို အာဂုံဆောင် ပါဌ် ပါဠိနှင့် မှတ်သိလိုမူ သုစိတ္တာလင်္ကာရ ကျမ်းတွင်ယူလေ။

၈၂-မနောဒွါရ၌ ဖြစ်သောစိတ်တို့၏ အာရုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။မျက်မှောက် ရှေးနှောင်း၊ အပေါင်းပညတ်၊ နှံ့စပ်ကုန်စင်၊ ဘယ်ဒွါရမှာ ထင်သနည်း။

ဖြေ။ ။မနောဒွါရိကစိတ္တာနံ ပန ဆဗ္ဗိဓမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နမတီတံ အနာဂတ်တံ ကာလဝိမုတ္တဉ္စ ယထာရဟ မာလမ္ဗဏံဟောတိ-

ဟူသော ပါဌ်နှင့်အညီ ပစ္စုပန်ကာလ, အတိတ်ကာလ, အနာဂတ်ကာလ, ကာလ ၃-ပါးမှ လွတ်သောပညတ် ဤ ၃-ရပ်၌ဖြစ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် မနောဒွါရ၌ ထင်၏ဟူပေ။

၈၃-မရဏာ သန္နဇောတို့၏ အာရုံကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။မရဏာသန္န၊ ထိုကာလမှာ၊ ဒွါရ ၆-ဖြာ နာဂတ်သာ၊ အရုံပြုနိုင် သေး၏လော။

ဖြေ။ ။မရဏာသန္နဇော ဟူသမျှသည် အနာဂတ်ကို အာရုံမပြု၊ ပစ္စုပန်ကို၄င်း အတိတ်ကို၄င်း အာရုံပြု၏ ဟူပေ။

ဤ၌ ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ မရဏာသန္နကာလ၏ အနီး၌ဖြစ်သော စိတ်တို့သည် လေးဝီထိ ငါးဝီထိ ခန့်ကပင် ကံကိုသော်၄င်း၊ ကမ္မနိမိတ်ကိုသော်၄င်း၊ ဂတိနိမိတ်ကိုသော်၄င်း အာရုံပြုကုန်သည်။

ထိုသို့ပြုရာတွင် ကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာသည် ကံမည်၏၊ ထိုကံသည် ချုပ်လေပြီးဖြစ်၍ အတိတ်သာတည်း၊ ထိုအတိတ်ဖြစ်သောကံကို ကာမပဋိသန္ဓေ ၁၀ ဘဝင် ၁၀ စုတိ ၁၀တို့သည် အာရုံပြုကုန်၏၊

ကံ၏ အာရုံဖြစ်သော ကျောင်း ဘုရားစသော အဆောက်အဦးသည် ကမ္မနိမိတ်မည်၏၊ ထို ကမ္မနိမိတ်သည် အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် ပညတ်အားဖြင့် ၃-ပါးပြား၏၊ ထိုကမ္မနိမိတ်ကို ပဋိသန္ဓေစိတ် ဧကူနဝီသ ဘဝင်ဧကူနဝီသ စုတိဧကူနဝီသ တို့သည် အာရုံပြုကုန်၏၊

လားလတ္တံ့သောဘဝ၌ ရှေ့ရှုထင်သော အမိဝမ်းရေ, ငရဲအိုး, ငရဲထိန်း စသည်တို့သည် ဂတိနိမိတ်မည်၏၊ ထိုဂတိနိမိတ်သည် မရောက် မတွေ့သေးသော်လည်း အိမ်မက် မြင်သကဲ့သို့ ထင်ရကား ပစ္စုပ္ပန်သာတည်း။ ထိုဂတိနိမိတ်ကို ကာမပဋိသန္ဓေ-၁၀ ဘဝင်-၁၀ စုတိ-၁၀တို့သည် အာရုံပြုကုန်၏၊

တနည်းကား။ ။မရဏာသန္နဇောသည် ၆-ဒွါဖြင့် ယူအပ်သော ပစ္စုပ္ပန်, အတိတ် ဖြစ်သော ပဉ္စာရုံ ကမ္မနိမိတ်သည် ကာမပဋိသန္ဓေ ဘဝင်တို့၏ အာရုံဖြစ်၏၊ ထို့အတူ အတိတ်ဖြစ်သော ပဉ္စာရုံ ကမ္မနိမိတ်သည် စုတိစိတ်၏ အာရုံဖြစ်၏၊

မနောဒွါရဖြင့် ယူအပ်သော အတိတ်ဖြစ်သော ဓမ္မာရုံ ကံ, ကမ္မနိမိတ်သည် ကာမပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိတို့၏ အာရုံဖြစ်၏၊

မနောဒွါရဖြင့် ယူအပ်သော ပစ္စုပ္ပန်သာ ဖြစ်သော ရူပါရုံ ကတိနိမိတ်သည် ကာမပဋိသန္ဓေ ဘဝင်တို့၏ အာရုံဖြစ်၏၊

မနောဒွါရဖြင့်ယူအပ်သော ပညတ်ဖြစ်သော ဓမ္မာရုံ ကမ္မနိမိတ်သည် ရူပပဋိသန္ဓေ ၅-ခု, ပထမ တတိယာရုပ္ပပဋိသန္ဓေတို့၏ အာရုံဖြစ်၏၊ ဒုတိယ, စတုတ္ထာရုပ္ပတို့၏ အာရုံကား အတိတ်ဓမ္မာရုံသာ ဖြစ်၏၊ (ဤကားဋီကာကျော် နည်းပေတည်း။)

၈၄-သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့ အကုသိုလ်ကို အာရုံပြု မပြုကို ပြခြင်း

မေး။ ။သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်၊ အကုသိုလ်ကို၊ နှင်ဖျိုပြိတုံ၊ အာရုံဖြစ်ရ၊ အနေကမျှ မစောလော။

ဖြေ။ ။မဂ္ဂံဖလဉ္စ နိဗ္ဗာနံ၊ ပစ္စဝေက္ခတိ မဏ္ဍိတော။ ဟီနေ ကိလေသေ သေသေ စ၊ ပစ္စဝေက္ခတိ ဝါ န ဝါ။

ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ မဂ္ဂဉ္စ၊ မဂ်ကို၄င်း။ ဖလဉ္စ၊ ဖိုလ်ကို၄င်း။ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ နိဗ္ဗာန်ကို၄င်း။ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ အာရုံပြု၍ဆင်ခြင်၏၊ ဟိနေ၊ မိမိပယ်အပ်ကုန်ပြီးသော။ ကိလေသေ စ၊ ကိလေသာတို့ကို၄င်း။ သေသေ စ၊ ကြွင်းသေးသော ကိလေသာတို့ကို၄င်း။ ပစ္စဝေက္ခတိ ဝါ ဆင်ခြင်သည်လည်းရှိ၏၊ န ဝါ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ မဆင်ခြင်သည်လည်းရှိ၏၊ ဤဂါထာဖြင့် ဖြေလေ။

၈၅-ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ် နိဗ္ဗာန်အာရုံပြုနိုင်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။လောကုတ္တရာ၊ စိတ်သာအမှန်၊ နိဗ္ဗာန်အာရုံ၊ ကြုံ၏ဆိုသော်၊ မဟာကုသိုလ်၊ ထိုကိုရံခါ မပြုလော။

ဖြေ။ ။မနောဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု, မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု, အဘိညာဉ်ဒွေ ဤ၁၁-ပါးသော စိတ်တို့သည် ရံခါပြုနိုင်ပါ၏၊ ပြုနိုင်သည်ဆိုသော်လည်း မဟာကုသိုလ်တိုင်း မဟုတ်သေးပေ။ မဂ်၏ရှေ့အဖို့၌ကျသော ဂေါတြဘူကိစ္စတပ်သော ကုသိုလ်သာလျှင် ပစ္စက္ခအားဖြင့် အာရုံပြုနိုင်သည်။ ပုထုဇဉ်သာမန်တို့၏ ကုသိုလ်မူကား အနုမာန အားဖြင့်သာ အာရုံပြုနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် ဋီကာကျော်၌-

စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗန္တိ ဣမိနာ နိဗ္ဗာနဿ တံတံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတံ ဒေဿတိ။ ကလျာဏ ပုထုဇ္ဇနာနံ အနုမာနသိဒ္ဓတံ-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

ပုထုဇဉ်သာမညကို မဆိုထားဘိ၊ တိဟိတ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ စျာန်သမာပတ်ကို ရသော သုမေဓာရှင်ရသေ့တို့မှလည်း အနုမာန ဖြင့်သာ သိရကြောင်းကို ပါရမီခန်း၌-

သုမေဓာသည်၊ ပြည်သာနိဗ္ဗာန်၊ ရှိသင့်တန်ဟု၊ ဧကန်တိတိ၊ ဉာဏ်မျက်စိဖြင့်၊ ပါဠိသရုပ်၊ ပါဌ်သားငုပ်ကို၊ ဖွေထုတ်ကျမ်းလာ၊ မြင်ချေပါသို့-

ဟူ၍ စပ်ဆိုလေသည်။

၈၆-ဝတ္ထု ၆-ပါးကို တည်ရာဌာနအားဖြင့် ပြခြင်း

မေး။ ။ဝတ္ထု ၆ပါး၊ တရားအရ၊ ဟဒယဝတ္ထု၊ ဖြစ်မှုဘယ်အရပ်တွင်နည်း။

ဖြေ။ ။ဝသန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ဧတ္တာတိဝတ္ထု။ ။ဧတ္ထ၊ ဤရုပ်၌။စိတ္တစေတသိကာ၊ စိတ်, စေတသိက်တို့သည်။ ဝသန္တိ၊ မှီ၍နေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ မှီရာဖြစ်သောသတ္တိကြောင့်။ ဝတ္ထု၊ ဝတ္ထုမည်၏၊

ဤသို့သော ဝစနတ္ထနှင့်အညီ မှီရာဖြစ်သောရုပ်သည် စက္ခုဝတ္ထု, သောတဝတ္ထု, ဃာနဝတ္ထု, ဇိဝှါဝတ္ထု, ကာယဝတ္ထု, ဟဒယဝတ္ထု ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထို၆-ပါးတို့တွင် မံသဝတ္ထု၏ အလည်ရှေ့ဝယ် တည်နေသောသူတို့၏ အရုပ် ထင်ကောင်းသော မျက်လွှာ ၇-ထပ်တို့၏အတွင်း၌ သန်းဦးခေါင်းခန့်မျှရှိသော ကြည်စွာသော ပသာဒရုပ်သည် စက္ခုဝတ္ထုမည်၏၊

နားတို့၏အတွင်း၌ လက်စွပ်ကွင်းသဏ္ဌာန်ရကဲ့သို့ ကြန်ကြန်နီသော မွေးနုရှိသော ပသာဒရုပ်သည် သောတဝတ္ထုမည်၏၊

နှာခေါင်းတို့၏ အတွင်း၌ ဆိတ်ခြေ, ခွါ သဏ္ဌာန်ကဲ့သို့ ရှိသော ပသာဒရုပ်သည် ဃာနဝတ္ထု မည်၏၊

ခံတွင်းတို့၏ အတွင်းဝယ် လျှာအလယ်အရပ်၌ ကြာရွက်ညွန့်သဏ္ဌာန်ကဲ့သို့သော ပသာဒရုပ်သည်။ ဇိဝှါဝတ္ထုမည်၏၊

ဆံ, အမွေး, ခြေသည်း, လက်သည်းစသော ကမ္မဇတေဇောဓာတ်တို့မှ လွတ်သော ကိုယ်အလုံးတို့၌ ဆီစွတ်သော ဝါဂွမ်းကဲ့သို့ စိုစွတ်စွာတည်သော ပသာဒ ရုပ်သည် ကာယဝတ္ထုမည်၏၊

ရင်ချိုင့်၏ အတွင်းသားကို မှီလျက် မျောက်လုပ်သီးပြွတ်ကဲ့သို့ တွဲလျားတည်သောနှလုံးသား၏အတွင်း ပုန်းညက်စေ့ ဆံ့လောက်ရုံသောကျင်း၌ အဆင်း ၆- ပါးဖြင့်တည်သော သွေးသည် ဟဒယဝတ္ထုမည်၏ ဟူ၍ ဖြေပေ။

၈၇-ဟဒယဝတ္ထု၏ အဆင်း ၆-ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။နှလုံးသွေးသာ၊ ၆-ပါးစရိုက်၊ စိတ်သို့လိုက်၍၊ ဖြစ်ခိုက် ဘယ်သို့ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ ဤ ဟဒယဝတ္ထုဟု ဆိုအပ်သော နှလုံးသွေးသည် ရာဂစိတ် ဖြစ်သောအခါ ခေါင်ရန်းပန်းကဲ့သို့ ခြင်းခြင်းနီသည်။

ဒေါသစိတ် ဖြစ်သောအခါ သစ်စေးကဲ့သို့ မည်းနက်သော အဆင်းရှိသည်။

မောဟစိတ် ဖြစ်သောအခါ သားဆေးရေ အဆင်းကဲ့သို့ ညစ်ကျုသည်။

ဝိတက်ကြီးသော အခါ ပဲပြုတ်ရည်ကဲ့သို့ နောက်သောအဆင်း ရှိသည်။

သဒ္ဓါတရား ဖြစ်သောအခါ မဟာလှေကားပန်းကဲ့သို့ဝါသော အဆင်းရှိသည်။

ပညာ ဖြစ်သောအခါ ကျောက်မျက်ကဲ့သို့ ပြိုးပြိုးပြက်သောအဆင်းရှိသည်။

ဤသို့ ထူးကြ၏ ဟူပေ။

စိတ်ဖြစ်သောအခါသာလျှင် ထူးခြား၍ဖြစ်သည် မဟုတ် မူလရင်းကလည်း ပုဂ္ဂိုလ်ချင်းမတူ။

ရာဂစရိုက် ရှိသောသူအား နီသည်။

ဒေါသစရိုက် ရှိသောသူအား မည်းသည်။

မောဟစရိုက် ရှိသောသူအား ညစ်ကျုသည်။

ဝိတက်စရိုက် ရှိသောသူအား ပဲပြုတ်ရည်ကဲ့သို့ နောက်သည်။

သဒ္ဓါစရိုက်ရှိသောသူအား ဝါသည်။

ပညာစရိုက်ရှိသောသူအား ပြိုးပြိုးပြက်ရှိသည် ပင်တည်း။

ဆောင်ပုဒ်။ ။နီမြန်းရာဂ၊ ဒေါသမည်းငြား၊ သားဆေးမောဟ၊ တက္ကပဲရည်၊ ဝါသည်၊ သဒ္ဓါ၊ ပညာပြိုးပြက်၊ ဇောတမျက်သွင်၊ အရောင်ထင်သည်၊ ၆-အင် ဟဒယအဆင်းတည်း။

၈၈-ဝိညာဉ် အာရုံတို့ကို ဥပမာအားဖြင့် ပြခြင်း

မေး။ ။ပဉ္စဝိညာဉ်၊ သဏ္ဌာန်လက္ခဏာ၊ တူလှစွာသည်၊ ပမာဘယ်သို့ ဟောသနည်း။

ဖြေ။ ။ဝမ္မိကဥဒကာကာသဂါမသိဝထိကသင်္ခါတဂေါစရနိန္နာ ဝိယ စ အဟိသုသုမာရ ပက္ခိ ကုက္ကုရ သိင်္ဂါလာရူပါဒိဂေါစရန္နာဝ၊ ဧတေ စက္ခာဒယောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ (သင်္ဂဟဒီပနီ)။

အဟိ, သုသုမာရ, ပက္ခိ, ကုက္ကုရ, သိင်္ဂါလာ၊ မြွေ, မိကျောင်း, ငှက်, အိမ်ခွေး, တောခွေးတို့သည်။ ဝမ္မိကဥဒကာကာသဂါမသိဝထိကသင်္ခါတဂေါစရနိန္နာ ဝိယ စ၊ တောင်ပို့ အခေါင်း, ရေကြောင်း, ကောင်းကင်, အိမ်စဉ်, သုသာန်ဟု ဆိုအပ်သော ကျက်စားရာတို့ကို လွန်စွာ ညွတ်ဘိသကဲ့သို့။ ဧတေ စက္ခာဒယော၊ ဤ စက္ခုဝိညာဉ် အစရှိသည်တို့သည်။ ရူပါဒိဂေါစရနိန္နာဝ၊ ရူပါရုံ အစရှိသော ကျက်စားရာကို အခါမပြတ် ညွတ်ကုန်၏ ဟူ၍သာလျှင်။ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ မှတ်အပ်ကုန်၏၊

ဤသို့ ကျမ်းလာသောကြောင့်-

စက္ခုဝိညာဉ်သည် မြွေနှင့်တူသည်။

သောတဝိညာဉ်သည် မိကျောင်းနှင့်တူသည်။

ဃာနာဝိညာဉ်သည်ငှက်နှင့်တူသည်။

ဇိဝှါဝိညာဉ်သည် အိမ်ခွေးနှင့်တူသည်။

ကာယဝိညာဉ်သည် တောခွေးနှင့်တူသည်။

ဟူ၍ သိအပ်၏၊

အာရုံငါးပါးမှာလည်း-

ရူပါရုံသည်တောင်ပို့ခေါင်းနှင့်တူ၏၊

သဒ္ဓါရုံသည်မြစ်ကြောင်းနှင့်တူ၏၊

ဂန္ဓာရုံသည်ကောင်းကင်နှင့်တူ၏၊

ရသာရုံသည်အိမ်စဉ်နှင့်တူ၏၊

ဖောဌဗ္ဗာရုံသည်သုသာန်ပြင်နှင့်တူ၏၊

ဟူ၍ သိအပ်၏၊

ဤတွင် ပကိဏ်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ ဝိသဇ္ဇနများ ပြီးပြီ။

၄-ဝီထိပိုင်း

၄-ဝီထိပိုင်း

ဝီထိပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ ဝိသဇ္ဇနာများ

၈၉-ဝိသယပ္ပဝတ္တိ၏ အဓိပ္ပါယ်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဝိသယပ္ပဝတ္တိ၊ ရှိသည် ၆-စုံ၊ အာရုံတို့၏၊ ဒွါရတို့၌ ဖြစ်ခြင်း အာရုံတို့၌ စိတ်တို့၏ ဖြစ်ခြင်း အရင်းဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ဝိသယာနံ ဒွါရေသု ပဝတ္တိ၊ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ။ ဝိသယာနံ၊ အာရုံတို့၏၊ ဒွါရေသု၊ ဒွါယတို့၌။ ပဝတ္တိ ဖြစ်ခြင်းတည်း။ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ၊ အာရုံတို့၏ ဒွါရတို့၌ ဖြစ်ခြင်း။ (ဆဋ္ဌီတပ္ပရိသ် မဇ္ဈေလောပိဝိဂြိုဟ်)

ဝိသယေသု စိတ္တာနံ ပဝတ္တိ၊ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ။

ဝိသေယေသု၊ အာရုံတို့၌။ စိတ္တာနံ၊ စိတ်တို့၏၊ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းတည်း။ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ၊ အာရုံတို့၏ စိတ်တို့၏ဖြစ်ခြင်း။ (သတ္တမီတပ္ပုရိသ် မဇ္ဈေလောပိဝိဂြိုဟ်)

ရှေ့ဝစနတ်ကား အာရုံတို့သည် ဒွါရတို့၌ အလိုလို မဖြစ်လာတတ်ပဲလျက် ဖြစ်လာသကဲ့သို့သမ္ဗန်, သမ္ဗန္ဓီ ပြု၍ဆိုရကား တဒ္ဓမ္မူပစာတည်း။

နောက်ဝစနတ်ကား ကျက်စားရာဖြစ်သော အာရုံတို့၌ ကျက်စားတတ်သော စိတ်တို့၏ ဖြစ်ခြင်းကိုစွဲ၍ ဆိုရကား မုချအမည်တည်း။ ဤသို့ ထူး၏ဟူပေ။

၉၀-စက္ခုဒွါရ ဝီထိစိတ် ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ပသာဒအား၊ ငါးပါးအာရုံ၊ ကြုံကြလတ်သော်၊ ပရမတ်, ပညတ် စပ်၍ဖြစ်ဘိ၊ တဒနုဝတ္တက၊ ဝီထိမှပင်၊ အသိစင်သည်၊ ဘဝင်စပ်ယှဉ်၊ စိတ်စဉ်ဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ သတ္တဝါတို့၏ သဏ္ဌာန်၌ သတ္တမသတ္တာဟမှစ၍ စိတ္တက္ခဏတိုင်း အစဉ်မပြတ် ဖြစ်နေသော စက္ခုပသာဒရုပ်သည် သစ်ပင် စသော ရူပါရုံနှင့် ရှေ့ရှုထင်လတ်သော အတီတဘဝင်, ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ ဟူ၍ ၃-ကြိမ်၊ ထို့နောင် ထိုပစ္စုပ္ပန် ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ စိတ်ကို သွင်းတတ်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း, မြင်တတ်သော စက္ခုဝိညာဉ်, ခံလင့် သကဲ့သို့သော သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း စုံစမ်းလင့် သကဲ့သို့သော သန္တီရဏ မှတ်လင့်သကဲ့သို့သော ဝုဋ္ဌော စိတ်သည်ဖြစ်၏၊ ထို့နောင် သိတတ်သော ဇော စိတ် ၇ ကြိမ်, ထို့နောင် ထိုဇော၏ အာရုံကို အာရုံပြုတတ်သော တဒါရုံနှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင် ၄- ကြိမ်၎င်း, ၅-ကြိမ်၎င်း ဖြစ်၏၊

ထိုနောင် ထိုအတိတ် ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ သိလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒဟု ဘဝင်ကိစ္စ နှစ်ကြိမ်။ ထိုရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ စိတ်ကို သွင်းတတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ထို့နောင် ဇောကိစ္စ ၇-ကြိမ် တဒါရုံ ကိစ္စ နှစ်ကြိမ် ဖြစ်၍ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်၄-ကြိမ်၎င်း, ၅-ကြိမ်၎င်း ဖြစ်၏၊

ထို့နောင် ထိုရူပါရုံ၏ အဆင်းသဏ္ဌာန်ကို အာရုံပြု၍ သိလိုတတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ထို့နောင် ဇော ၇ ကြိမ် တဒါရုံနှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင်ဘဝင် ၄ ကြိမ်၎င်း, ၅ကြိမ်၎င်း ဖြစ်၏၊

ထို့နောင် ထိုရူပါရုံ၏ အမည်စသော နာမပညတ် အတ္တပညတ်ကို သိလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ထို့နောင် ဇော ၇-ကြိမ် တဒါရုံနှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက် သရွေ့ ဖြစ်၏၊

ဤသို့ လေးဝီထိကျသည်တွင်-

ပထမ ဝီထိကား-ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံကို

ဒုတိယ ဝီထိကား-အတိတ်ရူပါရုံကို

တတိယ ဝီထိကား-သဏ္ဌာန ပညတ်ကို

စတုတ္ထ ဝီထိကား-နာမ ပညတ်စသည်ကို အာရုံပြုသည်။

ထို့ကြောင့် ဆရာတို့လည်း-

ရူပံ ပထမစိတ္တေန၊ တီတံ ဒုတိယစေတသာ။

သဏ္ဌာနံ တတိယဝါရေန၊ နာမာဒိ စတုတ္ထေန ဝါ-

ဟူ၍ မိန့်ကုန်၏၊

စက္ခုနှင့် ရူပါရုံ ဆိုင်မိလျှင် မြင်ခြင်းကား အလွန်လျင်သည်။ ဘယ်သို့ ၄-ဝီထိ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟူငြားအံ့။

စက္ခုဒွါရေ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ အနုဘဝိတုကာမေန ဟိ စိတ္တကရူပကာရာ ဒယော ပက္ကောသာပေတွာ ဣဒံနာမဿ သဇ္ဇေထာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧတ္ထန္တရေ ကောဋိသဟဿနိ ဥပ္ပဇ္ဈိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အထပစ္ဆာ တံ အာရမ္မဏံ သမ္ပာပုဏာတိ။ သေသဒွါရေသုပိ ဧသေဝနယော။

ဟိ၊ သင့်စွ။ စက္ခုဒွါရေ၊ စက္ခုဒွါရ၌။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ၊ ဣဋ္ဌာရုံကို၊ အနုဘဝိ တုကာမေန၊ ခံစားလိုသဖြင့်။ စိတ္တကရူပကာရာဒယော၊ ဆန်းကြယ်စွာရေးတတ်သော ပန်းချီသမားစသည်တို့ကို။ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ခေါ်စေ၍။ တဿ၊ ထိုပန်းချီသမားအား။ ဣဒံနာမဿ၊ ဤမည်သောအရုပ်ကို။ သဇ္ဇေထာတိ၊ စီရင်လေ လော့ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဆိုအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဧတ္ထန္တရေ၊ ဤသို့ဆိုသော အတွင်း၌။ ကောဋိသဟဿာနိ၊ ကုဋေတထောင်ကုန်သော စိတ်တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဖြစ်၍။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ချုပ်ကုန်၏၊ အထပစ္ဆာ၊ ထို့နောင်မှ။ တံ အာရမ္မဏံ၊ ထိုအရုပ်ဟူသော အာရုံသို့။ သမ္ပာပုဏာတိ၊ ကောင်းစွာရောက်၏၊ သေသဒွါရေသုပိ၊ ကြွင်းသောဒွါရတို့၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ဤနည်းလျှင်နည်းရှိ၏၊

ဤသို့ သံယုတ် အဋ္ဌကထာလာသည်ကို ထောက်သော် ရူပါရုံကို မြင်ရာ၌ ၄-ဝီထိကျ၏ ဆိုခြင်းသည် အရင်းပြမျှသာ ဖြစ်သည်။ နောက်ကို နှလုံးသွင်း အဋ္ဌာသာလိနီ၌ကား-

ဧဝံ ဧကေကာရမ္မဏံ ဇဝနံ ဒွီသု ဒွီသု ဒွါရေသု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ရူပါရမ္မဏံ ဟိ ဇဝနံ စက္ခုဒွါရေပိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မနောဒွါရေပိ သဒ္ဒါဒိအာရမ္မဏေသုပိ ဧသေဝ နယော-

ဟူ၍ ဆိုသည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။တခုတခုသော အာရုံလျှင် အာရုံရှိသော ဇောသည် နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော ဒွါရတို့၌ ဖြစ်၏ဟူ၍ သိအပ်၏၊ ထိုစကားသည် မှန်၏၊ ရူပါရုံလျှင် အာရုံရှိသော ဇောသည် စက္ခုဒွါရ၌၎င်း, မနောဒွါရ၌၎င်း ဖြစ်၏၊ သဒ္ဒါရုံစသည် အာရုံရှိသော ဇောတို့၌လည်း ဤနည်းအတူ မှတ်အပ်၏ ဟူလိုသည်။

၉၁-သောတဒွါရဝီထိစိတ် ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

သတ္တဝါတို့၏ သဏ္ဌာန်၌ အဋ္ဌမသတ္တာဟမှစ၍ စိတ္တက္ခဏတိုင်း မပြတ်နေသော သောတ ပသာဒရုပ်သည် ဂေါ စသော သဒ္ဒါရုံနှင့် ထိလတ်သော် အတီတဘဝင် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ ထို့နောင် သဒ္ဒါရုံ၌ ဝီထိကို သွင်းတတ်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သောတဝိညာဉ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ ဝုဋ္ဌော ဇေ ၇-ကြိမ် တဒါရုံ၂-ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင်၄-ကြိမ် ၅-ကြိမ် ဖြစ်၏၊

ထိုနောင် အတိတ်သဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြု၍ သိလိုသော် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂပစ္ဆေဒ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဇော ၇-ကြိမ် တဒါရုံနှစ်ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင် ၄-ကြိမ် ၅-ကြိမ် ဖြစ်၏၊

ထို့နောင် သဒ္ဒါရုံ၏ နာမပညတ်ကို အာရုံပြု၍ သိလိုသော် ဘဝင်နှစ်ကြိမ်မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဇော ၇- ကြိမ် တဒါရုံ နှစ်ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင် ၄-ကြိမ် ၅-ကြိမ် ဖြစ်၏၊

ထို့နောင် သဒ္ဒါရုံ၏ အတ္ထပညတ်ကို အာရုံပြု၍ သိလိုသော် ဘဝင်နှစ်ကြိမ် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဇော ၇- ကြိမ် တဒါရုံ နှစ်ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ ဖြစ်၏၊

ဤ ၄-ဝီထိတို့တွင် ရှေးနှစ်ဝီထိကား ပရမတ် ဖြစ်သော အသံသဒ္ဒကို အာရုံပြုသည်။ တတိယဝီထိကား နာမပညတ် ကို အာရုံပြုသည်။ စတုတ္ထဝီထိကား အတ္ထပညတ်ကို အာရုံပြုသည်။

ထို့ကြောင့် ဆရာတို့သည်-

သဒ္ဒံပထမစိတ္တေန၊ တီတံ ဒုတိယစေတသာ။

နာမံ တတိယ စိတ္ထေန၊ အတ္ထံ စတုတ္ထစေတသာ။

ဟူ၍ မိန့်ကုန်သည်

အနုရုဒ္ဓါ ဆရာတော်မြတ်လည်း၊ ပစ္စယသင်္ဂဟ၌-

ဝစီဃောသာနုသာရေန၊ သောတဝိညာဏဝီထိယာ။

ပဝတ္တာနန္တရုပ္ပန္န၊ မနောဒွါရဿ ဂေါစရာ။

အတ္ထယဿာနုသာရေန၊ ဝိညာယန္တိ တတော ပရံ၊

သာယံ ပညတ္တိ ဝိညေယျာ၊ လေကသင်္ကေတနိမ္မိတာ-ဟူ၍ မိန့်အပ်ပြီ။

ဝစီဃောသာနုသာရေန၊ ဂေါစသော ဝစီမယ သဒ္ဒကို အစဉ်လျှောက်၍ အာရုံပြုသဖြင့်။ ပဝတ္တာယ၊ ဖြစ်သော။ သောတဝိညာဏဝီထိယာ၊ သောတဝိညာဏဝီထိ တဒနုဝတ္တကမနောဒွါရဝီထိ၏၊ ပဝတ္တာနန္တရုပ္ပန္နမနောဒွါရသ၊ ဖြစ်သည်၏အခြားမဲ့၌ နာမပညတ်ကို ကြံသောအခြင်းအရာဖြစ်သော ဝိညာဉ်အစဉ်၏၊ ဂေါစရာ၊ အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ တတော၊ ထိုနာမပညတ်ကို ကြံသော ဝိညာဉ်အစဉ်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ ယဿ၊ အကြင်သမုတိ ပရမတ္ထအားဖြင့် ပြားသော နာမပညတ်ကို။ အနုသာရေန၊ အစဉ်လျှောက်သဖြင့်။ အတ္ထာ၊ အနက်ဒြပ် တည်းဟူသော အတ္ထပညတ်တို့ကို။ ဝိညာယန္တိ၊ သိရကုန်၏၊

သာယံ ပညတ္တိ၊ ထိုသမုတိ ပရမတ္ထအားဖြင့်ပြားသောအတ္ထပညတ်ကို။ လောကသင်္ကေတနိမ္မိတာ၊ ရှေးရှေးသောသူ လူပညာရှိတို့၏ အမှတ်သင်္ကေတပညတ်ဖြင့်ပြီး၏ဟူ၍။ ဝိညေယျာ၊ သိအပ်ကုန်၏၊

ဤသို့ တလုံးသော အက္ခရာရှိသော နာမပညတ်ကို ကြားရာ၌ ၄-ဝီထိဖြစ်၏ ဟူသောစကားသည် အဋ္ဌကထာဆရာတို့၏ ဝါဒတည်း။

မူလဋီကာဆရာတော်ကား ရှေးနှစ်ဝီထိ၏နောက်၌ သုဒ္ဓမနောဒွါရတဝီထိဖြစ်ပြီးမှ နာမညတ်ကို အာရုံပြု၍ တဝီထိ၊ အတ္ထပညတ်ကို အာရုံပြု၍ တဝီထိ ဖြစ်သည်ဟု ဆို၏၊ ဤအလိုသော် ၅-ဝီထိကျမှ ဂေါယ သဒ္ဒါ၏ နွား, ဟူသောအနက်ကို ကုန်စင်စွာသိရာသည်။

များသောအက္ခရာရှိသော ပုရိသောဟူသော ပုဒ်၌ ပု ကိုကြားရာ၌ သောတဒွါရတဝီထိဖြစ်ပြီးမှ တဒနုဝတ္တကတဝီထိ ရိ ကို ကြားရာ၌လည်း ဤနည်းအတူ နှစ်ဝီထိ သ ကိုကြားရာ၌လည်း နှစ်ဝီထိဖြစ်ပြီးမှ အက္ခရာအစဉ်ကို ပေါင်း၍ အာရုံပြုသော သုဒ္ဓမနောဒွါရတဝီထိ၊ နာမပညတ်ကို အာရုံပြု၍ တဝီထိ၊ အတ္တပညတ်ကိုအာရုံပြု၍ တဝီထိအားဖြင့် ၉-ဝီထိဖြစ်သည်။ ထို့ထက် အက္ခရာများ၌လည်း ဤနည်းအတူကြံလေ။ ဤကား သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဖြစ်ရိုး တည်း။

ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ်၌ဖြစ်ဟန်ကား ဂေါစသောသဒ္ဒါကို ရွတ်လိုသောပုဂ္ဂိုလ်သည် ထိုဂေါယ သဒ္ဒါ၏မှီရာခန္ဓာ ပဉ္စက ဒြပ်၌ရှိသော ရုပ်, နာမ် တရားတို့၏ ရုပ္ပန နမန လက္ခဏာတည်းဟူသော တဇ္ဇာပညတ် ယင်းလက္ခဏာကိုစွဲ၍ ရုပ်နာမ်ဟုသမုတ် အပ်သော ဥပါဒါပညတ် ထိုရုပ် နာမ် ခန္ဓာငါးပါး အပေါင်းတည်းဟူသော သမူဟပညတ် ထိုတရားတို့၏ အစီအစဉ်တည်းဟူသော သန္တတိပညတ် ထိုသန္တတိ၏ ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော ပရမတ္ထ အတ္ထပညတ် ထိုအတ္ထကို မှတ်ကြောင်းဖြစ်သော လေကသမုတိ ဟု ဆိုအပ်သော သင်္ကေတပညတ် ယင်းသင်္ကေတတို့ကို ပြတတ်သော သုဏန္တတို့၏ ဉာဏ်အား ပကတူပနိဿယ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်သော မနသာဝဝတ္ထာပိတ သဒ္ဒပညတ် ကို အာရုံပြု၍ ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဇော ၇-ကြိမ် ဖြစ်၏၊ ထိုဇောစိတ်တို့သည် ဝိညတ်နှင့်တကွသော စိတ္တဇရုပ် ကိုဖြစ်စေ၏၊ ယင်းသို့ ဖြစ်စေရာ သတ္တမဇော၌ သဝိညတ္တိက ဝစီဘေဒသဒ္ဒဟူသော ဂေါ သဒ္ဒါ သည်ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် သမ္ဗန္ဓစိန္တာ ဋီကာ၌-

တဇ္ဇောပါဒါ သမူဟဉ္စ၊ သန္တတိ အတ္တသင်္ကေတံ

သဒ္ဒပညတ္တိမာလမ္ဗ၊ ဝဒန္တေ ဝတ္တတေ စိတ္တံ-

ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

ဝဒန္တေ၊ ရွတ်ဆိုသော ပုဂ္ဂိုလ်၌။ တဇ္ဇောပါဒါ သမူဟဉ္စ၊ တဇ္ဇာ ပညတ်, ဥပါဒါပညတ် သမူဟပညတ်ကို၎င်း။ သန္တတိ၊ သန္တတိ ပညတ်ကို၎င်း။ အတ္ထသင်္ကေတံ၊ အတ္ထပညတ် သင်္ကေတ ပညတ်ကို၎င်း။ သဒ္ဒပညတ္တိ၊ သဒ္ဒပညတ်ကို၎င်း။ အာလမ္ဗ၊ အာရုံပြု၍။ စိတ္တံ၊ မနောဒွါရိက ဇောစိတ်သည်။ ဝတ္တတေ၊ ဖြစ်၏၊

အနုဋီကာ၌လည်း ဤနည်းပင်လာသည်။

ဤသို့ စက္ခုဒွါရယ သောတဒွါရ တို့၌ ဖြစ်ဟန်ကိုမှီ၍ ကြွင်းသော ဃာနဒွါရ ဇိဝှါဒွါရယ ကာယဒွါရယ တို့၌လည်း စိတ်အစဉ်ဖြစ်ဟန်ကို ဝေဖန်၍ သိရာသည်။

၉၂-မန္ဒာယုကယ အမန္ဒယုကယ မဇ္ဈိမာယုက ၃-ပါးယူပုံပြခြင်း

မေး။ ။ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ၊ ကိုးဝီထိမှာ၊ မန္ဒာယုက၊ အမန္ဒာယုက၊ မဇ္ဈိမာယုက၊ ပသာဒတို့၊ ဘယ်ကဖြစ်၍၊ စင်စစ်ချုပ်ရာ၊ ဘယ်မှာဥပါဒ် ပြိုင်သနည်း။

ဖြေ။ ။အတိမဟန္တရုံ တဝီထိ၊ မဟန္တာရုံ နှစ်ဝီထိ၊ ပရိတ္တာရုံ ၆-ဝီထိ၊ ဤ ၉-ဝီထိမှာ အာရုံနှင့် ပသာဒတို့၏ ထိခိုက်ကြခြင်းသည် ထင်ရှားသောကြောင့် ပသာဒ၏ အမည်ကို မန္ဒာယုက အမန္ဒာယုက မဇ္ဈိမာယုက ဟူ၍ အမည် ၃-ပါးဖြင့် သမုတ်ရသည်၊ ကြွင်းသောဝီထိတို့၌ မသမုတ်ရကုန်။

ထို ၃ပါးတို့တွင် အတိမဟန္တာရုံဝီထိ၌ ပဉ္စဒွါရဝဇ္ဇန်းမှစ၍ ပဋိလေမ အားဖြင့် ရေတွက်သည်ရှိသော် ၁၇-ချက်မြောက်သောစိတ်၏ သပါဒ် ဌီ ဘင်၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒတို့သည် စက္ခုဝိညာဉ်ဖြစ်သောအခါ ထင်ရှားမရှိ ချုပ်လေပြီးဖြစ်သောကြောင့် ထိုပသာဒတို့ကိုထား၍ စက္ခုဝိညာဉ်ဖြစ်သောအခါ ထင်ရှားရှိသော ၄၉-ချက်သော ခဏ၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒတို့တွင် အတီတ ဘဝင်၏ ဥပါဒ်၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် ရူပါရုံနှင့်အတူ ဥပါဒ်၍ ရူပါရုံ ချုပ်လေသော ဒုတိယ တဒါရုံ၏ဘင်၌ပင် ပြိုင်၍ချုပ်လေသောကြောင့်၎င်း၊ စက္ခုဝိညာဉ်၏ မှီရာဖြစ်သောကြောင့်၎င်း အလတ်ဖြစ်သော ရုပ်သက်ရှိရကား-

မဇ္ဈိမော အာယု ယဿာတိ မဇ္ဈိမာယုကော ဟူသော ဝစနတ်နှင့်ညီစွာ မဇ္ဈိမာယုက မည်၏၊

အဘီတဘဝင်၏ ရှေးတေရသမ ဘဝင်၏ ဌီမှစ၍ဖြစ်သော ၃၇-ချက်သော စက္ခုပသာဒတို့သည် ရူပါရုံမချုပ်မီ ချုပ်လေသောကြောင့် နံသောအသက်ရှိရကား-

မန္ဒော အာယု ယဿာတိ မန္ဒာယုကော ဟူသော ဝစနတ်နှင့်ညီစွာ မန္ဒာယုက မည်၏၊

အတီတဘဝင်၏ ဌီမှစ၍ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ ဘင်တိုင်အောင် ၁၁-ချက်သော ခဏ၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒတို့သည် ရုပါရုံနှင့်အတူဖြစ်လျက် ရူပါရုံ၏ နောက်မှ ချုပ်လေသောကြောင့် ပွါးသောရုပ်သက်ရှိရကား-

အမန္ဒော အာယု ယဿတိ အမန္ဒာယုကော ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ အမန္ဒာယုက မည်၏၊

မဟန္တာရုံနှစ်ဝီထိတို့တွင် ပထမ မဟန္တာရုံ၌ ပထမ အတီတဘဝင်၏ ဥပါဒ်၌ ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မဇ္ဈိမာယုက ရှေး ၃၄-ချက်သော ခဏဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မန္ဒာယုက နောက် ၁၄-ချက်သော ခဏ၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် အမန္တာယုကမည်၏၊

ဒုတိယမဟန္တာရုံ၌ ပထမအတီတဘဝင်၏ ဥပါဒ်၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မဇ္ဈိမာယုက ရှေး ၃၁-ချက်သောခဏ၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မန္ဒာယုက နောက် ၁၇-ချက်သော ခဏ၌ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် အမန္ဒာယုကမည်၏၊

ပရိတ္တရုံ ၆-ဝီထိ၌လည်း ဤနည်းကိုမှီ၍ယူလေ။

၉၃-ဝတ္ထုနှင့်အာရုံ ထိခိုက်ရာတွင် ဘဝင်လှုပ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အမှီပြားလျက်၊ ငါးပါးဝိညာဉ်၊ ငါးတန်အာရုံ၊ တော်ကြကုန်၍၊ ကြိုက်ကြုံထိလျင်၊ ဘဝင်ဘယ်ကြောင့် လှုပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဟဒယဝတ္ထုနှင့် ပသာဒ ဝတ္ထုသည် ဌာနအားဖြင့် ဝေးကွာသော်လည်း စည်မျက်နှာ နှစ်ဘက်ကဲ့သို့ တစပ်တည်း တည်သောကြောင့် စက္ခုပသာဒကို ရူပါရုံထိခိုက်လျှင် ဟဒယဝတ္ထုကို မှီသောဘဝင် လှုပ်လေသည်။သောတဝတ္ထု စသည်တို့၌လည်း နည်းတူမှတ်လေ။

ထို့ကြောင့် သစ္စသံခိပ်၌-

ဃဋ္ဋိတေအညဝတ္ထုမှိ၊ အညနိဿိတ ကမ္ပနံ။

ဧကာဗဒ္ဓေန ဟောတီတိ၊ သက္ခရောပမယာ ဝဒေ။

ဟူသော ဆိုလေသည်။

မနော ၆-ပ.မ.သ.စ

အညဝတ္ထုမှိ၊ ဟဒယဝတ္ထုမှ တပါးသော ပသာဒဝတ္ထု၌။ ဃဋ္ဋိတေ၊ ပဉ္စာရုံ တို့ထိကုန်လတ်သော်။ အညနိဿိတ ကမ္ပနံ၊ စက္ခုဝတ္ထုမှတပါးသော ဟဒယဝတ္ထုကိုမှီသောဘဝင်၏ လှုပ်ခြင်းသည်။ ဧကာဗဒ္ဓေန၊ တစပ်တည်း တည်ခြင်းကြောင့်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိအတ္ထံ၊ ဤသို့သော အနက်ကို။ သက္ခရောပမယာ သက္ခရောပမာယ၊ စည် မျက်နှာ၌ ကပ်သောသကာခဲ၌ နားသောယင်၏ ဥပမာဖြင့်။ ဝဒေ၊ ဆိုရာ၏၊

အဋ္ဌသာလိနီ၌ကား-ငှက်သည် ကောင်းကင်ဖြင့် ပြန်လာ၍ သစ်ခက်ဖျား၌ နားသည်ရှိသော် သစ်ခက်ကို ထိခိုက်ခြင်း မြေ၌ ထိုအရိပ် နှံ့ခြင်းတို့သည် မရှေးမနှောင်း တပြိုင်နက်သော ခဏ၌ ဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့ ဤအတူ ရူပါရုံ စသည်တို့၏ စက္ခုပသာဒ စသည်၌ ထိခိုက်ခြင်း ဘဝင်လှုပ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော မနောဒွါရအား ထင်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းတို့သည် မရှေးမနှောင်း တခုသော စိတ်၏ ခဏ၌သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု ပြခြင်းငှာ-

သာခါဃဋ္ဋနဆာယာ ဖရဏာနိ၊ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကက္ခဏေယေဝ ဘဝန္တိ၊ ဧဝံ ပစ္စုပ္ပန္နမာဒီနံ စက္ခုပသာဒါဒိဃဋ္ဋနဉ္စ ဘဝင်္ဂစလန သမတ္ထတာယ။ မနောဒွါရေ အာပါထဂမနဉ္စ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကက္ခဏေ ယေဝ ဟောတိ-

ဟူ၍ မိန့်ဆိုသည်။

ရူပါရုံနှင့် စက္ခုပသာဒ ရှေ့ရှုတော်မူကြရာဝယ် ထိသည် ထင်သည် မြင်သည် ဟူ၍၃-ပါး အပြားရှိ၏၊ ထိုတွင် အတီတဘဝင်၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ ထိသည်။ ဘဝင်္ဂစလန၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ ထင်သည်။ စက္ခုဝိညာဉ်၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ မြင်သည်။

ဘဝင်လွန်ဟူသည်ကား ထင်သော ကာလကို လွန်သည်ဟူ၍ ဝီထိလက်ရိုး၌ ဆိုသည်။ ထိုစကားသည်-

ဌိတိပ္ပတ္တာနေဝ၊ ဌီသို့ရောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သာလျှင်။ ပဉ္စာလမ္ဗဏာနိ၊ ငါးပါးသော အာရုံတို့သည်။ ပဉ္စဒွါရေ၊ ပဉ္စဒွါရ၌။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏၊ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဧကစိတ္တက္ခဏာတီတကံ၊ တခုသောစိတ်၏ ခဏကဲ့သို့သော ခဏလျင်လွန်ခြင်း ရှိသော။ ရူပါရမ္မဏံ၊ ရူပါရုံသည်။ စက္ခုဿ၊ စက္ခုပသာဒအား။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ ယဒိ အာဂစ္ဆတိ၊ အကယ်၍ ရောက်သည်ဖြစ်အံ့။ ဧဝံသတိ။ ဤသို့ရောက်သည်ရှိသော်။ တတော၊ ထိုထင်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းကြောင်။့ ဝါ၊ ထိုထင်ခြင်းသို့ ရောက်သည်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ ဒွိက္ခတ္တုံ၊ နှစ်ကြိမ်။ ဘဝင်္ဂေ၊ ဘဝင်သည်။ စလိတေ၊ လှုပ်သည် ရှိသော်-

ဟူ၍ ဆိုအပ်သော သင်္ဂြိုဟ်စကားနှင့် ညီသကဲ့သို့ မထင်။

သင်္ဂြိဟ်၌ကား ပဉ္စပသာဒတို့၏ ဥပါဒ်နှင့် ပဉ္စာရုံတို့၏ ဥပါဒ်သည်ပြိုင်မိ ကြသော်လည်း ထိရုံသာ ဖြစ်သည်၊ မထင်သေး။ ထိုရုပ်တို့၏ ဌီသို့ရောက်မှသာလျှင် ထင်ကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် တခုသောစိတ်၏ ခဏကဲ့သို့သောခဏလျှင် လွန်ခြင်းရှိသော ရူပါရုံသည် စက္ခုပသာဒအား ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်အံ့။ ထိုသို့ထင်သည်မှ နောက်၌ ဘဝင် နှစ်ကြိမ်လှုပ်၏ ဟူ၍ဆိုသည်။ ထိုစကား၌ ရုပ်တို့၏ ဌီဟူသည်လည်း အတီတဘဝင်၏ ဌီနှင့် တပြိုင်တည်း ဖြစ်သည်။ ဤဌီ၌ ထင်ပါမှ၊ တတောပရံ ဟူသောစကားကို ဆိုသင့်သည်။ ဘဝင်္ဂစလန၏ ဥပါဒ်မှာမှထင်မူ တတောပရံ ဟူ၍ မဆိုသင့်ပြီ။

ထို့ကြောင့် -

အတီတဘဝင်၏ ဥပါဒ်၌ ထိသည်။

၎င်းဘဝင်ဌီ၌ ထင်သည်။

စက္ခုဝိညာဉ်၏ ဥပါဒ်၌ မြင်သည်-ဟူ၍ဆိုမှ သင်္ဂြိုဟ်နှင့် ညီညွတ်မည်။

၉၄-အတီတဘဝင် ခေါ်ဆိုရပုံကိုပြခြင်း

အတိက္ကမိတွာ၊ လှုပ်ခြင်းကိုလွန်၍။ ဣတံ၊ ဖြစ်သည်တည်း။ အတီးတံလှုပ်ခြင်းကို လွန်၍ဖြစ်သည်။ ။အာရုံနှင့် ပသာဒ ထိခိုက်၍ ထင်သော်လည်း ထိုစိတ်၌ မလှုပ်သေး။ နောက်စိတ်မှ လှုပ်သောကြောင့် ထိုလှုပ်ခြင်းကို လွန်၍ဖြစ်သောစိတ်ကို အတီတဘဝင် ဆိုလေသည်။

ရေ မြေ တော တောင် ဟူသောရုပ်တို့သည် သတ္တဝါတို့ သဏ္ဌန်၌ကဲ့သို့ သတ္တရသာယုက ရှိသော ဥပါဒ်ဌီဘင် အားဖြင့် မပြတ်ဖြစ်၏လော....ဟူငြားအံ့၊ မဖြစ် ဟူပေ။

ဘယ့်ကြောင့် မဖြစ်သနည်းဟူမူ ထိုရုပ်တို့သည် ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှား မရှိကောင်းသော အဝိဇ္ဇမာနပညတ်သာ ဖြစ်သည်။

ထိုဗာဟီရဇ ရုပ်တို့သည် ဥပါဒ် ဌီ ဘင် အားဖြင့်ဖြစ်ခြင်းမရှိ။ အကြင် အခါ၌ သတ္တဝါတိ့ု၏ စိတ်သည် အာရုံပြု၍ စွဲလမ်း၏၊ ထိုအခါ ရုပ်တို့သည် ရူပါရုံအဖြစ်သို့ ရောက်၏၊ ထိုရူပါရုံ၏ အဖြစ်သာလျှင် သတ္တရသာယုက ရှိသည်ဖြစ်၍ ဥပါဒ် ဋ္ဌီ ဘင် ဟု သမုတ်သတည်း။

ဥပမာကား။ ။က ခုံ တတ်သောသူသည် က သော အခါ၌သာလျှင် က ချေသည် မည်သည်။ မကသောအခါ မမည်။ ယင်းသို့မမည်သော်လည်း က ဘူးသည်ကို စွဲ၍ဘူတပုဗ္ဗာတိက နည်းဖြင့် ကချေသည် ခေါ်လေသကဲ့သို့၎င်း...။

လူတို့၏ အသက်အတိုင်း အရှည်ကို ရက် လ နှစ်ဖြင့် မှတ်၍ ဤသူကား... ဤမျှနှစ် ဤမျှလ ဤမျှရက်ရှည်ရှိသည်ဟု ခေါ်ရသကဲ့သို့၎င်း....ဖြစ်သည် ဟူပေ။

(ခဲရပ် စေ့စေ့ ဆင်ခြင်လေ။)

၉၅-ဝီထိစိတ်ဖြစ်ပုံကို သရက် ဥပမာဖြင့် ပြခြင်း

ဝီထိစိတ်၏ ဖြစ်စဉ်လက္ခဏာကို ဤအာမ္ဗော ပမာဖြင့် သိအပ်၏၊ လူတယောက်သည် အသီးရှိသော သရက်ပင်၏ အောက်၌ ဥက္ခောင်းခြုံ၍အိပ်နေရာ....အနီး၌ သရက်သီးတလုံး ကြွေ၍ ထိုအသံဖြင့် နိုးလတ်သော် ပုဆိုးခြုံကို ဖွင့်၍ကြည့်သဖြင့် မြင်သော် ထိုသရက်သီးကို ကောက်၍ နှိပ်နယ်၍ နမ်း၍ မှည့်မှန်းသိလျှင် သုံးဆောင်၍ လျှာ အာ၌ ကပ်သမျှကို တံတွေးနှင့်တကွ မျိုပြီး၍ တဖန်အိပ်မြဲ အိပ်ပြန်သည်။

ဤဥပမာ၌ ယောကျ်ားသည် အိပ်ပျော်သောအခါကဲ့သို့ ဘဝင်ကျနေသော အခါကို မှတ်အပ်၏၊

သရက်သီး ကြွေသော အခါကဲ့သို့ ပသာဒနှင့် အာရုံထိသောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

ကျသောအသံဖြင့် နိုးသောအခါကဲ့သို့ အာဝဇ္ဇန်းဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

ပုဆိုးခြုံကို ဖွင့်ကြည့်သော အခါကဲ့သို့ စက္ခုဝိညာဉ် ဖြစ်သော အခါကို မှတ်အပ်၏၊

ထ၍ ကောက်သောအခါကဲ့သို့ သမ္ပဋိစ္ဆို င်းဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

နှိပ်နယ်၍စမ်းသကဲ့သို့ သန္တီရဏ ဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

နမ်း၍ မှည့်မှန်းသိသကဲ့သို့ ဝုဋ္ဌောဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

သုံးဆောင်သောအခါကဲ့သို့ ဇောဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

လျှာ အာ၌ ကပ်သမျှကို တံတွေးနှင့်တကွ မျိုသောအခါကဲ့သို့ တဒါရုံ ဖြစ်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

စားပြီးသော် အိပ်မြဲအိပ်ပြန်သကဲ့သို့ ဘဝင်သို့ သက်သောအခါကို မှတ်အပ်၏၊

၉၆-ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဝီထိရိုးတွင်၊ ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ မည်နာမဖြင့်၊ ချမြဲပင်ကို၊ ဘဝင်္ဂစလန နှစ်ကြိမ်ကျဟူ၊ မမျှအဆို၊ သဂြိုဟ်ဘယ်ကြောင့် ဟောသနည်း။

ဖြေ။ ။တတ္တ ပထမစိတ္တံ ဘဝင်္ဂသန္တတိ စာလေန္တံ ဝံယ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဘဝင်္ဂစလနံ။ ဒုတိယံ တဿာဩစ္ဆိဇ္ဇနာကာရေန ဥပ္ပဇ္ဇနတော ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒေါတိ ဝေါဟာရန္တိ၊ ဣဓပန အဝိသေသေန ဝုတ္တံ ဒွိက္ခတ္တုံ ဘဝင်္ဂေ စလိတေတိဟူ၍ ဋီကာမိန့်သည်နှင့် အညီ ဘဝင်နှစ်ကြိမ်တွင်ရှေးစိတ်သည် ဘဝင်အစဉ်ကို လှုပ်စေသကဲ့သို့ ဖြစ်သောကြောင့် ဘဝင်္ဂစလနဟု ခေါ်သည်။ နောက်စိတ်သည် ဘဝင်အလျဉ်ပြတ်သောအခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်သောကြောင့် ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒဟုခေါ်သည်။

ဤသင်္ဂြိဟ်ကျမ်း၌ကား အများနှင့်ဆက်ဆံသော သာမညနည်းအားဖြင့် နှစ်ပါးလုံးကို ဘဝင်္ဂစလနဟု ခေါ်လေသည်။ ဘယ်သို့ အများနှင့် ဆက်ဆံလေ သနည်းဟူမူ အတိပရိတ္တာရုံ ဝီထိ၌ ဘဝင်ပြတ်ခြင်းမရှိ လှုပ်ရုံမျှသာဖြစ်၍ ဆက်ဆံသတည်း။

၉၇-ကာမဇောတို့၏ အနည်းအများစောပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကာမဇောသည်၊ လွန်သော် ဘယ်မျှ၊ ယုတ်ကဘယ့်နှယ်၊ အကြိမ်ဝယ်၊ ရွေးချယ်ဘယ်သို့၊ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ကာမ ဇောတို့သည် ပြကတေ့သော ကာလ၌ ၇-ကြိမ် သစ်ပင်ထက်မှကျခြင်း ရေမွမ်းခြင်း ဝေဒနာနှိပ်စက်ခြင်းအကြောင်းတို့ကြောင့် မိန်းမောတွေဝေသော မုဉ္ဆာကာလ၌ ၆-ကြိမ် သေခါနီးဖြစ်၍ မိန်းမောသောမဉ္ဆာကာလ၌ ၅ကြိမ် မရဏသန္နကာလ၌ ၅ကြိမ် ယမကပါဋိဟာရိယကာလ၌ ၅-ကြိမ် ၄ ကြိမ် ၃-ကြိမ် ဖြစ်ကုန်၏ ဟူ၍ကောက်လေ။

အဘယ်ကိုမြင်၍ ဆိုသနည်းဟူမူ-

သတ္တက္ခတ္တုံ ပကတိ ကာလေ၊ ဆက္ခုတ္တုမေဝ ဝါမုဉ္ဆာကာလေ ဇဝန္တိဟူသော သင်္ခေပဋီကာ။

မုဉ္ဆာ မရဏသန္န ကာလေသု ဆပဉ္စပိ ဇဝနာနိ ပဝတ္တိန္တီတိ အာဟ ယေဘုယျနာတိ ဟူ၍၎င်း မရဏကာလဒီသူတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ပုဉ္ဆာကာသံ သင်္ဂဏှာတိ ဟူ၍၎င်း ဆိုအပ်သော ဋီကာကိုမြင်၍ ဆိုသည်ဟူပေ။

ဤဋီကာကျော်ဆရာသည် ရှေ့ယေဘုယျေန၏ အဖွင့်တွင် မုဉ္ဆာကာလ၌၆-ကြိမ် စောကြောင်းကို ဆိုခဲ့ပြီးလျက် မရဏကာလဒီသု၌ အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် မုဉ္ဆာကာလကိုယူ၍ ၅-ကြိမ်စောသည်ဟု အဘယ်ကြောင့် ဆိုပြန်သနည်း ဟူမူ မုဉ္ဆာသည်-

သေခြင်းနီးသော မုဉ္ဆာ

သေခြင်းမနီးသောမုဉ္ဆာ အားဖြင့်နှစ်မျိုး ရှိသည်။

သေခြင်းမနီးသော မုဉ္ဆာ၌၆-ကြိမ် သေခြင်းနီးသော မုဉ္ဆာ၌ ၅-ကြိမ် ဖြစ်သည်ဟု ခွဲခြမ်း၍ ယူစေလိုသောကြောင့် ဆိုသည်ဟူပေ။

မဏိမဉ္ဇူဆရာတော်ကား ဋီကာဆရာ၏ သံဝဏ္ဏနာသည် အဋ္ဌကထာနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု ဆို၏၊

၉၈-ရေအယဉ် ပမာ ဘဝင်စိတ်ဖြစ်ရာကာလကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဘဝင် ဘဝင်၊ စိတ်လျှင်အရ၊ တွေတွေကျသည်၊ မုချဘယ်အခါတွင်နည်း။

ဖြေ။ ။နိဒ္ဒေါကမနကာလေ ဘဝင်္ဂပ္ပဟောဝ ပဝတ္တတိ-ဟူသည်နှင့်အညီ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သောအခါ ဘဝင်သာလျှင် ရေအယဉ်ကဲ့သို့ တွေတွေကျသည် ဟူပေ။

၉၉-မျောက်မျည်းခါတွင် အိပ်မက်မြင်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အိပ်ခါ၌တွင်၊ ထင်ထင်ပြက်ပြက်၊ အိပ်မက်မြင်သော်၊ မပျော်ခင်လော၊ ပျော်မှလော။

ဖြေ။ ။ကပိမိဒ္ဒပရေတော ခေါ၊ မဟာရာဇ သုပိနံ ပဿတိ-ဟူ၍ မိလိန္ဒ ပဥှာ၌ဆိုသောကြောင့် ဘဝင်ကျ၍ အိပ်ပျော်သည်လည်းမဟုတ် နိုးသည်လည်းမဟုတ်၊ ထိုနှစ်ပါး၏အကြား မျောက်မျည်းကာမျှသောအခါ၌ အိပ်မက်မြင်၏ ဟုဖြေ။

ထို့ကြောင့်- သုပိနာစျာယ၌-

ဆဋ္ဌာရမ္မဏ၊ ပစ္စယကြောင့်၊ ဒွါရိကစိတ်၊ မဆိတ်ဖြစ်ဆဲ၊ ဖန်လဲ ပွါးတက်၊ နိုးစဉ်လျက်လည်း၊ အိပ်မက်မမြင်၊ ဘဝင်သက်၍၊ စက်မွေ့စိုက်စိုက်၊ အိပ်ပျော်ခိုက်လည်း၊ မထိုက်ပေရာ၊ အကြင်ခါ၌၊ အာဝဇ္ဇန်းဟုံ၊ မျှော့လှမ်းပုံသို့၊ အာရုံရမ်းရှု၊ ဖမ်းလုလုတွင်၊ ခေါ်မှုဝေါဟာ၊ မျောက်မျဉ်းခါ၌၊ ခြင်းရာပြီပြင်၊ ထင်လတ်သည်ကို၊ အိပ်မက်ဆို၏-ဟူ၍ စပ်လေသည်။

၁၀၀-အိပ်မက်နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

ထိုအိပ်မက်သည် မထင်လွန်းသော အိပ်မက် ထင်ရှားသော အိပ်မက်အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် မထင်လွန်းသော အိပ်မက်၌ကား ဘဝင်လှုပ်ပြီးသော် အာရုံ၆-ပါးတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် နှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ဘဝင်သို့သက်၏၊ ဤကား အဝိဘူတာရုံတည်း။ ဤဝီထိကိုရည်၍ သမ္မောအဋ္ဌကထာ ဉာဏဝိဘင်းအဖွင့်၌ – သုပိနေနေဝ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မေ၊ သုတံ ဝိယ မေတိ ကထနကာလေပိ အဗျာကတောယေဝ- ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

သုပိနေနေဝ၊ အိပ်မက်ဖြင့်သာလျှင်။ မေ၊ ငါသည်။ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ၊ မြင်သကဲ့သို့။ မေ၊ ငါသည်၊ သုတံ ဝိယ၊ ကြားသကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ ကထနကာလေပိ၊ ဆိုရသောအခါ၌လည်း။ အဗျာကတောယေဝ၊ အဗျာကတဖြစ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း သာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

၎င်းပါဌ်ကို မူလဋီကာ၌-

အဗျာကတောယေဝ အာဝဇ္ဇနမတ္တေဿဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိ ဝဒန္တေဟိ မနောဒွါရေပိ အာဝဇ္ဇနံ ဒွိက္ခတ္တုံဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဇဝနဋ္ဌာနေ ဌတွာ၊ အဝင်္ဂံ ဩတရတီတိ အဓိပ္ပေတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ-

ဟူ၍ ဖွင့်ဆိုသည်။

အာဝဇ္ဇနမတ္တေဿဝ၊ အာဝဇ္ဇန်း၏ သာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇနတော၊ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်။ အဗျာကတောယေဝ၊ အဗျာကတသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝဒန္တေဟိ၊ ဆိုကုန်သော အဋ္ဌကထာဆရာတို့သည်။ မနောဒွါရေပိ၊ မနောဒွါရ၌လည်း။ အာဝဇ္ဇန်းသည်။ ဒွိက္ခတ္တုံ၊ နှစ်ကြိမ်။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဖြစ်၍။ ဇဝနဋ္ဌာနေ၊ ဇော၏အရာ၌။ ဌာတွာ၊ တည်၍။ ဘဝင်္ဂံ၊ ဘဝင်သို့။ ဩတရတိ၊ သက်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ အဓိပ္ပေတန္တိ၊ အလိုရှိအပ်၏ဟူ၍။ အဋ္ဌဗ္ဗံ၊ မှတ်အပ်၏၊

ထင်ရှားသော အိပ်မက်၌ကား ဘဝင်လှုပ်ပြီးသော် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဇောရ-ကြိမ် တဒါရုံနှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ဘဝင်သို့သက်၏၊ ဤကားဝိဘူတာရုံတည်း။

ဤသို့ ဖြစ်သော ဝီထိကိုရည်၍ တေရသကဏ်ဋီကာ၌-

ယဒိပိ သုပိနန္တေ ဝိဘူတံ ဟုတွာ၊ ဥပဋ္ဌိတေ ရူပါဒိဝတ္ထုမှိ တဒါရမ္မဏံပဝတ္တတိ၊ သုပိနံ ဟိ ပဿန္တောမနောဒွါရိကေနေဝ ဇဝနေန ပဿတိ၊ န ပဉ္စဒွါရိကေန ပဋိဗုဇ္ဈန္တော စ မနောဒွါရိကေနေဝ ပဋိဗုဇ္ဈတိ၊ န ပဉ္စဒွါရိကေန-

စသည်ဖြင့် ဆိုတော်မူသည်။

ယဒိပိ၊ အကယ်၍လည်း။ သုပိနန္တေ၊ အိပ်မက်၌။ ဝိဘူတံ။ ထင်ရှားသည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ ပဿတိ၊ မြင်အံ့။ ဥပဋ္ဌိတေ၊ ရှေ့ရှုထင်လတ်သော်။ ရူပါဒိဝတ္ထုမှိ၊ ရူပါရုံစသောဝတ္ထု၌။ တဒါရမ္မဏံ၊ တဒါရုံသည်။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဟိ၊ သင့်စွ။ သုပိနံ၊ အိပ်မက်ကို။ ပဿန္တော၊ မြင်သောသူသည်။ မနောဒွါရိကေနေဝ မနောဒွါရ၌ သာလျှင်ဖြစ်သော။ ဇဝနေန၊ ဇောဖြင့်၊ ပဿတိ၊ မြင်၏၊ ပဉ္စဒွါရိကေန၊ ပဉ္စဒွါရ၌ဖြစ်သော ဇောဖြင့်။ နပဿတိ၊ မမြင်။ ပဋိဗုဇ္ဈန္တော စ၊ နိုးသော်လည်း။ မနောဒွါရိကေနေဝ၊ မနောဒွါရ၌ ကျသောဇောဖြင့်သာလျှင်။ ပဋိဗုဇ္ဈတိ၊ နိုး၏၊ ပဉ္စဒွါရိကေန၊ ပဉ္စဒွါရ၌ ကျသောဇောဖြင့်။ န ပဋိဗဇ္ဈတိ၊ မနိုး။

၁၀၁-အိပ်မက်ရာတွင် ကောင်းကျိုး မကောင်းကျိုး ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

ယင်းသို့ ဇော တဒါရုံကျသော မနောဒွါရဝီထိဖြင့် အိပ်မက်သော် ကုသိုလ်ပြုသည် မက်ရာ၌ ကောင်းကျိုးပေးအံ့လော၊ မကောင်းမှု ပြုသည် မက်ရာ၌ မကောင်းကျိုးပေးအံ့လော ဟူငြားအံ့။

တေနာယံ သုပိနော ကုသလောပိ ဟောတိ အကုသလောပိ အဗျာကတောပိ၊ တတ္ထ သုပိနန္တေ စေတိယဝန္ဒနဓမ္မသဝနဓမ္မဒေသနာဒီနိ ကရောန္တဿ ကုသလော၊ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တဿ အကုသလော၊ ဒွီဟိ အန္တေဟိ မုတ္တော အာဝဇ္ဇနတဒါရမ္မဏက္ခဏေ အဗျာကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သွာယံ ဒုဗ္ဗလဝတ္တုကတ္တာ စေတနာယ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎိုတုံ အသမတ္ထော။ ပဝတ္တေ ပန အညေဟိ ကုသလာကုသလေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိတော ဝိပါကံ ဒေတိ၊ ကိဉ္စာပိ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ အထ ခေါ အဝိသယေ ဥပ္ပန္နတ္တာ အဗ္ဗောဟာရိကာဝ သုပိနန္တစေတနာ-

ဟူ၍ ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာ မိန့်အပ်ပြီ။

တေန၊ ထို့ကြောင့်။ အယံ သုပိနော၊ ဤအိပ်မက်သည်။ ကုလောပိ၊ ကုသိုလ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ အကုသလောပိ၊ အကုသိုလ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ အဗျာကတောပိ၊ အဗျာကတသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ တတ္ထ၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ သုပိနန္တေ၊ အိပ်မက်၌။ စေတိယဝန္ဒ နဓမ္မသဝန ဓမ္မဒေသနာဒီနိ၊ စေတီကို ရှိခိုးခြင်း တရားနာခြင်း တရားဟောခြင်း စသည်တို့ကို။ ကရောန္တဿ၊ ပြုသောသူအား။ ကုသလော၊ ကုသိုလ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ အကျယ်ကို ၎င်းဋီကာမှာ ရှုလေ။

၁၀၂-အနိဋ္ဌာရုံ ဣဋ္ဌာရုံ တို့၌ ဝိပါက်အမှန်ဇောအပြန်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။အနိဋ္ဌာရုံ၊ ဣဋ္ဌာရုံကို၊ အကုသိုလ်နှင့်၊ ကုသိုလ်အကျိုး၊ ဖြစ်ပေမျိုးဟု၊ ကျမ်းရိုးလာပြီ၊ ဇောမှာဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ကောင်းကျိုးကိုလည်း မဖြစ်စေတတ် သတ္တဝါလည်း အလိုမရှိအပ်သော အာရုံသည် အနိဋ္ဌာရုံမည်၏၊

ကောင်းကျိုးကိုလည်း မဖြစ်စေတတ် သတ္တဝါလည်းအလိုမရှိအပ်သော အာရုံသည် ဣဋ္ဌာရုံ မည်၏၊

ထိုဣဋ္ဌာရုံစသည်လည်း ဣဋ္ဌာမဇ္ဈတ္တာရုံနှင့် အတိဣဋ္ဌာရုံဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အကြင်ထမင်း အဖျော် အိပ်ရာ အစရှိသည်တို့သည် ပစ္စုပ္ပန် အတ္တဘော၌ ခံစားအပ်သော ကောင်းကျိုးရှိသည်ဖြစ်၍ သင့်ရုံ လိုအပ်သောကြာင့် ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာ ရုံ မည်၏၊

ဘုရားအစရှိသော အာရုံတို့သည် ပစ္စုပ္ပန်တမလွန်အားဖြင့် နှစ်ပါးသော ကာလ၌ ခံစားအပ်သော ကောင်းကျိုးရှိသည်ဖြစ်၍ အလွန် အလိုရှိအပ်သောကြောင့် အတိဣဋ္ဌာရုံမည်၏၊

မေထုနသေဝန စသည်တို့သည် သတ္တဝါပင် အလိုရှိငြားသော်လည်း နှစ်ပါးသောကာလ၌ ဒုက္ခဝိပါက်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ဣဋ္ဌာရုံမမည်၊ အနိဋ္ဌာရုံသာ မည်ကုန်၏၊

ထိုအာရုံတို့တွင် မစင်ခွေးကောင် အစရှိသော အနိဋ္ဌာရုံကို မြင်သော ကာလ အကုသလဝိပါက်ဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဉ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

ထမင်း အဖျော် အိပ်ရာ နေရာ ပန်းနံ့သာ စသော ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရုံကို မြင်သောကာလ ကုသလဝိပါက်ဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဉ် သမ္မဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

ဘုရားအစရှိသော အတိဣဋ္ဌာရုံ၌ကား ကုသလဝိပါက်ဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဉ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သောမနဿသန္တီရဏ သောမနဿ တဒါရုံတို့သည်ဖြစ်ကုန်၏၊

သတ္တဝါသည် သညာဖောက်ပြန်၍ အနိဋ္ဌာရုံကို ဣဋ္ဌအားဖြင့် ယူသော်၎င်း ဣဋ္ဌာရုံ အတိဿဋ္ဌာရုံကို အနိဋ္ဌအားဖြင့် ယူသော်၎င်း ဤဝိပါက်တို့သည် ဖောက်ပြန်ခြင်းမရှိ၊ ပကတိအားဖြင့် အမှန်ဖြစ်မြဲပင်တည်း။

ကုသိုလ် အကုသိုလ် ဇောတို့မူကား မပယ်အပ်သေးသော ဝိပ္ပလ္လာသ တရားရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဣဋ္ဌာရုံ ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရုံကိုလည်း အနိဋ္ဌခြင်းအရာဖြင့် ယူသောအခါ ကုသိုလ်ဥပေက္ခာ ဇောသော်၎င်း အကုသိုလ်ဇောသော်၎င်း ဖြစ်၏၊

အနိဋ္ဌာရုံကိုလည်း ဣဋ္ဌအခြင်းအရာဖြင့် ယူသောအခါ ကုသိုလ်သောမနဿ ဇောသော်၎င်း အကုသိုလ်ဇောသော်၎င်း ဖြစ်၏၊

ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှါ ဋီကာကျော်၌-

တထာ ဟိ အသဒ္ဓါဒီနံ ဗုဒ္ဓါဒီသု အတိဣဋ္ဌာရမ္မဏေသုပိ ဥပေက္ခာဇဝနံ ဟောတိ၊ တိတ္တိယာဒီနဉ္စ ဒေ၊ မနဿဇဝနံ။ ဂမ္ဘိရပကတိကာဒီနဉ္စ ပဋိကူလာရမ္မဏေ ဥပေက္ခာဇဝနံ။ သုနခါဒီနဉ္စ တတ္ထ သောမနဿဇဝနံ-ဟူ၍ ဆိုတော်မူသည်။

တထာ တံ ဝစန၊ ထိုစကားကို။ ဟိ-ဝိတ္ထာရေမိ၊ ချဲ့ဦးအံ့။ အသဒ္ဓါဒီနံ၊ မသဒ္ဓါသောသူ အစရှိသည်တို့အား။ ဗုဒ္ဓါဒီသု၊ ဘုရားအစရှိကုန်သော။ အတိဣဋ္ဌာရမ္မဏေသုပိ၊ အတိဣဋ္ဌာရုံတို့၌လည်း။ ဥပေက္ခာဇဝနံ၊ ဥပေက္ခာ ဇောသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ တိတ္ထိယာဒီနဉ္စ၊ တိတ္ထိအစရှိသည် တို့အားလည်း။ ဒေါမနဿဇဝနံ၊ ဒေါမနဿဇောသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဂမ္ဘီရပကတိကာဒီနဉ္စ နက်နဲသော သဘောရှိသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ် စသည်တို့အား။ ပဋိကူလာရမ္မဏေ၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်သော အသုဘအာရုံ၌။ ဥပေက္ခာဇဝနံ၊ ဥပေက္ခာဇောသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ သုနခါဒီနဉ္စ၊ ခွေးစသော သတ္တဝါတို့အားလည်း။ တတ္ထ၊ ထိုစက်ဆုပ်ဖွယ်ရှိသော အာရုံ၌။ သောမနဿဇဝနံ၊ သောမနဿဇောသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ပုရိမပစ္ဆာဘာဂပဝတ္တာနိ၊ ရှေ့အဖို့ နောက်အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ဝိပါကာနိပန၊ ဝိပါက်စိတ်တို့သည်ကား။ ကထာ ဝတ္ထုကာနေဝ၊ ဝတ္ထုကာနေဝ၊ ဝတ္ထုအတိုင်း သာတည်း။

၁၀၃-ဝိဘူတာရုံနှင့် အဝိဘူတာရုံနှစ်ပါး ထူးခြားပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။အနန္တရာဒိ၊ ပစ္စည်းရှိလျက်၊ ဝိဘူတာရုံ၊ နှစ်စုံဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။တဒါရုံ ကျသည်ဖြစ်၍ မျက်စိဖြင့် မြင်သကဲ့သို့ ထင်သောအာရုံကို ဝိဘူတာရုံဆိုသည်။

တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်၍ အနည်းငယ်ထင်သော အာရုံကို အဝိဘူတာရုံ ဆိုသည်။ အဝိဘူတပုဒ်၌ အယသဒ္ဒါသည် အနုဒရာ ကညာ၌ကဲ့သို့ အပ္ပကအနက်ကို ဟောသည်။

၁၀၄-မြင်ဘူးသောအာရုံပင် စိတ်တွင်ထင်ရာ ပစ္စပ္ပန်သာဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ရှေးကဖူးမြင်၊ စေတီပြင်ကို၊ စိတ်တွင်တွေးကြံ၊ ထင်လာပြန်သော်၊ ပစ္စုပ္ပန်လော အတိတ်လော။

ဖြေ။ ။ရှေးက စက္ခုဒွါရဖြင့် ထင်ဘူးသော ရူပါရုံသည် တဖန် မနောဒွါရဝီထိဖြင့် ထင်ပြန်သော် ပစ္စုပ္ပန္နရုံပင် မည်၏၊

ထို့နောက်ကျသော တဒနုဝတ္တက ဝီထိ၏ အာရုံသည်သာလျှင် အတိတ်ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည်ဟု ဆိုအပ်၏၊

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ၌...

တဿ ဧဝံ စေတိယံ ပဿိတွာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပိတိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ။ ပ။ ဧဝံတာဝ ဒိဋ္ဌဝသေန ရူပါရမ္မဏံ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ- ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

ဧဝံ၊ ဤသို့။ စေတိယံ၊ စေတီတော်ကို။ ပဿိတွာ၊ ဖူးမြင်၍။ ဗဒ္ဓါရမ္မဏံ၊ ဘုရားလျှင်အာရုံရှိသော။ ပိတိံ၊ နှစ်သက်ခြင်းကို။ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ဖြစ်စေ၍၊ အပရဘာဂေ၊ နောက်အဖို့၌။ ယတ္ထကတ္ထစိ၊ အမှတ်မရှိသော အရပ်သို့။ ဂတဿ။ ရောက်သော။ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေသု၊ နေ့သန့်ရာ ညဉ့်သန့်ရာအရပ်တို့၌။ နိသိန္နဿ၊ နေထသော၊ အာဝဇ္ဇမာနဿ၊ တွေးကြံဆင်ခြင်သော။ တဿ၊ ထိုစေတီကို ဖူးမြင်ဘူးသောသူအား။ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ၊ တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့် စပ်သော။ မဟာစေတိယံ၊ မဟာစေတီသည်။ စက္ခုဒွါရေ၊ စက္ခုဒွါရ၌၊ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂတသဒိသမေဝ၊ ရောက်သည်နှင့် အတူသာလျှင်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ပဒက္ခိဏံ၊ လကျ်ာရစ် လှည့်သည်ကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ စေတိယံ၊ စေတိကို။ ဝန္ဒနကာလော ဝိယ၊ ရှိခိုးရသော အခါကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဧဝံ၊ ဤသို့။ တာဝ၊ ရှေးဦးစွာ။ ဒိဋ္ဌဝသေန၊ မြင်ဘူးသည်၏ အစွမ်းဖြင့်။ ရူပါရမ္မဏံ၊ ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည်။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏၊

ပတိ ဥပ္ပန္နံ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ပတိ၊ ရှေးရူအသစ်။ ဥပ္ပန္နံ၊ ဖြစ်သည်တည်း။ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ရှေးရှုအသစ်ဖြစ်သည်။ ပါဒိပုဗ္ဗပဒကမ္မဓာရည်းဝိဂြိုလ်။

၁၀၅- အပ္ပနာဇောတို့၏ အနည်းအများစောပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။အပ္ပနာဇော၊ သဘောမြဲစွာ၊ တကြိမ်သာ ဘယ်ဝီထိမှာ ကျသနည်း။

ဖြေ။ ။စျာန်ကို ရှေးဦးစွာရသော အာဒိကမ္မိက ပုဂ္ဂိုလ်အား အပ္ပနာဇော တကြိမ်သာကျသည်။

စျာန်ရပြီး၍ ပစ္စဝေက္ခဏာဝသီဖြင့် စျာန်အင်္ဂါကို ဆင်ခြင်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား ကာမကုသိုလ် ကြိယာဇောသာ ၇-ကြိမ်ကျသည်။

သမာပဇ္ဇနဝသီဖြင့် စျာန်ကိုဝင်စားသော ပုဂ္ဂိုလ်အား အပ္ပနာဇောသည် ဘဝင်အယဉ်ကဲ့သို့ များစွာဖြစ်သည်။

အဓိဋ္ဌာနဝသီဖြင့် ကာလကိုပိုင်းခြား၍ ဝင်စားသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ပိုင်းခြားသမျှ ကာလပတ်လုံးအပ္ပနာဇောဖြစ်သည်။

ဝုဋ္ဌာနဝသီဖြင့် စျာန်မှထားသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ထလိုသောအခါ၌ပင် အပနာဇောကို ရပ်စေနိုင်သည် ဟူပေ။

၁၀၆-တိက္ခ မန္ဒ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ဝီထိ၌ ဖိုလ်ဇောအနည်းအများကိုပြခြင်း

မေး။ ။မဂ္ဂဝီထိ၊ ဖြစ်ဘိပုဂ္ဂိုလ်၊ နှစ်ပါးဆိုသော်၊ ဖိုလ်ကြိမ်ဘယ်က များသနည်း။

ဖြေ။ ။တိက္ခ ပညာ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဝုဋ္ဌာနဂါမိ ဝိပဿနာဇောသည် ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘူဟူ၍ ၃-ကြိမ် ဖြစ်ပြီးမှ မဂ်စိတ်ဖြစ်ရကား ဇော ၇-ကြိမ် ပြည့်စေခြင်းငှါ ဖိုလ်စိတ် ၃-ကြိမ်ဖြစ်သည်။

မန္ဒပညာ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဝုဋ္ဌာနာဂါမိဝိပဿနာဇောသည် ပရိကံ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘူဟူ၍ ၄- ကြိမ်ဖြစ်ပြီးမှ မဂ်စိတ်ဖြစ်ရကား နောက်ဖိုလ်စိတ် နှစ်ကြိမ်သာ ဖြစ်သည် ဟူပေ။

၁၀၇- မဂ်နောက် ဖိုလ်ဇော စောနိုင်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။နည်း များ ဖြစ်ရာ၊ အပ္ပနာမြောက်၊ ဇောနောက်ဘဝင်၊ ကျမြဲပင်ကို၊ ကြောင်းအင်ဘယ်တွက်၊ မဂ်အပ္ပနာ၊ ဖိုလ်အပ္ပနာတို့၊ ဆက်ကာဘယ့်ကြောင့်ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။မိဂ္ဂဿ ဂရုကမ္မဘာဝေန အာသန္နဖလနိဗ္ဗတ္တနေ သမတ္ထတာယ မဂ္ဂါနန္တရံ ဝိပါကံ ပဝတ္တတိ- ဟူသော မဓုဋီကာနှင့်အညီ မဂ်သည် ဂြရုကံဖြစ်၍ အနီး၌ အကျိုးကို ဖြစ်စေခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မဂ်၏အခြားမဲ့၌ပင် ဖိုလ်ဟူသော အကျိုးဆက်ကာ ဖြစ်လေသည်ဟူပေ။

၁၀၈- သဗ္ဗညုတဉာဏ်ယူပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။အရဟတ္ထမဂ်၊ ကိလေသာကို၊ ကြွင်းမဲ့ဖျက်၏ မဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ် ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်၊ ၃ -တန်စုတွင်၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်၊ ဧကန်ဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။မဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ် ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ် ၃-ပါးတွင် ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်ကို သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကောက်ရမည်ဟု ဖြေ။

၁၀၉-သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ရာဝီထိကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဂုဏ်ပေါင်းစုသည့်၊ သဗ္ဗညုခေါ်၊ ရွှေဉာဏ်တော်ကို၊ သုံးတော်သခင်၊ ဆင်ခြင်အစ၊ ဘယ်ဝီထိမှာ ရသနည်း။

သဗ္ဗညုဉာဏ်၊ ဖြစ်ဟန်ခြင်းရာ၊ ဇောတော်မှာ၊ အပနာလေ၊ ကာမလော။

ဖြေ။ ။ဝိမောက္ခော အရဟတ္တမဂ္ဂေါ၊ ဝိမောက္ခန္တေ အရဟတ္ထဖလေ၊ တသ္မိံ ဝိမေက္ခန္တေ၊ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ဝိမောက္ခန္တိကံ နာမ၊ သဗ္ဗညုတဉာဏဘာဝေါတိ- ဟူ၍ မိန့်အပ်သော ဥဒါန်းအဋ္ဌကထာ ဤနည်းတူလာသော ပဋိသမ္ဘဒါမဂ် အဋ္ဌကထာတို့ဖြင့် ဖြေအပ်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်သည် ကိလေသာတို့မှ လွတ်သောကြောင့် ဝိမောက္ခမည်၏၊ ထိုဝိမောက္ခ မည်၏ ထိုဝိမောအမည်ရသော မဂ်၏အခြားမဲ့၌ ၃-ကြိမ်သော အရဟတ္ထဖိုလ်စိတ်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်မှ ဖလသမာပတ္ထီဝီထိ ဖြစ်သည်။ ထိုဖိုလ်၏အဆုံး၌ ဉေ ယျဓမ်တရားကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်သော ပစ္စဝေက္ခဏာ ငါးဝီထိဖြစ်သည်။ ဤငါးဝီထိ၌ ပါသော ဉာဏ်ကို သဗ္ဗညုတဉာဏ် ဆိုသည်။

ဝီထိကျန်ဟန်ကား အရဟတ္ထဖိုလ်ကို ရပြီးသော်ဉယျဓမ်တရားကိုသိခြင်းငှာ သင်္ခါရ ဝိကာရ လက္ခဏ နိဗ္ဗာန် ပသတ်အားဖြင့် ငါးပါး တို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ထို့နောင်ထိုဉေယျငါးပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ပိုင်းခြား၍ သိတတ်သော မဟာကြိယာဇော ၇-ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ဤနည်းအတူ ငါးဝီထိချရမည်။

သဗ္ဗညုတဉာဏ်ယှဉ်သော ဇောသည် အပ္ပနာလေ ကာမလောဟူရာ၌ သဗ္ဗညုတဉာဏံ ပန သဝိတက္က သဝိစာရမေဝ ကာမာဝစရမေဝ၊ လောကိယမေဝါတိ ဟူသော ဉာဏဝိတင်း ဘဋ္ဌကထာ။

သဗ္ဗညုတဉာဏံ ပန ကာမာဝစရမေဝ၊ တထာ အနာဝရဏဉ္စဟူ၍လာသော မဇ္ဈိမနိကယ် မဟာသီဟနာဒသုတ် အဋ္ဌကထာ။

ဧကမေဝ ဉာဏံ သဗ္ဗညုတဉာဏံ အနာဝရဏ ဉာဏန္တိ ဝိသယပဝတ္တိ မုခေန အညေဟိ အသာဓာရဏဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ ဒုဝိဓေန ဥဒ္ဒဋ္ဌံဟူသော ဥဒါန်း အဋ္ဌကထာတို့နှင့်အညီ ဉေယျဓမ်တရား ငါးပါးတို့တွင် တပါးပါးကိုအာရုံပြု၍ သိတတ်သော ကာမာဝစရဖြစ်သော မဟာကြိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ် ဇော ၄-ခု၌ယှဉ်သော ပညိန္ဒြေကို သဗ္ဗညုတဉာဏ်ဟူ၍ ဆိုသည်။

ငါသိခြင်း၌ ပိတ်ပင်တားဆီးခြင်း߅ရှိသေး၏ လောဟု တွေးတောသောကာလ အဆီးအတား မရှိပြီဟု သိသော ထိုမဟာကြိယာဇော၌ ယှဉ်သောဉာဏ်ကိုပင် အနာဝရဏဉာဏ်ဟူ၍ ဆိုသည်။

၁၁၀-ဒေါသဇောနောင်ကျသော တဒါရုံဘဝင်များကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒေါသဇောနှင့်၊ အကြောင်းသင့်စွာ၊ ဘယ်တဒါရုံ၊ ဘယ်ဘဝင်လျှင် တုန်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဒေါသဇောနောင် တဒါရုံ ကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ဥပေက္ခာ တဒါရုံ ၆ ခုကျသည်။ တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ဥပေက္ခာ ဝင်ခြောက်ခု ကျသည်ဟူပေ။

၁၁၁-အာဂန္တုက ဘဝင်ဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။သောမနဿ၊ ရသည့်သန္ဓေ၊ နေသူတို့မှာ၊ ဒေါသဖြာသော်၊ တဒါရုံမှာ ကျပါဦးအံ့လော။

ဖြေ။ ။သောမနဿ ပဋိန္ဓေ နေသောပုဂ္ဂိုလ်အား ဒေါသမူဇော ကျခဲ့သော် ၎င်းဇောနောင် သောမနဿ တဒါရုံ သောမန ဘဝင်တို့လည်း မဖြစ်သင့်ရကာ တဒါရုံဖြစ်ချင်းသည် မရှိပြီ။

ဥပေက္ခာ သန္တီရဏစိတ်သည် ရှေးက လေ့ကျက်ဘူးသော ကာမအာရုံကို အာရုံပြု၍ အာဂန္တုက ဘဝင်တကြိမ် ဖြစ်ပြီးမှ သောမနဿ ဘဝင်ကျလေသည်။

ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှါ-

သောမနဿပဋိသန္ဓိကဿဒေါမနဿ သဟဂတဇဝနာဝသာနေ တဒါလမ္ဗဏ သမ္ဘဝေါနတ္ထိ၊ တဒါ ယံကိဉ္စိ ပရိစိတပုဗ္ဗံ ပရိတ္တာရမ္မဏမာရဗ္ဘ ဥပေက္ခာသဟဂတသန္တီရဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တမနန္တရိတွာ ဘဝင်င်္ဂပါတောဝ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ အာစရိယာ

ဟူ၍ မိန့်လေသည်။

၁၁၂-ဇောနှင့် တဒါရုံ ဘဝင်တို့ကို ဝေဖန်၍ ပြခြင်း

ဝေဒနာတူ တဒါရုံဖြစ်ခြင်းကို အကျဉ်းမှတ်လွယ် စိမ့်သောငှါ ဂါထာပြလိုက်ဦးအံ့။

၁။ပရိတ္တကုသလာဒေါသ- ပါပသာတ ကြိယာဇဝါ။

ပဉ္စသွေကံ တဒါလမ္ဗံ၊ သုခိတေသု ယထာရဟံ။

၂။ပါပါကာမသုတာ စေဝ၊ သောပေက္ခာ စ ကြိယာဇဝါ။

သောပေက္ခေသု တဒါလမ္ဗံ၊ ဆသွေက မနုရူပတော။

ပရိတ္တကုသလာဒေါသပါပသာတကြိယာဇဝါ၊ ကာမကုသိုလ် ဇောရှစ်ခု ဒေါသကြဉ်သော အကုသိုလ်ဇော ၁၀၊ သောမနဿ ကြိယာ ဇော ၅-ခုနောင်မှ။ ပဉ္စသု၊ ငါးပါးကုန်သော။ ခုခိတေသုံ၊ သောမနဿ တဒါရုံတို့တွင်။ ဧကံ တဒါလမ္ဗံ၊ တခုခုသော တဒါရုံသည်။ ယထာရဟံ၊ ထိုက်သည်အားလျော်စွ။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

ပါပါစ၊ အကုသိုလ်ဇော ၁၂-ခုမှ၎င်း။ ကာမသုဘာ စေဝ၊ မဟာကုသိုလ်ဇော ရှစ်ခုမှ၎င်း။ သောပေက္ခာစ ကြိယာဇဝါ၊ ဥပေက္ခာသဟဂုတ်ကြိယာဇော ၄-ခုမှ၎င်း ပရံ၊ နောက်၌။ ဆသု၊ ၆- ပါးကုန်သော။ သောပေက္ခသု၊ ဥပေက္ခာတဒါရုံတို့တွင်။ ဧကံ၊ တခုခုသော တဒါရုံသည် အနုရူပတော၊ သတ္တဝါ အာရုံ အားလျော်စွာ။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။လောဘမူ မောဟမူ မဟာကုသိုလ်ဇောနောင် တဒါရုံ ကျသည်ဖြစ်အံ့ တဒါရုံဧကာဒသတွင် တခုခု။ မကျသည်ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရံ ဘဝင် ၁၅-ခုတွင် တခုခုကျသင့်၏၊

ဒေါသမူဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခု။ မကျသည်ဖြစ်အံ့ ကာမ ဥပေက္ခာ ဘဝင် ၆-ခုတွင် တခုခုကျသင့်၏၊

ဟသိတုပ္ပါဒ် ဇောနောင် တဒါရုံ ကျသည်ဖြစ်အံ့ သောမနဿ တဒါရုံ ၅-ခု၊ မကျသည်ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ် ဘဝင်၉-ခုတွင် တခုခုဖြစ်သင့်၏၊

မဟာကြိယာ သောမနဿ ဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ သောမနဿတဒါရုံ ၅-ခု မကျသည်ဖြစ်အံ့ တိဟိတ်ဘဝင် တေရသတို့တွင် တခုခု ဖြစ်သင့်၏၊

မဟာကြိယာ ဥပေက္ခာဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခု၊ မကျသည်ဖြစ်အံ့ တိဟိတ်ဘဝင် တေရသတို့တွင် တခုခုဖြစ်သင့်၏၊

ဤသို့မှတ်လေ။

၁၁၃-တဒါရုံမဖြစ်သော အရာ ၁၀-ပါးကိုပြခြင်း

၁။ ပညတ်ကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၂။ လက္ခဏာရေးကို အာရုံပြုသော ဝိပဿနာ ဇောနောင်၎င်း၊

၃။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ ဝိပဿနာ ဇောနောင်၎င်း၊

၄။ ရူပါ ရူပ ဓမ္မလျှင် အာရုံရှိသော ဇောနောင်၎င်း၊

၅။ မိစ္ဆတ္တနိယတဓမ္မကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၆။ သမ္မတ္တနိယတဓမ္မကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၇။ လောကုတ္တရာတရားကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၈။ အဘိညာဉ်ကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၉။ ပဋိသမ္ဘိဒါ ၄-ပါးကို အာရုံပြုသော ဇောနောင်၎င်း၊

၁၀။ဒုဗ္ဗလဖြစ်သော ကာမာဝစရ အာရုံ၌၎င်း၊ တဒါရုံ မဖြစ်ဟူ၍ သမ္မော အဋ္ဌကထာ၌ လာသည်။

ဆောင်ပုဒ်။ ။ပညတ်လက္ခဏာ၊ ဝုဋ္ဌာနာနှင့်၊ ရူပါရူပ၊ မိစ္ဆတ္တက၊ သမ္မတ္တနိယတာ၊ လောကုတ္တရာ ဘိညာဉ်၊ သမ္ဘိဒါလေးဝ၊ ကာမဒုဗ္ဗလာ၊ အာရုံမှာ၌၊ တဒါရုံလှပ်၊ မချအပ်ဟု၊ ကျမ်းမြတ်အဋ္ဌကထာ မိန့်သတည်း။

၁၁၄-အရိယာပုဂ္ဂုလ်တို့၏ ပဋိသန္ဓေစိတ်ပဝတ္တိစိတ်တို့ကိုပြခြင်း

မေး။ ။သောတာပန်နှင့်၊ သကဒါဂါမ်၊ အနာဂါမ်အား၊ ပုဂ္ဂိုလ်များတို့၊ တည်ငြားသန္ဓေ၊ ဘယ်သည့်စိတ်နှင့် နေသနည်း။

မသေသမျှ၊ ပဝတ္တိကာလ၊ ရသည့်အညီ၊ ကိုယ်စီစိတ်ရ၊ ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ကာမဘုံ၌ဖြစ်သော အရိယာ ၃-ယောက်တို့သည် မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုတွင် တခုခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေကုန်သည်။ ။ရူပါဘုံ၌ ရူပဝိပါက် ၅-ခုတို့တွင် တခုခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေကုန်သည်။ ။အရူပဘုံ၌ အရူပဝိပါက်၄-ခုတို့တွင် တခုခုဖြင့် ပဋိသန္ဓေ နေကုန်သည်။ ပဝတ္တိ အခါ၌ကား-

ကာမသောတာပန်အား စျာန်မရမူ၄၁။

စျာန်ရမူ၅၀။

သကဒါဂါမ်လည်း ဤနည်းအတူပင်တည်း။

အနာဂါမ်အား စျာန်မရမူ၃၉။

စျာန်ရမူ၄၈-ရကြလေသည်။

၁၁၅-ဘုံပုဂ္ဂိုလ်ရ ဆောင်ပုဒ် ပြခြင်း။

ဤအရာ၌ ဆောင်ရွက်လွယ်စိမ့်သောငှာ ဘုံပုဂ္ဂိုလ်ရ စိတ်ရကို ချုံး၍ ပြလိုက်ပေအံ့။

၁။ ဒု သု ဒွိ တိ၊ အဋ္ဌာရိ ဘုံရှိပုဂ္ဂလာ။

၂။ အပါယ်လေးဘုံ၊ ဒု ဟိတ်ကြုံ၊ ယူတုံတစ်စီသာ။

၃။ စာတုမဟာ၊ မနုဿာ၊ ဒု ခွာဆယ့်တစ်လာ။

၄။ ဒု သု ပယ်လတ်၊ ငါးဘုံနတ်၊ ရမှတ်ဆယ်စီသာ။

၅။ ဆယ်ဘုံဗြဟ္မာ၊ ဒု သု ဒွါ၊ ပယ်ခွာယူနဝါ၊

၆။ အသညသတ်၊ ရုပ်သာမှတ်၊ ယူလတ်သုဟိတ်သာ။

၇။ သုဒ္ဓါဝါဆို၊ နာဂါမ်ဖိုလ်၊ ထက်ကိုသုံးစီသာ။

၈။ ဒု သု ဒွိက၊ အောက်မဂ် ချ၊ အဋ္ဌအရူပါ။

၉။ ပုဂ္ဂိုလ်အပြား၊ ဝါကရား။ ကောက်ငြား ဘုံသုံးရွာ။

ဘုံပုဂ္ဂိုလ်ရ ပြီး၏၊

၁၁၆-ကာမပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁။ အကုသိုလ် ၁၂၊ ကုသိုလ် ၈၊ တွက်စစ်ဇောနှစ်ဆယ်။

၂။ အဟိတ်စိတ်မှ၊ သတ္တရ၊ ဟသိတုပ္ပါဒ်ပယ်။

၃။ သတ္တိံ သစိတ်၊ ပေါင်း၍ကျီတ်၊ ဒုဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်ဝယ်။

၄။ ၎င်းတွင်သာ၊ ဉာဏဝိပ္ပယုတ်၊ ဝိပါတ်စုတ်၊ ပုဂ္ဂိုလ်သုဂတိ။

၅။ ဒွိဟိတ္တဉ္စ၊ ယင်းသာမျှ၊ ဧကစတ္တာရိ။

၆။ တိဟိတ်ဖြစ်လာ၊ ယင်းတွင်သာ၊ ဉာဏသမ္ပယုတ်။

၇။ ဝိပါက်၄-ဖြာ၊ ဆင့်၍သာ၊ သင်္ချာစိတ်ရကုတ်။

၈။ စျာန်ရဖြစ်လျှင်၊ ၉-ခုပင်၊ ရောတင်မဟဂ္ဂုတ်၊

၉။ စတုပညာ၊ ဤသင်္ချာ၊ ကာမတိဟိတ်ပုဂ်။

ဤကားပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့၏ စိတ်ရပေတည်း။

၁၀။၄-ပါးဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ ပယ်ခွာတုံလို၊ အကုသိုလ်သတ်၊ သတ္တရသ်၊ ရမှတ် အဟေတု။

၁၁။ ကုသိုလ်ဝိပါက်၊ ၁၆-စွက်၊ တက်လော ဖိုလ်တခု။

၁၂။ ၄၁-မှန်၊ သောတာပန်၊ ရဟန်စိတ်အစု။

၁၃။ စျာန်ရသည့်ပုဂ်၊ မဟဂ္ဂုတ်ယူ၊ ၉-ခုကူ ပေါင်းမူ ၅၀ ပြု။

၁၄။ သကဒါဂါမ်လည်း၊ ဤသို့နည်း၊ လည်း၍ဖိုလ်ကိုသာ။

၁၅။ တနုကရ၊ ပဋိဃ၊ ဤမျှထူးသည်သာ။

၁၆။ အနာဂါမ်မှာ၊ ယင်းတွင်သာ၊ ပယ်ခွာဒေါသပစ်။

၁၇။ နဝတိံသ၊ စျာန်မရ၊ ရလျှင် ၄၈။

၁၈။ ဝိပါက်ကာမ၊ တေဝီသ၊ ဧကာဒသကြိယာ။

၁၉။ အရဟတ္တဖိုလ်၊ စွက်လိုဧက၊ ဗျည်းတိံသ၊ စိတ်ရ ရဟန္တာ။

၂၀။ စျာန်ရဖြစ်လျှင်၊ ၉-ခုပင်၊ တင်လေကြိယာ၊ မဟဂ္ဂါ။

၂၁။ စတုစတ္တာလီ၊ အရညီ၊ ဤဘုံရဟန္တာ။

၂၂။ မဂ္ဂဋ္ဌာန်လေးဝ၊ မိမိရသည့်၊ မဂ်မျှကိုသာ၊ ယူသင့်စွာ၏၊

ကာမပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ပြီး၏၊

၁၁၇-ရူပပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁။ ဒေါသမူပယ်၊ ဇောတဆယ်၊ ရဖွယ်အကုသိုလ်။

၂။ အဟိတ်စိတ်မှာ၊ ဃာနာဒိဆက္က၊ ဟသိ ချ၊ ဒသတခုပို။

၃။ ကာမာဝစရ၊ ကုသလ၊ အဋ္ဌသွင်းစေလို။

၄။ ကုသိုလ်နဝ၊ ဝိပါက်မှ၊ ကျရာဘုံတွင်ဆို။

၅။ ၃၉-မျှ၊ တိဟိတ်ရ၊ ရူပဘုံပုဂ္ဂိုလ်။

၆။ သောတာပန္န၊ ဖြစ်ပြန်က၊ ရသည်ဖိုလ်စိတ်တင်။

၇။ ဒိဋ္ဌိလေးဖြာ၊ စိတ်ကင်္ခါ၊ ခွာလေးငါးခုပင်။

၈။ သကဒါနှင့်၊ အနာဂါမ်မူ၊ ဤနည်းတူ၊ လဲယူသူဖိုလ်ပင်။

၉။ ပဉ္စတိံသ၊ စိတ်အရ၊ သေက္ခသုံးယောက်တွင်။

၁၀။ စက္ခုသောတ၊ ပဋိစ္ဆနှင့်၊ သုခ သန္တီရဏာ၊ ပဉ္စဒွါက၊ ကြိယာဝီသ၊

ထက်ဖလ၊ ပါပတခုလျှင်။

၁၁။ ဧကတိံသ၊ အရဟန္တ၊ ပဌမစျာန်ဘုံတွင်။

၁၂။ ထက်သုံးဘုံမှာ၊ ဖြစ်တုံလာ၊ ပါကာ လဲ၍ယှဉ်။

ရူပစိတ်ရပြီး၏၊

၁၁၈- အရူပပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ဆောင်ပုဒ်ကို ပြခြင်း

၁။ ဒေါသပယ်ရှား။ ဆယ်ပါး ပါပါ၊ မနာဝဇ္ဇ၊ ကုသလ၊ ကာမ အရူပါ။

၂။ ပထမဝိပါက်၊ စွက်လေတုံက၊ ဇောဗီသ၊ အရူပ ပုထုဇ္ဇာ။

၃။ သော သနာ ဂါ၊ ဖြစ်တုံလာက၊ ကင်္ခါဒိဋ္ဌိ၊ ပယ်လိုက်ဘိ၍ မိမိဖလ၊

လောင်းစွက်ရ၊ ဝီသ စိတ်ယူပါ။

၄။ ရဟန္တာမှာ၊ မနာဝဇ္ဇ၊ ကာမအရူပါ၊ ကြိယာနှင့် အဂ္ဂါဖလ၊ ဘုံပါက စိတ်ရပန္နရာ။

၅။ အထက်ဘုံတွင်၊ ဖြစ်တုံလျှင်၊ အောက်ခွင်အရူပ၊ စိတ်ကိုချ၊ ရသင့်လျော်စွာ ယူပေရာ။

အရူပါပုဂ္ဂိုလ်စိတ်ရ ပြီး၏၊

၁၁၉-ဆပညာသအရ ယထာသမ္ဘဝ ယူရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဆပညာသ၊ စိတ်အရကို၊ တကွဆိုပြီ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်၌ပင်လော။

ဖြေ။ ။တယောက်မှာ မဟုတ်၊ သောတာပန်၊ သကဒါဂါမ် အနာဂါမ်သုံးပါးကို ပေါင်း၍ဆိုသည်။ ယထာသမ္ဘဝသာ ယူရမည်။ ယူနည်းကိုလည်း ရှေးကပြခဲ့ပြီ။

၁၂၀- သောတာပန် ပုဂ္ဂိုလ် အပြားကိုပြခြင်း

မေး။ ။သောတာပန်နှင့်၊ သကဒါဂါမ်၊ အနာဂါမ်ဆို၊ ပုဂ္ဂိုလ်သုံးပါး၊ ဂုဏ်ထူးခြား၊ ပြားသည် ဘယ်မျှစီတို့နည်း။

ဖြေ။ ။သောတာပန်သည် စျာန်ရ စျာန်မရအားဖြင့် နှစ်ပါးပြားသည်၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် စျာန်ရ သောတာပန်သည် ဤဘဝအရဟတ္တမဂ် ဖိုလ်ကိုမရသော် ဗြဟ္မာပြည်သို့သာ သွားလေသည်။ အရဟတ္တမဂ် ဖိုလ်ကို ရသော် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလေသည်။ စျာန်မရသော သောတာပန်သည်လည်း-

၁။ ဧကဗီဇ သောတာပန်

၂။ ကောလံကောလ သောတာပန်

၃။ သတ္တက္ခတ္တုပရမ သောတာပန် ဟူ၍ သုံးပါးပြားသည်။

ထိုသုံးပါးတို့တွင် အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကြီးသောပညာ ထက်သောဝိပဿနာ ရှိသည်ဖြစ်၍ သောတာပန်ဖြစ်ပြီးသည့်နောက် တဘဝသာ ပဋိသန္ဓေ နေ၍ အရဟတ္တမဂ်ဖိုလ်ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန်ယူ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ဧကဗီဇ သောတာပန်မည်၏၊

အကြင်ပုဂ္ဂိုလ် သောတာပန် ဖြစ်ပြီးသည်နောက် နှစ်ဘဝ၎င်း သုံးဘဝ၎င်း လေးဘဝ၎င်း ငါးဘဝ၎င်း ခြောက်ဘဝ၎င်းဖြစ်၍ အရဟတ္တမဂ် ဖိုလ်ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန် ယူ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ကောလံကောလ သောတာပန်မည်၏၊

အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် သောတာပန်ဖြစ်ပြီးသည့်နောက် ၇-ဘဝဖြစ်၍ အရဟတ္တမဂ် ဖိုလ်ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန်ယူ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် သတ္တက္ခတ္ထုပရမ သောတာပန်မည်၏၊

ဤအနက်ကို ပြခြင်းငှါ သမ္မောဟဝိနောဒနီ အဋ္ဌကထာ ဉာဏဝိဘင်း အဖွင့်၌-

သတ္တာ ဟိ ဗုဒ္ဓာတုလာယ တုလယိတွာ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အယံ ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗမဟာပညော တိက္ခဝိပဿကော ဧကမေဝ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှိဿတီတိ ဧကဗီဇီတိ နာမံ အကာသိ။ အယံ ပုဂ္ဂလော ဒုတိယံ တတိယံ စတုတ္ထံ ပဉ္စမံ ဆဋ္ဌံဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှိဿတီတိ ကောလံကောလောတိ နာမံ အကာသိ။ အယံ ပုဂ္ဂလော သတ္တမံ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှိဿတီတိ သတ္တက္ခတ္တုပရမောတိ နာမံ အကာသိ-

ဟူ၍မိန့်တော်မူသည်။

သင်္ခေပဝဏ္ဏနာ ဆရာတော်ကား-

သောတာပန် ဖြစ်ပြီးနောက် လူပြည်၌ ၆-ကြိမ် နတ်ပြည်၌ တကြိမ်ပဋိသန္ဓေနေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၍ နိဗ္ဗာန်ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဧကဗီဇသောတာပန် မည်၏၊

သောတာပန်ဖြစ်ပြီးနောက် လူပြည်၌တကြိမ် နတ်ပြည်၌တကြိမ်အားဖြင့် နှစ်ကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၎င်း

လူ့ပြည်တကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေပြီးသော် နတ်ပြည်သို့သွား၍ ထိုနတ်ပြည်မှသည် လူပြည်သို့ပြန်၍ ပဋိသန္ဓေတကြိမ်နေပြီးမှ နိဗ္ဗာန်ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၎င်း

ဤသို့ နတ်ပြည်တကြိမ် လူ့ပြည်တကြိမ် ပြောင်းကာပြောင်းကာ ၄-ကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၎င်း

၅-ကြိမ် ၆ကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၎င်း ကောလံကောလ သောတာပန် မည်၏၊

လူ့ပြည် နတ်ပြည် အရောရောအားဖြင့် ၇-ကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေပြီးမှ အရဟတ္တဖိုလ်ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသောပုဂ္ဂိုလ်သည် သတ္တက္ခတ္တုပရမ သောတာပန် မည်၏၊

လူ့ပြည်၌သာလျှင် ရကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသောပုဂ္ဂိုလ် နတ်ပြည်၌သာလျှင် ၇-ကြိမ် ပဋိသန္ဓေနေ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသောပုဂ္ဂိုလ်ကို သတ္တက္ခတ္တုပရမ ဟူ၍ မဆိုအပ်ဟု ပြတော်မူသည်။ ။ ဤစကားသည် ကိုးစားရန် အဠကထာ မရှိချေ။

၁၂၁-သကဒါဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

သကဒါဂါမ် သည်လည်း-

ဤလူ့ပြည်၌ သကဒါဂါမိဖိုလ်သို့ ရောက်၍ လူ့ပြည်၌ပင် အထက် မဂ် ဖိုလ်ကိုရ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော-

၁။ ဣဓ ပတွာ ဣဓ ပရိနိဗ္ဗယိ...တမျိုး

နတ်ပြည်၌ သကဒါဂါမ်ဖြစ်၍ နတ်ပြည်၌ပင် အထက်မဂ်ကိုရ၍ ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုသော-

၂။ တတ္တ ပတွာ...တတ္တ ပရိနိဗ္ဗာယိ...တမျိုး

နတ်ပြည်၌ သကဒါဂါမ်ဖြစ်ပြီးသော် လူ့ပြည်သို့ တကြိမ်လာ၍ အထက် မဂ် ဖိုလ် ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန်ယူသော-

၃။ တတ္တ ပတွာ...ဣဓ ပရိနိဗ္ဗာယိ...တမျိုး

လူ့ပြည်၌ သကဒါဂါမ်ဖြစ်ပြီးသော် နတ်ပြည်သို့သွား၍ အထက် မဂ် ဖိုလ် ကိုရ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ယူသော-

၄။ ဣဓ ပတွာ...တတ္တ ပရိနိဗ္ဗာယိ...တမျိုး

လူ့ပြည်၌ သကဒါဂါမ်ဖြစ်ပြီးသော် နတ်ပြည်သို့ တကြိမ်သွား၍ တဖန် လူ့ပြည်၌ ပဋိသန္ဓေ နေလာပြန်ပြီးမှ နိဗ္ဗာန်ယူသော-

၅။ဣဓ ပတွာ...တတ္တ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဣဓ ပရိနိဗ္ဗယိ...တမျိုး

ဤသို့အားဖြင့် သဒါဂါမ်အပြား ၅-ပါးရှိသတည်း။

၁၂၂-အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

အနာဂါမ် ဟူသည်ကား-

ဤကာမသုဂတိဘုံတို့၌ တတိယ မဂ် ဖိုလ်ကိုရပြီးသော် ဤဘဝ ရေဟတ္တ မဂ် ဖိုလ်ကို မရသေးသည်ဖြစ်အံ့၊ ကာမဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေမနေ။ ဗြဟ္မာပြည်သာ ဖြစ်လေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် အနာဂါမ်မည်၏၊

ထိုအနာဂါမ်သည် စျန်ရ စျန်မရအားဖြင့် နှစ်ပါးရှိသည်တွင် စျန်ရပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဗြဟ္မာပြည်သို့ သွားတန်စေ၊

စျာန်မရသော သုက္ခဝိပဿက အနာဂါမ်သည် ဘယ်သို့ ဗြဟ္မာပြည်သို့ သွားနိုင်အံ့နည်း ဟူငြားအံ့-

သောပိ မရဏကာလေ စျာနိကောဝ ဟုတွာ ဂစ္ဆန္တဿ ဟိ မဂ္ဂန္တရေ စောရာဒီဟိ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တဿာပိ၊ လက္ခဏတ္တယံ ဟူသော သင်္ခေပဋီကာနှင့်အညီ-

ထိုစျာန်မရသော အနာဂါမ်သည်လည်း သေခါနီးကာလ၌စျာန်ရသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ သွားနိုင်၏၊ ထိုစကားသည်မှန်၏၊

အကြင် စျာန်မရသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ခရီးသွားစဉ် အကြား၌ ခိုးသားစသည် တို့သည် လိုက်သတ်၍ လျင်စွာ အသက်ကုန်ရသော်လည်း လက္ခဏာရေးသို့ ထင်သဖြင့် စျာန်နှင့် တကွသာလျှင် သေခြင်းသို့ ရောက်တတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဗြဟ္မာဘုံသို့သာ လားနိုင်၏ဟူပေ။

ထိုအနာဂါမ်သည်-

၁။ အန္တရာ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနာဂါမ်၊

၂။ ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗယိအနာဂါမ်၊

၃။ အသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနာဂါမ်

၄။ သသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနာဂါမ်၊

၅။ ဥဒ္ဓံသောတ အကန်ဋ္ဌဂါမိနီ အနာဂါမ်

အားဖြင့် ငါးမျိူးပြား၏၊

ထိုငါးမျိုးတို့တွင်-

အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် အကြင်ဘုံ၌အနာဂါမ်၏ အဖြစ်ဖြင့်ပဋိသန္ဓေနေ၍ အသက်တဝက် မတိုင်မီ အရဟတ္တဖိုလ်ကိုရ၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် အန္တရာ ပရိနိဗ္ဗာယိမည်၏၊

အသက်ထက်ဝက်ကို လွန်၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာယိမည်၏၊

သင်္ခါရ တရားတို့ကို သင့်ရုံသာစီးဖြန်း၍ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် အသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယိ မည်၏၊

သင်္ခါရ တရားတို့ကို အပင်အပန်းစီးဖြန်းမှ အရဟတ္တ မဂ်ဖိုလ်ကို ရ၍ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် သသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယိ မည်၏၊

ဘုံစဉ်အတိုင်းစဉ်၍ အကနိဠဘုံသို့ရောက်မှ အရဟတ္တ မဂ်ဖိုလ်ကိုရ၍ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသော အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဥဒ္ဗံသောတ အကနိဠ ဂါမိနိမည်၏၊

ပရိတ်ကြီးဋီကာ၌အန္တရာ ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာဟိကိုပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးတည်း ယူသည်ကား မှားလေစွ။

၁၂၃- ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အပြားကို ပြခြင်း

ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ် သည်ကား-

စျာန်မှခြောက်သော သုက္ခဝိပဿက ရဟန္တာ၊

စျာန်ရသော စျာနလာဟီ ရဟန္တာ ဟူ၍ နှစ်ပါးပြာပေ၏၊

ထိုအရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်-

သဒ္ဓါဓုရ ရဟန္တာ၊ ပညာဓုရ ရဟန္တာ အားဖြင့်လည်းနှစ်ပါးပြား ပြန်၏၊

အဘိညယ ခိပ္ပါဘိည၊ မန္ဒပညာ တိက္ခပညာအားဖြင့်လည်းနှစ်ပါး ပြားသေး၏၊

၁၂၄-အရိယာပုဂ္ဂိုလ် ၁၀၈-ယောက် ယူပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ယေ ပုဂ္ဂလာ၊ အဋ္ဌသတံ၊ ပသဋ္ဌာ-လာ၊ အရိယာဖြစ်၊ တရာရှစ်ကို၊ စိစစ်ဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဧကဗီဇ သောတာပန် ကောလံကောလ သောတာပန် သတ္တက္ခတ္တုပရမ သောတာပန် ဟူ၍ ၃-ပါး။

ကာမသကဒါဂါမ် ရူပသကဒါဂါမ် အရူပသကဒါဂါမ် ဟူ၍ သကဒါဂါမ် ၃-ပါး အားဖြင့် ဤ၆-ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပဋိပဒါ၏ အစွမ်းဖြင့် ၄-ပါးစီပြားရကား ၂၄-ပါးဖြစ်၏၊

အန္တရာ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနာဂါမ် ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗယိ အနာဂါမ် အသင်္ခါရ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနာဂါမ် ဥဒ္ဗံသောတ အကနိဋ္ဌဂါမိနိ အနာဂါမ် အားဖြင့် ငါးဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အဝိဟာဘုံ အတပ္ပါဘုံ သုဒဿီဘုံတို့၌ အသီးသီးရကုန်သည်။ အကနိဠဘုံ၌ ကား ဥဒ္ဓသောတကို ကြဉ်၍ ၄-ဦးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရကုန်သည်ဖြစ်ရကား အနာဂါမ် ၂၄-ပါး ဖြစ်၏၊

သုက္ခဝိပဿက သမထနိယျာနိက ဟူ၍ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ် နှစ်ဦး မဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် လေးဦး၊ ဤအလုံးစုံကိုပေါင်းသော် ၅၄-ပါးဖြစ်၏၊

ထို ၅၄-ပါးကို သဒ္ဓါဓုရ ဝိပဿနာဓုရ နှစ်ပါးဖြင့် မြှောက်သော် (တရာ.ရှစ်ယောက်) ဖြစ်သတည်း။

ဤအကြောင်းကို ပရမတ္ထဇောတိကာ မည်သော သုတ္တနိပါတ် အဋ္ဌကထာ၌ လာသည်။

ဆောင်ပုဒ်။ ။သောတာ သကဒါ၊ ဤ ၆-ဖြာ၌၊ ပဋိပဒါ ၄-ပါး၊ မြှောက်ပွားလေက၊ ဇောဗီသ။

နာဂါမ် ငါးဖြာ၊ သုဒ္ဓါဝါ၊ ဧကာပယ်ချ၊ ဇောဗီသ။

ဒွေအရဟန္တာ၊ မဂ္ဂဋ္ဌာ၊ ပေါင်းပါတုံထ၊ ဇောပညာသ။

ဓုရနှစ်ဖြာ၊ မြှောက်သောခါ၊ အဋ္ဌာသတ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရ။

၁၂၅-အပါယ်သတ္တဝါတို့မှာ ပညာကင်းသည်ကို ပြခြင်း။

မေး။ ။ယေဘုယျနည်း၊ ဖြင့်ပည်းသတ္တဝါ၊ ပါယ်လေးရွာမှာ၊ ပညာစေတသိက် ရ၏လော။

ဖြေ။ ။ အပါယ်လေးဘုံ၌ ဒုဂ္ဂတိအဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်တမျိုးသာ ရှိသည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ရကိုလည်း ၃၇-ပါးသာ ကျမ်းဆရာတို့ပြသောကြောင့် ဉာဏသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခုပါရကား ပညာစေတသိက်ရသည်ဟု ဆိုဖွယ်ရှိ၏၊ ယင်းသို့ဆိုဖွယ်ရှိသော်လည်း မဆိုအပ်ချေ။ ဘယ်ကြောင့် နည်းဟူမူ ဤ၃၇-ပါးသော စိတ်သည် အလွန်အားမြင့် ရထိုက်သောပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာ ရည်၍ပြသည်။

အလောင်းတော်ဖြစ်သော ကျေးမင်း, ခါမင်း, ဟင်္သာမင်း အစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌သာ ရသင့်သည်။

ကုသိုလ်စိတ် မရထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်မှာ ကုသိုလ်စိတ်ကိုချ၍ ကုသလဝိပါက် စိတ်ကိုမျှ မရထိုက်သော ငရဲသူပြိတ္တာတို့မှာ ကုသလဝိပါက်စိတ်ကိုချ၍ ယူရမည်။

ဤအကြောင်းကိုကာ မိလိန္ဒပဥှာတွင် အရှင်နာဂသိန် ဖြေသောစကားကို ထောက်ထား၍ သိရမည်။

မင်းကြီးမေး။ ။အရှင်ဘုရား၊ အကြင်ပဋိသန္ဓေနေသော သတ္တဝါတို့သည် ယောနိသော မနသိကာရဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသလောဟု မေး၏၊

မထေရ်ဖြေ။ ။ မင်းကြီး၊ ယောနိသော မနသိကာရဖြင့်လည်း ပဋိသန္ဓေနေ၏၊ ပညာဖြင့်လည်း ပဋိသန္ဓေနေ၏၊ ပညာကင်းသော တပါးသော ကုသိုလ်ဖြင့်လည်း ပဋိသန္ဓေနေ၏ဟု ဖြေသော်-

မင်းကြီး။ ။ အရှင်ဘုရား၊ ယောနိသော မနသိကာရသည်ပင် ပညာမဟုတ် လောဟုမေး၏၊

မထေရ်။ ။ မင်းကြီး ယောနိသော မနသိကာရလည်း အခြား, ပညာလည်း အခြားပင်တည်း။

မင်းကြီး၊ ဆိတ်, နွား, ကျွဲ, ကုလားအုတ်, မြည်း, မြင်း သတ္တဝါတို့အား မနသိကာရ တရားရှိ၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့အား ပညာမရှိ။ ထို့အောက် ယုတ်ညံသော သတ္တဝါတို့အားလည်း ပညာမရှိ။ ပညာယှဉ်သော စိတ်ပင်မဖြစ်ချေဟု ဖြေ၏၊

၁၂၆- အပါယ်ဘုံသား အလောင်းတော်များတွင် ဉာဏ်ယှဉ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဘုရား အလောင်း၊ ရွှေဥဒေါင်းမင်း၊ ဝက်မင်းဒေသနာ၊ ဟောသောခါဝယ်၊ လက္ခဏာဝေဖန်၊ ဉာဏ်ယှဉ်၏လော မယှဉ်လော။

ဖြေ။ ။ ဖြည့်အပ်ပြီးသော ပါရမီရှိသော အလောင်းတော်တို့သည် တစုံတခုသော အကုသိုလ်ကံကြောင့် တိရစ္ဆာန်ဘဝသို့ ရောက်ရငြားသော်လည်း ရပြီးသောဉာဏ်သည် မတိမ်မကောပြီ။ ထို့ကြောင့် အလောင်းတော်ဖြစ်သော ဥဒေါင်းမင်း, ဟင်္သာမင်း စသည်တို့ တရားဟောသောအခါ လက္ခဏာရေးအားဖြင့် ဝေဖန်နိုင်သော ဉာဏ်ယှဉ်၏ဟု သိရမည်။

၁၂၇- မဟဂ္ဂုတ်ဇော ၁၈-ခုတို့၏ အနည်းအများ စောပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ တဆယ့်ရှစ်ဖြာ၊ စျာန်မှာဝီထိ၊ အာဒိကမ္မိက၊ သမာပဇ္ဇန၊ အရသဘော၊ ဇောကြိမ်ဘယ်က များသနည်း။

ဖြေ။ ။ မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ်စျာန် ၉-ပါး, ကြိယာစျာန် ၉-ပါးအားဖြင့် ၁၈-ပါးသော စျာန်ကို ရစသောပုဂ္ဂိုလ်၏ အာဒိကမ္မိကဝီထိ၌ အပ္ပနာဇောသည် တကြိမ်သာ ဖြစ်သည်။ သမာပဇ္ဇနဝီထိ၌ကား ဘဝင်အယဉ်ကဲ့သို့ များစွာအပ္ပနာဇော ဖြစ်သည်။

၁၂၈- အဘိဉာဏ်ဝီထိဖြစ်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ အဘိဉာဏ်တရား ၅-ပါး၊ ၆-ပါး၊ ၇-ပါးတွင်၊ တပါးပါး၌၊ ဝင်စားသည်ရှိ၊ ၄-ဝီထိမှာ၊ အသိထင်ထင် ဘိညာဉ်မြင်သည်၊ ဘဝင်စပ်ယှဉ်၊ စိတ်စဉ် ဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ အဘိဉာဏ်ဟူသည်ကား-

အဘိဝိသေသော ဉာဏော အဘိညာဏော။ ။ အဘိဝိသေသော၊ ထူးမြတ် ကဲလွန်သော။ ဉာဏော၊ အဘိဉာဏ်တည်း။ အဘိညာဏော၊ ထူးမြတ်ကဲလွန်သော အသိဉာဏ်။

ဤသို့သော ဝစနတ္ထဖြင့် ထူးမြတ်ကဲလွန်သောဉာဏ်ဟု သမုတ်အပ်သော အဘိညာဉ်သည်-

၁။ ဣဒ္ဓိဝိဓ၊ ၂။ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊

၃။ ဒိဗ္ဗသောတ၊ ၄။ စေတောပရိယ၊

၅။ ပုဗ္ဗေနိဝါသ-ဟူ၍ ငါးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုငါးပါးတို့တွင် ယထာကမ္မုပဂနှင့် အနာဂတံသကို ထည့်သော် ၇-ပါး အပြားရှိ၏၊

ရှေးအဘိညာဉ် ငါးပါးကိုကား သာသနာတော်၏ အပ၌ သုမေဓာ စသော ကာပသ ဣသိတို့ပင် ရနိုင်ကြသည်။ ၇-ပါးလုံးကိုကား သာသနာတော်၏ အတွင်း၌ ဗုဒ္ဓသာဝက စျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သာ ရနိုင်ကုန်သည်။

ထို ၇-ပါးတို့တွင် ဣဒ္ဓိဝိဓ အဘိညာဉ် ဖြစ်ဟန်ကား သမာပတ် ရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ကာမ ရူပ တိဟိတ် ပုထုဇဉ် သေက္ခ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိ၏ ရူပကာယကို သတ သဟဿ စသည်ဖြစ်အောင် နိမ္မိတရုပ် ဖန်ဆင်းလို လတ်သည်ရှိသော် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တူသောစိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ ထို့နောင် ပထဝီကသိုဏ်းကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း ထို့နောင် ထိုအာရုံကို အာရုံပြု၍ ပုထုဇဉ် သေက္ခဖြစ်အံ့ မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုသည်၊ ရဟန္တာဖြစ်အံ့ မဟာကြိယာ တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုသည်၊ မန္ဒပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု ၄-ကြိမ်၊ တိက္ခပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘူဟု ၃-ကြိမ် ဥပစာရသမာဓိ ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ရူပကုသိုလ် ပဉ္စမစျာန်သည် ပုထုဇဉ် သေက္ခအား၊ ကြိယာ ပဉ္စမစျာန်သည် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား ပါဒကစျာန်ဇောကိစ္စ တကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်-

ထို့နောင် သတံ ဟောမိ, သဟဿံ ဟောမိ အစရှိသည်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန် ဇောဝီထိ ဖြစ်လိုလတ်သည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ ထို့နောင် အဓိဋ္ဌာကဗ္ဗကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ထို့နောင် ပုထုဇဉ် သေက္ခဖြစ်အံ့ မဟာကုသိုလ် ရှစ်ခုတို့တွင် တခုခုသည်၊ ရဟန္တာ ဖြစ်အံ့ မဟာကြိယာရှစ်ခုတို့တွင် တခုခုသည် အဓိဋ္ဌာန်ဇောကိစ္စ ၇-ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထိုနောင် ဘဝင်-

ထို့နောင် အဘိညာဉ်၏အခြေဖြစ်သော ပါဒကစျာန်ကို ဝင်စားလိုလတ်သည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ ထို့နောင် ပထဝီကသိုဏ်းကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း၊ ထို့နောင် ပုဂ္ဂိုလ်သည် ပုထုဇဉ်, သေက္ခဖြစ်အံ့ မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုသည်၊ မန္ဒမညာပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံယ ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု လေးကြိမ်၊ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု သုံးကြိမ် ဥပစာရသမာဓိ ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင်ရူပါပုသိုလ် ပဉ္စမစျာန်သည် ပုထုဇဉ်, သေက္ခအား၊ ကြိယာပဉ္စမစျာန်သည် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား ပါဒကစျာန်ဇောကိစ္စ တကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်-

ထို့နောင် အဘိညာဉ်ဇောဝီထိ ဖြစ်လိုလတ်သည်ရှိသော် ဘဝင်္ဂစလနယ အဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ ထို့နောင် မိမိရူပကာယ၏ သတ, သဟဿ အစရှိသော နိမ္မိတရုပ်ကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ထို့နောင် ပုဂ္ဂိုလ်သည် ပုထုဇဉ်, သေက္ခ ဖြစ်အံ့ မဟာကုသိုလ် တတိယ ဒွေတို့တွင် တခုခုသည်၊ ရဟန္တာဖြစ်အံ့ မဟာကြိယာ တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု ၄-ကြိမ်၊ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု ၃-ကြိမ် ဥပစာရ, သမာဓိ, ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ရူပကုသိုလ်ပဉ္စမစျာန်သည် ပုထုဇဉ်, သေက္ခအား၊ ကြိယာပဉ္စမစျာန်သည် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား၊ အဘိညာဉ်ဇောကိစ္စ တကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စ ဖြစ်ထိုက်သ၍ ဖြစ်၏၊ ကြွင်းသောအဘိညာဉ်တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ ၄-ဝီထိစီ ချရမည်။

ဣဒ္ဓိဝီဓ အဘိညာဉ်၏ ပါဒကစျာန်ဝီထိမှာ ပထဝီကသိုဏ်းကို အာရုံပြု၍ ကြွင်းသော အဘိညာဉ်တို့၏ ပါဒကစျာန် ဝီထိမှာ အာလောက ကသိုဏ်းကို အာရုံပြုသည်သာ ထူး၏၊

ဤအဘိညာဉ်ဝီထိသည် ဝီထိလက်ရိုးတို့၌ ရှိပြီးဖြစ်သော်လည်း စိတ်စဉ် ဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်းဟု အမေးရှိသောကြောင့်၎င်း, အကျဉ်းနည်းကို သိစေလို၍၎င်း ရေးလိုက်သည်။

၁၂၉-ဝသီဘော် ၅-ပါး ထူးခြားပုံ

မေး။ ။ ဝသီဘော်ဝယ်၊ ငါးပါးသွယ်၊ ဘယ်ဝီထိနှင့် ဘယ်ဝီထိမှာ ကျသနည်း။

ဖြေ။ ။ စျာန်ကိုရပြီးသော စျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိရသော စျာန်၌ရှိသော စျာန်အင်္ဂါကို ရှေးဦးစွာ ဆင်ခြင်သော ဝီထိသည် ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိမည်၏၊ ထို့နောင် ထိုစျာန် အင်္ဂါတို့တွင် ဝိတက်ကို အာရုံပြု၍ ၄-ကြိမ်, ၅-ကြိမ်သောဇော၊ ၂-ကြိမ်, ၃-ကြိမ်သော ဘဝင် ဝိစာရကို အာရုံပြု၍ ၄-ကြိမ်, ၅-ကြိမ်သောဇော၊ ၂-ကြိမ်, ၃-ကြိမ်သော ဘဝင် ပီတိကို အာရုံပြု၍၎င်း၊ သုခကို အာရုံပြု၍၎င်း၊ ဧကဂ္ဂတာကို အာရုံပြု၍၎င်း ၄-ကြိမ် ၅-ကြိမ်သောဇော၊ ၂-ကြိမ်, ၃-ကြိမ်သော ဘဝင်တို့ကို ဖြစ်စေလျက် အဖန်တလဲလဲ လေ့လာသော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိသည် အာဝဇ္ဇနဝသီ မည်၏၊

သမာပဇ္ဇနဝသီ ဟူသည်ကား စျာန်ကို ရပြီးသောပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်ကို ဝင်စားလိုလတ်သော် နှစ်ကြိမ် သုံးကြိမ်သော ဘဝင်ထက် အလွန်မဖြစ်မူ၍ ရုတ်ခြင်း အာဝဇ္ဇန်း၏အခြားမဲ့၌ စျာန်ဇောတို့ကို ဘဝင်အယဉ်ကဲ့သို့များစွာ ဖြစ်စေခြင်းတည်း။

အဓိဋ္ဌာန ဝသီဟူသည်ကား ကာလကိုပိုင်ခြား၍ ဤမျှလောက်သော အခါပတ်လုံး ဘဝင်မကျစေပဲ စျာန်စိတ်ကိုသာ ဖြစ်စေအံ့ဟု ဆောက်တည်၍ ဝင်စားခြင်းတည်း။

ဝုဋ္ဌာနဝသီဟူသည်ကား လိုရာအချိန်၌ နိုးအောင်အိပ်နိုင်သော သူကဲ့သို့ ပိုင်းခြားတိုင်းသော ကာလကို မလွန်မူ၍ ဝင်စားသော စျာန်မှ ထမြောက်ခြင်းတည်း။

ပစဝေက္ခဏာဝသီ ဟူသည်ကား စျာန်အင်္ဂါတို့ကို အနုလုံ ပဋိလုံ အားဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်းပင်တည်း။ ။ထို့ကြောင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌-

ပထမစျာနတော ဝုဋ္ဌာယ ပထမံ ဝိတက္ကံ အာဝဇ္ဇနတော။ ဘဝင်္ဂံ ဥပ္ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ဥပ္ပန္နဇဝနာန္တရံ ဝိတက္ကာရမ္မဏာနေဝ၊ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါဇဝ နာနိ ဇဝန္တ။ တတော ဒွေ ဘဝင်္ဂါနိ၊ ထတော ပုန ဝိစာရာရမ္မဏံ အာဝဇ္ဇနံ ဝုတ္တနယေနေဝ၊ ဇဝနာနီတိ ဧဝံ ပဉ္စစျာနင်္ဂေသု ယဒါနိရန္တရံ စိတ္တံ ပေသေတုံ သက္ကောတီတိ၊ အာဝဇ္ဇန္တဿ အာဝဇ္ဇနဝသီ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။

အစရှိသည်ဖြင့် မိန့်အပ်ပြီ။

၁၃၀-စျာန်ဝင်စားတိုင်း အသက်ရှုမရှု

မေး။ ။ သုမေဓာက၊ စသည်ရှင်ပျံ၊ စျာန်အဘိညာဉ်၊ ယှဉ်လတ်သောခါ၊ အသက်ရှုပါသေး၏လော။

ဖြေ။ ။ စတုတ္ထစျာန် ဝင်စားခိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသမျှသည် အဿာသ ပဿသမရှိ၊ အသက်မရှုဟူပေ။

၁၃၁-သင်္ခါရ ၃-ပါး ရထိုက် မရထိုက် ပုဂ္ဂိုလ်များကို ပြဆိုရာ

မေး။ ။ ကာယသင်္ခါရ၊ ဝစီသင်္ခါရ၊ စိတ္တသင်္ခါရ၊ ဤသုံးဝကို မရကောင်းဆို ပုဂ္ဂိုလ်ရေတွက် ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ ဤပြဿနာ၌ စုံလင်စွာ ရေးလိုက်အံ့။

တယော သင်္ခါရာ၊ ကာယသင်္ခါရော ဝစီသင်္ခါရော စီတ္တသင်္ခါရောတိ။ အဿာသပဿာသာ ကာယသင်္ခါရော၊ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရရော၊ ဝေဒနာ စ သညာ စ စိတ္တသင်္ခါရော ဌပေတွာ ဝိတက္ကဝိစာရေ သဗ္ဗေပိ စိတ္တသမ္ပယုတ္တကာ ဓမ္မာ စိတ္တသင်္ခါရော။

သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရတရားတို့သည်။ ကာယသင်္ခါရော၊ ကာယသင်္ခါရ၎င်း။ ဝစီသင်္ခါရော၊ ဝစီသင်္ခါရ၎င်း။ စိတ္တသင်္ခါရ၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တယော၊ သုံးပါးတို့တည်း။

အဿာသပဿာသာ၊ ထွက်သက် ဝင်သက်တို့သည်။ ကာယသင်္ခါရော၊ ကာယသင်္ခါရမည်၏၊ ဝါ၊ ကိုယ်ကိုပြုပြင်တတ်သော တရားမည်၏၊

ဝိတက္က ဝိစာရာ၊ ဝိတက် ဝိစာရတို့သည်၊ ဝစီသင်္ခါရော၊ ဝစီသင်္ခါရမည်၏၊ ဝါ၊ ဝစီတေဒသဒ္ဒကို ပြုပြင်တတ်သော တရားမည်၏၊

ဝေဒနာ စ၊ ဝေဒနာသည်၎င်း။ သညာစ၊ ࣆသညာသည်၎င်း။ စိတ္တသင်္ခါရော၊ စိတ္တသင်္ခါရမည်၏၊ ဝိတက္ကဝိစာရေ၊ ဝိတက် ဝိစာရတို့ကို၊ ဌပေတွာ၊ ထား၍။ သဗ္ဗေပိ၊ အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော။ စိတ္တသမ္ပယုတ္တကာ၊ စိတ်နှင့် ယှဉ်ကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တရားတို့သည်။ စိတ္တသင်္ခါရော၊ စိတ်ကိုပြုပြင်တတ်သော တရားမည်၏၊

၁-ကာယသင်္ခါရကိုပြဆိုရာ

အဿသပဿသာ ကာယသင်္ခါရော-ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်သော ကာယသင်္ခါရ၏ သရူပဝိဘာဂဝါရ၌ အဇ္ဈတ္တိက စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်ဟုဆိုအပ်သော ကရဇကာယ၏ အကျိုးဆက်ဖြစ်သော စိတ္တဇဝါယော ဓာတ်ဟုဆိုအပ်သော အဿသပဿသ သည် ကာယသင်္ခါရ မည်၏၊

ထိုကာယသင်္ခါရသည် ဘုံအားဖြင့် ကာမ ၁၁-ဘုံတို့၌ဖြစ်၏၊ ရူပ အရူပဘုံ တို့၌ မဖြစ်။

စျာန်အားဖြင့် ပထမစျာန်-ဇော၂၀၊ ဒုတိယစျာန်ဇော-၁၀၊ တတိယစျာန်ဇော-၁၀ တို့၌ ဖြစ်၏၊ စတုတ္ထစျာန်ဇော ၁၈-ခုတို့၌ မဖြစ်။

စိတ္တုပ္ပါဒ်အားဖြင့် ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀- ကြဉ်သော ကာမစိတ် ၄၄-ခုတို့၌ ဖြစ်၏၊ ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀၊ မဟဂ္ဂုတ်ဝိပါက်၉-ခု၊ ပဋိသန္ဓေ စုတိ စိတ်၏ ရှေးဗာတ္တိံ သမ စိတ်မှစ၍ စုတိတိုင်အောင်သော ကာလ၌ ဖြစ်သောစိတ်တို့၌ မဖြစ်။

ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ၁-သေသောပုဂ္ဂိုလ်။ ၂-အမိဝမ်း၌ ကိန်းအောင်းသောပုဂ္ဂိုလ်။ ၃- ရေငုပ်သောပုဂ္ဂိုလ်။ ၄- နိရောဓ သမာပတ်ကို ဝင်စားခိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်။ ၅-၆-စတုတ္ထစျာန်ကိုဝင်စားသော ကာမပုဂ္ဂိုလ်, ရူပ, အရူပပုဂ္ဂိုလ်။ ၇-မိန်းမောသောပုဂ္ဂိုလ်၊ ဤရ-ဦးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့ ၌ မဖြစ်။ ထိုမှကြွင်းသော ဗလဝါရမ္မဏ ဖြစ်သော ကာမပုဂ္ဂိုလ်တို့၌သာ ဖြစ်၏၊

၂-ဝ စီသင်္ခါရကို ပြဆိုရာ

ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရော-ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်သော ဝစီင်္ခါရ၏ သရူပ ဝိဘာဂဝါရ၌ ဝိစီဘေဒသဒ္ဒ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဝိတတ် ဝိစာရသည် ဝစီသင်္ခါရမည်၏၊

ထိုဝစီသင်္ခါရသည် ဘုံအားဖြင့် စတုဝေါကာရ လေးဘုံ၊ ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆- ဘုံတို့၌ ဖြစ်၏၊ အသညသတ်ဘုံ၌ မဖြစ်။

စျာန်အားဖြင့် မူလဘူတဖြစ်သော ပထမစျာန်ဇော၂၀-တို့၌ ဖြစ်၏၊ ဒုတိယစျာန်ဇော၁၀၊ တတိယစျာန်ဇော ၁၀၊ စတုတ္ထစျာန်ဇော ၁၈-ခုတို့၌ မဖြစ်။

စိတ္တုပ္ပါဒ်အားဖြင့် ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀- ကြဉ်သော ကာမစိတ် ၄၄-ခု၊ ရူပဝစက ပထမစျာန်ဝိပါက် ဒုတိယစျာန်ဝိပါက်တို့၌ ဖြစ်၏၊ ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀၊ တတိယ စျာန်ဝိပါက် စတုတ္ထစျာန်ဝိပါက် ပဉ္စမစျာန်ဝိပါက် အရူပဝိပါက် လေးခုတို့၌ မဖြစ်။

ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် သေသောသူ၊ နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားခိုက်သောပုဂ္ဂိုလ် အသညသတ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ မဖြစ်။ ထိုမှကြွင်းသော အလုံစုံသော ကာမ ရူပ အရူပ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ဖြစ်၏၊

၃-စိတ္တသင်္ခါရကို ပြဆိုရာ

ဝေဒနာ စသညာ စ စိတ္တသင်္ခါရာ ဌပေတွာ ဝိတက္ကဝိစာရေ သဗ္ဗေပိ စိတ္တပမ္ပယုတ္တကာ ဓမ္မာ စိတ္တသင်္ခါရော-ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်သော စိတ္တသင်္ခါရ၏ သရူပဝိဘာဂ ဝါရ၌ စိတ်တခုယုတ် ကိုးဆယ်၏ အကျိုးဖြစ်သော ဝိတက် ဝိစာရမှ တပါးသော စေတသိတ်ပညာသ သည်စိတ္တသင်္ခါရမည်၏၊ ထိုစိတ္တသင်္ခါရသည် ဘုံအားဖြင့် စတုဝေါကာရလေးဘုံ၊ ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံတို့၌ မဖြစ်။

စျာန်အားဖြင့် အလုံးစုံသောစျာန်တို့၌ ဖြစ်၏၊ စိတ္တုပ္ပါဒ်အားဖြင့် အလုံးစုံသော စိတ္တုပါဒ်တို့၌ ဖြစ်၏၊ ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် သေသော ပုဂ္ဂိုလ် နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်းစားခိုက်သောပုဂ္ဂိုလ် အသညသတ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ မဖြစ်။ ထိုမှကြွင်းသော အလုံးစုံသော ကာမ ရူပ အရူပ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ယမိုက်ဟောရိုးလာသည်ကို ထောက်၍-

ကာယသင်္ခါရ မရထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ် ၇-ပါး။

ဝစီပင်္ခါရ မရထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ပါး။

စိတ္တသင်္ခါရ မရထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ၃-ပါးဟူ၍ ဖြေ။

၁၃၂-တန်ခိုးပြရာတွင် ဘုရားတွင်ရှင်နှင့် သာဝကတို့ဝီထိကျပုံ

မေး။ ။ရေ မီး အစုံ၊ ဂုဏ်ထူးပြရာ၊ ပြာဋိဟာတွင်၊ သာဝကနှင့် ဗုဒ္ဓ ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ဘဂဝတော ပန ယမကပါဋိဟာရိယကာဒီသု လဟုကပ္ပဝတ္တိယံ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ပစ္စဝေက္ခဏစိတ္တာနိ ဘဝန္တီတိပိ ဝဒန္တိ။

(လက်သန်းအဋ္ဌကထာ)

စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စ ဝါတိ စပနေတံ တိက္ခိန္ဒြိယ မုဒိန္ဒြိယ ပညာဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယ ဓမ္မပါလတ္ထေရေန ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဘဂဝတော စတ္တာရိ၊ အညေသံ ပဉ္စပီတိ ယုတ္တိ ဝိယ ဒိဿတိ။ (အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟဒီပနီ)

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စ ဝါ ဟူ၍ သမုစ္စယ အနက်ရှိသော 'ဝါ' သဒ္ဒါကို ဆိုခြင်းကြောင့် ထက်သောပညိန္ဒြေရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ၄-ကြိမ်၊ နုံ့သောပညိန္ဒြေရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ၅-ကြိမ်စောသည်ဟု သိအပ်၏ ဟူ၍ ဓမ္မပါလဆရာ ဆိုတော်မူသည်။

ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်အား ၄-ကြိမ် အရှင်သာရိပုတ္တရာ စသော သာဝကတို့အား ၅-ကြိမ် စော၏ဟူသော စကားသည် သင့်မြတ်၏ဟူလိုသည်။

စတ္တာရိ ဝါပဉ္စ ဝါတိ ဝိကပ္ပနတ္တဝါသဒ္ဒေန ဘဂဝတောဝ အစ္စာယိကကာလေ တီဏီ ဝါ စတ္တာရိဝါ ဇဝနစိတ္တနိ ဘဝန္တိတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။

(မဓုဋီကာ)

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။ စတ္တာရိ ဝါပဉ္စ ဝါဟူသောပုဒ်၌ ဝိကပ် အနက်ရှိသော ဝါ သဒ္ဒါဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအား အဆောတလျှင် ပြုချင်သော ကာလတို့၌ ၃-ကြိမ်၄-ကြိမ်ဟူသော ပစ္စဝေက္ခဏာဇောစိတ်သည် ဖြစ်သေး၏ ဟူ၍ ယူအပ်၏၊

အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ စိတ္တိဿရိယဓမ္မ အရှင်မြတ် ဖြစ်တော်မူသော ကြောင့်တည်း ဟူ၍ မိန့်ဆိုသည်။

၁၃၃-ဘုံ သုံးပါး၌ မဂ်ရပုံချင်း မတူပုံ

မေး။ ။အရူပနှင့်၊ ရူပဘုံတွင်၊ မဂ်လေးအင်၊ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးစုံ၏လော။

ဖြေ။ ။ကာမဘုံ၌ မဂ်ကိုရကြသော၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ၅-မျိုးပြား ကြကုန်သည်။ ထို ၅မျိုးတွင်-

ပထမစျာန်မဂ်ကို ရသည်ဖြစ်အံ့၊ သမ္မာဒိဠိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပသမ္မဝါစာ၊ သမ္မာကမ္မန္တ၊ သမ္ပာအာဇီဝ၊ သမ္မာဝါယာမ၊ သမ္မာသတိ၊ သမ္မာသမာဓိဟူသော အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော မဂ်စိတ် ဖြစ်သည်။

ဒုတိယစျာန်မဂ်ကို ရသည်ဖြစ်အံ့၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပကို ချန်၍ အင်္ဂါ ၇-ပါးသာ ရှိသော မဂ်စိတ် ဖြစ်သည်။

တတိယစျာန် စတုတ္ထစျာန် ပဉ္စမစျာန်မဂ်ကိုရသောသူအားလည်း ဤနည်းအတူ အင်္ဂါ ၇-ပါးရှိသော မဂ်စိတ် ဖြစ်သည်။

ဤအတူ ရူပဘုံ အရူပဘုံတို့၌ မဂ်ရသော မဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုတို့သည်လည်း ၅-မျိုးပင် ဖြစ်ရကား-

ပထမစျာန်မဂ်ကိုရအံ့၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဒုတိယ စျာန်မဂ် စသည် ကိုရအံ့၊ ရှစ်ပါးမပြည့်စုံ၊ အင်္ဂါ ၇-ပါးသာ ရှိ၏ဟု ဖြေ။

၁၃၄-နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားရာ၌ အာရုပ္ပဇော ၂-ကြိမ်သာ စောခြင်း

မေး။ ။နိရောဓမြတ်၊ သမာပတ်ကို၊ ဝင်လတ်သောခါ၊ စတုတ္ထာရုပ္ပေါ၊ နှစ်ကြိမ်စောမှ၊ ချုပ်ရရှာသည်၊ တကြိမ်နှင့်သာ မချုပ်လော။

ဖြေ။ ။တကြိမ်သော ဇောနှင့်သာလည်း မချုပ်၊ ထို့ထက်လွန်၍လည်း ၃-ကြိမ်၊ ၄-ကြိမ် မစောဟူပေ။

ဘယ့်ကြောင့် လွန်၍ မစောသနည်းဟူမူ ရုပ်နွမ်း၍ အိပ်ချင်လှသောသူသည် ၄-ဝါကျ ၅-ဝါကျ ရှိသော ဂါထာကို သရဇ္ဈာယ်ပါသော်လည်း ၂-ဝါကျနှင့်သာ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သကဲ့သို့ နိရောဓ၏ ပယောဂကြောင့် ၂-ကြိမ်မျှ စော၍သာလျှင် ချုပ်ခြင်းသို့ ရောက်ရ၏၊။ဤအဓိပ္ပါယ်ကို-

ကသ္မာ ပနဿ ဒွိန္နံ စိတ္တာနံ ဥပရိ စိတ္တာနိ န ပဝတ္တန္တီတိ၊ နိရောဓဿ ပယောဂတ္တာ၊ ဣဒ ဉှိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဒွေ သမာထဝိပဿနာ ဓမ္မေ ယုဂနဒ္ဓေ ကတွာ၊ အဋ္ဌသမာပတ္တိ အာရောဟနံ အနုပုဗ္ဗနိရောဓဿ ပယောဂေါ။ န, နေဝသညာနာသညာယတန သမာပတ္တိယာတိ နိရောဓဿ ပယောဂတ္တာ ဒွိန္နံ စိတ္တာနံ ဥပရိ စိတ္တာနိ န ပဝတ္တန္တိ- ဟူ၍ သာရတ္ထဒီပနီ (၁။ နှာ-၃၈၃) ၌ မိန့်သော ကြောင့် သိရသည်။

၁၃၅- ပုဗ္ဗကိစ္စလေးပါး ထူခြားချက်

မေး။ ။နိရောဓမှာ၊ ပုဗ္ဗကိစ္စံ၊ ၄-ပါးမှန်ကို၊ ပြုဟန်ခြင်းရာ ဘယ်သို့နည်း။

ဖြေ။ ။နိရောဓသမာသတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတုကာမော ပုဂ္ဂလော၊ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ၊ တတော ဝုဋ္ဌာယ နာနာဗဒ္ဓအဝိကောပနံ သံဃပဋိ မာနနံ သတ္ထုပက္ကောသနံ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကတွာ သမာ ပဇ္ဇတိ-

ဟူသော ဒီပနီပါဌ်နှင့်ညီစွာ နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားလိုသော အနာဂါမ် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည် ပထမစျာန်မှသည် အာကိဉ္စညာယတနစျာန်တိုင်အောင် ဝင်စားပြီးသော် ထိုစျာန်မှထပြီး၍-

မိမိကိုယ်နှင့်စပ်သော ကပ်လျက်တည်သော သင်္ကန်း သပိတ် ပရိက္ခရာမှ တပါး အသီးသီးသော ဌာန၌ ထားအပ်သော သင်္ကန်း သပိတ် အိပ်ရာ ညောင်စောင်း ကျောင်း ကန် ကုဋီတို့ကို မီးစသော ရန်သူတို့သည် မဖျက်ဆီး စေသတည်းဟူ၍ ဓိဋ္ဌာန်ခြင်း၊

သံဃကိစ္စ သန္နိပါတရှိသည်ဖြစ်၍ သံဃာကို မြတ်နိုးတနာ တောင့်တရာသော အကြောင်းရှိအံ့လောဟု တွေးတောခြင်း၊

ဘုရားဘုန်းမော် ခေါ်တော်မူသော အကြောင်း ရှိအံ့လောဟု တွေးတောခြင်း၊ ငါ၏အသက်သည် ၇ -ရက်အတွင်း၌ ပြတ်ကင်းကုန်ခန်းရာသော အကြောင်း ရှိအံ့သလောဟု မျှော်ကြည့်ခြင်း။

ဤကိစ္စ ၄-ပါးကို ပြုပြီး၍သာလျှင် ဝင်စားရ၏ ဟူလိုသည်။

နာနာဗဒ္ဓ အဝိကောပနန္တိ ကာယပဋိဗဒ္ဓံ ပရိက္ခာရံ ဌပေတွာ ဝိသုံ ဝိသုံ ဌိတစီဝရာဒိပရိက္ခာရဂေဟာနံ အဂ္ဂိအာဒိနာ အဝိနာသနတ္ထာယ အဓိဋ္ဌာနံ။ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒေါတိ ဇီဝိတကာလဿ ပရိစ္ဆေဒေါ၊ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရပ္ပဝတ္တိ ဩလောကနန္တိ အတ္ထော။

(ဒီပနီ)

၁၃၆-နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားခြင်း အကြောင်း

မေး။ ။ကျောက်တိုင်အတိ၊ တည်ရဘိသား၊ နိရောဓမှာ၊ ရဟန္တာအနာဂါမ်၊ အရှင်မွန်တို့၊ ဘယ်အလိုကြောင့် ဝင်သနည်း။

ဖြေ။ ။ကသ္မာ သမာပဇ္ဇန္တီတိ သင်္ခါရာနံ ပဝတ္တီဘေဒေ ဥက္ကဏ္ဌိတွာ ဒိဋ္ဌောဝဓမ္မေ အစိတ္တကာ ဟုတွာ၊ နိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ ပတွာ သုခံ ဝိဟရိဿာမာတိ သမာပဇ္ဇန္တိ-

ဟူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ်နှင့်ညီစွာ သင်္ခါရတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းအထူး၌ ငြီးငွေ့ဆန့်ကျင်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မျက်မှောက်သောကိုယ်၏အဖြစ်၌ စိတ်ဖြင့်ခြင်း မရှိ၊ နိရောဓ မည်သော နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ခံစားကာ နေအံ့ဟူ၍ ဝင်စားကုန်သတည်း။

၁၃၇-ကာမပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ရူပပုဂ္ဂိုလ်တို့ နိရောဓ သမာပတ်ဝင်စားရာ ထူးခြားကြပုံ

မေး။ ။ကာမပုဂ္ဂိုလ်၊ ရူပပုဂ္ဂိုလ်၊ ထိုနိရောဓ၊ ဝင်စားကြသော် ကာလဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ကာမပုဂ္ဂိုလ်မှာ ၇-ရက်မျှသာ ဝင်စားနိုင်သည်။ ရူပပုဂ္ဂိုလ်မှာ အလိုရှိတိုင်း ဝင်စားနိုင်သည်။

ဘယ်ကြောင့် ကာမပုဂ္ဂိုလ်အား ၇-ရက်သာ ဝင်စား နိုင်သနည်းဟူမူ-

တထာ ကာလပရိစ္ဆေဒကရဏတော၊ တဉ္စ ယေဘုယျေန အာဟာရူပဇီဝီနံ သတ္တာနံ ဥပါဒိန္နကပဝတ္တဿ ဧကဒိဝသံ ဘုတ္တာဟာရဿ သတ္တာဟမေဝ ယာပနတော-

ဟူသော သာရတ္တဒီပနီ (၁။၃၈၀) နှင့် ညီစွာ အာဟာရကိုမှီ၍ အသက်ရှည် ကုန်သော သတ္တဝါတို့အား တနေ့ သုံးဆောင်အပ်သော အာဟာရသည် ၇-ရက် ကာလပတ်လုံးသာလျှင် ဥပါဒိန္နကရုပ်ကို မျှတအောင် ထောက်ပံ့နိုင်သော အကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကာမပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ၇-ရက်မျှသာ သမာပတ်ကိုဝင်စား၏ ဟူပေ။

၁၃၈-နိရောဓ သမာပတ်မှ ထသောအခါ အာရုံပြုပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ နိရောဓတက်၊ ပစ္စဝေက္ခဏာ၊ ဖြစ်သောခါ၊ အာရုံ ဘယ်သို့ပြုသနည်း။

ဖြေ။ ။ နိရောဓဋ္ဌာနသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနမေဝ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ-

ဟူသည်နှင့်အညီ နိဗ္ဗာန်ကိုသာ အာရုံပြု၏ဟူပေ။

၁၃၉-စျာန်နှင့် မဂ်တို့၏ ပစ္စဝေက္ခဏာဇောများကိုပြခြင်း

မေး။ ။စျာန်ပစ္စဝေက္ခဏာကို ဝီထိလက်ရိုး ဆရာတို့သည် ၄-ကြိမ် ၅-ကြိမ် ချကြကုန်သည်။ ပဋ္ဌာန်အရကောက်၌ကား စျာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ စျာန် ပစ္စဝေက္ခတိ-ဟူသောပါဌ်၏ အရ၌ ၇-ကြိမ်ပင်ချသည်။ မဂ်ပစ္စဝေက္ခဏာကိုလည်း ဇော ၇-ကြိမ်ပင်ချသည်။ ထို့ကြောင့် ပဋ္ဌာန်းအရကောက် ဆရာတို့၏အလိုအားဖြင့် ဇောကြိမ် အတူတူပင်ဟု ဖြေဆိုရမည်။

၁၄၀-ပစ္စဝေက္ခဏာ ဇောဝယ် အထူးမှတ်ဖွယ်

မေး။ ။ ထိုပစ္စဝေက္ခဏာ၊ ဇောဖြစ်ရာ၌၊ အပ္ပနာလော၊ ကာမလော။

ဖြေ။ ။ ပစ္စဝေက္ခဏာဇော ဟူသမျှသည် ကာမဇောချည်း မှတ်ရမည်။

၁၄၁-အိပ်ပျော်စဉ်တွင် ထိုဘဝင် စိတ်ပင် ဆိုထိုက် မဆိုထိုက်

မေး။ ။မြစ်ရေအယဉ်၊ ဘဝင်တွေတွေ၊ ဖြစ်လေရချက်၊ ဤအနက်လည်း စိတ်လက္ခဏာ မဟုတ်လော။

ဖြေ။ ။စိတ်လက္ခဏာ ဟုတ်၏ဟူပေ၊ ဟုတ်သော် ဘဝင်တွေတွေကျ၍ အိပ်ပျော်သောအခါ၌ တစုံတခုသော အာရုံကို မသိခဲ့တကား။ ဘယ်သို့ စိတ်မည်ပါအံ့နည်း ဟူငြားအံ့။ ''အာရမ္မဏံ စိန္တေတီတိ စိတ္တံ'' ဟူသော ဝစ နတ်သည် ထင်ရှားရာသို့ လိုက်၍ ဆိုအပ်သော ရုဠှီနည်းသာတည်း။ အဘယ် သဒ္ဒါ တို့ကဲ့သို့ နည်းဟူမူ-

ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ မနတိ ဇာနာတီတိ မနုေဿာ-ဟူသော သဒ္ဒါတို့ကဲ့သို့တည်း။ ဤဝစနတ္တဖြင့် ကုသိုလ် အကုသိုလ် တရားတို့ကို ခွဲခြား၍ သိတတ်သောကြောင့် မနုဿ မည်၏ဟူသော် မသိတတ်သော သူတို့လည်း အများရှိခဲ့သည်။ ထိုသူတို့ကား ဘယ်သို့ မနုဿ မည်အံ့နည်းဟူမူ၊ သိတတ်သောသူနှင့် သွင် ပြင် သဏ္ဌာန် တူသောကြောင့် သဒိသူပစာရ အားဖြင့် မနုသမည်၏ဟု ဆိုရသကဲ့သို့ ဘဝင်စိတ်တို့သည်လည်း အာရုံကို သိတတ်သော စိတ်တို့နှင့် ဇာတ်အားဖြင့် တူသောကြောင့် သဒိသူပစာရအားဖြင့် စိတ်ခေါ်၏ ဟူပေ။

မုချအားဖြင့် ဘယ်သို့ ဝိဂြိုဟ်ဆိုသနည်းဟူမူ-

ကမ္မကိလေသေဟိ စိတံ တာယတီတိ စိတ္တံ-ဟူ၍ ပြုအပ်၏၊

ယံ ဝိပါကဝိညာဏံ၊ အကြင်ဝိပါက် ဝိညာဉ်သည်။ ကမ္မကိလေသေဟိ၊ ကံ ကိလေသာတို့သည်။ စိတံ၊ ဆည်းပူးအပ်သော အတ္တဘောကို။ တာယတိ၊ စောင့်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့အတ္တဘောကို စောင့်တတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တံ ဝိပါကဝိညာဏံ၊ ထိုဝိပါက် ဝိညာဉ်သည်။ စိတ္တံ၊ စိတ်မည်၏၊ ဤသို့ ဋီကာဆရာတို့ ဝစနတ်ပြုကြ၏ ဟူပေ။

ဤတွင် ဝီထိပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

၅-ဘုံပိုင်း

၅-ဘုံပိုင်း

ဘုံပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ

၁၄၂-ဘုံမည်ခြင်း၏ အကြောင်း

မေး။ ။သုံးဆယ့်တပါး၊ ပြားသည်ဌာန၊ ဘုံနာမသည်၊ အနွတ္ထလော ရုဠှီလော။

ဖြေ။ ။အနက်သို့အစဉ်လိုက်သော အမည်ဖြစ်၍ အနွတ္ထသညာချည်းဟူပေ။ ဘုံတို့၏ ဝိဂြိုလ်ကို ပြဆိုလိုက်ဦးအံ့။

အပါယ်ဘုံမည်၏အကြောင်း

ပုညသမ္မတာ အယာ ယေဘုယျေန အပဂတောတိ အပါယော။

ဘဝန္တိသတ္တာ ဧတ္တာတိ ဘူမိ။

အပါယောစသော ဘူမိစာတိ အပါယဘူမိ။

ယော ပဒေသာ၊ အကြင်အရပ်သည်။ ပုညသမ္မတာ၊ ကောင်းမူဟုသမုတ် အပ်သော။ အယာ၊ စည်းစိမ်ချမ်းသာမှ။ ယေဘုယျေန၊ များသောအားဖြင့်။ အပဂတော၊ ကင်းသည်တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့စည်းစိမ်ချမ်းသာမှ ကင်းသောသတ္တိကြောင့်။ သောပဒေသော၊ ထိုအရပ်သည်။ အပါယော၊ အပါယ မည်၏၊

ဧတ္ထ၊ ဤနေရာ၌။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့သတ္တဝါတို့၏ ဖြစ်ရာဖြစ်သောသတ္တိကြောင့်။ ဘူမိ၊ ဘုံမည်၏၊

အပါယော စ၊ အပါယ်လည်း ဟုတ်၏၊ သော၊ ထိုအပါယ်ဟူသည်။ ဘူမိ စ၊ ဘုံလည်းဟုတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အပါယဘူမိ၊ အပါယ်ဘုံမည်၏၊

အပါယ်လေးဘုံလုံးနှင့်ဆိုင်သော ဝိဂြိုဟ်။ ယေဘုယျသဒ္ဒါဖြင့် စည်းစိမ် ချမ်းသာရှိသော နဂါး ဂဠုန်တို့ကို စင်စေသည်။

၁၄၃-ကာမသုဂတိ မည်ခြင်း၏ အကြောင်း

သောဘနာ ဂတိ သုဂတိ။

ကာမတဏှာ သဟစရိတာ သုဂတိ ကာမသုဂတိ။

သောဘနာ၊ တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော။ ဂတိ၊ ဖြစ်ခြင်းတည်း။ သုဂတိ၊ တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သောဖြစ်ခြင်း။

ကာမတဏှာသဟစရိတာ၊ ကာမတဏှာနှင့်တကွဖြစ်သော၊ သုဂတိ၊ တင့်တယ်သော ဖြစ်ခြင်းတည်း။ ကာမသုဂတိ၊ ကာမတဏှာနှင့်တကွ တင့်တယ်သော ဖြစ်ခြင်း။ ဘူမိသဒ္ဒါနှင့် ရှေးနည်းအတူ ကာမ္မဓာရည်းတွဲ။

၁၄၄-ငရဲဘုံမည်ခြင်း၏ အကြောင်း

အယတော သုခတော နိဂ္ဂတောတိ နိရယော။

ယော ပဒေသော၊ အကြင်အရပ်သည်။ အယတော သုခတော၊ ချမ်းသာမှ။ နိဂ္ဂတော၊ ကင်းလွတ်သည်တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ချမ်းသာမှ ကင်းလွတ်သော သတ္တိကြောင့်။ သော ပဒေသော၊ ထိုအရပ်သည်။ နိရယော၊ နိရယမည်၏၊ ဝါ၊ နရက်မည်၏၊

န အက္ခရာကို င အက္ခရာနှင့် လဲလှယ်၍ ငရဲခေါ်သည်။

၁၄၅-တိရစ္ဆာန်မည်ခြင်း၏အကြောင်း

တိရော အဉ္စိတာတိ တိရစ္ဆာနာ။

ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ တိရော၊ ဖီလာ။ အဉ္စိတာ၊ သွားတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ဖီလာသွားတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ တိရစ္ဆာနာ၊ တိရစ္ဆာန်မည်ကုန်၏၊

လိုရာအရပ်သို့ ရှေ့ရှုမျက်နှာမူ၍မသွားပဲ အောက်သို့မျက်နှာမူ၍သွားရသောကြောင့် ဖီလာသွား၏ဟူလိုသည်။

တနည်းကား- ဥဒ္ဓံ အနဂန္တာ တိရိယံ အဉ္စိတာတိ တိရစ္ဆာနာ။ ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဥဒ္ဓံ၊ အထက်သို့။ အနဂန္တာ၊ မတက်မူ၍။ တိရိယံ၊ ဖီလာ။ အဉ္စိတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထိုကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ တိရစ္ဆာနာ၊ တိရစ္ဆာန်မည်ကုန်၏၊

လူတို့ကဲ့သို့ အထက်သို့မမြင့်ပဲ ဖီလာအားဖြင့် ကြီးပွား၍ဖြစ်တတ်၏ ဟုလိုသည်။

(သမ္မောအဋ္ဌကထာ ဝိဂြိုဟ်)

၁၄၆-ယောနိသဒ္ဒါ၏ အနက်အပြားကိုပြဆိုရာ

ယောနိသဒ္ဒါသည်-

၁။ တူသောအဖြစ်နှင့်စပ်သောအနက်၊

၂။ ရောနှောခြင်းအနက်၊

၃။ အကြောင်းဖြစ်သောအနက်။ ဤ ၃-ပါးကိုဟော၏၊

ယုဝန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာ ဧကဇာတိ သမ္ဗန္ဓံ ဟောတီတိ ယောနိ။

ဧတ္ထ ဤဇာတ်၌။သတ္တာ၊ သတ္တာဝါတို့သည်။ ယုဝန္တိ ဧကဇာတိသမ္ဗန္ဓံ ဟောတိ၊ တူသောအမျိုး၌ စပ်၍ဖြစ်ကုန်၏ ဣတိ၊ ထိုကြောင့်။ ယောနိ၊ ယောနိ မည်၏၊

အဖြူအနီစသော အဆင်းအားဖြင့်၎င်း၊ အကြီး အငယ်စသော သဏ္ဌာန်အားဖြင့်၎င်း၊ မတူကြသော်လည်း ဤကား နွား ဤကားကျွဲ ဟူ၍ သိအပ်သော သဏ္ဌာန်တူကြသော အဖြစ်ရှိသော ခန္ဓာကိုယ်သည် ယောနိ မည်၏ ဟူလိုသည်။

ယုဝန္တိ မိဿန္တိ သုက္ကသောဏိကာ ဧတောနာတိ ယောနိ။

ဧတေန၊ ဤမဂ်ဖြင့်။ သုက္ကသောဏိကာ၊ သုက်သွေးတို့သည်။ ယုဝန္တိ မိဿန္တိရောယှက်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ ထိုသို့ရောယှက်ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ ယောနိ၊ ယောနိမည်၏၊ (အင်္ဂါဇာတ်ရ၏)

ယဝတိ ပဝတ္တတိ ဖလံဧတေနာတိ ယောနိ။

ဧတေန၊ ဤအကြောင်းဖြင့်။ ဖလံ အကျိုးသည်။ ယဝတိ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထိုကြောင့်။ ယောနိ၊ ယောနိ မည်၏၊ (အကြောင်းရ၏၊ )

ဤသုံးပါးသော အနက်တို့တွင် တိရစ္ဆာနယောနိ ဟူသောပုဒ်၌ ယောနိ သဒ္ဒါသည် ခန္ဓာကိုယ်ကို ဟော၏၊

တိရစ္ဆာနာနံ ယောနိ တိရစ္ဆာနယောနိ။

တိရစ္ဆာနာနံ၊ တိရစ္ဆာန်တို့၏၊ ယောနိ၊ ခန္ဓကိုယ်တည်း တိရစ္ဆာနာယောနိ၊ တိရစ္ဆာန်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်။

တိရစ္ဆာန်တို့မှာ မိမိတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်သည်ပင် ဘုံမည်၏ဟူလိုသည်။

၁၄၇-ပြိတ္တာဟု ခေါ်ဆိုရခြင်း၏အကြောင်း

ပကဋ္ဌေန သုခတော ဣတာတိ ပေတာ။

ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ သုခတော၊ ချမ်းသာမှ။ ပကဋ္ဌေန၊ ဝေးသော အားဖြင့်။ ဣတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပေတာ၊ ပေတမည်ကုန်၏၊

ပစ္စဂတဘာဝေန ဣတာတိ ပေတာ။

ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ပစ္စာဂတဘာဝေန၊ အိမ်သို့ပြန်လာသော အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ လူ့ ဘုံသို့ ပြန်လာသော အဖြစ်ဖြင့်။ ဣတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေသတ္တာ၊ တို့သည်။ ပေတာ ပေတမည်ကုန်၏

ပ ဣတာဟု ပုဒ်ဖြတ်၊ ပ ကား ပစ္စာဂတ အနက်ဟော ဤဝိဂြိုဟ်ကား ဝိနိပါတိက ပြိတ္တာကိုရည်သည်။

ပေတာနံ၊ ဝိသေယော ပေတ္တိဝိသယော။

ပေတာနံ၊ ပြိတ္တာတို့၏ ဝိသယော၊ ဖြစ်ရာအရပ်တည်း။ ပေတ္ထိဝိသယော၊ ပြိတ္တာတို့၏ ဖြစ်ရာအရပ်။

ပြိတ္တာတို့မှာ မိမိတို့၏ဖြစ်ရာဌာနသည်ပင် ဘုံမည်၏ဟူလိုသည်။

၁၄၈ အသုရကာယ်မည်ခြင်း၏ အကြောင်း

ဣဿရိယကီဠာဒီဟိ နသုရန္တိ ဒိဗ္ဗန္တီတိ အသုရာ။

ယေ သတ္တာ၊ တို့သည်။ ဣဿရိယကီဠာဒီဟိ၊ အစိုးရခြင်း မြူးထူးခြင်း၊ စသည်တို့ဖြင့်။ န သုရန္တိ နဒိဗ္ဗန္တိ၊ နတ်ကဲ့သို့၊ မထွန်းပကုန်။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ အသုရာ၊ အသုရာမည်၏

အသုရာနံ ကာယော အသုရကာယော၊

အသုရာနံ၊ အသုရာတို့၏ ကာယော၊ အပေါင်းတည်း။ အသုရကာယော၊ အသုရာတို့၏ အပေါင်း။

တောင်ခြေ တောအုပ်၊ သမုဒ္ဒရာအနီးအနားတို့သည် အသုရကာယ်တို့၏ နေရာဘုံမည်၏

၁၄၉ – မနုဿဟူသော ဝေါဟာရကိုပြခြင်း

မနော ဥဿန္နံ ဧတေသန္တိ မနုဿ။

ဧတေသံ၊ ထိုသတ္တဝါတို့အား။ ဥဿန္နံ၊ မြတ်သော။ မနော၊ စိတ်သည်။ အတ္တိ ရှိ၏ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့သို့မြတ်သောစိတ်ရှိသော သတ္တိကြောင့်၊ တေသတ္တာ၊ တို့သည်။ မနုဿာ၊ မနုသာမည်ကုန်၏ စတုတ္ထီ ဗဟုဗ္ဗီဟိ၊ သမာသ်ဝိဂြိုဟ်။ (ဋီကာအလို)

ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ မနတိ ဇာနတီတိ မနုဿာ။

ယေ ပုဂ္ဂလာ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ကုသလာကုသလေ၊ ကုသိုလ် အကုသိုလ်ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တရားတို့ကို။ မနတိ ဇာနာတိ၊ သိတတ်၏ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ပုဂ္ဂလာ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ မနုဿာ၊ မနုဿမည်ကုန်၏ (ကစ္စည်းကျမ်းအလို ကိတ်ဝိဂြိုဟ်)

၁၅၀-စတုမဟာရာဇ်ဟုခေါ်ဆိုရပုံ

စတုမဟာရာဇေ ဘဝါစတုမဟာရာဇိကာ။

စတုမဟာရောဇေ၊ ၄ယောက်သော နတ်မင်းကြီးတို့၏နေရာ၌။ ဘဝါ၊ ဖြစ်ကုန်သည်တို့တည်း။ စာတုမဟာရာဇိကာ၊ ၄ ယောက်သော နတ်မင်းကြီးတို့၏ နေရာ၌ ဖြစ်ကုန်သည်တို့။ (ဘဝတဒ္ဓိတ်)

၁၅၁-တာဝတိံသာဟု ခေါ်ဆိုရပုံ

တေတ္တိံသ သဟပုညကာရိနော ဧတ္တ နိဗ္ဗတ္တာတိ တာဝတိံသာ။

ဧတ္တေ၊ ဤနတ်ပြည်၌။ သဟပုညကာရိနော၊ တကွ ကောင်းမူပြုကြကုန်သော။ တေတ္တိံသ၊ ၃- ကျိပ် ၃-ဦးသောသူတို့သည်။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ ၃-ကျိပ် ၃-ဦးသော သူတို့ဖြစ်ရာ ဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ တာဝတိံသာ၊ တာဝတိံ သာမည်၏၊ (တေတ္တိံသ သဒ္ဒါကို တာဝတိံသာရေး၏ ဟူလိုသည်။)

၁၅၂-ယာမာဟု ခေါ်ဆိုပုံ

ဒုက္ခတော ယာတာ အပယာတာတိ ယာမာ။

ဒုက္ခတော၊ တောင့်တရခြင်းဆင်းရဲမှ။ ယာတာ အပယာတာ၊ ကင်းသည်တည်း။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ယာမာ၊ မာယာမည်။

၁၅၃-တုသိတာဟု ခေါ်ဆိုပုံ

အတ္တနော သိရိသမ္ပတ္တိယာ တုသံ ပီတိံ ဣတာ ဂတာတိ တူသိတာ။

အတ္တနော၊ မိမိ၏၊ သိရိသမ္ပတ္တိယာ၊ ကျက်သရေရိပ်ငြိမ် မြတ်စည်းစိမ်ဖြင့်။ တုသံ ပီတိံ၊ နှစ်သက်မွှေ့လျော်ခြင်းသို့။ ဣတာဂတာ၊ ရောက်ကုန်သည်တို့တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တုသိတာ၊ တုသိတာမည်၏၊

၁၅၄-နိမ္မာနရတီဟု ခေါ်ဆိုပုံ

နိမ္မာနေ ရတိ ဧတေသန္တိ နိမ္မာနရတိနော။

ဧတေသံ၊ ထိုနတ်တို့အား။ နိမ္မာနေ၊ မိမိဖန်ဆင်းအပ်သော စည်းစိမ်၌။ ရတိ၊ မွှေ့လျော်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ နိမ္မာနရတိနော၊ နိမ္မာနရတိ မည်ကုန်၏၊

၁၅၅-ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တီ ခေါ်ဆိုပုံ

ပရနိမ္မိတေသု ဘောဂေသု ဝသံ ဝတ္တေန္တီတိ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော။ ဧတေသံ၊ ထိုနတ်တို့အား။ ပရနိမ္မိတေသု၊ သူတထူး ဖန်ဆင်းအပ်ကုန်သော။ ဘောဂေသု၊ စည်းစိမ်တို့၌။ ဝသံ၊ မိမိအလိုသို့။ ဝတ္တေန္တိ၊ လိုက်စေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ သူတထူး ဖန်ဆင်းအပ်သော စည်းစိမ်တို့ကို မိမိအလိုသို့ လိုက်စေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ၊ ထိုနတ်တို့သည်။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော၊ ပရနိမ္မိဝသဝတ္တီတို့ မည်ကုန်၏၊ (ဝသဝတ္တိပုဒ်၌ သ-တွင် သံယုတ်ကင်းစေ။)

၁၅၆-ရူပ ပထမစျာန် ၃-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

မဟာဗြဟ္မာနံ ပရိသတိဋ္ဌာနေ ဘဝါတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ။

မဟာဗြဟ္မာနံ၊ မဟာဗြဟ္မာတို့၏၊ ပရိသတိဋ္ဌာနေ၊ ပရိသတ်အရာ၌။ ဘဝါ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဗြဟ္မာပါရိသဇ္ဇာ၊ ဗြဟ္မာပါရိသဇ္ဇာမည်ကုန်၏၊

မဟာဗြဟ္မာ နံ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ ဘဝါတိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ။

မဟာဗြဟ္မာနံ၊ မဟာဗြဟ္မာတို့၏၊ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ၊ ပုရောဟိတ်အရာ၌။ ဘဝါ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ၊ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ မည်ကုန်၏၊

စျာနာဒီဟိ ဂုဏဝိသေသေဟိ ဗြူဟိတာ ပရိဝုဒ္ဓါတိ ဗြဟ္မာနော။

ယေ ပုဂ္ဂလာ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ စျာနာဒီဟိ၊ စျာန်အစရှိကုန်သော။ ဂုဏဝိသေသေဟိ၊ ဂုဏ်ကျေးဇူး အထူးတို့ဖြင့်။ ဗြူဟိတာ ပရိဝုဒ္ဓါ၊ ကြီးပွားတတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဗြဟ္မာနော၊ ဗြဟ္မာမည်ကုန်၏၊

မဟန္တာ ဗြဟ္မာနော မဟာဗြဟ္မာနော။

မဟန္တာ၊ မြတ်ကုန်သော။ ဗြဟ္မာနော၊ ဗြဟ္မာတို့တည်း။ မဟာဗြဟ္မာနော။ မြတ်ကုန်သော ဗြဟ္မာတို့။

၁၅၇-ဒုတိယစျာန် ၃-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

ပရိတ္တာ အာဘာ ဧတေသန္တိ ပရိတ္တာဘာ။

ဧတေသံ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့အား။ ပရိတ္တာ၊ နည်းသော။ အာဘာ၊ အရောင်သည်။ အတ္တီ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပရိတ္တာဘာ၊ ပရိတ္တာဘာမည်၏၊

အပ္ပမာဏာ အာဘာ ဧတေသန္တိ အပ္ပမာဏာဘာ။

ဧတေသံ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့အား။ အပ္ပမာဏာ၊ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော။ အာဘာ၊ အရောင်သည်၊ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အပ္ပမာဏာဘာ၊ အပ္ပမာဏာဘာ မည်ကုန်၏၊

ဝလာဟကတော ဝိဇ္ဇု ဝိယ ဣတော စိတောစ အာဘာ သရတိ နိဿရတိ ဧတေသန္တိ အာဘဿရာ။

ဧတေသံ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့အား။ ဝလာဟကတော၊ တိမ်တိုက်မှ။ ဝိဇ္ဇု ဝိယ၊ လျှပ်စစ်ကဲ့သို့၊ ဣတော စိတော စ၊ ထိုမှ ဤမှလည်း။ အာဘာ၊ အရောင်သည်။ သရတိ နိဿရတိ၊ ကွန့်မြူးထွက်ပြေးတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာဘဿရာ၊ အာဘဿရာမည်၏၊

၁၅၈-တတိယစျာန် ၃-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

ပရိတ္တာ သုဘာ ဧတေသန္တိ ပရိတ္တသုဘာ။

ဧတေသံ၊ တို့အား။ ပရိတ္တာ၊ အထက်ဗြဟ္မာတို့အောက် နည်းသော။ သုဘာ၊ တခဲနက်ထွက်သော ကိုယ်ရောင်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပရိတ္တသုဘာ၊ ပရိတ္တသုဘာ မည်ကုန်၏၊

အပ္ပမာဏာ သုဘာ ဧတေသန္တိ အပ္ပမာဏသုဘာ။

ဧတေသံ၊ တို့အား။ အပ္ပမာဏာ၊ တပြင်တည်းတွင် မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော။ သုဘာ၊ တခဲနက်ထွက်သော ကိုယ်ရောင်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အပ္ပမာဏသုဘာ၊ အပ္ပမာဏသုဘာ မည်ကုန်၏၊

သုဘေဟိ အာကိဏ္ဏာတိ သုဘကိဏှာ။

သုဘေဘိ၊ အရောင်အပေါင်း စုဆောင်း၍တင့်တယ်ခြင်းတို့ဖြင့်။ အာကိဏ္ဏာ၊ ပြွမ်းကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ သုဘကိဏှာ၊ သုဘကိဏှာ မည်ကုန်၏၊

သုဘာကိဏ္ဏ ဆိုအပ်လျက် သုခုစ္စာရဏ အကျိုးဌါ အာကိုလည်း အရဿ ဏ ကိုလည်း ဟပြု၍ သုဘကိဏှ ဟု ဆိုလေသည်။

၁၅၉-စတုတ္ထစျာန် ၇-ဘုံကို ပြဆိုခြင်း

စျာနပ္ပဘာဝနိဗ္ဗတ္တံ ဝိပုလံ ဖလံ ဟတေသန္တိ ဝေဟပ္ဖလာ။

ဧတေသံ၊ တို့အား။ စျာနပ္ပဘာဝနိဗ္ဗတ္တံ၊ စျာန်၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်သော။

ဝိပုလံ၊ ပြန့်ပြောသော။ ဖလံ၊ အကျိုးသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဝေဟပ္ဖလာ၊ ဝေဟပ္ဖိုလ် မည်ကုန်၏၊

နတ္ထိ သညာ ဧတေသန္တိ အသညာ။

ဧတေသံ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့အား။ သညာ၊ သညာ အစရှိသော နာမ်တရားသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့သညာ အစရှိသော နာမ်တရားမရှိသော သတ္တိကြောင့်။ တေ၊ ထိုဗြဟ္မာတို့သည်။ အသညာ၊ အ သညာ မည်ကုန်၏၊

အသညာ ဧဝ သတ္တာ အသညသတ္တာ။

အသညာ ဧဝ၊ သညာစသော နာမ်တရားမရှိသော ရုပ်အစုသာလျှင်။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့တည်း။ အသညသတ္တာ၊ သညာစသော နာမ်တရားမရှိသော ရုပ်အစုသာလျှင် သတ္တဝါ။

တပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ သတ္တသဒ္ဒါ မထည့်မူ၍ အသညသတ်၌ သာလျှင် သတ္တ သဒ္ဒါထည့်၍ ဘယ့်ကြောင့် ခေါ်သနည်းဟူမူ ရုပ်အစုမျှသာ ဖြစ်သော ရေ မြေ သစ်ပင်များကဲ့သို့ နိဿတ္တ မှတ်မည်စိုးသောကြောင့် သတ္တသဒ္ဒါထည့်၍ အမည်ပေးသည် ဟူပေ။

သုဒ္ဓါနံ အာဝါသာတိ သုဒ္ဓါဝါသာ။

သုဒ္ဓါနံ၊ စင်ကြယ်ကုန်သော အနာဂါမ် ရဟန္တာတို့၏၊ အာဝါသာ၊ နေရာတို့တည်း။ သုဒ္ဓါဝါသာ၊ စင်ကြယ်သော အနာဂါမ်ရဟန္တာတို့၏နေရာ။ (အစိတ်စိတ်သော ဘုံတို့၌ ဝိဂြိုဟ်မှာ ဋီကာတွင် ရှုလေ။)

၁၆၀-သတ္တဝါသ ဘုံကိုးဝကို ပြဆိုချက်

မေး။ ။သတ္တဝါသ၊ ဘုံကိုးဝကို၊ ဌာနဘယ်သို့ ခွဲမည်နည်း။

ဖြေ။၁။ နာနတ္တကာယ နာနတ္တသညီ

၂။ နာနတ္တကာယ ဧကတ္တသညီ

၃။ ဧကတ္တကာယ နာနတ္တသညီ

၄။ ဧကတ္တကာယ ဧကတ္တသညီ

၅။ ဧကတ္တကာယ သညာနတ္တိ

၆။ အာကသာနဉ္စာယတန

၇။ ဝိညာဏဉ္စာယတန

၈။ အကိဉ္စညာယတန

၉။ နေဝသညာနာသညာယတန-

အားဖြင့် ဘုံကိုးဝ ဖြစ်သတည်း။

ထိုဘုံကိုးဝတွင် လူ့ပြည် နတ်ပြည်အားဖြင့် ၇-ပါးသော သုဂတိဘုံတို့သည် သတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်သဏ္ဌာန်လည်း အထူးထူးအပြားပြား ပဋိသန္ဓေစိတ်လည်း အထူးထူးအပြားပြားဖြစ်၍ နာနတ္တကာယ နာနတ္တသညီ မည်၏၊

အပါယ်လေးဘုံ ပထမစျာန်သုံးဘုံ ၇-ပါးသော ဘုံတို့သည် သတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်သဏ္ဌာန်ကား အထူးထူးအပြားပြား ရှိ၏၊ ပဋိသန္ဓေ စိတ်မူကား ပထမစျာန် ၃-ဘုံ၌ ပထမစျာန် ဝိပါက်တခုသာ အပါယ်လေးဘုံ၌လည်း အကုသလ ဝိပါက် သန္တီရဏတခုသာ ရှိသည်ဖြစ်၍ နာနတ္တကာယ ဧကတ္တသညီ မည်၏၊

ဒုတိယစျာန် ၃-ဘုံသည် သတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်သဏ္ဌာန် အရောင်အဝါကားတူ၏၊ ပဋိသန္ဓေစိတ်ကား ဒုတိယစျာန်ဝိပါက် တတိယစျာန် ဝိပါက်နှစ်ပါး ဖြစ်၍ ဧကတ္တကာယ နာနတ္တသညီ မည်၏၊

တတိယစျာန် ၃-ဘုံ သည် ဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံ သုဒ္ဓါဝါသဘုံ တို့သည် သတ္တဝါတို့၏ကိုယ်သဏ္ဌာန်လည်းတူသည်။ ပဋိသန္ဓေစိတ်လည်း စတုက္က နည်းအားဖြင့် စတုတ္ထစျာန် ဝိပါက် တပါးသာ ဖြစ်သောကြောင့် ဧကတ္တကာယ ဧကတ္တသညီမည်၏၊

အသညသတ်သည် ကိုယ်သဏ္ဌာန်ကားတူ၏၊ စိတ်မရှိသောကြောင့် ဧကတ္တကာယ သညာနတ္တိ မည်၏၊

အရူပ လေးဘုံသည် သညာနတ္ထီတိ တပါးစီဖြစ်၍ လေးပါးယူရမည်။ အင်္ဂုတ္တိုရ် အဋ္ဌ ကထာ စသည်၌လာ၏၊ ထို့ကြောင့် ရှေးဆရာတို့လည်း-

လူ့ပြည်နှင့်နတ်၊ သတ်လျှင်နာနာ၊

ပထမစျာန် လေးတန်ပယ်ခွင် သတ်လျှင်နာဧ၊

ဒွေစျာန်နှစ်ရပ်၊ ဧ နာဟတ်

သညသတ်ပြည်၊ အသညီ

ကြွင်းပြည်နဝါ၊ ဧ ဧသာ

အရူပါမှ ဘုံလေးဝ

သတ္တဝါသာ၊ ဘုံကိုးရွာ-

ဟုစိတ်ဖြာဝေဖန်အပ်သတည်း- ဟူ၍ မိန့်ကုန်၏၊

မနော ၉-ပ-မ-သ-စ

၁၆၁-ပဉ္စ ဝေါကာရ စတုဝေါကာရ ဧကဝေါကာရ ပြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ခန္ဓာတရား ၅-ပါး၊ ၄-ပါး၊ တပါးပြွမ်းရာ၊ သတ္တဝါ၊ ဘုံမှာ ဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။အပါယ် ၄-ဘုံ ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ ရူပ ၁၅-ဘုံ။

ဤ ၂၆-ဘုံသည် ခန္ဓာငါးပါး ပြွမ်းလျက်ဖြစ်သောကြောင့် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ မည်၏၊

အရူပလေးဘုံသည် နာမက္ဓန္ဓာ ၄-ပါးသာ ရှိသောကြောင့် စတုဝေါကာရဘုံ မည်၏၊

အသညသတ်ဘုံသည် ရူပက္ဓန္ဓာ တပါးသာရှိသောကြောင့် ဧကဝေါကာရဘုံ မည်၏၊ ။ ဤသို့ ကောက်လေ။

ဝေါကာရ၌ ဝေါသဒ္ဒါသည် ဝေါမိဿက ပုဒ်၌ကဲ့သို့ ရောပြွမ်းခြင်းအနက်ကို ဟော၏၊ ။ ဝေါမိဿိတွာ ကရောတီတိ ဝေါကာရော ဟုဝိဂြိုဟ်ပြုရမည်။

၁၆၂-ဘဝဂ်ရပ်မှာ အရိယာ ပြောင်းကာ ဖြစ်သင့် မဖြစ်သင့်

မေး။ ။အကနိဋ္ဌ၊ တကွဝေဟပ်၊ ဘဝဂ်ရပ်မှာ၊ အရိယာသည်၊ တခါ ဘုံပြောင်းဦးအံ့လော။

ဖြေ။ ။ဝေဟပ္ဖလေ အကနိဋ္ဌေ၊ ဘဝဂ္ဂေ စ ပတိဋ္ဌိတာ။

န ပုနာညတ္ထ ဇာယန္တိ၊ သဗ္ဗေ အရိယပုဂ္ဂလာ။

ဗြဟ္ဓလောကဂတာဟေဋ္ဌာ၊ အရိယာ နောပပဇ္ဇရေ-ဟူသော နာမရူပ ပရိစ္ဆေဒပါဌ်ဖြင့် ဖြေ။

ဝေဟပ္ဖလေ စ၊ ဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံ၌၄င်း။ အကနိဋ္ဌေ စ၊ အကနိဋ္ဌဘုံ၌၄င်း။ ဘဝဂ္ဂေ စ၊ ဘုံတို့၏ အထွတ်အဖျားဆုံးဖြစ်သော နေဝသညာနာသညာယတနဘုံ၌၄င်း။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တည်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ အရိယပုဂ္ဂလာ၊ အလုံးစုံသော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ပုန၊ တဖန်။ အညတ္တ၊ တပါးသောဘုံ၌။ နဇာယန္တိ၊ မဖြစ်ကုန်။ ဗြဟ္မလောကဂတာ၊ ဗြဟ္မာပြည်သို့ ရောက်ကုန်သော။ အရိယာ၊ အရိယာ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဟေဋ္ဌာ၊ မိမိ၏ ဖြစ်ရာမှ အောက်အောက်သော ဘုံသို့။ နောပပဇ္ဇရေ၊ မဖြစ်ကြကုန်။

ထို ဂါထာကိုမှီ၍ ဆရာတို့သည်လည်း -

ဆောင်ပုဒ်။ ။ ဝေဟပ်ကနိဋ္ဌ၊ နေဝသညာ၊ ဤ၃-ဖြာ၌၊ ရိယာဖြစ်က၊ အညဘုံမှာ၊ မဖြစ်ပါပဲ၊ ထပ်ကာထပ်ကာ၊ ဤဘုံမှာဖြင့်၊ ခေမာအမတ၊ နိဗ္ဗာန်ရသည်၊ ဘဝကူးဆိပ် ၃-ပါးတည်း-

ဟူ၍ မိန့်ဆိုလေသည်။

၁၆၃-အရူပမှာ မဂ်သောတာ ကင်းရာ၌ဝယ် သိမှတ်ဖွယ်

မေး။ ။ အရူပမှာ၊ ပဌမမဂ်၊ ကျေးဇူးနက်ကို၊ စဉ်ဆက်ဘယ်ကြောင့် မရသနည်း။

ဖြေ။ ။ပရတော ဃောသပစ္စယာဘာဝတော ပဌမမဂ္ဂေါပိ အရူပလောကေ န ဥပလဗ္ဘတိ-ဟူသော ဒီပနီပါဌ်နှင့်အညီ ဘုရား ရဟန္တာ စသော အရှင်မြတ်တို့၏ တရားဒေသနာသံတည်းဟူသော အထောက်အပံ့မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အရူပဘုံ၌ သောတာပတ္တိမဂ်ကို မရသည် ဟူပေ။

၁၆၄-သုဒ္ဓါဝါသဘုံ၌ ဗြဟ္မာအမြဲ ရှိ မရှိကို ပြခြင်း

မေး။ ။သောင်းတိုက်သားတွင်၊ ဘုရားရှည်ကြာ၊ မပွင့်ပါသော်၊ သုဒ္ဓါဝါသ မဆိတ်လော။

ဖြေ။ ။သုဒ္ဓါဝါသာ ဝိဝဋ္ဋပက္ခေ ဌိတာ န သဗ္ဗကာလိကာ၊ ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ အသင်္ချေယျမ္ပိ ဗုဒ္ဓါ သုညေ လေကေ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သောဠဿ ကပ္ပသဟဿဗ္ဘန္တရေ ဗုဒ္ဓေသု ဥပ္ပန္နေသုယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ- ဟူသော ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ် အဋ္ဌကထာဖြင့်ဖြေ။

သုဒ္ဓါဝါသာ၊ သုဒ္ဓါဝါသဘုံတို့သည်။ ဝိဝဋ္ဋပက္ခေ၊ ဝိဝဋ္ဋအဖို့၌၊ ဌိတာ၊ တည်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ န သဗ္ဗကာလိကာ၊ ခပ်သိမ်းသော ကာလ၌ မရှိကုန်။ ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ၊ ကမ္ဘာတသိန်းပတ်လုံး၎င်း။ အသင်္ချေယျမိ၊ အသင်္ချေပတ်လုံး၎င်း။ လောကေ၊ လောက၌။ ဗုဒ္ဓါ သုညေ၊ ဘုရားရှင်တို့ ဆိတ်ခဲ့သော်။ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ မဖြစ်ကုန်။ သောဠသကပ္ပသဟဿဗ္ဘန္တရေ၊ ကမ္ဘာတသောင်းခြောက်ထောင်၏ အတွင်း၌။ ဗုဒ္ဓေသု၊ ဘုရားရှင်တို့သည်။ ဥပ္ပန္နေ သုယေဝ၊ ပွင့်ကုန်သော်သာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊

၁၆၅- ဇာတိခေတ်မှ ပြင်ပသုဒ္ဓါဝါ ဘုံများမှ ဗြဟ္မာ ရှိသင့် မရှိသင့်

မေး။ ။သုဒ္ဓါဝါသ နာမသမိုက် သောင်းတိုက်ပြင်မှ နန္တစကြဝဋ္ဌာ တည်လေရာမှာ ဗြဟ္မာတို့ ရှိလေ၏လော။

ဖြေ။ ။သုဒ္ဓဝါသေ ပန ဇာတိခေတ္တတော အပရဘာဂေ သတိပိ အနာဂါမိနံ တတ္ထုပပတ္တိ န ယုတ္တာ တတ္တ နိကန္တိ အသိဒ္ဓိတော ဣဓ ဇာတာနံ ပန တတ္တ ဝါသော ယုတ္တော၊ အနာကိဏ္ဏတာယ ဖာသုဝိဟာရဟေတုတ္တာ ဟူသော ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ် ပဏ္ဍိပါဌ်ဖြင့် ဖြေ။

သုဒ္ဓါဝါသေ ပန သုဒ္ဓါဘုံတို့သည်ကား ဇာတိခေတ္တတော ဇာတိခေတ်မှ အပရဘာဂေ ပြင်အဖို့၌ သတိပိ ရှိသော်လည်း အနာဂါမိနံ အနာဂါမ် ဗြဟ္မာတို့၏ တတ္ထ ထိုဘုံတို့၌။ ဥပပတ္တိ ဖြစ်ခြင်းသည်။ န ယုတ္တာ မသင့်။ ကသ္မာ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား တတ္ထ ထိုဘုံ၌ နိကန္တိ အသိဒ္ဓိတော တပ်ခြင်းနှင့် မပြည့်စုံသောကြောင့်တည်း။ ဣဓ ဤဇာတိခေတ်တွင်း၌ ဇာတာနံ ဖြစ်ကုန်သော ဗြဟ္မာတို့၏ အနာကိဏ္ဏတာယ မရောပြွမ်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဖာသုဝိဟာရဟေတုတ္တာ ချမ်းသာစွာ နေခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း တတ္ထ ထိုပြင်ဖြစ်သောဘုံတို့၌ ဝါသော နေခြင်းသည်။ ယုတ္တော သင့်၏

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။ဇာတိခောတ်၏အတွင်း၌ သုဒ္ဓါဝါသဘုံသည် အမြဲတည်၏ ပုဂ္ဂိုလ်ကား အမြဲမတည်။ ဇာတိခေတ်၏ပြင်၌ကား ဘုံသာရှိသည် ပုဂ္ဂိုမရှိ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ထိုဘုံ၌တပ်တတ်သော နိကန္တိနှင့်ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ် မရှိသောကြောင့် အနာဂါမ်တို့ဖြစ်ခြင်းငှါ မထိုက်သောကြောင့်တည်း မနှောက်ယှက်ခြင်း ချမ်းသာစွာ နေခြင်းအကျိုးငှါ ဤဇာတိခေတ်သားဖြစ်သော အနာဂါမ် ရဟန္တာတို့သည် ရံခါသွား၍ နေ၏ဟူလိုသည်။

၁၆၆-ငရဲသားများ သေဘေးကို ကြောက်-မကြောက်

မေး။ ။ငရဲခံသူ၊ မပူမြင့်ရှည်၊ ဆင်းရဲတည်လျက်၊ သေမည်ဘေးကို၊ တွေး၍ကြောက်နိုင်သေး၏လော။

ဖြေ။ ။သဗ္ဗေ တသန္တိဒဏ္ဍဿ၊ သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော။

သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းသောသူတို့သည်။ ဒဏ္ဍဿ၊ ဒဏ်မှ။ တသန္တိ၊ ထိတ်လန့် ကုန်၏၊ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းသောသူတို့သည်။ မစ္စုနော၊ သေခြင်းမှ။ ဘာယန္တိ၊ ကြောက်ကုန်၏၊ ဤသို့ ဟောတော်မူသောကြောင့် ငရဲခံရသော သူတို့သည် ငရဲထိန်းတို့ ခုတ်ခြင်း ထိုးခြင်း ရိုက်ခတ်ခြင်း တို့ကို ပြုသောဒဏ်မှလည်း ထိတ်လန့်ကုန်၏၊ သေရအံ့သော ဘေးမှလည်း ကြောက်လန့်ကုန်၏ ဟူလိုသည်။

ဘုရား ရဟန္တာတို့သည် အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ ဟူသောပါဉ်ဖြင့် ဘယ်ဘေးကိုမှ မကြောက်ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်မဟုတ်လော၊ ဘယ်ကြောင့်သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော ဟူ၍ ဟောတော်မူပြန်သနည်း-

ဤပါဠိ နှစ်ရပ်သည် ဆန့်ကျင်ကြ၏တကား ဟူငြားအံ့ သဗ္ဗသည်-

၁။ အကြွင်းမရှိသော သာဝသေသသဗ္ဗ၊

၂။ အကြွင်းမရှိသော အနဝသေသသဗ္ဗ-

ဟူ၍ နှစ်ပါးရှိသည်တွင် သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စနော ဟူသောပါဌ်၌ သဗ္ဗသဒ္ဒါသည် အကြွင်းရှိသော သာဝသေသ သဗ္ဗ ဖြစ်သောကြောင့် ဘုရားရဟန္တာ ဟူသော ကိလေသာ ကုန်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုထား၍ ထိုမှကြွင်းသော အလုံးစုံသော သတ္တဝါဟူသမျှကို ယူအပ်ရကာ မဆန့်ကျင် ဟူပေ။

ဘုရား ရဟန္တာ တို့သည် ဘယ့်ကြောင့် သေဘေးကို မကြောက်သနည်းဟူငြားအံ့။ မိမိ၏အတ္တဘော၌ အိုခြင်း နာခြင်း သေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေရခြင်း စသော အပြစ်ကိုရူ၍ ငြီးငွေ့လှသောကြောင့် မကြောင့်ဟူပေ။

အတ္တဘော၌ အပြစ်မြင်ဟန်ကို မဇ္ဈမပဏ္ဏာသ အဠကထာ၌ ဥပမာပြသည်ကား-

ယောကျ်ားတယောက်သည် အရွယ်အဆင်း တင့်တယ်ခြင်းရှိသော မိန်းမတစ်ဦးအား တပ်သောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ အစား အဝတ်ကို လောက်ငစွာပေး၍ အိမ်၌နေစေ၏၊ လင်ယောကျ်ားက ငါသည် ဤမိန်းမအား ချီးမြှောက်ခြင်းနည်းပါး၍ အခြားသောသူနှင့် နှီးနှောလေသည်၊ တိုး၍ချီးမြှေက်ဦးအံ့ဟု ကြံလျက် တန်ဆာဝတ်စားတို့ကို တိုးပွား၍ ပေးပြန်၏၊

ယင်းသို့ပေးသော်လည်း အခြားသူနှင့် နှီးနှောမြဲပင်နှီးနှောပြန်၏၊ ထိုအခါ လင်ယောကျ်ားက ဤမိန်းမကား ငါ့အားမထောက်မညှာ သူပြုလေရာကိုပြုသာလေ့ရှိ၏၊ ကြာသော် ငါ၏အကျိုးမဲ့ကို ပြုလတ္တံ့ဟု ထိတ်လန့်သည်ဖြစ်၍ စုံမက်ခြင်းမရှိပဲ အိမ်မှနှင်ထုတ်လေ၏၊ ထိုမိန်းမသည် သူတပါးတို့နှင့် သွားလာနေထိုင်သည်ကို မြင်သော်လည်း ခင်မင်သောစိတ်သည် ကင်းပြတ်၍ ဒေါမနဿသာ ဖြစ်လေ၏၊

ထိုကဲ့သို့ အကြင်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိအတ္တဘောကို ချစ်ခင်တက်မက်သဖြင့် အစားကောင်း အဝတ်ကောင်း အမွှေးပေါင်းတို့ဖြင့် ချီးမြှင့်ပြုစုရကာနေစေ၏၊ ထိုသို့ နေစေပါသော်လည်း သွေး လေ ပျက် သလိပ် ပျက်ခြင်းစသော ရောဂါဟူသော သူတပါးတို့နှင့် နှီးနှောခဲ့၏၊ ငါသည်အချီးအမြှောက်နည်း၍သာရောဂါနှင့် နှီးနှောလေသည်ဟု နှလုံးပြု၍ ပညာရှိတပါးတို့နှင့် တိုင်ပင်လျက်ဆေးဝါးကုသခြင်း စသဖြင့် အလွန်ပြုစုပါသော်လည်း ထိုတ္တဘောသည် ရောဂါဟူသော သူတပါးနှင့်သာ ရောနှောပြန်ခဲ့၏၊ ဇရာစသောရန်သူတို့နှင့်လည်း ပေါင်းဖက်ရောယှက်၏၊ ထိုသို့ ရောယှက်သောအတ္တဘော၏ အပြစ်ကိုမြင်လျှင် ယခင်မိန်းမကို အိမ်မှနှင်ထုတ်သကဲ့သို့ သင်အတ္တဘော၏ အလိုသို့လိုက်ကာ အစမထင်သံသရာ၌ ရှည်ကြာစွာ ငါပင်ပန်းရပြီ သင်မူကားမညှာမထောက် ဇရာ၏နောက် ဗျာဓိ၏နောက် မရဏ၏ နောက်သို့သာ လိုက်တတ်စွာလှ၏၊ ယနေ့မှစ၍ သင့်အားငါမငဲ့ပြီ၊ ပျက်လိုပျက် ကြေလိုကြေ ဖြစ်ချင်တိုင်းဖြစ်စေဟု နှလုံးသွင်း၍ အတ္တဘောကင်းအောင်သာ အာရုံပြုလေသောကြောင့် သေခြင်းကို မကြောက်သတည်း။

၁၆၇-ဇစ္စန္ဓဒိ၌ အာဒိသဒ္ဒါ၏ အာဒိဝန်ကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။ဇစ္စန္ဓဒိ၊ ပုဒ်အရှိ၌၊ အာဒိအလို၊ ပုဂ္ဂိုလ် ဘယ်မျှယူမည်နည်း။

ဖြေ။ ။ဇစ္စန္ဓဒိနန္တိ ဧတ္ထ အာဒိဂ္ဂဟဏေန ဇစ္စဗဓိရ ဇစ္စမူဂ ဇစ္စ ဇ ဋ ဇစ္စုမ္မတ္တက ပဏ္ဍက ဥဘတော ဗျဉ္ဇနက နပုံသက ဓမ္မာဒီနံ သင်္ဂဟော-

ဟူသောဋီကာနှင့်အညီ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် နားပင်းသောသူ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် အသောသူ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် မိုက်သောသူ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ရူးသွပ်သောသူ ပဏ္ဍုက် ၄-ပါး ဥဘသောဗျည်း နပုံသက မမ်းစွဲသော သူအားဖြင့် ၁၁-မျိုးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ယူအပ်၏

ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ကန်းသောသူပါ တကျိပ် နှစ်မျိုးတည်း၊ ဤသူတို့သည် သုဂတိဘုံသားဖြစ်လျက် အဟိတ် ကုသလဝိပါတ် ဥပေက္ခာ သန္တီရဏဖြင့် ပဋိသန္ဓေနေသောကြောင့် သုဂတိအဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်မည်ကုန်၏

အလုံးစုံသော အဏ္ဍဇ ဇလာဗဇ သတ္တဝါတို့သည် ပဋိသန္ဓေအခါ၌ စက္ခုပသာဒ စသည့်တို့မဖြစ်၊ သတ္တမ၊ သတ္တာဟမှစ၍ ဖြစ်ကြရကား အစက္ခုက အသောတက ပဋိသန္ဓေချည်းဖြစ်၍ ဇစ္စန္ဓမည်ကောင်းရာ၏ တကားဟူငြားအံ့-

တထာပိစက္ခာဒိဥပ္ပဇ္ဇနာရဟကာလေပိ စက္ခုပ္ပတ္တိဝိဗန္ဓက ကမ္မပ္ပဋိ ဗာဟိတသာမတ္ထိယေန ဒိန္နပဋိသန္ဓိနာ၊ ဣတရေနပိ ဝါ ကမ္မေန အနုပ္ပါဒေတဗ္ဗစက္ခုကော သတ္တော ဇစ္စန္ဓောနာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ပဋိသန္ဓေအခါက မပါသော်လည်း စက္ခုဖြစ်ခြင်းငှါ ထိုက်သောကာလ၌ စက္ခုဖြစ်ကြသော သတ္တဝါသည် ဇစ္စန္ဓမမည်။ သစက္ခုကပင်မည်သည်။ စက္ခုဖြစ်ထိုက်သော ကာလ၌ စက္ခုမဖြစ်ရအောင် တားမြစ်သောကံ၏ အစွမ်းဖြင့် ပေးအပ်သော ပဋိသန္ဓေရှိသော သတ္တဝါ တပါးသော အကုသိုလ်ကံကြောင့် မဖြစ်သော စက္ခုပသာဒရှိသော သတ္တဝါသည် ဇစ္စန္ဓမည်၏၊ ဖြစ်ပြီးမှ ပျက်စီးသော သူကိုဇစ္စန္ဓ ဟူ၍ မယူအပ်ဟူလိုသည်။ ဇစ္စဗဓိရ တို့၌လည်း နည်းတူယူလေ။

၁၆၈-ပဏ္ဍုက်အပြား၅-ပါး

ပဏ္ဍုက်သည်-

၁။ အာသိတ္တ-ပဏ္ဍုက်၊

၂။ ဥဿူယျ-ပဏ္ဍုက်၊

၃။ ဩပက္ကမိက-ပဏ္ဍိုက်၊

၄။ ပက္ခ-ပဏ္ဍက်ဟူ၍ ၄-ပါး။

၅။ နပုံသက ပဏ္ဍုက်နှင့်သော် ၅-ပါးပြား၏၊

ထိုငါးပါးတို့တွင်အကြင်သူသည် သူတပါး၏ အင်္ဂါဇာတ်ကိုခံတွင်းဖြင့်စုပ်၍ သုက်ကို ယူပြီးလျှင် မိမိအင်္ဂါ ဇာတ်တွင်း သွင်းလောင်းရာမှ ရာဂ၏ ပူပန်းခြင်းသည် ငြိမ်း၏၊ ထိုသူသည် အာသိတ္တပဏ္ဍုက်မည်။

အကြင်သူသည် သူတပါးတို့ မေထုန် ပျော်မြူးသည်ကို ကြည့်၍ ငြူစရာ ရာဂ၏ပူပန်းခြင်းသည် ငြိမ်း၏၊ ထိုသူသည် ဥဿူယျပဏ္ဍုက်မည်။

အကြင်သူအား သူတပါးတို့သည် နှိပ်စက်၍ မျိုးစေ့တို့ကို ဖျက်ဆီး၏၊ ထိုသူသည် ဩပက္ကမိက ပဏ္ဍုက်မည်၏၊

အကြင်သူအား ရှေးမကောင်းမှု ကံကြောင့် လဆန်းပက္ခ၌ အလွန်ပူပန်ခြင်း ဖြစ်၍ လဆုတ်ပက္ခ၌ ထိုပူပန်းခြင်းသည် ငြိမ်း၏၊ လဆုတ်ပက္ခ၌ သော်လည်း အလွန်ပူပန်းခြင်းဖြစ်၍ လဆန်းပက္ခ၌ ငြိမ်း၏၊ ထိုသူသည် ပက္ခပဏ္ဍုက် မည်၏၊

အကြင်သူအား ပဋိသန္ဓေကပင် ဘာဝရုပ်မဖြစ်သောကြောင့် ဣတ္ထိနိမိတ် ပုရိသနိမိတ်တို့ မရှိကုန်၊ ထိုသူသည် နပုံသကပဏ္ဍုက်မည်၏၊

၁၆၉-ဥဘတောဗျည်း အပြားနှစ်ပါး

အကြင်သူအား နှစ်ပါးသော နိမိတ်တို့သည် ထင်းရှားဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် ဥဘတော ဗျည်း မည်၏၊ ထိုဥဘတောဗျည်းသည်-

၁။ ဣတ္ထ ဥဘတောဗျည်း

၂။ ပုရိသ ဥဘတောဗျည်း ဟူ၍ နှစ်ပါးပြား၏၊

ထို နှစ်ပါးတွင်-

ဣတ္ထိဥဘတောဗျည်းအား ဣတ္ထိနိမိတ်သည် အမြဲတည်၏ တပါးသော ဣတ္ထိတို့နှင့် ရောနှောလိုသောအခါ ဣက္ထိနိမိတ်ကွယ်၍ ပုရိသနိမိတ် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထို့ကြောင့် မိမိလည်း ကိုယ်ဝန်ယူနိုင်၏ တပါးသော မိန်းမတို့ကိုလည်း ကိုယ်ဝန်ပေးနိုင်၏၊

ပုရိသ ဥဘတောဗျည်းအား ပုရိသနိမိတ်သည် အမြဲတည်၏ တပါးသော ယောင်္ကျားတို့နှင့် ရောနှောလိုသောအခါ ပုရိသနိမိတ်ကွယ်၍ ဣက္ထိနိမိတ်ဖြစ်ပေါ်လာ၏ ထို့ကြောင့် မိမိကား ကိုယ်ဝန်မယူနိုင် တပါးသော မိန်းမတို့ကိုသာ ကိုယ်ဝန်ပေးနိုင်၏ ဤကား ကျမ်း၌လာသော စကားတည်း။

အချို့ကား ဣတ္ထိနိမိတ်၊ ပုရိသနိမိတ် နှစ်ပါးပင် ထင်ရှားရှိလျက် ပုရိသနိမိတ်သာ အောင်မြင်သည်။ အချို့လည်း ဣတ္ထိနိမိတ်သာ အောင်မြင်သည်။ ဤကားမျက်မြင်တည်း။

ဤပဏ္ဍုက်ငါးဦး ဥဘတောဗျည်းတို့တွင် အာသိတ္တပဏ္ဍုက်ဥဿူယျပဏ္ဍုက် တို့အား ရှင်ရဟန်းအဖြစ်ကို မြစ်တော်မမူ၊ ကြွင်းသော ပဏ္ဍုက်တို့ကိုသာ ဖြစ်တော်မူသည်။

ပက္ခပဏ္ဍုက်ကိုကား၊ အကြင်ပက္ခ၌ ပူပန်ခြင်းရှိ၍ ပဏ္ဍုက်ဖြစ်၏ ထိုပက္ခ၌သာ ရှင်ရဟန်းအဖြစ်ကို မြစ်တော်မူသည်ဟူ၍ ဝိနည်းအဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာတို့၌လာ၏

မမ်းစွဲသောသူ ဟူသည်ကား-စကား တငက်ငက်ရှိသော သူတည်း။ အက္ခရာတလုံးကိုလျက် ၂ကြိမ် ၃ကြိမ်ထပ်၍ ဆိုရသော သူတည်းဟု ပြခြင်းငှါ မဏိမဉ္ဇူသာဋီကာ၌-

မမ္မော ဝုစ္စတိ အဗဠဗလော ဧကက္ခရမ္ပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တက္ခတ္တုံ ဝါ ဟူ၍မိန့်၏

၁၇၀- ဘုမ္မဿိတ သဒ္ဒါစသည်တို့၏ အဖွင့်ကို ပြဆိုရာ

မေး။ ။သုဂတိအဟိတ် ဘုမ္မိဿိတာ၊ ဝိနိပါတိကာ၊ အသုရာကို၊ ဋီကာ ဘယ်သို့ ဖွင့်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဘုမ္မဒေဝေ သိတာ နိဿိတာ တဂ္ဂတိကတ္တာတိ ဘုမ္မဿိတာ။ သုခသမုဿယတော ဝိနိပါတာတိ ဝိနိပါတိကာ- ဟူ၍ဖွင့်သည်။

တဂ္ဂတိကတ္တာ၊ ထိုဘုမ္မစိုးနတ်တို့၏ အလားလျင် အလားရှိသောကြောင့်။ ဘုမ္မဒေဝေ၊ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကို။ သိတာ နိဿိတာ၊ မှီ၍ဖြစ်ကုန်သည်တို့တည်း။ ဘုမ္မဿိတာ၊ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကို မှီ၍ဖြစ်ကုန်သည်တို့။

ယေ သတ္တာ၊ အကြင်တ္တဝါတို့သည်။ သုခသမုဿယတော၊ ချမ်းသာအပေါင်းမှ ဝိနိပါတာ၊ ကင်းကွာတတ်ကုန်၏ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ချမ်းသာအပေါင်းမှ ကင်းကွာတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ ဝိနိပါတိကာ၊ ဝိနိပါတိကတို့ မည်ကုန်၏

ဒီပနီ၌ကား-

ယံ နိဿိတာ ဒေဝါ ဘုမ္မဒေဝါ တဂ္ဂတိကတ္တာ ဘုမ္မဒေဝေ သိတာ နိဿိတာတိ ဘုမ္မဿိတာ- ဟူ၍ ဖွင့်၏

ဘူမိယံ၊ မြေ၌။ နိဿိတာ၊ မှီ၍နေကုန်သော။ ဒေဝါ၊ နတ်တို့တည်း။ ဘုမ္မဒေဝါ၊ မြေ၌မှီ၍နေကုန်သောနတ်တို့။ ပရမေသုရာ၊ သာတာဂီရိ အစရှိသော ဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကို ရ၏

တဂ္ဂတိကတ္တာ၊ ထိုဘုမ္မစိုးနတ်တို့၏ အလားလျှင် အလားရှိခြင်းကြောင့်။ ဘုမ္မဒေဝေ၊ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကို။ သိတာ နိဿိတာ၊ မှီ၍ဖြစ်ကုန်တို့သည်။ ဘုမ္မဿိတာ၊ ဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်သည်တို့။ ဝိနိပါတိကအသုရာကိုရ၏

တောင်၏အတွင်း ရေ မြေ၏ အတွင်း ကျင်း၊ လိုဏ်ခေါင်းတို့၌ ကံအားလျော်စွာ ဗိမာန်ပေါက်၍ ထိုဗိမာန်၌ နေကုန်သော နတ်တို့ကို ဘုမ္မစိုးနတ်ဟူ၍ဆိုသည်။

ထိုဘုမ္မစိုးနတ်တို့တွင် အချို့နတ်ကား အလွန်တန်ခိုးကြီးသည်၊ သား မြေး အခြံအရံများသည်။ အသက်လည်း ရှည်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားနှစ်ဖြာ သုံးဖြစ်တိုင်အောင် မှီသည်။ အချို့လည်း တန်ခိုးအခြံအရံ သင့်ရုံသာရှိသည်။ အသက်လည်း အနှစ်သုံးရာ လေးရာ ငါးရာမျှလောက်ရှည်သည်။

မဏ္ဌဂိရိတောင်၌ နေသော ပရမေသုရာနတ် ဟိမဝန္တာတော၌ နေသော ဟေမဝတနတ် မဇ္မျိမဒေသ သာတတောင်၌ နေသော သာတာဂီရိနတ် ပူရတောင်၌နေသော ပုဏ္ဏကနတ် ကုတ္တိရတောင်၌နေသော ကုက္ကုတိရနတ် ပရမေသုရာနတ်မင်း၏ သားကြီးဖြစ်သော ခန္ဓကုမာရမည်သော မဟာပိန္နဲနတ် အစရှိကုန်သော နှစ်ကျိပ်ရှစ်ယောက်သော နတ်မင်းတို့သည် ဘုမ္မစိုးနတ်ချည်း ဖြစ်ကုန်သည်။ အစာအာဟာရ ကြမ်းတမ်းသောကြောင့် ယက္ခ ဟူ၍လည်း သမုတ်ကုန်သည်။

ထိုဘုမ္မစိုးနတ်တို့ကဲ့သို့ မြေ၌မှီ၍နေရသော ဘုမ္မစိုးနတ်တို့၏ ကျေး ကျွန် ခြွေရံသာ ဖြစ်သော နတ် ပြိတ္တာတို့သည် အထူးထူးသော ဆင်းရဲ၏ ကျရောက်ရာဖြစ်သောကြောင့်

ဝိဝိဓာနိ ဒုက္ခာနိ နိပတန္တီတိ ဝိနိပါတိကာ

ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ဝိနိပါတိကလည်း မည်သည်။

နတ်၏အလားရှိလျှက် နတ်ကဲ့သို့ စည်းစိတ်တန်ခိုးဖြင့် မထွန်းပသောကြောင့် န သုရန္တိ န ဒိဗ္ဗန္တီတိ အသုရာ ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ အသုရာလည်းမည်၏၊

ထိုအမည်နှစ်ရပ်ကို စပ်၍ ဝိနိပါတိက အသုရာဟုခေါ်လေသည်။ ထိုဝိနိပါတိက အသုရာဖြစ်သော ပြိတ္တာတို့ကား ဟိမဝန္တာ၏ အနီးအပါး ဝိဇ္ဇာဋဝီတောအုပ်၌ မြို့ပြဖွဲ့၍နေသည်။ တန်ခိုးကြီးသော ပြိတ္တာပင် မင်းပြုသည်။ လူတို့၏ အနီးဖြစ်သော တောအုပ်၌ကား ဆယ်စု၊ ရာစုမျှသာ နေသည်။

ထို့ကြောင့် ဆ ဂတိဒီပနီကျမ်း လောကပညတ္တိကျမ်းတို့၌

တတ္ထ ပေတနဂရေ မဟိဒ္ဓိကပေတော သဗ္ဗပေတာနံ ဣဿရိယာဓိ ပစ္စံ ကရောတိ- ဟူ၍ပြဆိုသည်။

တတ္ထ၊ ထိုဟိမဝန္တာတော၏ အနီးဖြစ်သော ဝိဇ္ဇာဋဝီတောအုပ်၌။ ပေတနဂရေ၊ ပြိတ္တာတို့၏ မြို့၌။ မဟိဒ္ဓိကပေတော၊ တန်ခိုးကြီးသော ပြိတ္တာသည်။ သဗ္ဗပေတာနံ အလုံးစုံသော ပြိတ္တာတို့အား။ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ၊ အစိုးရခြင်းမင်း၏ အဖြစ်ကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏

၁၇၁ ပြိတ္တာအပြား ၁၂ ပါးကိုပြဆိုရာ

ထိုပြိတ္တာသည်အမျိုးအားဖြင့်

၁။ဝန္တာသပြိတ္တာရ။ သုနိဇ္ဈာမကပြိတ္တာ

၂။ကုဏပါသပြိတ္တာ၈။ သတ္ထင်္ဂပြိတ္တာ

၃။ဂူထခါဒကပြိတ္တာ၉။ ပဗ္ဗတင်္ဂ ပြိတ္တာ

၄။အဂ္ဂိဇာလမု ခပြိတ္တာ၁၀။ ဝေမာနိက ပြိတ္တာ

၅။သုစိမုခပြိတ္တာ၁၁။ အဇဂရင်္ဂပြိတ္တာ

၆။တဏှာဋ္ဋိကပြိတ္တာ၁၂။ မဟိဒ္ဓိကပြိတ္တာ

ဟူ၍ ၁၂ မျိုးပြားကုန်သည်။ ထို ၁၂ မျိုးတို့တွင်

အလွန် အစာမွတ်သိပ်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ သူတပါးစွန့်အပ်သော တံတွေး နှပ် အံဖတ် တို့ကို စားရသော ပြိတ္တာသည် ဝန္တာသပြိတ္တာ မည်၏

မြွေကောင်ပုပ် ခွေးကောင်ပုပ် လူကောင်ပုပ် စသည်ကို စားရသော ပြိတ္တာသည် ကုဏပါသပြိတ္တာ မည်၏၊

လူတို့စွန့်အပ်သောမစင်ကို စားရသော ပြိတ္တာသည် ဂူထခါဒက ပြိတ္တာ မည်၏၊

တစုံတခုသောအစာကို မစားရပဲ ခံတွင်းမှ မီးလျှံထွက်သော ပြိတ္တာသည် အဂ္ဂိဇာလမုခ ပြိတ္တာမည်၏၊

ကိုယ်ကြီးမားလျက် အပ်နဖားမျှလောက် ခံတွင်းရှိသော ပြိတ္တာသည် သုစိမုခ ပြိတ္တာမည်၏ ထိုပြိတ္တာတို့သည် တရံတခါ အစာကိုတွေ့လတ်သော် ခံတွင်းပေါက် အလွန်ကျင်းသောကြောင့် မသွင်းနိုင်ရကား နားပေါက် နှာခေါင်းပေါက်တို့ဖြင့် သွင်းရကုန်၏၊ စိုးစဉ်းမျှ သာယာခြင်းကိုမရ။ ကာလရှည်စွာ ငတ်မွတ်ကုန်၏၊

ရေသိပ်ခြင်းတဏှာဖြင့် လွန်စွာနှိပ်စက်သော ပြိတ္တာသည် တဏှဋ္ဋိကပြိတ္တာမည်၏၊ ထိုပြိတ္တာတို့သည် တရံတဆစ်မျှ ရေမသောက်ရ ရေငတ်လှသောကြောင့် ထုံးအိုင် မြစ် ချောင်း စသည်တို့သို့ ရွေ့ရွေ့တွားလျက် သွားသဖြင့် အနီးအပါးသို့ရောက်သော် ပြည်စု သွေးစု ကျင်းကြီးစုတို့သာ ထင်ကုန်၏၊

လွန်စွာလောင်မြိုက်ပြီးသော မီးလောင်သစ်ငုတ်နှင့် တူသော ပြိတ္တာသည် သုနိဇ္ဈာမက ပြိတ္တာမည်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် အချည်းစည်းသောကိုယ် ကြုံလှီပိန်ကပ်လျက် နံရိုးပြိုင်းရရိုင်းထသော ကိုယ်ရှိ၏၊ မကောင်းသောရနံ့လည်း ရှိ၏၊ ခွင်သောခြေလက် ပြူးပြူးထွက်သောမျက်စိလည်းရှိ၏၊ ထမင်းငတ်ခြင်း ရေသိပ်ခြင်းဖြင့် ပြင်းစွာနှိပ်စက်၏၊

ဓား လှံ အသွား ငါးမျှားချိတ်နှင့် တူသော လက်သည်း ခြေသည်းရှိလျက် မိမိ၏ ကိုယ်အသားကို ခွါ၍ စားကာ နေရသောပြိတ္တာသည် သတ္ထင်္ဂပြိတ္တာမည်၏၊ ဤ၌ သတ္ထသဒ္ဒါသည် လက်နက်ဟောဖြစ်၍ ဒန္တဇ ဒုတိယက္ခရာ ထ နှင့် ရေးရမည်၊

တောင်မျှလောက်သော ကိုယ်ရှိလျက် ဇီးကွက်မျက်နှာကဲ့သို့ ထိပ်မှာ မျက်နှာရှိသော ပြိတ္တာသည် ပဗ္ဗတင်္ဂပြိတ္တာမည်၏၊ ဤပြိတ္တာ၏ကိုယ်သည် နေ့ညပတ်လုံး အခိုးထွက်၍လောင်၏၊

စပါးကြီးမြွေကဲ့သို့ ကိုယ်ရှိသော ပြိတ္တာသည် အဇဂရင်္ဂ ပြိတ္တာမည်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် ပြောင်ပြောင်တောက်သော ကိုယ်ဖြင့် ညဉ့်၌လှည့်လည်၍ နေ့၌ အထူးထူးသော ဒုက္ခကို ခံရ၏၊

နေရာဗိမာန်၌ဖြစ်ရသော ပြိတ္တသည် ဝေမာနိက ပြိတ္တာမည်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် မိဿကကံကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ရံခါ နတ်ကဲ့သို့ စည်းစိမ်ချမ်းသာကိုခံစားရ၏၊ ရံခါ ခွေးစားခြင်း ဓား လှံ ပြတ်ခြင်းစသော ဆင်းရဲကို ခံစားရ၏၊

မဟိဒ္ဓိကပြိတ္တာဟူသည်ကား ထိုဝေမာနိကမျိုးတွင်တန်ခိုးကြီးသော မင်းပြု၍ စီရင်သော ပြိတ္တာတည်း။ ထိုပြိတ္တာကား အဆင်းလှသကဲ့သို့စည်းစိမ်ကြီးသကဲ့သို့ အကယ်၍ထင်၏၊ ယင်းသို့ထင်သော်လည်း ဘောဇဉ်ကို စားလိုတိုင်းမစားရ၊ ရံဖန်သာမှီဝဲရ၍ တောင့်တခြင်း အားကြီးလျက်ပင်ရှိ၏၊

ပြိတ္တာမျိုးသည် ဤ ၁၂-ပါးမျှသာမကသေး အပ်သွားကဲ့သို့ အမွေးရှိသော သုစိလောမ ပြိတ္တာမျိုး၊ မိကျောင်းရေကဲ့သို့ ကြမ်းသောအရေရှိ ခရလောမ ပြိတ္တာမျိုး၊ ဒီဃနခပြိတ္တာမျိုး၊ ဧကပါဒပြိတ္တာမျိုး၊ အနေကပါဒပြိတ္တာမျိုး၊ ဧကဟတ္ထပြိတ္တာမျိုး၊ အနေကဟတ္ထပြိတ္တမျိုး၊ ဧကနေတ္တပြိတ္တာမျိုး အနေကနေပြိတ္တာမျိုးစသောအားဖြင့် များစွာရှိသေး၏၊ ယင်းသို့ရှိသော်လည်း ပဋ္ဌာန နည်းအားဖြင့် ၁၂- ပါးဟူ၍သာ ဆိုသည်ဟု ဆဂတိဒီပနီ၌ မိန့်၏၊ (ကိဉ္စာပိ ဒွါဒသပေတကုလာနီတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန ပဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဋ္ဌကထာကြီးတို့၌ကား-

၁။ပရဒတ္တုပဇီဝိတပြိတ္တာ၊ ၃။နိဇ္ဈာမတဏှိကပြိတ္တာ၊

၂။ခုပ္ပိပါသိကပြိတ္တာ၊ ၄။ကာလကဉ္စိကပြိတ္တာ၊

ဟူ၍ ၄-မျိုးသာ ထင်ရှားစွာလာသည်။

ထိုလေးမျိုးတို့တွင် လူ့ပြည်က ဆွေမျိုးညာတိစသော သူတို့အလှူကောင်းမှုပြု၍ အမျှဝေသည်ကိုမှီ၍ အသက်ရှင်သောပြိတ္တာသည် ပရဒတ္ထုပဇီဝိတပြိတ္တာ မည်၏၊

ထမင်းငတ်မွတ်ခြင်း ရေသိပ်ခြင်းဖြင့် ပြင်းစွာနှိပ်စက်သော ပြိတ္တာသည်ခုပ္ပိပါသိက ပြိတ္တာမည်၏၊

ဝမ်းခေါင်းခံတွင်းမှ၎င်း ကိုယ်အလုံး၎င်း လောင်သည်ဖြစ်၍ ပူပန်ခြင်း ရှိသော ပြိတ္တာသည် နိဇ္ဈာမတဏှိက ပြိတ္တာမည်၏၊

အသုရကာယ်ဟူ၍ အသီးခေါ်ဝေါ်အပ်သော ပြိတ္တာအသုရာသည် ကာလကိဉ္စိက ပြိတ္တာမည်၏၊

ထို့ကြောင့်-

တေသံ ကိရ တိဂါဝုတ္တော အတ္တဘာဝေါ အပ္ပမံသ လောဟိတော ပုဂဏပဏ္ဏသဒိသော ကက္ကဋာကာနံ ဝိယ အက္ခိနိ နိက္ခမိတွာ မတ္တကေတိဋ္ဌန္တိ၊ မုခံ သုစိပါသကသဒိသံ၊ မတ္ထကသ္မိံ ယေဝ ဟောတိ၊ တေန တေ ဩနမေတွာ၊ ဂေါစရံ ဂဏှန္တိ-

ဟုဆိုသော သုတ်ပါထေယျ၊ အဋ္ဌကထာနှင့်အညီ ထိုအသုရာတို့၏ အတ္ထဘောသည် ၃- ဂါဝုတ်မျှရှိသတတ်၊ နည်းသော အသားအသွေး ရှိ၏ ဖက်ရွက်လျော် ကဲ့သို့ အရိုးအရေမျှသာတည်လျက် ပုဇွန်မျက်စိကဲ့သို့ ပြူရရူးထွက်သော မျက်စိတို့သည် ဦးခေါင်းထက်၌ တည်ကုန်၏၊ ခံတွင်းသည် အပ်နဖားပေါက်မျှသာ ဦးခေါင်းထိပ်မှာ တည်၏၊

ထို့ကြောင့် ထိုကာလကိဉ္စိက အသုရာတို့သည် အောက်သို့ စောက်ထိုး ညွှတ်၍သာ အစာကို ယူရကုန်၏၊ ဤဝိနိပါတိက အသုရာမျိုးတို့သည် ယောနိအားဖြင့် အချို့ကား အဏ္ဍဇ အချို့ကား ဇလာဗုဇ အချို့ကား သံသေဒဇ အချို့ကား ဥပပါတ်ဖြစ်ကုန်၍ ယောနိ လေးပါးပင် ရအပ်သည်။ သန္ဓေစိတ် အားဖြင့် သုဂတိအဟိတ် အချို့ကား ဒွိဟိတ် အချို့ကား တိဟိတ်ပင် နေရကုန်သည်။

ထို့ကြောင့် နာမရူပပရိစ္ဆေဒကျမ်း၌-

ဘုမ္မဝဇ္ဇေသု ဒေဝေသု၊ ပေတေနိဇ္ဈာမ သဏိကေ။

နိရယေသု စ သမ္ဘောတိ၊ ယောနေကာဝေါပပါတိကာ။

ဘုမ္မဒေဝေ မနုေဿသု၊ တိရစ္ဆာနေ ပရေတထာ။

ပေတေသု စာဝ သေသေသု၊ စတေဿာပိ စ ယောနိယော-

ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

ဘုမ္မဝဇ္ဇေသု၊ ဘုမ္မစိုးနတ်သည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော။ ဒေဝေသု၊ နတ်ဗြဟ္မာတို့၌၎င်း။ နိဇ္ဈာမတဏှိကေ၊ နိဇာမတဏှိက ဖြစ်သော။ ပေတေ၊ ပြိတ္တာ၌၎င်း။ နိရယေသု စ၊ ငရဲကြီးရှိထပ်တို့၌၎င်း။ ဧကာဝ၊ တခုသာလျှင် ဖြစ်သော။ ဩပပါတိကာ၊ ဥပပါတ်ဟု ဆိုအပ်သော။ ယောနိ၊ ပဋိသန္ဓေသည်။ သမ္ဘောတိ၊ ဖြစ်၏၊

ဘုမ္မာဒေဝေ စ၊ ဘုမ္မစိုးနတ်၌၎င်း။ မနုေဿသုစ၊ လူတို့၌၎င်း။ တိရစ္ဆာန်နေ စ၊ တိရစ္ဆာန်မျိုး၌၎င်း။ တထာပရေ၊ ထိုမှတပါး။ အဝသေသေသု၊ ဆိုအပ်ပြီးသော နိဇ္ဈာမတဏှိကမှ ကြွင်းကုန်သော။ ပေတေသု စ၊ ပြိတ္တာမျိုးတို့၌၎င်း။ စတသောပိစ ယောနိယော၊ လေးပါးသော ယောနိတို့သည်။ သမ္ဘောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊

၁၇၂-စတုမဟာရာဇ် နတ်ဘုံ၌ နတ်ကျိုး နတ်ကန်း ရှိ မရှိ

မေး။ ။မာနဝေ ဒေဝ၊ ကျာကယာဒေါ၊ သလောလျော်စွာ၊ စတုမဟာရာဇ် ရှေးဘုံစစ်၌၊ အဖြစ်ယုတ်မျိုး၊ နတ်ကျိုး နတ်ကန်း ရှိ၏လော။

မှတ်ချက်။ ။မာနဝေ၊ လူ့ပြည်၌၎င်း၊ အာဒေါဒေဝေ၊ အစစွာသော စာတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌၎င်း။ ကျာကယာ၊ ဒုဂ္ဂတိအဟိတ် ကြဉ်သောပုဂ္ဂိုလ် တကျိပ်တယောက်ကို။ လဘတိ၊ ရ၏၊ ဤသို့ ပရမတ္ထဗန္ဓု၌ ဆိုသည့်အတိုင်း စာတုမဟာရာဇ် ဘုံအစစ်၌ ဇစ္စန္ဓ ဇစ္စဗဓိရ အစရှိသော သုဂတိအဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရပါအံ့လောဟု မေးသည်။

ဖြေ။ ။စတုမဟာရာဇ် ဘုံအစစ်၌ နတ်ကျိုး နတ်ကန်း မရှိ၊ စတုမဟာရာဇ် အဝင်ဖြစ်သော လူ့ပြည်၌နေသော ဝိနိပါတိက အသုရာ နတ်ပြိတ္တာမျိုးတို့၌သာလျှင် အကျိုး အကန်း စသည်တို့ ဖြစ်ကုန်၏ ဟူပေ။

၁၇၃-လူ ဥပပါတ်စသည် ရှိသင့် မရှိသင့်

မေး။ ။ကမ္ဘာဦးသား၊ ကြဉ်ခဲ့ထားမှ၊ လေးပါးယောနိ၊ ရှိကာ၌မူ၊ လူဥပပါတ်မဖြစ်လော။

ဖြေ။ ။ကမ္ဘာဦးသားမှတပါး လူဥပပါတ်ဖြစ်သည်မှာ အမ္ဗပါလိကာမည်သော ပြည့်တန်ဆာမတဦးသာ ကျမ်းဂန်၌ လာသည်။ အကြောင်းကား-ဤအမ္ဗပါလိကာ အလောင်းသည် ရှေးရှေးသော ဘုရားရှင်တို့၏ သာသနာ၌ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ဆည်းပူး၍ လူ့ပြည် နတ်ပြည် လှည့်လည်ကာ လာသည်တွင် ဤကမ္ဘာမှသည် ၃၁-ကမ္ဘာထက်၌ သိခီဘုရားရှင် သာသနာတော်ဝယ် ရဟန်းပဉ္စင်း ပြု၍ ဘိက္ခုနီမတို့၏ သိက္ခာပုဒ်ကို မကျိုး မပေါက်အောင် ဆောက်တည်၍နေ၏၊

တနေ့သ၌ ဘိက္ခူနီမ အများတို့နှင့်တကွ တဆူသော စေတီကို ပူဇော်လျက် လက်ျာရစ်လှည့်ကြရာ ရှေ့ကသွားသော ရဟန္တာမ တဦးသည် ချည်ဆတ်သောကြောင့် သလိပ်ခဲ စင်ကျလေသည်ကို ထိုထေရီမ မမြင်ရကား မပယ်ရှားပဲသွားလေ၏၊ နောက်ကလိုက်သော် ဘိက္ခုနီမမြင်လျှင် အဘယ်ပြည့်တန်ဆာမသည် ဤစေတီပြင်၌ သလိပ်ခဲချလေသနည်းဟု ဆဲရေးမြည်တွန်၏၊

အနီးနေသော ထေရီမတို့က ဤသို့မဆိုလင့်၊ သိက္ခာကြီးများ ရှေ့က သွားသည်ဟု တားမြစ်ပါသော်လည်း ပြည့်တန်ဆာမကဲ့သို့ ကျင့်သည်ကို မဆိုပြီလေဟု ထပ်ပြန်၏၊ ထိုဘိက္ခုနီမသည် သီလကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်လျက် နောက်နောက်သော ဘဝတို့၌ အမိဝမ်းထိုက်ဝယ် ပဋိသန္ဓေနေခြင်းမှ ကင်းလွတ်ပါစေသောဟု ဆုတောင်း၏၊ ထိုအကြောင်းကြောင့် နတ်ပြည်၌သာများစွာ ဖြစ်ခဲ့ပြီးသော် အဆုံးဘဝကျသောအခါ ငါတို့ဘုရားလက်ထက်တော်၌ ဝေသာလီပြည်ဝယ် လိစ္ဆာဝီမင်းတို့ပိုင်နက် သရက်ဥယျာဉ်တွင် တခုသော သရက်ပင်အခွ၌ ဥပပါတ် ပဋိသန္ဓေနေလာ၏၊

ဥယျာဉ်စောင့်သည် နံနက်စောစော လှည့်ပတ်ရာ တွေ့မြင်လျှင် သရက်ပင် စောင့်နတ်သည် ကိုယ်ထင်ပြသည်ဟု ရှိခိုးလျက် အပါးသို့ ချဉ်းလာ၏၊ မလှုပ်မရှား စကားမဆိုနေသည်ကို မြင်မှ နတ်မဟုတ်မှန်းသိ၍ မိမိအိမ်သို့ ဆောင်၏၊ သမီးပြုထားပြီးလျှင် လိစ္ဆဝီမင်းတို့အား ဆက်လေ၏၊ သရက်ပင်၌ ရသောကြောင့် ထိုသူငယ်မကို အမ္ဗပါလိဟု မှည့်ကြကုန်၏၊

ဥပပါတ်သန္ဓေနေသူဖြစ်၍ အလွန်တင့်တယ်လှသောကြောင့် မြင်သမျှသော လိစ္ဆဝီမင်းသားတို့သည် လိုချင်လှရကား သူရသင့် ငါရသင့်ဟု ငြင်းခုံခိုက်ရန် ဖြစ်ကြ၏၊ ထိုအခါ ထိုရန်ငြိမ်းစိမ့်သောငှါ တရားသူကြီးတို့က အလုံစုံသော မင်းသားတို့နှင့် ဆက်ဆံအောင် ပြည်တန်ဆာမအရာ၌ ထားရမည်ဟု စီစဉ်ကြ၏၊ ရဟန္တာမအား ဆဲရေးဘူးသော မကောင်းမှုကံသည် စိမံတိုက်တွန်းသည် ဖြစ်ရကား ထိုတရားသူကြီးတို့ စီမံတိုင်း အမ္ဗပါလိကာကို ပြည်တန်ဆာမအရာ၌ ထားကြကုန်၏၊ ဖွားရာဖြစ်သော သရက်ဥယျာဉ်ကိုလည်း ဆောင်နှင်းပေ၏၊ ဆင်းရဲသားတို့ မသွားမဝင်နိုင်စိမ့်သောငှါ တနေ့လျှင် အသပြာ တရာပေးမှ ပျော်ပါးရသတည်း။

နောင်အခါ ထိုပြည်တန်ဆာမသည် ဘုရားသခင်အား အလွန်ကြည်ညိုရကား မိမိဥယျာဉ်၌ ကျောင်းဆောက်ပြီးလျှင် ဘုရားအမှုးရှိသော သံဃာတော်တို့အား လှူဒါန်း၏၊ ကာလလျားလတ်သော် မိမိ၏သားဖြစ်သော ဝိမလကောဏ္ဍမထေရ်၏ အထံ၌ တရားတော်ကို နာရသောကြောင့် သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဝိပဿနာတရားကို အားထုတ်လေလျှင် ရဟန္တာမအဖြစ်သို့ ရောက်လေသတည်း။

ထိုသို့ ပပါတ်ပဋိသန္ဓေနေကြောင်းကို အပဒါန်းပါဠိတော်၌-

ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္ထေ၊ အဟောသိ ဩပပါတိကာ။

အမ္ဗသာခန္တရေ ဇာတာ၊ အမ္ဗပါလီတီ တေနာဟံ-

ဟူ၍လာသည်။

လူတို့ သံသေဒဇ ပဋိသန္ဓေနေသည်မှာ ပဒုမဝတီမိဘုရား အာကင်္ခါမင်းသမီး ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား ပဒုမဝတီ၏သားဖြစ်သော မင်းသားလေးရာ ကိုးကျိပ် ကိုးယောက်တို့တည်း။

သံသေဒဇနှင့် ဩပပါတ်ကအထူးကား သံသေဒဇမှာ ငယ်စွာကသည် အစဉ်အတိုင်း ကြီးပွါးရသည်။ ဥပပါတ်မှာ ၁၆-နှစ်ရွယ် ၁၈-နှစ်ရွယ်ဖြင့် ဖြစ်ကုန်သည်။ မှီရာမူကား သစ်ပင် ကြာတိုက် စသော စိမ့်စိုရာကို မှီ၍ချည်း ဖြစ်ကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် ပါထိကဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၌ –-

သံသေဒဇောပပါတိကာနံ အယံ ဝိသေသော။

သံသေဒဇာ မန္ဒဒဟရာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

ဩပပါတိကာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာ-

ဟူ၍ မိန့်လေသည်။

လူတို့ အဏ္ဍဇပဋိသန္ဓေနေသည်ကို အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၌ သာဓကမထင်။ ကလျာဏီကျောက်စာတွင် နဂါးမနှင့်ဝိဇ္ဇာဓိုရ် ရောနှောကြရာ သန္ဓေရ၍ ဥနှစ်လုံး သဲပြင်တွင် ဥခဲ့၍ ရှင်ရသေ့တွေ့လတ်သော် ယူ၍ထားသဖြင့် ယောက်ျားငယ်နှစ်ယောက် ဖွားမြင်သည်။ တယောက်ကား ဆယ်နှစ်ရွယ်ရောက်မှ ကျောက်ရောဂါနှင့်ဆုံးသည်။ တယောက်မှာ အစဉ်အတိုင်းကြီးပွား၍ သုဝဏ္ဏဘုမ္မိမြို့တွင် သီဟရာဇာဟူသောအမည်နှင့် ဘိက်သိက်ခံ၍ မင်းပြုသည်ဟု ဆိုသည်။

၁၇၄-နတ်တို့သက်ပိုင်း နတ်တိုင်းနေရ မနေရကို ပြခြင်း

မေး။ ။အပါယ်လူ့ရွာ၊ အသုရာ၌၊ အာယုမမြဲ၊ ခွဲ၍ပြသော်၊ နိယတ သင်္ချာ၊ နတ်တို့ရွာ၌၊ ညီညာသက်တမ်း သေ၏လော-

ဖြေ။ ။နတ်ခြောက်ရွာတို့တွင် နတ်တို့၏ အရေအတွက်အားဖြင့်-

စတုမဟာရာဇ်ဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း ငါးရာ၊

တာဝတိံသာဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း တထောင်၊

ယာမာဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်

တုသိတာဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း လေးထောင်၊

နိမ္မာနရတိဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း ရှစ်ထောင်၊

ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီဘုံ၌ နှစ်ပေါင်း တသောင်း ခြောက်ထောင် ရှည်သည်။

လူတို့၏အရေအတွက်အားဖြင့်ကား-

စတုမဟာရာဇ်၌ အနှစ် ၉-သန်း၊

တာဝတိံသာ၌ ၃-ကုဋေ ၆-သန်း၊

ယာမာ၌ ၁၄-ကုဋေ ၄-သန်း၊

တုသိတာ၌ ၅၇-ကုဋေ ၆-သန်း၊

နိမ္မာနရတိ၌ ၂၃၁-ကုဋေ ၄-သန်း၊

ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တီ၌ နှစ်ပေါင်း ၉၂၁ ကုဋေ ၆-သန်း ရှည်သည် ဟူ၍ သက်တမ်းပမာဏကို ပြသည်။

ထိုထို နတ်ပြည်၌ဖြစ်သော နတ်တို့သည် သက်တမ်းအတိုင်း တည်၍သာ စုတေကုန်သလောဟူရာ၌ အချို့ကား သက်တမ်းအတိုင်း ရှည်သည်၊ အချို့ကား မရှည်၊ ယင်းသို့မရှည်သော်လည်း လူတို့ပြည်မှာ ရာတမ်း ထောင်တမ်း ဆိုသကဲ့သို့ အလွန်ကို ပိုင်းခြားသော ဥက္ကံသကောဋိနည်းအားဖြင့်သာ အသက်တမ်းကို ထားလေသည် ဟူပေ။

ဘယ်ကိုထောက်၍ သိရသနည်းဟူမူကား-

နတ်တို့၏ စုတိအပြားလေးပါး

နတ်တို့၏စုတေခြင်းသည်-

၁။ အာယုက္ခယ၊

၂။ ပုညက္ခယ၊

၃။ အာဟာရက္ခယ၊

၄။ ကောပါဘိဘဝန၊

အားဖြင့် လေးပါးအပြားရှိသည်။

ထိုလေးပါးတို့တွင် အကြင်သူသည် များစွာသော ကောင်းမှုကြောင့် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ပြီးသော် သက်တမ်းအတိုင်းနေ၍ စုတေပြီးမှ အထက်နတ်ပြည်၌ ဖြစ်၏၊ ဤသူအား အာယုက္ခယဖြင့် စုတေသည်မည်၏၊

အကြင်သူသည် အနည်းငယ်သော ကောင်းမူကိုပြုလျက် သဒ္ဒါစေတနာ ထက်လှသောကြောင့် နတ်ပြည်၌ဖြစ်ရ၏၊ ယင်းသို့ဖြစ်သော်လည်း သက်တမ်း အတိုင်းမနေရပဲ သုံးဖို့တဖို့မျှဖြင့်၎င်း ထက်ဝက်မျှဖြင့်၎င်း ကောင်းမူ၏ အာနိသင်ကုန်ရကား စုတေခဲ့၍ လူ့ပြည်စသည်၌ ဖြစ်၏၊ ထိုသူအား ပုညက္ခယဖြင့် စုတေသည်မည်၏၊

အကြင်နတ်သည် ကာမဂုဏ်ကို ခံစားခြင်း၌ မွေ့လျော်လှသည်ဖြစ်၍ အာဟာရကို သတိမရသောကြောင့် တနပ်စာမျှကို လွန်မိ၏၊ ထိုနတ်သည်နောက်ထပ်၍ အာဟာရကို သုံးဆောင်ပါသော်လည်း ရုပ်ခန္ဓာနွမ်းယိသဖြင့် စုတိခြင်း သို့ရောက်၏ ထိုနတ်သည် အာဟာရက္ခယဖြင့် စုတေသည်မည်၏၊

အကြင်နတ်သည် မိမိမြူးထူးစံပယ်ရာ ဥယျာဉ် ကစားရာစသည်တို့၌ တပါးနတ်တို့ဘက်ပြိုင်လာသည်ကို မြင်လျှင် ဤနတ်သည် ငါအားဘက်ပြိုင်ရာသလောဟု ဒေါသစိတ်ဖြစ်လျက် မျက်မုန်းကျိုးခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ ထိုအမျက်ကြောင့် ကိုယ်ခန္ဓာသည် မီးလောင်သကဲ့သို့ ပူ၍ စုတေ၏၊

ထိုသို့ အမျက်ထွက်သည်ကို နတ်တဦးကသိလျှင် အမျက်မထားပဲ ရှောင်ရှား သည်ဖြစ်အံ့၊ ထိုနတ်ချမ်းသာ၏၊ မရှောင်ပဲ ငါ့ကို အမျက်ထွက်ရသလောဟု ဒေါသတဖန်တင်တုံပြန်အံ့၊ နှစ်ဦးစလုံးပင် စုတေခြင်းသို့ ရောက်၏ ထိုနတ်တို့အား ကောပါဘိဘဝနအားဖြင့် စုတေသည်မည်၏ဟူ၍ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာ ဃောသကဝတ္ထု၌လာသည်။ ဒီဃနိကာယ် ဗြဟ္မဇာလသုတ် အဖွင့်၌လည်း ကျယ်စွာလာသည်။

ယင်းသို့ ကျမ်းဂန်လာရကား နတ်သက်တမ်းအတိုင်း မတည်ပဲလည်းအများပင် စုတေကြ၏ဟု စုတေကြ၏ဟု သိရမည်။

၁၇၅-နတ်လူနှစ်ပါးတို့၏ နှစ် လ ရက်များကို နှိုင်းယှဉ်ချက်

စတုမဟာရာဇ်ဘုံ၌ နတ်တို့၏အရေအတွက်ဖြင့် နှစ်ပေါင်းငါးရာသည် လူတို့၏ အရေအတွက်ဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၉-သန်းရှိ၏ဆိုသော် ထိုနတ်ပြည်၌ တနှစ်လျှင်လူ၌နှစ်ပေါင်း ဘယ်မျှရှိအံ့နည်း။ နတ်ပြည်၌ တရက်လျှင် လူ၌ ရက်ပေါင်း ဘယ်မျှရှိအံ့နည်းဟူသော် လူတို့၏ နှစ်ပေါင်းကိုသန်းကို တည်၊ ငါးရာဖြင့်စား၊ လဒ်တသောင်းရှစ်ထောင်ရ၏ ဤကား နတ်၏ တနှစ်တွင်ရသော လူတို့၏ နှစ်ပေါင်းတည်း။

ထိုနှစ်ပေါင်း တသောင်းရှစ်ထောင်ကိုတည်း၊ နတ်တို့၏ရက်ပေါင်း၃၆၀ဖြင့်စား၊ လဒ် ၅၀၇၏၊ ဤကား နတ်၏တရက်၌ရသော လူတို့၏နှစ်ပေါင်းတည်း။

အထက်နတ်တို့၏ သက်တမ်း၌လည်း ဤနည်းအတူ တွက်လေ၊ ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌-

ယာနိ ပညာသဝဿနိ၊ မနုဿနံ ဒိနော တဟိံ။

တိံ သရတ္ထိဒိဝေါ မာသော၊ မာသာ ဒွါဒသ သံဝစ္ဆရံ။

တေန သံဝစ္ဆရေနာယု၊ ဒိဗ္ဗံ ပဉ္စသတံ မတံ။

ဟူ၍ မိန့်အပ်ပြီ။

မနုဿနံ၊ လူတို့၏၊ ယာနိ ပညာသဝဿနိ၊ အကြင်အနှစ်ငါးဆယ်တို့သည် တဟိံ၊ ထိုစာတု မဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌။ ဒိနော၊ တနေ့တညဉ့်မည်၏၊ တိံသရတ္တဒိဝေါ၊ နေ့ညဉ့်သုံးဆယ်သည်။ မာသော၊ တလမည်၏၊ မာသာဒွါဒသ၊ တဆယ်နှစ်လတို့သည်။ သံဝစ္ဆရံ၊ တနှစ်မည်၏၊ တေန သံဝစ္ဆရေန၊ ထိုနှစ်ဖြင့်။ ဒိဗ္ဗံ၊ နတ်၌ဖြစ်သော။ ပဉ္စသတံ၊ အနှစ်ငါးရာကို။ အာယု၊ အသက်တမ်းဟူ၌။ မတံ၊ သိအပ်၏၊

၁၇၆-အပါယ်သားများ သက်ရှည်ငြား အကုသိုလ်လား ကုသိုလ်လား

သက်တမ်းမမြဲသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် အပါယ်လေးဘုံ၌ အချို့ကား အသက်တိုသည်။ အချို့ကား အသက်ရှည်သည်။ထိုသို့အသက်ရှည်ခြင်းသည် ကုသိုလ်ကံကြောင့်လော အကုသိုလ်ကံကြောင့်လော ဟူငြားအံ့-

အပါယေသု ဟိ ကမ္မမေဝ ပမာဏံ တတ္တ နိဗ္ဗတ္တာနံ။ ယာဝ ကမ္မံ န ခီယတိ၊ တာဝ စဝနာဘာဝတော-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ အပါယ်ဘုံတို့၌ မိမိ၏အကုသိုလ် ကံသာလျှင် ပမာဏဖြစ်၏၊ အကြင်ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ်ကံသည် အာနိသင်မကုန်။ ထိုမျှလောက်ကာလပတ်လုံး စုတေခြင်းမရှိရကား အကုသိုလ်ကံကြောင့်သာ အသက်ရှည်၏ ဟူပေ။

၁၇၇-လေးကျွန်းသားတို့၏ သက်တမ်းကိုပြခြင်း

မနုဿာယုပရိစ္ဆေဒေါ န ဝိဇ္ဇတိဟူသောစကားကို ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းသူတို့ကို ရည်၍သာ ဋီကာဆရာ ဆိုသည်၊ အရှေ့ကျွန်း အနောက်ကျွန်းသားတို့ကား ငါးရာစီ၊ မြောက်ကျွန်းသားတို့ကား အနှစ်တထောင် အသက်ရှည်သည်ဖြစ်၍ သက်တမ်းမြဲသည်ပင်ဟူ၍ အဖေဂ္ဂုသာရ၌ဆိုသည်။

ထို သုံးကျွန်းသားတို့သည် မုချအားဖြင့် လူမမည်။ ဇမ္ဗူဒိပ်သားတို့နှင့် သဏ္ဌာန် တူရုံသာဖြစ်ရကား သဒီသူပစာရ အားဖြင့်သာ လူမည်သည်။ ထို့ကြောင့် သုံးကျွန်းသားတို့၏ အသက်တမ်းကို ပမာဏမပြုပဲ ဆိုလေသည် ဟူ၍ ဆရာကြီးတို့ မိန့်ကုန်၏၊

၁၇၈-နတ်ရွာခြောက်တန် တည်နေဟန်

နတ်ပြည်ခြောက်ထပ်တို့၏ တည်ဟန်ကို ဓမ္မဟဒယဝိဘင်း အဋ္ဌကထာ၌-

စာတုမဟာရာဇိကာ နာမ သိနေရုပဗ္ဗတဿ ဝေမဇ္ဈေ ဟောန္တီတိ တေသု ပဗ္ဗထဋ္ဌကာပိ အတ္ထိ အာကာသဋ္ဌကာပိ၊ တေသံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ ပတ္တာ၊ ခိဋ္ဋပဒေါသိကာ မနောပဒေါသိကာ သီတဝလာဟကာ ဥဏှဝလာဟကာ စန္ဒိမဒေဝပုတ္တော သူရိယဒေဝပုတ္တော တိ ဧတေ သဗ္ဗေပိ စာတုမဟာရဇိကဒေဝလောကဋ္ဌကာ ဧဝ။ တေတ္တိံသ ဇနာ တတ္ထ ဥပ္ပန္နာ တိ တာဝတိံသာ၊ တေပိ အတ္ထိ ပဗ္ဗတဋ္ဌကာ၊ အတ္ထိ အာကာသဋ္ဌကာ၊ တေသံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံပတ္တာ၊ တထာ ယာမာဒီနံ ဧကမေဝ ဒေဝလောကေပိ ဟိ ဒေဝါနံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠံ အပတ္တာ နာမ နတ္ထိ- ဟူ၍ မိန့်ဆိုသည်။

အနက်ကား-

စာတုမဟာရာဇိကာ နာမ၊ စာတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်မည်သည်ကား။ သိနေရုပဗ္ဗတဿ၊ မြင်းမိုရ်တောင်မင်း၏၊ ဝေမဇ္ဈေ၊ အလယ်ဖြစ်သော ပဉ္စမအာလိန်၌။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ တေသု၊ ထိုနတ်တို့တွင်။ ပဗ္ဗတဋ္ဌကာပိ၊ တောင်၌တည်သော နတ်တို့သည်လည်း။ အတ္ထိ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ အာကာသဋ္ဌကာပိ၊ ဟင်းလင်းအပြင် ကောင်းကင်၌ တည်သောနတ်တို့ သည်လည်း။ အတ္ထိ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ တေသံ၊ ထိုနတ်တို့၏ ပရမ္ပရာ၊ အဆက်ဆက်တို့သည်။ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ၊ စကြဝဠာတောင်သို့။ ပတ္တာ၊ ရောက်ကုန်၏၊ ခိဋ္ဋာပဒေါသိကာ၊ မြူးထူးလွန်၍ ပျက်စီးသောနတ်၎င်း။ မနောပဒေါသိကာ၊ မျက်ငြိုးစိတ်လွန်၍ ပျက်စီးသောနတ်၎င်း။ သီတဝလာဟကာ၊ အချမ်းကိုဆောင်တတ်သောနတ်၎င်း။ ဥဏှဝလာဟကာ၊ အပူကို ဆောင်တတ်သော နတ်၎င်း။ စန္ဒိမဒေဝပုတ္တော၊ လ နတ်သား၎င်း။ သူရိယဒေဝပုတ္တော၊ နေ နတ်သား၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့အစရှိသော။ ဧတေ သဗ္ဗေပိ၊ ဤနတ်အလုံးစုံ တို့သည်လည်း။ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝလောကဋ္ဌကာ ဧဝ၊ စာတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်၌ တည်သော နတ်တို့ချည်းတည်း။ တေတ္တိံသ ဇနာ၊ သုံးကျိပ်သုံးဦးသောသူတို့သည်။ တတ္ထ၊ ထိုနတ်ပြည်၌။ ဥပ္ပန္နာ၊ ဖြစ်ကုန်၏ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တာဝတိံသာ၊ တာဝတိံ သာမည်ကုန်၏၊ တေပိ၊ ထိုတာဝတိံသာနတ်တို့သည်လည်း။ ပဗ္ဗတဋ္ဌကာ၊ မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်၌ တည်သော နတ်တို့သည်လည်း အတ္ထိ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ အာကာသဋ္ဌကာ၊ ကောင်းကင်၌တည်သော နတ်တို့သည်လည်း။ အတ္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ တေသံ၊ ထိုတာဝတိံ သာနတ်တို့၏၊ ပရမ္ပရာ၊ အဆက်ဆက်တို့သည်။ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ၊ စကြဝဠာတောင်သို့။ ပတ္တာ၊ ဆိုက်ရောက်ကုန်၏၊ ယာမာဒီနံ၊ ယာမာ အစရှိကုန်သော အထက်နတ်ပြည်လေးထပ်တို့၏၊ ပရမ္ပရာ၊ အဆက်ဆက်တို့သည်။ တထာ၊ ထို့အတူပင်တည်း။ ဟိသစ္စံ၊ မှန်၏၊ ဧကမေဝ ဒေဝလောကေပိ၊ တထပ်သော နတ်ပြည်၌လည်း။ ဒေဝါနံ၊ နတ်တို့၏၊ ပရမ္ပရာ၊ အဆက်ဆက်တို့သည်။ စက္ကဝါဠံ၊ စကြဝဠာတောင်သို့။ အပ္ပတ္တာနာမ၊ မရောက်သော မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။

နှုတ်တက် ဆောင်ရန် ကောင်းလှသောကြောင့် ပါဠိ အနက် အစုံရေး လိုက်သည်။

၁၇၉-ဘုံအကွာအဝေးကို ပြဆိုခြင်း

၁။ လူဘုံမှာသည်စာတုမဟာရာဇ်ဘုံ၊

၂။ ထိုမှသည်တာဝတိံသာဘုံ၊

၃။ ထိုမှသည်ယာမဘုံ၊

၄။ ထိုမှသည်တုသိတာဘုံ၊

၅။ ထိုမှသည်နိမ္မာနရတိဘုံ၊

၆။ ထိုမှသည်ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တီဘုံ၊

ဤ ၆ပါးသော ဘုံတို့၏အကြားသည် ယူဇနာ လေးသောင်း နှစ်ထောင်စီ ကွာဝေး၏၊

၁။ ဝသဝတ္တီဘုံမှသည်ပထမစျာန် ၃-ဘုံ၊

၂။ ထိုမှသည်ဒုတိယစျာန် ၃-ဘုံ၊

၃။ ထိုမှသည်တတိယစျာန် ၃-ဘုံ၊

၄။ ထိုမှသည်စတုတ္ထုစျာန်ဖြစ်သော ဝေဟပ္ဖိုလ် အသညသတ်ဘုံ၊

၅။ ထိုမှသည်အဝီဟာဘုံ၊

၆။ ထိုမှသည်အတပ္ပါဘုံ၊

၇။ ထိုမှသည်သုဒဿဘုံ၊

၈။ ထိုမှသည် သုဒဿီဘုံ၊

၉။ ထိုမှသည် အကနိဋ္ဌဘုံ၊

၁၀။ ထိုမှသည် အာကာသာနဉ္စဘုံ၊

၁၁။ ထိုမှသည် ဝိညာဏဉ္စဘုံ၊

၁၂။ ထိုမှသည် အာကိဉ္စညာဘုံ၊

၁၃။ ထိုမှသည်နေဝသညာဘုံ၊

ဤ ၁၃-ဘုံတို့၏အကြားသည် ယူဇနာ (၅၅၀၈၀၀၀) ငါးသန်း ငါးသိန်း ရှစ်ထောင်စီ ကွာခြား၏၊

ဆောင်ပုဒ်။-

လေးသောင်း နှစ်ထောင်၊ အကွာဆောင်၊ လူဘောင်နတ်၆-ရွာ။

ငါးသန်း ငါးသိန်း၊ ရှစ်ထောင်ကိန်း၊ ခြားစိမ်းနတ်ဗြဟ္မာ။

ကြိသုညာ၊ သောပဉ္စာ၊ အဋ္ဌာဧကသတ်။

နေဝသညာ၊ နတ်ဗြဟ္မာ လူ့ရွာအခြားမှတ်-

ဟူသတည်း။

၁၈၀-စျာန်ဘုံလေးပါးသာရှိရခြင်း အကြောင်း

မေး။ ။ရူပဝစရံ၊ စိတ် ၃-ပါးတန်မှာ၊ စျာန် ၅-ပါးသာ၊ ပြားစပါလျက်၊ ဘုံမှာလေးရပ်၊ သန္ဓေကပ်သည်၊ ပညာဘယ့်ကြောင့် မညီသနည်း။

ဖြေ။ ။စျာန်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မန္ဒပညာ တိက္ခပညာဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိသည်။ ထိုနှစ်မျိုးတို့တွင် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား အင်္ဂါငါးပါးရှိသော ပထမ စျာန်ကိုရပြီးနောက် ဝိတက်ကိုလွန်၍ ကျန်အင်္ဂါလေးပါဖြင့် ဒုတိယစျာန်ကို ရသည်။ ထို့နောင် ဝိစာရကိုလွန်၍ ကျန်အင်္ဂါ ၃-ပါးဖြင့် တတိယစျာန်ကိုရသည်။ ထို့နောင် ပီတိကိုလွန်၍ ကျန်အင်္ဂါ ၂-ပါးဖြင့် စတုတ္ထစျာန်ကို ရသည်။ ထို့နောင် သုခကိုလွန်၍ ဥပေက္ခာ ဧကဂ္ဂတာ အင်္ဂါ ၂-ပါးဖြင့် ပဉ္စမစျာန်ကို ရသည်။ ဤသို့ ၅-ကြိမ်ရသောကြောင့် စျာန် ၅-ပါးဖြစ်သည်။

တိက္ခပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ပထမစျာန်ကို ရပြီးနောက် ဝိတက် ဝိစာရ နှစ်ပါးကိုလွန်၍ ကျန်အင်္ဂါ ၃- ပါးဖြင့် ဒုတိယစျာန်ကိုရသည်။ ပိီတိကိုလွန်၍ ကျန်အင်္ဂါနှစ်ပါးဖြင့် တတိယစျာန်ကို ရသည်။ သုခကို လွန်၍ ကျန်ဥပေက္ခာ ဧကဂ္ဂတာ အင်္ဂါနှစ်ပါးဖြင့် စတုတ္ထစျာန်ကိုရသည်။ ဤသို့၄-ကြိမ်သာရသောကြောင့် စျာန် ၄ -–ပါးဖြစ်သည်။

ဥပမာကား-အားနည်းသော သူသည် ငါးလှမ်း တက်ရသောကြောင့် လှေကားငါးထစ်ပြုသည်ကို အားရှိသောသူသည် လေးလှမ်းဖြင့် တက်သကဲ့သို့ မှတ်ရမည်။

ဤသို့ ပဉ္စကနည်း စတုတ္ထနည်းနှစ်ပါးရှိသည်တွင် ရူပါဝစရဘုံကို စတုတ္ထနည်း ပညတ်သောကြောင့် ၄-ရပ်သာရှိလေသည်ဟု ဖြေလေ။

၁၈၁- ကမ္ဘာနှင့်ဗြဟ္မာ သိဖို့ရာ

ဗြဟ္မာတို့၏ အာယုပ္ပမာဏကိုပြရာဝယ် ကပ်သည်-

၁။ အာယုကပ်၊ ၃။ အသင်္ချေယျကပ်၊

၂။ အန္တရကပ်၊ ၄။ မဟာကပ်-

ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိသည်။ ထိုလေးပါးတွင်-

သတ္တဝါတို့ ပဋိသန္ဓေသည်မှ စုတိတိုင်အောင် အသက်အပိုင်းအခြားသည် အာယုကပ် မည်၏၊

လူတို့အသက် ဆယ်နှစ်နေသည်မှသည် အသင်္ချေယျတိုင်၊ ထိုအသင်္ချေနေသည်မှသည် ဆယ်နှစ်တန်းတိုင်အောင်သော ကာလအပိုင်းအခြားသည် အန္တရကပ် မည်၏၊

ထိုအန္တရကပ် ၆၄-ရပ်တို့ဖြင့် မှတ်အပ်သော ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီကပ်သည် အသင်္ချေယျကပ် တကပ်မည်၏၊

ထိုမျှလောက် ပမာဏရှည်သော သံဝဋ္ဋကပ် သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီကပ် ဝိဝဋ္ဋကပ်သုံးကပ်တို့သည်လည်း အသင်္ချေယျကပ်တို့မည်ကုန်၏၊

ဤအသင်္ချေယျ လေးကပ်သည် တခုသောမဟာကပ် မည်၏၊

၁၈၂-ကမ္ဘာပျက်ဟန်ကို ပြခြင်း

သတ္တ သတ္တဂ္ဂိနာ ဝါရာ၊ အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေ ဒကာ။

စတုသဋ္ဌိ ယဒါ ပုဏ္ဏာ၊ ဧကောဝါယုဝရော သိယာ။

ဟူသော ဂါထာနှင့်အညီ မီးဖျက်သော ကမ္ဘာ ၇-ကြိမ် ၇-ကြိမ်ဖြစ်၍ ၈-ကြိမ်မြောက် ၈- ကြိမ်မြောက်၌ ရေဖျက်သည်။ မီး ၇-ကြိမ်ရှစ်လီ ရေ ၇-ကြိမ်အားဖြင့် ၆၃-ကြိမ်ဖျက်ပြီး၍ ၆၄-ကြိမ်မြောက်၌ လေဖျက်သောကမ္ဘာဖြစ်သည်။ ။ထို့ကြောင့် လောကဝိဒူပျို့၌-

မီး ငါးဆယ့်ခြောက်၊ အတောက်လျှံဝေ၊ ရေ ၇-ကြိမ်၊ လေ တကြိမ်ဖြင့် ရွှေအိမ်လောက၊ ဗြဟ္မာဘုံထွက်၊ ရောက်တိုင်းလွတ်၍၊ သံဝဋ်သုံးလီ၊ ပျက်ပြီကမ္ဘာ၊ တည်ထွန်းခါဝယ်-

ဟူ၍စပ်ဆိုလေသည်။

အဂ္ဂိနာဘဿရာ ဟေဋ္ဌာ၊ အာပေန သုဘကိဏှတော။

ဝေဟပ္ပလတော ဝါတေန၊ ဧဝံ လောကော ဝိနဿတိ-

ဟူသော ဂါထာနှင့်အညီ-

မီးဖျက်သောကမ္ဘာ၌ ပထမစျာန် ၃-ဘုံပျက်သည်။

ရေဖျက်သောကမ္ဘာ၌ ဒုတိယစျာန် ၃-ဘုံတိုင်အောင် ပျက်သည်။

ဤသို့ တေဇော သံဝဋ္ဋ၊ အာပေါသံဝဋ္ဋ၊ ဝါယော သံဝဋ္ဋ ကပ် ၃-ပါးတွင် တပါးပါးမျှ မလွတ်ရကား ပထမစျာန်ဗြဟ္မာတို့၏ အသက်ကို မဟာကပ်၏ အစွမ်းဖြင့်သာ မယူအပ်၊ အသင်္ချေယျကပ်၏ အစွမ်းဖြင့်သာ ယူအပ်သည်။ ဒုတိယစျာန် ဗြဟ္မာစသည်တို့ကိုကား မဟာကပ်ဖြင့် ယူအပ်သတည်း။

ကမ္မစတုက္က၌ သိလွယ် ဆောင်လွယ် စိမ့်သောငှာ စုံလင်စွာ ရေးလိုက်အံ့။

ကံဟူသော ဝေါဟာရ

အကုသိုလ်စိတ်ဒွါဒသ လောကီကုသိုလ် သတ္တရသတို့၌ယှဉ်သော စေတနာ ၂၉-ခုသည်- ကရိယတေ ဧတေနာတိ ကမ္မံ။ ။ဧတေန၊ ဤစေတနာဖြင့်။ ကရိယတေ၊ ပြုအပ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့သို့ပြုကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ ကမ္မံ၊ ကံ မည်၏-ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ် ဒုက္ခ သုခတို့ကို ပြုပြင်ကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ကံမည်၏၊

၁၈၃- ကိစ္စထူးခြား ကံလေးပါး

ဤကံသည် ကိစ္စဟုဆိုအပ်သော သတ္တိ၏ အစွမ်းအားဖြင့်-

၁။ ဇနကကံ။၃။ ဥပပီဠကကံ၊

၂။ ဥပကမ္ဘက ကံ၊ ၄။ ဥပသာတက ကံ-

ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိ၏၊

၁-ဇနကကံကို ပြဆိုချက်

ထိုလေးပါးတို့တွင် –

ဇနေတီတိ ဇနကံ၊ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီသု ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနံ နိဗ္ဗတ္တကာ ကုသလာကုသလစေတနာ ဇနကံ နာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ပဋိသန္ဓေအခါ ပဝတ္တိအခါတို့၌ ဝိပါက် ကဋတ္တာရုပ်တို့ကိုဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ်စေတနာသည် ဇနကကံမည်၏၊

၂-ဥပတ္တမ္ဘကကံကို ပြဆိုချက်

ဥပတ္ထမ္ဘေတီတိ ဥပတ္ထမ္ဘကံ၊ ကမ္မန္တရဿ စိရတရဝိပါကနိဗ္ဗတ္တနေ ပစ္စယဘူတံ ဝိပါကေဿဝဝါ၊ သုခဒုက္ခဘူတဿ ဇနကသာမတ္ထိယာနံရူပံ စိရတရပဝတ္တိပစ္စယဘူတံ ကုသလာကုသလကမ္မံ ဥပတ္ထမ္ဘကံ နာမ။

(ဋီကာ)

ကံတပါး၏ အကျိုးဆက် ကြာမြင့်စွာ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော သုခ ဝိပါက် ဒုက္ခဝိပါက်တို့၏ အဆက်မပြတ်ဖြစ်ခြင်းငှာ၎င်း ပွားစီးခြင်းငှာ၎င်း ဇနကကံဟောင်း၏ သတ္တိအားလျော်စွာ ကြာမြင့်အောင် ထောက်ပံ့တတ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်ကံသည် ဥပတ္ထမ္ဘကကံမည်၏၊

ဒီပနီဆရာတော်၏အလိုကား ပဝတ္တိအခါ၌ အကျိုးပေးတတ်သော ကံသည် ဖြစ်စေအပ်သော သုခ ဒုက္ခကို၎င်း ပဋိသန္ဓေကို ပေးအပ်သောကံသည် ဖြစ်စေအပ်သော သုခ ဒုက္ခကို၎င်း ကြာမြင့်စွာဖြစ်စိမ့်သောငှာ တောက်ပံ့တတ်သောကံသည် ဥပတ္ထမ္ဘကကံမည်၏ဟူ၍ ဆိုသည်။

ဤကံကား ကုသိုလ်ကို ကုသိုလ်ချင်း၊ အကုသိုလ်ကို အကုသိုလ်ချင်းသာ ထောက်ပံသည်။

၃-ဥပပီဠကံကို ပြဆိုချက်

ဥပဂန္တွာ ပိဠေတီတိ ဥပပီဠကံ၊ ကမ္မန္တရဇနိတဝိပါကဿ ဗျာဓိဓာတုသမတာဒိနိမိတ္တဝိဗာဓနေန စိရတရပဝတ္တိ ဝိနိဗန္ဓကံ၊ ယံကိဉ္စိ ကမ္မံ ဥပပီဠကံ နာမ။ (ဋီကာ)

ကံတပါးသည် ဖြစ်စေအပ်သော ဝိပါက်၏ နာခြင်းအကြောင်း, ဓာတ်ညီညွတ်ခြင်း၏အကြောင်းကို တားမြစ်သဖြင့် ကြာမြင့်စွာဖြစ်စေခြင်းကို နှောင့်ယှက်တတ်သော ကုသိုလ်, အကုသိုလ်ကံသည် ဥပပီဠကကံမည်၏၊

ဤ၌ အဓိပ္ပါယ်အဖြောင့်ကား-အကုသိုလ်ကံသည် ဖြစ်စေ၍ အနာများသောသူအား ကုသိုလ် ဥပပီဠကကံသည် နာခြင်း၏အကြောင်းကို တားမြစ်သဖြင့် ကြာမြင့်စွာချမ်းသာအောင် နှိပ်စက်သည်။

ကုသိုလ်ကံသည်ဖြစ်စေ၍ ကျန်းမာသောသူအား အကုသိုလ် ဥပပီဠကကံသည် ဓာတ်ညီညွတ်ခြင်း၏အကြောင်းကို တားမြစ်သဖြင့် ကြာမြင့်စွာ နာခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။

၄-ဥပဃာတကကံကို ပြဆိုချက်

ဥပဂန္တွာ ဃာတေတီတိ ဥပဃာတကံ၊ ဒုဗ္ဗလဿ ပန ကမ္မဿ ဇနကသာမတ္ထိယံ ဥပဟစ္စ ဝိစ္ဆေဒကပစ္စယုပ္ပါဒနေန တဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟေတွာ သယံ ဝိပါကနိဗ္ဗတ္တကကမ္မံ ဥပဃာတကံ နာမ။ (ဋီကာ)

အားနည်းသောဇနကကံ၏ အစွမ်းကိုဖြတ်၍ ပြတ်စဲခြင်း၏အကြောင်းကို ဖြစ်စေသဖြင့် ထိုဝိပါတ်ကို တားမြစ်၍ အသစ်ဖြစ်သော မိမိ၏အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံသည် ဥပဃာတကကံမည်၏၊

၁၈၄-ဥပဃာတနှင့် ဇနကကံနှစ်ပါး ထူးခြားပုံ

ဥပဃာတကကံသည်လည်း အကျိုးကိုဖြစ်စေတတ်၏ဟူသော် ဇနကကံနှင့် ဘယ်သို့ထူးသနည်းဟူငြားအံ့၊ ဇနကမှာ တပါးသောကံ၏အကျိုးကို မဖြတ်မူ၍ မိမိ၏သတ္တိအလျောက် အကျိုးပေးသည်။

ဥပဃာတကမှာ တပါးသောကံ၏ အကျိုးကိုဖြတ်၍ အသစ်အကျိုးပေးသည်။ ဤသို့ထူးကြ၏ဟူ၍ အဋ္ဌကထာတို့၌ ဆုံးဖြတ်ကုန်၏၊

သက်သေကား-တော၌ ဆင်းရဲစွာနေရသော ဆင်ဖြူကို မင်းတို့သည် ဖမ်းယူ၍ ကြီးစွာသော ချီးမြှောက်ခြင်းဖြင့် ချီးမြှောက်ရာ၌ ရှေးက ကုသိုလ် ဇနကကံကြောင့် တိရစ္ဆာန်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲစွာ နေရသည်ကို ရှေးကုသိုလ်ဖြစ်သော ဥပဃာတကကံသည် ဒုက္ခဝိပါက်ကို ဖြတ်၍ သုခဝိပါက်ကို ဖြစ်စေသည်။

အမျိုးကောင်းသားတို့သည် မိဘချီးမြှောက်သဖြင့် ချမ်းသာစွာ နေရလျက် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်း ခိုးဝှက်ခြင်းစသော အမှုကို ပြုလတ်သော် မကောင်းမှုကြောင့် မင်းဒဏ်သင့်၍ နှောင်အိမ်၌ ရှည်မြင့်စွာ ဆင်းရဲခံရရာ၌ ရှေးကုသိုလ် ဇနကကံကြောင့် လူ့ဘဝ၌ သုခဝိပါက်ဖြစ်သည်ကို အကုသိုလ် ဥပဃာတကသည် သုခဝိပါက်ကို ဖြတ်၍ ဒုက္ခဝိပါက်ကို ဖြစ်စေသည်။ ဤသို့ သက်သေပြရာသည်။

အပရေဆရာတို့ကား- ဥပပီဠကကံသည် သတ္တဝါတို့အား အနာများသည်၏ အဖြစ်အစရှိသော အကြောင်းကို ဆောင်သဖြင့် ဇနကကံ၏ အကျိုးကို အကြား အကြား၌ နှောင့်ယှက်၏၊

ဥပဃာတကကံသည် ထိုအနာများခြင်း စသည်ကို အချင်းခပ်သိမ်းဖြတ်၍ တပါးသော ဇနကကံ၏ အခွင့်ကိုပေး၏၊ မိမိကား အကျိုးကို မဖြစ်စေတတ်ဟူ၍ ဆိုကုန်၏၊ ဤကား သတ္တိအားဖြင့် ပြားသောကံ ၄-ပါးတည်း။

၁၈၅-ပါကဒါနအပြား ကံလေးပါး

ထို၄-ပါးတို့တွင် တပါးပါးသော ကံသည် အကျိုးပေးသော အစဉ်အားဖြင့်-

၁။ ဂရုကံ၊ ၃။ အာစိဏ္ဏကံ၊

၂။ အာသန္နကံ၊ ၄။ ကဋတ္တာကံ၊

ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင်-

၁-ဂရုကံကို ပြဆိုချက်

ဂရုကန္တိ မဟာသာဝဇ္ဇံ မဟာနုဘာဝဉ္စ အညေန ကမ္မေန ပဋိဗာဟိတုံ အသက္ကုဏေယျကမ္မံ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ တပါးသောကံသည် တားမြစ်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ကြီးသောအပြစ် ကြီးသောအာနုဘော်ရှိသော ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံသည် ဂရုကံမည်၏၊

ကုသိုလ်အဖို့၌ မဟဂ္ဂုတ်ကံတို့တည်း။ အကုသိုလ်အဖို့၌ကား မာတုဃာတက ပိတုဃတက အရဟန္တဃာတက လောဟိတုပ္ပါဒက သံဃဘေဒကတည်းဟူသော အနန္တရိယ ကံငါးပါး နိယတ မိစ္ဆဒိဋ္ဌိကံ ၃-ပါးတို့တည်း။

၂-အာသန္နကံကို ပြဆိုချက်

အာသန္နန္တိ မရဏကာလေ အနုဿရိတံ တဒါ ကတဉ္စ။ ။(ဋီကာ) သေခါနီးကာလ၌ အောက်မေ့သောကံသည်၎င်း ပြုအပ်သော ကံသည်၎င်း အာန္နကံမည်၏၊

၃-အာစိဏ္ဏကံကို ပြဆိုချက်

အာစိဏ္ဏန္တိ အဘိဏှသော ကတံ ဧကဝါရံ ကတွာပိ ဝါ အဘိဏှသော သမာသေဝိတံ။ (ဋီကာ)

မပြတ်မလတ် ပြုအပ်သော ကံသည်၎င်း၊ တကြိမ်ပင် ပြုရသော်လည်း နှစ်သက်လှသည် ဖြစ်၍ နေ့ညမပြတ် မှီဝဲအပ်သော ကံသည်၎င်း အာစိဏ္ဏကံ မည်၏၊

၄-ကဋတ္တာကံကို ပြဆိုချက်

ကဋတ္တာကမ္မန္တိ ဂရုကာဒိဘာဝံ အသမ္ပတ္တံ ကတမတ္တတာယေဝ ကမ္မန္တိ ဝတ္တဗ္ဗကမ္မံ။ (ဋီကာ)

ဂရုက အာသန္န အာစိဏ္ဏ အဖြစ်သို့မရောက် လောကဝတ်အလျောက် ပြုခြင်းမျှကို ကံဟူ၍ ဆိုအပ်သော ကံသည် ကဋတ္တာကံမည်၏၊ ဤ၌လောက ဝတ်ဟူသည်ကား တမလွန်၌ ခံစားဖို့ဟု မရည်ပဲ မိဘဖြစ်၍ လုပ်ကျွေးခြင်း သားမယားဖြစ်၍ ဝတ်စားတန်ဆာပေးခြင်း အဆွေခင်ပွန်းတို့အား ကျွေးတုံ့ကျွေးခြင်း အစရှိသော အမှုတို့တညး။

အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ ဒီပနီ၌ကား-

ဂရုကာသန္နာစိဏ္ဏဘာဝံ အသမ္ပတ္တံ ကတမတ္တံ ဝါ အတီတဘဝေ ကတံ ဝါ၊ ကုသလာကုသလကမ္မံ ကဋတ္တာကမ္မံ နာမ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား- ဂရုကံ အာသန္နကံ အာစိဏ္ဏကံ အဖြစ်သို့မရောက်သော လောက၌ ကျင့်ရိုး ကျင့်စဉ်ဖြစ်သောကံသည်၎င်း၊ ရှေးဘဝ၌ ပြုဘူးသော အပရာပရိယကံသည်၎င်း ကဋတ္တာကံ မည်၏ ဟူလိုသည်။

၁၈၆- မိဘသားမယားများ ပြုစုကျွေးမွေးရာအကျိုးပေး မပေး

မိဘသားမယား တို့၌ လုပ်ကျွေးပြုစုသော စေတနာသည် အကျိုးပေးပါအံ့လော ဟူငြားအံ့၊ ထိုစေတနာကို မဆိုထားဘိ ထိုသူတို့ အချင်းချင်း ချစ်ခင်ကြသော မေတ္တာသဟဂုတ် စေတနာသည်လည်း တဆင့်ထက်တဆင့် ရင့်စေ၍ စကြဝတေးမင်းအဖြစ် တိုင်အောင် ဆောင်နိုင်ကြောင်းကို မာတုဂုဏသုတ်၌-

ပိယန္တိ ပါ ပုတ္တေ ပိနံ၊ ပိယော ပယော စ သုပိယော။

မေတ္တာဝသေန တံ ပိယံ၊ စက္ကဝတ္တိကရံ ဘဝေ-

ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

အနက်ကား-

ပါ-ပိတရာ၊ ဖခင်တို့သည်။ ပုတ္တေ၊ သားသမီးတို့ကို။ ပိယန္တိ၊ ချစ်ခင်ကြကုန်၏၊ ပိနံ ပတိနဉ္စ၊ လင်တို့အားလည်း။ ပိယော ဘရိယာ၊ မယားတို့သည်။ ပိယန္တိ၊ ချစ်ခင်ကြကုန်၏၊ ပယော ဘတ္တာရော စ၊ လင်တို့သည်လည်း။ သုပိယောသုန္ဒရပဇာပတိယော၊ ကောင်းမြတ်သော မယားတို့ကို။ ပိယန္တိ၊ ချစ်ခင်ကြကုန်၏၊ မေတ္တာဝသေန၊ မေတ္တာ၏အစွမ်းဖြင့်။ တံ ပိယံ၊ ထိုချစ်ခင်ကြခြင်း သည်။ စက္ကဝတ္တိကရံ၊ စကြဝတေးမင်း၏ အဖြစ်ကို ပြုတတ်သည်။ ဘဝေ၊ ဖြစ်၏၊

သားမယားတို့၌ တဏှာအားဖြင့် ချစ်ခြင်း မေတ္တာအားဖြင့် ချစ်ခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးရှိသည်။

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ငါ့အား ခြေဆုပ်လက်နယ်ပြုခြင်း ယပ်ခပ်ခြင်း ကျွေးမွေးခြင်း နာရေးဖျားတာပြုစုခြင်း ကောင်းမှုပြုရာ ညီညာခြင်း ဥစ္စာကို ထိန်းသိမ်းခြင်း စသော အမှုကို ပြုပေသည်ဟု ဂုဏ်ကျေးဇူးကို အောက်မေ့၍ ချစ်ခြင်းသည် မေတ္တာအားဖြင့် ချစ်ခြင်းမည်၏၊ ထိုမေတ္တာသည် မဟာကုသိုလ်ပင် ဖြစ်ရကား မြတ်သောအကျိုးကိုပေး၏ ဟူလိုသည်။

၁၈၇-ဂရုကံ စသည်တို့ အကျိုးပေးပုံ အစဉ်ကို ပြခြင်း

ထိုလေးပါးသော ကံတို့တွင် အကြင်သူအား ဂရုကံသည်၊ ရှိအံ့၊ ထိုဂရုကံသည်လျှင် အကျိုးပေး၏၊

ဂရုကံမရှိမူကား ထိုဂရုကံနှင့် အလားတူသော အတိဘာရိယကံသည် အကျိုးမပေး၏၊

ထိုအတိဘာရိယကံမရှိမူ အာသန္နကံသည် အကျိုးမပေး၏၊

အာသန္နကံမရှိမူ အာစိဏ္ဏကံသည် အကျိုးပေး၏၊

အာစိဏ္ဏကံ မရှိမူ ကဋတ္တာကံသည် အကျိုးပေး၏၊ အကျိုးဟူသည်လည်း ပဋိသန္ဓေကိုငင်၏ ဟူလိုသည်။ ဤသို့ အကျိုးပေးသော အစဉ်အားဖြင့်လည်း ကံလေးပါးစီပြား၏ဟူလိုသည်။

အဘိဓမ္မာဝတာရ စသည်တို့၌ကား ဂရုကံမရှိမူ အာစိဏ္ဏကံ အကျိုးပေး၏၊ အာစိဏ္ဏကံမရှိသော် အာသန္နကံ အကျိုးပေး၏ဟူ၍ အာစိဏ္ဏကံကို ရှေ့တင်၍ ဆိုသည်။

ယင်းသို့ ဆိုသော်လည်း သုတ္တန်အဋ္ဌကထာတို့၌ အာသန္နကံ ဦးစွာ အကျိုးပေးသော ဝတ္ထုသာဓက ရှိသောကြောင့် ခြံဝ၌ တည်သော နွားသည် အိုမင်း အားနည်း သော်လည်း တပါးသော နွားတို့၏ရှေးဦးစွာ ထွက်နိုင်သကဲ့သို့ သေခါနီး၌ဖြစ်သော အာသန္နကံ သည် ဝယ်သည်ပင် ဖြစ်သော်လည်း အာစိဏ္ဏကံ၏ အလျင် အကျိုးပေး၏ဟု နှလုံးပြု၍ အနုရုဒ္ဓါ အရှင်ကား အာသန္နကံကို ရှေ့တင်၍ ဆိုသည်ဟု ဋီကာမိန့်၏၊

သတ္တဝါတို့မှာ မိမိများစွာ လေ့လာသော အမှုကိုသာလျှင် သေခါနီး ကာလ၌ အောက်မေ့မိသည်၊ ကမ္မနိမိတ် ဖြစ်သည်ကား များ၏၊ အခြားအာရုံကိုယူနိုင် အောက်မေ့နိုင်သည်ကား အနည်းသာ ရှိသည်ဟု အဋ္ဌကထာကြီးတို့၌ ဆိုရကား အဘိဓမ္မာဝတာရ စကားလည်း သင့်သည်ပင်ဟု ဆရာမြတ်တို့ မိန့်ကုန်၏၊

အတိဘာရိယကံ ဟူသည်ကား ရဟန္တာမှ ကြွင်းသော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို သတ်သောကံ အလိုမတူသောဘိက္ခုနီမကို ဖျက်ဆီးသောကံ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲသော ဥပဝါဒကံ စေတီ ဗောဓိတို့ကို ဖျက်စီးသောကံတို့တည်း။

ထိုကံတို့သည် အနန္တရဘဝ၌ စင်စစ်အကျိုးပေးတတ်သောကြောင့် အနန္တရိယသဒိသ ကံလည်း မည်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် သမ္မောအဋ္ဌကထာ၌-

သေသအရိယပုဂ္ဂလေ မာရေန္တဿ အနန္တရိယံ နတ္ထိ၊ ကမ္မံ ပန ဘာရိယံ အနန္တရသဒိသံ-ဟူ၍၎င်း၊

ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာ၌-

သော စ ဇာနံ ဝါ ဥပဝဒေယျ အဇာနံဝါတိပိ အရိယုပဝါဒေါ ဟောတိ၊ အတိဘာရိယံ ကမ္မံ၊ အဂ္ဂါဝရဏံ မဂ္ဂါဝရဏဉ္စ-ဟူ၍၎င်း၊

အင်္ဂုတ္တိုရ် အဋ္ဌကထာ၌-

စေတိယဃာတကံ ဗောဗိဃာတကဉ္စ အတိဘာရိယတမ္မိ၊ အနန္တရသဒိသံ- ဟူ၍၎င်း မိန့်ဆိုသည်။

ယင်းသို့ အတိဘာရိယကံ ရှိခဲ့သော် သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်း၌ ဘယ့်ကြောင့်မဆိုသနည်း ဟူငြားအံ့။ ထိုကံတို့သည် အကုသိုလ်သက်သက် ဖြစ်သောကြောင့် ကုသိုလ် အကုသိုလ် နှစ်ပါးစုံနှင့် ဆက်ဆံသော ကံအမည်ကိုပြရာတွင် မဝင်သင့် သောကြောင့် သွင်း၍မပြသည်ဟုယူရမည်။

၁၈၈-အကျိုးပေးရာ ကာလအားဖြင့် ကံလေးပါး ပြားပုံ

ယင်းကံ လေးပါးတို့တွင် တပါးပါးသော ကံသည်လည်း အကျိုးပေးရာ ကာလအားဖြင့်-

၁။ ဒိဠဓမ္မဝေဒနိယကံ

၂။ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယကံ

၃။ အပရာပရိယဝေဒနိယကံ၊

၄။ အဟောသိကံ-ဟူ၍ လေးပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင်-

၁-ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယကံကို ပြဆိုချက်

တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဖလဒါယိနီ ပထမဇဝနစေတနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယံ နာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ကဲလွန်သော သတ္တိရှိသည်ဖြစ်၍ မျက်မှောက်သောကိုယ်၏အဖြစ်၌ အဟိတ်ဝိပါက် တည်းဟူသော အကျိုးကို ပေးတတ်သော ပထမ ဇော စေတနာသည် ဒိဋ္ဌိဓမ္မဝေဒနယံကံမည်၏၊

၂။ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယကံကို ပြဆိုချက်

အတ္တသာဓိကာ ပန သတ္တမဇဝနစေတနာ သန္နဋ္ဌာပကစေတနာ ဘူတာ အနန္တရတ္တဘာဝေ ဝိပါကဒါယိနီ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယံ နာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ လိုအပ်သော အကျိုးကို ပြီးစေတတ်သော သတ္တမဇော စေတနာသည်ကား ရှေးရှေးဇောတို့မှ ရအပ်သော အာသေဝနပစ္စည်းရှိသည်ဖြစ်၍ အခြားမဲ့သောဘဝ၌ အကျိုးကို ပေးခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ရကား ဆုံဖြတ်တတ်သော သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာဖြစ်၍ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယကံမည်၏၊

၃-အပရာပရိယဝေဒနိယကံကို ပြဆိုချက်

အပရေ အပရေ ဒိဋ္ဌဓမ္မတော အညသ္မိံ ယတ္ထကတ္တစိ အတ္တဘာဝေ ဝေဒိတဗ္ဗံ ကမ္မံ အပရာပရိယဝေဒနိယံ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်မှတပါး အမှတ်မထင် အကြင်တစုံတခုသော ကိုယ်၏ အဖြစ်၌ ခံစားအပ်သော အကျိုးကိုပေးတတ်သော အလယ်ဇော ၅-ချက် စေတနာသည် အပရာပရိယဝေဒနိယကံမည်၏၊

၄-အဟောသိကံကို ပြဆိုချက်

အဟောသိ ဧဝကမ္မံ န တဿ ဝိပါကော အဟောသိ၊ အတ္တိဘဝိဿတိ စာတိ၊ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ အဟောသိကမ္မံ-ဟူသောဝစနတ္ထ။

သကသကကာလာတီတံ ပန ပုရိမကမ္မဒွယံ တတိယမ္ပိ စ သံသာရ ပဝတ္တိယာ ဝေါစ္ဆိန္နာယ အဟောသိကမ္မံ နာမ။

ဟူသော အဘိဓေယျတ္တနှင့်အညီ ကံကား ဖြစ်ပြီး၊ ကံ၏ အကျိုးကား ဖြစ်ပြီး ဖြစ်ဆဲ ဖြစ်လတ္တံ ဟူ၍ မဆိုအပ်သော မိမိ၏ အကျိုးပေးရာ ကာလကိုလွန်သော ဒိဋ္ဌဓမ္မ ဥပပဇ္ဇကံ နှစ်ပါးသည်၎င်း၊ သံသရာဝဋ်ပြတ်ပြီးသော အပရာပရိယကံသည်၎င်း အဟောသိကံမည်၏၊

၁၈၉-ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယကံ၌အထူးမှတ်ဖွယ်

ထိုလေးပါးတို့တွင် ပထမဇော စေတနာသည် အဘယ်အကြောင်းဖြင့် ကဲလွန်သော သတ္တိရှိ၍ မျက်မှောက်အကျိုးကို ပေးနိုင်သနည်း ဟူမူကား-

ပဋိပက္ခေ ဟိ အနဘိဘူတာ စ ပစ္စယဝိသေသေန ပဋိလဒ္ဓဝိသေသတာယ စ၊ ဗလဝဘဝပ္ပတ္တာ သာတိဿယာ-

ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သောတရားတို့သည် မနှိပ်စက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း ဝတ္ထု ခေတ္တ အဇ္ဈာသယ ဂုဏာတရေကဘူသော အကြောင်း ထူးလေးရပ် ကြုံကြိုက်လတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း အားကြီးသော အဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ကဲလွန်သော သတ္တိ ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် မျက်မှောက်၌ အကျိုးပေး၏ ဟူပေ။

အားကြီးသောအဖြစ်သို့ ရောက်သော် နောက်ဘဝ၌ပဋိသန္ဓေကို ပေးသင့်ပါ၏၊ ဘယ့်ကြောင့် မပေးလေသနည်း။

အာသေဝနာလာဘေန အပ္ပဝိပါကတာယ။

ဟူသောဋီကာနှင့်အညီဤပထမဇောသည် အာသေဝနပစ္စည်းကို မရခြင်းကြောင့် နည်းသော အကျိုးရှိသည်ဖြစ်၍ ပျိုနုသောသစ်ပင်သည် အပွင့်မျှကိုသာ ပေးသကဲ့သို့၊ ပဝတ္တိ၌ အဟိတ်ဝိပါက်မျှကိုသာ ပေး၏ဟူပေ။

၁၉၀-ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယဖြစ်သော သတ္တမဇော စေတနာသည် ဒုတိယဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေကိုမပေးပဲ ပဝတ္တိအကျိုးကို ပေးအံ့လော ဟူငြားအံ့၊

သာ စ ပဋိသန္ဓိံ ဒတွာဝ ပဝတ္တိဝိပါကံ ဒေတိ။ ပဋိသန္ဓိ ယာ ပန အဒိန္နာယ ပဝတ္တိဝိပါကံ ဒေတီတိ နတ္တိ။ စုတိအနန္တရဥှိ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယဿ ဩကာသော။ ပဋိသန္ဓိယာ ပန ဒိန္နာယ ဇာတိသတေပိ ပဝတ္တိဝိပါကံ ဒေတီတိ အာစရိယာ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဤသတ္တမဇော စေတနာသည် ပဋိသန္ဓေကို ပေးပြီးသော်သာလျှင် ပဝတ္တိအကျိုးကို ပေးနိုင်၏၊ ပဋိသန္ဓေကိုမပေးသော် ပဝတ္တိအကျိုးကို ပေးနိုင်သည်ဟူ၍ မရှိ။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ စုတိ၏အခြားမဲ့ကာလသည်သာလျှင် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကံ၏ အခွင့်ရသော ကာလတည်း။

ပဋိသန္ဓေကို ပေးပြီးသော်ကား ဘဝအရာ ဘဝတထောင် တိုင်အောင်ပင် ပဝတ္တိအကျိုးကို ပေး၏ ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ ဆရာတို့မိန့်ကုန်၏၊

သတ္တမဇော စေတနာသည် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ မဖြစ်မူ၍ ဒိတိယဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေကို မဝင်ခဲ့သော် အဘယ်ကံသည် ဝင်ပါအံ့နည်း၊ အလယ်ဇော ၅-ချက်စေတနာသည် ပေးပါအံ့လော ဟူငြားအံ့။

ဒိဋ္ဌဓမ္မတော အညသ္မိံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ အတ္တဘာဝေဟု ဋီကာကျော်မိန့်ခြင်းကြောင့်၎င်း၊

သတ္တမဇော စေတနာသည် ဒုတိယဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေကို မပေးခဲ့သော် အလယ်ဇော ၅-ချက် စေတနာသည် ပေး၏ဟူပေ။

မဏိမဉ္စူဆရာတော်ကား အလယ်ဇော စေတနာပေး၏ ဟူသော်လည်း ပစ္စုပ္ပန်ဘဝဖြစ်သော အလယ်ဇော စေတနာသည် မပေး။ အတိတ်ဘဝ၌ ဖြစ်သော အလယ်ဇော စေတနာသည် သာလျှင် ပေးသည်။ ထို့ကြောင့် အပရာပရိယကံသည် တတိယဘဝမှစ၍ ပေးသည် မှတ်ရမည်ဟု မိန့်ဆို၏၊

နယပကာသနီ၌ ဒိဋ္ဌဓမ္မောပပဇ္ဇေဟိ အညသ္မိံ ဟုဆိုသည်။

ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီကာ၌ ဒိဋ္ဌဓမ္မာနန္တရာ နာဂတတော အညသ္မိံ အတ္တဘာဝပရိယာယေဟုဆိုသည်။

ဤကျမ်းတို့၏ အလိုသော် ဒိဋ္ဌဓမ္မ ဥပပဇ္ဇတို့မှတပါး နောက်နောက်သော အတ္တဘော အဆက်ဆက်ကိုသာလျှင် အလယ်ဇောစေတနာ ပေး၏၊ ဒုတိယ ဘဝ၌ မပေးလိုသည်။

ဤသို့ဆိုခဲ့သော ခပ်သိမ်းသော သတ္တမဇော စေတနာသည် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ မည်သည်ချည်းဖြစ်ရာ၏ စင်စစ်သော်ကား ခပ်သိမ်းသော သတ္တမဇော စေတနာသည် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယမမည်။

ပထမဇော စေတနာသည် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယမည်မှ သတ္တမဇော စေတနာသည် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယမည်သည်။

ပထမဇောစေတနာသည် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယမမည်သော် သတ္တမဇောစေတနာလည်း ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယမမည်။

ထို့ကြောင့် ခပ်သိမ်းသော သတ္တမဇောစေတနာသည် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယမမည်ဟု သိအပ်၏၊

အဘယ်ကိုထောက်၍ သိသနည်းဟူမူကား-သတ္တမဇော စေတနာသည်-

သိန္နဋ္ဌာပကစေတနာဘူတာ ဝုတ္တနယေန ပဋိလဒ္ဓဝိသေသာ-

ဟူ၍ ဋီကာဆိုသောကြောင့် ပထမဇောသည် ပစ္စယဝိသေသဖြင့် ရအပ်သော သတ္တိအထူးရှိမှ သတ္တမဇောလည်း ရအပ်သောသတ္တိ အထူးရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ပထမဇော ဒိဋ္ဌဓမ္မမည်မှ သတ္တမဇော ဥပပဇ္ဇမည်သည်ဟု သိရသတည်း။

၁၉၁-အပရာပရိယကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

အလယ်ဇော ငါးချက်စေတနာကား အပရာပရိယဝေဒနီယ မည်သည်ချည်းဖြစ်သည်။

မျက်မှောက်၌ အကျိုးမပေးသောကြောင့် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ မမည်သော ပထမဇောစေတနာ အခြားမဲ့၌ အကျိုးမပေးသောကြောင့် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ မမည်သော ပထမဇောစေတနာ အခြားမဲ့၌ အကျိုးမပေးသောကြောင့် ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ မမည်သော သတ္တဇောစေတနာသည်လည်း အပရာပရိယဝေဒနီယသာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှာ ဋီကာကျော်၌-

ယထာ ဝုတ္တကာရဏဝိရဟတော ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒိဘာဝံ အသမ္ပတ္တာ အာဒိပရိယောသာနစေတနာနံ မဇ္ဈေပဝတ္တာပဉ္စ စေတနာ ဝိပါကဒါနသဘာဝဿ အနုပစ္ဆိန္နတ္တာ ယဒါ ကဒါစိ ဩကာသလာဘေ သတိ ပဋိသန္ဓိ ပတ္တီသု ဝိပါကံ အဘိနိပ္ပါဒေန္တီ အပရာပရိယဝေဒနီယံ နာမ ဟူ၍ (အဘိဓမ္မတ္တဝိဘာဝိနီဋီကာ ၁၇၂) ၌ မိန့်သည်။

ယထာဝုတ္တကာရဏ ဝီရဟတော၊ အကြင်အကြင် ဆိုအပ်ပြီသော ပစ္စယဝိသေသဟူသော အကြောင်းကင်းခြင်းကြောင့်။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒိဘာဝံ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ စသော အဖြစ်သို့။ အသမ္ပတ္တာ၊ မရောက်သော။ စေတနာ၊ ပထမဇောစေတနာ သတ္တမဇော စေတနာသည်၎င်း။ အာဒိပရိယောသာနစေတနာနံ၊ အစဇော အဆုံးဇော စေတနာတို့၏၊ မဇ္ဈေပဝတ္တာ၊ အလယ်၌ဖြစ်သော။ ပဉ္စစေတနာ၊ ငါးချက်သော စေတနာသည်၎င်း။ ဝိပါကဒါနသဘာဝဿ၊ အကျိုးပေးတတ်သော သဘော၏၊ အနုပစ္ဆိတ္တာ၊ မပြတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယဒါ ကဒါစိ၊ အမှတ်မရှိသောဘဝ၌။ ဩကာသလာဘေ၊ အခွင့်ကိုရသည်။ သတိ၊ ရှိသော်။ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီသု၊ ပဋိသန္ဓေအခါ ပဝတ္တိ အခါတို့၌။ ဝိပါကံ၊ အကျိုးကို။ အဘိနိပ္ပါဒေန္တီ၊ ပြီးစေတတ်သည်ဖြစ်၍။ အပရာပရိယဝေဒနီယံ နာမ၊ အပရာပရိယ ဝေဒနီယကံမည်၏၊

ယင်းသို့ အလယ်ဇော အစရှိသော အပရာပရိယံကံတို့သည် အနန္တရဘဝမှ စ၍ အကျိုးပေးခဲ့သော် သတ္တမဇောစေတနာနှင့် ဘယ်သို့ ထူအံ့လောဟူငြားအံ့။ သတ္တမဇောစေတနာသည် အနန္တရဘဝ၌ သာလျှင် ခံစားအပ်သော အကျိုး ရှိ၏၊

အလယ် ဇောစေတနာတို့ကား အနန္တရဘဝ၌သာလျှင် ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိ၏၊ အလယ်ဇောစေတနာတို့ကား အနန္တရဘဝ စသည်တို့တွင် အမှတ်မရှိသော ဘဝ၌ ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိ၏၊ ဤသို့ ထူးကြ၏ဟူပေ။

(အဖေဂ္ဂုဒီပနီ)

၁၉၂-အဟောသိကံ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်

အဟောသိကံ ဟူသည်ကား ရှေးကံ ၃-ပါးမှ အခြားရှိ၏လော ဟူငြားအံ့ –သကသကကာလတီတံ ပန ပုရိမကမ္မဒွယံ တတိယမ္ပိ စ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာ ဝေါစ္ဆိန္နာယ အဟောသိကမ္မံ နာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ မိမိ၏အကျိုးပေးရာ ကာလကို လွန်သောဒိဋ္ဌဓမ္မ ဥပပဇ္ဇကံ နှစ်ပါး၊ သံသရာဝဋ်ပြတ်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ အပရာပရိယကံ တပါး ဤ ၃-ပါးကိုပင် အဟောသိကံဆိုသည်ဖြစ်ရကား ဤ ၃-ပါးမှ အခြားမရှိပြီ။

ပထမဇောစေတနာသည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ အကျိုးကိုပေးသည် ဖြစ်အံ့၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနိယမည်၏၊ အကျိုးကို မပေးသည်ဖြစ်အံ့၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟူသောအမည်သည် အဟောသိဖြစ်၏၊

သတ္တမဇော စေတနာသည် အခြားမဲ့ဘဝ၌ အကျိုးကိုပေးသည်ဖြစ်အံ့၊ ဥပပဇ္ဇဝေဒနိယမည်၏၊ အကျိုးကိုမပေးသည်ဖြစ်အံ့၊ ဥပပဇ္ဇဟူသော အမည်သည် အဟောသိဖြစ်၏၊

စေနာမူကား အပရာပရိယသို့သက်၍ အခွင့်ရသောကာလ၌ အကျိုးပေး၏၊ အပရာပရိယကံတို့အား သံသရာဝဋ်ပြတ်မှသာလျှင် အဟောသိ ဖြစ်၏ဟူလိုသည်။

ကံအမည်သာလျှင် အဟောသိဖြစ်၍ စေတနာတည်းဟူသော ကံမပျောက်သော အဖြစ်ကို ဘယ့်ကြောင့်ဆိုသနည်းဟူငြားအံ့၊ ဋီကာပါဌ်၌ သက သကကာလာတီတံ ဟူ၍သာဆိုသည်။ ကမ္မာတီတံဟူ၍မဆို။ ထို့ကြောင့် ကံကိုသာမလွန် ကာလကိုသာလွန်သည်ဖြစ်၍ ထိုကာလ၌ ခေါ်ဝေါအပ်သော အမည် ဝေါဟာရသာ ပျောက်သည်။ ကံမပျောက်ဟု သိရာ၏ဟူပေ။ ဤအရာကို နေရကျသိခဲစွ။ ဋီကာကျော် ဆင်တဲနိဿယကိုရှုကြလေ။

၁၉၃-ပဏ္ဏသအဋ္ဌကထာလာ ကံအပြားကိုပြခြင်း

ဥပရိပဏ္ဏသ ဒေဝဒဟသုတ် အဋ္ဌကထာ၌ကား-

၁။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကံ၊

၂။ သမ္ပရာယဝေဒနီယံ၊

၃။ ပရိပက္ကဝေဒနီယံ၊

၄။ အပရိပက္ကဝေဒနီယကံ၊

၅။ သုခဝေဒနီယကံ၊

၆။ ဒုက္ခဝေဒနီယကံ၊

ဟူ၍ ၆-ပါးသည်ဟုဆို၏၊

ထို ၆-ပါးတို့တွင် မျက်မှောက်သောကိုယ်၏အဖြစ်၌ ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိသောကံသည် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကံမည်၏၊

ဒုတိယ တတိယအစရှိသော အတ္တဘော၌ ခံစားအပ်သော အကျိုးရှိသောကံသည် သမ္ပရာယဝေဒနီယကံ မည်၏၊

ပြီးပြီးသော အတ္တဘော၌ ခံစားအပ်သောကံသည် ပရိပက္ကဝေဒနိယကံမည်၏၊

မပြီးသေးသော အတ္တဘော၌ ခံစားအပ်သောကံသည် အပရိပက္ကဝေဒနီယကံမည်၏၊

ဣဋ္ဌဝိပါက်ကို ပေးတတ်သောကံသည် သုခဝေဒနီယကံ မည်၏၊

အနိဋ္ဌဝိပါက်ကို ပေးတတ်သောကံသည် ဒုက္ခဝေဒနိယကံမည်၏၊

ဒိဋ္ဌဓမ္မနှင့် ပရိပက္ကဝေဒနီယ၏ အထူးကား-

ပထမအရွယ်၌ ပြုအပ်သောကံသည် ပထမအရွယ်၌သော်၎င်း၊ ဒုတိယအရွယ်၌သော်၎င်း အကျိုးပေးအံ့၊ ဒုတိယအရွယ်၌ ပြုအပ်သောကံသည် ဒုတိယအရွယ်၌သော်၎င်း၊ တတိယအရွယ်၌သော်၎င်း အကျိုးပေးအံ့၊ တတိယအရွယ်၌ ပြုအပ်သောကံသည် အသက်မကုန်မီ အကျိုးပေးအံ့၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကံမည်၏၊

ကံကိုပြုသည်မှစ၍ ၇-ရက်အတွင်း၌ အကျိုးပေးမူကား ပရိပက္ကဝေဒနီယကံမည်၏၊ ဤသို့ထူးကြ၏၊

ဤကံ ၅-ပါးတို့သည် ကုသိုလ် အကုသိုလ်အားဖြင့် ပြားရကား အသီးအသီး ပိုင်းခြားသော် ၁၂- ပါးဖြစ်၏ဟူလိုသည်။

၁၉၄ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်လာ ကံအပြားကိုပြခြင်း

ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်လာသောနည်းအားဖြင့်ကား-

၁။ အဟောသိကမ္မံ အဟောသိကမ္မဝိပါကော-

၂။ အဟောသိကမ္မံနာဟောသိကမ္မဝိပါကော၊

၃။ အဟောသိကမ္မံ အတ္ထိကမ္မဝိပါကော၊

၄။ အဟောသိကမ္မံ နတ္ထိကမ္မဝိပါကော၊

၅။ အဟောသိကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊

၆။ အဟောသိကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော-

ဟူ၍ အဟောသိကံ ၆-ပါး-

၁။ အတ္ထိကမ္မံ အတ္ထကမ္မဝိပါကော-

၂။ အတ္ထိကမ္မံ နတ္ထိကမ္မဝိပါကော၊

၃။ အတ္ထိကမ္မံ ဘဒိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊

၄။ အတ္ထိကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊

၅။ ဘဝိဿတိကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊

၆။ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော-

ဟူ၍ အတ္ထိကံ ၆-ပါး ပေါင်းသော် ၁၂-ပါး အပြားရှိသည်။

၁။ ထို ၁၂-ပါးတို့တွင် အကြင်ကံကို အတိတ်ဘဝ၌ ပြုပြီး၍ အတိတ်ဘဝ၌ပင် အကျိုးပေးခဲ့၏၊ ထိုကံသည် အဟောသိကမ္မံ အဟောသိကမ္မဝိပါကမည်၏၊

၂။ အကြင်သူသည် အတိတ်ဘဝ၌ ဒိဋ္ဌဓမ္မဖြစ်လောက်သော ကံအများကို အားထုတ်ပြီးသော် တခုသော ဒိဋ္ဌဓမ္မကံသည် အကျိုးပေးခဲ့၍ ကြွင်းသော အကျိုးမပေးရသေးသောကံသည်၎င်း၊ တခုသော ဥပပဇ္ဇကံသည် ပဋိသန္ဓေကိုငင်၍ ကြွင်းသော အကျိုး မပေးရသေးသော ကံသည်၎င်း အနန္တရိယ ကံ ၅-ပါး ၄-ပါး ၃-ပါးတို့ကို ပြုမိသည်တွင် တခုသောကံသည် ငရဲဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကို ငင်၍ ကြွင်းသော အကျိုးမပေးရသော ကံသည်၎င်း သမာပတ်ရှစ်ပါးတို့တွင် တပါးပါးသော သမာပတ်ဖြင့် ဗြဟ္မာဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကို ပေး၍ ကြွင်းသောသမာပတ် တို့သည်၎င်း အဟောသိကမ္မံ နာဟောသိကမ္မဝိပါက မည်ကုန်၏၊

ဤနာဟောသိ ပုဒ်၌ ပဋိသေဓ-န သဒ္ဒါသည် အတိတ်ကိုသာမြစ်သည်၊ ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ်ကိုမမြစ်၊ ထို့ကြောင့် ကံကားဖြစ်ပြီး၊ ကံ၏အကျိုးကား ဖြစ်ပြီးမဟုတ်၊ ဖြစ်ဆဲဖြစ်လတ္တံ့ဟူလိုသည်။

ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှာ သမ္မောအဋ္ဌကထာ၌ –

ယေန စ ပဉ္စပေတာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ဟောန္တိ၊ တဿ သံဃဘေဒေါယေဝ ပဋိသန္တိဝသေန ဝိပစ္စတိ၊ သေသာနိ အဟောသိကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပါကောတိ ဧဝမာဒီသု သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ- ဟူ၍ဆိုတော်မူသည်။

ယေနစ၊ အကြင်သူသည်ကား။ ပဉ္စပိ၊ ငါးပါးလည်း ဖြစ်ကုန်သော။ ဧတာနိ ကမ[ာနိ၊ ဤ အနန္တရိယကံတို့ကို။ ကတာနိ၊ ပြုမိကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ တဿ၊ ထိုသူအား။ သံဃဘေဒေါယေဝ၊ သံဃဘေဒကံ သည်သာလျှင်။ ပဋိသန္ဓိဝသေန၊ ပဋသန္ဓေ၏အစွမ်းဖြင့်။ ဝိပစ္စတိ၊ အကျိုးပေး၏၊ သေသာနိ၊ ကြွင်းသောအနန္တရိယ ကံတို့သည်။ အဟောသိကမ္မံ နာဟောသိကမ္မဝိပါကောတိ ဧဝမာဒီသု၊ ကံကားဖြစ်ပြီး ကံ၏အကျိုးကား ဖြစ်ပြီးမဟုတ် ဤသို့ အစရှိသည်တို့၌။ သင်္ခံ၊ ရေတွက်ခြင်းသို့။ ဂစ္ဆိ၊ ရောက်ကုန်၏၊

ဧဝမာဒိ၌ အာဒိဝန်ဖြင့် ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကတို့ကို ယူစေလိုသည်။

ဤအဋ္ဌကထာ၌ နာဟောသိကမ္မဝိပါက ကံ၏သရုပ်လက္ခဏာကို ထင်စွာပြခြင်းငှါ မူလဋီကာ၌-

တေသု ပန သမာနသဘာဝေသု ဧကေန ဝိပါကေ ဒိန္နေ ဣတရာနီ အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗ ကိစ္စဿ တေနေ- ကတတ္တာ န ဒုတိယံ တတိယံပိ စ ပဋိသန္ဓိံ ကရာန္တိ၊ ဧကဿပန အညာနီပီ၊ ဥပတ္ထမ္ဘကာနိ ဟောန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗယနိ-

ဟူ၍ မိန့်ဆိုသည်။

သမာနသဘာဝေသု၊ မိစ္ဆတ္တနိယတအဖြစ်ဖြင့် တူသော သဘောရှိကုန်သော။ တေသု ပန၊ ထိုအနန္တရိယကံ ၅-ပါး ၄-ပါး ၃-ပါး ၂-ပါး တို့တွင်ကား။ ဧကေန၊ တခုသောကံသည်။ ဝိပါကေ၊ အခြားမဲ့ ပဋိသန္ဓေ ပဝတ္တိ အကျိုးကို။ ဒိန္နေ၊ ပေးသည်ရှိသော်။ ဣတရာနိ၊ ဤမှတပါးသောကံတို့သည်။ အတ္တနာ၊ မိမိသည်။ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စဿ၊ ပြုအပ်သောကိစ္စကို၊ တေနေဝ၊ ထိုပဋိသန္ဓေကိုပေးသော ကံသည်သာလျှင်။ ကတတ္တာ၊ ပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဒုတိယံပိ စ၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်းဖြစ်သော။ တတိယံပိ စ၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်းဖြစ်သော။ ပဋိသန္ဓိံ၊ ပဋိသန္ဓေကို၊ န ကရောန္တိ၊ မပြုပြင်ကုန်။ ပန၊ စင်စစ်ကား။ ဧကဿ၊ တခုသော အကျိုးပေးကံအား။ အညာနိပိ၊ တပါးသော ကံတို့သည်လည်း။ ဥပတ္ထမ္ဘကာနိ၊ ထောက်ပံ့ကုန်သည်။ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ဒဠဗ္ဗာနိ၊ မှတ်အပ်ကုန်၏၊

၎င်းပါ၏အဓိပ္ပါယ်ကို အနုဋီကာ၌-

အနေကေသု အနန္တရိယေသု ကတေသု ကိဉ္စပိ ဗလဝတောယေဝ ပဋိသန္တိဒါနံ နဣတရေသံ အတ္တနာ ပန ယာတဗ္ဗကိစ္စဿ တေနေဝ ကဋတ္တာတဿဝိပါကဿ ဥပတ္တမ္ဘနဝသေန ပဝတ္တနတော ဣတရာနိ တေန န နိဝါရိတဖလာနိ နာမ ဟောန္တိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ပဋိပက္ခေသု ကုသလေသူတိ-

ဟူ၍ပြဆိုသည်။

အနေကေသု၊ များစွာကုန်သော။ အနန္တရိယေသု၊ အနန္တရိယကံတို့ကို။ ကတေသု၊ ပြုကုန်သည်ရှိသော်။ ဗလဝတောယေဝ၊ အားကြီးသောကံသည်သာလျှင်။ ပဋိသန္တိဒါနံ၊ ပဋိသန္ဓေကိုပေးတတ်သည်။ ဣတရေသံ ဤမှတပါးသော ကံတို့၏၊ နပဋိသန္ဓိဒါနံ ပဋိန္ဓေကို မပေးတတ်သည်။ ကိဉ္စပိ ဟောတိ၊ အကယ်၍ဖြစ်၏၊ ပန ယင်းသို့ဖြစ်သော်လည်း အတ္တနာ မိမိသည် ကာတဗ္ဗကိစ္စဿ ပြုအပ်သောကိစ္စကို တေနေဝ ထိုလေဝကံ သည်ပင်လျှင် ကတတ္တာပြုနိုင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် တဿဝိပါကဿ ထိုကံ၏အကျိုးကို ဥပတ္တမ္ဘနဝသေန ထောက်ပံ့သည်၏ အစွမ်းဖြင့်။ပဝတ္တနတော ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဣတရာနိ တပါးသောကံတို့ကို။ တေန ထိုဗလဝကံသည်။ နနိဝါ ရိတဖလာနိ နာမ မမြစ်အပ်သော အကျိုရှိသည် မည်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပဋိပက္ခေသု ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော။ ကုသလေသု ကုသိုလ်တို့၌။ကောပနဝါဒေါ အဘယ်ဆိုဖွယ်ရှိအံ့နည်း။

ဤဋီကာတို့၏ အမိန့်ကို ထောက်စာ၍ နာဟောသိကမ္မဝိပါက ဟူသည်ကား ဥပတ္တမ္ဘကအဖြစ်ဖြင့် အကျိုးပေးဆဲ ပေးလတ္တံသော ကံဟု သိအပ်လှတော့သည်။

များစွာသော ကုသိုလ်ကံကိုပြုပြီးလျက် ကလျာဏမိတ္တကိုမှီ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သောသူလည်းအဟောကမ္မံနာဟော သိကမ္ပဝိပါက ပင်မည်၏ဟု အဠကထာဆိုသည်။

၃။ အတိတ်ကာလ၌ အားထုတ်ခဲ့သော အကြင်ကံသည် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကျိုးကိုပေးသည်ဖြစ်အံ့။ ထိုကံသည် အဟောသိကံမ္မံ အတ္ထိကမ္ပဝိပါကမည်၏၊

၄။ အတိတ်ကာလ၌ အာထုတ်ခဲ့သော မကြင်ကံသည်ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကျိုးမပေးသည်ဖြစ်အံ့ ထိုကံသည်အဟောသိကံမ္မ နတ္ထိကမ္မဝိပါကမည်၏၊

၅။ အတိတ်၌ အားထုတ်ခဲ့သော ကံသည်ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကျိုးမပေးဘဲ အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးပေးသည်ဖြစ်အံ့ အဟောသိကမ္မံ ဘဝိဿ တိကမ္မဝိပါကမည်၏၊

၆။ ၎င်းကံသည်အနာဂတ်ဘဝ၌လည်း အကျိုးမပေးသည်ဖြစ်အံ့။အဟောသိကမ္မံ န ဘဝိဿတိကမ္မဝိပါက မည်၏၊ ပေါင်း ၆-ပါးတည်း။

၁၉၅-အတ္တိကံ ၆ပါးကိုပြဆိုခြင်း

အကြင်ကံသည်ပစ္စုပ္ပန် ဘဝ၌အားထုတ်၍ ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပင်အကျိုးပေးအံ့။ ထိုကံသည်အတ္တိကမ္မံ အတ္တကမ္မဝိပါကမည်၏၊

အကြင်ကံသည်ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ဤပစ္စန်ဘဝ၌ အကျိုးမပေးအံ့ ထိုကံသည် အတ္ထိကမ္မဝိပါကမည်၏၊

အကြင်ကံသည် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အားထုန်၍ အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးပေလတ္တံ သည်ဖြစ်အံ့ ထိုကံသည် အတ္တိကမ္မံ ဘဝိဿတိကမ္မဝိပါကမည်၏၊

၎င်းကံသည် အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးမပေးလတ္တံသည် အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးပေးလတ္တံသည်ဖြစ်အံ့ ထိုကံသည် ဘဝိဿတိကမ္မံဘဝိဿတိ ကမ္မပါက မည်၏

၎င်းကံသည်အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးမပေးသည်ဖြစ်အ့ ဘဝိဿတိကမ္မံန ဘဝိဿတိကမ္မဝိပါက မည်၏၊ အတ္တကံ ၆-ပါးပေတည်း။

၁၉၆-ကံတို့ကို အကျယ်ဝေဖန်၍ ပြခြင်း

ဆိုခဲ့ပြီးသောကံတို့ကို အကျယ်ဝေသော် ဇနကကံသည်

၁။ ဂရုက ဇနက၂။ အာသန္န ဇနက

၃။ အာစိဏ္ဏ ဇနက၄။ ကဋတ္တာ ဇနက-ဟူ၍လေးပါး။

ဥပတ္တမ္ဘကကံလည်း

၁။ဂရုက ဥပတ္တမ္ဘက၂။အာသန္န ဥပတ္ထမ္ဘက။

၃။ အာစိဏ္ဏဥပပီဠက။၄။ ကဋတ္တာဥပတ္ထမ္ဘက-ဟူ၍လေးပါး။

ဥပဃာတကကံလည်း -

၁။ဂရုင်္ကဥပကပီဠက၂။အာသန္န ဥပပီဠက၊

၃။ အာစိဏ္ဏ ဥပပီဠက၊ ၄။ကဋတ္တာ ဥပပီဠက-ဟူ၍လေးပါး။

ဥပဃာကကံလည်း ဤနည်းအတူ လေးပါးဖြစ်ရကားရှေးကံ လေးပါးကိုတည်း နောက်ကံ ၄-ပါးနှင့် မြှောက်=၁၆ပါးဖြစ်၏၊

ဤ ၁၆-ပါးကိုတည် ဒိဠဓမ္မစသော ကံလေးပါးနှင့်မြှောက်=၆၄-ပါးဖြစ်၏၊

ထို ၆၄-ပါးကိုတည်း ဟောတိကံ ၆-ပါး အတ္ထိက၆ပါးအားဖြင့် ၁၂ပါးနှင့် မြှောက်=၇၆၈-ပါးဖြစ်၏၊

ထိုရ၆၈ပါးတို့တည် ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံနှစ်ပါးနှင့်မြှောက်=၁၅၃၆ပါးဖြစ်၏၊

ထို၁၅၃၆-ပါးကိုတည်သမ္ပတ္တိ ၄ပါးဝိပတ္တိ ၄ပါးအားဖြင့် ၈ပါးသော ပဋိဗာဠှကံနှင့် မြှောက်=၁၂၂၈၈ပါးဖြစ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်။ ။သောင်နှစ်ထောင်မှာ၊ နှစ်ရာရှစ်ဆယ်၊ ရှစ်ပါးကယ် ကျမ်း

ဝယ်လာရှောင်းကံအပေါင်း။

၁၉၇-သမ္ပတ္တိ ၄ပါးဝိပတ္တိ ၄ပါးကို ပြခြင်း

ကုသိုလ်ကံတို့သည် သမ္ပတ္တိလေးပါးကိုမှီ၍ အခွင့်ရသဖြင့် အကျိုးပေးကုန်သည်၊ ဝိပတ္တိလေးပါးကို မှီ၍ အကျိုးမပေးကုန်။

အကုသိုလ်ကံတို့သည် ဝိပတ္တိလေးပါးကိုမှီ၍ အခွင့်ရသဖြင့် အကျိုးပေးကုန်သည်၊ သမ္ပတ္တိလေးပါးကိုမှီ၍ အကျိုးမပေးကုန်။

ထိုအခြင်းအရာကို ဉာဏဝိဘင်းအဖွင့်၍ ဟောတော်မူသည်။ သမ္မောအဋ္ဌကထာ၌လည်း ထင်စွာ ဖွင့်ပြတော်မူသည်။ ဤကျမ်း၌ကား အကျဉ်းမျှ ပြလိုက်ပေအံ့။

သမ္ပတ္တိလေးပါး

၁။ ဂတိသမ္ပတ္တိ=လူပြည့်နတ်ပြည်တည်းဟူသော ပြည့်စုံသော ဂတိ၌ ဖြစ်ခြင်း။

၂။ ဥပခီသမ္ပတ္တိ=ပြည့်စုံသော ကိုယ်ခန္ဓာသဏ္ဌာန်ရှိခြင်း။

၃။ ကာလသမ္ပတ္တိ=ပြည့်စုံသော လုံ့လဥဿာဟရှိခြင်း-ဟူ၍လေးပါတည်း။

၄။ ပယောဂသမ္ပတ္တိ=ပြည့်စုံသော လုံ့လဥဿာရှိခြင်း-ဟူ၍လေးပါးတည်း။

ဝိပတ္တိလေးပါး ဟူသော်ကား-

၁။ ဂတိဝိပတ္တိ=အပါယ်ဘုံတည်းဟူသော ပျက်သောဂတိ၌ ဖြစ်ခြင်း။

၂။ ဥပဓိဝိပတ္တိ=မျက်စိ၊ နား၊ နှာ၊ အင်္ဂါ၊ ခြေ၊ လက်ပျက်သော ကိုယ်ခန္ဓာရှိခြင်း။

၃။ ကာလဝိပတ္တိ=ကပ်သုံးပါးနှင့် ကြုံလျက်၊ ပျက်သောကာလ၌ဖြစ်ခြင်း။

၄။ ပယောဂဝိပတ္တိ=ပျက်သောလုံ့လရှိခြင်းဟူ၍ လေးပါးတည်။

ထိုးလေးပါးတို့တွင် အကြင်သူအား များစွာသော အကုသိုလ်ကံ တို့သည်ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် ဂတိဝိပတ္တိ၌ တည်စဉ်သောလျှင် အကျိုးပေး၏ တခုသော ကုသိုလ်ကံကြောင့် ဂတိသမ္ပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်း ထို့သို့မပေးခြင်းသည် ဂတိသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠှ မည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော အကုသိုလ်ကံတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် ဥပဓိဝိပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေး၏ တခုသော ကုသိုလ်ကံကြောင့် ကိုယ်သဏ္ဌာန်လှပခြင်း တည်းဟူသော ဥပဓိသမ္ပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ထိုသို့ မပေးခြင်းသည် ဥပဓိသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠှမည်၏

(ဘာတိကမင်းသည် နွားသားစားသော သူတို့အား မင်းဒဏ်ထားသည်တွင် အဆင်းလှသော မိန်မငယ်တဦးသည် ချမ်းသာရသကဲ့သို့ မှတ်ရမည်။)

အကြင်သူအား များစွာသော မကောင်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် အသက်တမ်းတိုသော ကာလဝိပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ တခုသော ကုသိုလ်ကံကြောင့် အသင်္ချေတမ်းစသည်၌ ဖြင်ခြင်း မင်းကောင်း တို့၏ လက်ထက်၌ ဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော ကာလသမ္ပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ထိုသို့မပေးခြင်းသည် ကာလသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠှမည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော မကောင်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် လုံ့လမဲခြင်းတည်းဟူသော ပယောဂဝိပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ ပညာလုံ့လနှင့် ပြည့်စုံခြင်းတည်းဟူသော ပယောဂသမ္ပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ထိုသို့မပေးခြင်းသည် ပယောဂသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠှမည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော ကောင်းမှုတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် ဂတိသမ္ပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ တခုသော အကုသိုလ်ကြောင့် ဂတိဝိပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ငရဲခံရခြင်း တိရစ္ဆာန်ဘုံ၌ ဖြစ်ရခြင်းအားဖြင့် များစွာသော ကာလပတ်လုံး အပါယ်ဘုံ၌ ဦးခေါင်းချီခွင့်ကိုမျှ မရအောင် ဖြစ်ကုန်၏ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းသည် ဂတိဝိပတ္တိပဋိဗဠှမည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော ကုသိုလ်ကံတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် ဥပဓိသမ္ပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ တခုသော မကောင်းမှုကံကြောင့် အဆင်းမလှခြင်း၊ အင်္ဂါချို့တဲ့ခြင်း စသောဥပဓိဝိပတ္တိ၌တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ဤသို့ဖြစ်ခြင်းသည် ဥပဓိဝိပတ္တိသည် နှိပ်စက်အပ်သည်မည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော ကုသိုလ်ကံတို့သည် ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် ကာလသမ္ပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ တခုသော မကောင်းမှုကံကြောင့် မကောင်းသောမင်း မကောင်းသောလူရှိသော ကာလဝိပတ္တိ၌ တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ထိုသူတို့၏ကံသည် ကာလဝိပတ္တိဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည်မည်၏

အကြင်သူအား များစွာသော ကုသိုလ်ကံတို့သည်ရှိကုန်၏ ထိုကံတို့သည် လုံ့လ၊ ပညာ၊ သမာဓိတည်းဟူသော ပယောဂသမ္ပတ္တိ၌ တည်စဉ်သာလျှင် အကျိုးပေးကုန်၏ လုံ့လကင်းလျှက် ပျင်းရိမိုက်မူး သေသောက်ကျူးခြင်းစသော ပယောဂ ဝိပတ္တိ၌တည်သောအခါ အကျိုးမပေးကုန်။ ထိုသူတို့၏ ကုသိုလ်ကံသည် ပယောဂဝိပတ္တိဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည် မည်၏

၁၉၈-ဂရုကံနှစ်မျိုး ပြိုင်ရိုးမရှိ

မေး။ ။အကုသိုလ်နှင့် ကုသိုလ်အစု၊ ဂရုကံခြင်း ဆိုင်မိလျှင်းသော် အခင်းဘယ်သူအောင်အံ့နည်း။

ဖြေ။ ။ အကုသိုလ် ဂရုကံနှင့် ကုသိုလ်ဂရုကံသည် တယောက်တည်း၌ဆိုင်၍ မဖြစ်နိုင်ချေ၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ မရုကံဖြစ်သော အနန္တရိယကံငါးပါးသည် ကမ္မန္တရာယ်ဖြစ်သည်။ ဤကံ ငါးပါးတွင် တပါးပါးကို ပြုမိသောသူသည် ဤဘဝ၌ စျာန်၊ မဂ်၊ ဖိုလ်ကို မရနိုင်ပြီ။ လူ့ပြည်နတ်ရွာသို့လည်း မလားပြီ။ အဝီစိသို့သာ လားရတော့သည်။ ထို့ကြောင့် ဆိုင်၍မဖြစ်နိုင်ဟု ဆိုရမည်။

၁၉၉-ဒိဌဓမ္မကံနှင့် ဥပဇ္ဇကံနှစ်ပါး၌ မှတ်သားဖွယ်

မေး။ ။ ၇-တန်ဇော၊ စဉ်၍စောလျက်၊ ပထမဇောသည်၊ အဟောသိကံ၊ ဖြစ်သည်မှန်က၊ ငါးတန်ဇောသာ၊ ပေးရပါမည်၊ သည်မှာမရပ်၊ သတ္တမဇော၊ ဘယ်သဘောကြောင့် ပေးသနည်း။

ဖြေ။ ။ ပထမဇောသည် ပစ္စယ ဝိသေသဖြင့် ရအပ်သော သတ္တိအထူးရှိမှ သတ္တမဇောလည်း သတ္တိအထူးရှိသည်ဖြစ်၍ အကျိုးပေးနိုင်သည်။ ပထမဇောသတ္တိအထူးမရှိ၍ ဒိဋ္ဌဓမ္မ မပေးလျှင် သတ္တမဇောသည် ဥပပဇ္ဇ၌မပေးနိုင်ပြီ။ အပရာပရိယသို့သာ သက်လေသည်။ ပုစ္ဆာဆရာကား ပထမဇော မပေးသော်လည်း။ သတ္တမဇောပေးသေး၏ဟု ထင်ဟန်ရှိသည်။

၁၂၀-ဒွါရအားဖြင့် အကုသိုလ်ကံ ၃-ပါး ပြားပုံကိုပြခြင်း

ပါကဋ္ဌာနအားဖြင့် ပြားသောကံ ၄-ပါးတို့တွင် အကုသိုလ်ကံသည် ဖြစ်ရာဒွါရအားဖြင့် ၃-ပါး ဒုစရိုက် ကမ္မပထအားဖြင့် ၁၀-ပါးပြားရာ၌ အဋ္ဌသာလိနီ၌ လာသောနည်းအားဖြင့် ကွဲပြားအောင် ပြလိုက်ပေအံ့။

ကံ၏ ဖြစ်ရာဖြစ်သော ဒွါရသည်-

၁။ ကာယကမ္မ ဒွါရ ၂။ ဝစီကမ္မ ဒွါရ ၃။ မနောကမ္မ ဒွါရ ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏၊

ကာယအပြားလေးပါးကို ပြခြင်း

ထို ၃-ပါးအပြားတို့တွင် ကာယကမ္မဒွါရ ဟူသောပုဒ်၌ ကာယသည်-

၁။ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဥပါဒိဏ္ဏကာယ

၂။ အာဟာရကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရသမုဋ္ဌာနကာယ

၃။ ဥတုကြောင့်ဖြစ်သော ဥတုသမုဋ္ဌာနကာယ

၄။ စိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော ဥတုသမုဋ္ဌာနကာယ အားဖြင့် လေးပါးအပြား ရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင် ကံကြောင့်၎င်း၊ အာဟာရကြောင့်၎င်း၊ ဥတုကြောင့်၎င်း ဖြစ်သောကာယသည် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကိုတွေ့တတ်သော ကာယပသာဒမျှသာ ဖြစ်၍ ကာယဒွါရမမည်။

စိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော ကာယသည်လည်း လှုပ်ရှားကာမျှသော စောပနာကာယ၊

မိမိလည်းသိစေအပ် သူတပါးတို့ကိုလည်း သိစေတတ်သော ဝိညတ္တိကာယ အားဖြင့် နှစ်ပါးရှိသည်။

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် မြင်၍ မသိအပ်၊ မနောဝိညာဉ်ဖြင့် ဆ၍သာသိအပ်သော စိတ္တဇရုပ်တို့၏ ဝိကာရ မျှသည် ကာယဝိညတ်မည်၏၊ ထိုဝိညတ်ရုပ်သည်သာလျှင် ပါဏာတိပါတ်စသော ကံ၏ဖြစ်ရာ ဖြစ်သောကြောင့် ကာယကမ္မဒွါရ မည်၏၊

ထိုဒွါရ၌ ဖြစ်သောစေတနာဖြင့် ပါဏာတိပါတ်စသော အမှုတို့ကိုလည်း ပြု၏၊ ထိုအမှုတို့မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းကိုလည်းပြု၏၊ ထိုသို့ပြုခြင်း ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသည် ကာယကံ မည်၏၊

ထိုကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ၌-

ဧဝမေသာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနေသု ရူပေသု ဝိညတ္တိ ကာယကမ္မဒွါရံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ- စသည်ဖြင့် မိန့်ဆိုသည်။

ဝါစာ ၃ပါးကို ပြခြင်း

ဝစီကမ္မဒွါရဟူသောပုဒ်၌ ဝါစာသည်-

၁။ စေတနာ ဝါစာ၂။ ဝိရတိ ဝါစာ ၃။ သဒ္ဒ ဝါစာ အားဖြင့် ၃-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထို ၃-ပါးတို့တွင် ကောင်းသောစကားကို ဆိုအံ့ဟုကြံသော စေတနာသည် စေတနာ ဝါစာမည်၏၊

ဝစီဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း သည် ဝိရတိ ဝါစာမည်၏၊

နှုတ်မြွက်၍ဆိုသော အသံသည် သဒ္ဒ ဝါစာမည်၏၊

ထိုအသံနှင့် တကွဖြစ်သော မိမိလည်း သိစေအပ် သူတပါးတို့ကိုလည်း သိစေတတ်သော အခြင်းအရာထူးဟု ဆိုအပ်သော ဝိညတ်ရုပ်သည် ရှိ၏၊ ထိုဝိညတ်ရုပ်သည်သာလျှင် ဝစီကံ၏ဖြစ်ရာဖြစ်သောကြောင့် ဝစိကမ္မဒွါရမည်၏၊ ထိုဒွါရ၌ဖြစ်သော စေတနာဖြင့် မုသာဝါဒအစရှိသော ဝစီဒုစရိုက်တို့ကို ပြောဆို၏၊ ထိုစကားတို့မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းကိုလည်း ပြု၏၊ ထိုသို့ပြောဆိုခြင်း ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့သည် ဝစီကံ မည်၏၊

အလုံးစုံသော စိတ်တခုယုတ် ကိုးဆယ်သည် မနောဒွါရမည်၏၊ ထိုစိတ်၌ယှဉ်သော စေတနာသည် ကံမည်၏၊ ယင်းသို့ဒွါရ ကံ မည်သော်လည်း ဤအရာ၌ ကမ္မပထ ဖြစ်သောကံ၏ဖြစ်ရာကို လိုအပ်ရကား လောကီကုသိုလ် သတ္တရသ အကုသိုလ်ဒွါဒသအားဖြင့် ၂၉-ပါးသော ဇောစိတ်သည်သလျှင် မနောကမ္မဒွါရ မည်၏၊ ထိုစိတ်တို့နှင့်ယှဉ်လျက်ပါသော စေတနာသည်ရှိ၏၊ ထိုစေတနာဖြင့် အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့ကိုယူ၏၊ ထိုအမှုတို့မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းကိုလည်း ပြု၏၊ ထို့သို့ပြုခြင်း ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့သည် မနောကံ မည်၏၊

ကိုယ်ဖြင့်၎င်း နှုတ်ဖြင့်၎င်း ပြုအပ်သောအမှုသည် ကရဏီယန္တ ကမ္မ ဟူသည်နှင့်ညီစါာ မုချအားဖြင့် ကံမည်သည်။ ထိုအမည်ကို အကြောင်းဖြစ်သော စေတနာ၌တင်စား၍ အကြောင်းဖြစ်သော စေတနာကို ဖလူပစာရအားဖြင့် ကံ ဟူ၍ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့်- စေတနာတံ ဘိက္ခဝေ ကမ္မံ ဝဒါမိ၊ စေတယိတွာ ကမ္မံ ကရောဘိ၊ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ- ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ထိုစေတနာဟူသောကံ၏ ဖြစ်ရာဒွါရသည် ကာယ ဝစီ မနဟူ၍ ၃-ပါးပြားသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုစေတနာဟူသော ကံကိုလည်း ဝစီကံ မနောကံ ဟူ၍ ခေါ်သည်။

ထိုစေတနာကြောင့်ပြီးသော ပါဏာတိပါတ်စသော အမှုကိုလည်း ဌာနဖြင့် ဌာနီကိုမှတ်၍ ပညတ်သော တဗ္ဗဟုလဝုတ္တိ နည်းအားဖြင့် ကာယကံ ဝစီကံ မနောကံဟူ၍ ခေါ်လေသတည်း။

၂၀၁-ကမ္မပထ အားဖြင့် အကုသိုလ်ကံ

၁၀-ပါးပြားပုံကိုပြခြင်း

ပါဏာတိပါတော အဒိန္နဒါနံ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော စေတိကာယဝိညတ္တိသင်္ခါရေ ဗာဟုလ္လဝုတ္တိတော ကာယကမ္မံ နာမအစရှိသော လက်သန်းပါဌ်၌လာ၏ အဓိပ္ပါယ်ကား-

ကာယကံ ၃-ပါး

ပါဏာတိပါတ် အဒိန္နဒါန် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ ဤ ၃-ပါးသောကံသည် ကာယဝိညတ်ဟုဆိုအပ်သော ကာယဒွါရ၌ များစွာ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် ဝစီဒွါရ၌လည်း အပ္ပကအားဖြင့် ဖြစ်သော်လည်း များရာသို့လိုက်၍ ခေါ်သော တဗ္ဗဟုလဝုတ္တိနည်းအားဖြင့် ကာယကံမည်သည်။

ဝစီကံ ၄-ပါး

မုသာဝါဒ ပိသုဏဝါစာ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပ ဤလေးပါးသော ကံ သည် ဝစီဝိညတ်ဟုဆိုအပ်သောဝစီဒွါရ၌ များစွာဖြစ်တတ်သောကြောင့် ကာယဒွါရ၌ အပ္ပကအားဖြင့် ဖြစ်သော်လည်း ယခင်နည်းအားဖြင့် ဝစီကံ မည်၏၊

အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဤသုံးပါးသောကံသည် ကာယဝိညတ် ဝစီ ဝိညတ်ကိုကြဉ်၍၎င်း ထိုဝိညတ်တို့နှင့်တကွ၎င်း မနောဒွါရ၌များစါာ ကာယဝစီဒွါရ၌ အပ္ပအားဖြင့်သာ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် မနောကံမည်သည်။

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ (၁၃၂)၌-

အကုသလံ ဟိ ကာယကမ္မံ ကာယဝစီဒွါရေသု သမုဋ္ဌာတိ၊ န မနောဒွါရေ၊ တထာ အကုသလံ ဝစီကမ္မံ အကုသလံ မနောကမ္မံ ပနတီသုပိ ဒွါရေသု သမုဋ္ဌာတိ။ တထာ ကုသလာနိ ကာယဝစီမနောကမ္မာနိ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဟိ၊ ထင်စွာဆိုလိုက်အံ့။ အကုသလံ၊ အကုသိုလ်ဖြစ်သော။ ကာယကမ္မံ၊ ကာယကံသုံးပါးသည်။ ကာယဝစီဒွါရေသု၊ ကာယဒွါရ ဝစီဒွါရတို့၌။ သမုဋ္ဌာတိ၊ ဖြစ်၏၊ မနောဒွါရေ၊ မနောဒွါရ၌။ န သမုဋ္ဌာတိ၊ မဖြစ်။ တထာ၊ ထို့အတူ။ အကုသလံ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသိုလ်ဝစီကံ ၄-ပါးသည်။ ဝစီကာယဒွါရေသု၊ ဝစီဒွါရ ကာယဒွါရတို့၌။ သမုဋ္ဌာတိ၊ ဖြစ်၏၊ မနောဒွါရေ၊ မနောဒွါရ၌။ န သမုဋ္ဌာတိ၊ မဖြစ်။ အကုသလံ မနောကမ္မံ ပန၊ အကုသိုလ်ဖြစ်သော မနောကံသုံးပါးသည်ကား။ တီသုပိ၊ သုံးပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော။ ဒွါရေသု၊ ကာယဒွါရ ဝစီဒွါရ မနောဒွါရတို့၌။ သမုဋ္ဌာတိ၊ ဖြစ်၏၊ ကုသလာနိ၊ ကုသိုလ်ဖြစ်ကုန်သော။ ကာယဝစီမနောကမ္မာနိ၊ ကာယကံ ဝစီကံ မနောကံတို့သည်။ တထာ၊ ထို့အတူပင်တည်း။

အကုသိုလ်အရာ၌ ဒုစရီတသာဖြစ်၍ ကမ္မပထမဖြစ်ပုံကို ပြရာ၌-

အကုသိုလ်ဆယ်ပါးတို့သည်-

၁။ ကမ္မပထသို့ ရောက်သောကံ၊

၂။ ကမ္မပထသို့ မရောက်သောကံ၊

ဟူ၍ နှစ်ပါး အပြားရှိသည်။

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ကမ္မပထသို့မရောက်သောကံကို ထိုထိုဒွါရ၌ဖြစ်သော ဒုစရိုက် အမည်ဖြင့်သာလျှင် ခေါ်ဝေါ်အပ်၏ဟု ပြလိုရကား-

ကာယဝစီဒွါရေသု ဟိ စောပနံ ပတွာ ကမ္မပထံ အပတ္တံ အတ္ထိ၊ မနောဒွါရေ စ သမုဒါစာရံ ပတွာ ကမ္မပထံ အပတ္တံ အတ္ထိ၊ တံ ဂဟေတွာ စသည်ဖြင့် မိန့်ဆိုသည်။

ဟိ၊ ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ ကာယဝစီဒွါရေသု၊ ကာယဒွါရ ဝစီဒွါရတို့၌။ စောပနံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းသို့။ ပတွာ၊ ရောက်လျက်။ ကမ္မပတံ၊ ကမ္ပပထသို့။ အပ္ပပထံ။ ကမ္မပထသို့။ အပ္ပတ္ထံ၊ မရောက်ခြင်းသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ မနောဒွါရေ စ၊ မနောဒွါရ၌လည်း။ သမုဒါစာရံ၊ လေ့ကျက်ခြင်းသို့။ ပတွာ၊ ရောက်လျာက်။ ကမ္မပထံ၊ ကမ္မပထသို့။ အပ္ပတ္တံ၊ မရောက်ခြင်းသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ တံ၊ ထိုသို့ကမ္မပထံသို့ မရောက်သောကံကို။ ဂဟေတွာ၊ ယူ၍။ တံတံ ဒွါရပက္ခိကမေဝ။ ထိုထိုသောဒွါရ၌ ထည့်သွင်းခြင်းကိုသာလျှင်။ အကံသု၊ ပြုကုန်၏၊ တတြ၊ ထို့သို့ထည့်သွင်းရာ၌။ အယံ၊ ဤဆိုလတ္တံ့ သည်ကား။ နယော၊ နည်းပြတည်း။

အကုသိုလ်ကာယကံ ဖြစ် မဖြစ်ကို ပြခြင်း

ယော နရော၊ အကြင်သူသည်။ မိဂဝံ၊ သမင်တောသို့။ ဂမိဿမီတိ။ သွားအံ့ဟူ၍။ ဓနုံ စ၊ လေးကိုလည်း။ သဇ္ဇေတိ၊ စီရင်၏၊ ဇိယံ၊ လေးညှို့ကို။ ဝဋ္ဋေသိ၊ ကျစ်၏၊ သတ္တိံ၊ လှံကို။ နိသေတိ၊ သွေး၏၊ ဘတ္တံ၊ ထမင်းကို၊ ဘုဉ္ဇတိ၊ စား၏၊ ဝတ္တံ၊ ပုဆိုးကို။ ပရိဒဟတိ၊ အောက်ပိုးကြိုက်၏၊ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤသို့ပြုခြင်းဖြင့်။ ကာယဒွါရေ၊ ကာယဒွါရ၌။ စောပနံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းသို့။ ပတ္တံ၊ ရောက်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ သော၊ ထိုတောသို့သွားသောသူသည်။ အရညေ၊ တော၌။ ဒိဝသံ၊ တနေ့ပတ်လုံး။ စရိတွာ၊ လှည့်လည်၍ အန္တမသော၊ အယုတ်သဖြင့်။ သသဗိဋ္ဌာရမတ္တမ္ပိ၊ ယုံငယ်ကြောင်ငယ်မျှကိုလည်း။ န လဘတိ၊ မရခဲ့။ ဣဒံ အကုသလံ၊ ဤတောလည်ရုံမျှသော အကုသိုလ်သည်။ ကာယကမ္မံ နာမ၊ ကာယကံမည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်အံ့လော။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်အံ့လော။ ဣတိ၊ ဤသို့မေးသည်ရှိသော်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။

ကသ္မာ၊ ဘယ်ကြောင့် နည်းဟူမူကား။ ကမ္မပထံ၊ ကမ္မပထသို့။ အပ္ပတ္တတာယ၊ မရောက်သည်၏၊ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ကေဝလံ ပန၊ စင်စစ်သော်ကား။ ကာယဒုစ္စရိတံနာမ၊ ကာယဒုစရိုက်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ သိအပ်၏၊ မစ္ဆဂဟဏာဒီသု၊ ငါးဖမ်းခြင်းအစရှိကုန်သော။ ပယောဂေသု၊ ပယောဂတို့၌။ ဧသေဝနယော၊ ဤနည်းပင်တည်း။

၂၀၂-အကုသိုလ်စိတ်ဝစီကံဖြစ် မဖြစ်ကိုပြခြင်း

ဝစီဒွါရေပိ၊ ဝစီဒွါရ၌လည်း။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ မိဂဝံ၊ သမင်တောသို့။ ဂမိဿမီတိ၊ သွားအံ့ဟူ၍၊ ဝေဂေန၊ လျင်စွာ။ ဓနုအာဒီနိ၊ လေး မြား လှံ ဓား စသည်တို့ကို။ သဇ္ဇေထာတိ၊ စီရင်လောဟူ၍။ အာဏာပေတွာ၊ သူ့ကို စေခိုင်း၍။ ပုရိမနယေနေဝ၊ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင်။ ဒိဝသံစရိတွာ၊ တနေ့ပတ်လုံး လှည့်လည်၍။ အရညေ၊ တော၌။ ကိဉ္စိ၊ သစုံတခုသော ယုံ ကြောင် သတ္တဝါကို။ အလဘန္တဿ၊ မရသောသူအား။ ဝစိဒွါရေ၊ ဝစီဒွါရ၌။ စောပနံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းသို့။ ကိဉ္စိပိ ပတ္တံ၊ အကယ်၍ကား ရောက်၏၊ ပန၊ ထိုသို့ရောက်သော်လည်း။ ကမ္မပထံ၊ ကမ္မပထသို့။ အပ္ပတ္ထတာယ၊ မရောက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဝစီကမ္မံ နာမ၊ ဝစီကံမည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ကေဝလံ၊ စင်စစ်။ ဝစီဒုစ္စရိုက်မည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ သိအပ်၏၊

၂၀၃-အကုသိုလ်မနောကံဖြစ် မဖြစ်ကိုပြခြင်း

မနောဒွါရေ ပန၊ မနောဒွါရ၌ကား။ ဝဓကစေတနာယ၊ သတ်လိုသောစေတနာ၏၊ ဥပ္ပန္နမတ္တာယ ဧဝ၊ ဖြစ်ကာမျှ၌ပင်လျှင်။ ကမ္မပထဘေဒေါ၊ ကမ္မပထအထူးသည်။ ဟောတိဖြစ်၏ သော စ ခေါ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည်လည်း။ ဗျာပါဒဝသေန၊ ညှဉ်းဆဲနှိပ်စက်လိုသော ဒေါသ၏အစွမ်းဖြင့်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ပါဏာတိပါတဝသေန၊ ပါဏာတိပါတ၏ အစွမ်းဖြင့်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဟိကသ္မာ၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ အကုသလံ ကာယကမ္မံ၊ အကုသိုလ် ကာယကံသည်။ ကာယဝဝီဒွါရေသု၊ ကာယဒွါရ ဝစီဒွါရတို့၌။ သမုဋ္ဌာတိ၊ ဖြစ်၏၊ မနောဒွါရေ၊ မနောဒွါရ၌။ န သမုဋ္ဌာတိ၊ မဖြစ်။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ပါဏာတိပါတဝသေန၊ ပါဏတိပါတ၏ အစွမ်းဖြင့်။ န သမုဋ္ဌာတိ၊ မဖြစ်။

ဤအဋ္ဌကထာပါဋ္ဌ်၌ အဓိပ္ပါယ်အကျဉ်းကား-

ကံတို့သည် ကမ္မပထသို့ရောက်သောကံ မရောက်သောကံဟူ၍ နှစ်ပါးရှိသည်တွင် ကမ္မပထသို့ရောက်သောကံ၌ ပါဏတိပါတ်စသောအမှုသည် ကာယဒွါရ၌ဖြစ်သောအခါ၊ ကာယကံ ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သည်မည်၏၊ သူတပါးကို စေခိုင်းသောအခါ ကာယကံ ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သည်မည်၏၊ သူတပါးကို စေခိုင်းသောအခါ ကာယကံ ဝစီဒွါရ၌ ဖြစ်သည်မည်၏၊

ကမ္မပထသို့ မရောက်သော ပါဏာတိပါတ စသည်၌ကား လက်နက်ကိုကိုင်ခြင်း လှည့်ပတ်ရှာဖွေခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ကာယဒွါရ၌ဖြစ်သောအခါ ကာယဒုစရိုက်မည်သည်။ သူ့ကိုစေခိုင်းသည်၏ အစွမ်းဖြင့် ဝစီဒွါရ၌ ဖြစ်သောအခါဝစီဒုစရိုက်မည်သည်။ ကာယဒုစရိုက်မမည်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ကမ္မပထသို့ မရောက်လေသောကြောင့်တည်း ဟူလိုသည်။

မနောဒွါရ၌ကား ဥစ္စာကိုလိုချင်သော လောဘ ညှဉ်းဆဲလိုသော ဒေါသဖြစ်သောအခါကပင် မနောကမ္မပထသို့ ရောက်၏၊ ဒုစရိုက်လည်းဖြစ်၏၊ အသက်သတ်ခြင်း စသည်ကိုပြုအံ့ဟု ကြံစီအားထုတ်၍ ကိုယ်တုန်လှုပ်ခြင်း နှုတ်တုန်လှုပ်ခြင်းကို ပြုသောအခါ ထိုစေတနာသည် မနောကံ မနောဒုစရိုက်မမည်ပြီ။ ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်သာ၎င်း ကာယကံ ဝစီကံသာ၎င်း မည်တော့၏ ဟူလိုသည်။

ဤအဓိပ္ပါယ်ကို ပြလိုသော အနုဋီကာဆရာသည်-

ယတာ ဟိ ကမ္မပထံ ပတ္တာ ကာယကမ္မာဒိသင်္ခါတာ စေတနာ ဒွါရန္တရေ ဥပ္ပန္နာပိ ကာယကမ္မာဒိနာမမေဝ လဘန္တိ ဧဝံ ကမ္မပထံ အပတ္တာ တာ ပန ယတ္ထ ယတ္ထ ဒွါရေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တေန တေနေဝဒွါရေန ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတန္တိအာဒိနာမံ လဘန္တိ၊ ဧဝံ နာမ ဂဟဏမေဝ ဟိ တေသံ ဒွါရပက္ခိက ကရဏံ ဝုတ္တံ-

ဟူ၍ မိန့်အပ်ပြီ။

ဟိ၊ ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ ကမ္မပထံ၊ ကမ္မပထသို့။ ပတ္တာ၊ ရောက်ကုန်သော။ ကာယကမ္မာဒိသင်္ခါတာ၊ ကာယကံ၊ စသည်ဟုဆိုအပ်ကုန်သော။ စေတနာ၊ စေတနာတို့သည်။ ဒွါရန္တရေ၊ မိမိ၏ဖြစ်ရာဒွါရာဒွါရမှ တပါးသောဒွါရ၌။ ဥပ္ပန္နာပိ၊ ဖြစ်သော်လည်း။ ကာယကမ္မာဒိနာ မမေဝ၊ ကာယကံ စသောအမည်ကိုသာလျှင်။ လဘန္တိယထာ၊ ရကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ကမ္မပတံ၊ ကမ္မပထသို့။ အပတ္တာ၊ မရောက်ကုန်သော အကုသိုလ်စေတနာတို့သည်။ ကာယကမ္မာဒိနာမံ၊ ကာယကံ စသောအမည်ကို။ န လဘန္တိ၊ မရကုန်။ တာ ပန၊ ထိုစေတနာတို့ သည်ကား။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဒွါရေ၊ အကြင်အကြင်ဒွါရ၌။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ တေန တေနေဝ ဒွါရေန၊ ထိုထိုဖြစ်ရာဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင်။ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတန္တိအာဒိနာမံ၊ ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်စသောအမည်ကို လဘန္တိ၊ ရကုန်၏၊ ဟိ၊ သင့်စါ။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ နာမဂဟဏမေဝ၊ အမည်ကို ယူခြင်းပင်လျှင်။ တေသံ၊ ထိုစေတနာတို့၏၊ တံတံဒွါရပက္ခိက ကရဏံ၊ ထိုထိုသောဒွါရ၌ထည့်သွင်းခြင်းကို ပြုခြင်းဟူ၍။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်ပြီ။

သားငါးသတ်ခြင်းငှါ ကြံ၍ လက်နက် ဓားလှံ ပြင်ဆင်သောကာလ၌ ကျရောက်သော လောဘ ဒေါသတို့သည် အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒ သဘောဖြစ်၍ မနောကံ မမည်သင့်ပါလောဟု စောဒနာငြားအံ့။

ကမ္မပထမမြောက်သော ကာယဒုစရိုက်ကို၎င်း ဝစီဒုစရိုက်ကို၎င်း ပြုသော စေတနာတို့သည် မနောကံ မမည်။ ထို့ကြောင့် မနောကံ မခေါ်သင့်။ ကာယဒုစရိုက်လည်း ကာယကံ၌သာဝင်သည်။ ဝစီဒုစရိုက်လည်း ဝစီကံ၌သာဝင်သည်ဟု ပြခြင်းငှါ မူလဋီကာ၌-

ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တူတိ ပဝတ္တဗျာပါဒဝသေန စေတနာ ပက္ခိကာ ဝါဘဝန္တိ၊ ကာယကမ္မဝေါဟာရလာဘာ အဗ္ဗောဟာရိကာ ဝါ မနောကမ္မဝေါဟာရဝိရဟာ သသမ္ဘာရပထဝီအာဒီသု အာပါဒယော ဧတ္ထနိဒဿနံ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဣမေ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ဟညန္တု၊ သေပါလေစေကုန်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဝတ္တဗျာပါဒဝသေန၊ ဖြစ်သောဒေါသ၏ အစွမ်းဖြင့်။ ကာယဒွါရိကစေတနာ၊ ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သော စေတနာသည်။ ကာယကမ္မဝေါဟာရလာဘာ၊ ကာယကံဟူသော ဝေါဟာရကို ရခြင်းကြောင့်။ စေတနာပက္ခိကာ ဝါ၊ ကာယကံကို ပြီးစေသော စေတနာ၏ အသင်းအပင်းသာလျှင်။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ မနောကမ္မဝေါဟာရဝိရဟာ၊ မနောကံဟူသော ဝေါဟာရမှကင်းခြင်းကြောင့်။ အဗ္ဗောဟာရိကာ ဝါ၊ မနောကံ မခေါ်ဝေါ်သင့် ကုန်သည်လည်း။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဧတ္ထ၊ ဤမနောကံဟု မခေါ်ဝေါ်သင့်ရာ၌။ သသမ္ဘာရပထဝီအာဒီသု၊ ကေသာ လောမာ အစရှိသော သသမ္ဘာရပထဝီစသည်တို့၌။ အာပါဒယော၊ အာပေါဓာတ် အစရှိသည်တို့သည်။ နိဒဿနံ၊ သက်သေတည်း။

ကေသာ လောမာ စသော ပထဝီဓာတ်နှစ်ဆယ်တို့၌ အာပေါ တေဇော ဝါယော ဓာတ်တို့သည် ရှိငြားသော်လည်း အာပေါဓာတ်စသည်ဖြင့် မခေါ်ဝေါ်အပ်၊ ပထဝီဓာတ်ဟူ၍သာ ခေါ်ဝေါ်အပ်သကဲ့သို့ ကံမမြောက်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို ပြီးစေသော စေတနာနှင့်တကွသော အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒတို့ကို မနောကံ မခေါ်ဝေါ်အပ်ကုန် ဟူလိုသည်။

၂၀၄-ကာယကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ဟန်ပြခြင်း

ကမ္မပထမြောက်သော ကံ၏ဒွါရ၌ဖြစ်ဟန်ကို အဋ္ဌကထာ၌ ပြသည်ကား-

အကြင်သူသည် မိမိကိုယ်တိုင် သတ်ခြင်း ခိုးခြင်း ပြစ်မှားခြင်းကိုပြု၏၊ ထိုသူ၏ကံသည် ကာယကံမည်၏၊ ဒွါရလည်း ကာယဒွါ၌ဖြစ်၏၊ ထိုကံကိုပြီးစေသော စေတနာနှင့် တကွသော အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့သည် စေတနာအဖို့၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ မနောကံ မခါ်ထိုက်ကုန်။

အကြင်သူသည် သူတယောက်အားသင်သည် ဤမည်သောသူကို သတ်ချေ ဟူ၍၎င်း ဤမည်သောဥစ္စာကို ခိုးချေဟူ၍၎င်း စေ၏ ထိုစေသော သူ၏ကံသည် ကာယကံ မည်၏၊ ဒွါရကားဝစီဒွါရဖြစ်၌၏၊ ထိုသို့စေခြင်းကြိယာကို ပြီးစေတတ်သော စေတနာနှင့်တကွသော အဘိဇ္ဈာ စသည်တို့သည် စေတနာအဖို့၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ မနောကံ မခေါ်ထိုက်ကုန်။

ဤကား- ကာယကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ခြင်းတည်း။

၂၀၅-ဝစီကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ဟန်ကို ပြခြင်း

အကြင်သူသည် သူတပါးအား လှည့်ပတ်လိုသည်ဖြစ်၍ နှုတ်မမြွက်ပဲ လက်ဝါးကာခြင်း ခေါင်းလှုပ်ခြင်းစသည်ကိုပြု၏၊ ဆဲရေးလိုသည်ဖြစ်၍ လက်ဆုပ်ပြခြင်းကိုလည်း ပြု၏၊ ကိုယ်၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသာလျှင် ပိသုဏဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပတို့ကို သိစေ၏၊ ထိုသူ၏ကံသည် ဝစီကံမည်၏၊ ဒွါရကားကာယဒွါရ၌ဖြစ်၏၊ ထိုကံကို ပြီးစေသော စေတနာနှင့် တကွသော အဘိဇ္ဈာစသည်တို့သည် စေတနာအဖို့၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ မနောကံ မခေါ်ထိုက်ကုန်။

အကြင်သူသည် နှုတ်မြွက်၍ မုသာဝါဒ ပိသုဏဝါစာ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပတို့ကို ပြောဆို၏၊ ထိုသူ၏ကံသည် ဝစီကံမည်၏၊ ဒွါရလည်း ဝစီဒွါရဖြစ်၏၊ ထိုကံကို ပြီးစေသော စေတနာနှင့်တကွသော အဘိဇ္ဈာစသည်တို့သည် စေတနာအဖို့၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ မနောကံ မခေါ်ထိုက်ကုန်။

ဤကား ဝစီကံ ဒွါရနှစ်ပါး၌ ဖြစ်ခြင်းတည်း။

၂၀၆-မနောကံ ဒွါရသုံးပါး၌ ဖြစ်ဟန်ကို ပြခြင်း

အကြင်သူသည် သူ၏ဥစ္စာကို လိုချင်သောစိတ်ဖြင့် ကိုယ်အင်္ဂါကို တုန်လှုပ်စေလျက် ဥစ္စာထုပ်ကိုကိုင်ခြင်း လက်ကိုဆွဲခြင်း စသည်ကို ပြု၏၊ အမျက်နှင့်တကွသော စိတ်ဖြင့်ရိုက်ခတ်ခြင်းငှါ လှံ ကန် ကိုင်ခြင်းစသည်ကိုလည်း ပြု၏၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနှင့်တကွသောစိတ်ဖြင့် ပိဿနိုး ပရမေသူရာစသော နတ်တို့အား ရှိခိုးခြင်း ပန်းသစ်သီးပူဇော်ခြင်းကိုလည်းပြု၏၊ ထိုသူ၏ကံသည် မနောကံမည်၏၊ ဒွါရကားကာယဒွါရ၌ ဖြစ်၏၊ စေတနာကား ကံမှ အခြားမရှိပြီ။

အကြင်အခါ၌ သူ၏ဥစ္စာကို လိုချင်သောစိတ်ဖြင့် နှုတ်အင်္ဂါကို တုန်လှုပ်စေလျက် ဤဘဏ္ဍာသည် ငါ၏ဥစ္စာဖြစ်ပါမူကား ကောင်းလေစွဟု တောင့်တ၏၊ ဗျာပါဒနှင့်တကွသောစိတ်ဖြင့် ဤသတ္တဝါတို့သည် သေပါစေဟူ၍၎င်း မိပါစေ ဟူ၍၎င်း ပျက်စီးပါစေဟူ၍၎င်း တောင့်တ၏၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနှင့် တကွသောစိတ်ဖြင့် အလှူ၏အကျိုးသည် မရှိ စသည်ဖြင့် ဆို၏၊ ထိုသူ၏ကံသည် မနောကံမည်၏၊

ဒွါရလည်း မနောဒွါရ၌မည်၏၊ ဤကားမနောကံ ဒွါရ-သုံးပါး၌ ဖြစ်ခြင်းတည်း။

ဤသို့လျှင် ကာယကံ ၃-ပါးသည် ကာယ ဝစီ ဟူသော ဒွါရနှစ်ပါး၌သာ ဝစီကံ၄- ပါးသည်လည်းကာယဝစီဟူသော ဒွါရနှစ်ပါး၌သာ ဖြစ်သည်။ မနောကံ ၃-ပါးမှုကား ဒွါရ၃- ပါးလုံးပင်ဖြစ်၏ဟူ၍ ပြတော်မှုသည်။

ဤမနောကံ ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်ပုံကို ပြသောစကား၌-

ယဒါပန အဘိဇ္ဈသဟဂတေန စေတသာ ကာယင်္ဂံ စောပေန္တောဟ တ္ထဂ္ဂါဟာဒီန ကရောတိ ဗျာပါဒသဟဂတေန စေတသာ ဒဏ္ဍပရာမာ သာဒီနိ ကရောန္တိ-

ဟူသော ပါဌ်ကို မှီ၍ သူ၏ဥစ္စာကို ယူခြင်းငှါ သွားသောသူသည် ဥစ္စာထုပ်ကို ကိုင်မိသည်တိုင်အောင် သူ့အိမ်ရာကို ပြစ်မှားလိုသောသူသည် လက်စသည်ကို သုံးသပ်မိသည့်တိုင်အောင် သတ်ပုတ်လိုသောသူသည် လှံကန်ကိုင်ရုံမျှမက ရိုက်ခတ်မိသည့်တိုင်အောင် ကံမမြောက်မှုကား ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သော မနောကံဟု ယူမှားကြကုန်၏၊

ဤသို့ယူမူ မိမိတို့မှီရာ အဠကထာကိုပင် စွပ်စွဲရာကျတော့မည်။ အဘယ့်ကြောင့် နည်းဟလျှင် ၎င်းအဠကထာတွင် ကမ္မပထမမြောက်သော ပုဗ္ဗစေတနာ နှင့်တကွ သော ပယောဂကို ကာယဒုစရိုက်၎င်း ဝစီဒုစရိုက်၎င်း ဖြစ်သည်။ မနောကံမဟုတ်ဟုပြလေပြီး ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

ကိုယ်အင်္ဂါကိုလှုပ်စေလျက် လက်နက် ဓား လှံ ကိုင်ခြင်းစသော အမှုအရာကိုမှ မနောကံ ကာယဒွါရပြစ် မယူခဲ့သော် ဘယ်သို့သော အရာကို ယူပါတော့အံ့နည်း ဟူငြားအံ့။

သူ့၏ဥစ္စာကိုလိုချင်ခြင်းအားကြီးသဖြင့် ရှေ့ရူကြံလျက် လက်ပမ်းသည်တို့ မဆိုင်တွေ့မီ ဟန်ရေးပြသကဲ့သို့ ဤသို့ဝင်မည် ဤသို့ထွက်မည် ဤသို့ယူမည်ဟုကြံရွယ်လှုပ်ရှားသော အခါ၌၎င်း။

သူ့အားရန်ငြိုးထားခြင်းအားကြီးသဖြင့် ဤသို့ရိုက်မည် ဤသို့ထိုးခုတ်မည်ဟု မမူအရာပြုသောအခါ၌ ၎င်း ကိုယ်အင်္ဂါလှုပ်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ကိုသာ မနောကံ ကာယဒွါရဖြစ်ယူရမည်။

သူ့အသက်ကိုသတ်တော့အံ့ သူ့ဥစ္စာကိုခိုးတော့အံ့ဟု ရှေ့ရူအားထုတ်သည် မှစ၍ကိုယ်တုန်လှုပါခြင်း နှုတ်မြွက်ခြင်း ပယောဂတို့သည်ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်သာ မည်တော့သည်။ ထိုဒုစရိုက်ကိုလည်း ကာယကံ ဝစီကံသို့ သွင်းရမည်ဟူ၍ မူလဋီကာမိန့်၏၊

ကာယဒုစရိုက်ကို ကာယကံသို့ သွင်းရမည်။ ဝစီဒုစရိုက် ဝစီကံသို့ သွင်းရမည်ဟူသော စကားကို ဘယ်ကိုထောက်၍ ဆိုသနည်းဟူငြားအံ့။

တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ အကုသလံ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ အကုသလံ ဝစီဒုစ္စရိတံ အကုသလံ ဝစီကမ္မမေဝ ဟောတိ တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ အကုသလံ မနောဒုစ္စရိတံ မကုသလံ မနောကမ္မမေဝ ဟောတိ-

ဟူ၍အဋ္ဌသာလိနီ ကမ္မပထ သံသန္ဒနပိုင်း၌ မိန့်သည်ကို ထောက်၍ ဆိုသည် ဟူပေ။

(အနက်မှာ သိသာလှပြီ။)

၂၀၇-အကုသိုလ်ကံ ၁၀-ပါးကို ဟိတ်ဖြင့် ဝေဖန်၍ပြခြင်း

မေ။ ။အကုသိုလ် ဆယ်ပါး၊ ဟိတ်တရားကို၊ ခြားနားဘယ်သို့ ဝေအံ့နည်း။

ဖြေ။ ။ဒွိဟိတ်ကံ ၆-ပါး။ တိဟိတ်ကံ ၄-ပါးဟူ၍ဆိုပေ။

ဒွိဟိတ်ကံ ၆-ပါးဟူသည်ကား-

ပါဏာတိပါတ ဖရုသဝါစာ ဗျာပါဒ ဤ ၃-ပါးသည် ဒေါသ မောဟဟူသော ဟိတ်နှစ်ပါးကြောင့်ဖြစ်သည်။

၁။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ၊ ၂။ အဘိဇ္ဈာ၃။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဤ ၃-ပါးကား လောဘ မောဟ ဟူသော ဟိတ်နှစ်ပါးကြောင့် ဖြစ်သည်။

တိဟိတ်ကံ ၄-ပါးဟူသည်ကား

၁။ အဒိန္နာဒါန်။ ၂။ မုသာဝါဒ။ ၃။ ပိသုဏဝါစာ။ ၄။ သမ္ဖပ္ပလာပ။

ဤ ၄-ပါးသည် လောဘ ဒေါသ မောဟ ဟူသော ဟိတ် ၃-ပါးကြောင့် ဖြစ်သည်။ မောဟဟိတ်ကို တိုက်ရိုက်မဆိုသော်လည်း သဗ္ဗာကုသလသာဓာရဏ ဖြစ်၍ ပါသည်ချည်းဟု သိရမည်။

၂၀၈-ဒါန သီလ ဘာဝနာ၌ ကုသိုလ်

ဆယ်ဖြာ သွင်းပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒါန သီလာ၊ ဘာဝနာစု၊ ဤသုံးခုတွင်၊ ကုသိုလ်ဆယ်ဖြာ၊ ဝင်၍လာသည်၊ ထိုက်ရာဘယ်သို့ သွင်းမည်နည်း။

ဖြေ။ ။ ပတ္တိဒါန ပတ္တာနုမောဒန နှစ်ပါးကို ဒါန၌သွင်း။ အပစာယန ဝေယျာဝစ္စ နှစ်ပါးကိုသီလ၌သွင်း။ ဓမ္မသဝန ဓမ္မဒေသနာ နှစ်ပါးကို ဘာဝနာ၌သွင်း။ ဒိဋ္ဌဇုကမ္မ တပါးကို ၉-ပါးလုံး၌ သွင်းရမည် ဟူပေ။

ဘယ့်ကြောင့် ပတ္တိဒါနနှင့် ပတ္တာနုမောဒန နှစ်ပါးကို ဒါန၌ သွင်းရသနည်း ဟူမူ-

ဒါနမ္ပိ ဟိ ဣဿမစ္ဆေရာနံ ပဋိပက္ခံ ဧတေပိ တသ္မာ သမာနပ္ပဋိပက္ခာတာယ ဧကလက္ခဏတ္တာ တေ ဒါနမယပုညကိရိယဝတ္တုမှီ သင်္ဂယှန္တိ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဒါနသည် ဣဿာ မစ္ဆေရတို့နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ပတ္တိဒါန ပတ္တာနုမောဒနတို့လည်း ဣဿာ မစ္ဆေရတို့နှင့် ဆန့်ကျင် ဘက်ပင် ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ဆန့်ကျင်ဘက်ချင်း တူသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဒါန၌ သွင်း၍ သင်္ဂြိုလ်အပ်၏ ဟူပေ။

အပစာယနနှင့် ဝေယျာဝစ္စကို ဘယ့်ကြောင့် သီလ၌သွင်းသနည်း ဟူမူ စာရိတ္တ သီလ ဘာဝတော ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ သူတော်ကောင်းတို့၏ ကျင့်ဝတ်အလေ့ဖြစ်သောကြောင့် သီလ၌သွင်းအပ်၏ ဟူပေ။

ဤကားအရှင်မ္မေပါလ၏အလိုတည်း။ အပရေဆရာတို့ကား ဓမ္မဒေသနာသည် ဓမ္မဒါန၌ဖြစ်သောကြောင့် ဒါန၌သွင်း၍ သင်္ဂြိုလ်၏၊

၂၀၉-ကုသိုလ် ၁၀-ပါးကို ကံ ၃-ပါးဖြင့် ဝေဖန်၍ပြခြင်း

ကမ္မ ဒွါရအားဖြင့်ကား ဒါန အပစာယန ဝေယျာဝစ္စ ဤ ၃-ပါးသည် ကာယဒွါရ၌ များစွာဖြစ်တတ်သောကြောင့် ကာယကံ မည်၏၊

သီလ ပတ္တိဒါန ပတ္တာနုမောဒန ဓမ္မဒေသနာ ဤလေးပါးသည် ဝစီဒွါရ၌ များစွာဖြစ်တတ်သောကြောင့် ဝစီကံ မည်၏၊

ဘာဝနာ ဓမ္မသဝန ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မ ဤ ၃-ပါးသည် မနောဒွါရ၌ များစွာဖြစ်တတ်သောကြောင့် မနောကံ မည်၏ ဟူ၍ ဒီပနိဆိုသည်။

အဋ္ဌသာလိနီ၌ကား - ဒါန သီလ ဘာဝနာ ၃-ပါးတွင် တပါး တပါး၌ ကံ ၃-ပါးဖြင့် ဝေဖန်၍ ပြတော်မူ၏၊

၂၁၀-အကုသိုလ်ကံတို့၏ အပြစ်ကြီး ငယ်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ အကုသိုလ်တရား ကံ ၃-ပါးဝယ်၊ လွန်ကျူးတွယ်သော်၊ ဘယ်ကံသာ၍ကြီးသနည်း။

ဖြေ။ ။ နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ အဟေတုကဒိဋ္ဌိ အကြိယဒိဋ္ဌိတည်းဟူသော နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကံသည် သာ၍ ကြီးသည်။

ထို့အောက်ကား အနန္တရိယကံ ၅-ပါးတွင် သံဃဘေဒကကံကြီးသည်။

ထို့အောက်လောဟိတုပ္ပါဒက ကံကြီးသည်။

ထို့အောက်အရဟန္တဃာတက ကံကြီးသည်။

ထို့အောက်မာတုဃာတက ကံကြီးသည်။

ထို့အောက် ပိတုဃာတက ကံကြီးသည်။

မိဘနှစ်ဦးတို့တွင် အမိသည် သီလရှိသည်ဖြစ်၍ အဘသီလမဲ့သည်ဖြစ်အံ့၊ မာတုဃာတက ကံကြီးသည်။

အဘသီလရှိ၍ အမိသီလမဲ့သည်ဖြစ်အံ့၊ ပိတုဃာတကကံ ကြီးသည်။ မိဘနှစ်ဦး သီလရှိခြင်းတူမူကား မာတုဃာတက ကံကြီးသည်ဟူပေ။

ပါဋ္ဌိကိုလိုမူ သမ္မော အဋ္ဌကထာဉာဏ ဝိဘင်းအဖွင့်၌ ယူလေ။

၂၁၁- မဟဂ္ဂုတ်ကံမှာ မနောကံသာဖြစ်ကြောင်းကို ပြခြင်း

မေး။ ။ မဟဂ္ဂုတ်မှန်၊ ကုသိုလ်ကံကို၊ အသံဖွင့်ကာ၊ ဘာဝနာ၊ ပွားရှာရလေဦးမည်လော။

ဖြေ။ ။ ရူပါဝစရ ကုသလံ ပန မနောကမ္မမေဝ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကတ္တာဘာဝေန ကာယဒွါရာဒီသု အပ္ပဝတ္တနတော-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ရူပါဝစရ ကုသိုလ်ကံသည် ဝိညတ်ကို ဖြစ်စေခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကာယဒွါရစသည်တို့၌ မဖြစ်ခြင်းကြောင့် မနောကံသာလျှင် ဖြစ်၏၊ အသံဖွင့်၍ မပွားရပြီ ဟူလို။

၂၁၂-ကံအပြား ၁၆-ပါးကိုပြခြင်း

မေး။ ။တိဟိတ်ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒွိဟိတ်ဥကဋ္ဌ၊ ရသည်အမှန်၊ ၄-ပါးကံကို၊ စတုဗ္ဗဓံ၊ နှစ်တန်နှစ်တန်၊ ဖွင့်ဆိုပြန်သည်၊ ထိုကံဘယ်က ပွှားသနည်း။

ဖြေ။ ။ ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုသည် တိဟိတ်စိတ်မည်၏၊ ထိုတိဟိတ်စိတ်သည် ဥက္ကဋ္ဌ ၄-ပါး ဩမက ၄-ပါးအားဖြင့် ရှစ်ပါးရှိသည်။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခုဟူသော ဒွိဟိတ်စိတ်သည်လည်း ဥက္ကဋ္ဌ ၄-ပါး၊ ဩမက ၄-ပါးအားဖြင့် ရှစ်ပါးရှိသည်။ ထိုစိတ်၌ပါသော စေတနာသည်လည်း ရှစ်ပါးရှစ်ပါးစီ ရှိသည်ဖြစ်၍ ကံ ၁၆-ပါး ပြားသည် ဟူပေ။

ဥက္ကဋ္ဌကံ ဩမကကံတို့၏ အထူးကိုပြခြင်း

ဘယ့်ကြောင့် ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သနည်း၊ ဘယ့်ကြောင့် ဩမက ဖြစ်သနည်းဟူငြားအံ့-

ယဥှိ ကမ္မံ အတ္ထနော ပဝတ္တိကာလေ ပုရိမပစ္ဆာဘာဂပဝတ္တေဟိ ကုသလကမ္မေဟိ ကုသလကမ္မေဟိ ပရိဝါရံတံ၊ ပစ္ဆာ ဝါ အာသေဝနလာတေန သမုဒါစိဏ္ဏံ၊ တံ ဥက္ကဋ္ဌံ၊ ယံ ပန ကရဏကာလေ အကုသလကမ္မေဟိ ပရိဝါရိတံ၊ ပစ္ဆာ ဝါ ဒုက္ကဋမေတံ မယာတိ ဝိပ္ပဋိသာရုပ္ပါဒနေန ပရိဘာဝိတံ၊ တံ ဩမကန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ အကြင်ကုသိုလ်ကံသည် မိမိဖြစ်သောအခါ၌ ရှေ့အဖို့ နောက်အဖို့ဖြစ်သော ကုသိုလ်ဇောတို့သည်လည်း ခြံရံအပ်၏၊ နောက်မှမူလည်း အဖန်တလဲလဲ မှီဝဲခြင်း အာသေဝနကိုရသဖြင့် ကောင်းစွာလေ့ကျက်အပ်၏၊ ထိုကံသည် ဥက္ကဋ္ဌကံမည်၏၊

အကြင်ကုသိုလ်ကံကို ပြုသောအခါ၌ များစွာသော အကုသိုလ်ကံတို့သည် ခြံရံအပ်၏၊ နောက်မှမူလည်း ငါသည် မကောင်းသည်ကို ပြုမိ၏တကားဟု နှစ်လုံးမသာခြင်းရှိ၏၊ ထိုကံသည် ဩမကကံမည်၏ ဟူလိုသည်။

၂၁၃-ရူပစျာန်၏ ပရိတ္တ မဇ္ဈမ ပဏီတဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ရူပါဝစရ၊ စျာန်ငါးဝကို၊ ရကြသည်မှာ တူသင့်ပါလျက်၊ ဘယ်ခြင်းရာကြောင့်၊ ပရိတ္တာ မဇ္ဈိမ၊ ပဏီတဟု သုံးဝပြားပြန်လေသနည်း။

ဖြေ။ ။တတ္ထ ပဋိလဒ္ဓမတ္တမနာသေဝိတံ ပရိတ္တံ၊ တထာ နာတိသုဘာဝိတံ အပရိပုဏ္ဏဝသီတာဝံ ပဏီတံ-

ဟူသော အဋ္ဌသာလိနီနှင့်ညီစွာ စျာန်ကိုရကာမျှဖြစ်၍ ဝသီသော် ငါးပါးတို့ဖြင့် မမှီဝဲရသေးသောစျာန်သည် ပရိတ္တမည်၏၊

စျာန်ရပြီးသော ဝသီတော် ငါးပါးတို့ဖြင့် လေ့လာငြားသော်လည်းအလိုအတိုင်း မပြည့်စုံသေးသော စျာန်သည် မဇ္ဈိမမည်၏၊

အလွန်ကောင်းစွာ လေ့လာပွားစေအပ်ပြီးသည်ဖြစ်၍ အလိုအတိုင်း ပြည့်စုံသောစျာန်သည် ပဏီတမည်၏ဟူပေ။

ဥပမာကား။ ။ စာကိုကျက်မှတ်၍ ရကာမျှသည် ပရိတ္တစျာန်နှင့်တူ၏၊

ရပြီးသော် မတွန့်မတို ရွက်ဆိုခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သောအခါ မဇ္ဈိမစျာန်နှင့်တူ၏၊ သဘော အဓိပ္ပါယ် အကျယ် အကျဉ်းနှင့်တကွ သိသောအခါ ပဏီတစျာန် နှင့်တူ၏၊

၂၁၄-အသညသတ်ဘုံသို့လား အံ့သောစျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏

ဘာဝနာပွားဟန်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ ပဉ္စမစျာန်သန္ဓေ၊ အနေတူလျက်၊ အယူစွဲကပ်၊ သညသတ်မှာ၊ ရုပ်ဖြစ်လာသည် ဘာဝနာဘယ်သို့ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ စိတ် ဝေဒနာ သညာဟူသော နာမ်တရားကြောင့်သာလျှင် ဤခန္ဓာ၏ဖြစ်ခြင်း ချုပ်ခြင်း ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၏၊ နာမ်တရားမရှိသော် မဖြစ်ရာမီးခိုးတိမ်တိုက်ကဲ့သို့ တည်ရာ၏ဟု နာမ်တရား၌ ငြီးငွေ့ရကား-

ဓိ စိတ္တံ ဓိပ္ပတံ စိတ္တ။ ။စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ ဓီ၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်ရှိစွ။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ ဓိပ္ပတံ၊ စက်ဆုပ်အပ်သော အကျင့်ဖြစ်ကြောင်းတည်း။

ဤသို့ ဘာဝနာပြုသဖြင့် ထိုကုသိုလ်ကြောင့် ရုပ်သက်သက်သာ ပဋိသန္ဓေနေရလေသည်။ ဤပုဂ္ဂိုလ်တို့ကား ကမ္မကြိယ ဝါဒီတိတ္တိတို့တည်း။ ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌-

အရူပဝိရာဂဘာဝနံ ဘာဝေတွာ အသည သတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကမ္မကြိယဝါဒိနော တိတ္ထိယာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပါယော-

ဟူ၍မိန့်သည်။

အရူပဝိရာဂဘာဝနံ၊ နာမ်တရား၌ တပ်ခြင်းကင်းသော ဘာဝနာကို။ ဘာဝေတွာ၊ ပွားစေ၍။ အသညသတ္တေသု၊ အသညဘုံတို့၌။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ ကမ္မကြိယဝါဒိနော၊ ပြုအပ်သော ကုသိုလ်ကံသည် အကျိုးရှိ၏ဟု ယူလေ့ရှိကုန်သော။ တိတ္ထိယာဧဝ။ တိတ္ထိတို့ပင်တည်း။ ဣတိအဓိပ္ပါယော၊ ဤသို့သောအဓိပ္ပါယ်ကို၊ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ သိအပ်၏၊

၂၁၅-ကုသိုလ်အဘိညာဉ်၏ ပဋိသန်ပဝတ္တိ အကျိူးမရှိပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ကုသိုလ်ဧကန် ဇောလည်းမှန်လျက်၊ ပဋိသန်ပဝတ္တိ၊ ကျိုးမရှိသည်မည်သည့်ဇော စိတ်ပေတို့နည်း။

ဖြေ။ ။ အဘိညာဉ် ကိစ္စတပ်သော ပဉ္စမစျာန် ကုသိုလ်ဇောဟူပေ။ အဘယ့်ကြောင့် အကျိုးမပေးသနည်းဟူငြားအံ့-

အဘိညာဝပ္ပတာဝပ္ပတ္တ ဿ ပန အဝိပါကဘာဝါ အလဒ္ဓါသေဝန ဝသေန ဝုတ္တော-

ဟူသောဋီကာ နှင့်အညီ အဘိညာဉ်ဇောသည် တကြိမ်သာစောသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အာသေဝနပစ္စည်းကို မရလေရကား အားနည်းသည်ဖြစ်၍ အကျိုးမပေးဟူပေ။

ကမ္မစတုက္ကပြီး၏၊

၂၀၆-နိမိတ် ၃-ပါးကိုခွဲခြား၍ပြခြင်း

မေး။ ။သေခါနီးစိတ်၊ နိမိတ် ၃-ပါး၊ ထင်သည်များကို၊ ခြားအောင် ဘယ်သို့ခွဲ မည်နည်း။

ဖြေ။ ။တတ္ထ ကမ္မံနာမ အာယုဟတာ ကုသလာကုသလစေတနာ ကမ္မနိမိတ္တံနာမ ယံ ဝတ္ထု အာရမ္မံဏံ ကတွာ အာယူဟတိ ဂတိနိမိတ္တံ နာမနိဗ္ဗတ္တနကဩကာသေ ဧကောဝ ဝဏ္ဏောဥပဠာတိ-

ဟူသော သမ္မောပါဌ်နှင့် ညီစွာ ပြကတေ့အခါ၌ ပြုပြင်အားထုတ်အပ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာသည် ကံမည်၏၊

အကြင်ကျောင်း ဘုရားစသော ဝတ္ထုကို အာရုံပြု၍ ကံကိုအားထုတ်၏၊

ထိုကံ၏ အာရုံဖြစ်သော ဝတ္တုသည် ကမ္မနိမိတ်၏ဟုခွဲပေ။

နိမိတ် ၃-ပါးတင်ဟန်ကိုပြခြင်း

ဤနိမိတ် ၃-ပါးတွင် တပါးပါးသည် အလုံစုံသော သတ္တဝါတို့အား ထင်သလော ဟူငြားအံ့ထိုထိုသော ဂတိတို့၌ ဖြစ်ထိုက်သေးသော သတ္တဝါတို့အားသာလျှင် ထင်သည်။ တစုံတခုသော ဘဝ၌ မဖြစ်ထိုက်သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မထင်ပြီ နိဗ္ဗာန်သာလျှင်ထင်တော့သည်။ ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌-

ယထာရဟန္တိ တံတံဂတီသု ဥပ္ပဇ္ဇနကသတ္တာနုရူပံ။ တက္ထစိ ပန အနုပ္ပဇ္ဇမာနဿ ခီဏာသဝသဿ ယထောပဋ္ဌိတံ နာမရူပဓမ္မာဒိကမေဝ စုတိပရိယောသာနာနံ ဂေါစရဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ နကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒယော ဟူ၍မိန့်သည်။

ယထာရဟန္တိ ယထာရဟံဟူသည်ကား တံတံဂတီသု ထိုထိုသော ဂတိတို့၌ ဥပ္ပဇ္ဇန ကသတ္တာနုရူပံ ဖြစ်လတ္တံ့သော သတ္တဝါအားလျော်စွာ ဥပဋ္ဌာတိထင်၏၊ ကတ္ထစိ တစုံတခုသော ဘဝဂတိ၌။ အနုပ္ပဇ္ဇမာနဿ၊ မဖြစ်လတ္တံသော။ ခီဏာသဝဿ၊ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ ယထောပဌိတံ၊ အကြင်အကြင်ထင်ခဲ့တိုင်းသော။ နာမရူပဓမ္မာဒိကမေဝ၊ နာမ်၊ ရုပ်တရားတို့၏ သုညတ၊ အနိမိတ္ထ၊ အပ္ပဏိဟိတ၊ သဘောသည်သာလျှင်။ စုတိပရိယောသာနာနံ၊ စုတိအဆုံးရှိကုန် သောစိတ်တို့၏ ဂေါစရဘာဝံ အာရုံ၏အဖြစ်သို့ ဂစ္ဆတိ ရောက်၏ကမ္မကမ္ပနိမိတ္တာဒယော။ ကံ ကမ္မနိမိတ် စသည်တို့သည်။ ဂေါစရဘာဝံ အာရုံ၏အဖြစ်သို့။ န ဂစ္ဆန္တိ မရောက်ကုန်။

ဤပါဌ်ကို ဆရာတို့ကြံယူကြသော စကားအကျယ်ကို စွယ်စုံကျော်ထင်အဖြေ၌ ရေးခဲ့ပြီ။

နမိတ် ၃-ပါးထင်ရာကာလကို ပြဆိုခြင်း

ထိုနိမိတ် ၃-ပါးတို့သည် စုတိ၏အနီးဖြစ်သော မရဏာသန္နစိတ်၌သာ ထင်အံ့လော ဟူငြားအံ့ အလွန်လျှင်သော သေခြင်းရှိသောသူအား စုတိသို့ မရောက်မီ ၃-ဝီထိခန့် ထင်သည်။

နှေးနှေးသေခြင်းရှိသောသူအား ၅-ဝီထိ ၆-ဝီထိ ကွာသောမုဉ္ဆာကာလကပင် ထင်သည်ဟူပေ။

ဤအဓိပ္ပါယ်ကား -

အညာ သမ္မုဠှကာလ ကိရိယာ နာမ ဟောတိ ပရမ္မုခံ ဂစ္ဆန္တဿ ဟိ ပစ္ဆတော တိခိဏေန အသိနာ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ပ။ ဣဒံ ကိမတ္ထံ အာဘတံ အရူပဓမ္မာနံ ဝိသယော နာမဧဝံ လဟုကောတိ ဒီပနတ္တံ – ဟူသော သမ္မောမဋ္ဌကထာဖြင့် သိအပ်၏၊

အညာ တပါးသော သမ္မုဠှကာလ ကိရိယာ နာမ ပြင်းစွာတွေဝေလျှက် သေရခြင်းမည်သည် ဟောတိ ဖြစ်၏ ဟိ ထင်စွာဆိုဦးအံ့ ပရမ္မုခံ တပါးသို့ မျက်နှာမူလျှက် ဂစ္ဆန္တဿ သွားသော သူအား။ ပစ္ဆတော နောက်မှ တိခိဏေန ထက်စွာသော အသိနာ သန်လျှက်ဖြင့် သီသံ ဦးခေါင်းကို ဆိန္ဒန္တိ ဖြတ်ကုန်၏၊ ဥဒကေ ရေ၌ ဩသီဒါပေတွာ နစ်မွန်းစေ၍ မာရေန္တိ သတ်ကုန်၏၊ ဧဝရူပေပိကာလေ။ ဤသို့သော အခါ၌လည်း အညတရံ တပါးသော ကမ္မံ ဝါ ကံသည်၎င်း ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ ကမ္မနိမိတ်သည်၎င်း ဥပဋ္ဌာတိ ထင်၏၊

အညံ တပါးသော လဟုကမရဏံ နာမ လျှင်သော သေခြင်းမည်သည် အတ္ထိ ရှိ၏၊ ဟိ ဘယ်သို့ရှိ သနည်းဟူမူကား နိခါဒနဒဏ္ဍကမတ္ထကသ္မိံ ဆောက်ရိုး၏ အထက်၌ နိလီနံ နားသော အက္ခိကံ ယင်းကို မုဂ္ဂရေန ဆောက်ပုတ်ဖြင့် ပဟရိတွာ ပုတ်ခတ်၍ ပိသန္တိ ကြေကုန်၏၊ ဧဝရူပေပိကာလေ ဤသို့သောအခါ၌လည်း ကမ္မံ ဝါ ကံသည်၎င်း ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ ကမ္မနိမိတ်သည်၎င်း ဥပဋ္ဌာတိ ထင်၏၊ ဧဝံ ဤသို့ ပိသယမာနာယ ကြေလေသော မက္ခိကာယပန၊ ယင်အားလည်း ပဌမံ ရှေးဦးစွာ ကာယဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည်သာလျှင် အာဝဋေတိ လည်စေ၏၊ အထပစ္ဆာ၊ ထိုနောက်မှ ဇဝနံ ဇောသည် ဇဝိတွာ စော၍ ဘဂင်္ဝါ ဘဝင်သို့ ဩတရတိ သက်၏

ဒုတိယဝါရေ နှစ်ကြိမ်မြောက်သော ဝါရ၌ ကာယဒွါရာဝဇ္ဇနံ ကာယဒွါရ၌ဖြစ်သော အာဝဇ္ဇန်းသည် ဘဝင်္ဂံ ဘဝင်ကို အာဝဋေတိ လည်စေ၏၊ တတော ထို့နောင်မှ ကာယဝိညာဏံ ကာယဝိညာဉ်သည်၎င်း သမ္ပဋိစ္ဆနံ သပ္မဋိစ္ဆိုင်းသည်၎င်း သန္တီရဏံ သန္တီရဏသည်၎င်း ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ ဝုဠောသည်၎င်း ဣတိ ဤသို့ ဝီထိစိတ္တာနိ ဝီထိစိတ်တို့သည် ပဝတ္တန္တိ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဇဝနံ ဇောသည် ဇဝိတွာ စေ၍ ဘဝင်္ဂံ ဘဝင်သို့ ဩတရဟိ သက်၏

တတိယဝါရေ သုံးကြိမ်မြောက်သော ဝါရ၌လည်း မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် ဘင်္ဂံ ဘဝင်ကို အာဝဋေတိ လည်စေ၏ အထ ထို့နောင်မှ ဇဝနံ ဇောသည် ဇဝိတွာ စော၍ ဘင်္ဂံ ဘဝင်သို့ ဩတရတိသက်၏ ဧတသ္မိဌာနေ ဤတတိယဝီထိ၏အရာ၌ ကာလကိရိယံ သေလွန်စုတိခြင်းကို ကရောတိ ပြုအပ်၏၊ ဣဒံ ဤစကားကို ကိမတ္တံ အဘယ်အကျိုးငှာ အာဘတံ ဆောင်အပ်သနည်း။ အရူပဓမ္မာနံ နာမ်တရားတို့၏ ဝိသယောနာမ အရာမည်သည်ကား ဧဝံလဟုကော ဤသို့လျှင်မြန်၏ ဣတိ ဒီပနတ္တံ ဤသို့ပြခြင်းငှာ အာဘတံ ဆောင်အပ်၏၊

ဤအထကထာကို ထောက်၍ အလွန်လျှင်သော သေခြင်းရှိသော သတ္တဝါအား ၃-ဝီထိ အခါကပင် နိမိတ်ထင်၏ဟု သိရာ၏

ဋီကာကျော်၌ကား

ပစ္စသန္နမရဏဿာတိ ဧကဝီထိပမာဏာယုကဝသေန တတော ဝါ ကိဉ္စိ အဓိကာယုကဝသေန သမာသန္နမရဏဿ ဟူ၍မိန့်၏၊

ဤအလိုသော် တခုသော်ဝီထိ၏ ပမာဏအသက်ရှိသည်၏ အစွမ်းဖြင့်၎င်း ထိုထက်စိုးစဉ်းလွန်သော အသက်ရှိသည်၏ အစွမ်းဖြင့်၎င်း စုတိကျခြင်းသည် အလွန်နီးသော သေခြင်းရှိသည်မည်၏၊ ဤဝီထိ၌သာ နိမိတ် ၃-ပါးထင်၏၊ ဟူလိုသည်။ ဖြည်းနှေးစွာ သေရသော သတ္တဝါအား ၅-ဝီထိ ၆-ဝီထိကွာသော မုဉ္ဆာကာလသော်၎င်း ထို့ထက်ကွာသော မုဉ္ဆာကာလသော၎င်း ထင်၏၊

၂၁၇- သေခါနီးတွင် ထင်ပြီးနိမိတ်မြဲ မမြဲကို ပြဆိုခြင်း

ထိုသို့သော နိမိတ်သည် မမြဲ ပြောင်းလဲကာလည်း ထင်တတ်၏၊ ငရဲလားကြောင်း မကောင်းသော နိမိတ်ထင်ပြီးလျှက်လည်း ကောင်းသောပယောဂကြောင့် ဒေဝနိမိတ် ထင်ပြန်တတ်၏၊ နတ်ရွာသွားကြောင်း နိမိတ် ကောင်းထင်ပြီးလျှက်လည်း နိရယနိမိတ်ထင်ပြန်တတ်၏၊ လူ့ပြည်ဂတိနိမိတ်ထင်ပြီးလျှက်လည်း တိရစ္ဆာနဂတိနိမိတ် ထင်ပြီးလျှက်လည်း မနုဿဂတိနိမိတ်သည် ထင်ပြန်တတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဉာဏဝိဘင်းအဋ္ဌကထာ၌

ဥပဋ္ဌာနသမင်္ဂိတာ နာမ။ သာစလတိ၊ သေသာနိစ္စလာ။ နိရယေ ဟိ ဥပဋ္ဌိတေပိ ဒေဝလောကော ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဒေဝလောကေ ဥပဋ္ဌိတေပိ နိရယော ဥပဋ္ဌာတိ-

စသည်ဖြင့် မိန့်တော်မူသည်။

နိမိတ်မမြဲပုံကို ဝတ္ထုသာဓကဖြင့် ပြဆိုခြင်း

အဘယ်သူတို့ ထင်ဘူးသနည်းဟူမူကား သောဏဂိရိတောင်ခြေရင်း သဗ္ဗဂိရိကျောင်း၌ သီတင်းသုံးသော ဓမ္မကထိက မထေရ်တဦး၏ အဘသည် ခွေးမုဆိုးပြု၍ အသက်မွေး၏၊ မထေရ်သည် တရားသဖြင့် တားမြစ်ပါသော်လည်း မကောင်းစွာသော ကိုယ်အကျင့်ကို မဖျောက်နိုင်ချေ၊ အိုမင်းသောအခါ၌ ဤသက်ကြီးသည် မပျက်စီးပါစေလင့်ဟု နှလုံးထားလျက် အလိုမရှိပဲပင်ရှင်ပြုစေ၏၊ ထို သာမဏေကြီးသည် မရှည်မြင့်မီ နာ၍သေရာညောင်းစောင်း၌ ခြေရင်းမှ မြင်းပမာဏရှိသော ခွေးသည် ကိုက်ခဲခြင်းငှါ ခြံရံလာကုန်၏၊

ထိုသို့ ထင်သောအခါ သာမဏေကြီးသည် ကြောက်သည်ဖြစ်၍ ချစ်သား သောဏ, ခွေးတို့ကို မောင်းပါလော့ဟု မြည်တမ်းဟစ်အော်၏၊ အဘယ်ကို မြင်သနည်းဟု မေးသော် ငါ့အား ခွေးခဲအံ့သောငှါ ဝန်းရံလာသည်ကို မမြင်ပါလောဟု ဆို၏၊ ထိုစကားကို ကြားသော် သား သောဏ မထေရ်ကလည်း ငါ့အဘအား နိရယနိမိတ်ထင်ချေပြီဟုသိ၍ ငါ့သို့စင်သော သားကောင်း၏အဘသည် ငရဲသို့ လားရာအံ့လောဟု တပည့်သာမဏေတို့အား များစွာသော ပန်းကို ဆောင်စေ၍ စေတီရင်ပြင်၌ တင်လှူပူဇော်ပြီးလျှင် အဘသာမဏေကြီးကို ဆောင်စေ၍ စေတီရင်ပြင်၌ တင်လှူပူဇော်ပြီးလျှင် အဘသာမဏေကြီးကို ညောင်စောင်းပါဆောင်၍ သာမဏေကြီး ဤပန်းဖြင့် ဘုရားသခင်ကို ပူဇော်လော့ သင့်၏အလို့ငှါ ငါပူဇော်သည်ကိုလည်း ဝမ်းမြောက်လောဟု တိုက်တွန်း၏၊

သာမဏေကြီးလည်း သားဆိုတိုင်း ပန်းပူဇော်၍ စိတ်ကို ကြည်စေသောအခါ တာဝတိံသာနတ်ရွာနိမိတ်သည် ထင်လေ၏၊ ထိုအခါ ချစ်သား သောဏရှားလော့ ရှားလော သင်၏မိခင်သည် တန်ဆာလျက် လာသည်ဟုဆို၏၊ ထိုစကားကို ကြားမှ ငါ့အဘအား နတ်ပြည်နိမိတကို ထင်ပြီဟု ငြိမ်သက်စွာ နေလေ၏၊

ဤသို့လျှင် စုတိနှင့် ဝေးကွာသော မဉ္ဆာကာလတို့၌ ထင်သော နိမိတ်သည် မမြဲပဲ ပြောင်းလဲကာ ထင်နိုင်လေသတတ်။

၂၁၈ – သေခါနီးမူ သက်မရှူပုံပြခြင်း

မေး။ ။ နိမိတ်ထင်ပြ ဇောကျသောအခါ ထိုသူနာသည် အသက်ရှူပါသေး၏လော။

ဖြေ။ ။ကာယသင်္ခါရဖြစ်သော စိတ္တဇဝါယောဓာတ်ဟု ဆိုအပ်သော အဿသ, ပဿသသည် စုတိစိတ်သို့ မရောက်မီ ၃၂-ချက်မြောက်သော စိတ်ကပင် ချုပ်လေပြီးဖြစ်၍ စုတိနှင့်နီးသော မရဏာသန္နဇော ကျသောအခါ အသက်မရှူပြီဟု ဆိုအပ်၏၊

၂၁၉။ နိမိတ်အာရုံ ချုပ်ရာကာလကိုပြဆိုခြင်း

မေး။ ။စုတိသောအခါ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာရုံ၊ အလုံးစုံသည် ဘယ်မှာ အကုန်ချုပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။မနောဒွါရ၌ ဂတိနိမိတ်တည်းဟူသော ပစ္စုပ္ပန္နာရုံထင်သော သူအား တဒါရုံနောင် စုတိကျသည်ဖြစ်အံ့။ ပဋိသန္ဓေ, ထို့နောင် ဘဝင်၄-ကြိမ်။ ဇောနောင် စုတိကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ပဋိသန္ဓေ ထို့နောင် ဘဝင်စိတ်၆-ကြိမ်တိုင်အောင် ပစ္စုပ္ပန္နာရုံရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ရအပ်၏၊

ပဉ္စဒွါရ၌ ကမ္မနိမိတ်တည်းဟူသော ပစ္စုပ္ပန္နာရုံထင်သောသူအား တဒါရုံနောင် စုတိကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ပဋိသန္ဓေစိတ်သာလျှင် ဇောနောင်စုတိကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ပဋိသန္ဓေစိတ်သာလျှင် ဇောနောင်စုတိကျသည်ဖြစ်အံ့၊ ပဋိသန္ဓေနောင် ဘဝင်နှစ်ကြိမ်သည်သာလျှင် ပစ္စုပ္ပန္နာရုံရှိသည်၏ အဖြစ်ကို ရအပ်သည်ဟု ဆိုအပ်သောကြောင့် ပဋိသန္ဓေနောင် ဘဝင်၆-ကြိမ်တွင် ပစ္စုပ္ပန္နာရုံချုပ်သည်ဟုသိအပ်၏၊

ထိုအနက်ကိုပြခြင်းငှာ သင်္ခေပဋီကာ၌ –

ပစ္စုပ္ပန္နာလမ္ဗဏေသူတိ ဂတိနိမိတ္တေ မနောဒွါရေ ကမ္မနိမိတ္ထေ ပဉ္စဒွါရေ အာပါထဂတေ ပဋိသန္ဓိ ဘဝင်္ဂါနမ္ပီတိ မနောဒွါရေ တဒ လမ္ဗဏဝသန စုတိယာ သတိ ပဋိသန္ဓိသာမိ စတုန္နံဘဝင်္ဂါ နမ္ပိ ဇဝနာဝသာနေ စုတိယံ ပဋိသန္ဓိသာမိ ဆန္နံ ဘဝင်္ဂါနမ္ပိ ပဉ္စဒွါရေ တဒါလပ္ဗဏာဝသာနေ စုတိယံဒွိန္နံ ဘဝင်္ဂါနမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နာလမ္ဗဏတာ လဗ္ဘတိ ဟူ၍မိန့်လေသည်။

၂၂၀ စုတိ ၄ မျိုးကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။ပဉ္စဒွါရ၊ မနောဒွါရ၊ သေကုန်ကြသော်၊ ကာမမည်ရှိ၊ စုတိအကျ၊ ဝါရဘယ်နှစ်ပါးစီနည်း။

ဖြေ။ ။တဒါလမ္ဗဏာဝသာနေ ဝါ၊ တဒါလမ္ဗဏ ဘဝင်္ဂက္ခယေ ဝါ၊ ဇဝနာဝသာနေ ဝါ၊ ဇဝနဘဝင်္ဂက္ခယေ ဝါ၊ စတူဟာကာရေဟိ ဥပ္ပ ဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈတိ ဟူသော သင်္ခေပဋီကာနှင့် အညီ-

၁။ တဒါရုံနောင်....စုတိ၊

၂။ တဒါရုံနောင်ဘဝင်....ဘဝင်နောင်ယ...စုတိ၊

၃။ ဇောနောင်....စုတိ၊

၄။ ဇောနောင်ဘဝင်....ဘဝင်နောင်....စုတိ...

အားဖြင့် ၄.ဝါရစီ ပြား၏ဟူပေ။

ဤ ၄၀ါရတို့တွင် တဒါရုံနောင်ဘဝင် ဘဝင်နောင်စုတိသည် ပဉ္စဒွါရ၌မဖြစ်သင့်၊ ဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူကား ဤဝီထိသည် ပဉ္စဒွါရ၌ဖြစ်ခဲ့သော် မရဏာသန္နဇောယူခဲ့သော ပစ္ဈပ္ပန္နရုံကမ္မနိမိတ်သည် စုတိတွင်သာ ချူပ်ခဲ့ရာ၏၊ ပဋိသန္နေသို့ မရောက်ခဲ့သော် ပဋိသန္ဓေစိတ်သည် အသစ်ဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန္နာရုံကို ယူရရာ၏၊ ထို့သို့လည်း ယူမြဲမဟုတ်၊ ထို့ကြောင့် မဖြစ်သင့်ဟူပေ။

မဖြစ်သင့်သော် ဋီကာဆရာတို့ ဤဝါရကို ဘယ့်ကြောင့် ပြသနည်း ဟူငြားအံ့-

သက္ခရကထလိကမ္ပိ, မစ္ဆဂုမ္ဗမ္ပိ, စရန္တမ္ပ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ ပဿတိ-ဟူသော ပါဌ်၌ ကဲ့သို ရသင့်သည်အားလျော်စွာ ယူစေလို၍သာ ပြသည်။ ဝီထိလက်ရိုးတို့၌ ဤဝီထိကို ရေးမိသည်ကား သတိသမ္မောသကြောင့်သာ ဖြစ်၏၊

ကာမာဝစရပဋိသန္ဓိယာ ဆဒွါရဂ္ဂဟိတံ ကမ္မနိမိတ္တံ ဂတံနိမိတ္တံဉ္စ ပစ္စုပ္ပန္နမတီတာလမ္ဗဏံ ဥပလဗ္ဘတိ-

ဟူသောပါဌ်ဖြင့် ကာမာဝစရပဋိသန္ဓေ၏ ပစ္စုပ္ပန္နံရုံဖြစ်ဟန်ကို ပြသည် မဟုတ် ပါလော ဟူငြားအံ့။

မရဏာသန္နဇောသည် ၆.ဒွါရဖြင့် ယူအပ်သော ပစ္စုပ္ပန်ကမ္မနိမိတ်တည်းဟူသောအာရုံ, မရဏာသန္နဇောသည် မနောဒွါရဖြင့်ယူအပ်သော ပစ္စုပ္ပန်ဂထိ. နိမိတ်တည်းဟူသော အာရုံကို ပဋိသန္နေယူသည်ကိုသာ ရည်၍ပြသည်၊ အသစ်ဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန္နရုံကို ယူသည်ဟု မပြ။

ထို့ကြောင့် တဒါရုံနောင် ဘဝင်, ဘဝင်နောင် စုတိကျသော ဝီထိကို ရသင့်သော မနောဒွါရ၌သာ ယူရမည်။ ပဉ္စဒွါရ၌ မယူသင့်။ ထိုအဓိပ္ပါယ်ကို ပြလိုသော သင်္ခေပဆရာသည်-

ဘဝင်္ဂက္ခယေပိ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ-ဟု မိန့်သတည်း။

ဋီကာကျော်၌ကား-

တတ္ထ''ကာမဘဝတော စဝိတွာ တတ္ထေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ တဒါရမ္မဏ-

ပရိယောသာနာနိ၊ သေသာနံ ဇဝနပရိယောသာနာနီ'' တိ ဓမ္မာနု-

သာရဏိယံ ဝုတ္တိ။ ဘဝင်္ဂက္ခယေ ဝါတိ ယဒိ ဧကဇဝနဝီထိတော အဓိက-

တရာယုသေသော သိယာ၊ တဒါ ဘဝင်္ဂါဝသာနေ ဝါဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္စုတိ-

ဟူ၍ ဆိုသည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား- ကာမဘုံမှ စုတေ၍ ကာမဘုံ၌ ဖြစ်လတ္တံ့သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား တဒါရုံအဆုံးရှိသော ဝီထိဖြင့် စုတိသည်။

ကာမဘုံမှ စုတိ၍ ရူပဘုံ၊ အရူပဘုံ တို့၌ ဖြစ်လတ္တံ့သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ ရူပဘုံ အရူပဘုံတို့မှ စုတေ၍ တပါးဘုံ၌၎င်း၊ မိမိတို့ဘုံ၌၎င်း ဖြစ်လတ္တံ့သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဇောအဆုံးရှိသော ဝီထိဖြင့် စုတေသည်ဟူ၍ ဓမ္မာနုသာရဏီကျမ်း၌ ဆိုသည်။

ဘဝင်္ဂက္ခယေ ဝါ ဟူရာ၌ တခုသောဇောဝါရရှိသော ဝီထိထက် အလွန် အသက်ကြွင်းရှိသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုအခါ ဘဝင်၏ အဆုံး၌ စုတိဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

တခုသော စိတ္တက္ခဏသာ အသက်ကြွင်းရှိသည်ဖြစ်အံ့။ ထိုအခါ ဝီထိစိတ်၏ အဆုံး၌ စုတိဖြစ်၍ ချုပ်၏ ဟူလိုသည်။

ဤစကားဖြင့်လည်း ပဉ္စဒွါရ၌ တဒါရုံနောင် ဘဝင်, ဘဝင်နောင် စုတိကျသော ဝီထိမရှိကြောင်းကို သိသာသည်။

၂၂၁ - သတ္တဝါတို့ ဘဝပြောင်းကူရာ၌အထူးမှတ်ဖွယ်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဘဝတထူး၊ ကူး၍သန္ဓေ၊ တည်ပြန်လေသော်၊ ၄-ထွေနာမက္ခန်၊ ဖြစ်ကြဟန်၌၊ ရှေးနာမ်ဟောင်းလော, အသစ်လော။

ဖြေ။ ။ဥပ္ပဇ္ဇမာနမေဝ ပတိဋ္ဌာတိ၊ န ဣတော ရန္တွာတိ ဓိပ္ပါယော၊ န ဟိ ပုရိမဘစပရိယာပန္နော ကောစိ ဓမ္မော ဘစန္တရံ သင်္ကမတိ၊ နာပိပုရိမဘဝပရိယာပန္နဟေတူဟိ ဝိနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပဋိဃောသ ပဒီပမုဒ္ဓေါ ဝိယာတိ-

ဟူသော ပဋီကာဖြင့်ဖြေ။

ဥပ္ပဇ္ဇမာ နမေဝ၊ အသစ်ဖြစ်ဆဲ ဖြစ်၍သာလျှင်။ ဘဝန္တရေ၊ ဘဝတပါး၌။ ပတိဋ္ဌာတိ၊ တည်၏၊ ဣတော၊ ဤဘဝဟောင်းမှ။ ဂန္တွာ၊ ပြောင်းသွား၍။ န ပတိဋ္ဌာတိ၊ မတည်။ ဣတိအယံ၊ ဤသည်ကား။ အဓိပ္ပါယ်ယော၊ အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၏အလိုတည်း။ ဟိ၊ ထင်စွာဦးအံ့၊ ပုရိမဘဝပရိယာပန္နော၊ ရှေးဘဝ၌ အကျုံးဝင်သော။ ကောစိ ဓမ္မော၊ တစုံတခုသော တရားသည်။ ဘဝန္တရံ၊ ဘဝသစ်သို့။ နသင်္ကမတိ၊ မပြောင်းရွှေ့။ ပုရိမဘသပရိယာပန္နဟေတူဟိ၊ ရှေးဘဝ၌ အကျုံးဝင်သော အကြောင်းတရားတို့နှင့်။ ဝိနာ၊ ကင်း၍။ နာပိ ဥပဇ္ဇတိ၊ ဖြစ်လည်းမဖြစ်။ ကိမိဝ၊ ဥပမာအဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူမူကား။ ပဋိဃောသ- ပဒီပမုဒ္ဓါ ဝိယ၊ ပဲ့တင်သံ, ဆီမီးလျှံ, တံဆိပ်ရေး ကဲ့သို့တည်း။

မိလိန္ဒမင်းကြီးအမေးနှင့် ရှင်နာဂသိန်အဖြေကို ပြခြင်း

ဤအရာကို မိလိန္ဒပဥှာ၌ လာသည်ကား-

မင်းကြီး။ ။ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ရှိသော နာမ်တရားတို့သည် ဘဝသစ်သို့ မပြောင်းပဲ ပဋိသန္ဓေနေ၏ ဟူသောအရာကို တကာတော်မထင်နိုင်ပါ၊ ဥပမာပြု ပါလောဟု လျှောက်၏၊

အရှင်။ ။အကြင်သူ တယောက်သည် ဆီမီးတခွက်မှ မီးကို ဆီမီးတခွက်ဖြင့် ညှိထွန်းအံ့။ ထိုမီးလျှံဟောင်းသည် မီးခွက်သစ်သို့ ပြောင်းသလောဟု မေး၏၊

မင်းကြီး။ ။အရှဘုရား မီးလျှံဟောင်းသည် မပြောင်းပေ၊ မီးသစ်သာဖြစ်ပေသည်ဟု လျှောက်လျှင်။

အရှင်။ ။ထို့အတူ ဘဝဟောင်းမှ မပြောင်းပဲ ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေ ဖြစ်၏ ဟုဖြေပေ၏၊

မင်းကြီး။ ။လွန်စွာ ဥပမာ ပြုပါဦးဟု လျှောက်လျှင်။

အရှင်။ ။မင်းကြီး ငယ်စဉ်အခါက ဆရာ၏အထံ၌ အတတ်ပညာကို သင်ယူ၍ ရပါ၏လောဟု မေး၏

မင်းကြီး။ ။သင်ဘူးပါ၏၊ ရလည်းရပါ၏ဟု လျှောက်သော်။

အရှင်။ ။မင်းကြီး ထိုအတတ်ပညာသည် ထိုဆရာထံမှ ပြောင်း၍ လိုက်သလောဟု မေး၏

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား ထိုအတတ်ပညာသည် ဆရာထံမှ မပြောင်းပေဟု လျှောက်ဆိုလျှင်။

အရှင်။ ။ထို့အတူ နာမ်တရားတို့သည် ဘဝဟောင်းမှ မပြောင်းပဲ ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေနေသတည်းဟု ဖြေပေ၏

၂၂၂ နိမိတ် ၃-ပါးကို ကာလ ၃-ပါးဒွါရ ၆-ပါးတို့ဖြင့် ဝေဖန်၍ ပြခြင်း

မေး။ ။ဂတိနိမိတ်၊ အတိတ်ကမ္မ၊ မရဏအခါ၊ ထင်သည်မှာ၊ ဘယ်ဒွါရဖြင့် ယူသနည်း။

ဖြေ။ ။နိမိတ် ၃-ပါးတွင် ကံယား အတိတ်သာ၊ ကမ္မနိမိတ်ကား အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် နှစ်ပါး၊ ဂတိနိမိတ်ကား ပစ္စုန်ပ္ပန် ရူပါရုံတပါးသာတည်း။

ကံနိမိတ်နှင့် ဂတိနိမိတ်ကို မနောဒွါရဖြင့် ယူအပ်၏၊ ကမ္မနိမိတ်ကား ၆-ဒွါရဖြင့် ယူအပ်၏

သစ္စသံခိပ်ဆရာကား - ကမ္မနိမိတ်, ဂတိနိမိတ် နှစ်ပါးကို ပဉ္စဒွါရဖြင့် ယူသည်ဟု' ပြခြင်းငှာ -

ပဉ္စဒွါရေ သိယာ သန္ဓိ၊ ဝိနာ ကမ္မံ ဒွိဂေါစရေ။

ဟူ၍ မိန့်၏၊

ပဉ္စဒွါရေ၊ ပဉ္စဒွါရမရဏာသန္နဇော၏ အဆုံး၌။ ကမ္မံ၊ ကံကို။ ဝိနာ၊ ကြဉ်၍။ ဒွိဂေါစရေ၊ ကမ္မနိမိတ်, ဂတိနိမိတ် ဟူသောအာရုံ နှစ်ပါး၌။ သန္ဓိ၊ ပဋိ-သန္ဓေသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏၊

ဤဆရာ၏ စကားသည် -

ဂတိနိမိတ္တံ မနောဒွါရေယေဝ အာပါထမာဂစ္ဆတိ-

ဟူသော သမ္မောအဋ္ဌကထာ။

ကမ္မဗလေန ဥပဋ္ဌာပိတံ ဝဏ္ဏာယတနံ သုပိနံ ပဿန္တဿ ဝိယ ဒီဗ္ဗစက္ခုဿ ဝိယ မနောဒွါရေယေဝ ဂေါစရဘာဝံ ဂစ္ဆတိ-

ဟူသော မူလဋီကာတို့နှင့် မညီ။ ထို့ကြောင့် ဆရာတို့ မနှစ်သက်ကုန်။

ကမ္မဗလေန၊ ကံ၏အစွမ်းဖြင့်။ ဥပဋ္ဌာပိတံ၊ ထင်ယတ္တံ့သော။ ဝဏ္ဏာယ-တနံ၊ ဂတိနိမိတ် တည်းဟုူသော ရူပါရုံသည်။ သုပိနံ၊ အိပ်မက်ကို။ ပဿန္တဿ၊ မြင်မက်သောသူအား။ ဂေါစရဘာဝံ၊ အာရုံ၏အဖြစ်သို့။ ဂစ္ဆတိ ဝိယ စ၊ ရောက်သကဲ့သို့၎င်း။ ဒီဗ္ဗစက္ခုဿ၊ ဒီဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ်အား။ ဂေါစရဘာဝံ၊ အာရုံ၏ အဖြစ်သို့။ ဂစ္ဆတိ ဝိယစ၊ ရောက်သကဲ့သို့၎င်း။ မနောဒွါရေယေဝ။ မနောဒွါရ၌သာလျှင်။ ဂေါစရဘာဝံ၊ အာရုံ၏အဖြစ်သို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏၊ အနုဋီကာ၌လည်း ဤနည်းပင် ဆိုသည်။

၂၂၃-မရဏသန္နဇောနှင့် ပစု္စပ္ပန် ကမ္မနိမိတ်တို့

ဖြစ်ဟန် ထင်ဟန်ကို ပြခြင်း

ပစ္စုပ္ပန္နာ ရုံဟူရာ၌ ဂတိနိမတ်သည် လာလတ္တံ့သော ဘဝ၌ အမိဝမ်းရေစသော ရူပါရုံ ဖြစ်သောကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်ဆိုသော် သင့်တန်စေ၊ ကမ္မနိမိတ်မူကား ပဋိသန္ဓေကိုဖြစ်စေတတ်သော ကံ၏အာရုံကိုသာ ကမ္မနိမိတ်ဟူ၍ ဆိုအပ်ပါသည်။ စုတိ အာသန္နဇောတို့သည်ကား ပဋိသန္နေကို ဖြစ်စေတတ်သောကံ မဟုတ်ရကား ထိုဇောတို့ယူအပ်သော အရုံသည် အဘယ်သို့ ပစ္စုပ္ပန်ကမ္မနိမိတ် ဖြစ်သင့်အံ့နည်း။

စောဒနာခြင်း၏ အကြောင်းကို ဆိုလိုက်ဦးအံ့-

ထိုစုတိ, အာသန္နဇောသည်လျှင် အာရုံကိုထင်စေတတ်သည်။ ထိုဇောသည်လျှင် ပဋိသန္နေကို ဖြစ်စေတတ်သည် မဖြစ်ရာ။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ အဖန်တလဲလဲ ဆည်းပူအပ်သော အာသေဝနပစ္စည်းကို ရသောကံသည်သာလျှင် ပဋိသန္ဓေကို ငင်တတ်သည်။ တဏှာသည် သာယာအပ်သောပံသည်သာလျှင် အကျိုးကို ပြီးစေတတ်သည်။ ဤစုတိ, အာသန္နဇော စေတနာတို့သည်ကား ဆည်းပူအပ်သောအဖြစ် မရှိသောကြောင့်၎င်း, တဏှာသည် မသာယာအပ်သောကြောင့်၎င်း ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်သည် မဖြစ်ရာ။ ထို့ကြောင့် ပစ္စုပ္ပန် ကမ္မနိမိတ် ဘယ်သို့ဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟု စောဒနာသည်။

တနည်းလည်း စုတိ၏ အနီးဖြစ်ကုန်သော ပဉ္စဒွါရိကဇောတို့၏ အာရုံသည် ပစ္စုပ္ပန်ကမ္မနိမိတ် အကယ်၍ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဒွါရိက ကံတို့သည်လည်း အလုံစုံ အားနည်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပဋိသန္နေကို မငင်တတ်ဟူ၍ အဋ္ဌကထာတို့၌ မိန့်ကုန်သည်။ ထိုသို့ ပဋိသန္နေကို မဖြစ်တတ်သော ကံ၏အာရုံသည် ဘယ်သို့ ကမ္မနိမိတ် ဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟု စောဒနာသည်။

သစ္စမေတံ၊ ဉာတကာဒီဟိ ဥပဌာပိတေသု ပန ပုပ္ဖါဒီသု သန္နိဟိတေသွေဝ မရဏသမ္ဘဝတော၊ တတ္ထ ဝဏ္ဏာဒိကံ အာရမ္ဘ စုတိအာသန္နဝီထိတော ပုရိမဘာဂပ္ပဝတ္တာနံ ပဋိသန္ဓိ ဇနနသမတ္ထာနံ မနောဒွါရိကဇဝနာနမာရမ္မဏဘူတေန သဟ မာနတ္တာ တဒေကသန္တ တိပတိတံ

စုတိအာသန္နဇဝနဂ္ဂဟိတမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္န ဝဏ္ဏာဒိကံ ကမ္မနိမိတ္တဘာဝေန ဝုတ္တံဟူသော ဋီကာဖြင့် ဖြေ။

ဧတံ၊ ဤမရဏာ သန္နဇော၏ အာရုံသည် ကမ္မနိမိတ် မဖြစ်ရာဟု စော ဒနာသော စကားသည်။ သစ္စ၊ မှန်၏၊ ပန၊ ယင်းသို့မှန်သော်လည်း၊ ဉာတကာဒီဟိ၊ ဆွေမျိုးစသည်တို့သည်။ ဥပဌာပိတေသု၊ ထင်စေအပ်ကုန်သော။ ပုပ္ဖါဒီသု၊ ပန်း အစရှိသည်တို့သည်။ သန္နဟိတေသွေဝ၊ အနီး၌ တည်ကုန်စဉ်လျှင်။ မရဏ သမ္ဘဝတော၊ သေခြင်း၏ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်။ တတ္ထ၊ ထိုပန်စဝသော ဝတ္ထု၌။ ဌိတံ၊ တည်သော။ ဝဏ္ဏာဒိကံ၊ ရူပါရုံအစရှိသည်ကို။ အာရဗ္ဘ၊ အာရုံပြု၍။ စုတိအာသန္နဝီထိတော၊ စုတိ၏အနီးဖြစ်သော ဝီထိမှ ပုရိမဘာဂပ္ပဝတ္တာနံ၊ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်ကုန်သော။ ပဋိသန္ဓိက ဇနနသမတ္ထာနံ၊ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်ခြင်းဌာ စွမ်းနိုင်ကုန်သော။ မနောဒွါရိက ဇဝနာနံ၊ မနောဒွါရိကဇောတို့၏၊ အာရမ္မဏဘူတေန၊ အာရုံဖြစ်သော ကမ္မနိမိတ်နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ သမာနတ္တာ၊ တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တဒေကသန္တတိပတိတံ၊ ထိုအတိတ် ကမ္မနိမိတ်နှင့် တူသော အစဉ်၌ ကျသော။ စုတိအာသန္နဇဝနဂ္ဂဟိတမ္ပိ၊ စုတိ၏ အနီးဖြစ်သော ဇောသည် ယူအပ်သည်လည်းဖြစ်သော။ ပစ္စုပ္ပန္နဝဏ္ဏာဒိကံ။ ပစ္စပ္ပန်ရူပါရုံ အစရှိသည်ကို။ ကမ္မနိမိတ္တဘာဝေန၊ ကမ္မနိမိတ်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်၏၊

ဤ၌ လိုရင်းအကျဉ်းကား (ရှေ့အဖို့၌ဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေနိုင်ကုန်သော မနောဒွါရိက ဇောတို့၏ အာရုံဖြစ်သော ကမ္မနိမိတ်ကို အစဉ်အတိုင်း စုတိအာသန္နဇောတို့သည် ယူလေသောကြောင့် ထိုအာရုံကို ပစ္စုပ္ပန် ကမ္မနိမိတ်အဖြစ်ဖြင့် ဆိုအပ်၏ ဟူလိုသည်။

မူလဋီကာ၌လည်း-

ပဉ္စဒွါရေစ အာပါထမာဂစ္ဆန္တံ ပစ္စုပ္ပန္နံ ကမ္မနိမိတ္တံ အာသန္နကတ ကမ္မာရမ္မဏသန္တတိယံ ဥပ္ပန္နံ တံသဒိသန္တိ ဒဌဗ္ဗံ-

ဟူ၍မိန့်ဆိုသည်။

ပဉ္စဒွါရေစ ပဉ္စဒွါရ၌လည်း။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ရောက်သော။ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော။ ကမ္မနိမိတ္တံ၊ ကမ္မနိမိတ်သည်။ အာသန္နကတ ကမ္မာရမ္မဏသန္တတိယံ၊ သေခါနီးကာလ၌ ပြုအပ်သော ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်သော ကံ၏အာရုံအစဉ်၌။ ဥပ္ပန္နံ၊ ဖြစ်၏ တံသဒိသံ၊ ထိုကံ၏ အာရုံနှင့် တူ၏၊ ဣထိ၊ ဤသို့။ ဒဌဗ္ဗံ၊ မှတ်အပ်၏၊

၂၂၄-အသညသတ်ဗြဟ္မာ စုတိရာ၌ နိမိတ်အာရုံ

ကင်းဆိတ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အသညသတ်၊ စုတိလတ်သော်၊ အလျှော်စေတနာ၊ နိမိတ်လာကို၊ မရဏာသန်ဇော ယူသလော။

ဖြေ။ ။အသညတ်ဘုံ၌ ရုပ်သတ်သတ်သာ တည်သည်ဖြစ်၍ စုတိသောအခါလည်း မရဏာသန်ဇောမကျ၊ နိမိတ် ၃ပါးတွင် တပါးပါးကိုလည်း အာရုံမပြုပြီ။ ဆီမီးလျှံသည် ငြိမ်းလေသကဲ့သို့ ရုပ်၏ ပျောက်ငြိမ်းခြင်းဖြင့်သာ စုတိ၍ ကာမဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေနေလာသည်။ ဤပဋိသန္ဓေစိတ်သာလျှင် ရှေးကံ၏ အစွမ်းကြောင့်ထင်သော ကံ၊ ကမ္မနိမိတ်ကို အာရုံပြုသည်။

ထို့ကြောင့် သစ္စခံသိပ်၌-

ဘဝန္တရကတံ ကမ္မံ၊ ယမောကာသံ လဘေ တတော။

စောတိသာ သန္ဓိ တေနဝ၊ ဥပဌာပိတဂေါစရေ-

ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

ဘဝန္တရကတံ၊ အသညသတ်ဘုံသို့ မရောက်မီ ရှေးဘဝ၌ပြုအပ်သော။ ယံကမ္မံ၊ အကြင် - အပရာပရိဝေဒနိယကံသည်။ ဩကာသံ၊ အကျိုးပေးခွင့်ကို။ လဘေ၊ ရအပ်၏၊ တတော၊ ထိုသို့ အခွင့်ရသောကြောင့်။ သာ သန္ဓိ၊ ထို အသညသတ်မှ စုတေ၍တည်သော ပဋိသန္ဓေသည်။ တေနဝ၊ ထိုအပရာ ပရိယဖြစ်သော ဥပစာရကံသည်သာလျှင်။ ဥပဌာပိတဂေါစရေ၊ ထင်စေအပ်သော အာရုံ၌။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

မီးကိုမွေးသော် အခိုးကိုလည်း ပြုသည် မည်သကဲ့သို့ ထိုဥပစာရကံသည် ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေသော် ပဋိသန္ဓေ၏ အာရုံကိုလည်း ပြုသည်ပင် မည်လေသည်။

ဤတွင် ဘုံပို်ငးဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ ဝိသဇ္ဇာနာများ

၂၂၅-မဟာဘုတ်ဟူသောဝေါဟာရ

မေး။ ။ ပထဝီအာပေါ၊ တေဇာဝါယော၊ ဓာတ်လေးဖြာကို၊ ဘယ်ခြင်းရာကြောင့်၊ မဟာဘုတ်ဟု၊ သမုတ်ပညတ်လေသနည်း။

ဖြေ။ ။ဥပ္ပါဒိဏ္ဏာနုပ္ပါဒိဏ္ဏသဏ္ဌာနေသု သသမ္ဘာရဓာတုဝသေန မဟန္တာဟုတွာ ဘူတာတိ မဟာဘူတာ။

ယေ ရူပဓမ္မာ၊ အကြင်ရုပ်တရားတို့သည်။ ဥပ္ပါဒိဏ္ဏာနုပ္ပာဒိဏ္ဏသဏ္ဌာနေသု၊ လူနတ် တိရိစ္ဆာန်စသော ဥပါဒိဏ္ဏသဏ္ဌာန်၊ မြေ၊ ရေ၊ မြင်းမိုရ် ယုဂန္ဓိုရ်စသော အနုပါဒိဏ္ဏသဏ္ဌာန်တို့၌။ သသမ္ဘာရဓာတုဝသေန၊ အဆောက်အဦဖြစ်သောဓာတ်၏ အစွမ်းဖြင့်။ မဟန္တာ၊ များကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ ဘူတာ၊ ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့များသည်ဖြစ်၍ ထင်ရှားဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ ရူပဓမ္မာ၊ ထိုရုပ်တရားတို့သည်။ မဟာဘူတာ၊ မဟာဘုတ်မည်ကုန်၏

တနည်း မဟာဘုတ်ဟူသော ဝေါဟာရ

မနာပဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒီဟိ ဝါ သတ္တာနံ ဝဉ္စိတာ ယက္ခိနိအာဒယော ဝိယ မနာပရူပဒဿနာဒိနာ သထ္တာနံ ဝဉ္စိကတ္တာ မဟန္တာနိ အဘူတာနိ ဧတေသူတိ မဟာဘူတာ။

ဧတေသု၊ ဤရုပ်တရားတို့၌။ မနာပဝဏ္ဌနာဒီဟိ၊ နှစ်သက်ဖွယ်သော အဆင်းသဏ္ဌာန် စသည် တို့ဖြင့်။ သတ္ထာနံ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဝဉ္စိတာ၊ လှည့်ပတ်တတ်ကုန်သော။ ယက္ခိနိအာဒယော ဝိယ၊ ဘီလူးမ အစရှိသည်တို့ကဲ့သို့။ မနာပရူပဒဿနာဒိနာ၊ နှစ်သက်ဖွယ်သော အဆင်းကိုပြခြင်း စသည်တို့ဖြင့်။ သတ္တာနံ၊ သတ္တဝါတို့အား။ ဝဉ္စိကတ္တာ၊ လှည့်ပတ်တတ်သည့်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မဟန္တာနိ၊ များစွာကုန်သော။ အဘူတာနိ၊ မဟုတ်မှန်သော သဘောတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုရုပ်တရားတို့သည်။ မဟာဘူတာ၊ မဟာဘုတ်မည်ကုန်၏

၂၂၆-ဥပါဒါရုပ်ကို ပြခြင်း

ဥပါဒါယ ပဝတ္တံ ရူပံ ဥပါဒါရူပံ။

ဥပါဒါယ၊ မဟာဘုတ်တို့ကိုမှီ၍။ ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သော။ ရူပံ၊ ရုပ်တည်း။ ဥပါဒါရူပံ၊ မဟာဘုတ်ကိုမှီ၍ ဖြစ်သောရုပ်။

ဤမဟာဘုတ်၊ ဥပါဒါရုပ်နှစ်ပါးကို ရည်၍ ဒုဝိဓမ္မေတံ ဟုဆိုသည်။

၂၂၇-ပထဝီဓာတ်ကို ပြခြင်း

ပထန္တိ သဟဇာတရူပါနိ ဧတ္ထာတိ ပထဝီ

ဧတ္ထ၊ ဤရုပ်တရား၌။ သဟဇာတရူပါနိ၊ တကွဖြစ်ဘက် ဖြစ်ကုန်သော ရုပ်တို့သည်။ ပထန္တိ၊ တည်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့တည်ရာဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ သာ၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ ပထဝီ ပထဝီမည်၏၊

ပထဝီယေဝ၊ ပထဝီသည်ပင်လျှင်။ ဓာတု၊ ဓာတ်တည်း။ ပထဝီဓာတု၊ ပထဝီသည်ပင်လျှင်ဓာတ်။

သာ၊ ထိုပထဝီဓာတ်သည်။ ကက္ခဠလက္ခဏာ၊ ခိုင်မာခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊ ပတိဋ္ဌာနရသာ၊ တည်ရာဖြစ်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊ သမ္ပဋိစ္ဆနပစ္စုပဌာနာ၊ အာရုံကို ခံခြင်းလျှင် ထင်သောအခြင်းအရာရှိ၏၊ သေသဓာတုတ္တယပဒဌာနာ၊ ကြွင်းသော ဓာတ်သုံးပါးလျှင် အကြောင်းအရင်းရှိ၏၊

ပထဝီ၌ မုဒ္ဓဇဌ, ဒန္တဇထနှစ်ပါးပင် ရေးသင့်၏

၂၂၈-အာပေါဓာတ်ကို ပြခြင်း

သဟဇာတရူပါနိ အာပေတိ ပတ္ထရတီတိ အာပေါ။

ယော ရူပဏမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ သဟဇာတရူပါနိ၊ တကွဖြစ်ဘက်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို။ အာပေတိ ပတ္ထရတိ၊ ပြန့်နှံ့ စေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့သို့ ပြန့်နှံ့စေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ သော ရူပဓမ္မော၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ အာပေါ၊ အာပေါမည်၏၊

သာ၊ ထိုအာပေါဓာတ်သည်။ ။ပဂ္ဃရဏလက္ခဏာ၊ ယိုစီးခြင်း လက္ခဏာ ရှိ၏၊ ဗြူဟနရသာ၊ ပွားစီးခြင်းကိစ္စရှိ၏၊ သင်္ဂဟပစ္စုပဌာနာ၊ ပေါင်းသင်းခြင်းလျှင် ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊ သေသဓာတုတ္တ ယပဒဌာနာ။ ကြွင်းသော ဓာတ်သုံးပါးလျှင် ပဒဌာန်ရှိ၏

၂၂၉-တေဇောဓာတ်ကို ပြခြင်း။

သေသဓာတုတ္တယံ တေဇတိ ပရိပါစေတိ ဥသ္မာပေတီတိ ဝါ တေဇော။

ယော၊ ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ သေသဓာတုတ္တယံ၊ ကြွင်းသော ဓာတ်သုံးပါးကို။ တေဇေတိ ပရိပါစေတိ၊ ရင့်စေတတ်၏၊ ဝါ၊ တနည်းကား။ ဥသ္မာပေတိ၊ ပူစေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ရင့်စေတတ်၊ ပူစေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ သော ရူပဓမ္မော၊ ထို ရုပ်တရားသည်။ တေဇော၊ တေဇော မည်၏

သာ၊ ထိုတေဇောဓာတ်သည်။ ။ဥဏှတ္တလက္ခဏာ၊ ပူသော အဖြစ်လျှင် လက္ခဏာရှိ၏၊ ပရိပါစနရသာ၊ ရင့်စေ, ကျက်စေတတ်သော ကိစ္စရှိ၏၊ မဒ္ဒဝပစ္စုပဌာန၊ နူးညံ့သောအဖြစ်လျှင် ထင်ရှားရှိ၏၊ သေသဓာတုတ္တယပဒဌာနာ၊ ကြွင်းသော ဓာတ်သုံးပါးလျှင် ပဒဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၀ - ဝါယောဓာတ်ကိုပြခြင်း

ဒေသန္တရံ ဝါယတိ ပါပေတီတိ ဝါယော။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြရုပ်တရားသည်၊ ဒေသန္တရံ၊ အရပ်တပါးသို့။ ဝါယတိ ပါပေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ရောက်စေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ သောရူပဓမ္မော၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ ဝါယော၊ ဝါယော မည်၏၊

သာ၊ ထိုဝါယောဓာတ်သည်။ စလနလက္ခဏာ လှုပ်ရှားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ သမုဒိရဏရသာ၊ မငြိမ်သက်ခြင်း ကိစ္စရှိ၏၊ အဘိနီဟာရပစ္စုပဓဌာန၊ ရှေးရှုဆောင်ခြင်းလျှင် ထင်သောအခြင်းအရာရှိ၏ အဝသေသဓာတုတ္တယပဒဌာန၊ ကြွင်းသောဓာတ်သုံးပါးလျှင် ပဒဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၁-ပထဝီ ၄-မျိုးကိုပြခြင်း

ပထဝီသည်-

၁။ လက္ခဏပထဝီ၊ ၂။ သသမ္ဘာရပထဝီ၊

၃။ အာရမ္မဏပထဝီ၊ ၄။ သမုတိပထဝီ-

ဟူ၍ ၄-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင်-

ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ အဇ္ဈတ္တံ၊ ကိုယ်တွင်း၌ဖြစ်၏၊ ပစ္စတ္တံ၊ အသီးတည်၏၊ ကက္ခဠံ၊ ခိုင်မာ၏ ခရီဂတံ၊ ကြမ်းတမ်းခက်မာခြင်းသို့ ရောက်၏၊

ဤသို့ ဟောအပ်သော ပထဝီသည် လက္ခဏ ပထဝီမည်၏

ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာဒယော ဝီသတိကောဋ္ဌာသာ ပထဝီဓာတု၊

ဤသို့ ဟောအပ်သော ပထဝီသည် သသမ္ဘရ ပထဝီမည်၏၊

ပထဝီကသိုဏ်းဝန်းသည် အာရမ္မဏ ပထဝီမည်၏၊ နိမိတ္တပထဝီလည်းမည်၏၊

ပြကတေ့သော မြေကြီးသည် သမုတိ ပထဝီမည်၏၊ ဤ ၄- ပါးတို့တွင် လက္ခဏပထဝီကို သာလျှင် ပရမတ္တ ဓမ္မဟု ယူအပ်၏၊

၂၃၂-အာပေါ ၄-မျိုးကို ပြခြင်း

အာပေါသည်လည်း-

၁။ လက္ခဏအာပေါ၊ ၂။ သသမ္ဘာရအာပေါ၊

၃။ အာရမ္မဏအာပေါ၊ ၄။ သမုတိအာပေါ -

ဟူ၍ ၄-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင် ရုပ်တို့၏ ပြောင်းပျော့ခြင်း၊ ပျံ့နှံ့ခြင်း လက္ခဏာသည် လက္ခဏအာပေါမည်၏၊

ပိတ္တံ သေမှံ စသော ကောဋ္ဌာသ ၁၂-ပါးသည် သသမ္ဘာရ အာပေါမည်၏

အာပေါကသိုဏ်းဝန်းသည် အာရမ္မဏ အာပေါမည်၏၊

ပြကတော့သောရေသည် သမုတိအာပေါမည်၏၊

ဤ ၄-ပါးတို့တွင် လက္ခဏအာပေါကိုသာလျှင် ပရမတ္ထဓမ္မဟု ယူအပ်၏၊ တေဇော၊ ဝါယော တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ ၄-ပါးစီ ထုတ်ဆောင်အပ်၏၊

ဤကား မူလပဏ္ဏာသ အဋ္ဌကထာ၌ လာသောနည်းတည်း။

ဘူတရုပ် ၄-ပါး ပြီး၏၊

၂၃၃-စက္ခုပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

ဝိညာဏာဒိဌိတံ ဟုတွာ စက္ခတိ ရူပံ အသာဒေန္တံ ဝိယ ဟောတီတိ စကု္ခ။

ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ ဝိညာဏာဒိဌိတံ၊ ဝိညာဉ်စသည်တို့၏ တည်ရာသည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ ရူပံ၊ ရူပါရုံကို။ စက္ခတိ အသာဒေန္တံ ဝိယ ဟောတိ၊ သာယာသကဲ့သို့ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ စက္ခု၊ စက္ခုမည်၏၊

တံ၊ ထိုစက္ခုပသာဒသည်။ ဒဋ္ဌုကာမတာ နိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာန ဘူတပ္ပသာဒ-လက္ခဏံ၊ ရှုခြင်းငှာ အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော တဏှာလျှင်အကြောင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘူတရုပ်တို့၏ ကြည်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ရူပါဝိ်ဉ္ဆနရသံ၊ ရူပါရုံကို ငင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊ ဝိညာဏာဓာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ စက္ခုဝိညာဉ်၏ တည်ရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏

ကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၁၃၄-သောတပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

သုဏာတိ သဒ္ဒံ ဧတေနာတိ သောတံ။

ဧတေန၊ ဤပသာဒရုပ်ဖြင့်။ သဒ္ဒံ၊ အသံကို။ သုဏာတိ၊ နာတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ နာကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်၊ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ သောတံ၊ သောတမည်၏၊

တံ၊ ထိုသောတပသာဒသည်။ သောတုကာမတာ နိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာန-ဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ၊ နာခြင်းငှာ အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော တဏှလျှင် အကြောင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘူတရုပ်တို့၏ ကြည်ခြင်းလက္ခာရှိ၏၊

သဒ္ဒဝိဉ္ဆနရသံ၊ သဒ္ဒါရုံကို ငင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊

ဝိညာဏဓာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ သောတဝိညာဉ်၏ တည်ရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ သောတဝိညာဉ်၏ တည်ရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၅-ဃနပသာဒရူပ်ကို ပြခြင်း

ဃာယတိ ဂန္ဓံ ဧတေနာ တိ ဃာနံ။

ဧတေန၊ ဤပသာဒရုပ်ဖြင့်။ ဂန္ဓံ၊ အနံ့ ဥဿုံ ဂန္ဓာရုံကို။ ဃာထတိ၊ နမ်းတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့နမ်းကြောင်း ဖြစ်သောသတ္တိကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဃာနံ၊ ဃာနမည်၏၊

တံ၊ ထိုဃာနပသာဒသည်။ ဃာတိတုကာမတာ နိဒါန ကမ္မသမုဋ္ဌာန ဘူတပ္ပ-သာဒလက္ခဏံ၊ နမ်းခြင်းငှာ အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘူတရုပ်တို့၏ ကြည်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ဂန္ဓာဝိဉ္ဆနရသံ၊ ဂန္ဓာရုံကို ငင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊

ဝိညာဏာဓာရပစ္စု ပဋ္ဌာနံ၊ ဃာနဝိညာဉ်၏ တည်ရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၆-ဇိဝှါပသာဒကို ပြခြင်း

ဇီဝိတံ အဝှါယတီတိ ဇိဝှါ။

ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ ဇီဝိတံ၊ အသက်ကို။ အဝှါယတိ၊ ခေါ်သကဲ့သို့ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဇိဝှါ၊ ဇိဝှါမည်၏၊

တံ၊ ထိုဇိဝှါပသာဒသည်။သာယိတုကာမတာနိဒါကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပ-သာဒလက္ခဏံ၊ လျက်ခြင်းငှာ အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘူတရုပ်တို့၏ ကြည်ခြင်းလက္ခဏာ ရှိ၏၊

ရသေသု အာဝဉ္ဆနရသံ၊ ရသာရုံတို့ကို ငင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊

ဝိညာဏဓာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဇိဝှါဝိညာဉ်၏ တည်ရာ အဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇဘူတသမုဋ္ဌာနံ၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘုတ်၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၇-ကာယပသာဒရုပ်ကို ပြခြင်း

ကုစ္ဆိတာနံ သာသဝဓမ္မာနံ အာယောတိ ကာယော။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ ကုစ္ဆိတာနံ၊ စက်ဆုပ်အပ်ကုန်သော။ သာသဝဓမ္မာနံ၊ အာသဝေါနှင့် တကွသော တရားတို့၏၊ အာယော၊ တည်ရာဖြစ်ရာတည်း။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ကာယော၊ ကာယမည်၏၊

သော၊ ထိုကာယပသာဒသည်။ ဖုသိတုကာမတာနိဒါကမ္မ သမုဋ္ဌာန ဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏော၊ တွေ့ခြင်း, ထိခြင်းငှာ အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော တဏှာလျှင် အကြောင်းရင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘူတရုပ်တို့၏ ကြည်ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ ဖောဋ္ဌာဗ္ဗာဝိဉ္ဆနရသော၊ ဖောဋ္ဌာဗ္ဗံာရုံကိုငင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊ ဝိညာဏာဓာရပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ကာယဝိညဉ်၏ တည်ရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနော၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ဘုတ်၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၃၈-စကု္ခနှစ်မျိုးကို ပြခြင်း

ဤရုပ်ငါးပါးတို့တွင် စက္ခုသည်-

၁။သသမ္ဘာရစက္ခု

၂။ပသာဒစက္ခု ဟူ၍နှစ်ပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် မျက်မှောင်ရိုး၏အတွင်း မျက်ကွင်းအိမ်ဖြင့် ပိုင်းခြား အပ်သော အကျဉ်းအားဖြင့် ၁၄-ပါး, အကျယ်အားဖြင့် ၄၄-ပါးသော ရုပ်တို့၏ စုဝေးရာ ဖြစ်သောအသားစိုင်သည် သလိပ်အခိုးကြောင့်လည်း ဖြူ၏၊ သည်းခြေအခိုးကြောင့်လည်း မည်း၏၊ အာပေါအခိုးကြောင့်လည်း အရေယို၏၊ တေဇောအခိုးကြောင့်လည်း ချူပ်ချူပ်ပူ၏၊ ဝါယောအခိုးကြောင့်လည်း အလွန်လှုပ်၏၊ ဤအသားစိုင်သည် သသမ္ဘာရ စက္ခုမည်၏၊

ဤသသမ္ဘာရစက္ခု၌ စပ်လျက်တည်သော မဟာဘုတ်တို့၏ ကြည်လင်ရာ အရပ်သည် ပသာဒ စက္ခုမည်၏၊

ဤပသာဒ စက္ခုသည် သမ္ဘာရဖြစ်သော မျက်နက်ဝန်း၏ အလယ်၌ ရှေ့ဝယ် တည်သောသူတို့၏ ကိုယ်သဏ္ဌာန် ထင်ရာဌာနအတွင်းမှ သန်းဦးခေါင်း ပမာဏရှိသော အရပ်၌ ၇-ထပ်သော ဝါဂွမ်းလွှာတို့ကို ဆီသည် နှံ့၍တည်သကဲ့သို့ မျက်လွှာ ၇-ထပ်တို့ကို ဓာတ် ၄-ပါးတို့သည် နှံ့၍ ဆောင်ခြင်း, ရေချိုခြင်း, တန်ဆာဆင်ခြင်း, ယပ်ခတ်ခြင်း ကိစ္စရှိကုန်သော အထိန်း၄-ဦးတို့သည် မင်းသားငယ်ကို ထိန်းယပြုစုသကဲ့သို့ ကောင်းစွာ တည်စေခြင်း, ဖွဲ့ခြင်း, ရင့်စေခြင်း, တုန်လှုပ်စေခြင်း ကိစ္စရှိကုန်သော ဓာတ်လေးရပ်တို့သည် ကျေးဇူးပြုကာ တည်သဖြင့် ဥတု, စိတ်, အာဟာရ တို့သည် ထောက်မ, ချီးပင့်ကာ အာယုဟုဆိုအပ်သော ဇီဝိတိန္ဒြေသည် စောင့်လျက် ဝဏ္ဏ, ဂန္ဓ ရသ ဩဇာတို့ ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ စက္ခုဝိညာဉ်တို့၏ မှီရာဒွါရ၏ အဖြစ်ကို ပြီးစေလျက် တည်၏၊

ထိုအဓိပ္ပါယ်ကို ပြခြင်းငှာ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည်-

ယေန စက္ခုပသာဒေန ရူပါနိ မနုပဿတိ၊

ပရိတ္တံ သုခုမံ ဧတံ ဥကာသိရသမုပမန္တိ-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

မနောရထပူရဏီကျမ်း

ယေန စက္ခုပသာဒေန၊ အကြင်စက္ခုပသာဒဖြင့်။ ရူပါနိ၊ ရူပါရုံတို့ကို။ အနုပဿတိ၊ အဖန်ဖန်ရှုအပ်၏၊ ဧတံ၊ ဤစက္ခုပသာဒသည်။ ပရိတ္တံ၊ နည်း၏၊ သုခုမံ၊ သိမ်မွေ့၏၊ ဥကာသိရသမုပမံ၊ သန်းဦးခေါင်း ပမာဏသာရှိ၏၊

ရုပ် ၁၄-ပါး ဟူရာ၌ အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ်ရှစ်ပါး သမ္ဘာဝရုပ်, သဏ္ဌာနရုပ် နှစ်ပါး စက္ခုပသာဒ, ဇီဝိတ, ဘာဝ, ကာယပသာဒ အားဖြင့် တဆယ့်လေးပါးတည်း။

ထို ၁၄-ပါးတို့တွင် ရှေ့ ၁၀-ပါးသည်း ကံကြောင့်၎င်း, စိတ်ကြောင့်၎င်း ဥတုကြောင့်၎င်း, အာဟာရ ကြောင့်၎င်း ဖြစ်ရကား ၄-ခုမြှောက်ပွား၍ ၄၀-ဖြစ်သည်။ နောက် ၄-ပါးသည် ကံသက်သက်ကြောင့် ဖြစ်ရကား ၄-ခုရော၍ ၄၄-ပါးပြားသတည်း။

၁၃၉-သောတနှစ်ပါးကို ပြခြင်း

သောတသည်လည်း ၁။ သသမ္ဘာသောတ ၂။ ပသာဒကာယ ဟူ၍နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထို့နှစ်ပါးတို့တွင် အလုံးစုံသော ကိုယ်ခန္ဓာသည် သသမ္ဘာရ ကာယမည်၏၊ ပသာဒကာယမူကား ဆံ, အမွေး, ခြေသည်း, လက်သည်း, သွားတို့မှတစ်ပါး ကိုယ်အလုံး၌ ဆီဖြင့်စွတ်သော ဝါဂွမ်းကဲ့သို့ဖြစ်၍ ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာရှိသော ဓာတ် ၄-ပါးတို့ ကျေးဇူးပြုကာတည်သဖြင့် ဥတု,စိတ်, အာဟာရတို့သည် ထောက်မ, ချီးပင့်ကာ အာယု ဟုဆိုအပ်သော ဇီဝိတိန္ဒြေသည် စောင့်လျက် ဝဏ္ဏ, ဂန္ဓ, ရသ, ဩဇာ, တို့ ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ ကာယဝိညာဉ်စသည်တို့၏ မှီရာဒွါရ၏ အဖြစ်ကို ပြီးစေလျက်တည်၏၊ (ဤကား အဋ္ဌာသာလိနီနည်းတည်း။)

၂၄၃-ရူပါရုံကိုပြခြင်း

ဝဏ္ဏဝိကာရံ အာပဇ္ဇမာနံ ဟဒယင်္ဂတဘာဝံ ရူပယတိ ပကာသေတီတိ ရူပံ။

ယံ ဓမ္မဇာတံ၊ အကြင်တရားသဘောသည်။ ဝဏ္ဏဝိကာရံ၊ အဆင်း၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇမာနံ၊ ရောက်သည်ဖြစ်၍။ ဟဒယင်္ဂတဘာဝံ၊ နှလုံး၏အလိုကို။ ရူပယတိ ပကာသေတိ၊ ထင်ရှားပြတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံ ဓမ္မဇာတံ၊ ထိုတရားသဘောသည်။ ရူပံ၊ ရူပမည်၏၊

တံ၊ ထိုရူပါရုံသည်။ စက္ခုပဋိဟနနလက္ခဏံ၊ စက္ခုပသာဒနှင့် ထိခိုက်ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊

စက္ခုဝိညာဏဿ၊ စက္ခုဝိညာဉ်၏၊ ဝိသယဘာဝရသံ၊ အာရုံအဖြစ်တည်း ဟူသော ကိစ္စရှိ၏၊

ဂေါစရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကျက်စားရာ အဖြစ်လျှင်ထင်ရှား၏၊

စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ မဟာဘုတ် ၄-ပါးလျှင်ပဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၄၄-သဒ္ဒါရုံကို ပြခြင်း

သဒ္ဒိယတိ ကထိယတီတိသဒ္ဒေါ။

ယော ရဝေါ၊ အကြင်အသံကို။ သဒ္ဒိယတိ၊ ကထိယတိ ရွတ်ဆိုအပ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ သဒ္ဒေါ၊ သဒ္ဒမည်၏၊

သော၊ ထိုသဒ္ဒါရုံသည်။ သောတပဋိဟနနလက္ခဏော၊ သောတပသာဒနှင့် ထိခိုက်ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊

သောတဝိညာဏဿ၊ သောတဝိညာဉ်၏၊ ဝိသယဘာဝရသော၊ အာရုံအဖြစ် တည်းဟူသော ကိစ္စရှိ၏၊

ဂေါစရဘာဝစ္စပဋ္ဌာနော၊ ကျက်စားရာအဖြစ်လျှင်ထင်ရှား၏၊

စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနော၊ မဟာဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏

၂၄၅-ဂန္ဓာရုံကိုပြခြင်း

ဂန္ဓယတိ သုစေတီတိ ဂန္ဓော။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ ဂန္ဓယတိ သုစေတိ၊ ငါ, သည်တွင်ရှိ၏ဟု ကုန်းချောသကဲ့သို့ ထင်ရှား ပြတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဂန္ဓော၊ ဂန္ဓမည်၏၊

သော၊ ထိုဂန္ဓာရုံသည်။ ဃာနပဋိဟနနလက္ခဏော၊ ဃာနပသာဒနှင့် ထိခိုက်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ဃာနဝိညာဏဿ၊ ဃာနဝိညာဉ်၏၊ ဝိသယဘာဝရသော၊ အာရုံ၏ အဖြစ်တည်းဟူးသော ကိစ္စရှိ၏၊

ဂေါစရဘာဝ ပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ကျက်စားရာ အဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊ စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနော၊ မဟာဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၄၆-ရသာရုံကိုပြခြင်း

ရသန္တိ သတ္တာ ဧတေနာတိ ရသော။

ဧတေန၊ ဤရုပ်တရားဖြင့်။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ရသန္တိ၊ သာယာတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့သာယာကြောင်း ဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ ရသော၊ ရသမည်၏၊

သော၊ ထိုရသရုံသည်။ ဇိဝှါပဋိဟနန လက္ခဏော၊ ဇိဝှါပသာဒနှင့် ထိခိုက်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ဇိဝှါဝိညာဏဿ၊ ဇိဝှါဝိညာဉ်၏၊ ဝိသယဘာဝရသော၊ အာရုံ၏အဖြစ်တည်း ဟူသောကိစ္စရှိ၏၊

ဂေါစရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ကျက်စားရာအဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနော၊ မဟာဘုတ် ၄-ပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၄၇-ဖောဋ္ဌဗ္ဗရုံကို ပြခြင်း

ဖုသိယတေ ဧတေနာတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဧတေန၊ ဤရုပ်တရားဖြင့်။ ဖုသိယတေ၊ ထိအပ်တွေ့အပ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗမည်၏၊

တံ၊ ထိုဖောဋ္ဌဗ္ဗံရုံသည်။ ကာယပဋိဟနနလက္ခဏံ၊ ကာယပဿဒနှင့် ထိခိုက်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊

ကာယဝိညာဏဿ၊ ကာယဝိညာဉ်၏၊ ဝိသယဘာဝရသံ၊ အာရုံ၏အဖြစ်တည်းဟူသော ကိစ္စရှိ၏၊

ဂေါစရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကျက်စားရာ အဖြစ်လျှင် ထင်ရှား၏၊

စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနံ၊ မဟာဘုတ် ၄-ပါးလျှင်ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

၂၄၈-ဂေါစရဟူသော အမည်ကိုပြခြင်း

ဂါဝေါ စရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂေါစရံ။

ဧတ္ထ ဤရုပ်ငါးပါး၌။ ဂါဝေါ၊ နွား၏ပမာ တူလှစွာသော စက္ခုန္ဒြေ စသည်တို့သည်။ စရန္တိ၊ ကျက်စားတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ကျက်စားရာဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဂေါစရံ၊ ဂေါစရရုပ် မည်၏၊

၂၄၉-ဣတ္ထိဘဝရုပ်ကိုပြခြင်း

ဣစ္ဆတီတိ ဣတ္ထိ၊ ဣတ္ထိယာ ဘာဝေါ၊ ဣတ္ထိဘာဝေါ။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဣတ္ထိ၊ ဣတိ၊ ဣတ္ထိမည်၏၊ ဣတ္ထိယာ၊ အလိုရှိတတ်သည်၏၊ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ ဣတ္ထိဘာဝေါ၊ အလိုရှိတတ်သည်၏ အဖြစ်

တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဣတ္ထိဘာဝလက္ခဏံ၊ အလိုရှိတတ်သောအဖြစ်လျှင် လက္ခဏာရှိ၏၊

ဣတ္ထီတိ ပကာသနရသံ၊ မိန်းမဟု ထင်ရှားပြတတ်သော ကိစ္စရှိ၏၊

ဣတ္ထိလိင်္ဂ, နိမိတ္တ, ကုတ္တာကပ္ပါနံ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂ, ဣတ္ထိနိမိတ္တင်္, ဣတ္ထိကုတ္တ, ဣတ္ထိအာကပ္ပတို့၏၊ ကာရဏာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ အကြောင်း၏အဖြစ်လျှင်ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇရူပပဒဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မဇရုပ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

အကြောင်းလေးပါးတို့တွင် -

၁။မိန်းမတို့၏ အင်္ဂါဇာတ်သည် ဣတ္ထိလိင်္ဂမည်၏၊

၂။နူးညံ့သောအသံ, အားကြီးသောအလိုတို့သည် မိန်းမဟူ၍ သိရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ် သောကြောင့် ဣတ္ထိနိမိတ်မည်၏၊

၃။မသန့်ရှင်းသော သွားခြင်း နေခြင်း အစရှိသည်တို့သည် ဣတ္ထိကုတ္တမည်၏၊

၄။ကိုယ်သဏ္ဌာန်သည် ဣတ္ထိအာကပ္ပမည်၏၊ (ဤကားဋီကာဝါဒတည်း။)

အဋ္ဌကထာ အလိုကား-

၁။ကိုယသဏ္ဌာန်သည် ဣတ္ထိလိင်္ဂမည်၏၊

၂။အင်္ဂါဇာတ်သည် မိန်းမဟူ၍ သိခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ဣတ္ထိနိမိတ်မည်၏၊

၃။ပြုံးရယ်ခြင်း, မြူးထူးခြင်း အမူအရာသည် ဣတ္ထိကုတ္တမည်၏၊

၄။သွားခြင်းစသော အခြင်းအရာသည် ဣတ္ထိအာကပ္ပမည်၏၊

ဣတ္ထိတောဟု ဆိုအပ်သော ဣတ္ထိန္ဒြေသည်ကား ရှေးကံကြောင့် ပဋိသန္ဓေက စ၍ဖြစ်၏

လိင်္ဂ နိမိတ္တစသည်တို့ကား ဣတ္ထိန္ဒြေကိုစွဲ၍ ပဝတ္တိအခါမှ ဖြစ်၏

ဥပမာကား။ ။ မျိုးစေ့ရှိလတ်သော် ထိုမျိုးစေ့ ကိုစွဲ၍ ပင်စည်, အကိုင်းအခက်,အရွက်, အသီးတို့သည် ဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့ ဣတ္ထိန္ဒြေရှိလတ်သော် ထိုကို စွဲ၍ လိင်္ဂနိမိတ္တစသည်တို့သည် ဖြစ်ကုန်သတည်း။ ဣတ္ထိန္ဒြေကိုကား စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် မမြင်အပ်။ မနောဝိညာဉ်ဖြင့်သာ သိအပ်၏

ဣတ္ထိလိင်္ဂ စသည်တို့ကိုကား စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့်လည်း မြင်အပ်၏၊ မနောဝိညာဉ်ဖြင့်လည်း သိအပ်၏၊

၂၅၀-ပုမ္ဘာဝရုပ်ကိုပြခြင်း

အတ္တနော မနောရထံ မာတာပိတုနံ ဝါ ဟဒယံ ပူရေတီတိ ပုရိသော။

ယော ပုဂ္ဂလော၊ အကြင်ပုဂ္ဂုလ်သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏၊ မနောရထံ ဝါ၊ နှလုံး၏ အလိုကို ၎င်း၊ မာတာပိတုနံ၊ အမိအဘတို့၏ ဟဒယံ ဝါ၊ နှလုံးကို၎င်း။ပူရေတိ ပြည့်စေတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပုရိသော၊ ပုရိသမည်၏၊

ပုရိသဿ ဘာဝေါ၊ ပုရိသဘာဝေါ။

ပုရိသသာ၊ ပြည့်စေတတ်သောသူ၏၊ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ ပုရိသဘာဝေါ၊ အလိုကို ပြည့်စေ တတ်သော သူ၏အဖြစ်။

တံ၊ ထိုပုမ္ဘောသည်။ ပုရိသဘာဝလက္ခဏံ၊ ယောကျ်ား၏ အဖြစ်လျှင်လက္ခဏာရှိ၏၊

ပုရိသောတိ ပကာသနရသံ၊ ယောကျ်ားဟူ၍ ထင်ရှားပြခြင်း ကိစ္စရှိ၏၊

ပုရိသလိင်္ဂ နိမိတ္တ ကုတ္တာ ကပ္ပါနံ၊ ပုရိသလိင်္ဂ, ပုရိသနိမိတ္တ, ပုရိသကုတ္တ ပုရိသအာကပ္ပတို့၏၊ ကရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ အကြောင်း၏အဖြစ်လျှင်ထင်ရှား၏၊

ကမ္မဇရူပ်လျှင် ပဒဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မဇရုပ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏

လိင်္ဂစသည်မှာ ရှေးနည်းကိုမှီ၍ သိရမည်။

၂၅၁-ဘာဝရုပ်တို့၏ ပြောင်းလဲပုံကိုပြချင်း

ဘဝန္တိ ဗုဒ္ဓိသဒ္ဒါ ဧတေနာထိ ဘာဝေါ။ ဘာဝေါ ဧဝ ရူပံ ဘာဝရူပံ။

ဧတေန၊ ဤရုပ်တရားဖြင့်။ ဗုဒ္ဓသဒ္ဒါ၊ မိန်းမ, ယောကျ်ားဟူသော အသိဉာဏ်သဒ္ဒါတို့သည်။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဘာဝေါ၊ ဘာဝမည်၏၊ ဘာဝေါ ဧဝေ၊ ဘာဝသည်ပင်လျှင်။ ရူပံ၊ ရုပ်တည်။ ဘာဝရူပံ၊ ဘာဝသည် ပင်လျှင်ရုပ်။

ဤဘာဝရုပ်တို့သည် ကမ္ဘာဦးသားတို့အား ပဝတ္တိ ကာလ၌ဖြစ်၏၊ နောက်အဖို့၌ကား ပဋိသန္ဓေကစ၍ ဖြစ်၏၊ ယင်းသို့ ပဋိသန္ဓေက ဖြစ်သော်လည်း ပဝတ္တိအခါ၌ ပြောင်းလဲသေး၏၊

ဤနှစ်ပါးသော လိင်တို့တွင် ပုရိသလိင်သည် မြတ်၏၊ ဣတ္ထိလိင်သည်ယုတ်၏၊

ပုရိသလိင်သည် အကုသိုလ်ကံကြောင့် ကွယ်၏၊ ဣတ္ထိလိင်သည်ဒုဗ္ဗလ ကုသိုလ်ကံကြောင့် တည်၏၊

ဖြစ်ပြီးသော ဣတ္ထိလိင်သည် အကုသိုလ်ကံကြောင့် ကွယ်၏၊ ပုလ္လိင်သည် အားကြီးသော ကုသိုလ်ကံကြောင့် တည်၏၊

ထို့ကြောင့် ဒီပနီ၌-

ဧဝံ ဥဘယမ္ပိ အကုသလေန အန္တရဓာယတိ၊ ကုသလေန ပဋိလဘ- တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ-

ဟူ၍ မိန့်၏၊

ဤဘာဝရုပ်ဟုဆိုအပ်သော ဣတ္ထိေ[န္ဒ ပုရိသိေ[န္ဒတို့သည် ကာယပသာဒ ကဲ့သို့ ကိုယ်အလုံးကို နှံ့လျက်တည်၏၊ ယင်းသို့တည်သော်လည်း သစ်သီး၌ ရူပါရုံ, ရသာရုံတို့သည် မရောယှက်သကဲ့သို့ မရောယှက်ပဲတည်ကုန်၏၊

၂၅၂-ဟဒယရုပ်ကို ပြခြင်း

စိတ္တဿ အာဓာရံ ဟရတီတိ ဟဒယံ။ ဟဒယမေဝ ရူပံ ဟဒယရူပံ။

ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ စိတ္တိဿ၊ စိတ်၏၊ အာဓာရံ၊ တည်ရာကို။ ဟရတိ၊ ဆောင်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံ ရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ဟဒယံ၊ ဟဒယမည်၏၊ ဟဒယမေဝ၊ စိတ်၏၊ တည်ရာကို ဆောင်တတ်သော သဘောသည်လျှင်။ ရူပံ၊ ရုပ်တည်း။ ဟဒယရူပံ၊ စိတ်၏တည်ရာကို ဆောင်တတ်သော သဘောသည်လျှင် ရုပ်။

တံ၊ ထိုဟဒယရုပ်သည်။ မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတူနံ၊ မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ်တို့၏၊ နိဿယလက္ခဏံ၊ မှီရာလက္ခဏာရှိ၏၊

အာဓာရရသံ၊ ထိုမနောဓာတ်, မနောဝိညာဏဓာတ်တို့ကို ဆောင်တတ်သော ကိစ္စရှိ၏၊

ဥပ္ပါဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ နာမ်တရားတို့ကို ထုတ်တတ်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊

ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပပဒဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မဇရုပ်လျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏၊

မီးသည် အခိုးကို ထုတ်သကဲ့သို့ စိတ်တို့ကိုထုတ်တတ်၏ ထွက်စေတတ်၏ ဟူလို။

ထိုဟဒယရုပ်သည် ရင်ချိုင့်၏အတွင်း၌ တွဲလျားကျသော ပဒုမ္မာကြာငုံ တမျှ အပ၌ ပြေပြစ်သန့်ရှင်းလျက် အတွင်း၌ သပွတ်ခါးသီးသဖွယ်, အလယ်၌ ပုန်းညက်စေ့ ဆံ့လောက်သော တွင်း၌ တလက်ဆွမ်းမျှလောက်သော သွေးကိုမှီ၍ ဓာတ် ၄-ပါးတို့ကို ကျေးဇူးပြုလျှက် ဥတု, စိတ်, အာဟာရ တို့သည် ထောက်ပံ့အပ်သည်ဖြစ်၍ ဇီဝိတိေ[န္ဒိသည် စောင့်လျက် မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ်တို့၏ တည်ရာအဖြစ်ကို ပြီးစေလျက် တည်၏၊

ထိုသွေးသည်-

ရာဂများသော သူအား ချင်းချင်းနီသည်။

ဒေါသများသော သူအား မည်းသည်။

မောဟများသော သူအား သားဆေးရည်နှင့် တူသည်။

ဝိတက်များသော သူအား ပဲပြုတ်ရည်အဆင်းရှိသည်။

သဒ္ဓါများသော သူအား ဝါသည်။

ပညာများသော သူအား ကြည်လင်လျက် ပြိုးပြိုးပြက် အရောင်ရှိသည်။

ထိုသွေး၏တည်ရာ နှလုံးအိမ်သည် မန္ဒပညာတို့အား မပွင့်သေးသော ကြာငုံကဲ့သို့၊ တိက္ခပညာတို့အား စဉ်းငယ်ပွင့်သော ကြာငုံကဲ့သို့ ရှိသည်ဟူ၍ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ဆိုသည်။

၂၅၃-ဇီဝိတရုပ်ကို ပြခြင်း

ဇီဝန္တိ သဟဇာတဓမ္မာ ဧတေနာတိ ဇီဝိတံ။

ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ ဣေ[န္ဒိယံ။

ဇီဝိတဉ္စ တံဣန္ဒြိယဉ္စာတိ ဇီဝိတိ[န္ဒိယံ။

ဧတေန၊ ဤရုပ်တရားဖြင့်။ သဟဇာတဓမ္မာ၊ သဟဇာတ်တရားတို့သည်။

ဇီဝန္တိ၊ ရှည်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဇီဝိတံ၊ ဇီဝိတမည်၏၊

ဣန္ဒဋ္ဌံ၊ အစိုးရသော အဖြစ်ကို။ ကာရေတိ၊ ပြုတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်၊ ဣ[န္ဒိယံ၊ ဣ [န္ဒိယမည်၏၊

ဇီဝိတဉ္စ၊ သဟဇာတ် တရားတို့၏ ရှင်ကြောင်းဟူသည်။ ဣန္ဒြိယဉ္စ၊ အစိုးရသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သတ္တိကြောင့်။ ဇီဝိတိ[န္ဒိယံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြေမည်၏၊

တံ၊ ထိုဇီဝိတိန္ဒြေသည်၊ သဟဇာတရူပါနံ၊ တကွဖြစ်ဘက်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို။ အနုပါလနလက္ခံ၊ စောင့်ရှောက်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊ တေသံ၊ ထိုသဟဇာတ်ရုပ်တို့ကို။ ပဝတ္တနရသံ၊ မပြတ်ဖြစ်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊

တေသံယေဝ၊ ထိုသဟဇတ် ရုပ်တရားတို့ကိုသာလျှင်။ ဌာနပစ္စုဌာနံ၊ တည်စေခြင်းလျှင် ထင်ရှား၏၊ ယာပယိတဗ္ဗဘူတပဒဌာနံ၊ ဘုတ်တို့၏မျှတခြင်းလျှင် ပဒဌာန်ရှိ၏၊

ဤဇီဝိတန္ဒြေသည် ရေသည်ကြာကို မညှိုးနွမ်းအောင် စောင့်သကဲ့သို့ သဟဇာတ်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို မညှိုးနွမ်းအောင် စောင့်လျက် တက်သမားသည် လှေကို မတိမ်မကောက်အောင် စောင့်သကဲ့သို့ အသစ်ဖြစ်ကုန်သော ရုပ်တို့ကိုလည်း မဖောက်ပြန်အောင် စောင့်လျက် ကိုယ်အလုံးကိုနှံ့၍ တည်၏၊

၂၅၄-အဟာရရုပ်ကို ပြခြင်း

အကဗဠမ္ပိ ကဗဠံ ဝိယ ကရိယတီတိ ကဗဠီကာရော။

အာဟရိယတိ အဇ္ဈောဟရိယတီတိ အာဟာရော။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ အကဗဠမ္ပိ၊ အလုပ်မပြုကောင်းသော်လည်း။ ကဗဠံ ဝိယ၊ အလုပ်ကဲ့သို့။ ကရိယတိ၊ ပြုအပ်၏၊ ဣတိထို့ကြောင့်။ ကဗဠီကာရော၊ ကဗဠီကာရမည်၏၊

အာဟရိယတိ အဇ္ဈောဟရိယတိ၊ မျိုအပ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာဟာရော၊ အာဟာရမည်၏၊

ဣန္ဒြေရှစ်ပါးနှင့် တကွသော ကိုယ်၏ခိုင်ခံ့ခြင်း အကြောင်းဖြစ်သော အင်္ဂါကြီးငယ်သို့ အစဉ်လျှောက်တတ်သော မျိုအပ်သော အဟာရ၏ အစေး အဆီသည် အကြော, အသားတို့သို့ နစ်၍ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် ''ဩသီဒိတွာ ဇာယတီတိ ဩဇာ'' ဟူသည်နှင့် ညီစွာ ဩဇာမည်၏၊ ဤဩဇာကို အလုပ်ပြုခြင်းဌာ မတတ်ကောင်း၊ ဩဇာ၏တည်ရာ ထမင်းစသည်ကိုသာလျှင်ပြုပြင်ခြင်းငှာ တတ်ကောင်းသောကြောင့်။ ''အကဗဠမ္ပိကဗဠံဝိယ ကရောတိ'' ဟူ၍ဆိုလေသည်။ ထိုအနက်ကိုပြခြင်းငှာ ဋိကာ၌-

အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗဟာရသန္နေဟဘူတာဩဇာ၊ ဣဓ အာဟာရရူပံနာမ-ဟူ၍မိန့်သည်။

နိပ္ဖန္နရုပ် ၁၈-ခု ပြီး၏

၂၅၅-အနိပ္ဖန္နရုပ် ၁၀-ကို ပြခြင်း

အာကာသဓာတ်ဟူသော ပရိစ္ဆေဒရုပ်ကို ပြရာ

အနိပ္ဖန္နရုပ်တို့ကိုကား-လက္ခဏာကိုသာ ပြလိုက်အံ့။

ဒဏ္ဍာဒီဟိ န ကဿီယတီတိ အာကာသော။

သဘာဝံ ဓာရေတီတိ ဓာတု။

အာကာသဿဓာတု အာကာသဓာတု။

ယံ၊ အကြင်ကောင်းကင်ကို။ ဒဏ္ဍာဒီဟိ၊ လှန်ကန်စသည်တို့ဖြင့်။ နကဿီယတိ၊ မရေးခြစ်အပ်။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာကာသော၊ အာကာသမည်၏၊

(ကောင်းကင်ရ၏)

သဘာဝံ၊ မိမိသဘောကို။ဓာရေတိ၊ ဆောင်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဓာတု၊ ဓာတုမည်၏၊

အာကာသဿ၊ ကောင်းကင်၏၊ ဓာတု၊ သဘောကို ဆောင်တတ်သည်တည်း။ အာကာသဓာတု၊ ကောင်းကင်၏ သဘောကို ဆောင်တတ်သည်။

(ကောင်းကင်နှင့် တူသောရုပ်ရ၏)

သော၊ လိုအာကာသဓာတ်သည်-

ကလာပါနံ၊ ကလာပ်တို့ကို။ ကလာပေဟိ၊ တပါးသော ကလာပ်တို့နှင့်။ ပရိစ္ဆေဒလက္ခဏာ၊ ပိုင်းခြားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ပရိစ္ဆေဒရူပန္တိ၊ ပရိစ္ဆေဒရုပ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊

ဤအာကာသဓာတ်သည် စက္ခုဒသကစသော ကလာပ်ကို သောတဒသက စသော ကလာပ်တပါးတို့နှင့် မရောယှက်အောင် ပိုင်းခြားတတ်၏၊

အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ သွေး၊ ချွေး၊ နို့ရည် တို့သည် လူတို့ကိုယ်၌ တပေါင်းတည်း တည်သော်လည်း တဦးနှင့် တဦး မရောသကဲ့သို့တည်း။

ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်သည် ဝိဘင်းပါဠိတော်၌ ''အသံဖုဋ္ဌံ စတူဟိ မဟာဘူတေဟိ'' ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

စတူဟိ မဟာဘူတေဟိ၊ လေးပါးသော မဟာဘုတ်တို့သည်။ အသံဖုဋ္ဌံ၊ မထိကြ။ အယံ။ ဤသို့ မထိကြခြင်းသည်။ အာကာသော၊ အာကာသ မည်၏၊

၂၅၆ – ကာယဝိညတ်ရုပ်ကို ပြခြင်း

စလမာနကာယေန အဓိပ္ပါယံ ပရံ ဝိညာပေတိ၊

သယဉ္စ တေန ဝိညာယတိတိကာယဝိညတ္တိ။

ယာ ဓမ္မဇာတိ၊ အကြင်တရားသဘောသည်။ စလမာနကာယေန၊ လှုပ်ရှားသောကိုယ်ဖြင့်။ အဓိပ္ပါယံ၊ အလိုကို။ ပရံ၊ သူတပါးကို။ ဝိညာပေတိ၊ သိစေတတ်၏၊ သယဉ္စ၊ မိမိသည်လည်း။ တေန၊ ထိုလှုပ်ရှားသောကိုယ်ဖြင့်။ ဝိညာယတိ၊ သိအပ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ သိစေတတ်, သိစေအပ်သော သတ္တိကြောင့်။ သာ ဓမ္မဇာတိ၊ ထိုတရားသဘောသည်။ ကာယဝိညတ္တိ၊ ကာယဝိညတ်မည်၏၊

မဟန္တံ၊ ကြီးစွာသော။ ပါသာဏံ၊ ကျောက်ကို။- ဥက္ခိပန္တဿ၊ ချီသောသူ၏၊ သဗ္ဗထာမေန၊ အားကုန်သွန်သဖြင့်။ ဂဟဏကာလေ၊ ချီသောအခါ၌။ ဥဿာဟနကဝိကာရော ဝိယ၊ အားထုတ်သော အခြင်းအရာ အထူးကဲ့သို့။ ရူပကာယဿ၊ ရုပ်အပေါင်း၏၊ ပရိပ္ဖန္ဒနပစ္စယဘာဝေန၊ တုန်လှုပ်ခြင်း၏ အကြောင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဥပလဗ္ဘမာနော၊ ရအပ်သော။ ဝါယောဓာတုယာÞဝိနိမုတ္တော၊ ဝါယောဓာတ်မှ လွတ်သော။ ဝိကာရော၊ အခြင်းအရာအထူးကို။ ကာယဝိညတ္တီတိ၊ ကာယဝိညတ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊ (ဤကားဋီကာအလို)

ဝိသုဒ္ဓိမင်္ဂ၌ကား ရှေ့သို့ တက်ခြင်းစသည်ကို ဖြစ်စေတတ်သော စိတ္တဇဝါယောဓာတ် နှင့်တကွ ဖြစ်သော ရူပကာယကို ခိုင်စေခြင်း၊ တည်စေခြင်း။ လှုပ်စေခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အခြင်းအရာ အထူးသည် ကာယဝိညတ်မည်၏ဟု ဆိုသည်။

အဋ္ဌသာလိနီ၌ လာသည်ကား ယံ ရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ ကာယဝိညတ္တိ၊ ကာယဝိညတ် မည်၏၊ တံရူပံ၊ ထိုရုပ်သည်။ ကတမံ၊ အဘယ်နည်း။ ကုသလ စိတ္တဿ ဝါ၊ ကုသိုလ်စိတ်ဖြင့် ၎င်း။ အကုသလစိတ္တဿ ဝါ၊ အကုသိုလ်စိတ်ဖြင့်၎င်း အဗျာကတစိတ္တဿ ဝါ၊ အဗျာကတစိတ်ဖြင့်၎င်း။ အဘိက္ကမန္တဿ ဝါ၊ ရှေ့သို့ တက်သောသူ၏ ၎င်း၊ ပဋိက္ကမန္တဿ ဝါ၊ နောက်သို့ ဆုတ်သော သူ၏ ၎င်း။ အာလောကေန္တဿ ဝါ၊ တူရူကြည့်သော သူ၏၎င်း။ ဝိလောကေန္တဿ ဝါ၊ တစောင်းကြည့်သောသူ၏၎င်း။ သမိဉ္ဇန္တဿ ဝါ၊ ကွေးသောသူ၏၎င်း။ ပသာရေန္တဿ ဝါ၊ ဆန့်သောသူ၏၎င်း။ ကာယဿ၊ ကိုယ်၏၊ ယာ ထမ္ဘနာ၊ အကြင်ခိုင်ခြင်းသည်။ ယာ သန္ထမ္ဘနာ၊ အကြင်ကောင်းစွာ ထက်ဝန်းကျင်ခိုင်ခြင်းသည်။ ယံ သန္ထမ္ဘိတတ္တံ၊ အကြင်ခိုင်သော အဖြစ်သည်။ ယာ ဝိညတ္တိ၊ အကြင်သိခြင်းသည်။ ယာ ဝိညာပနာ၊ အကြင်သူ့ကို သိစေခြင်းသည်။ ယံဝိညာပိတတ္တံ၊ အကြင်သိအပ်သော အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣဒံ တံ ရူပံ။ ဤရုပ်သည်။ ကာယဝိညတ္တိ၊ ကာယဝိညတ် မည်၏၊

ဤသို့ ဓမ္မသင်္ဂဏီ၌ ဟောတော်မူသောကြောင့် ရှေးသို့ တက်အံ့ဟူ၍၎င်း နောက်သို့ ဆုတ်အံ့ဟူ၍၎င်း အားထုတ်သော စိတ်သည် အဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကိုဖြစ်စေ၏၊ ဤအဋ္ဌကလာပ်တွင်း၌ပါသော စိတ္တဇဝါယောဓာတ်သည် မိမိနှင့်တကွဖြစ်သော ရုပ်အပေါင်းကို ကောင်းစွာခိုင်စေ တည်စေ လှုပ်စေ၏၊ ရှေ့သို့လည်းတက်စေ၏၊ နောက်သို့လည်းဆုတ်စေ၏၊

ထိုသို့ တက်စေရာ တခုသောအာဝဇ္ဇန်းရှိသော ဝီထိ၌ ဇော ရ-ကြိမ်ဖြစ်သည်တွင် ပထမဇော၌ပါသော ဝါယောဓာတ်သည် မိမိနှင့် သဟဇာတ် ဖြစ်သော ရုပ်အပေါင်းကို ခိုင်စေခြင်းဌာသာ စွမ်းစေခြင်းငှာသာ စွမ်းနိုင်၏၊ ထိုမှ ဤမှ လှုပ်စေခြင်း ငှာကား မစွမ်းနိုင်။ ဒုတိယဇောတို့၌လည်း နည်းတူပင်။ သတ္တမဇော၌ ပါသော ဝါယောဓာတ်သည်ကား နောက်ဇောတို့မှ အထောက်အပံ့ကိုရသည် ဖြစ်၍ မိမိနှင့်သဟဇာတ်ဖြစ်သာ ရုပ်တို့ကို ခိုင်စေတည်စေခြင်းငှာ၎င်း လှုပ်ရှားစေခြင်း ရှေ့သို့တက်စေခြင်း နောက်သို့ဆုတ်စေခြင်းငှာ၎င်း စွမ်းနိုင်လေသည်။

ထိုသတ္တမဇောဖြင့်သာလျှင် သွားခြင်း လာခြင်း စသည်တို့ဖြစ်ကုန်သည်။

ဥပမာဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ။ ။နွားရ-ရှဉ်းက, သော လှည်း၌ ပထမနွားရှဉ်းစသည်တို့သည် လှည်းဦးကို ခိုင်ရုံသာ သတ္တမနွားရှဉ်းမှာမှ ရွေ့၍ ပါသကဲ့ သို့တည်း။

ယင်းသို့ ရွေ့ ရှားရာ၌ အကြင်စိတ္တသမုဋ္ဌာန်ရုပ်သည် ဖြစ်၏၊ ထိုရုပ်သည်လည်း ဝိညတ်မဟုတ်သေး၊ စင်စစ်သောကား ထိုစိတ္တဇဝါယောဓာတ်နှင့် တကွဖြစ်သော ရုပ်အပေါင်းကို ခိုင်စေ, လှုပ်စေခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော တခုသော အခြင်းအရာအထူးသည် ရှိ၏၊ ထိုအခြင်းအရာအထူးသာလျှင် ကာယဝိညတ်မည်၏၊

ဤကာယဝိညတ်သည် အဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကဲ့သို့ စိတ္တသမုဋ္ဌာန်မဟုတ် အနိစ္စစသည်အပြား ရှိကုန်သော တရားတို့၏ ဇရာ, မရဏ သဘော ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဇရာ, မရဏ ကို အနိစ္စ ဆိုရသကဲ့သို့ စိတ္တသမုဋ္ဌာန်ရုပ်တို့ကို သိစေတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် စိတ္တသမုဋ္ဌာန်မည်၏၊

ထိုစကားကို ထင်ရှားစေဦးအံ့၊ မြင်ကောင်းရာ၌တည်လျက် လက်, ခြေကို၎င်း, ဦးခေါင်းကို၎င်း လှုပ်သည်ရှိသော် ဤသို့လှုပ်ခြင်းကို စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့်မြင်၏၊ ဝိညတ်ကိုကား စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့်မမြင်၊ မနောဝိညာဉ်ဖြင့်သာ သိအပ်၏၊ လက်, ခြေ လှုပ်ခြင်းစသည်ကို စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့်မြင်သော် မနောဝိညာဉ်ဖြင့် ဤသူကား ဤအမှုကိုပြုလို၏ဟု သိ၏၊

ဥပမာကား။ ။တောအုပ်တွင် ရေအိုင်၏အနီး သစ်ပင်ကြီးတခု၌ တံခွန်ဆွဲထားခဲ့၍ ရေရှာသောသူတို့အား ထိုအကြောင်းကို ပြောသဖြင့် သွားရှာ၍ တံခွန်ကိုမြင်သော် ယခင်ပြောလိုက်သော စကားကြောင့် ဤ၌ကား ရေရှိသည်ဟု သိရသကဲ့သို့၎င်း၊ ရေ၏အထက်၌ ဗလုံတက်သည်ကိုမြင်၍ အတွင်းတွင် ငါးရှိသည်ဟု သိရသကဲ့သို့၎င်း၊ စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် လက်လှုပ်ခြင်းစသည်ကို မြင်သော် မနောဝိညာဉ်ဖြင့် အလိုကို သိရ၏၊ ဤသိစေကြောင်း ဖြစ်သော အလိုအထူး သာလျှင် ကာယဝိညတ်မည်၏ဟူလိုသည်။

၂၅၇-ဝစီဝိညတ်ရုပ်ကို ပြခြင်း

သဝိညာဏကသဒ္ဒသင်္ခါတဝါစာယ အဓိပ္ပါယံ ပရံ ဝိညာပေတိ၊ သယဉ္စ တာယ ဝိညာယတီတိ ဝစီဝိညတ္တိ။

ယာ ဓမ္မဇာတိ၊ အကြင်တရားသဘောသည်။ သဝိညာဏကသဒ္ဒသင်္ခါတ-ဝါစာယ၊ ဝိညာဉ်နှင့်တကွသော အသံဟုဆိုအပ်သော ဝါစာဖြင့်။ အဓိပ္ပါယံ၊ အလိုကို။ ပရံ၊ သူတပါးကို။ ဝိညာပေတိ၊ သိစေတတ်၏ သယဉ္စ၊ မိမိသည်လည်း။ တာယ၊ ထိုဝါစာဖြင့်။ ဝိညာယတိ၊ သိအပ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ သိစေတတ်, သိစေအပ်သော သတ္တိကြောင့်။ သာဓမ္မဇာတိ၊ ထိုတရားသဘောသည်။ ဝစီ ဝိညတ္တိ၊ ဝစီဝိညတ်မည်၏၊

ဝစီဘေဒကရစိတ္တသမုဋ္ဌာန ပထဝီဓာတုယာ၊ နှုတ်မြွက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော စိတ္တသမုဋ္ဌာန် ပထဝီဓာတ်နှင့်။ အက္ခရုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဂတဥပါဒိဏ္ဏရူပေဟိ၊ အက္ခရာတို့၏ဖြစ်ရာ ဌာန်ငါးဖြာ၌တည်သော ဥပါဒိဏ္ဏရုပ်တို့နှင့်။ သမာဃဋ္ဋနပစ္စယဘူတော၊ ကောင်းစွာထိခတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော။ ဧကော ဝိကာရော၊ တခုသော အခြင်းအရာအထူးသည်။ ဝစီဝိညတ္တိ၊ ဝစီဝိညတ်မည်၏၊ (ဤကား ဋီကာအလို။)

အဋ္ဌာသာလိနီ၌ကား ဤစကားကိုဆိုအံ့ဟု ကြံသောစိတ်သည် အဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ ဤကလာပ်၌ပါသော စိတ္တဇပထဝီဓာတ်နှင့် ဥပါဒိဏ္ဏက ဌာန်ငါးပါး၌တည်သော ရုပ်တို့သည် ထိခိုက်ခြင်းကြောင့် အသံဖြစ်သည်။ ဤအသံသည် စိတ္တဇသဒ္ဒမည်၏၊ ဝစီဝိညတ်ကား မဟုတ်သေး။ စင်စစ်ကား ထိုစိတ္တဇပထဝီဓာတ်နှင့် ဥပါဒိဏ္ဏကရုပ်တို့၏ ထိခြင်း, ခတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော က, ခ စသည်ကိုထင်စေသော အခြင်းအရာအထူးသည် ရှိ၏၊ ဤအခြင်း အရာအထူးသည်သာလျှင် ဝစီဝိညတ်မည်၏၊

ဤဝစီဝိညတ်ကို သောတဝိညာဉ်ဖြင့် မကြားအပ်, မနောဝိညာဉ်ဖြင့်သာ သိအပ်သည်။ သောတဝိညာဉ်ဖြင့်ကား အသံကိုသာ ကြားရ၏၊ အလိုအဇ္ဈာ-သယကိုကား မနောဝိညာဉ်ဖြင့် သိအပ်၏၊ ဤအလိုသာလျှင် ဝစီဝိညတ်မည် သတည်း။

ဤဝစီဝိညတ်၌ သန္ထမ္ဘနစသည်တို့၏ မရှိခြင်းကြောင့် သတ္တမဇောသည် ဖြစ်စေအပ်၏ အစရှိသောနည်းကို မရအပ်။ စိတ္တဇပထဝီဓာတ်နှင့် ဥပါဒိဏ္ဏက ပထဝီဓာတ်တို့ ထိခိုက်သည်နှင့်တပြိုင်နက်သာလျှင် အသံဖြစ်၏၊ ထိုထိခိုက်ခြင်းကိုလည်း ပထမဇော စသည်တို့ပင် ရအပ်၏ ဟူ၍ ပြခြင်းငှာ-

ဋီကာ၌

ဣဓ စ သန္ထမ္ဘနာဒီနံ အဘာဝတော သတ္တမဇဝနသမုဋ္ဌိတာတိ- အာဒိနယော န လဗ္ဘတိ၊ ဃဋ္ဋနေန ဟိ သဒ္ဓိံ ယေဝ သဒ္ဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဃဋ္ဋနဉ္စ ပထမဇဝနာဒီသုပိ လဗ္ဘတေဝ- ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဣဓ စ၊ ဤဝစီညတ်၌ကား။ သန္ထမ္ဘနာဒီနံ၊ ထောက်ပံ့ခိုင်ခြင်း စသည်တို့၏ အဘာဝတော၊ မရှိခြင်းကြောင့်။ သတ္တမဇဝနသမုဋ္ဌိတာတိ အာဒိနယော၊ သတ္တမဇောသည်ဖြစ်စေ၏ အစရှိသောနည်းကို။န လဗ္ဘတိ၊ မရအပ်။ ဟိ၊ သင့်စွ။ ဃဋ္ဋနေန၊ ထိခိုက်ခြင်းနှင့်။ သဒ္ဓိံ ယေဝ၊ တကွသာလျှင်။ သဒ္ဒေါ၊ အသံသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဃဋ္ဋနဉ္စ၊ ထိခိုက်ခြင်းကိုလည်း။ ပထမဇဝနာဒီသုပိ၊ ပထမဇောစသည်တို့၌လည်း။ လဗ္ဘတေဝ။ ရအပ်သည်သာလျှင်ကတည်း။

အဋ္ဌသာလိနီ၌ကား-

တေ သမုဋ္ဌာနိက ကာယံ စာလေတိ န စာလေတီတိ အယံ ပန ဝါရော န လဗ္ဘတိ၊ ပုရိမစိတ္တသမုဋ္ဌာနာယ ဥပထမ္ဘနကိစ္စံပိ နတ္ထိ-

ဟူ၍ဆိုသည်။

ထိုစကားကို မူလဋီကာ ဆရာ မနှစ်သက်သောကြောင့်-

ဥပထမ္ဘနံ နိတ္ထီတိ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ-

ဟူ၍ ဆို၏၊

ဤဆရာ၏ အလိုကား ဇော ရချက်တွင် တချက်တချက်သော ဇောသည် အက္ခရာ တလုံး တလုံးကို ဖြစ်စေတတ်ရကား ပေါင်းသော် ၇-လုံးဖြစ်၏၊

ထို ရလုံးတွင် ရှေ့ ၆လုံးသည် မထင်၊ သတ္တမ အက္ခရာသာ ထင်၏၊ ထို့ကြောင့် ဥပထမ္ဘန ရှိသကဲ့သို့ ထင်၏ ဆိုလိုသည်။

အဋ္ဌကထာဆရာကား။ ။ပထမဇော၌ဖြစ်သော ပထဝီဓာတ်သည် ဥပါဒိဏ္ဏက ရုပ်နှင့် ထိခြင်းကြောင့် ဗလဝဖြစ်ရကား ထိုပထမဇောစိတ်ဖြင့်ပင် အက္ခရာဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဥပထမ္ဘန မရှိကောင်းဟူလိုသည်။ ဤအဋ္ဌကထာ၏ အလိုသို့လိုက်၍ ဋီကာဆရာလည်း-

ဣဓ စ သန္ထမ္ဘနာဒီနံ အဘာဝတော သတ္တမဇဝနသမုဋ္ဌိတာတိ အာဒိနယော န လဗ္ဘတိ – ဟူသော စကားကို ဆိုလေသည်။

အနုဋီကာဆရာကား အဋ္ဌကထာဝါဒကို မနှစ်သက်သောကြောင့်-

သတ္တဇဝနာနိ သတ္တက္ခရာနိ နဗ္ဗတ္တေန္တီတိ ဝါဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ၊ ဧကဇဝနဝါရေ ပရိယာပန္နာနိ စိတ္တာနိ ဧကမက္ခရံ နိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ ဝဒန္တိ၊ ကိဉ္စာပိ ပထမစိတ္တေနာပိ ဃဋ္ဋနာ နိပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧကဓဿဝ ပနဗဟုသော ပဝတ္တနေ၊ န အတ္ထိ ကောစိ ဝိသေသောတိ၊ ပုရိမ ဝဇနသမုဋ္ဌိတာဟိ ဃဋ္ဋနာနာဟိ ပဋိလဒ္ဓါသေဝနေန သတ္တမဇဝနေန သမုဋ္ဌိတာ ဃဋ္ဋနာ ပရိဗျတ္တပက္ခရံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဥပထမ္ဘနံ နတ္ထီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ – ဟူ၍ဆိုသတည်း။

သတ္တဇဝနာနိ၊ ၇- ကြိမ်သောဇောတို့သည်၊ သတ္တက္ခရာနိ၊ ရလုံးသော အက္ခရာတို့ကို။ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ဖြစ်စေကုန်၏၊ ဣတိဝါဒံ၊ ဤသို့သော ဋီကာ ဝါဒကို။ ပဋိက္ခိပိတွာ၊ ပယ်၍။ ဧကဇဝနဝါရေ၊ တစ်ခုသောဇော၏ ဝါရ၌။ ပရိယာပန္နာနိ၊ အကျုံးဝင်ကုန်သော။ စိတ္တာနိ၊ စိတ်တို့သည်။ ဧကမက္ခရံ၊ တလုံးတလုံး သောအက္ခရာကို၊ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ဖြစ်စေကုန်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့ ဝဒန္တိ၊ ဆိုကုန်၏၊ ပဌမစိတ္တေနာပိ၊ ရှေးဦးစွာသော ဇောစိတ်ဖြင့်လည်း။ ဃဋ္ဋနာ၊ ထိခိုက်ခြင်းသည်။ ကိဉ္စာပိ နိပ္ပဇ္ဇတိ၊ အကယ်၍ကားပြီး၏ရှင့်။ ပန၊ ထိုသို့ပြီးသော်လည်း။ ဧကေဿဝ၊ တလုံးသော အက္ခရာကိုပင်လျှင်။ ဗဟုသော၊ များစွာသောဇောဖြင့်။ ပဝတ္တနေ၊ ဖြစ်စေခြင်း၌။ ကောစိ ဝိသေသော၊ တစုံတခုသော အထူးသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပုရိမဇဝနသမုဋ္ဌိတာဟိ၊ ရှေ့ဇောတို့ကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော။ ဃဋ္ဋနာဟိ၊ ထိခိုက်ခြင်းတို့မှ။ ပဋိလဒ္ဓါသေဝနေန၊ ရအပ်ပြီးသော အာသေဝန ပစ္စည်းရှိသော။ သတ္တမဇဝနေန၊ သတ္တမဇောသည်။ သမုဋ္ဌိတာ၊ ဖြစ်စေအပ်သော။ ဃဋ္ဋနာ၊ ထိခိုက်ခြင်းသည်။ ပရိဗျတ္တံ၊ ထင်သော။ အက္ခရံ၊ အက္ခရာကို။ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ ဖြစ်စေ၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဥပထမ္ဘနံ နတ္ထီတိ၊ အထောက်အပံ့မရှိဟူ၍။ ဝတ္တုံ။ ဆိုခြင်းဌါ။ န သက္ကာ၊ မတတ်ကောင်း။ မဏိမဉ္စူဆရာလည်း အနုဋီကာ၏ အယူသို့လိုက်၍...

အမှေဟိ ပိ သတ္တမဇဝနေန ဧဝ ဧကက္ခရုပ္ပတ္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဝဒဧန္တဟိ ဧကေဿဝ ဥစ္စာရိတ္တာ သုဏန္တေဟိ ဧကေဿဝ သုတတ္တာ...

စသည်ဖြင့်ဆိုလေသည်။ (အနက်လွယ်၏)

၂၅၈-ဝိကာရရုပ် ကိုပြခြင်း

၁။ လဟုနော ဘာဝေါ လဟုတာ။

၂။ မုဒုနော ဘာဝေါ မုဒုတာ။

၃။ ကမ္မညဿ ဘာဝေါ ကမ္မညတာ။

လဟုနော၊ ပေါ့သည်၏၊ ဘဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ လဟုတာ၊ ပေါ့သည်၏ အဖြစ်။

မုဒုနော၊ နူးညံ့သည်၏၊ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ မုဒုတာ၊ နူးညံ့ သည်၏ အဖြစ်။

ကမ္မညဿ၊ အမှု၌ကောင်းသည်၏၊ ဘာဝေါ၊ အဖြစ်တည်း။ ကမ္မညတာ၊ အမှု၌ ကောင်းသည်၏ အဖြစ်။

တေသု၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်။ အရောဂိနော၊ အနာမရှိသောသူ၏၊ အဂရုကတာ ဝိယ၊ မလေးလံသော အဖြစ်ကဲ့သို့။ ရူပါနံ၊ တိဇရုပ်တို့၏၊ အဂရုတာ၊ မလေးသည်၏ အဖြစ်သည်။ ရူပလဟုတာ နာမ၊ ရူပလဟုတာမည်၏၊

သုပရိမဒ္ဒိတစမ္မဿ၊ ကောင်းစွာ အဖန်ဖန် နယ်အပ်သော သားရေ၏၊ အကထိနတာ ဝိယ၊ မကြမ်းတမ်းသော အဖြစ်ကဲ့သို့။ ရူပါနံ၊ တိဇဖြစ်သော ရုပ်တို့၏၊ အကထိနတာ၊ မကြမ်းတမ်းသော အဖြစ်သည်။ ရူပမုဒုတာ နာမ၊ ရူပ မုဒုတာ မည်၏၊

သုဓန္တသုဝဏ္ဏဿ၊ သစ်သောရွှေ၏၊ တံတံပီဠန္ဓနိဝိကတိယာ၊ ထိုထိုသော လက်ကောက်၊ လက်ကြပ်စသောတန်ဆာအထူးအား။ အနုကုလဘာဝေါ ဝိယ၊ လျော်သော အဖြစ်ကဲ့သို့။ သရီရကိရိယာနံ၊ ကိုယ်ဖြင့်ပြုအပ်သော အမှုတို့အား။ ရူပါနံ၊ တိဇဖြစ်သောရုပ်တို့၏၊ အနုကူလဘာဝေါ၊ လျော်သောအဖြစ်သည်။ ရူပကမ္မညတာ နာမ၊ ရူပကမ္မညတာမည်၏၊

ဤ ၃-ပါးသည် နိပ္ဖန္နရုပ်တို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းကိုစွဲ၍ သိအပ်သောကြောင့် ဝိကာရရုပ်မည်သည်။

၂၅၉.လက္ခဏ ရုပ်လေးခုတွင် ဥပစယရုပ်နှင့်

သန္တတိရုပ်နှစ်ပါး ထူးခြားချက်

၁။ ဥပစယနံ ဥပစယော။

၂။ သန္တာနော သန္တတိ။

ဥပစယနံ၊ ရှေးဦးစွာဖြစ်ခြင်း။ ဥပစယော၊ ရှေးဦးစွာဖြစ်ခြင်း။

သန္တာနော၊ ဖြစ်စဉ်တည်း။ သန္တတိ၊ ဖြစ်စဉ်။

တတ္ထ၊ ထိုဥပစယ, သန္တတိ နှစ်ပါးတို့တွင်။ ပဋိသန္ဓိတော၊ ပဋိသန္ဓေမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ စ၍။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်။ စက္ခဒိဒသကာနံ၊ စက္ခုအစရှိသော လေးပါးသော ဒသကတို့၏ ဥပ္ပတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ ရှိ၏၊ ဧတ္ထန္တရေ၊ ဤ ၆၄-ရက်၏အကြား၌။ ရူပုပ္ပါဒေါ၊ ရုပ်၏ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဥပစယော၊ ဥယစယမည်၏၊ တတောပရံ၊ ထိုမှနောက်၌။ ရူပုပ္ပါဒေါ၊ ရုပ်တို့၏ဖြစ်ခြင်းသည်။ သန္တတိမည်၏၊

၃-ဇရတာရုပ်ကို ပြခြင်း

ယထာသကံခဏမတ္တဋ္ဌာယီနံ၊ အကြင်အကြင် မိမိဥစ္စာဖြစ်သော ဧကူန ပညာသခဏ၌သာ တည်လေ့ရှိကုန်သော။ ရူပါနံ၊ စတုဇရုပ်တို့၏၊ နိရောဓာဘိမုခဘာဝ ဝသေန၊ ချုပ်ခြင်းသို့ရှေ့ရှုသည်၏အစွမ်းဖြင့်။ ဇီရဏံ၊ ရင့်ခြင်းသည်။ ဇရတာ၊ ဇရတာမည်၏၊

၄-အနိစ္စတာရုပ်ကို ပြခြင်း

တေသံ၊ ထိုရုပ်တို့၏၊ အနိစ္စဘာဝေါ၊ မမြဲသည်၏အဖြစ်သည်။ အနိစ္စတာ၊ အနိစ္စတာမည်၏၊

ဤရုပ်၄-ပါးတို့သည် ပရမတ်ဖြစ်သော ရုပ်တရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်း, ရင့်ခြင်း, ပျက်ခြင်းဟူသော အခိုက်အတန့်၏ အစွမ်းဖြင့် မှတ်ခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် လက္ခဏရုပ်မည်၏၊

၂၆၀-ဇာတိရုပ်တခုကိုပင် ဥပစယ သန္တတိခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

ဇာတိရုပ်တခုကိုပင်လျှင် ဥပစယဟူသောအမည်, သန္တတိဟူသောအမည်ဖြင့် ဘယ့်ကြောင့် ခွဲ၍ဆိုအပ်သနည်း။

ပဌမုပရိနိဗ္ဗတ္တသင်္ခါတပ္ပဝတ္တိအာကာရဘေဒတော ဝေနေယျဝသေန ဥပစယော သန္တတီတိ ဝိဘဇိတွာ ဝုတ္တတ္တာ-

ဟူသောဋီကာနှင့်အညီ ရှေးဦးစွာဖြစ်ခြင်း, အထက်၌ဖြစ်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော ဖြစ်သောအခြင်းအရာ ပြားသဖြင့် ဝေနေယျတို့အား ထင်ရှားစိမ့်သောငှါ နှစ်ပါးခွဲ၍ ဟောတော်မူသောကြောင့်ဆိုသည် ဟူပေ။

၂၆၁- မဟာအဋ္ဌကထာလာ ရုပ်၄-ပါးကိုပြခြင်း

ဣမာနိ အဋ္ဌဝီသရူပါနိ၊ ဤ၂၈-ပါးသော ရုပ်တို့သည်။ အာဟစ္စဘာသိတာနိ၊ ပါဠိတော်၌ တိုက်ရိုက်ဘုရားဟောသော ရုပ်တို့တည်း။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန၊ ရဟန္တာတို့ဆောင်ခဲ့သော မဟာအဋ္ဌကထာ၌ကား။ ဗလရူပံ၊ ကြီးပွားတတ်သော အားဟူသောဗလရုပ်၎င်း။ သမ္ဘဝရူပံ၊ သုက်ရည်တည်းဟူသော သမ္ဘဝရုပ်၎င်း။ သဏ္ဌာနရူပံ၊ လုံးလျောင်းသဏ္ဌာန်ဖြင့် တည်သောသဏ္ဌာနရုပ်၎င်း။ ရောဂရူပံ၊ နာကျင်တတ်သောရောဂရုပ်၎င်း။ဣမာနိစ၊ ဤရုပ်လေးပါးတို့သည်လည်း။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ ဣတိဝဒန္တိ၊ ဤသို့ဆိုကြကုန်၏၊

ယင်းသို့ ရုပ်လေးပါးရှိကြောင်းကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌လာလျက် အရှင်အနုရုဒ္ဓါဆရာ ဘယ့်ကြောင့်မပြသနည်းဟူမူကား ဗလရုပ်ကို ဝါယောဓာတ်၌ သွင်း၍၊ သမ္ဘဝရုပ်ကို အာပေါဓာတ်၌သွင်း၍၊ သဏ္ဌာန ရုပ်ကို ဝဏ္ဏ၌သွင်း၍၊ ရောဂရုပ်ကို ဇရတာ၌သွင်း၍ ဘုရားရှင်ဟောတော်မူသောကြောင့် အရှင်အနုရုဒ္ဓါ ဆရာလည်း အသီးမပြသည် ဟူပေ။

ထို့ကြောင့် ဉာဏဝိဘင်း အဋ္ဌကထာ၌-

အာပေါဓာတု ဝဏ္ဏယတနာနမေဝ ဝါ၊ သမ္ဘဝသဏ္ဌာနတော ဝါ ဝိသုံ ဝုတ္တာ။

ဟူ၍ မိန့်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား-

စတုဇရုပ်၌ပါသော အာပေါဓာတ်, စတုဇရုပ်၌ပါသော ဝဏ္ဏာယတနတို့ကိုသာလျှင် သမ္ဘဝရုပ်, သဏ္ဌာနရုပ်ဖြစ်သည်ဟူ၍ အသီးဆိုအပ်၏ ဟူလိုသည်။

ဤသမ္ဘဝရုပ်တည်းဟူသော သုက်သည် ကာမ ၁၁-ဘုံ၌ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့အား ဣတ္ထိန္ဒြေ, ပုရိသိန္ဒြေတို့၏ ရင့်ခြင်းကြောင့် ရာဂစိတ်ဖြစ်လတ်သော် ထိုစိတ်၏အာနုဘော်ကြောင့် စတုဇရုပ်၌ရှိသော အာပေါဓာတ်သည် မီးအဟုန်ကြောင့် ဆူသောရေကဲ့သို့ ကြီးပွားလျက်ဖြစ်လာ၏၊ လူတို့အား ၁၅-နှစ်၁၆- နှစ်တိုင်မှ ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့်-

သမ္ဘဝေါ ကာမဓာတုယံ ဧကစ္စိယ သတ္တာနံ ဣန္ဒြိယပရိပါကပစ္စယော အာပေါဓာတုယာ ပဝတ္တိ အာကာရဝိသေသော-ဟူ၍ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီဒု နှာ-၁၀၆-၌၎င်း၊

အဋ္ဌကထာယံ စတုသမုဋ္ဌာနိကေသု သမ္ဘဝဿဝုတ္တတ္တာ။ သောပန သောဠဿဝဿကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ရာဂဝသေန ဌာနာ-စာဝနံ ဟောတိ-

ဟူ၍သာရတ္ထဒီပနီဋီဒု နှာ-၃၀၁-၌၎င်း မိန့်အပ်၏၊

ကထာဝတ္ထု အဋ္ဌကထာ၌ ကာမာဝစရ နတ်တို့အား မေထုန ကိစ္စရှိကြသော်လည်း သုက်လွတ်ခြင်း မရှိဟူ၍ ဆို၏၊ ထိုစကားသည် တည်ရာမှ မရွေ့ခြင်းကို ရည်၍သာဆိုသည်။ သမ္ဘဝရုပ်မရှိ၍ ဆိုသည်မဟုတ်ဟု-၎င်းဋီကာ၌မိန့်၏

သာရတ္ထဒီပနီဋီကာဒု၌လည်း-

ကထာဝတ္ထုအဋ္ဌကထာယံ တာသံ ဒေဝတာနံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ နာမ နတ္ထီတိ၊ တမ္ပိ ဌာနာစာဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ-

ဟူ၍မိန့်၏၊

ထိုနတ်တို့သည် လူတို့ကဲ့သို့ သံသဂ္ဂဖြစ်သော်လည်း သုက်လွတ်ခြင်းမရှိ၊ မိမိကိုယ်တွင်း၌သာ ငြိမ်းလေသောကြောင့် ဂဗ္ဘသေယျ သန္ဓေမယူနိုင် ဥပပါတ်သာ ဖြစ်လေသည်။

ဤသမ္ဘရုပ်ဝသည် အရင်းမှ စတုဇဖြစ်သော်လည်း တည်ရာမှရွှေ့၍ပြင်ပသို့ ရောက်သောအခါ ဥတုဇသာဖြစ်၏၊

ထို့ကြောင့်-

ဥပါဒိဏ္ဏကတော ဝိမုတ္တာယံ သမ္ဘဝေါ ဥတုသမုဋ္ဌာနမေဝဟူ၍ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီကာ မိန့်၏၊

ဤရုပ်သည် ဘုရား, ရဟန္တာ, ဗြဟ္မာ တို့၌ မရှိကုန်ဟု ပြခြင်းငှါ-

ခီဏာသဝါနံ ပန ဗြဟ္မာနဉ္စ သမ္ဘဝေါ နတ္ထိ-

ဟူ၍ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာဒု နှာ-၃၀၁-၌ မိန့်၏၊

ဤကား ရူပသမုဒ္ဒေသ၌ သိဖွယ်တည်း။

၂၆၂-ပသာဒရုပ်ငါးပါးကိုသာအဇ္ဈတ္တိကရုပ် ခေါ်ဆိုရသည်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ရုပ်ပသာဒ၊ ငါးပါးမျှကို၊ အဇ္ဈတ္တိက၊ အရဆိုသော်၊ ထို့ပြင်အတွင်းမဖြစ်လော။

ဖြေ။ ။ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ အတ္တာနံ အဓိကိစ္စ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တန္တီတိ အဇ္ဈတ္တိကာ။

ယေ ရူပါ၊ အကြင်ရုပ်တို့သည်။ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ၊ အတ္တဘောဟုဆိုအပ်သော။ အတ္တာနံ၊ ခန္ဓာကိုယ်ကို။ အဓိကိစ္စ ဥဒ္ဒိဿ၊ ရည်ညွှန်းထောက်ပံ့၍။ ပဝတ္တန္တိ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ရည်ညွှန်းထောက်ပံ့၍ ဖြစ်တတ်သောသတ္တိကြောင့်။ တေ ရူပါ၊ ထိုရုပ်တို့သည်။ အဇ္ဈတ္တိကာ။ အဇ္ဈတ္တိက ရုပ်တို့မည်ကုန်၏၊

စက္ခု, သောတ, ဃန, ဇီဝှါ, ကာယ, ပသာဒတည်းဟူသော ငါတို့ငါးဦးတို့သည် အကယ်၍ မဖြစ်ကုန်မူကား...သင်အတ္တဘောသည် မည်သို့သော ကိစ္စမျှမရှိပဲ လဲ၍ခြောက်သွေ့သော ထင်းတုံးကဲ့သို့သာ ဖြစ်ရာလတ္တံဟု ဆိုဘိသကဲ့သို့ ဤခန္ဓာကိုယ်ကို အထူးသဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်အဇ္ဈတ္တိကရုပ် မည်၏၊ ဤမှကြွင်းသောရုပ် ၂၃-ခုကား ဤကဲ့သို့ ကျေးဇူးမပြုတတ်သောကြောင့် ဗာဟီရရုပ် မည်၏ ဟူလိုသည်။

တနည်းကား-

အတ္တသင်္ခါတံ စိတ္တံ အဓိကိစ္စ တဿ ဒွါရဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ အဇ္ဈတ္တံ။

ယံပသာဒရူပံ၊ အကြင်ပသာဒရုပ်သည်။ အတ္တသင်္ခါတံ၊ အတ္တဟုဆိုအပ်သော။ စိတ္တံ၊ စိတ်ကို။ အဓိကိစ္စ၊ စွဲ၍။ တဿ၊ ထိုစိတ်၏၊ ဒွါရဘာဝေန၊ တံခါး၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တပံပသာဒရူပံ၊ ထိုပသာဒရုပ်သည်။ အဇ္ဈတ္တံ၊ အဇ္ဈတ္တမည်၏၊

ဤရုပ် ငါးခုတို့သည် စိတ်ကိုစွဲ၍ ထိုစိတ်၏ ထွက်ရာ ဝင်ရာ, ဒွါရ၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်တတ်သောကြောင့် အဇ္ဈတ္တိကရုပ်မည်၏၊ ကြွင်းသောရုပ်တို့သည် စိတ်မှ အပဖြစ်သောကြောင့် ဗာဟီရရုပ်မည်၏ ဟူလိုသည်။

အာရမ္မဏံ အရတိ ဇာနာတီတိ အတ္တာ။

ယံ စိတ္တံ၊ အကြင်စိတ်သည်။ အာရမ္မဏံ၊ အာရုံကို။ အရတိ ဇာနာတိ၊ သိတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံစိတ္တံ၊ ထိုစိတ်သည်။ အတ္တာ၊ အတ္တာမည်၏၊ ဤသို့ဝိဂြိုဟ်ပြု။ သုခိတတ္တာ၌ အတ္တသဒ္ဒါသည် စိတ်ကိုဟောသကဲ့သို့ ဤအတ္တသဒ္ဒါလည်း စိတ်ကိုဟောသည်။

၂၆၃-ဒွါရ ၆-ပါး ဖြစ်သော်ငြားလည်းဒွါရရုပ် ၇-ပါးဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ဒွါရ ၆-မည်၊ ရှိပါသည်ကို၊ ရုပ်မည်တရပ်။ ဝိညတ်ခု၍၊ ၇-စုသာပြုသည်မှာ ဒွါရဘယ်ကြောင့်ပွားသနည်း။

ဖြေ။ ။ ဒွါရ ၆-ပါးတို့တွင်ရုပ်ဒွါရ ၅-ပါး, နာမ်ဒွါရ ၁-ပါးရှိသည်။ ထိုတွင်စက္ခုပသာဒရုပ်သည် စက္ခုဝိညာဉ်စသော ၄၆-ပါးသော စိတ်တို့၏ ထွက်ရာ, ဝင်ရာ ဖြစ်သောကြောင့် စက္ခုဒွါရ မည်သည်။

သောတပသာဒရုပ် စသည်မှာလည်း သောတဝိညာဉ်စသော ၆၄-ပါးသောစိတ်တို့၏ ထွက်ရာ, ဝင်ရာ ဖြစ်သောကြောင့် သောတဒွါရ စသည် မည်သည်။

ကာယဝိညတ်ရုပ် သည်ကား ပါဏာတိပါတ်စသော ကာယကံ ၃ပါးတို့၏ ဖြစ်ရာဖြစ်ကြောင်းဖြစ်၍ ကာယဒွါရ မည်သည်။

ဝစီဝိညတ်သည်လည်း မုသာဝါဒစသော ဝစီကံ ၄-ပါးတို့၏ ဖြစ်ရာဖြစ်ကြောင်းဖြစ်၍ ဝစီဒွါရ မည်သည်။

ဤသို့ စိတ်၏ဖြစ်ကြောင်း ဒွါရ ၅ပါး, ကံ၏ ဖြစ်ကြောင်းဒွါရ ၂-ပါးကို ပေါင်းသောအားဖြင့် ရုပ်ဒွါရ ၇ -ပါးပြားလေသည်။ နာမ်ဒွါရမှာ အပြားမရှိ။ ရှေးရှေးသောစိတ်သည် နောက်နောက်သောစိတ်၏ ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်၍ စိတ်ဟူသမျှ ဒွါရမည်သည် ချည်းဟူပေ။

၂၆၄-ဒွါရရုပ်မည်ကြောင်းကို ပြခြင်းဒုဝေ ဇနာ အရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတေနာတိ ဒွါရံ။

ဧတေန၊ ဤတံခါးဖြင့်။ ဒုဝေ ဇနာ၊ ထွက်သူ, ဝင်သား လူနှစ်ပါးတို့သည်။ အရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ သွားလာ ဝင်ထွက်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ သွားလာကြောင့် ဖြစ်သောကြောင့်။ ဒွါရံ၊ ဒွါရမည်၏၊ (ပကတိတံခါးရ၏)

ဒွါရံ ဝိယာတိ ဒွါရံ။

ဒွါရံ ဝိယ၊ တံခါးကဲ့သို့ ဖြစ်သည်တည်း။ ဒွါရံ၊ တံခါးကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ စိတ်တို့၏၎င်း, ကံတို့၏၎င်း ဖြစ်ရာဖြစ်၍ တံခါးနှစ်တူသော ပသာဒရုပ်, ဝိညတ်ရုပ်ရ၏

၂၆၅-ဣန္ဒြိယရုပ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ရှစ်ပါးသောရုပ်တို့သည် ဘယ်သို့ အစိုးရသောကြောင့် ဣန္ဒြိယ ရုပ်မည်သနည်း။

ဖြေ။ ။ ပဉ္စဝိညာဏေသု လိင်္ဂါဒီသု သဟဇာတရူပပရိပါလနေ စ အာဓိပစ္စယောဂတော-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ပသာဒရုပ်တို့သည် မိမိ၏ ကြည်လင်ခြင်းဖြင့် ပညတ်, ဝိညာဉ်၏ ထက်သောအဖြစ်ကို, မိမိ၏ မကြည်လင်ခြင်းဖြင့် ထိုဝိညာဉ်တို့၏နုံ့သော အဖြစ်ကို ဖြစ်စေတတ်ရကား ဝိညာဉ် (၅) ပါးကို စီရင်ခြင်းငှာအစိုးရသည်။ ဣတ္ထိဘော, ပုမ္ဘောသည် ဣတ္ထိလိင်္ဂ စသည်တို့ကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ အစိုးရသည်။ ဇီဝိတိန္ဒြေသည် ကံကြောင့်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို စောင့်ခြင်း၌ အစိုးရသည် ဟူပေ။

ဘယ်သို့ စောင့်သနည်းဟူငြားအံ့၊ အကြင်ကမ္မဇရုပ်တို့၏ ဧကူနပညာသ စိတ္တက္ခဏ၌ တည်ခြင်းသည် ဇီဝိတိန္ဒြေစောင့်သောကြောင့်သာ တည်သည်။ မစောင့်မူ မတည်နိုင်။ ဇီဝိတိန္ဒြေလည်း မိမိစောင့်အပ်သော စက္ခု, သောတ စသောတရားတို့နှင့် စပ်သဖြင့်သာလျှင် တည်၏၊

ဥပမာ ဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ လှေကို မတိမ်းမစောင်းအောင် စောင့်သော လှေသူကြီးသည် မိမိကလည်း လှေကို စောင့်သည်။ လှေကို မှီ၍လည်း မိမိရေပေါ်၌ တည်နိုင်သကဲ့သို့တည်း။

၂၆၆-ရုပ်ဇီဝိတ၏ ရုပ်တိုင်း အစိုးမရပုံ

မေး။ ။ရုပ်ဇီဝိတ၊ အစိုးရသော်၊ တကွဥဿုံ၊ ကလာပ်စုံကို အကုန်စိုးရပါလေသလော။

ဖြေ။ ။ စိတ္တဇ, ဥတုဇ, အာဟာရဇတို့ကို အစိုးမရ၊ ကမ္မဇကလာပ်ကိုသာ အစိုးရ၏၊ ထို့ကြောင့်-

ဇီဝိတဿ စ ကမ္မဇပရိပါလနေ အာဓိပစ္စံ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

၂၆၇-ဩဠာရိကရုပ် ခေါ်ဆိုပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပရမတ်ချင်းသော၊ တူသင့်ပါလျက်၊ ပသာဒါဝိသယ၊ ရုပ်နှစ်ဝကို၊ ဩဋ္ဌာရိက အဘယ်ကြောင့်ဆိုသနည်း။

ဖြေ။ ။ဝိသယဝိသယိဘာဝပ္ပတ္တိသေန ထူလတ္တာ ဩဋ္ဌာရိကရူပံ ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ကျက်စားရာ၌ ကျက်စားတတ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်သည်၏အစွမ်းဖြင့် ရုန့်ရင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဩဠာရိကရုပ် မည်သည်။

ပုံကား။ ။ဣတ္ထိလိင်, ပုလ္လိင်တို့ဖြင့် ပြုအပ်သော ကိစ္စသည် ရုန့်ရင်းသောကြောင့် လိင်ကိုလည်း ဩဠာရိက, ဒုဠုလ္လဆိုရသကဲ့သို့ ဟူလိုသည်။

၂၆၈- သန္တိကေရုပ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဘယ့်ကြောင့် သန္တိကေရုပ် မည်သနည်း။

ဖြေ။ ။တတောယေဝ ဂဟဏဿ သူကရတ္တာ သန္တိကေ ရူပံ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ထိုသို့ ရုန့်ရင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဉာဏ်ဖြင့် သိလွယ်သည် ဖြစ်၍ အသိဉာဏ်နှင့် နီးရကား သန္တိကေရုပ် မည်သည်။

၂၆၉-သပ္ပဋိဃရုပ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဘယ့်ကြောင့် သပ္ပဋိဃ မည်သနည်း။

ဖြေ။ ။အာရုံ, ပသာဒတို့သည် အချင်းချင်း ဆိုင်မိသည်ဖြစ်၍ သူနှစ်ယောက်တို့၏ ထိပါးခြင်းနှင့် တူရကား သပ္ပဋိဃရုပ် မည်သည်။

ဤမှ ကြွင်းသော ရုပ် ၁၆-ပါးသည် သိမ်မွေ့လှသောကြောင့် သုခုမရုပ်လည်း မည်သည်။ သိခြင်းငှါ ခဲသည်ဖြစ်၍ အသိဉာဏ်နှင့် ဝေးသောကြောင့် ဒူရေရုပ်လည်း မည်သည်။ အာရုံနှင့် ထိပါးခြင်းမရှိသောကြောင့် အပ္ပဋိဃရုပ်လည်း မည်သည်။

၂၇၀-သိနိဒဿနရုပ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

ရူပါရုံကို သနိဒဿနရုပ်ဟု အမည်မှည့်ရာ၌ သနိဒဿနသဒ္ဒါကို နိဒဿနေနသဟ ယံ ပဝတ္တတီတိ သနိဒဿနံ-ဟု ဝိဂြိုဟ်ပြု။

ယံရူပံ၊ အကြင်ရုပ်သည်။ နိဒဿနေန၊ မြင်အပ်သော အဖြစ်နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်၊ သနိဒဿနံ၊ သနိဒဿနမည်၏၊

မြင်အပ်သောအဖြစ်ဆိုလျှင် အဋ္ဌကလာပ်၌ ရုပ် ၇-ပါးမှ အသီးဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဉ်၏ အာရုံဖြစ်ထိုက်သော ဝဏ္ဏာယတနကို ရသည်။

ယင်းသို့ နိဒဿနသဒ္ဒါဖြင့် ဝဏ္ဏာယတန ကိုရပြီးလျက် သဟသဒ္ဒါဖြင့် မြင်အပ်သောအဖြစ်နှင့်တကွဖြစ်သည်ဟု ဆိုပြန်ခြင်းသည် တရားအသီးရှိသေးသလောဟု စောဒနာ- ရူပါရုံမှတပါး၊ အခြားမရှိပြီ၊ မရှိသော်လည်း အပြားရှိသကဲ့သို့ ခေါ်ခြင်းသည် သိလာပုတ္တကသရိယံ၌ ကိုယ်နှင့်ကျောက်သား အပြားမရှိသော်လည်း အပြားရှိသကဲ့သို့ တင်စား၍ခေါ်သော ''အဘေဒဘေဒူပစာရ'' နည်းသာ ဖြစ်သည်ဟု ဖြေအပ်၏၊

ထို့ကြောင့်ဋီကာ၌-

ဓမ္မဘာဝသာမညေန ဟိ ဧကီဘူတေသု ဓမ္မေသု ယောနာနတ္တကရော ဝိသေသော၊ သော အညော ဝိယ ကကွာ ဥပစရိတုံယုတ္တော-

ဟူ၍မိန့်အပ်၏၊

ဟိ၊ ထင်စေဦးအံ့။ ဓမ္မသဘာဝသာမညေန၊ ဓမ္မသဘောအားဖြင့်တူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဧကီဘူတေသု၊ တခုတည်းကဲ့သို့ဖြစ်ကုန်သော၊ ဓမ္မေသု၊ တရားတို့၌။ နာနတ္တကရော၊ တူသည်၏အဖြစ်ကိုပြုတတ်သော၊ ယော ဝိသေသော၊ အကြင်အထူးသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ သော ဝိသေသော၊ ထိုအထူးကို။ အညောဝိယ၊ တပါးတရားကဲ့သို့။ ကတွာ၊ ပြု၍။ ဥပစရိတုံ၊ တင်စား၍ခေါ် ဝေါ်ခြင်းငှါ။ ယုတ္တော၊ သင့်၏၊

၂၇၁-ဥပစာနည်းဖြင့် ဂေါစရဂ္ဂါဟိကရုပ်ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ရုပ်အကုန်ပင်၊ အာရုံစွဲကပ်၊ မယူတတ်ဟု၊ ပြုလတ်ပြီးလျက်၊ ငါးချက်ပသာဒ၊ ရုပ်ဓမ္မကို၊ အသမ္ပတ္တ သမ္ပတ္တဖြင့်၊ ဂေါစရဂ္ဂါဟိက နာမဘယ့်ကြောင့်မှည့်သနည်း။

ဖြေ။ ။ ဤရုပ်ငါးပါးကိုမှီ၍ ပဉ္စဝိညာဉ်တို့သည် အာရုံကိုယူတတ်ကုန်ရကား ဌာနီဖြစ်သော ဝိညာဉ်တို့၏ဂေါစရဂ္ဂါဟိက ဟူသောအမည်ကိုဌာနဖြစ်သောရုပ်၌တင်စား၍ ရုပ်တရားတို့ကိုလည်း ဂေါစရဂ္ဂါဟိက ဟု ''ဌာနျူပစာရ'' နည်းအားဖြင့် ပညတ်လေသည်ဟူပေ။

၂၇၂-ဂေါစရရုပ်ငါးပါးတွင် စက္ခုသောတနှစ်ပါးတို့၏

အသမ္ပတ္ထရုပ်ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

ဂေါစရံ ဂါဟန္တီတိ ဂေါစရဂ္ဂါဟိကာ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ ဂေါစရံ၊ အာရုံကို။ ဂါဟန္တိ၊ ယူတတ်ကုန်၏ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဂေါစရဂ္ဂါဟိကာ၊ ဂေါစရဂ္ဂါဟိက တို့မည်ကုန်၏၊

ထိုရုပ်၅-ပါးတို့တွင် စက္ခု, သောတ နှစ်ပါးတို့သည် မိမိသို့လည်း အားရုံ မရောက်လာ အာရုံရှိရာသို့လည်း မိမိတို့မရောက်သည်ဖြစ်၍ ယူတတ်သောကြောင့် အသမ္ပတ္တဂါဟ မည်ကုန်၏၊

စက္ခု, သောတနှစ်ပါးတို့သည် အာရုံရှိရာသို့သွား၍ ယူ၏ဟုဆိုသော် အဘယ်အပြစ်ရှိရာသနည်း ဟူငြားအံ့။ စက္ခု, သောတ နှစ်ပါးတို့သည် အာရုံရှိရာသို့ သွား၍ ယူ၏ဟုဆိုခဲ့သော် မံသစက္ခု, မံသသောတဖြင့် မမြင်မကြားကောင်းသော ဝေးသောဌာန၌တည်သော ရူပါရုံ, သဒ္ဒါရုံ၊ ဖုံးလွှမ်းရာ၌တည်သော ရူပါရုံ, သဒ္ဒါရုံ၊ သိမ်မွေ့သော ရူပါရုံ, သဒ္ဒါရုံတို့သည် ဒိဗ္ဗစက္ခု, ဒိဗ္ဗသောတ၏ အာရုံဖြစ်၏ဟူသော စကားသည် ပျက်ခဲ့ရာ၏၊

ဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ အာရမ္မဏိကတို့ သွားလေသောကြောင့် ဒူရမဖြစ်နိုင်ရာပြီ၊ ပဋိစ္ဆန္နလည်း မဖြစ်နိုင်ရာပြီ၊ ဤသို့သောအပြစ်သည် ရောက်၏ ဟူပေ။

ဤအပြစ်သာလျှင် ဖြစ်ရာသလော ဤမှတပါး ထင်ရှားလောက်သော အပြစ်ကို ဘယ်သို့ သိရာသနည်းဟူငြားအံ့။

ယဒိ စေတံ ဒွယံ အတ္တ-သမီပံယေဝ ဂဏှတိ။

အက္ခိဝဏ္ဏံ တထာ မူလံ၊ ပေဿယျ ဘမုကဿ စ။

ဒိသာဒေသဝဝတ္ထာနံ။ သဒ္ဒဿ န ဘဝေယျ စ။

သိယာ စ သရဝေဓိဿ၊ သကဏ္ဏေ သရပါတနံ။

ဧတံ ဒွယံ၊ ဤစက္ခု, သောတ နှစ်ပါးအပေါင်းသည်။ အတ္တသမီပံယေဝ၊ မိမိ၏ အနီးဖြစ်သော အာရုံကိုသာလျှင်။ ယဒိ ဂဏှတိ၊ အကယ်၍ယူသည်ဖြစ်အံ့။ ဧဝံသတိ၊ ဤသို့ယူသည်ရှိသော်။ အက္ခိဝဏ္ဏံ၊ မျက်စိ၏အဆင်းကို။ ပေဿယျ၊ မြင်ရာ၏၊ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဘမုကဿ၊ မျက်မှောက်၏၊ မူလဉ္စ၊ အရင်းကိုလည်း။ ပေဿယျ၊ မြင်ရာ၏၊

သဒ္ဒဿ၊ အသံ၏ ဒိသာဒေသဝဝတ္ထာနဉ္စ၊ ဤအသံသည် ဤမည်သော ဒေသ၌ဖြစ်၏ဟု သဒ္ဒရှိရာသို့သွား၍ မှတ်ခြင်းသည်လည်း။ န ဘဝေယျ၊ မဖြစ်ရာ။ ယဒိ ဘဝေယျ၊ အကယ်၍ဖြစ်ငြားအံ့။ သရဝေဓိဿ၊ အသံကိုနားထောင်၍ ပစ်သော လေးသမား၏၊ သကဏ္ဏေ၊ မိမိနားတွင်း၌။ သရပါတနံ၊ မြားကျခြင်းသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏၊

အဓိပ္ပါယ်အကျဉ်းကား။ ။စက္ခုသည် ရူပါရုံရှိရာသို့သွား၍ အနီးသို့ရောက်မှ မြင်သည်ဖြစ်အံ့။ မိမိနှင့်အလွန်နီးသော မျက်လုံး၏အဆင်းကိုလည်း မြင်ရာ၏၊ မျက်မှောင်၏အရင်း မျက်ကွင်းကိုလည်း မြင်ရာ၏၊ ထိုသို့ကားမမြင် ထို့ကြောင့် အာရုံရှိရာသို့ မသွားကြောင်းကို သိအပ်၏၊

သောတသည် သဒ္ဒါရုံရှိရာသို့သွား၍ မှတ်သားကာ ယူသည်ဖြစ်အံ့။ အသံကို နားထောင်၍ပစ်သော လေးသမားသည် မိမိနားတွင်းသို့ အသံဝင်လေသောကြောင့် ထိုအသံကိုပစ်ရသဖြင့် နားတွင်းသို့ မြားကျလေရာ၏၊ ယင်းသို့ လည်းမကျရကား သဒ္ဒရှိရာသို့ မသွားကြောင်းကို သိအပ်၏ ဟူလို။

၂၇၃-အဝီနိဗ္ဘောဂရုပ် ၈-ပါးတွင်ဝဏ္ဏ ဂန္ဓ ရသ ဩဇာ ရုပ်ကို ပြခြင်း

၁။ဝဏ္ဏိတဗ္ဗော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ဝဏ္ဏော။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားကို။ ဝဏ္ဏတဗ္ဗော ဒဌဗ္ဗော၊ မြင်အပ်၏၊ ဣတိ၊ ထိကြောင့်။ သောရူပဓမ္မော၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ ဝဏ္ဏော၊ ဝဏ္ဏမည်၏၊

၂။ ဂန္ဓယတိ သုစေတီတိ ဂန္ဓော။

ယော ရူပ ဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ အတ္တနော ဝတ္ထုံ။ မိမိ၏မှီရာကို။ ဂန္ဓယတိ သုစေတိ၊ ပြတတ်၏၊ ဝါ၊ ကုန်းချောသကဲ့သို့ပြုတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဂန္ဓော၊ ဂန္ဓမည်၏၊

၃။ ရသန္တိ အသာဒေန္တိ ဧတေနာတိ ရသော။

ဧတေန၊ ဤရုပ်တရားဖြင့်။ ရသန္တိ အသာဒေန္တိ၊ သာယာတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့သာယာကြောင်း ဖြစ်သောသတ္တိကြောင့်။ ရသော၊ ရသမည်၏၊

၄။ အတ္တနော ဥဒယာနန္တရံ ရူပံ ဇနေတီတိ ဩဇာ။

ယော ရူပဓမ္မော၊ အကြင်ရုပ်တရားသည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏၊ ဥဒယာနန္တရံ၊ ဖြစ်သည်၏ အခြားမဲ့၌။ ရူပံ၊ ရုပ်ကို။ ဇနေတိ၊ ဖြစ်စေတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ သော ရူပဓမ္မော၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ ဩဇာ၊ ဩဇာမည်၏၊

နတ္ထိ ဝိသုံ ဝိသုံ နိဘောဂေါ ပဝတ္တိ ယေသန္တိ အဝိနိဗ္ဘောဂေါ။ ယေသံ၊ အကြင်ရုပ်တရားတို့အား။ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ အသီးအသီး၊ နိဘောဂေါ ပဝတ္တိ၊ ဖြစ်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ အသီးအသီးဖြစ်ခြင်းမရှိသော သတ္တိကြောင့်။ သော ရူပဓမ္မော၊ ထိုရုပ်တရားသည်။ အဝိနိဗ္ဘောဂေါ၊ အဝိနိဗ္ဘောဂ မည်၏၊

ဤရှစ်ပါးသောရုပ်တို့သည် တရံတခါမျှ ခွဲခြား၍ အသီးသီးမဖြစ်ကောင်း တပေါင်းတည်းသာဖြစ်တတ်၏ ဟူလိုသည်။

အသီးအသီး ခွဲခြမ်း၍ မဖြစ်ဟူသော် ရူပဘုံ၌ ဂန္ဓ, ရသ, ဩဇာတို့မရှိသင့် တကား အသညသတ်ဘုံ၌လည်း ဂန္ဓ, ရသ, ဩဇာတို့ကို ဇီဝိတဆက္ကသာရှိသည်ဟု မူလဋီကာ ဆိုသည်မဟုတ်လော ဟူငြားအံ့။

ရူပလောကေ ဂန္ဓာဒီနံ အဘာဝဝါဒိမတမ္ပိ ဟိတတ္ထ တတ္ထ အာစရိယေဟိ ပဋိက္ခတ္တမေဝ-

ဟုဋီကာမိန့်ပြီ။

ရူပလောကေ၊ ရူပဗြဟ္မာဘုံ၌။ ဂန္ဓဒီနံ ဂန္ဓစသည်တို့၏၊ အဘာဝဝါဒိမတမ္ပိ။ မရှိဟူသော မူလဋီကာအယူကိုလည်း။ တတ္ထတတ္ထ၊ ထိုထိုသော ဋီကာ အနုဋီကာတို့၌။ အာစရီယေဟိ၊ ဆရာတို့သည်။ပဋိက္ခိတ္တမေဝ၊ ပယ်အပ်ကုန်သည်သာတည်း။

၂၇၄- လူတို့ကိုယ်ကို သုံးပိုင်းပိုင်း၍ ရသင့်တိုင်းသော ရုပ်တို့ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ လည်ချောင်းနှင့် ချက်၊ ၃စုဝက်၍၊ အသက်မျှရှောင်း၊ တကိုယ်ကောင်းတွင်၊ ရုပ်ပေါင်းဘယ်မျှ ရသနည်း။

ဖြေ။ ။လူတကိုယ်တွင်၃-ဖို့ပြုသော် ဦးခေါင်းပိုင်း၌ ကမ္မဇကလာပ်၉-စည်းတို့တွင် ဝတ္ထုဒသက ကိုလှပ်၍ ကျန် ၈-စည်းရကောင်းသည်။

အလယ်ပိုင်း၌ စက္ခု, သောတ, ဃာန, ဇိဝှါ ဒသကတို့ကိုလှပ်၍ ကြွင်းသော ကာယ ဘာဝ ဟဒယ ဇီဝိတ အားဖြင့် ၄- စည်းရကောင်းသည်။

အောက်ပိုင်း၌ကာယ, ဘာဝ, ဇီဝိတအားဖြင့် ၃-စည်းသော ကလာပ်ကိုသာ ရကောင်းသည်။

စိတ္တဇကလာပ်, ဥတုဇကလာပ်, အာဟာရဇကလာပ် တို့ကိုကား ၃-ပိုင်းလုံး၌ပင် ထပ်တူချည်းရကောင်းသည်။

ထို့ကြောင့်-ဆရာတို့သည်

တိကောဋ္ဌာသ၊ လူအတ္တတွင်၊ အဋ္ဌထက်ပုံ၊ မဇ္ဈုံစတု၊ အောက်စုတြိက၊ ကမ္မဇတွင်၊ တိဇရုပ်သာ၊ ရောယူပါ ဟူ၍ မိန့်ကုန်၏၊

၂၇၅- ခေါက်၍မေးက ရုပ်သေးတရားရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ခွက်ကိုမှောက်၍၊ မခေါက်ခင်က၊ ရုပ်ဘယ်မျှ၊ ခေါက်၍မေးသော် ရုပ်သေးဘယ်မျှ ထွက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ခွက်၌ဥတုဇ အဋ္ဌကလာပ်ဖြစ်၍ ရုပ်ရှစ်ခုသာ ရသည် ခေါက် သောကာလ အသံဖြစ်လတ်သော် သဒ္ဒနဝက ကလာပ်ဖြစ်သည်။ ထိုနှစ်ပါးကို ပေါင်းသော် ၁၇-ဖြစ်သည်။ အကြား၌ ပရိစ္ဆေဒရုပ်ကား၁၅-ခုရသည်။ ဤနှစ်ရပ်ကိုစပ်သော်၃၂-ခုဖြစ်သည်။

ထို၃၂-ခုကို လဟုတာ, မုဒုတာ, ကမ္မညတာ ဟူသောရုပ် ၃-ပါးနှင့် မြှောက်သော် ၉၆-ပါးရသည်။

ထိုတွင်လက္ခဏရုပ် ၄-ခုထည့်၍ရုပ်ပေါင်း တရာရ၏

ထိုကြောင့်- ဆရာတို့သည်

ခေါက်၍မေးက၊ ရုပ်သေးအရ၊ သုဒ္ခဋ္ဌနှင့်၊ နဝကလာပ်၊ သတ္တရသ်ဝယ်၊ ပိုင်းဖြတ်ခြင်းငှာ၊ အာကာသဓာတ်၊ ပန္နရသိလောင်း၊ ချင့်ပေါင်းရူပ၊ ဒွတ္တိံ သမှာ၊ သတ္တိရှာ၍၊ တာ ၃-ခုမြှောက်၊ ဆင့်လှောက်လက္ခဏာ၊ လေးခုလာက၊ တရာပြည့်ရိုး၊ လူ့ထိပ်မိုး-

ဟူ၍ စပ်ဆိုကုန်သည်။

၂၇၆-လဟုတာဒိတ္တယရုပ်တို့၏ ဝိကာရမည်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဝိညတ်စုတွင်၊ တခုခုသာ၊ ဝိကာရမည်၊ ဟောခဲ့သည်မှာ သည့်ပြင်မဖောက်ပြန်ပြီလော။

ဖြေ။ ။ကာယဝိညတ်ကြောင့်ပင် လဟုတာ, မုဒုတာ, ကမ္မညတာ တည်းဟူသော ရုပ် ၃-ပါးလည်း ဖြစ်လေရကား ဤသုံးပါးလည်း ဝိကာရပင် မည်၏၊

ထို့ကြောင့်ဋီကာ၌-

အညမညံ အဝိဇဟန္တဿပိ ဟိ လဟုတာဒိတ္တယဿ တံတံဝိကာရာ- ဓိကရူပေတိ နာနတ္တံ ဝုစ္စတိ-

ဟူ၍ မိန့်သည်။

ဟိ၊ အကြောင်းကို ပြဦးအံ့။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ အဝိဇဟန္တဿပိ၊ တကလာပ်တည်းဖြစ်၍ မစွန့်ကြသော်လည်း။ လဟုတာဒိတ္တယဿ၊ လဟုတာစသော ရုပ် ၃-ပါးအပေါင်း၏၊ တံတံဝိကာရာဓိကရူပေတိ၊ ထိုထိုသော ဖောက်ပြန်ခြင်းအလွန်ရှိသော ရုပ်တို့ဖြင့်။ နာနတ္တံ၊ ထူးသည်၏အဖြစ်ကို။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊

လျင်စွာထလို ထိခိုက်လိုသော သူ၏ တေသမုဋ္ဌာနိကဖြစ်သော နပန္ဖန္နရုပ်တို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် လဟုတာ မည်၏၊

နူးညံ့စွာ ထလို ထိခိုက်လိုသော သူ၏ တေသမုဋ္ဌာနိကဖြစ်သော နိပ္ဖန္နရုပ်တို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် မုဒုတာ မည်၏၊

အမှုအားလျော်စွာ ထလိုထိခိုက်လိုသော သူ၏ ထိုရုပ်တို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် ကမ္မညတာ မည်၏ ဟူလိုသည်။

၂၇၇-ဩဇာရုပ်၏ သဏ္ဌာန်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ကလာပ်စည်းရာ ဖွဲ့တိုင်းပါသည်၊ ဩဇာရုပ်ကို၊ အဟုတ်အမှန် သဏ္ဌာန် ဘယ်သို့ ထုတ်သနည်း။

ဖြေ။ ။အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗာဟာရ သိနေဟဘူတာ ဩဇာ ဣဓ အာဟာရ ရူပံ နာမ-

ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီ မျိုအပ်သော ထမင်းအစရှိသော အာဟာရတို့၏ အစေး အညှိ ဖြစ်သော ဩဇာသည် ဤ၌ အာဟာရရုပ်မည်၏ ဟူရကား ဩဇာသည် စိုသော မြေစိုင်၌ နှံ့သော အာပေါဓာတ်သဏ္ဌာန်ရှိ၏ ဟူ၍ ထုတ်ရမည်။

ဤကား ရူပဝိဘာဂ၌ သိမှတ်ဖွယ်တည်း။

၂၇၈-ကံသည် ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏ ဆိုရာ၌ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပါဠိတော်နှင့်

မဆန့်ကျင်ပုံကို ပြခြင်း

ရူပသမုဋ္ဌာန်၌ ကာမကုသိုလ်, အကုသိုလ် ရူပကုသိုလ်အားဖြင့် ၂၅-ပါးသော စိတ်၌ ယှဉ်သော စေတနာတည်းဟူသော ကံသည် ကမ္မဇရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏ ဆိုသော်-ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပါဠိတော်၌ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ,ࢷ ဝိညာ ဏပစ္စယာ နာမရူပံ ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ကုသိုလ်, အကုသိုလ်ကံ ဟူသော သင်္ခါရသည် ဝိညာဉ်ကို ဖြစ်စေသည်။ ဝိညာဉ်သည် စေတသိက်ဒွေပညာသ, ရုပ်အဋ္ဌဝီသ ဟူသော နာမ်, ရုပ်ကို ဖြစ်စေသည်ဟူသော ဒေသနာနှင့် ဘယ်သို့ညီပါအံ့နည်း ဟူမူ-

တိဏေဟိ၊ မြက်ထင်းတို့ကြောင့်။ ဘတ္တံ၊ ထမင်းသည်၊ သိဒ္ဓံ၊ ကျက်၏၊ ဤ၌ မီးကြောင့်သာ ထမင်းကျက်သည်ကို မီးလည်း မြက်ထင်းကြောင့် ဖြစ်ရကား အကြောင်းရင်းသို့ လိုက်သောအားဖြင့် ဝေါဟာရ ဖြစ်သကဲ့သို့ ဝိညတ်ကြောင့်ကား ရုပ်ဖြစ်သည်၊ ဝိညတ်လည်း ကံကြောင့် ဖြစ်ရကား အကြောင်းရင်းသို့ လိုက်သောအားဖြင့် ကံကြောင့် ဖြစ်၏ ဆိုသည်ဟူပေ။

ကာရဏသဒ္ဒါ-ပစ္စယသဒ္ဒါတို့ကား နီးသော အကြောင်းကို ဟောသည်။ သမုဋ္ဌာနသဒ္ဒါ, မူလသဒ္ဒါ တို့ကား ဝေးသော အကြောင်းကို ဟောသည်။ ဝါ၊ အကြောင်းရင်းကို ဟောသည်။

၂၇၉-ရုပ်ကို မဖြစ်စေတတ်သော စိတ်တို့ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်သော စိတ်ကားဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။သဗ္ဗသတ္တာနိဥှိ ပဋိသန္ဓိစိ တ္တံ, ဒွိပဉ္စဝိညဏာနိ, စတ္တာရိ အရူပဝိပါကာနီတိ သောဠသ စိတ္တာနီ ရူပံ န သမုဌာပေန္တိ-

ဟူသော သမ္မောအဋ္ဌကထာ နှာ-၂၂-နှင့် အညီ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့၏ ပဋိသန္ဓေစိတ်, ရဟန္တာတို့၏ စုတိစိတ်, ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-အရူပဝိပါက် လေးခု ဤစိတ်တို့သည် ရုပ်ကို မဖြစ်စေတတ်ဟူလိုသည်။

ယင်းသို့ အဋ္ဌကထာကြီးဆိုပါလျက် သင်္ဂြိဟ်၌ အရူပဝိပါက် ၄-ခုနှင့် ဒွေပဉ္စ-ဝိညာဉ်ကိုသာ ဘယ့်ကြောင့် ကြဉ်သနည်းဟူငြားအံ့။ ။ပဋိသန္ဓေစိတ်, စုတိစိတ်တို့သည် ဘဝင်၌ အကျုံဝင်သည်ဖြစ်၍ အရေအတွက် မပျက်ရာသောကြောင့် မကြဉ်သည်ဟုပေ။

မူလဋီကာဆရာကား။ ။သဗ္ဗေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ခပ်သိမ်းသော သူတို့၏ စုတိစိတ်တို့ပင် ရုပ်ကို မဖြစ်စေတတ်ဟု ဆို၏၊

အနုဋီကာဆရာကား။ ။ စုတိ၏ရှေးသတ္တရသမစိတ်မှစ၍ ရုပ်ကို မဖြစ်စေပြီဟု ဆို၏၊

၂၈၀-ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်ခြင်းအကြောင်းကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပဋိသန္ဓေစိတ်သည်ဘယ့်ကြောင့် ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်သနည်း။

ဖြေ။ ။တတ္ထ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ တာဝ ဝတ္ထုနော ဒုဗ္ဗလတာယ အပ္ပတိဋ္ဌိတာယ ပစ္စယဝေကလ္လတာယ, အဂန္တုကတာယ စ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ-

ဟူသော သမ္မောအဋ္ဌကထာ နှာ၂၂-နှင့် အညီ ပဋိသန္ဓေစိတ်သည် မှီရာဝတ္ထု အားနည်းသည်,ဖြစ်၍ တည်ရာမရသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း, အာဟာရ-စသောအထောက်အပံ့ကင်းသည်ဖြစ်၍ အာဂန္တုကသာ ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်။

၂၈၁-ရဟန္တာတို့စုတိစိတ်သည်ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်ခြင်း၏ အကြောင်းကိုပြခြင်း

မေး။ ။ရဟန္တာတို့၏စုတိသည် ဘယ့်ကြောင့် ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်သနည်း။

ဖြေ။ ။ခိဏာသဝဿ ပန စုတိစိတ္တံ ဝဋ္ဋမူလဿ ဝူပသန္တတ္တာ န သမုဋ္ဌာ-ပေတိ-ဟူသော သမ္မောအဋ္ဌကထာ နှာ-၂၂နှင့်အညီ ရဟန္တာတို့၏စုတိသည် ငြိမ်းပြီးသော ဝဋ္ဋမူလရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မဖြစ်စေနိုင်။

၂၈၂-ဒွေပဉ္စဝညာဉ် ၁၀-၏ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်ခြင်းအကြောင်း

မေး။ ။ ဒွေပဉ္စဝိညာဉ်၁၀-သည် ဘယ့်ကြောင့်ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်သနည်း။

ဖြေ။ ။ ဒွေပဉ္စဝညာဏေသု စျာနင်္ဂံ နတ္ထိ, ဟေတု နတ္ထီတိ စိတ္တင်္ဂံ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတိ၊ တသ္မာ န သမုဋ္ဌာပေတိ-

ဟူ၍ သမ္မောအဋ္ဌကထာ နှာ-၂၃နှင့်အညီ ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-တို့၌ ဝိတက်စသော စျာနင်လည်းမရှိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ စသောမဂ္ဂင်လည်းမရှိ လောဘစသော ဟိတ်လည်းမရှိဖြစ်၍ စိတ်အင်္ဂါအလွန်အားနည်းသောကြောင့် ရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်။

၂၈၃-အရူပဝိပါက်စိတ်တို့၏ ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်ခြင်းကြောင်း

မေး။ ။အရူပဝိပါက်စိတ်တို့သည် ဘယ့်ကြောင့် ရုပ်ကိုမဖြစ်စေနိုင်သနည်း

ဖြေ။ ။ရူပဝိရာကဘာဝနာ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ-ဟူသောဋီကာနှင့်အညီ ရုပ်၌တပ်ခြင်းကင်းသော ဘာဝနာကံသည် ဖြစ်စေအပ်သောအကျိုးဖြစ်သောကြောင့် မဖြစ်စေဟူပေ။

၂၈၄-ရုပ်ကိုဖြစ်စေတတ်သောစိတ်တို့၏ကိစ္စအထူးကိုပြခြင်း

အရူပဝိပါက် ၄-ခု ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-ကြဉ်သော ၇၅-ပါးသောစိတ်တို့သည် စိတ္တဇရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏ဟူသော်-အဘယ်စိတ်သည် အဘယ်ရုပ်ကိုဖြစ်စေသနည်း၊ ရုပ်ကိုဖြစ်စေခြင်းမှတပါး - အခြားကိစ္စကို မပြီးစေနိုင်လောဟု စောဒနာရန်ရှိ၍-

တတ္ထ အပ္ပနာဇဝနံ ဣရိယာပထမ္ပိ သန္နာမေတိ-

ဟူသောပါဌ်ကို မိန့်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား-ထို ၇၅-ပါးတို့တွင် အပ္ပနာဇော ဆဗ္ဗီသသည် သွားခြင်းရပ်ခြင်း စသော ဣရိယာပုထ်ကိုလည်း ခိုင်စေ၏ စိတ္ထဇရုပ်ကိုလည်း ဖြစ်စေ၏ ဟူလို။ ။(သမ္ပိဏ္ဍန အနက်ရှိသော ပိသဒ္ဒါဖြင့် ရှေးအနက်ကို ပေါင်းသည်။)

ဝုဋ္ဌော ကာမဇောတခုယုတ် ၃၀ အဘိညာဉ်ဒွေ ဤ ၃၂-ပါးသောစိတ်တို့သည် ကာယဝိညတ်, ဝစီဝိညတ်ကိုလည်း ဖြစ်စေ၏၊ ဣရိယာပုတ်ကိုလည်း ခိုင်စေ၏၊ စိတ္တဇရုပ်ကိုလည်း ဖြစ်စေ၏၊

ဤ ၃၂-ပါးတို့တွင် သောမနဿဇောတေရသတို့သည် ရယ်ရွှင်ခြင်းကိုလည်း ဖြစ်စေ၏၊

ထို ၁၃-ပါးတို့တွင် ပုထုဇဉ်တို့သည် လောဘမူ သောမနဿ ၄-ပါး မဟာကုသိုလ် သောမနဿ ၄ -ပါး ဤ ၈-ပါးသော စိတ်တို့ဖြင့် ရယ်ရွှင်ကုန်၏၊

သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် ၂-ပါး ကုသိုလ်သောမနဿ ၄-ပါး ဤ ၆- ပါးသောစိတ်တို့ဖြင့် ရယ်ရွှင်ကုန်၏၊

ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဟသိတုပ္ပါဒ်၊ မဟာကြိယာ သောမနဿဇော ၄-ခု ဤ ၅- ပါးသောစိတ်တို့ဖြင့် ရယ်ရွှင်ကုန်၏၊

ထို၅-ပါးတို့တွင်လည်း ဘုရားသခင်တို့သည် သဟိတ်ကြိယာဇော ၄-ခုဖြင့်သာ ရယ်ရွှင်တော်မူကြကုန်၏၊ အဟိတ်ဖြစ်သော ဟသိတုပ္ပါဒ်ဇောဖြင့် မရယ်ရွှင်ကြကုန်။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ-ဘုရားသခင်တို့၏ အလုံးစုံသော ကာယကံတော်သည် ဉာဏ်လျှင်ရှေ့သားရှိသောကြောင့် ဉာဏ်ကင်းသော ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်ဖြင့် မရယ်ဟူ၍ အချို့ဆရာတို့ဆိုကုန်၏၊ ထိုစကားသည် မသင့်။ ဟသိတုပ္ပါဒ် စိတ်တော်သည်လည်း ပုဗ္ဗေနိဝါသ, အနာဂတံသ, သဗ္ဗညုတ စသော ဉာဏ်တို့သို့ အစဉ်လိုက်လျက်သာလျှင် ဖြစ်ရကား ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်ဖြင့် ရယ်သည်ပင် ဟူပေ။ ။(ဋီကာအဆို)

၂၈၅-ရယ်ခြင်း ၆-ပါးကိုပြခြင်း

ဤရယ်ခြင်းသည်-

၁။ သိတ၊ ၄။ ဥပဟသိတ၊

၂။ ဟသိတ၊ ၅။အပဟသိတ၊

၃။ ဝိဟဝိတ၊ ၆။ အတိဟသိတ-

ဟူ၍၆-ပါးအပြားရှိ၏၊ ထို၆-ပါးတို့တွင်-

မျက်နှာရွှင်ရုံပြုံးခြင်းသည် သိတ မည်၏၊

သွားပေါ်ရုံပြုံးခြင်းသည် ဟသိတ မည်၏၊

အသံညင်းညင်းထွက်အောင် ရယ်ခြင်းသည် ဝိဟသိတ မည်၏၊

မျက်ရည်ထွက်ရုံရယ်ခြင်းသည် ဥပဟသိတ မည်၏၊

ကိုယ်တုန်လှုပ်အောင် ရယ်ခြင်းသည် အပဟသိတ မည်၏၊

လက်, ခြေ, အင်္ဂါတို့ကိုပစ်၍ ရယ်ခြင်းသည် အတိဟသိတ မည်၏၊

ထို၆-ပါးတို့တွင် သူမြတ်တို့ကား ရှေ့နှစ်ပါးဖြင့် ရယ်သည်။ သူလတ်တို့ကား အလယ်နှစ်ပါးဖြင့် ရယ်သည်။ သူယုတ်တို့ကား နောက်နှစ်ပါးဖြင့် ရယ်သည်ဟူ၍ အလင်္ကာကျမ်း၌ ဆို၏၊

၂၈၆-ကမ္မဇ, စိတ္တဇ, ဥတုဇ, အာဟာရဇ ရုပ်တို့၏

ဖြစ်ရာကာလ အစအဆုံးကို ပြခြင်း

ထိုစိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော ရုပ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေနောင် ပထမဘဝင်၏ ဥပါဒ်မှစ၍ စုတိစိတ်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသောစိတ်တို့၏ ဥပါဒ်ဆဲကာလ၌သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဌီဘင်တို့၌ မဖြစ်ကုန်။

ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ကမ္မဇကလာပ်၌ပါသော တေဇောဓာတ်ဟုဆိုအပ်သော သီတ, ဥဏှဥတုသည် ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဌီတိုင်သောအခါ ဥတုဇအဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို အဇ္ဈတ္တ, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌ ဖြစ်စေ၏၊ ထိုအခါမှစ၍ ဥတုဇကလာပ် ၄-စည်းတို့သည် မတကဠေဝရဖြစ်သည်ဟု ဆိုအပ်သည်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသော စိတ်တို့၏ ခဏ ၃-ပါး၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

ထိုကမ္မဇကလာပ်, ဥတုဇကလာပ်, စိတ္တဇကလာပ်၌ပါသော ဩဇာသည် သံသေဒဇ, ဥပပါတ်တို့အား တံတွေးမျိုခြင်း အစရှိသော အာဟာရကို သုံးဆောင်သောအခါ ဂဗ္ဘသေယျက ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား အမိမျိုသော အာဟာရနှံ့ သောအခါ အာဟာရဇ အဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ ထိုအခါမှစ၍ အာဟာရဇကလာပ်နှစ်စည်းတို့သည် စုတိတိုင်းအောင် ခပ်သိမ်းသော စိတ်တို့၏ ခဏ ၃-ပါ၌ဖြစ်ကုန်၏၊

ဤသို့လျှင် စိတ္တဇရုပ်တို့သည် စိတ်တို့၏ဥပါဒ်ခဏ၌သာ ကမ္မဇ၊ ဥတုဇ, အာဟာရဇရုပ်တို့သည် စိတ်တို့၏ ခဏ၃-ပါး၌ဖြစ်ဟန်ကို-

ဋီကာ၌-

စိတ္တဇာ စိတ္တဿ ဥပ္ပါဒက္ခဏေ၊ ကမ္မဥတုဇအာဟာရဇာ ပနတီသု ခဏေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ-

ဟူ၍ မိန့်၏၊

၂၈၇-ကံစိတ် ဥတု အာဟာရဟူ၍ ဒေသနက္ကမအားဖြင့် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကံ, စိတ်, ဥတု၊ ပြုသည့်ရုပ်မူ၊ သန္ဓေယူသော်၊ အတူမဝေး၊ ရှေ့နောက်ဘယ်ရုပ် ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ ကမ္မဇရုပ်, ဌီခဏ၌ ဥတုဇရုပ်, ပထမဘဝင်၏ ဥပါဒ်၌ စိတ္တဇရုပ်, ထို့နောက်မှ အာဟာရဇရုပ် ဖြစ်ရကားဖြစ်စဉ်အားဖြင့် ကံ, ဥတု, စိတ် အာဟာရ ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဒေသနာစဉ်အားဖြင့်သာ ကံ, စိတ်, ဥတု, အာဟာရဟူ၍ ခေါ်သည်။

၂၈၈-သတ္တဝါတို့ မသေရာကာလကို ပြခြင်း

မေး။ ။သေမင်းခေါ်ရာ၊ မလိုက်သာ၊ ဘယ်အခါတွင် လပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဥပါဒ်နှင့်အတူဖြစ်သော ကမ္မဇရုပ်တို့သည် စိတ္တက္ခဏ ၁၇-ချက်, ခဏငယ်၅၁-ချက် အသက်ရှိသည်ဖြစ်၍ သောဠသမဘဝင်၏ ဘင်နှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်၏၊ ဤစိတ်(၁၇) ချက်အတွင်း၌ ဥပပတ္တိကာလဖြစ်၍ သေမင်းမခေါ် ခေါ်သော်လည်း မလိုက်ရ။ မရဏမရှိသောအခါ ဟူပေ။

ထို့ကြောင့်-

''သဒ္ဒေါဝိကာရော ဇရတာ၊ မရဏေဉ္စာပပတ္တိယံ''-

ဟု အရှင်အနုရုဒ္ဓါဆရာ မိန့်အပ်ပြီ။

၂၈၉-ပဋိသန္ဓေအခါ ဩဇပျံ့နှံ့ ရာကာလကို ပြခြင်း

မေး။ ။ အာဟာရဇရုပ်ဟု ဆိုအပ်သော ဩဇာသည် ဌီသို့ရောက်သည် ဖြစ်၍ ရုပ်ဖြစ်စေ၏ ဟူသော် ကာလအားဖြင့် ဘယ်မျှကြာသနည်း။

ဖြေ။ ။ဧကဿ ဝါ, ဒွိန္နံဝါ, သတ္တာဟာနံ ဂတကာလေ၊ ဖရတီတိ ဝေဒိ-တဗ္ဗံ ဟူသော ဒီပနီနှင့်အညီ တသတ္တာဟ၎င်း၊ နှစ်သတ္တာဟ၎င်း ရောက်သော ကာလ၌ နှံ့၏ ဟူပေ။

အဘယ်သို့ဝင်၍ နှံ့သနည်းဟူငြားအံ့-

တဿဟိ နာဘိတော ဥဌိတော နာဠော မာတုယာ ဥဒရပဋ-လေန ဧကာဗဒ္ဓေါ ဟောတိ သော ဥပ္ပလဒဏ္ဍော ဝိယ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒေါ၊ တေန သော တတ္ထ အာဟာရရသော သံသရိတွာ အာဟာရသမုဌာန ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ-

ဟူသော သမ္မောအဋ္ဌကထာနှင့်အညီ သူငယ်၏ချက်မှပေါက်သော ချက်တန်သည် အမိဝမ်းရေနှင့် တစပ်တည်းတည်၏၊ ထိုချက်တန်သည် ကြာရိုးကဲ့သို့အပေါက်ကြီးငယ်တို့ အသွယ်သွယ်ရှိကုန်ရကား အမိစားမျိုးသော အာဟာရသည် ထိုချက်တန်ပေါက်မှ သက်ဝင်၍ ပျံ့နှံ့သဖြင့် သူငယ်၏ သဏ္ဌာန်၌ အာဟာရရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏ ဟူပေ။

မဏိမဉ္ဇူဋီကာ၌ကား-

ဧကဿဝါ ဒွိန္နံ ဝါ သတ္တာဟာနံ အတိက္ကမ္မ မာတရာ ဘုတ္တံ ကုစ္ဆိဂတဿ သရီရေ အဗ္ဘဂ ႍ ဝိယ အာဟာရကိစ္စံ ကရောတိဟူ၍ မိန့်သည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား-တခုသော သတ္တာဟကို၎င်း, နှစ်ခုသော သတ္တာဟကို၎င်း လွန်၍ အမိစားအပ်သော အာဟာရသည် ဝမ်း၌တည်သော သူငယ်အား နယ်ဆီကဲ့သို့ ပျံ့နှံ့၍ အာဟာရကိစ္စကို ပြု၏ ဟူလိုသည်။

နရသီဟပျို့၌ကား-

ဇမ္ဗူဒီပါ၊ ကျွန်းမျက်နှာ၌၊ များစွာရပ်နေ၊ လူဗိုလ်ချေ၏၊ ထိပ်ဗွေဦးခေါင်း၊ ဆံတချောင်းကို၊ ဆင့်လောင်းစိတ်ဖြာ။ ၁၆-မြွာမှ၊ မြောက်မှာကျွန်းသူ၊ လူတို့ဆံနှင့်၊ နှိုင်းစံတူကြ၊ တပင်ရလျက်၊ ထိုကတဖန်၊ ၁၆-ပြန်မှ၊ အလွန်တရာ၊ သိမ်မွေ့စွာသား၊ ရွှေစာမရီ၊ သားဧဏီ၏၊ နံဆီအပါး၊ လက်တီးကြား၌၊ ရောက်ငြားဖွဲ့သေး၊ ထိုအမွေးနှင့်၊ နှိုင်းသွေးတူချင်၊ ထိုမွေးမှင်နှင့်၊ ထပ်လျှင်ပြန်ရာ၊ စစ်ပြီးစွာသား၊ ဆီနံ့သာဝယ်၊ နှစ်ကာဖျားငြိ၊ စွတ်သည်ရှိမျှ၊ ပဋိသန္ဓေ၊ တည်နေအစ၊ ကလလက၊ ထိုမှအဗ္ဗုဒါ၊ နောက်မှာပေသိ၊ ဃနိမည်ရ၊ သတ္တာဟချည်း၊ ပေါင်းစည်းပေါ်ငြိမ်း၊ ဒွတ္တိံ သကာယာ၊ အင်္ဂါအပြား၊ ဓာတ်၄-ပါးနှင့်၊ တခြားဥတု၊ စိတ်ကံပြုသား၊ မာတုဘုဉ္ဇ၊ အာဟာရကား၊ တိသတ္တာဟ၊ တိုင်းလတ်မှလျှင်၊ ချက်ကဝင်ထွေ၊ မျှတုံပေ၏၊ မြဲနေဆယ်လ၊ သန္ဓေပသည်၊ ကာလမြင့်မြဲ- ကြာတင်တည်း။

ဟူ၍ စပ်ဆိုသည်။

ကမ္မဇရုပ်၁၈-ပါး။ ။ဟဒယဝတ္ထု, ပသာဒရုပ် ၅-ခု, ဘာဝရုပ်၂-ခု, ဇီဝိတရုပ်၁-ခု ဤ ၉-ခုသည် ကမ္မဇရုပ် ဧကန်မည်၏၊ အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ် ၈-ခု, အာကာသဓာတ် ဤ ၉-ခုသည် စတုဇရုပ် အနေကန်မည်၏၊

ဤသို့ ဧကန် ၉-ခု၊ အနေကန် ၉-ခုအားဖြင့် ကမ္မဇရုပ် အဋ္ဌာရသ ဖြစ်၏၊

စိတ္တဇရုပ် ၁၅-ပါး။ ။ဝိညတ်ဒွေ၊ လဟုတာဒိတ္တယ ၃-ခု၊ သဒ္ဒ ဤ ၆-ပါးသောရုပ်သည် စိတ်ကြောင့် ဖြစ်၏၊ အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ် ၈-ခု၊ အာကာသဓာတ် ဟူသော အနေကန် ၉-ပါးနှင့် ပေါင်း၍ စိတ္တဇရုပ် ပန္နရသ ဖြစ်သတည်း။

ဥတုဇရုပ် ၁၃-ပါး။ ။သဒ္ဒ၊ လဟုတာဒိတ္တယ ဤ ၄-ပါးသည် ဥတုကြောင့် ဖြစ်၏၊ ယခင်အနေကန် ၉-ပါးနှင့် ပေါင်း၍ ဥတုဇရုပ် တေရသ ဖြစ်၏၊

အာဟာရဇရုပ် ၁၂-ပါး။ ။လဟုတာဒိတ္တယတွင် ယခင် အနေကန် ၉-ပါးနှင့်ပေါင်း၍ အာဟာရဇရုပ် ဒွါဒသ ဖြစ်၏၊။ဤကား ရူပသမုဋ္ဌာန်၌ သိမှတ်ဖွယ်တည်း။

၂၉၀-ရုပ်ကလာပ်ဖွဲ့ရာ အင်္ဂါလေးပါးကို ပြခြင်း

ကံ အစရှိသော အကြောင်း ၄-ပါးကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော ရုပ်တို့သည် တခုစီ၊ တခုစီ အားဖြင့် မဖြစ်ကုန်။ သဘောတူရာပေါင်း၍ တစု၊ တစု အားဖြင့် ဖြစ်ကုန်၏ဟု ပြခြင်းဌာ-

ဧကုပ္ပါဒါ ဧကနိရောဓာ၊ ဧကနိဿယာ သဟဝုတ္တိနော-

ဟူသော လက္ခဏာ ၄-ပါးကို ဆိုတော်မူသည်။ ထို ၄-ပါးတို့တွင် ကလာပ်ဖော်ရုပ်တို့၏ ဥပါဒ်ချင်း၊ ဌီချင်း၊ ဘင်ချင်း တူ၍ဖြစ်သည်ကို ဧကုပ္ပါဒ၊ ဧကနိရောဓဆိုသည်။

ကလာပ်တခုတည်း၌ဖြစ်သော ဥပါဒါရုပ် တို့၏ တပါးတပါးသော မဟာဘုတ်၊ ၃-ပါး၊ ၃-ပါး သော မဟာဘုတ်၊ ၂-ပါး၊ ၂ပါးသော မဟာဘုတ်၊ မှီရာတူသည်ကို ဧကနိဿယ ဆိုသည်။

လက္ခဏာ အသီးသီးရှိသော ရုပ်ကလာပ်တို့သည် ပေါင်း၍ပေါင်း၍ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကို သဟဝုတ္တိ ဆိုသည်ဟူ၍ မှတ်။

၂၉၁-ဧကုပ္ပါဒနှင့် သဟဝုတ္တိ နှစ်ပါး၏ အထူးကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဧကုပ္ပါဒနှင့် သဟဝုတ္တိသည် ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။တခုတည်းသော ကလာပ်၌တည်သော ရုပ်တို့၏ ဥပါဒ်၊ ဌီ၊ ဘင်ဟူ၍ဖြစ်သည်ကို ဧကုပ္ပါဒ ဆိုသည်။ ဂဗ္ဘသေယျက တို့အား ၃-စည်း၊ သံသေဒဇ ဥပပါတ် တို့အား ရစည်း၊ ရူပပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ၄- စည်းသော ကလာပ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေမှစ၍ တပေါင်းတည်း ဖြစ်သည်ကို သဟဝုတ္တိ ဆိုသည်။ ဤသို့ ထူးကြ၏ ဟူပေ။

၂၉၂-စက္ခုဒသက ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

စက္ခုနာ ဥပလက္ခိတံ ဒသကံ စက္ခုဒသကံ။

စက္ခုနာ၊ စက္ခုဖြင့်။ ဥပလက္ခိတံ၊ မှတ်အပ်သော။ ဒသကံ၊ ရုပ် ၁၀ခု အပေါင်းတည်း။ စက္ခုဒသကံ၊ စက္ခုဖြင့် မှတ်အပ်သော ရုပ် ၁၀-ခုအပေါင်း။ ကြွင်းသော ကလာပ်တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ ဝိဂြိုဟ်ပြု။

၂၉၃-ယေဘုယျနည်းအားဖြင့် ဝိညတ်ရုပ်တို့ကိုလည်း

ကလာပ်ဖွဲ့စည်းရာ ပါဝင်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကာယဝိညတ္တိ နဝကကလာပ်၊ ဝစီဝိညတ္တိ ဒသကကလာပ် တို့၌ဝိညတ်ရုပ်တို့သည် စိတ္တာနုပရိပတ္တဓမ္မဖြစ်၍ တပါးရုပ်တို့ကဲ့သို့ သတ္တရသာယုက မဖြစ်ရကား ယခင်လက္ခဏာ ၄-ပါးတွင် ဘယ်သို့ ဧကုပ္ပါဒ, ဧကနိရောဓ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်း။

ဖြေ။ ။ ဤဝိညတ်ရုပ်တို့သည် ဧကနိရောဓ မဖြစ်သော်လည်း ရှမ်း, တလိုင်း, မြန်မာ ရှိသော်လည်း ပုဏ္ဏားများခြင်းကြောင့် ဗြာဟ္မဏဂါမ ခေါ်ဝေါ်ရသကဲ့သို့ ဧကနိရောဓဖြစ်သော ရုပ် များသောကြောင့် ယေဘုယျဝုတ္တိနည်းအားဖြင့် ဆိုလေသည်။ (ဝါ) မခေါ်ဝေါ်အပ်သောကြောင့် အဗ္ဗောဟာရိကနည်းအားဖြင့် ဆိုလေသည်ဟူပေ။

၂၉၄-ဗဟိဒ္ဓ၌ ရနိုင်သော ကလာပ်တို့ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဧကဝီသ၊ ကလာပ်ရဝယ်၊ ဗဟိဒ္ဓမှာ၊ ထိုက်လျော်စွာ ဖြစ်ရာကလာပ် ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။တတ္ထ သုဒ္ဓဋ္ဌကံ သဒ္ဒနဝကေဉ္စတိ ဒွေ ဥတုသမုဋ္ဌာနကလာပါ။ ဗဟိဒ္ဓါပိ လဗ္ဘန္တိ။ ။ဟူသော ပါဌ်နှင့်အညီ သုဒ္ဓဋ္ဌက ကလာပ်၊ သဒ္ဒနဝကကလာပ်အားဖြင့် နှစ်ပါးသော ကလာပ်တို့ကို တော, တောင်, ရေ, မြေ, အစ ရှိသော ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌ ရအပ်၏ ဟူလိုသည်။ ထိုတွင် ရေ, မြေ, သစ်ပင်တို့၌ သုဒ္ဓဋ္ဌက ကလာပ်ရသည်။ သစ်ပင် သစ်ခက်တို့ ထိခိုက်၍ အသံဖြစ်သောအခါ တို့၌ သဒ္ဒနဝက ကလာပ်ကိုရသည်။

၂၉၅-ဝစိဝိညတ် ဒသက ကလာပ်နှင့်

တေရသက ကလာပ်တို့ ထူးခြားပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။စိတ္တဇကလာပ် ၆-စည်းတို့တွင် ဝစိဝိညတ္တိဒသက ကလာပ်နှင့် ဝိစီ-ဝိညတ္တိသဒ္ဒလဟုတာဒိ တေရသက ကလာပ်တို့သည် ဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။ယောင်ယမ်း၍ ဆိုသောအသံ, အက္ခရာ မပြီသပဲဆိုသော အသံတို့၌ ဝစီဝိညတ္တိဒသက ကလာပ်ဖြစ်သည်။ အက္ခရာပြီပြင်စွာ ပြောဆိုသောအသံတို့၌ ဝစီဝိညတ္တိသဒ္ဒလဟုတာဒိ တေရသက ကလာပ်ဖြစ်သည် ဟူပေ။

၂၉၆-ကလာပ်ဖွဲ့ရာ မပါဝင်သော ရုပ် ၅-ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။လက္ခဏာနှင့်၊ အာကာသဓာတ်၊ ရုပ်ငါးရပ်ကို၊ ကလာပ်အင်္ဂါ၊ ဘယ်ကြောင်းရာ ကြောင့် မသွင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။အာသဓာတ်သည် တပါးသောရုပ်တို့၏ ပိုင်းခြားခြင်းသဘော, လက္ခဏရုပ် ၄-ခုသည်လည်း တပါးသောရုပ်တို့၏ လက္ခဏာမျှ ဖြစ်သောကြောင့် ကလာပ်၏ အင်္ဂါမဟုတ်ရကား ကလာပ်စည်းရာ၌ မသွင်းသည်။

၂၉၇-ကလာပ်၂၁-စည်းတွင်ရုပ်ပေါင်း၃၁၆-ပါးဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

ကမ္မဇကလာပ် ၉-စည်း, စိတ္တဇကလာပ်၆-စည်း, ဥတုဇကလာပ် ၄-စည်း, အာဟာရဇကလာပ် ၂- စည်းအားဖြင့် ၂၁-ပါးသော ကလာပ်တို့တွင် တပါးတပါး၌ လက္ခဏရုပ် ၄-ပါး, ပရိစ္ဆေဒရုပ်တပါး အားဖြင့် ငါးခုသော ရုပ်တို့ကိုရကောင်းရကား-

၂၁-ပါးတို့တည်-၅ခုဖြင့် မြှောက်သော်-တရာ့ငါးပါးဖြစ်၏

ကလာပ် ၂၁စည်းတို့တွင်-

သုဒ္ဓဋ္ဌက ကလာပ် ၃-စည်း၌ ရုပ်ပေါင်း -၂၄-ပါး။

နဝက ကလာပ် ၃-စည်း၌ ရုပ်ပေါင်း-၂ရပါး။

ဒသက ကလာပ်၉-စည်းတို့၌ ရုပ်ပေါင်း၉၀-ပါး။

ဧကာဒသက ကလာပ် ၃-စည်းတို့၌ ရုပ်ပေါင်း-၃၃ ပါး။

ဒွါဒသက ကလာပ်၂-စည်းတို့၌ ရုပ်ပေါင်း-၂၄-ပါး။

တေရသက ကလာပ်၌ ရုပ်ပေါင်း-၁၃ပါး။

ဤအလုံးစုံကို ပေါင်းသော် ရုပ်ပေါင်း- ၂၁၁ပါး ဖြစ်၏၊

ထိုရုပ်တို့၌ ယခင် တရာ့ ငါးပါးကို ထည့်သော်-၃၁၆-ပါးဖြစ်၏

ထိုရုပ် တို့၌ နိပ္ဖန္နရုပ်တို့သည်- ၁၈၉ပါးဖြစ်၏၊

ထို့ကြောင့် ဒီပနီ၌-

လက္ခဏာကာသရူပါနိ၊ ကလာပေသု တဟိံ တဟိံ။

ပဉ္စပဉ္စေဝါတိ ရူပါနိ၊ တိသတံ သောဠသာဓိကာတိ-

ဟူ၍ မိန့်ဆိုသည်။

တဟိံ တဟိံ ကလာပေသု၊ ထိုထိုသောကလာပ်တို့၌။ လက္ခဏာကာသ-ရူပါနိ၊ လက္ခဏရုပ်, အာကာသရုပ် ဖြစ်ကုန်သော။ ပဉ္စ ပဉ္စေဝ၊ ငါးပါး ငါးပါးစီတို့ကိုလျှင်။ ကတွာ၊ ပြု၍။ ဣတိရူပါနိ၊ ဤအလုံးစုံသော ရုပ်တို့သည်။ သောဠသာဓိကာ၊ ၁၆-ပါး အလွန်ရှိသော။ တိသတံ၊ သုံးရာသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊။ဤကား ရူပကလာပ ယောဇနာ၌ မှတ်ဖွယ်တည်း။

၂၉၈-ပဝတ္တိ ပဋိသန္ဓေအခါရသင့်ရာသော ရုပ်တို့ကို ဝေဖန်၍ ပြခြင်း

ကာမ ၁၁- ဘုံ၌ ပဝတ္တိကာလဝယ် ပုရိသတို့အား ဣတ္တိဘောကို ချ၍ ၂၇-ပါး, မိန်းမတို့အား ပုမ္ဘောကိုချ၍ ၂၇-ပါးသော ရုပ်တို့ကို ရကောင်းရကား ပြည့်စုံသော ဣန္ဒြေရှိသော ပုဂ္ဂုလ် တို့အား အလုံးစုံသော ရုပ်တို့ကို ရအပ်ကုန်၏ ဟူလိုသည်။

ပဋိသန္ဓေအခါ၌ကား သံသေဒဇ, ဥပပါတ် တို့အားအလွန်၏အစွမ်းအားဖြင့် စက္ခုဒသက, သောတဒသက, ဃာနဒသက, ဇိဝှါဒသက, ကာယဒသကဘာဝဒသက, ဝတ္ထုဒသကအားဖြင့် ၇-ပါးသော ဒသကတို့သည် တပြိုင်နက် ဖြစ်ကြကုန်၏၊

ယုတ်သည်၏အစွမ်းဖြင့်ကား ဇစ္စန္ဓတို့အား စက္ခုဒသကကိုချ၍ ၆-ပါး, ဇစ္စဗဓိရတို့အား သောတကိုချ၍ ၆-ပါး, ဇစ္စဃာနတို့အား ဃာနကိုချ၍ ၆-ပါး, နပုံ, ပဏ္ဍုက်တို့အား ဘာဝကိုချ၍ ၆ပါး, ကမ္ဘာဦးသားတို့အားလည်း ဘာဝရုပ်ကိုချ၍ ၆-ပါး, စက္ခု, သောတ နှစ်ပါးစုံချို့သောသူတို့အား ၂ပါးကိုချ၍၅-ပါး, စက္ခု, သောတ, ဃာန, ၃-ပါးချို့သောသူတို့အား ၃-ပါးကိုချ၍ ၄-ပါး, စက္ခု, သောတ, ဃာန, ဘာဝ ချို့သောသူတို့အား ၄-ပါးလုံးကိုချ၍ ၃-ပါးသော ကလာပ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊

၂၉၉-စက္ခုစသည်တို့ ချို့သင့် မချို့သင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ပြခြင်း

ယင်းသို့ စက္ခုစသည်တို့၏ ချို့ခြင်းသည် သုဂတိဘုံ၌ သံသေဒဇ ပဋိသန္ဓေနေသောသူတို့အား ဖြစ်ကုန်၏၊ ဥပပါတ်ပဋိသန္ဓေနေသော သူတို့အား မဖြစ်ကုန်။ ။ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ကြီးမြတ်သော ကုသိုလ်ကံကြောင့်သာ ဥပ-ပါတ်ပဋိသန္ဓေ နေရလေသောကြောင့်တည်း။

ဘာဝရုပ်တို့၏ မရခြင်းကိုလည်း ကမ္ဘာဦး၌ဖြစ်သော လူဥပပါတ်တို့ကိုသာ ယူအပ်ကုန်၏၊

ဒုဂ္ဂတိဘုံ၌ကား စက္ခု၊ သောတ၊ ဘာဝ ရုပ်တို့၏ချို့ခြင်းကို သံသေဒဇ၊ ဥပပါတ်နှစ်မျိုး၌ပင် ရအပ်၏၊

ဃာန၏ချို့ခြင်းကား သံသေဒဇတို့၌သာ ဖြစ်၏၊ ဥပပါတ်တို့၌ မဖြစ်။ ။ ထို့ကြောင့် ယမိုက်အဋ္ဌကထာ၌ ''အဃာနကော ဩပပါတိကော နတ္ထိ'' ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

အမိဝမ်း၌ ကိန်းရကုန်သော အဏ္ဍဇ၊ ဇလာဘုဇ၊ သတ္တဝါတို့အား ကာယဒသက၊ ဘာဝဒသက၊ ဝတ္ထုဒသက အားဖြင့် ၃-စည်းသော ကလာပ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေ၏ ဥပါဒ်မှစ၍ ဖြစ်ကုန်၏၊

ထို၃-စည်းတို့တွင်လည်း နပုံ၊ ပဏ္ဍုက် တို့အား ဘာဝဒသကကို မရကုန်။ စက္ခုဒသက၊ ဘောတဒသက၊ ဃာနဒသက၊ ဇိဝှါဒသက တို့သည်ကား အဋ္ဌကထာတို့၏ အလိုအားဖြင့် သတ္တမသတ္တာဟမှစ၍, ဋီကာအလိုအားဖြင့် ဧကာဒသမ သတ္တာဟမှစ၍ တသတ္တာဟစီ အစဉ်အတိုင်းဖြစ်ကုန်၏၊

၃၀၀-ပဋိသန္ဓေ တည်နေစဉ်အစကလလရေကြည် ပမာဏံကို ပြခြင်း

ဂဗ္ဘသေယျက သတ္တဝါတို့၏ ပဋိသန္ဓေတည်ဟန်ကို သမ္မောဟဝိနောဒနီ (နှာ-၂၀) ၌ ပြသည်ကား-

ဂဗ္ဘသေယျကသတ္တာနဥှို ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ပဉ္စက္ခန္ဓဏေ အပစ္ဆ အပုရေ ဧကတော ပါတုဘသန္တိ။ တသ္မိံခဏေ ပါတုဘူတာ ကလလသင်္ခါတာ ရူပသန္တတိ ပရတ္တာ ဟောတိ။

အစရှိသည်တည်း။

ထိုပါဌ်၏ အဓိပ္ပါယ်ကား-အမိဝမ်း၌ကိန်း၍ သန္ဓေယူရသော သတ္တဝါတို့အား ပဋိသန္ဓေ၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် မရှေးမနှောင်း တပြိုင်နက်ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသို့ဖြစ်သော ရေကြည်ဟုဆိုအပ်သော ရုပ်အစဉ်သည် အလွန်နည်း၏၊ ယင်ငယ်သည် တကြိမ်သောလုံ့လဖြင့် သောက်လောက်ရုံမျှသာရှိ၏၊

ထိုသို့ပြပြီး၍ တဖန် ဤပမာဏပင် များလှသေး၏၊ သိမ်မွေ့စွာသော အပ်ကိုဆီ၌ ချ၍ ဆယ်လတ်သော် အပ်သွားဖျား၌ပါသော ဆီပေါက်မျှလောက်သာ ရှိ၏ဟု ဆိုပြန်၏၊

ထိုစကားကိုလည်း များသည်ဟု ပယ်ပြန်၍ ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းသူ လူတို့၏ ဆံကို ရှစ်စိတ်စိတ်၍ တစိတ်မျှသည် ဥတ္တရကုရု ကျွန်းသူတို့၏ ဆံပင်ဖြစ်၏၊ ထိုဆံတပင်နှင့် ကြည်လင်စွာသောဆီ၌ နှစ်၍ ဆယ်သော် ဆံဖျားတွင်ပါသော ဆီပေါက်မျှလောက်သာ ရှိ၏ဟု ဆိုပြန်၏၊

ထိုပမာဏကိုပင် များသည်ဟု ပယ်ပြန်၍ ဟိမဝန္တာဝယ် ဇာတိဥဏ္ဏမည်သော သိမ်မွေ့သော သားသတ္တဝါသည် ရှိ၏၊ ထိုသား၏ အမွေးတမျှင်ကိုကြည် လင်သောဆီ၌ နှစ်၍ အဖျား၌ တင်လျက်ပါသော ဆီပေါက်ပမာဏသာ ဖြစ်၏ ဟူ၍ ဆိုကုန်၏၊

ထိုဆီပေါက်မျှသောရုပ်သည် အလွန်ကြည်လင် သန့်ရှင်း၏ဟု ပြတော်မူလိုသော မြတ်စွာဘုရားသည်-

တိလတေလဿ ယထာ ဗိန္ဓု၊ သပ္ပိမဏ္ဍော အနာဝိလော။

ဧဝံ ဝဏ္ဏပဋိဘာဂံ၊ ကလလန္တိ ပဝုစ္စတိ။

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

တိလတေလဿ၊ သာမွေးဖျား၌ငြိသော နှမ်းဆီ၏၊ ဗိန္ဓု ယထာ၊ အပေါက်ကဲ့သို့၎င်း။ အနာဝိလော၊ နောက်ကျုခြင်းမရှိသော၊ သပ္ပိမဏ္ဍော ယထာ စ၊ ထောပတ်ကြည်ကဲ့သို့၎င်း။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ကလလံ၊ ရေကြည်ဟူသောရုပ်ကို။ ဝဏ္ဏပဋိဘာဂံ၊ တူသောအဆင်း သဏ္ဌာန်ရှိ၏ ဟူ၍၊ ပဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊

ဤသို့ သေးဖွဲ့ငယ်နုလှသောရုပ်၌ ဝတ္ထုဒသက၊ ကာယဒသက၊ မိန်မတို့အား ဣတ္ထိဘော၊ ယောကျ်ားတို့အား ပုမ္ဘောဟူသော ဘာဝဒသက၊ ဤ ၃-ပါးသော ရုပ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထို ၃-ပါးတို့တွင် ဝတ္ထုရုပ်သည် မိမိ၏ မှီရာဖြစ်သော မဟာဘုတ် ၄-ပါး၊ ထိုကိုမှီသော ဝဏ္ဏ၊ ဂန္ဓ၊ ရသ၊ ဩဇာ၊ ဇီဝိတ ဟူသောရုပ် ၉-ပါးနှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ဝတ္ထုဒသက မည်၏၊

ကာယပသာဒသည် မိမိ၏မှီရာဖြစ်သော မဟာဘုတ် ၄-ပါး, ထိုကိုမှီသော ဝဏ္ဏ, ဂန္ဓ, ရသ, ဩဇာ, ဇိဝိတဟူသော ရုပ် ၉-ပါး တို့နှင့် တပေါင်းတည်း ဖြစ်၍ ကာယဒသက မည်၏၊

ဘာဝရုပ်သည်လည်း မိမိ၏မှီရာဖြစ်သော မဟာဘုတ် ၄-ပါး, ထိုကိုမှီသော ဝဏ္ဏ, ဂန္ဓ, ရသ, ဩဇာ, ဇီဝိတဟူသော ရုပ် ၉-ပါးတို့နှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ဘာဝဒသက မည်၏၊

ဤသို့ အမျှ ၃၀-သော ကမ္မဇရုပ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တပြိုင်နက်ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုရုပ်တို့သည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏၊ ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တကွဖြစ်သော ဝေဒနာသည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာမည်၏၊ သညာသည် သညာက္ခန္ဓာမည်၏၊ ကြွင်းသော စေတသိက်တို့သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာမည်၏၊ ပဋိသန္ဓေစိတ်သည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာမည်၏၊။ဤသို့ ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် တပြိုင်နက်ဖြစ်ကုန်၏ ဟူလိုသည်။

၃၀၁-ပဋိသန္ဓေအခါ သတ္တာဟဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

ထိုကလလ ရေကြည်သည် ၇-ရက်ပတ်လုံးတည်၍ လွန်လတ်သော် သားဆေးရည်နှင့်တူသော အမြှုပ်သည် ၇-ရက်ပတ်လုံးဖြစ်၏၊

ထို ၇-ရက်ကို လွန်ပြန်သော် ငရုတ်သီး, တင်လဲနှင့်တူသော သားတစ်သည် ၇- ရက်ပတ်လုံးဖြစ်၏၊

ထို ၇-ရက်ကို လွန်ပြန်သော် ကြက်ဥသဏ္ဍာန်နှင့်တူသော သားစိုင်အခဲသည် ၇-ရက် ပတ်လုံးဖြစ်၏၊

ထို ၇-ရက်ကိုလွန်ပြန်သော် ခြေနှစ်ချောင်း လက်နှစ်ချောင်း ဦးခေါင်း ဖြစ်ခြင်း ဌာ ငါးဖြာသော အဖုတို့သည် ထွက်၍ ၇-ရက်ပတ်လုံးကြီပွား၏၊

ထို ၇-ရကို လွန်သောကာလ-

ဆဋ္ဌမသတ္တာဟပတ်လုံး သူငယ်ရင့်ခြင်းသို့ ရောက်၏၊

ထို့နောက် သတ္တမသတ္တာဟ၌ စက္ခုပသာဒသည် ဖြစ်၏၊

ထို့နောက် အဋ္ဌမသတ္တာဟ၌ သောတဒသကသည် ဖြစ်၏၊

ထို့နောက် နဝမ သတ္တာဟ၌ ဃာနဒသကသည် ဖြစ်၏၊

ထို့နောက် ဒသမ သတ္တာဟ၌ ဇီဝှါဒသကသည် ဖြစ်၏၊

ဤသို့အစဉ်အားဖြင့် ဖြစ်၍ ၄၂- သတ္တာဟ ရောက်သောအခါ ကေသာလောမာ အစရှိသော ကောဋ္ဌာသတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုအနက်ကို သိစေခြင်းဌာ-

သင်္ခေပဋီကာ၌-

ပထမံ ဟိ ကလလံ သတ္တာဟံ ဟောတိ။ ပ။ နဝမ သတ္တဟာ တိက္ကမေန၊ ဇီဝှါပသာဒေါ၊ ဒသမံ သတ္တာဟံ ဇာယတိ ကေသာဒယော ပန ဒွါစတ္တာလီသမေ သတ္တာဟေ ဟောန္တိ-

ဟူ၍ ပြဆိုသည်။

၃၀၂-အဘိဓမ္မာ ဋီကာဝါဒအရ သတ္တဟဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

အဘိဓမ္မာဋီကာကို စီရင်သော ရှင်အာနန္ဒာ၏ အလိုအားဖြင့်ကား-

ပထမံ ကလလံ ဒွိသတ္တာဟံ, အဗ္ဗုဒံ ဒွိသတ္တာဟံ,ပေသိ ဒွိသတ္တာဟံ, ဃနံ ဒွိသတ္တာဟံ, ပဉ္စပသာခါ ဒွိသတ္တာဟာ ဟောန္တိ, တတောအတိက္ကမေန စက္ခုပသာဒေါ ဧကာဒသမသတ္တာဟံ, တတော သော တပသာဒေါ ဒွါဓသမံ သတ္တာဟံ, တတော ဃာနပသာဒေါ တေရသမံ သတ္တာဟံ, တတော ဇိဝှါပသာဒေါ စုဒ္ဒသမံ သတ္တာဟံ ဇာယတိ-

ဟူ၍ ဆိုသည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား - ရှေးဦးစွာ ကလလရေကြည်သည် နှစ်သတ္တာဟ ဖြစ်၏

ထို့နောက် အမြှုပ်နှစ်သတ္တာဟ, ထို့နောက် သားတစ် နှစ်သတ္တာဟ, ထို့နောက် အခဲ နှစ်သတ္ထာဟ, ထို့နောက် ခက်မငါးဖြာ နှစ်သတ္တာဟ ဖြစ်သည်။

ထို့နောက်မှ ဧကာဒသမသတ္တာဟ၌ စက္ခုဒသက, ဒွါဒသမသတ္တာဟ၌ သောတဒသက, တေရသမသတ္တာဟ၌ ဃာနဒသက၊ စုဒ္ဒသမသတ္တာဟ၌ ဇိဝှါဒသက ဖြစ်၏ ဟူလိုသည်။

ဤသို့ အဋ္ဌကထာနှင့်ဋီကာ မညီဆိုကြခြင်းသည် အကြောင်းဘယ်သို့နည်း ဟူငြားအံ့၊ ကဗ္ဘသေယျကသန္ဓေနေသော သတ္တဝါတို့သည် ကာလမညီကြ။ ဆိတ် ခွေး အစရှိသည်တို့မှာ နှစ်လခန့်ကြာသည်၊ နွား၊ ကျွဲ၊ ဆင်၊ မြင်း တို့မှာ လေးလ၊ ငါးလ၊ ဆယ်လ ခန့်ကြာသည်။߅

လူတို့၌လည်း အချို့ ၇-လ၊ အချို့ ၈-လ၊ ၉-လ ကြာသည်။ အချို့ ၁၀-လပင် ကြာသည်ဖြစ်၍ အနည်းဆုံးနေရသော သတ္တဝါတို့အား တသတ္တာဟသာ ဖြစ်သင့်သည်ကိုရည်၍ ဟေဋ္ဌိမကောဋိနည်းအားဖြင့် အဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုသည်။

အလွန်ဆုံးနေရသော သတ္တဝါဖြစ်မူ နှစ်သတ္တာဟ စီ ဖြစ်သေး၏ဟု ဥက္ကံသကောဋိ နည်းအားဖြင့် ဋီကာဆရာ ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် နှစ်ဝါဒ လုံးပင် သင့်၏ဟု ဆရာတို့ ယူကုန်၏၊

(ကလလရေကြည်၊ တည်သမှုတွင်၊ စက္ခုဒသက၊ စ၍ဖြစ်ရာ၊ လူတို့မှာ၊ ဘယ်သတ္တာဟ ကောက်မည်နည်းဟူသော ပုစ္ဆာ၏အဖြေ ပါဝင်ပြီ။)

၃၀၃-သံသေဒဇ ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

ကမလ ကုဟရ ဂဗ္ဘမလာဒိကေ သံသေဒေ ဇာတာတိ သံသေဒဇာ။

ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ ကမလ ကုဟရ ဂဗ္ဘမလာဒိကေ၊ ကြာတိုက်၊ ရေညွန်၊ ကိုယ်ဝန်၏ အညစ်အကြေး အစရှိသော။ သံသေဒေ၊ စိုစွတ်ရာအရပ်၌။ ဇာတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ သတ္တာ။ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ သံသေဒဇာ၊ သံသေဒဇမည်ကုန်၏၊

၃၀၄-ဥပပါတ် ခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း

မဟန္တာ ဥပဂန္တွာ ပတန္တီတိ ဥပပါတာ။

ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်၊ မဟန္တာ၊ ဆယ့်ငါးနှစ်ရွယ်,နှစ်ဆယ်ရွယ်ဖြင့် ကြီးကျယ်ကုန်လျက်။ ဥပဂန္တွာ၊ ကြာတိုက်စသည်သို့ကပ်၍။ ပတန္တိ၊ ကျတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ သတ္တာ။ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ ဥပပါတာ၊ ဥပပါတ်မည်ကုန်၏၊

ဥပပါတာ ဝိယ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဩပပါတိကာ။

ဧတေသံ၊ ထိုသတ္တဝါတို့အား။ ဥပပါတာ ဝိယ၊ ကြာတိုက်စသည်သို့ကပ်၍ ကျသကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ ဩပပါတိကာ၊ ဩပပါတိကတို့မည်ကုန်၏၊

၃၀၅-သံသေဒဇနှင့် ဥပပါတ်နှစ်ပါးတို့၏ အထူး

သံသေဒဇလည်း ကြာတိုက်စသော စိုစွတ်ရာ၌ဖြစ်သည်၊ ဥပပါတ်လည်း ဤနည်းတူပင်ဖြစ်သည်၊ ယင်းသို့ဖြစ်ခြင်း တူကြသော်လည်း သံသေဒဇမှာ ငယ်ကတရွေ့ရွေ့ကြီးပွါးသည်။ ဥပပါတ်မှာ ၁၅-နှစ်ရွယ်, နှစ်ဆယ်ရွယ် စသည်ဖြင့် ရုတ်ခြည်းဖြစ်သည်။ ဤသို့ ထူးကြ၏၊

၃၀၆-ဂဗ္ဘသေယျကခေါ်ဆိုရပုံကို ပြခြင်း ဂဗ္ဘေ သေန္တီတိ ဂဗ္ဘသေယျကာ။

ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ ဂဗ္ဘေ၊ အမိဝမ်းတိုက်၌။ သေန္တိ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထိုကြောင့်။ တေ သတ္တာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ ဂဗ္ဘသေယျကာ။ ဂဗ္ဘသေယျကမည်ကုန်၏၊။(အဏ္ဍဇ ဇလာဗုဇတို့ကို ရ၏၊ )

အဏ္ဍဇခေါ်ဆိုရပုံကား-အဏ္ဍေန ဇာတာတိ အဏ္ဍဇာ။

အဏ္ဍေန၊ ဥခွံဖြင့်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အဏ္ဍဇာ၊ အဏ္ဍဇတို့မည်ကုန်၏၊

ဇလာဗုဇ ခေါ်ဆိုရပုံကား-ဇလာဗုမှိဇာတာတိ ဇလာဗုဇာ။

ဇလာဗုမှိ၊ ရေနောက်စု၌။ ဇာတာ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဇလာဗုဇာ၊ ဇလာဗုဇတို့ မည်ကုန်၏၊

ဧကဇ, ဒွိဇ, ခေါ်ဆိုရပုံ-ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အဏ္ဍဇ သတ္တဝါသည် အမိဝမ်းမှလည်း တကြိမ်, ဥမှလည်း တကြိမ် ဖွားရသောကြောင့် ဒွိဇမည်သည်။

ဇလာဗုဇမှာ ဝမ်းမှ တကြိမ်သာ ဖွားရသောကြောင့် ဧကဇမည်သည်။ ထို့ကြောင့် ဝသလသုတ်၌-''ဧကဇံ ဝါ ဒွိဇံ ဝါတိ ယောစ ပါဏံ ဝိဟိံသတိ''- ဟု ဟောတော်မူသည်။

၃၀၇-ကမ္မဇရုပ် ချုပ်ရာကာလကို ပြခြင်း

မေး။ ။စုတိစိတ်နှင့်၊ အသင့်ပြိုင်လျက်၊ တချက်မယုတ်၊ ကမ္မဇရုပ်၊ ဘယ်ဌာနက ချုပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။မရဏကာလေ ပန စုတိစိတ္တောပရိသတ္တရသမစိတ္တဿ ဌိတိကာလမုပါဒါယ ကမ္မဇရူပါနိ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပုရေတရမုပ္ပန္နာနိ စ ကမ္မဇရူပါနိ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပုရေတရမုပ္ပန္နာနိ စ ကမ္မဇရူပါနိ စုတိစိတ္တသမကာလမေဝ ပတတ္တိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ-

ဟူသော လက်သန်းပါဌ်နှင့်ညီစွာ သေခါနီးကာလ၌ကား စုတိစိတ်သို့ မရောက်မီအထက် ၁၇- ချက်မြောက်သောစိတ်၏ ဌီကာလမှစ၍ ကမ္မဇရုပ်တို့သည် အသစ်မဖြစ်ပြီ။ ၎င်းစိတ်၏ဥပါဒ်ခဏ၌ဖြစ်သော ကမ္မဇရုပ်တို့သည်လည်း စုတိစိတ်နှင့်မျှသော ကာလပတ်လုံးသာလျှင်ဖြစ်၍ ၎င်းစုတိစိတ်၏ ဘင်ခဏ၌ ချုပ်ကြကုန်၏ ဟူပေ။

၃၀၈-စိတ္တဇ အာဟာရဇရုပ်တို့ ချုပ်ရာကာလကို ပြခြင်း

မေ။ ။စိတ္တဇနှင့်၊ အာဟာရဇာ၊ ရုပ်တို့မှာ ဘယ်အခါတွင် ချုပ်သနည်း။

ဖြေ။ ။တတော ပရံ စိတ္တဇာဟာရဇရုပ်ပဉ္စ ဝေါစ္ဆိဇ္ဇတိ-

ဟူသည်နှင့်ညီစွာ ထိုကမ္မဇရုပ် ချုပ်သည်နောက်၌ စိတ္တဇရုပ်, အာဟာရဇရုပ်တို့သည်လည်း ပြတ်၏ ဟူပေ။

ဤ၌တတော ပရံဟု အပါဒါန်နှင့်ဆိုသော် ထိုကမ္မဇရုပ် ချုပ်ပြီးသည့်နောက် ဘယ်လောက်ကြာသေးသနည်း၊ မကြာသော် တတောဟူသော အပါဒါန်ကို မဆိုတန်တကား ဟူငြားအံ့။

ဝေါစ္ဆိဇ္ဇတီတိ အဇီဝကသန္တာနေ တေသံ ဥပ္ပတ္တိယာ အဘာဝတော ယထာ နိဗ္ဗတ္တံ စိတ္တဇမာဟာရဇဉ္စ တတော ပရံ ကိဉ္စကာလံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈတိ-

ဟူသောဋီကာနှင့်ညီစွာ ထိုစိတ္တဇရုပ်,အာဟာရဇရုပ်တို့သည် အသက်မရှိသော သူ၏သန္တာန်၌ ဖြစ်ခြင်း၏ မသင့်သောကြောင့် အကြင်မရဏာသန္န ဇောစိတ်တို့၏ ဥပါဒ်ခဏ၌ ဖြစ်သော စိတ္တဇ, အာဟာရဇရုပ်တို့သည် ကမ္မဇရုပ် ချုပ်ပြီးသည်နောက် စိုးစဉ်သော ကာလမျှ ဖြစ်၍ ချုပ်၏ ဟူလိုသည်။

ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီကာသခင် အရှင်ဓမ္မပါလကား စိတ္တဇရုပ်သည်လည်း စုတိစိတ်နှင့် အမျှသာလျှင် ချုပ်၏ ဟု ဆိုတော်မူသည်။

စိတ္တာလင်္ကာရ၌ကား-တတော ဟူ၍ အပါဒါန်ကို ခံခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ချုပ်ပြီးသည် နောက် သတ္တရသာယုက ခန့်ရှိမှ ချုပ်၏ ဟုဆိုသည်။

၃၀၉-လူသေကောင်မှာ ရသင့်ရာသော ရုပ်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။လူသေကောင်မှာ၊ ထိုအခါ၊ ကြွင်းရာရုပ်ပေါင်း ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ဥတုသမုဌာန ရူပပရမ္ပရာ ယာဝမတကဠေဝရသင်္ခါတာ ပဝတ္တန္တိ-ဟူသည်နှင့်ညီစွာ ဥတုကြောင့်ဖြစ်သော ရုပ်အဆက်ဆက်တို့သည် သေ၍အပုပ်ကောင် ဖြစ်သည် ဟု ဆိုအပ်သည်တိုင်အောင် ဖြစ်ကုန်၏ ဟူ၍မိန့်ရကား လူသေကောင်၌ ဥတုဇ အဋ္ဌကလာပ်သာ ရ၏ ဟူပေ။

၃၁၀-တစ္ဆေတို့မှာ လူတို့အလား ရုပ်များရှိ, မရှိကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဥပပါတ်စိတ်၊ ပဋိသန္ဓေ၊ ထင်ရှားနေသည့်၊ တစ္ဆေတို့မှာ၊ ရုပ်မျိုး လူလို ရှိ၏ လော။

ဖြေ။ ။ပရမတ်ကျမ်း၏အလိုအားဖြင့် ဝိနိပါတိက အသုရာဟု ခေါ်အပ်သော သုတ္တန်ကျမ်းအလိုအားဖြင့် ပြိတ္တာဟူ၍ ၎င်း, အသုရာဟူ၍၎င်း, ဘူတယက္ခဟူ၍၎င်း ခေါ်ဝေါ် အပ်သော ဘုတ်, ပြိတ်, ဘီလူးတို့ကို ရှေးသူဟောင်းတို့သည် ဥပါ ဟူ၍၎င်း, တစ္ဆေ ဟူ၍၎င်း သမုတ်ကြကုန်သည်။ ထို ဘုတ်, ပြိတ်, ဘီလူးတို့သည် လူတို့ကဲ့သို့ ရုပ်, နာမ် အစုံပင်ရှိသည်။ ကေသာ, လောမာ စသော ကောဋ္ဌာသ ၃၂ပါးပင်ရှိသည်။ ထိုဘုတ်, ပြိတ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် အချို့ကားအဟိတ်, အချို့ကားဒွိဟိတ်, အချို့ကား တိဟိတ် ပဋိသန္ဓေနေကုန်သည်။ ယောနိအားဖြင့် အချို့ကား သံသေဒဇ, အချို့ကားဂဗ္ဘသေယျက, အချို့ကား ဥပပါတ် ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် သာရတ္ထသင်္ဂဟ၌-

ပေတာနန္တိ ပေတလောကပရိယာပန္နာနံ၊ ဒုက္ကဋကမ္မကာရိကာနံ ဝိဘာဝနံ၊ ပေတာတိ ဒွိဟေတုကတိဟေတုကာဟေတုကာ ဟောန္တိစသည်ဖြင့် မိန့်တော်မူသည်။

လူတို့ကဲ့သို့ ရုပ်, နာမ် အစုံရှိကြောင်းကို ဘယ်ကို ထောက်၍ သိရသနည်းဟူမူ နတ်, မိန်မတို့၌ လူတို့ကဲ့သို့ မဂ် ၃-ပါးရှိကြောင်း, မေထုနသေဝန ပြုလျင် ပါရာဇိကကျကြောင်းကို ဝိနည်း၌ ဟောတော်မူသောကြောင့်၎င်း, ထိုဘုတ်, ပြိတ် တို့သည် လူတို့နှင့် အိမ်ရာဖက်၍ သားသ္မီးပွားစည်းကြောင်းကို ဇာတ်ဟောင်းနိဒါန်းတို့၌၎င်း လာသောကြောင့် သိရသည်။

၃၁၁-တစ္ဆေတို့ကို လူများ မမြင်ရခြင်းအကြောင်းကို သာဓကနှင့်တကွ ပြခြင်း

ယင်းသို့ ရုပ်,နာမ် အစုံရှိလျက် လူတို့ ဘယ့်ကြောင့် မမြင်သနည်းဟူမူ ကိုယ်ကိုကွယ်စေတတ်သော ဆေးကို ဆောင်သောကြောင့်၎င်း, မန္တန်ကြောင့်၎င်း, တန်ခိုးကြောင့်၎င်း မမြင်ရ မြင်စေလိုမှ မြင်ရ၏ ဟူပေ။

ဆေးဆောင်ကြောင်းကို ဘယ်ကို ထောက်၍ သိရသနည်းဟူမူ သီဟိုဠ်ကျွန်းအနုရာဓမြို့၌ ဘီလူးမတယောက်သည် သားငယ်နှစ်ဦးကို ထူပါရာမ တံခါးပြင်၌ နေစေ၍ အစာရှာခြင်းငှာ မြို့တွင်းသို့ လာခဲ့သော် အစာမရထည့်သည်နှင့် ကြာမြင့်၍ နေ၏၊ ပိဏ္ဍပါတိက မထေရ်တဦးသည် မြို့သို့ ဝင်ခြင်းငှာ လာသည်ကို မြင်သဖြင့် သူငယ်နှစ်ဦးတို့က ကိုယ်ထင်ပြလျက် ''အရှင်ဘုရား ကျွန်ုပ်တို့ မိခင်သည် မြို့တွင်းသို့ အစာရှာသွားသည်မှာ ကြာပါပြီ၊ ရရာသမျှနှင့် မြန်စွာလာပါ၊ သင်၏သားများ ဆာမွတ်လှပြီ'' ဟု မိန့်တော်မူလိုက်ပါ ဟူ၍လျှောက်၏၊

မထေရ်မြတ်ကလည်း သင်တို့မိခင်ကို ဘယ်အကြောင်းဖြင့် ငါမြင်နိုင်, သိနိုင် အံ့နည်းဟုဆိုသော်-

''အရှင်ဘုရား ဤဆေးမြစ်ကို ယူ၍ ကြွတော်မူပါ ဟုဆေးမြစ်ကို ကပ်လိုက်၏၊ ပုံသဏ္ဍာန်ကိုလည်း ညွှန်ကြားလိုက်၏၊

မထေရ်လည်း ဆေးမြစ်ကို ဆုပ်ကိုင်၍ လာသော် တံမြက်ချေးစွန့်ရာ သားငါး, ဖျက်ရာတို့၌ အရာအထောင်မျှလောက် သွားလာနေထိုင်သော ဘုတ်, ပြိတ် ဘီလူးတို့ကို မြင်ရလေ၏၊

သူငယ်နှစ်ဦးတို့၏ မိခင်ဖြစ်သော ဘီလူမ သည်လည်း တခုသော အိမ်ရိပ်၌ မြှုပ်သော ကိုယ်ဝန်၏ အညစ်အကြေးတို့ကို ဖော်ယူ၍ လမ်းသို့ ထွက်လာသည်ကို သူငယ်တို့ ပြောလိုက်သော အမှတ်ဖြင့် သိလေလျှင် သားငယ်တို့ မှာလိုက်ကြောင်း ပြော၏၊

ဘီလူးမလည်း ''အရှင်ဘုရား ကျွန်ုပ်ကို ဘယ့်ကြောင့် မြင်သနည်း ဟု မေးလျှင် သင်၏ သားတို့ ပေးလိုက်သော ဆေးကြောင့် မြင်သည် ဟု ပြော၏၊

ဆေးကို ပြစမ်းပါဆို၍ လက်ဖြန့်ပြလေသော် ဘီလူးမလည်း ဆေးကို လုယူပြီးမှ လျင်စွာ သွားလေ၏၊

ထို့ကြောင့် ထိုသူတို့သည် တခုသောဆေး၏ အာနုဘော်ကြောင့် ကိုယ်ဝှက်နိုင်သည်ဟု သိအပ်၏ဟူ၍ မဇ္ဈမနိကာယ်, စူဋ္ဌသကုလဒါယီသုတ်အဋ္ဌကထာ၌ မိန့်သည်။

မန္တန်ဆောင်၍ ကွယ်နိုင်ကြောင်းကို ဇာတ်တို့၌လာ၏၊

၃၁၂-တစ္ဆေတို့သေရာ ရုပ်လက္ခဏာပြောင်းပုံကို ပြခြင်း

ထိုတစ္ဆေတို့ သေသောကာလ အသေကောင်ကို မမြင်ရသောအရာကို ရှင်နာဂသိန်၏ စကားတော်ဖြင့် သိအပ်၏၊

တရံသောအခါ မိလိန္ဒမင်းကြီးသည် ဤသို့မေး၏၊

''အရှင်ဘုရား ဤလောက၌ တစ္ဆေ, ဘုတ်, ပြိတ် ဟုခေါ်အပ်သောနတ် ဘီလူးတို့သည် ရှိပါသလော'' ဟုမေး၏၊

ရှင်နာဂသိန်း။ ။ရှိ၏ဟု ဖြေဆိုလျှင်။

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား ထိုနတ်, ဘီလူးတို့ကို ဘယ့်ကြောင့် မမြင်ရ သနည်းဟု မေး၏၊

ရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး ဆေး၏အာနုဘော်ကြောင်း၎င်း၊ မိမိတို့ကမ္မဇိဒ္ဓိ ကြောင့်၎င်း မမြင်ရချေ၊ အကယ်၍ မြင်စေလိုအံ့ ပြနိုင်သည်သာတည်းဟု ဖြေပေ၏၊

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား ထိုနတ်ဘီလူးတို့သည် ထိုအဖြစ်မှစုတေကြသေး၏လောဟု မေးပြန်၏၊

ရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး စုတေကြသည်သာတည်ဟု ဖြေပေ၏၊

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား၊ ထိုနတ်ဘီလူးတို့ စုတေသောအခါ ဆေးကိုလည်း မဆောင်နိုင်ရာပြီ ကိုယ်အကောင်သည် ဘယ့်ကြောင့် မထင်ပါသနည်း၊ ပုပ်သေအနံ့ သည်လည်း ဘယ့်ကြောင့် မနံပါသနည်းဟု မေး၏၊

ရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး နတ်ဘီလူးတို့စုတေသောအခါ ကိုယ်အကောင် လည်းထင်၏၊ ပုပ်သောရနံ့ လည်းနံ၏၊ သို့ရာတွင် အကြင်နတ်ဘီလူးတို့သည် စုတေအံ့သောအခါ ကျန်ရစ်သောဆွေမျိုးတို့ကို လူမသိစိမ့်သောငှာတခုသောမနောဓိဋ္ဌာန်ဖြင့် သေကြ၏၊

ထို့ကြောင့် ပိုးရွသဏ္ဌာန်ဖြင့်၎င်း, ကင်းမြီးကောက်သဏ္ဌာန်, ကင်းခြေများသဏ္ဌာန်, ပုတ်သင်သဏ္ဌာန်, ပုရစ်သဏ္ဌာန်ဖြင့်၎င်း, သမင်သဏ္ဌာန် ငှက်သဏ္ဌာန်ဖြင့်၎င်း သေကောင်ထင်လေသည်ဟု ဖြေပေ၏၊ (မိလိန္ဒပဥှာ)

၃၁၃-ဗြဟ္မာတို့မှာ ရသင့်, မရသင့်သော ရုပ်တို့ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဗြဟ္မာတို့မှာ ဃာနာဒိတ္တယ၊ ဘာဝနှစ်တန်၊ ကြဉ်သည်မှန်သော်၊ သဏ္ဌာန်ရုပ်ပင် မရှိသလော။

ဖြေ။ ။တတ္ထ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇတော ပဋ္ဌာယ ဣမာနိ သောဠသရူပါဝစရာနိ နာမ တေ သဗ္ဗေ ပုရိသသဏ္ဌာနာ၊ ဣတ္ထိ ပုရိသ ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တံပိ နတ္ထိ၊ စက္ခုသောတာနိ အတိ၊ ရူပံ ပဿန္တိ၊ သဒ္ဒံ သုဏန္တိ ဃာနံ အတ္ထိ၊ ဃာနပသာဒေါ စ ဃာနဝိညာဏဉ္စ နတ္ထိ၊ တသ္မာဂန္ဓံ န ဇာနန္တိ၊ သမာပရိဝတ္တဇိဝှါ အတ္ထိ၊ တသ္မာ ဟသန္တိ၊ ဝါစံ ဘာသန္တိ၊ ဇိဝှါပသာဒေါ စ ဇိဝှါဝိညာဏဉ္စ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ကိဉ္စိရသံ န ဇာနန္တိ န ခါဒန္တိ န ပိဝန္တိ စျာနပီတိယေဝ တေသံအာဟာရော ဟောတိ၊ ကာယော၊ အတ္ထိ၊ ကာယပသာဒေါစ ကာယဝိညာဏဉ္စ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တေ ကိဉ္စိ ဖဿံ န ဇာနန္တိ၊ ဧဝံသန္တေပိ နိဝါသနပါရုပနသာဋကာနိ အတ္ထိ၊ ဗြဟ္မဝိမာနသယနာသနာနိ အတ္ထိ၊ ကေသာ နခါ ဒန္တာ အတ္ထိ၊ သေသကောဋ္ဌာသာနိ ပန နတ္ထိ၊ ဒီပသိခါ ဝိယ သရီရံ ဟောတိ၊ မလမုတ္တမဂ္ဂါနတ္ထိ ဣတ္ထိယော နတ္ထိ နစ္စဂီတာဒီနိ နတ္ထိ ကေစိ အရိယဝိဟာ ရေန ကေစိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရေန၊ ကေစိ ဗြဟ္မဝိဟာရေန ဝိဟာသီတိ ဟူ၍ ဇိနာလင်္ကာရ၌ လာသည်။

မြန်မာဘာသာ အဓိပ္ပါယ်ကား- ဗြဟ္မာဘုံနှစ်ဆယ်တို့တွင် ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာမှစ၍ ၁၆-ပါးသော ဘုံ တို့သည် ရူပါဝစ ဘုံမည်ကုန်၏၊

ထိုဘုံတို့၌ ခမ်သိမ်းသော ဗြဟ္မာတို့သည် ယောကျ်ား၏ သဏ္ဌာန်သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ယောကျ်ားနိမိတ်, မိန်းမနိမိတ်ကား မရှိကုန်။ မျက်စိ, နားတို့သည် လူတို့ကဲ့သို့ ရှိကုန်၏၊ အဆင်းကို မြင်ကုန်၏၊ အသံကိုလည်း ကြားကုန်၏၊ နှာခေါင်းသဏ္ဌာန်ကား ရှိ၏၊ ဃာနပသာဒ, ဃာနဝိညာဉ်ကားမရှိ၊ ထို့ကြောင့် အနံ့ကို မသိကုန်၊ လူးလဲလှုပ်ရှား တတ်သောလျှာကားရှိ၏၊ ဇိဝှါပသာဒ, ဇိဝှါဝိညာဉ်ကားမရှိ၊ ထို့ကြောင့် တစုံတခုသော အရသာကို မသိကုန်။ မစားကုန် မခဲကုန် မသောက်ကုန်၊ စျာန်၌နှစ်သက်သော ပီတိသာလျှင် ထိုဗြဟ္မာတို့၏ အာဟာရဖြစ်ကုန်၏၊

လုံးလုံးလျောင်းလျောင်း မြင်စကောင်းသော ကိုယ်သဏ္ဌာန်ကား ရှိ၏၊ ကာယပသာဒ, ကာယဝိညာဉ်ကား မရှိ။ ထို့ကြောင့် တစုံတခုသော အတွေ့ကို မသာယာကုန်၊ ယင်းသို့မသာယာ သော်လည်း ကိုယ်၌ ဝတ်ရုံသောပုဆိုးတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ဗိမာန်, အိပ်ရာ, နေရာတို့လည်း ရှိကုန်၏၊ ဆံ, ခြေသည်း, လက်သည်း သွား တို့သည်ရှိကုန်၏၊ ကြွင်းသော ကောဋ္ဌာသတို့သည် မရှိကုန်။ ဆီမီး လျှံကဲ့သို့သော ကိုယ်သည် ဖြစ်၏၊ ကျင်ကြီးကျင်းငယ် သွားသောမဂ် တို့သည် မရှိကုန်။ ဗြဟ္မာမိန်းမလည်းမရှိ၊ ကခြင်း, သီခြင်းလည်းမရှိ။ အချို့သောဗြဟ္မာတို့သည် အရိယာဝိဟာရဖြင့်နေကုန်၏၊ အချို့သော ဗြဟ္မာတို့သည် ဒိဗ္ဗဝိဟာရဖြင့် နေကုန်၏၊ အချို့သောဗြဟ္မာတို့သည် ဗြဟ္မဝိဟာရဖြင့် နေကုန်၏ဟူလိုသည်။

၃၁၄-ဗြဟ္မာတို့၌ရှိသော ဩဇာသည် အာဟာရဇရုပ်မဖြစ်နိုင်ပုံကို ပြခြင်း

ဤဗြဟ္မာတို့အား ဩဇာရုပ်သည် ရှိသည်မဟုတ်ပါလော၊ အဘယ့်ကြောင့် အာဟာရဇ ကလာပ်ကို မရဟုဆိုသနည်း ဟူငြားအံ့-

အဇ္ဈောဟဋာဟာရာဘာဝေန သရီရဂတဿပိ အာဟာရဿ ရူပသမုဋ္ဌာ- ပနာဘာဝတော-

ဟူသော အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနီဋီကာ (၂၁၅)နှင့် အညီ မျိုအပ်သော ဗဟိဒ္ဓါ ဟာရ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ကိုယ်တွင်း၌တည်သော ဩဇာတည်းဟူသော အာဟာရသည်လည်း ရုပ်ကိုဖြစ်စေခြင်း မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အာဟာရဇကလာပ်ကို မရဟူ၍ဆိုလေသည်။

ဥပမာကား-သစ်ပင်ငယ်တို့၌ အာပေါဓာတ် ရှိငြားသော်လည်း ဗဟိဒ္ဓအာပေါ ဟူသော အကူအပံ့ကို မရသော် ကြီးပွားခြင်း မဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့တည်း။

၃၁၅-ဗြဟ္မာတို့မှာ ဘာဝရုပ် မရခြင်း အကြောင်းကို ပြခြင်း

ဘာဝရုပ်ကို မရခြင်းကား ထူထပ်သော ကာမရာဂ၏ ဥပနိဿယ ကင်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မရသည် ဟူပေ။

၃၁၆- အသညသတ် ဗြဟ္မာတို့ ဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

အသညသတ် ပဂ္ဂိုလ်တို့အား စက္ခု, သောတ, ဃန, ဇိဝှါ, ကာယ, ဝတ္ထု, ဘာဝဒသကတို့ကို၎င်း, အာဟာရဇကလာပ်, အလုံးစုံသော စိတ္တဇ ရုပ်တို့ကို၎င်း မရအပ်။ ထိုအသညသတ် ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ၁၇- ပါးသော ရုပ်အစုစုဖြင့်သာ ဗိမာန်နေရာ၌ ဖြစ်၏၊

လူ့ပြည်၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းစဉ်က ထိုင်လျက် စုတေသောသူသည်ထိုင်သော ဣရိယာပုထ်ဖြင့်, လျောင်းလျက် စုတေသောသူသည် လျောင်းသော ဣရိယာပုထ်ဖြင့် သာဖြစ်၏၊

ပုံသဏ္ဌာန်ကား ထုလုပ်၍ထားသော အရုပ်ကဲ့သို့ မိမိဖြစ်သော ဣရိယာပုထ် တို့ဖြင့် သာလျှင် ကမ္ဘာငါးရာပတ်လုံး တည်လေ၏ ဟူ၍ သမ္မောအဋ္ဌကထာ၌လာသည်။

၃၁၇-ဗြဟ္မာတို့မှာ တည်ရာဗိမာန် စသည်ရှိပုံကို ပြခြင်း

ထိုရူပဗြဟ္မာတို့အား မှီခိုတည်နေရာဖြစ်သော ဗိမာန်, ဥယျာဉ်, ပဒေသာပင်တို့သည်၎င်း, ကိုယ်တွင်ဆင်သော ဘယက် တန်ဆာတို့သည်၎င်း ရှိကုန်၏၊ ထိုအဆောက်အအုံတို့၌ တပ်မက်သော ဆန္ဒရာဂလည်း ဖြစ်သေး၏၊ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာ နိက္ခေပကဏ္ဍ အဖွင့်၌-

ယေ ပန ဗြဟ္မာဝိမာနကပ္ပရုက္ခအာဘရဏေသု ဆန္ဒရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိဟုဟော်တော်မူသည်။

ဤဗြဟ္မာ ပြည်တို့၌ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကဲ့သို့ ဗြဟ္မာအများတို့၏စည်းဝေးရာ သာယဝ ကောင်းမွန်လှသော သုဓမ္မာ နတ်သဘင်သည်လည်း ရှိ၏၊ ထိုသဘင်၌ ဗြဟ္မာအများတို့ပင် စည်းဝေးကြ၏၊ နတ်ပြည်, ဗြဟ္မာပြည် ဟူသမျှ၌ သုဓမ္မာသဘင် မရှိသော ပြည်မည်သည် မရှိဟူ၍ မူလပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာမာရတဇ္ဇနိယသုတ် အဖွင့်တွင် ဆိုသည်။

ဤသို့ ကျမ်းလာသည်ကို ထောက်၍ ဗြဟ္မာတို့၏ ရုပ်သဏ္ဌာန်ကို သိရာ၏ဟူပေ။

၃၁၈-ရူပ ၁၆-ဘုံ၌ ရသင့်သော ရုပ်ကလာပ်တို့ကို ပြခြင်း

ရူပဘုံ၌ ရသောရုပ်ကား ဃန, ဇိဝှါ, ကာယ ဘာဝဒွေကြဉ်သော ရုပ်တေဝီသတည်း။ ကလာပ်အားဖြင့်ကား စက္ခုဒသက, သောတဒသက ဝတ္ထုဒသက, ဇီဝိတနဝကအားဖြင့် ကမ္မဇကလာပ်၄- စည်း၊ စိတ္တဇကလာပ် ၆-စည်း၊ ဥတုဇကလာပ်၄စည်း အားဖြင့် ၁၄ပါးတို့ကို ရကုန်၏၊

အသညသတ် ဘုံ၌ရသော သတ္တာရသ ရုပ်ဟူသည်ကား လဟုတာဒိတ္တယ, အာကာသဓာတ်, အဝိနိဗ္ဘောဂရုပ်၈-ခု, ဇီဝိတိန္ဒြေ, လက္ခဏရုပ် ၄-ခုဤ ၁၇-ပါးတို့တည်း။ ကလာပ်အားဖြင့်ကား သုဒ္ဓဋ္ဌကကလာပ်, ဇီဝိတနဝကကလာပ်, လဟုတာဒေကာဒသက ကလာပ်အားဖြင့် ၃- စည်းတို့သာတည်း။

အရူပလေးဘုံ၌ကား သတ္တသန္တာန်၌ ဖြစ်သော အဇ္ဈတ္တရုပ်လည်း မရှိ၊ ဗိမာန်, ဥယျာဉ်, ရေကန် စသော ဗဟိဒ္ဓရုပ်လည်း မရှိဟု ပြတော်မူလို၍ ''အရူပေ နတ္ထိ ကိဉ္စိပိ'' ဟူ၍ ဆိုတော်မူသည်။

ဤတွင် ရုပ်နှင့်ဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

နိဗ္ဗာန်နှင့်ဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ

နိဗ္ဗာန်နှင့်ဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ

၃၁၉-နိဗ္ဗာန်ကို မြင်သောဒွါရကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ပထမမဂ်၊ ရမ္မက်ခုတ်ထွင်၊ နိဗ္ဗာန်ခွင်ကို၊ မြင်သည် ဘယ်ဒွါရတို့နည်း။

ဖြေ။ ။မဂ်တည်းဟူသော အပ္ပနာသည် မနောဒွာရဝီထိသာ ဖြစ်ရကား မနောဒွါရဖြင့် မြင်၏ဟူပေ။

ထိုစကားကို ထင်စွာဆိုဦးအံ့၊ သောတာပတ္တိမဂ်, သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ရခြင်းငှာ အလိုရှိသော တိဟိတ်ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ်သည် တေဘုမ္မကသင်္ခါရတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍-

သဗ္ဗေသင်္ခါရာ အနိစ္စာ,

သဗ္ဗေသင်္ခါရာ ဒုက္ခာ,

သဗ္ဗေဓမ္မာ အနတ္တာ-

အစရှိသည်ဖြင့် စီးဖြန်းဖန်များ၍ သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရလိုလတ်သည်ရှိသော် တေဘုမ္မကသင်္ခါရကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် အာဝဇ္ဇန်းကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ထိုအရုံကို အာရုံပြု၍ မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံနိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူဟု ၄ ကြိမ်။ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ, အနုလုံ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူဟု ၃ ကြိမ်၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၄-ကြိမ်မြောက်, မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၅ကြိမ်မြောက်စျာန်အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ပထမစျာန် စိတ်သည်၎င်း စျာန်အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ဒုတိယ စျာန်စိတ်သည်၎င်း စျာန်အင်္ဂါ သုံးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် တတိယစျာန်စိတ်သည်၎င်း စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် စတုတ္ထစျာန်စိတ်သည်၎င်း, ဂေါတြဘူသည် မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုဖြစ်အံ့ စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ပဉ္စမစျာန် စိတ်သည်၎င်း နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြု၍-

၁။ ဒုက္ခသစ္စာကိုပိုင်းခြား၍ သိခြင်း,

၂။ သမုဒယသစ္စာကို ပယ်ခြင်း,

၃။ နိရောသေစ္စာကို မျက်မှောက်ပြုခြင်း,

၄။ မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားစေခြင်း

တည်းဟူသော ကိစ္စလေးပါးကို တပြိုင်နက် တချက်တည်း ပြီးစေလျက် မဂ်ကိစ္စ တကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထိ့ုနောင် သောတာပတ္တိမဂ် ဇောစေတနာသည် ဖြစ်စေအပ်သော မဂ်စိတ်နှင့် စျာန်အင်္ဂါ အာရုံအစရှိသည်ဖြင့် တူသော သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ်, ဖိုလ်, ဖိုလ်ဟု ၃-ကြိမ်၊ မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ်, ဖိုလ်ဟု ၂-ကြိမ် ဖိုလ်ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင်ဘဝင်ကိစ္စ ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ဤနည်းအတူ သကဒါဂါမိမဂ် ဝီထိ, အနာဂါမိမဂ် ဝီထိ, အရဟတ္တမဂ် ဝီထိတို့ကို ချရမည် ဂေါတြတူနေရာ၌ ဝေါဒါန် ဟု ဆိုရသည်သာ ထူး၏၊

ဤသို့ မဂ်ဝီထိဟူသမျှသည် အပ္ပနာဇော မနောဒွါရ ဝီထိသာ ဖြစ်သောကြောင့် မနောဒွါရဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကို မြင်၏ ဟု သိရမည်။

၃၂၀-နိဗ္ဗာန် ရှိ မရှိကို သိနိုင်ရန် ပြခြင်း

မေး။ ။ရွှေပြည်နိဗ္ဗာန်၊ ထိန်လျှံဝင်းညိ၊ ရှိ-မရှိကို၊ အသိဘယ်သို့ ထင်သနည်း။

ဖြေ။ ။စိတ္တံ, စေတသိကံ, ရူပံ, နိဗ္ဗာနမီတိ သဗ္ဗထာ-

ဟူသောပါဌ်ဖြင့် စိတ်, စေတသိက်, ရုပ်, နိဗ္ဗာန်ဟူ၍ ၄-ပါးသော ပရမတ္ထတရားတို့သည် ထင်ရှားရှိ၏ ဟူ၍ သင်္ဂြိုဟ်၌ ဆိုသောကြောင့်၎င်း၊ စိတ်, စေတသိက်တို့နှင့် နိဗ္ဗာန်သည် နာမ်၏အဖြစ်ဖြင့် တူကြသောကြောင့်၎င်း၊ သတ္တဝါတို့ သန္တာန်၌စိတ်, စေတသိက် ရှိသကဲ့သို့ နိဗ္ဗာန်လည်းရှိ၏ ဟူ၍ သိရမည်။

ထိုကြောင့် သဂြုႋဟ်ကျမ်း၌-

နိဗ္ဗာနံ ပန လောကုတ္တရသင်္ခါတံ စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ မဂ္ဂဖလာနမာလမ္ဗဏဘူတံ ဝါနသင်္ခါတာယ တဏှာယ နိက္ခန္တတ္တာ နိဗ္ဗာနန္တိ ပဝုစ္စတိ-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

လောကုတ္တရသင်္ခါတံ၊ လောကမှ ထွက်မြောက်ရာဟု ဆိုအပ်သော။ စတုမဂ္ဂဉာဏေန၊ လေးပါးသော မဂ်ဉာဏ်ဖြင့်။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ၊ မျက်မှောက်ပြုအပ်သော။ မဂ္ဂဖလာနံ၊ မဂ်, ဖိုလ်တို့၏၊ အာလမ္ဗဏဘူတံ၊ အာရုံဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ ပန၊ နိဗ္ဗာန်ကိုကား။ ဝါနသင်္ခါတာယ၊ ဝါန ဟု ဆိုအပ်သော။ တဏှာယ၊ တဏှာမှ။ နိက္ခန္တတ္တာ၊ ထွက်မြောက်တတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ နိဗ္ဗာနန္တိ၊ နိဗ္ဗာန်ဟူ၍။ ပဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊

ထိုပါဌ်တို့တွင် လောကုတ္တရသင်္ခါတံဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ, ပဉ္စက္ခန္ဓာဟု ဆိုအပ်သော လောကမှ ထွက်သော အဖြစ်ကို ပြသည်။

စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ ဟူသောပါဌ်ဖြင့် သောတာပန်, သကဒါဂါမ် အနာဂါမ်, ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မျက်မှောက်ပြု၍ သိနိုင်သော အဖြစ်ကိုပြသည်။

မဂ္ဂဖလာနမာလမ္ဗဏဘူတံ ဟူသောပါဌ်ဖြင့် ကလျာဏပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အနုမာနဉာဏ်ဖြင့် ကြံဆ၍ သိနိုင်သောအဖြစ်ကို ပြသည်။

ထိုပါဌ်အပေါင်းတို့ဖြင့် ကိလေသာတို့၏ အကြွင်းမဲ့ပြတ်ခြင်း တဖန်မဖြစ်ခြင်းကို ပြုတတ်သော မဂ်, ဖိုလ်တို့၏ အာရုံဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်မည်သည်ကား တခုသော ပရမတ္ထ တရားပင်တည်း။ သက်သက်မဖြစ်ခြင်း, ပျောက်ငြိမ်းခြင်းသဘောမျှကို နိဗ္ဗာန်ဆိုသည်မဟုတ် ဟူသော အနက်ကိုလည်း ပြ၏၊

ထို့ကြောင့်ဋီကာကျော် ၂၁၆၌-

စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗန္တိ ဣမိနာ နိဗ္ဗာနဿ တံတံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတံ ဒေဿတိ။ မဂ္ဂဖလာနမာရမ္မဏဘူတန္တိ ဣမိနာ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနာနံ အနုမာနသိဒ္ဓတံ။ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ ဟိ ပညတ္တာ ရမ္မဏံ ဝါ ဉာဏံ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿမ္ဘနေ အသမတ္ထံ အတ္ထိ စ လောကေ ကိလေသသမုစ္ဆေဒါဒိ။ တသ္မာ အတ္ထိ သင်္ခတသမ္မုတိဓမ္မဝိပရီတော ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကရာနံ မဂ္ဂဖလာနမာရမ္မဏဘူတော နိဗ္ဗာနံ နာမ ဧကော ဓမ္မောတိ သိဒ္ဓံ၊ ပစ္စက္ခာနုမာနသိဒ္ဓတာ သန္ဒဿနေန စ အဘာဝမတ္တံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝိပ္ပဋိပန္နာနံဝါဒံ နိသေဓေတီတိ အလမတိပ္ပပေဉ္စန-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

အနက်ကား။ ။စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗန္တိဣမိနာ၊ စတုမဂ္ဂဉာဏေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ ဟူသော ဤပါဌ်ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနဿ၊ နိဗ္ဗာန်တရား၏၊ တံတံအရိယ ပုဂ္ဂလာနံ၊ ထိုထိုသောအရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏၊ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတံ၊ မျက်မှောက်ပြု၍ သိသောအဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ပြ၏၊ မဂ္ဂဖလာနမာရမ္မဏဘူတန္တိ ဣမိနာ၊ မဂ္ဂဖလာနမ္မဏဘူတံ ဟူသော ဤပါဌ်ဖြင့်။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနာနံ၊ ကလျာဏပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏၊ အနုမာနသိဒ္ဓတံ၊ ကြံဆ၍သိအပ်သော အဖြစ်ကို။ ဒေဿတိ၊ ပြ၏၊

ဟိ၊ ထင်စွာဆိုလိုက်အံ့။ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ ဝါ၊ သင်္ခတ တရားလျှင်အာရုံ ရှိသည်လည်းဖြစ်သော။ ပညတ္တာရမ္မဏံ ဝါ၊ ပညတ်တရားလျှင် အာရုံရှိသည်လည်း ဖြစ်သော။ ဉာဏံ၊ ဉာဏ်သည်။ ကိလေသာနံ၊ ကိလေသာတို့ကို။ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿမ္ဘနေ၊ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်း တဖန်ငြိမ်းစေခြင်း၌။ အသမတ္ထံ၊ မစွမ်းနိုင်။ လောကေ၊ လောက၌ ကိလေသသမုစ္ဆေဒါဒိ၊ ကိလေသာတို့၏ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်းစသော သဘောသည်လည်း။ အတ္ထိစ၊ ရှိသည်သာတည်း။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ သင်္ခတသမုတိဓမ္မဝိပရိတော၊ သင်္ခတတရား, ပညတ်တရားတို့မှဖောက်ပြန်သော သဘောသည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိသည် စင်စစ်တည်း။ ကိလေသာနံ၊ ကိလေသာတို့၏၊ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကရာနံ၊ ဖြတ်ခြင်း, ငြိမ်းခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်သော၊ မဂ္ဂဖလာနံ၊ မဂ်ဖိုလ်တို့၏၊ အာရမ္မဏဘူတော၊ အာရုံ၌ဖြစ်၍ ဖြစ်သော။ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်မည်သည်ကား။ ဧကော ဓမ္မော၊ တခုသော ပရမတ္ထတရားတည်း။ ဣတအတ္ထံ၊ ဤသို့သောအနက်သည်။ သိဒ္ဓံ၊ ပြီး၏၊

ပစ္စက္ခာနုမာနတာ သန္ဒဿနေနစ၊ မျက်မှောက်သိအပ်သောအဖြစ် ကြံဆ၍ သိအပ်သောအဖြစ်ကိုပြသဖြင့်လည်း၊ အဘာဝမတ္တံ၊ မဖြစ်ခြင်းသဘောမျှသည်။ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်မည်၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိပ္ပဋိပန္နာနံ။ အယူပျက်စီးအချည်းနှီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏၊ ဝါဒံ၊ အယူစကားကို။ နိသေဓေတိ၊ တားမြစ်ပေ၏၊ ဣတိ၊ ဤသို့ နိဗ္ဗာန်ရှိဟန် သိလောက်တန်သောကြောင့်။ အတိပ္ပပေဉ္စန၊ အလွန်ချဲ့သဖြင့်။ အလံ၊ အကျိုးမရှိပြီ။

ဤဋီကာပါဌ်ဖြင့် စိတ်, စေတသိက်, ရုပ်တည်းဟူသော သင်္ခတတရားလျှင် အာရုံရှိသောဉာဏ်, ပညတ်တရားလျှင် အာရုံရှိသောဉာဏ်သည် ကိလေသာတို့ကို အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်း တဖန်ငြိမ်းစေခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြုသော ဉာဏ်သည်သာလျှင် စွမ်းနိုင်သည်။

လောက၌ ကိလေသာတို့ အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ခြင်းသဘောသည်လည်း ထင်ရှားရှိခဲ့၏၊ ထိုသို့ရှိသောကြောင့် သင်္ခတတရား, သမုတိပညတ်တရားတို့မှ အခြားအသီးဖြစ်သော ကိလေသာကိုဖြတ်တတ်သော မဂ်, ဖိုလ်တို့၏အာရုံဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်မည်သည်ကား တခုသော ပရမတ်တရားပင်ရှိ၏ ဟူသောအနက်သည်ပြီး၏၊

ယင်းသို့ပြီးရကား တစုံတခုမျှ မဖြစ်ခြင်းသဘော ပျောက်ငြိမ်းခြင်းသဘောသည်နိဗ္ဗာန်မည်၏ ဟူ၍ အယူပျက်ကုန်သောသူတို့၏ ဝါဒ စကားကို ယခင်ပါဌ်တို့ဖြင့် တားမြစ်၏ ဟူလိုသည်။

၃၂၁-ရေဝတနတ်သား လျှောက်ထားရာတွင်ဘုရားသခင်ဟောတော်မူပုံကို ပြခြင်း

တရံသောအခါ ရေဝတမည်သောနတ်သားသည် ဘုရားရှင်ထံသို့ ကပ်၍ ''အရှင်ဘုရား နိဗ္ဗာန်မည်သောပြည်ကား အဘယ်မျှလောက်ဝေးပါသနည်း။ အဘယ်ခရီးဖြင့် သွားအပ်ပါသနည်း'' ဟု လျှောက်ရာတွင် ဘုရားသခင်က-

ယတ္ထ ခေါ အာဝုသော န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတိ၊ နာဟံ တံ ဂမနေန လောကဿ အန္တံ ဉာတေယျံ ဒိဋ္ဌေယျံ ပတ္တေယျန္တိ ဝဒါမိ၊ န စာဟံ အာဝုသော အပ္ပတွာဝ လောကဿ အန္တံဒုက္ခဿ အန္တကိရိယံ ဝဒါမိ။ အပိ စာဟံ အာဝုသော ဣမသ္မိံ ယေဝဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ သသည်မှိ သမနကေ လောကဉ္စ ပညပေမိ လောကသမုဒယဉ္စ လောကနိရောဓဉ္စ လောကနိရောဓဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ။

ဂမနေန န ပတ္တဗ္ဗော၊ လောကဿန္တော ကုဒါစနံ။

နစ အင်တွာ လောကန္တံ၊ ဒုက္ခာ အတ္ထိ ပမောစနံ။

ဟူ၍ ဟောတော်မူသော ဒေသနာကို ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ (ပ-နှာ ၈၉)

၌ သာဓက ပြသည်။

အာဝုသော၊ ရေဝတနတ်သား။ ယတ္ထ၊ အကြင်နိဗ္ဗာန်အရပ်၌။ န ဇာယတိ၊ ဖြစ်လည်းမဖြစ်။ န ဇီယတိ၊ အိုလည်းမအို။ န မီယတိ၊ သေလည်းမသေ။ နစဝတိ၊ ရွေ့လည်းမရွေ့။ န ဥပပဇ္ဇတိ၊ တဖန်လည်းပဋိသန္ဓေမနေ။ လောကဿန္တံ၊ လောက၏အဆုံးဖြစ်သော။ တံ ဌာနံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်အရပ်သို့။ ဂမနေန၊ ရထား လှည်း, လှေ, ခြေလျင်သွားခြင်းဖြင့်။ ဉာတေယျံ၊ သိအပ်၏ဟူ၍၎င်း။ဒိဋ္ဌေယျံ၊ မြင်အပ်၏ဟူ၍၎င်း။ပတ္တေယျန္တိ၊ ရောက်အပ်၏ဟူ၍၎င်း အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ န ဝဒါမိ၊ ဟောတော်မမူ၊

အာဝုသော၊ ရေဝတနတ်သား။ လောကဿန္တံ၊ လောက၏ အဆုံးဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ အပတွာဝ၊ မရောက်ပဲလည်း။ ဒုက္ခဿ၊ ဆင်းရဲ၏၊ အန္တကိရိယံ၊ အဆုံးကို ပြုတတ်၏ဟူ၍။ အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ န ဝဒါမိ၊ ဟောတော်မမူ။

အာဝုသော၊ ရေဝတနတ်သား။ အမိစ၊ စင်စစ်သော်ကား။ ဗျာမမတ္တေ၊ တလံမျှလောက်သော၊ သသညိမှိ၊ သညာနှင့်တကွသော။ သမနကေ၊ စိတ်နှင့် တကွသော၊ ဣမသ္မိံ ယေဝ ကဠေဝရေ၊ ဤကိုယ်၌ သာလျှင်။ လောကဉ္စ၊ သင်္ခါရလောကကိုလည်း။ ပညပေမိ ပညတ်တော်မူ၏၊ လောကသမုဒယဉ္စ၊ သင်္ခါရလောက၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း။ပညပေမိ၊ ပညတ်တော်မူ၏၊ လောကနိရောဓဉ္စ၊ သင်္ခါရလောက၏ ချုပ်ရာနိဗ္ဗာန်ကိုလည်း၊ ပညပေမိ၊ ပညတ်တော်မူ၏၊ လောကနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒဉ္စ၊ လောက၏ချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကိုလည်း။ ပညပေမိ၊ ပညတ်တော်မူ၏၊

အာဝုသာ၊ အို ရေဝတနတ်သား၊ လောကဿ၊ သင်္ခါရလောက၏၊ အန္တော၊ အဆုံးဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ ဂမနေန၊ ရထား, မြင်း, ဆင်,ယာဉ်ဖြင့်၎င်း၊ လှည်း,လှေ, ခြေလျင်သွားခြင်းဖြင့်၎င်း။ ကုဒါစနံ၊ တရံတဆစ်မျှ။ န ပတ္တဗ္ဗော၊ မရောက်အပ်။ လောကဿန္တံ၊ လောက၏ အဆုံးဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သို့။ အပတွာ စ မရောက်ပဲလည်း။ ဒုက္ခာ၊ ဆင်းရဲမှ။ ပမောစနံ၊ လွတ်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။

ဤသို့သော ဒေသနာဖြင့် နိဗ္ဗာန်မည်သည် လူတို့၏မြို့ပြ, ပြည်, ရွာ, ကဲ့သို့ တည်ရာဒေသ မရှိရကား ရထား, မြင်း, ဆင်, စသော ယာဉ်ဖြင့်၎င်း ခြေလျင်ဖြင့်၎င်း သွား၍ ရောက်ကောင်းသည်မဟုတ်။ ဝိသုဒ္ဓိပဋိပတ်မြတ်သော အကျင့်ဖြင့်သာ ရောက်အပ်သည်။ မဂ်ဉာဏ်ဖိုလ်ဉာဏ် ဖြင့်သာမြင်နိုင်သည်။ ဆင်းရဲအပေါင်း၏ ဆုံးရာဖြစ်သည်။ ထိုနိဗ္ဗာန်ကား ဧကန်ရှိသည်သာတည်း။ ဤနိဗ္ဗာန်သို့ မရောက်သမျှကို ဒုက္ခမှ ကင်းလွတ်သည် မရှိဟု မိန့်တော်မူသည်။

၃၂၂-မိလိန္ဒမင်းကြီး မေးရာတွင် ရှင်နာဂသိန်ဖြေဆိုပုံကို ပြခြင်း

မိလိန္ဒပဥှာ၌ကား-

ဘန္တေ နာဂသေန ကတမေ သတ္တာ ကမ္မဇ၊ ကတမေ ဟေတုဇာ ကတမေ ဥတုဇာတိ၊ ယေ ကေစိ မဟာရာဇ သစေတနာ သတ္တာ သဗ္ဗေ ကမ္မဇာ။ ပထဝီ စ သဗ္ဗေ ပဗ္ဗတာ ဇလာ ဝါတာ စ ဥတု ဇာ။ အဂ္ဂိ စ သဗ္ဗေဟိ ပဇာ ဟေတုဇာ။ အာကာသော စ နိဗ္ဗာနဉ္စ အကမ္မဇာ အဟေတုဇာ န ဥတုဇာတိ အစရှိသည်ဖြင့် လာသည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။အရှင်နာဂသိန် အဘယ်သတ္တဝါတို့သည် ကံကြောင့်ဖြစ်ကုန်သနည်း။ အဘယ်သလောတို့သည်အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ကုန် သနည်း။ အဘယ်သဘောတို့သည်ဥတုကြောင့် ဖြစ်ကုန်သနည်းဟု မေး၏၊

မင်းကြီးစိတ်ရှိသော အကြင်သတ္တဝါတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့သည် ကံကြောင့်သာဖြစ်ကုန်၏၊ မြေသည်၎င်း အလုံးစုံသော တောင်တို့သည်၎င်း ရေသည်၎င်း လေသည်၎င်း ဥတုကြောင့်ဖြစ်ကုန်၏၊ မီးသည်၎င်း အလုံးစုံသော သစ်ပင်တို့သည်၎င်း အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းကင်သည်၎င်း နိဗ္ဗာန်သည်၎င်း ကံကြောင့်လည်းမဖြစ် အကြောင်းကြောင့်လည်းမဖြစ် ဥတုကြောင့်လည်းမဖြစ်ချေ။

မင်းကြီး နိဗ္ဗာန်ကို ကမ္မဇဟူ၍၎င်း ဟေတုဇဟူ၍၎င်း ဥတုဇဟူ၍၎င်း ဖြစ်ပြီးဟူ၍၎င်း ဖြစ်ဆဲဟူ၍၎င်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟူ၍၎င်း အတိတ်ဟူ၍၎င်း အနာဂတ်ဟူ၍၎င်း ပစ္စုန်ပ္ပန်ဟူ၍၎င်း စက္ခုဝိညာဉ်ဖြင့် မြင်အပ်သည်ဟူ၍၎င်း, သောတဝိညာဉ်ဖြင့် ကြားအပ်သည်ဟူ၍၎င်း ဃာနဝိညာဉ် ဇိဝှါဝိညာဉ် ကာယဝိညာဉ်တို့ဖြင့် သိအပ်၏ ဟူ၍၎င်း မဆိုအပ်ချေ ဟူ၍ ဖြေဆို၏၊

ထိုအခါမင်းကြီးက အရှင်ဘုရား ထိုသို့ဖြင့်တပြီးကား အရှင်ဘုရားတို့သည် မရှိသောသဘောကို နိဗ္ဗာန်ဟူ၍ ညွှန်းတော်မူသလော ဟုလျှောက်၏၊

အရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီးနိဗ္ဗာန်သည် မရှိသည်ကားမဟုတ်၊ ရှိသည်သာတည်း။ မနောဝိညာဉ်ဖြင့် သိအပ်၏၊ ကောင်းသောအကျင့်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် စင်ကြယ်စွာသော ဉာဏ်ဖြင့် မြင်နိုင်၏ဟု ဖြေလျှင်-

အရှင်ဘုရား ဥပမာဖြင့် သိပါစေလော ဟုလျှောက်ပြန်လေရာ-

မင်းကြီး လေသည် ရှိ၏လောဟု မေး၏၊

အရှင်ဘုရားရှိပါ၏ဟု လျှောက်လျှင်-

မင်းမြတ် ဤရှိသောလေကို ငါ့အားပြပါလောဟုဆို၏၊

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား လေ၏ အနီ အဖြူ စသော အဆင်းကို၎င်း, အလုံးအပြား စသောသဏ္ဌာန်ကို၎င်း ကြီးသည် ငယ်သည် တိုသည် ရှည်သည်ကို၎င်း ပြခြင်းငှာ မတတ်နိုင် ဟူ၍ လျှောက်ပေသော်-

အရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး ထိုသို့မပြနိုင်မူ လေသည်မရှိသလောဟု မေး၏၊ '

အရှင်ဘုရား၊ လေရှိပါ၏ ပြခြင်းငှာသာ မတတ်နိုင်ပါဟု လျှောက်လျှင်-

မင်းကြီး၊ ဤအတူ နိဗ္ဗာန်လည်း ဧကန်ရှိ၏၊ ပြခြင်းငှာသာ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၏၊

အရှင်ဘုရား အလွန်သင့်မြတ်ပေ၏၊ အကျွန်ုပ်သည် နိဗ္ဗာန်ရှိကြောင်းကို ဝန်ခံပါ၏ဟု လျှောက်လေသတည်း။

ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း နိဗ္ဗာန်ရ-မရ, မိလိန္ဒမင်းကြီးကမေးရာ

၃၂၃-ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း နိဗ္ဗာန်ရ-မရ, မိလိန္ဒမင်းကြီးကမေးရာ

အရှင်နာဂသိန် ဖြေဆိုပုံကို ပြခြင်း

မင်းကြီး။ ။အရှိင်နာဂသိန်၊ ခပ်သိမ်းသောသူတို့သည် နိဗ္ဗာန်ကို မရကုန်။ စင်စစ်သော်ကာ ကောင်းသောအယူအကျင့်ရှိသော အရိယာသာဝကတို့သည် သာလျှင် နိဗ္ဗာန်ကို ရကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏၊

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် နိဗ္ဗာန်ကိုမရ၊ ထိုပုဂ္ဂုလ်သည် နိဗ္ဗာန်ကား အလွန်ချမ်းသာ၏ဟူ၍ သိပါ၏လောဟု မေး၏၊

အရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး၊ သိပါ၏ဟု ဖြေသော်-

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား ဘယ်သို့သိပါအံ့နည်းဟု လျှောက်၏၊

အရှင်နာဂသိန်။ ။မင်းကြီး လက်, ခြေဖြတ်ခြင်းကို မခံရသေးသော သူတို့သည် သူတပါး လက်, ခြေဖြတ်ခြင်းကို ခံရသောအခါ ငိုကြွေးသောအသံကို ကြား၍ လက်, ခြေ ဖြတ်ခြင်း၌ ဆင်းရဲကြီးသည်ကို သိသကဲ့သို့ ဤအတူ အကြင်သူတို့သည် နိဗ္ဗာန်ကို မြင်၏၊ ထိုသူတို့၏ ပြောဟောချီးမွမ်းသောအသံကို ကြားသဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကားဤသို့ ချမ်းသာရ၏ဟု သိသတည်း။ ဤသို့ ဖြေတော်မူလျှင်-

မင်းကြီး။ ။အရှင်ဘုရား လျောက်ပတ်၏ဟု ချီးမွမ်း၏၊

ဤမှတပါးသော ဥပမာ ဥမမေယျတို့ဖြင့် သမ္မောဟဝိနောဒနီ၌၎င်း, သတိပဌာန်သုတ်, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာတို့၌၎င်း လာသည်ကားများသေး၏၊ တွေးဆ ဆင်ခြင်၍ သိမြင်လောက်တန်ပြီ ဖြစ်ရကား မရေးသားလိုက်ပြီ။

၃၂၄-နိဗ္ဗာန်အပြား နှစ်ပါးကိုပြခြင်း

ထိုနိဗ္ဗာန်သည်-

၁။ သဥပါဒိသေသ နိဗ္ဗာန်

၂။ အနုပါဒိသေသ နိဗ္ဗာန်ဟူ၍နှစ်ပါးပြားသည်။ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ကိလေသာကုန်၍ ခန္ဓာငါးပါးသာ အကြွင်းရှိသည်ကား သဥပါဒိသေသ နိဗ္ဗာန်မည်၏၊

ကိလေသာလည်းကုန် ခန္တာငါးပါးလည်း အကြွင်းမရှိသည်ကား အနုပါဒိသေသ နိဗ္ဗာန်မည်၏၊

ဤသို့ပြားခြင်းသည် ပရမတ္ထအားဖြင့် ပြားသည်မဟုတ် သိလွယ်ရာအကြောင်း အမြွက်ဖြင့်သာ ပြားသည်ဟု ပြလိုသော အရှင်အနုရုဒ္ဓါဆရာသည်-

တဒေတံ ဒုဝိဓံ ဟောတိ ကာရဏာရိယာယေန-ဟုမိန့်၏၊

ဣတိဝုတ် အဋ္ဌကထာ၌လည်း=

ယဒိ ပိ တဿ ပရမတ္ထတော ဘေဒေါ နတ္ထိ၊ ပရိယာယေန ပန ပညာယတိ-

ဟူ၍ ဆိုတော်မူ၏၊

၃၂၅-တနည်း နိဗ္ဗာန်အပြား ၃ ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။သုညတ နိဗ္ဗာန်, အနိမိတ္တနိဗ္ဗာန်, အပ္ပဏိဟိတနိဗ္ဗာန်ဟူ၍ သုံးတန် ဘယ့်ကြောင့်ပြားသနည်း။

ဖြေ။ ။အတ္တဟူ၍ စွဲလမ်းခြင်းကို စွန့်တတ်သော အနတ္တဟူ၍ စီးဖြန်းခြင်းသည် သုညတာနုပဿနာ မည်၏၊ ထိုအနုပဿနာဖြင့် စီးဖြန်း၍ ဝဋ်မှထမြောက်ကြောင်း ဖြစ်သော ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဇောသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုဇောသည် သုညတဝိမောက္ခ မည်၏၊ ထိုဇောနောက်ကျသော မဂ်သည်လည်း သုညတမဂ်, ဖိုလ်သည်လည်း သုညတဖိုလ် မည်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ၏နိဗ္ဗာန်သည် သုညတ နိဗ္ဗာန် မည်လေသည်။

ဝိပ္ပလာသနိမိတ်ကို စွန့်တတ်သော အနိစ္စဟူ၍ စီးဖြန်းခြင်းသည် အနိမိတ္တာ နုပဿနာ မည်၏၊

ထိုအနုပဿနာဖြင့် စီးဖြန်း၍ ဝုဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဇောသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုဇောသည် အနိမိတ္တဝိမောက္ခ မည်၏၊

ထိုဇောနောက်ကျသော မဂ်သည်လည်း အနိမိတ္တမဂ်, ဖိုလ်သည် အနိမိတ္တဖိုလ် မည်၏၊

ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ နိဗ္ဗာန်သည် အနိမိတ္တနိဗ္ဗာန် မည်လေသည်။

တဏှာ ဟူသော တောင့်တခြင်းကို စွန့်တတ်သော ဒုက္ခဟူ၍ စီးဖြန်းခြင်းသည် အပ္ပဏိဟိတာနုပဿနာ မည်၏၊

ထိုအနုပဿနာဖြင့် စီးဖြန်း၍ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿဇောသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုဇောသည် အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခ မည်၏၊

ထိုဇောနောက်ကျသော မဂ်သည်လည်း အပ္ပဏိဟိတမဂ်, ဖိုလ်သည်လည်း အပ္ပဏိဟိတဖိုလ် မည်၏၊

ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ နိဗ္ဗာန်သည် အပ္ပဏိဟိတနိဗ္ဗာန် မည်သည်။

ဤသို့ ဝိပဿနာတည်းဟူသော ရောက်ကြောင်း အခြင်းအရာအားဖြင့် သုံးပါးပြားသည် ဟူပေ။

၃၂၆-လက္ခဏာရေးသုံးပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ထင်ရုံမျှဖြင့် မဂ်ကို ရ-မရ ပြခြင်း

မေး။ ။လက္ခဏာ ရေးသုံးပါးတွင် တပါးပါးကို နှလုံးသွင်း၍ ထင်သဖြင့် မဂ်ကိုရသလော၊ သုံးပါးလုံးထင်မှ ရသလော။

ဖြေ။ ။တပါးပါးထင်ရုံမျှဖြင့် မရ သုံးပါးလုံးထင်မှရ၏ ဟူပေ။ သုံးပါးလုံးထင်မှ ဘယ်သို့ သုညတမဂ် စသည်မည်အံ့နည်း ဟူငြားအံ့၊ သုံးပါးလုံးထင်သော်လည်း မိမိ နှလုံးသွင်းရင်း လက္ခဏာ တပါးပါးသာ ရှေးဦးစွာ ထင်သည်ဖြစ်၍ ထိုထင်သော ရောက်ကြောင်း၏အစွမ်းအားဖြင့်၎င်း မိမိ၏ဂုဏ်အားဖြင့်၎င်း အာရုံအားဖြင့်၎င်း ဤအကြောင်း သုညတ စသောအမည်ကိုရ၏ဟူပေ။

ထိုအနက်ကိုပြခြင်းငှာ အဋ္ဌသာလိနီ ၂၆၆-၌

သုညတန္တိ လောကုတ္တရမဂ္ဂဿ နာမံ။ သော ဟိ အာဂမနတော သဂုဏတော အာရမ္မဏတောတိ တီဟိ ကာရဏေဟိ နာမံ လဘတိ၊ ကထံ ဣဓ ဘိက္ခု အနတ္တတော အဘိနိဝိသိတွာ အနတ္တတော သင်္ခါရ ပဿတိ။ ယသ္မာ ပန အနတ္တတော ဒိဋ္ဌိမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ နာမ န ဟောတိ၊ အနိစ္စတောပိ ဒုက္ခတောပိ ဒဋ္ဌုမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ''အနစ္စံ ဒုက္ခ မနတ္တာ'' တိ တိဝိဓံ အနုပဿနံ အာရောပေတွာ သမ္မသန္တော စရတိ။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ ပနဿ တေဘူမကေပိ သင်္ခါရေ သုညတောဝ ပဿတိ။ အယံ ဝိပဿနာ သုညတာ နာမ ဟောတိ၊ သာ အာဂမနီယ- ဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော မဂ္ဂဿ ''သုညတ'' န္တိ နာမံ ဒေတိ။ ဧဝံ မဂ္ဂေါ အာဂမနတော သုညတနာမံ လဘတိ-

သုညန္တိ၊ သုညတဟူသောအမည်သည်။ လောကုတ္တရမဂ္ဂဿ၊ လောကုတ္တရာ မဂ်၏ နာမံ၊ အမည်တည်း။ ဟိ၊ ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ သော၊ ထိုမဂ်သည်။ အာဂမနတော၊ ရောက်ကြောင်းအားဖြင့်၎င်း။ သဂုဏတော၊ မိမိဂုဏ်အားဖြင့်၎င်း။ အာရမ္မဏတော၊ အာရုံအားဖြင့်၎င်း။ တီဟိ ကာရဏေဟိ၊ သုံးပါးသောအကြောင်းတို့ဖြင့်။ နာမံ၊ အမည်ကို။ လဘတိ၊ ရ၏၊

ကထံ၊ အဘယ်သို့ ရသနည်းဟူမူကား။ ဣဓ၊ ဤသာသနာတော်၌။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ အနတ္တတော၊ အနတ္တအားဖြင့်။ အဘိနိဝိသိတွာ၊ နှလုံးသွင်း၍။ သင်္ခါရေ၊ တေဘုမ္မက သင်္ခါရတရားတို့ကို။ အနတ္တတော၊ အနတ္တအားဖြင့်။ ပဿတိ၊ မြင်၏၊ ယသ္မာ ပန၊ အကြင်ကြောင့်ကား။ အနတ္တတော၊ အနတ္တအားဖြင့်။ ဒိဋ္ဌမတ္တေနေဝ၊ မြင်ကာမျှဖြင့်သာလျှင်။ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ နာမ၊ မဂ်၏ထမြောက်ခြင်းမည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ အနိစ္စတောပိ၊ အနိစ္စအားဖြင့်၎င်း။ ဒုက္ခတောပိ၊ ဒုက္ခအားဖြင့်၎င်း။ ဒဋ္ဌုမေဝ၊ မြင်ခြင်းငှာသာလျှင်။ ဝဋ္ဋတိ၊ သင့်၏၊

တသ္မာ၊ ထိုသို့မြင်သင့်သောကြောင့်။ အနိစ္စဒုက္ခမနတ္တာတိ၊ အနိစ္စ, ဒုက္ခ အနတ္တ ဟူ၍။ တိဝိဓံ၊ သုံးပါးအပြားရှိသော။ အနုပဿနံ၊ အနုပဿနာသို့။ အာရောပေတွာ၊ တင်၍။ သမ္မသန္တော၊ သုံးသပ်လျက်။ စရတိ၊ ကျင့်၏၊ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ ပန၊ ဝဋ်မှထမြောက်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိပဿနာသည်ကား။ တေဘူမကေပိ သင်္ခါရေ၊ ဘုံသုံးပါး၌ဖြစ်သော သင်္ခါရတို့ကိုလည်း။ သုညတောဝ၊ ဆိတ်သောအားဖြင့်သာလျှင်။ ပဿတိ၊ မြင်၏၊ အယံ ဝိပဿနာ၊ ဤဝိပဿနာသည်။ သုညတာနာမ၊ သုညတဝိပဿနာ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ သာ၊ ထိုရှေးဦးစွာမြင်သော ဝိပဿနာသည်။ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ၊ ရောက်ကြောင်း၏အရာ၌။ ဌတွာ၊ တည်၍။ အတ္တနော မဂ္ဂဿ၊ မိမိမဂ်၏၊ သုညတန္တိ နာမံ၊ သုညတ ဟူသောအမည်ကို။ ဒေတိ၊ ပေး၏၊ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ်သည်။ အာဂမနတော၊ ရောက်ကြောင်းဝိပဿနာအားဖြင့်။ သုညတနာမံ၊ သုညတ မဂ်ဟူသော အမည်ကို လဘတိ၊ ရ၏၊

ယသ္မာ ပန၊ အကြင်ကြောင့်ကား။ သော၊ ထိုမဂ်သည်။ ရာဂါဒီဟိ၊ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့မှ။ သုညော၊ ဆိတ်၏၊ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ သရဏေဝ၊ မိမိဂုဏ်အားဖြင့်သာလျှင်။ သုညတနာမံ၊ သုညတမဂ်ဟူသော အမည်ကို။ လဘတိ၊ ရ၏၊ နိဗ္ဗာနံပိ၊ နိဗ္ဗာန်သည်လည်း။ ရာဂါဒီဟိ၊ ရာဂစသည်တို့မှ။ သုညတတ္တာ၊ ဆိတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သုညတန္တိ၊ သုညတဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏၊ တံ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်ကို။ အာရမ္မဏံ ကတွာ၊ အာရုံပြု၍။ ထိုအနက်ကို ပြခြင်းငှာ ၎င်းအဋ္ဌသာ လိနီအဋ္ဌကထာ နှာ-၂၆၉၌

တီနိလက္ခာနိ ဧကာဝဇ္ဇနေန ဝိယ အာဂါထ မာဂစ္ဆန္တိ။ တိဏ္ဏဉ္စ ဧကတော အာပါထဂမနံ နာမ နတ္ထိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန ဝိဘူတာဘာ-ဝဒီပနတ္ထံ ဧဝံ ဝုတ္တံ-

ဟူ၍မိန့်တော်မူသည်။

တီဏိ လက္ခာနိ၊ သုံးပါးသောလက္ခာတို့သည်။ ဧကောဝဇ္ဇနေန၊ တခုသော အာဝဇ္ဇန်းရှိသော ဝီထိဖြင့်။ အာပါထံ ဝိယ၊ ထင်ခြင်းသို့ရောက်သကဲ့သို့။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏၊ စ၊ စင်စစ်ကား။ တိဏ္ဏံ၊ သုံးပါးသောလက္ခာတို့၏၊ ဧကတော၊ တပေါင်းတည်း။ ဝါ၊ တပြိုင်နက်။ အာပါထဂမနံ နာမ၊ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သည်မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ပန၊ ယင်းသို့မရှိသော်လည်း။ ကမ္မဋ္ဌာနဿ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း၏၊ ဝိဘူတာဘာဝဒီပနတ္ထံ၊ ထင်ရှားသောအဖြစ်ကိုပြခြင်းငှါ။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်၏၊

တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ၊ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟူ၍။ တိဝိဓံ၊ သုံးပါးအပြားရှိသော။ အနုပဿနံ၊ အနုပဿနာသို့။ အာရောပေတွာ။ တင်၍။ သမ္မသန္တော၊ သုံးသပ်လျက်။ စရတိ၊ ကျင့်၏၊ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ ပန၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာသည်ကား။ တေဘူမက သင်္ခါရေသု၊ ဘုံသုံးပါး၌ ဖြစ်သော သင်္ခါရတရားတို့၌။ ပဏိဓိံ၊ တဏှာဟူသော တောင့်တခြင်းကို။ သောသေတွာ၊ ခြောက်တတ်စေ၍။ ပရိယာဒိယိတွာ၊ ကုန်စေ၍။ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ လွှတ်၏၊ အယံ ဝိပဿနာ၊ ဤဝိပဿနာသည်။ အပ္ပဏိဟိတာနာမ၊ အပ္ပဏိဟိတ မည်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ သာ၊ ထိုဝိပဿနာသည်။ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ၊ ရောက်ကြောင်း၏အရာ၌။ ဌတွာ၊ တည်၍။ အတ္တနော မဂ္ဂဿ၊ မိမိမဂ်၏၊ အပ္ပဏိဟိတန္တိ နာမံ၊ အပ္ပဏိဟိတဟူသော အမည်ကို။ ဒေတိ၊ ပေး၏၊ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ်သည်။ အာဂမနတော၊ ရောက်ကြောင်းအားဖြင့်။ အပ္ပဏီဟိတနာမံ၊ အပ္ပဏိဟိတဟူသောအမည်ကို။ လဘတိ၊ ရ၏၊ ။သဂုဏ စသည်မှာ ရှေးအတူပင်တည်း။

တခုသော အာဝဇ္ဇန်းဖြင့် လက္ခဏာရေး

၃-ပါးလုံးကို မထင်နိုင်ခြင်း

သုံးပါးသော လက္ခဏာထင်မှ မဂ်ကိုရ၏ ဟူသော်-ထိုလက္ခဏာရေး သုံးပါးတို့သည် တခုသောဝီထိ၌ ထင်နိုင်အံ့လော ဟူငြားအံ့ တခုသော ဝီထိ၌ကား တပြိုင်နက်မထင်၊ ယင်သို့မထင်သော်လည်း ညဉ့်မိုက်၌ ထင်းမီးစကိုခြာခြာ လှည့်သည်ရှိသော် စက်ဝိုင်းအသွင် ထင်သကဲ့သို့ အာရမ္မဏိက စိတ်တို့သည် အလွန် လျင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အာရုံသည်တပြိုင်နက်ထင်သကဲ့သို့ ဖြစ်၏ဟူပေ။

ထိုအနက်ကိုပြခြင်းငှာ ၎င်းအဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ နှာ- ၂၆၉၌-

တီဏိ လက္ခဏာနိ ဧကာဝဇ္ဇနေန ဝိယ အာဂါထ မာဂစ္ဆန္တိ။ တိဏ္ဏဉ္စ

ဧကတော အာပါထဂမနံ နာမ နတ္ထိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန ဝိဘူတာဘာ ဝဒီပနတ္ထံ ဧဝံ ဝုတ္တံ-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

တီဏိ လက္ခဏာနိ၊ သုံးပါးသောလက္ခဏာတို့သည်။ ဧကာဝဇ္ဇနေန၊ တခုသော အာဝဇ္ဇန်းရှိသော ဝီထိဖြင့်။ အာပါထံ ဝိယ၊ ထင်ခြင်းသို့ရောက်သကဲ့သို့။ အာပါထံ၊ ထင်ခြင်းသို့။ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏၊ စ၊ စင်စစ်ကား။ တိဏ္ဏံ၊ သုံးပါးသောလက္ခဏာ တို့၏၊ ဧကတော၊ တပေါင်းတည်း။ ဝါ၊ တပြိုင်နက်။ အာပါထဂမနံ နာမ၊ ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သည် မည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ပန၊ ယင်းသို့မရှိသော်လည်း။ ကမ္မဋ္ဌာနဿ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း၏၊ ဝိဘူတာဘာဝဒီပနတ္ထံ၊ ထင်ရှားသောအဖြစ်ကိုပြခြင်းငှါ။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တံ၊ ဆိုအပ်၏၊

၃၂၇-တပါးကို နှလုံးသွင်းက ၃-ပါးလုံးထင်ပုံကိုပြခြင်း

သုံးပါးသောလက္ခဏာတို့တွင် ရှေးဦးစွာ တပါးပါးကို နှလုံးသွင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်အား သုံးပါးလုံးမထင် ကောင်းလောဟူငြားအံ့ ရှေးဦးစွာက တပါးပါးကို နှလုံးသွင်း သော်လည်း ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာခဏ၌ သုံးပါးလုံးကို အာရုံပြုသဖြင့် ထင်ကောင်း၏၊ ထိုသို့ထင်မှသာလျှင် မဂ်ကိုရ၏ဟူပေ။ ဤအနက်ကို ပြခြင်းငှါ ၎င်းအဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာ နှာ-၂၆၉၌-

အနိစ္စဒီသု ဟိ ယတ္ထ ကတ္ထစီ အဘိနိဝိသိတွာ ဣတရမ္ပိလက္ခဏဒွယံ ဒဋ္ဌုံ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ၊ ဧကလက္ခဏဒဿနမတ္တေနေဝ ဟိ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ နာမနယောတိ။ တသ္မာ အနိစ္စတော အဘိနိဝိဋ္ဌော ဘိက္ခု န ကေဝလံ အနိစ္စတောဝ ဝုဋ္ဌာတိ၊ ဒုက္ခတော အနတ္တတောပိ စုဋ္ဌာတိယေဝ။ ဒုက္ခတော, အနတ္တတော အဘိနိဝိဋ္ဌေပိ ဧသေဝ နယောဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

ဟိ၊ ထင်စွာဆိုဦးအံ့။ အနိစ္စဒီသု၊ အနိစ္စစသည်တို့တွင်။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ၊ အမှတ်မရှိသောလက္ခဏာကို။ အဘိနိဝိသိတွာ၊ နှလုံးသွင်း၍။ ဣတရမ္ပိ၊ ဤမှတပါးလည်းဖြစ်သော။ လက္ခဏဒွယံ၊ လက္ခဏာနှစ်ပါးကို။ ဒဋ္ဌုံ၊ ရှုခြင်းငှာ။ ဝါ၊ မြင်ခြင်းငှာ။ ဝဋ္ဋတိယေဝ၊ သင့်သည်သာတည်း။ ဟိသစ္စံ၊ မှန်၏၊ ဧကလက္ခဏဒဿနမတ္တေနေဝ၊ တခုတည်းသောလက္ခဏာကို မြင်ကာ မျှဖြင့်သာလျှင် မဂ္ဂစုံဋ္ဌာနံ နာမ၊ မဂ်၏ထမြောက်ခြင်း မည်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။

တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အနိစ္စတော၊ အနိစ္စအားဖြင့်။ အဘိနိဝိဋ္ဌော၊ နှလုံးသွင်းသော။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ ကေဝလံ၊ သက်သက်။ အနိစ္စတောဝ၊ အနိစ္စမှသာလျှင်၊ န ဝုဋ္ဌာတိ။ မထ။ ဒုက္ခတောပိ၊ ဒုက္ခမှလည်းကောင်း။ အနတ္တတောပိ၊ အနတ္တမှလည်းကောင်း။ ဝုဋ္ဌာတိယေဝ၊ ထသည်သာလျှင်တည်း။ ဒုက္ခတော၊ ဒုက္ခအားဖြင့်။ အနတ္တတော၊ အနတ္တအားဖြင့်။ အဘိနိဝိဋ္ဌေပိ၊ နှလုံးသွင်းရာ၌လည်း။ ဧသေဝ နယော၊ ဤနည်းလျှင် နည်းရှိ၏၊။ဤနောက်နည်းကား သုတ္တန်ပရိယာယ်နည်းတည်း။

ဤလက္ခဏာရေး သုံးပါးဖြင့်မှတ်၍ စီးဖြန်းသောသူအား ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် လည်၌ဆွဲထားသော အကောင်ပုပ်သကဲ့သို့ ထင်၍ ငြီးငွေ့၏၊ ထို့ကြောင့် သင်္ခါရကို အာရုံပြုသော ဉာဏ်သည် ထိုသင်္ခါရတို့မှ ထမြောက်ခြင်းဖြစ်၏၊

ဥပမာကား။ ။ သပိတ်ဝယ်လိုသော ရဟန်းသည် သပိတ်သည်၏ လက်၌ သပိတ်ကို မြင်သဖြင့် ရွှင်လန်းစွာ ယူ၍ ရှုလတ်သော် သပိတ်၌ ပါသော အပေါက် ၃-ခုကို မြင်အံ့။ အပေါက်ကိုသာ တပ်ခြင်းကင်းသည် မဟုတ်သေး၊ သပိတ်ကိုပင်လိုချင်သကဲ့သို့ ထိုလက္ခဏာရေးဖြင့် နှလုံးသွင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ၃-ပါးသော လက္ခဏာတို့ ထင်လတ်သော် ထိုလက္ခဏာရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကိုပင် ခင်မင်ခြင်းကင်းကွာ၍ သင်္ခါရတို့မှ ထမြောက်ခြင်းဖြစ်လေသတည်း။

နိဗ္ဗာန်ပိုင်း ခတ်ဆစ်များပြီး၏

ဤတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

သမုစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ

သမုစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ

ဝိသဇ္ဇနာများ

၃၂၈-ဒွါသတ္တတိအရ ၇၂-ပါးသရုပ်ကိုပြခြင်း

မေး။ ။ဒွါသတ္တတိ ဝိဓာအရ၊ များဓမ္မတွင်၊ ဘေဒ ဘယ်သို့ယူမည်နည်း။

ဖြေ။ ။စိတ်သည် အကျဉ်းမှာ တခုယုတ် ၉၀, အကျယ်မှာ ၁၂၁-ပါးပြားသော်လည်း လက္ခဏာအားဖြင့် အာရမ္မဏ ဝိဇာနန လက္ခဏာတပါးသာ ရှိရကား တပါးယူ၍ စေတသိက် ဒွေပညာသမှာ လက္ခဏာအသီးသီးရှိရကား ၅၂-ပါးယူ၍ နှစ်ရပ်ကို ပေါင်းသော် နာမ် တေပညာသ ဖြစ်၏၊ ရုပ်မှာ လက္ခဏာအသီးသီးရကောင်းသောရုပ်သည် နိပ္ဖန္နရုပ် ၁၈-ပါးသာ ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း, ၁၈-ပါးကိုရောလျှင် ၇၁-ပါးဖြစ်၏၊ ထိုတွင် သန္တိလက္ခဏာရှိသော နိဗ္ဗာန်တပါးကိုထည့်က ဒွါသတ္တတိဝိဓာ ဖြစ်၏၊ ဟူပေ။

၃၂၉-အာသဝ လေးပါးပြဆိုခြင်း

ဘဝတော အာဘဝဂ္ဂံ ဓမ္မတော အာဂေါတြဘုံ သဝန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ အာသဝါ။

ယေ ဓမ္မာ။ အကြင်လောဘ, ဒိဋ္ဌိ, မောဟ တရားတို့သည်။ ဘဝတော၊ ဖြစ်ရာဘုံအားဖြင့်။ အာဘဝဂ္ဂံ၊ နေဝသညာ နာသညာ ဟုဆိုအပ်သော ဘဝဂ်တိုင်အောင်။ ဓမ္မတော၊ တရားအားဖြင့်။ အာဂေါတြဘုံ၊ မဂ်၏ရှေ့ဖြစ်သော ဂေါတြဘူတိုင်အောင်။ သဝန္တိ၊ စီးတတ်ကုန်၏၊ ပဝတ္တန္တိ၊ ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့စီးတတ်သောသတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ အာသဝါ၊ အာသဝ မည်ကုန်၏၊

အာသဒ္ဒါသည် အဝဓိ အနက်ကို ဟော၏၊ ဤအဝဓိသည်လည်း-

၁။ကြိယာကို အပပြု၍ ပိုင်းခြားသော မရိယာဒ အဝဓိ

၂။ကြိယာကို အတွင်းပြု၍ ပိုင်းခြားသော အဘိဝိဓိအဝဓိ-

အားဖြင့် နှစ်ပါးပြားသည်တွင် ဤ၌ အာ သဒ္ဒါသည် အာဘဝဂ္ဂံ သဒ္ဒေါ, အဗ္ဘုဂ္ဂတော ကဲ့သို့ ကြိယာကို အတွင်းပြု၍ဖြစ်သော အဘိဝိဓိ အဝဓိ ဟူ၍မှတ်အပ်၏၊

ဤအာသဝေါတရားတို့သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။ကာမာသဝ၊ ၃။ဒိဋ္ဌာသဝ၊

၂။ဘဝါသဝ၄။အဝိဇ္ဇာသဝ-

ဟူ၍ လေးပါးပြားကုန်သည်။ ထိုလေးပါးတို့တွင်-

၁။ကာမ ၁၁-ဘုံ၌ တပ်ငြိတတ်သောလောဘသည် ကာမာသဝ မည်၏၊

၂။ရူပ ၁၅-ဘုံ, အရူပ ၄-ဘုံ၌ တပ်ငြိတတ်သော လောဘသည်၎င်း, စျာန်၌ တပ်တတ်သော ရာဂသဿတဒိဋ္ဌိနှင့်တကွသော ရာဂသည်၎င်း ဘဝါသဝ မည်၏၊

၃။၆၂-ပါးအပြားရှိသော မိစ္ဆာအယူသည် ဒိဋ္ဌာသဝ မည်၏၊

၄။သစ္စာ ၄-ပါး, ပုဗ္ဗန္တ, အပရန္တ, ဣဒပ္ပစ္စယတာ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဓမ္မ ဤဌာန ရှစ်ပါး၌ လွှမ်းတားပိတ်ပင်တတ်သော မောဟသည် အဝိဇ္ဇာသဝမည်၏၊

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ၆၂-ပါးကိုပြခြင်း

၆၂-ပါးသော မိစ္ဆာအယူတို့ကား-

စတ္တာရော သဿတဝါဒါ, စတ္တာရော ဧကစ္စ သဿတဝါဒါ, စတ္တာရော အန္တာနန္တိကဝါဒါ, စတ္တာရော အမရာဝိက္ခေပဝါဒါ, ဒွေ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နိ ကဝါဒါတိ အဋ္ဌာရသ ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိယော။ သောဠသ သညီဝါဒါ, အဋ္ဌအသညီဝါဒါ, အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ, သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ, ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါတိ စတုစတ္တာလီသ အပရန္တာ နုဒိဋ္ဌိယောတိ သမောဓာနဝသေန ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိယော ဟောန္တိ-

ဟူသော သီလက္ခန် အဋ္ဌကထာနှင့်အညီ သဿတဝါဒ ၄-ပါး, ဧကစ္စသဿတဝါဒ ၄-ပါး, အန္တာနန္တိကဝါဒ ၄-ပါး, အမရာဝိက္ခေပဝါဒ ၄-ပါး, အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဝါဒ ၂-ပါးအားဖြင့်-(၁၈)ပါးသော ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိ။

သညီဝါဒ ၁၆-ပါး, အသညီဝါဒ ၈-ပါး, နေဝသညီ နာသညီဝါဒ ၈ပါး ဥစ္ဆေဒဝါဒ ၇-ပါး, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒ ၅-ပါးအားဖြင့် (၄၄)ပါးသော အပရန္တာနုဒိဋ္ဌိ။ ဤနှစ်ရပ်ကိုပေါင်း၍ ဒိဋ္ဌိ(၆၂) ပါးဖြစ်သတည်း။ ။ဤဒိဋ္ဌိတို့၏ယူသော အခြင်းအရာကို ဒိဋ္ဌိဒီပက ကျမ်း၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးဖြစ်၍ ဤ၌ အကျယ်မဆိုတော့ပြီ။

၃၃၀-ဩဃ ၄-ပါးကိုပြဆိုခြင်း

ဇလပ္ပဝါဟော သတ္တေ ဩတ္ထရိတွာ ဟနန္တာ ဝိယ သတ္တေ ဝဋ္ဋသ္မိံ ဩဃန္တိ ဩသီဒါပေန္တီတိ ဩဃာ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်လောဘ, ဒိဋ္ဌိ, မောဟ တရားတို့သည်။ ဇလပ္ပဝါဟော၊ ရေအယဉ်သည်။ သတ္တေ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဩတ္ထရိတွာ၊ လွှမ်းမိုး၍။ ဟနန္တာ ဝိယ၊ သတ်ကုန်သကဲ့သို့။ သတ္တေ၊ သတဝါတ္တဝါတို့ကို။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ ဩဃန္တိဩသီဒါပေန္တိ၊ နစ်မွန်းစေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့နစ်မွန်းစေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဩဃာ၊ ဩဃမည်ကုန်၏၊ ထိုဩဃတရားတို့သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။ကာမောဃ၊ ၃။ဒိဋ္ဌောဃ၊

၂။ဘဝေါဃ၊ ၄။အဝိဇ္ဇောဃ-

ဟူ၍လေးပါးအပြားရှိကုန်၏၊။ ယခင်အာသဝနည်းတူဝေဖန်၍သိလေ။

၃၃၁-ယောဂလေးပါးကို ပြဆိုခြင်း။

တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ ဝဋ္ဋသ္မံ ယောဇေန္တီတိ ယောဂါ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်လောဘ, ဒိဋ္ဌိ, မောဟတရားတို့သည်။ တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ၊ ထိုယောဂနှင့် ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ ယောဇေန္တိ၊ ယှဉ်စေတတ်ကုန်၏၊ ìဣတိ တသ္မာ၊ ထိုသို့ယှဉ်စေတတ်သောသတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ယောဂါ၊ ယောဂမည်ကုန်၏၊

ထိုယောဂတရားတို့သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။ကာမယောဂ၃။ဒိဋ္ဌိယောဂ၊

၂။ဘဝယောဂ၄။အဝိဇ္ဇာယောဂ-

ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိ၏၊။အာသဝ၏နည်းတူ ဝေဖန်၍သိလေ။

၃၃၂-ဂန္ထလေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ ဝဋ္ဋသ္မိံ ဂထေန္တီတိ ဂန္ထာ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်လောဘ, ဒိဋ္ဌိ, မေတတရားတို့သည်။တံ သမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ၊ ထိုဂန္ထနှင့်ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ ဂထေန္တိ၊ ချည်နှောင်သကဲ့သို့ ထုံးဖွဲ့တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ တသ္မာ၊ ထိုသို့ထုံးဖွဲ့တတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဂန္ထာ၊ ဂန္ထမည်ကုန်၏၊ ထိုဂန္ထတို့သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထ၊

၂။ ဗျာပါဒကာယဂန္ထ၊

၃။သီလဗ္ဗတ ပရာမာသ ကာယဂန္ထ၊

၄။ဣဒံသစ္စာ နိဘိနိဝေသ ကာယဂန္ထ-

ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင် အဘိဇ္ဈာတို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော နာမကာယနှင့် ရူပကာယကို ထုံးဖွဲ့ခြင်းသည် အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထမည်၏၊

ဗျာပါဒတို့၏ အပေါင်းဖြစ်သော နာမကာယနှင့် ရူပကာယကို ထုံးဖွဲ့ခြင်းသည် ဗျာပါဒ ကာယဂန္ထမည်၏၊

ဤ၌ ကာယသဒ္ဒါသည် အပေါင်းကိုဟော၏၊ သူ၏စည်းစိမ် ကို ရှေ့ရှုလိုချင်ခြင်းသည် အဘိဇ္ဈာသာမည်၏၊ အဘယ်သို့ငါရပါအံ့နည်းဟု အဖန်ဖန်ရှေ့ရှုကြံခြင်းသည် အဘိဇ္ဈာကာယမည်၏၊

အမျက်ထွက်၍ ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသည် ဗျာပါဒမည်၏၊ ဘယ်သို့ ငါဖျက်နိုင်ပါအံ့နည်းဟု အဖန်ဖန်ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းသည် ဗျာပါဒကာယမည်၏၊ ထိုအဘိဇ္ဈာကာယဗျာပါဒကာယ သည်သာလျှင် ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ထုံးဖွဲ့တတ်သောကြောင့် ဂန္ထမည်၏ဟူလိုသည်။

နွားခွေးစသည်တို့၏ အကျင့်ကဲ့သို့ စိတ်ရှိတိုင်းကျင့်သော်လည်း အပြစ်မရှိဟု မှားသောအားဖြင့် စွဲလမ်းသောဒိဋ္ဌိတရားအပေါင်းသည် သီလဗ္ဗတပရာမာသ ကာယဂန္ထမည်၏၊

ငါ၏အယူသာ မှန်၏၊ သူတပါး၏အယူကား အချည်းနှီသာတည်း ဟု နှလုံးသွင်းသော ဒိဋ္ဌိတရားအပေါင်းသည် ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသ ကာယဂန္ထမည်၏၊

ဋီကာဆရာကား - ဂန္ထာ၊ နာမကာယနှင့် ရူပကာယကို။ ပစ္စုပ္ပန်ကာယနှင့် အနာဂတ်ကာယကို။ ဖြေနိုင်ခဲအောင် ထုံးနှောင်ရစ်ပတ်တတ်ကုန်သော တရား, ဟူ၍ သမ္ဗာန်လိုသည်။

အဋ္ဌသာလိနီ၌ကား - ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ စုတိပဋိသန္ဓေ၏ အစွမ်းဖြင့် ထုံးဖွဲ့တတ်ကုန်သော တရားဟူ၍ သမ္ဗာန်လိုသည်။

၃၃၃-ဥပါဒါန်လေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

ပန္နဂေါ ဝိယ မဏ္ဍုကံ ဘုသံ ဒဠှံ အာရမ္မဏံ အာဒိယန္တီတိ ဥပါဒါနာနိ။

ယာနိ၊ အကြင်လောဘ,ဒိဋ္ဌိ, တရားတို့သည်။ ပန္နဂေါ၊ မြွေသည်။ မဏ္ဍုကံ၊ ဖားကို။ ဘုသံ ဒဠှံ၊ မြဲမြံစွာ။ အာဒိယန္တိ ဝိယ၊ စွဲလမ်းဘိသကဲ့သို့။ ဘုသံ ဒဠှံ၊ ပြင်းထန်မြဲမြံစွာ။ အာရမ္မဏံ၊ အာရုံကို။ အာဒိယန္တိ၊ စွဲလမ်းတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့စွဲလမ်းတတ်သောသတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဥပါဒါနာနိ၊ ဥပါဒါန် မည်ကုန်၏၊ ဤဥပါဒါန်သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။ကာမုပါဒါန်၊ ၃။သီလဗ္ဗတုပါဒါန်၊

၂။ဒိဋ္ဌုပါဒါန်၊ ၄။အတ္တဝါဒုပါဒါန်-

ဟူ၍လေးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင် ကာမဂုဏ်အာရုံငါးပါးတို့၌ မြဲမြံစွာ စွဲလမ်းခြင်းသည် ကာမုပါဒါန်မည်၏၊ ၆၂- ပါးသော မိစ္ဆာအယူကို စွဲလမ်းခြင်းသည်။ ဒိဋ္ဌုပါဒါန်မည်၏၊ သတ္တဝါတို့ အထူးမကျင့်ပဲ မိလိုက်ဘလာကျင့်စဉ်ဖြင့် သံသရာမှစင်ချိန်တန်သော် စင်၏ဟူ၍ စွဲလမ်းခြင်းသည် သီလဗ္ဗတုပါဒါန် မည်၏၊ ငါးပါးသော ခန္ဓာတို့၌ ငါ၏ကိုယ်စသည်ဖြင့် စွဲလမ်းအပ်သော သက္ကာယဒိဋ္ဌိနှစ်ဆယ်သည် အတ္တဝါဒုပါဒါန်မည်၏၊

၃၃၄-ဥပါဒါန်၏အာရုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။လောဘ,ဒိဋ္ဌိ၊ ရှိသည်အမှန်၊ ဥပါဒါန်သည်၊ ဘယ်ခန္ဓာ၏ အာရုံနည်း။

ဖြေ။ ။ဥပါဒါနက္ခန္ဓ သင်္ခါတလောကတော-

ဟူသော ဋီကာဟိတ်ကိုမှီ၍ လောကီဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးလျှင် အာရုံရှိသည် ဟုသိအပ်၏၊

၃၃၅-သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ၂၀-ကိုပြဆိုခြင်း

မေး။ ။သတ္တဝါဒု၊ ပါဒါန်မူတွင်၊ ငါဟုကြံရာ၊ အောင့်မေ့စွာသည်၊ ခြင်းရာနှစ်ဆယ်၊ ဘယ်သို့အပြားဆိုအံ့နည်း။

ဖြေ။ ။သက္ကာယဒိဋ္ဌိ နှစ်ဆယ်ဟူသည်ကား-

၁။ရုပ်သည် ကိုယ်ပင်တည်းဟုယူခြင်း,

၂။ကိုယ်၌ ရုပ်ရှိသည်ဟု ယူခြင်း,

၃။ရုပ်၌ ကိုယ်ရှိသည်ဟု ယူခြင်း,

၄။ကိုယ်သည် ရုပ်ရှိသည်ဟု ယူခြင်း,

ဤသို့ ရူပက္ခန္ဓာ၌ လေးပါး

၁။ဝေဒနာသည် ကိုယ်ပင်တည်းဟု ယူခြင်း,

၂။ကိုယ်၌ ဝေဒနာရှိသည်ဟု ယူခြင်း,

၃။ဝေဒနာ၌ ကိုယ်ရှိသည်ဟု ယူခြင်း,

၄။ကိုယ်သည် ဝေဒနာရှိ၏ဟု ယူခြင်း၊

ဤသို့ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၌ လေးပါး

၁။သညာသည် ကိုယ်ပင်တည်း ဟု ယူခြင်း,

၂။ကိုယ်၌ သညာရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၃။သညာ၌ ကိုယ်ရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၄။ကိုယ်သည် သညာရှိ၏ ဟု ယူခြင်း၊

ဤသို့ သညက္ခန္ဓာ၌ လေးပါး

၁။သင်္ခါရသည် ကိုယ်ပင်တည်း ဟု ယူခြင်း,

၂။ကိုယ်၌ သင်္ခါရရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၃။သင်္ခါရ၌ ကိုယ်ရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၄။ကိုယ်သည် သင်္ခါရရှိ၏ ဟု ယူခြင်း၊

ဤသို့သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၌ လေးပါး

၁။ဝိညာဉ်သည် ကိုယ်ပင်တည်း ဟု ယူခြင်း,

၂။ကိုယ်၌ ဝိညာဉ်ရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၃။ဝိညာဉ်၌ ကိုယ်ရှိသည် ဟု ယူခြင်း,

၄။ကိုယ်သည် ဝိညာဉ်ရှိသည် ဟု ယူခြင်း၊

ဤသို့ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၌ လေးပါးအားဖြင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ နှစ်ဆယ် ဖြစ်သတည်း။

ပရမတ်အားဖြင့် ကိုယ်မရှိသည်ကို ကိုယ်ရှိ၏ဟု မှတ်ခြင်းကြောင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဆိုသည်ဟု အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိ၌ လာသည်။

၃၃၆-နီဝရဏ ၆-ပါးကိုပြဆိုခြင်း

ကုသလစိတ္တံ နိဝါရေန္တီတိ နီဝရဏာနိ။

ပညာစက္ခုံ အာဝရန္တိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တီတိ နီဝရဏာနိ။

ယာနိ၊ အကြင် ရှစ်ပါးသောတရားတို့သည်။ ကုသလ စိတ္တံ၊ ကုသိုလ်စိတ်ကို။ နိဝါရေန္တိ၊ တားမြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဝါ၊ တနည်းကား။ ပညာစက္ခုံ၊ ပညာမျက်စိကို။ အာဝရန္တိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ၊ ဖုံးလွှမ်းတတ်ကုန်၏၊ ဣတိ တသ္မာ၊ ထိုသို့တားမြစ်တတ် ဖုံးလွှမ်းတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ နီဝရဏာနိ၊ နီဝရဏ တို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနီဝရဏသည် ဘေဒအားဖြင့် ၆-ပါး ရှိသည်တွင်-

၁။ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့၌ ညွှတ်သောအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသည် ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏမည်၏၊

၂။ဤသူကား ငါ၏အကျိုးမဲ့ကို ယခုပြုဆဲဟူ၍၎င်း၊ ရှေးကပြုဘူးပြီဟူ၍၎င်း၊ နောင်ပြုလတ္တံ့ဟူ၍၎င်း ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း။

ဤသူသည် ငါ့မိတ်ဆွေ၏ အကျိုးမဲ့ကို ယခုပြုဆဲ, ရှေးကပြုဘူးပြီ, နောင်လည်းပြုလတ္တံ့ဟူ၍ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း၊

ဤသူသည် ငါ့ရန်သူ၏ အကူအပံ့ကို ယခုပြုဆဲ၊ ရှေးကလည်းပြုဘူးပြီ၊ နောင်လည်း ပြုလတ္တံ့ဟူ၍ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း။

ဤ ၉ပါးသော အာဃာတ ဝတ္ထု၊ အဋ္ဌာနကောပ နှင့်တကွ ဆယ်ပါးသော ဒေါသသည် ဗျာပါဒ နီဝရဏ မည်၏၊

၃။ပျင်းရိခြင်း ငိုက်မည်းခြင်းသည် ထိန မိဒ္ဓ နီဝရဏမည်၏၊

၄။ပြန့်လွင်းခြင်း၊ ပူပန်ခြင်းသည် ဥဒ္ဓစ္စ ကုက္ကုစ္စ နီဝရဏမည်၏၊

(အကြွင်းသိသာပြီ။)

၃၃၇-ထိန၊ မိဒ္ဓ စသည်တို့၏ မကွဲပြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ထိန၊ မိဒ္ဓ၊ ဥဒ္ဓစ္စနှင့်၊ ကုက္ကုစ္စမှာ၊ တူမကွာ၊ ဘယ်အရာကြောင့် တွဲသနည်း။

ဖြေ။ ။ ကိစ္စာဟာရ၊ ပဋိပက္ခာနံ သမာနဘာဝတော ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ကိစ္စအားဖြင့်၎င်း၊ ဟာရ အားဖြင့်၎င်း၊ ပဋိပက္ခ အားဖြင့်၎င်း တူသည်၏အဖြစ်ကြောင့် နှစ်ပါးသော တရားတို့ကို တွဲ၍ ဆိုအပ်၏ဟူပေ

ကိစ္စအားဖြင့် ဘယ်သို့ တူသနည်းဟူမူကား

ထိနလည်း စိတ်၏တွန့်တိုခြင်းကိစ္စ၊

မိဒ္ဓလည်း စေတသိက်တို့၏ တွန့်တိုခြင်းကိစ္စ ရှိသည်ဖြစ်၍ တူသည်။

ဟာရအားဖြင့် ဘယ်သို့ တူသနည်းဟူမူကား-

ထိနလည်း စိတ်၏ဆန့်ကျင်ခြင်းလျှင် အကြောင်း

မိဒ္ဓလည်း စေတသိက်တို့၏ ဆန့်ကျင်ခြင်းလျှင် အကြောင်းရှိသည် ဖြစ်၍တူကြသည်။

ပဋိပက္ခအားဖြင့် ဘယ်သို့တူသနည်း ဟူမူကား-

ထိနလည်း ဝီရိယ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်

မိဒ္ဓလည်း ဝီရိယ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ တူကြသည်။

ကိစ္စအားဖြင် ဥဒ္ဓစ္စလည်း စိတ်၏မငြိမ်သက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော ကိစ္စ။ ကုက္ကုစ္စလည်း စိတ်၏မငြိမ်သက်ခြင်းကို ပြုတတ်သောကိစ္စ တူကြသည်။

ဟာရအားဖြင့် ဥဒ္ဓစ္စလည်း ဆွေမျိုးတို့၏ပျက်စီးခြင်းစသည်ကို ကြံခြင်းလျှင် အကြောင်း၊ ကုက္ကုစ္စလည်း ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်းစသည်ကို ကြံခြင်းလျှင် အကြောင်းဖြစ်၍ တူကြသည်။

ပဋိပက္ခအားဖြင့် ဥဒ္ဓစ္စလည်း သမထတရားတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်။ ကုက္ကုစ္စလည်း သမထတရားတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ တူကြသည်။ ဤသို့ ကိစ္စ, ဟာရ၊ ပဋိပက္ခအားဖြင့် တူကြသောကြောင့် ပေါင်းသည်ဟုဖြေ။

၃၃၈ အနုသယ ၇-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

သတ္တာသန္တာနေ အနု အနု သေန္တီတိ အနုသယာ။

ယေဓမ္မာ၊ အကြင် ၇-ပါးသော တရားတို့သည်။ သတ္တသန္တာနေ၊ သတ္တဝါ တို့၏ အတွင်းသန္တာန်၌၊ အနု အနု၊ အဖန်တလဲလဲ။ ဝါ၊ သင့်လျော်သော အကြောင်းကို မျှော်၍။ သေန္တိ၊ ကိန်းအောင်းတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ ကိန်းအောင်းတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ အနုသယာ၊ အနုသယမည်ကုန်၏၊

ထိုအနုသယတို့သည် ဘေဒအားဖြင့်-

၁။ ကာမရာဂါနုသယ၊ ၅။ ဒိဋ္ဌာနုသယ၊

၂။ ဘဝရာဂါနုသယ၊ ၆။ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယ၊

၃။ ပဋိဃာနုသယ၊ ၇။ အဝိဇ္ဇာနုသယ၊

၄။ မာနနုသယ၊

ဟူ၍ ၇-ပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုတရားတို့သည် ကျားသည် ချုံ၌အောင်းနေ၍ အစာဖြစ်သော သမင် ကျွဲ နွား စသည်ကို မြင်သော် ထ၍ ကိုက်သကဲ့သို့ ဟဒယ ဝတ္ထုတည်းဟူသော ဂူ၌အောင်းနေ၍ လိုအပ်သော အာရုံကို တွေ့လတ်သော် လွေ့လွေ့ ရမ်းရမ်း ဖမ်းယူတတ်သော သဘောရှိသည်ဖြစ်၍ အနုသယဟု ဟောတော်မူသည်။

၃၃၉ သံယောဇဉ် ၁၀-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

ဝဋ္ဋသ္မိံ သတ္တေ သံယောဇေန္တီတိ သံယောဇနာနိ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်ဆယ်ပါးသော တရားတို့သည်။ သတ္တေ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌၊ သံယောဇေန္တီတိ၊ ယှဉ်စေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေဓ မ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ သံယောဇနာနိ၊ သံယောဇဉ်မည်ကုန်၏၊ ထိုသံယောဇဉ်တို့၏ ဘေဒကို အဋ္ဌကထာဖြင့် သိသာပြီ။

၃၄၀-ကိလေသာ ၁၀-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

ကိလိဿန္တိ တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ ဝဋ္ဋသ္မိံ ဥပတာပေန္တီတိ ကိလေသာ။

ယေဓမ္မာ၊ အကြင်ဆယ်ပါးသော တရားတို့သည် တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလံ၊ ထိုကိလေသာနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ Ëဝဋ္ဋသ္မိံ၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၌။ ကိလိဿန္တိ၊ ညစ်နွမ်း စေတတ်ကုန်၏၊ ဥပတာပေန္တိ၊ ပူပန်စေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ ညစ်နွမ်းစေတတ် ပူပန်စေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ကိလေသာ၊ ကိလေသာမည်ကုန်၏၊

ထိုသို့ကိလေသာ တို့၏ ဘေဒကား-

၁။လောဘ၆။ဝိစိကိစ္ဆာ၊

၂။ ဒေါသ၊ ၇။ ထိန၊

၃။ မောဟ၊ ၈။ ဥဒ္ဓစ္စ၊

၄။ မာန၊ ၉။ အဟီရိက၊

၅။ဒိဋ္ဌိ၊ ၁၀။အနောတ္တပ္ပ-

ဟူ၍ ဆယ်ပါးအပြားရှိ၏၊

၃၄၁-ထောင့်ငါးရာ ကိလေသာကို ပြဆိုခြင်း

အကျယ်အားဖြင့်ကား-

နာမ်တေပညာသ ၅၃-ခု၊ နိပ္ဖန္နရုပ် ၁၈-ခု။ လက္ခဏရုပ် ၄-ခုအားဖြင့် ၇၅ပါး။

ထိုရ၅ ပါးသော တရားတို့ကိုတည်၊ အဇ္ဈတ္တ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဟူသော သန္တာန် ၂-ပါးနှင့်မြှောက်၊ တရာငါးဆယ် ၁၅၀-ရ၏၊

ထို ၁၅၀-ကို ကိလေသာ ၁၀ပါးနှင့် မြှောက်၊ တထောင့်ငါးရာ ၁၅၀၀- ဖြစ်၏၊ သည်ကို ရည်၍ ဟတ္တိပါလပျို့၌-

ခုနှစ်ဆယ်ငါး၊ နာမ်၊ ရုပ်ထားမှ၊ နှစ်ပါးဆယ်ထွေ၊ မြှောက်ပွားရေသော်။ ကိလေသာစက်၊ သုံးထောင်ဝက်ကား - ဟူ၍စပ်ဆိုသည်။

၃၄၂ – ခုဒ္ဒကဝိဘင်းလာ ကိလေသာကို ပြခြင်း

ခုဒ္ဒကဝတ္ထု ဝိဘင်း၌လာသော ရှစ်ရာ့တခုသော ကိလေသာတို့တွင် တဏှာဝိစရိုက် တရာရှစ်ပါးကိုပယ်၍ ၆၉၃-ပါး။ ၎င်းတွင် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ၆၂-ပါးကိုရော၍ ၇၅၅-ပါး။ ၎င်းကို ဥပ္ပန္နနှစ်ပါးနှင့် မြှောက်သော် ၁၅၁၀-ဖြစ်၏၊

ထို ၁၅၁၀- တွင် ၁၀-အလွန်ကို မရေတွက်သော် ဥနသင်္ချာအားဖြင့် ၁၅၀၀ ဆိုလေသည်။

၃၄၃-တခုသောတရား ဖြစ်သော်ငြားလည်းအမည်များပြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။တရားတဦးဦးကိုပင် အထူးထူးဘယ့်ကြောင့် အမည်တတ်သနည်း

ဖြေ။ ။အဝတ်တမျိုးကိုပင်-

ခါး၌ဝတ်သည်ကိုစွဲ၍ပုဆိုး,

ကိုယ်၌ဝတ်သည်ကိုစွဲ၍ အကျီ င်္ဒုရင်း,

ဦးခေါင်း၌ ဝတ်သည်ကိုစွဲ၍ဦးပေါင်း,

ပခုံး၌ တင်သည်ကိုစွဲ၍စုလျား တဘက်,

ခြုံသည်ကိုစွဲ၍ရထည်,

ဟု အမည်အထူးထူး ခေါ်သကဲ့သို့ လောဘ, ဒိဋ္ဌိ, မောဟတရားတို့သည်ပင် စီးဝင်တတ်သော

သတ္တိကိုစွဲ၍ အာသဝ,

နစ်မွန်းစေတတ်သော သတ္တိကိုစွဲ၍ဩဃ,

ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ အမြဲယှဉ်တတ်သည်ကိုစွဲ၍ယောဂ,

သံသရသာဝဋ်မှ မလွတ်အောင် ထုံးဖွဲ့တတ်သောကြောင့်ဂန္ထ,

ဤသို့စသည်ဖြင့် ဓမ္မတို့၏ သတ္တိများကြောင်းကို ထင်ရှားစိမ့်သောငှာ ဝေါဟာရ အထူးထူးတတ်၍ ဟောတော်မူသည် ဟုဖြေ။

အကုသလသင်္ဂဟ ပြီး၏၊

၃၄၄ – မိဿကသင်္ဂဟကို ပြဆိုချက်

ဟိတ်တရားတို့ကို ပြဆိုခြင်း

ဟိနောတိ ပဝတ္တတိ ဖလံ ဧတေဟီတိ ဟေတု။

ဧတေဟိ၊ ဤ ၆-ပါးသောတရားတို့ဖြင့်။ ဖလံ၊ အကျိုးသည်။ ဟိနောတိ ပဝတ္တဟိ၊ ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်သောသတ္တိကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဟေတု၊ ဟိတ်မည်ကုန်၏၊

ထိုဟိတ်တို့သည်-

၁။ လောဘဟိတ်၊ ၄။ အလောဘဟိတ်၊

၂။ ဒေါသဟိတ်၊ ၅။ အဒေါသဟိတ်၊

၃။ မောဟဟိတ်၊ ၆။ အမောဟဟိတ်-

ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိကုန်၏၊

ထိုတရားတို့သည် မိမိနှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်ကုန်သော စိတ်, စေတသိက် တို့၏ တည်ရာအကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ဟိတ်လည်း မည်သည်။ သစ်ပင်တို့၏ အဖြစ်နှင့်တူသောကြောင့် မူလလည်း မည်သည်။

ဟိတ်မရှိသော တရားတို့သည် ရေပေါ်၌ရောက်သော မှော်ကြီး မှော်သေး နှင့်သာ တူကုန်သည်။

ရေဝတ ဆရာမူကား သလေးမျိုးစေ့သည် သလေးစပါးကိုပြီးစေသကဲ့သို့၎င်း, ပတ္တမြားသည် အရောင်ကို ပြီးစေသကဲ့သို့၎င်း, ကုသိုလ်, အကုသိုလ်မည်သောအဖြစ်ကို ပြီးစေသော သဘောသည် ဟိတ်တို့၏ သတ္တိတည်းဟု ဆို၏၊

ထိုစကားသည် မောဟမူဒွေ၌ရှိသော မောဟသည် အဖော်ဟိတ်တပါးမရှိရကား အကုသိုလ် မမည်ရာသောကြောင့်၎င်း, ဟိတ်ကင်းသော အဟိတ်စိတ် ၁၈-ခုတို့သည် အဗျာကတ မမည်ရာသောကြောင့်၎င်း မသင့်ချေ။

ယင်းသို့ ဟိတ်သည် ကုသိုလ်စသည် မည်သောအဖြစ်ကို ပြီးစေတတ်သော သတ္တိမရှိသော် အဘယ်အကြောင်းဖြင့် ကုသိုလ် အကုသိုလ် မည်ပါသနည်းဟူမူ ယောနိသောမနသိကာရ အားဖြင့် ကုသိုလ်အဖြစ်သည် ပြီး၏၊ အယောနိသောမနသိကာရ အားဖြင့် အကုသိုလ်အဖြစ်သည် ပြီး၏၊ ရဟန္တာတို့၏ သန္တာန်နှင့်စပ်သဖြင့် ကြိယာအဖြစ်သည် ပြီး၏၊ ကံနှင့်စပ်သဖြင့် ဝိပါက်ဖြစ်ခြင်းသည် ပြီး၏၊ အကျိုးမရှိခြင်းနှင့်စပ်သဖြင့် အဗျာကတ အဖြစ်သည် ပြီး၏

၃၄၅-စျာနင် ၇-ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။စျာန်ဟုမည်ရ၊ ခေါ်ဝေါ်ကြသည်၊ မုချဘယ်တရားတို့နည်း။

စျာန်အဖြစ်ကို၊ တားမြစ်တတ်လှ၊ နီဝရဏကို၊ စျာန်ရအင်္ဂါ၊ ဘယ်သောခါမှ၊ ထိုက်ရာ ဘယ်သို့လာသနည်း။

ဖြေ။ ။အာလမ္ဗဏံ ဥပနိဇ္ဈာယတိ ပစ္စနိကဓမ္မေ စျာပေန္တီတိ ဝါ စျာနာနိ။

စျာနဿ အင်္ဂါနိ စျာနင်္ဂါနိ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ အာလမ္ဗဏံ၊ ကသိုဏ်းစသောအာရုံကို။ ဥပနိဇ္ဈာယတိ၊ ကပ်၍ရှုတတ်၏၊ ဝါ၊ တနည်းကား။ ပစ္စနိကဓမ္မေ၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားတို့ကို။ စျာပေန္တိ၊ လောင်ကျွမ်းတတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တာနိ၊ ထိုတရားတို့သည်။ စျာနနိ၊ စျာန်မည်ကုန်၏၊ စျာနဿ၊ စျာန်၏၊ အင်္ဂါနိ၊ အကြောင်းတို့တည်း။ ဝါ၊ အစိတ်တို့တည်း။ စျာနင်္ဂါနိ၊ စျာန်၏အကြောင်းအစိတ်တို့။

ထိုစျာနင်သည်-

၁။ ဝိတတ်၊ ၅။ သောမနဿ၊

၂။ ဝိစာရ၊ ၆။ ဒေါမနဿ၊

၃။ ပီတိ၊ ၇။ ဥပေက္ခာ-

၄။ ဧကဂ္ဂတာ၊

ဟူ၍ ၇-ပါးအပြားရှိ၏၊

လှည်းသန့်, ဝင်ရိုး, ဘီးစသော အစိတ်သည် ရထားဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့်၎င်း, အစိတ်ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း ရထား၏အင်္ဂါမည်သည်။ စုရုံးမိသောအခါ လိုရာသို့စီး၍ သွားနိုင်သော သတ္တိကြောင့် ရထားမည်သည်။

ထိုကဲ့သို့ ဝိတတ်စသော တရားတို့သည် စျာန်၏ အကြောင်းအစိတ်ဖြစ်သောကြောင့် စျာနင်မည်ကုန်သည်။ ထိုတရားတို့စုရုံးလျက် ကသိုဏ်းစသော အာရုံးကို ကပ်၍ ရှုခြင်း ပစ္စနိကဓမ္မ တို့ကို လောင်းကျွမ်းနိုင်ခြင်း သတ္တိသည် စျာန်မည်၏ ဟူလိုသည်။

ဤ ၇-ပါးတို့တွင် ဒေါသမနဿသည် အကုသိုလ်စျာနင်မည်၏၊ အကြွင်း ၆-ပါးသည် ကုသိုလ်, အကုသိုလ်, အဗျာကတ စျာနင် မည်၏၊

ဘယ်သို့မည်သနည်းဟူမူကား မဟာကုသိုလ် စသည်၌ယှဉ်သော ဝိတတ်, ဝိစာရ, ပီတိ, သုခ, ဧကဂ္ဂတာ တို့သည် ကုသိုလ်စျာနင် မည်ကုန်၏၊

အကုသိုလ်စိတ်၌ယှဉ်သော ဝိတတ်, ဝိစာရ, ပိတိ, သုခ, ဧကဂ္ဂတာတို့သည် အကုသိုလ်စျာနင် မည်ကုန်၏၊

မဟာကြိယာစသည်၌ယှဉ်သော ဝိတတ်စသည်တို့သည် အဗျာကတစျာနင် မည်ကုန်၏၊ ဤသို့ ခွဲလေ။

စျာနလာဘိ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် တစုံတခုသော အကြောင်းဖြင့် စျာန်မှလျှောလတ်သော် ငါအား မြတ်သောတရားသည် ပျောက်ခဲ့ပြီ ဟူ၍ ဒေါမနဿသည် ဖြစ်၏၊ ထိုဒေါမနဿကို အရင်းပြု၍ ရှုအပ်သော အာရုံကို ရှုပြန်သဖြင့် စျာန်စိတ်ဖြစ်သောသူအား ထိုဒေါမနဿသည် ကုသိုလ်စျာန်၏ အကြောင်းလည်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုထိုက်၏၊

၃၄၆ – မဂ္ဂင် ၁၂-ပါးကို ပြခြင်း

သုဂတိဒုဂ္ဂတီနံ နိဗ္ဗာနဿ စ အဘိမုခံ မဂ္ဂေတိ ပါပေတီတိ မဂ္ဂေါ။ မဂ္ဂဿ အင်္ဂါနိ မဂ္ဂင်္ါနိ။

ယော ဓမ္မော၊ အကြင်တရားသည်။ သုဂတိဒုဂ္ဂတီနဉ္စ၊ သုဂတိဘဝ တို့သို့၎င်း။ နိဗ္ဗာနဿ စ၊ နိဗ္ဗာန်သို့၎င်း။ အဘိမုခံ၊ ရှေးရှု။ မဂ္ဂေဿ သတ္တိကြောင့်။ သော ဓမ္မော၊ ထိုတရားသည်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ်မည်၏၊ မဂ္ဂဿ၊ မဂ်၏၊ အင်္ဂါနိ၊ အစိတ်တို့တည်း။ မဂ္ဂင်္ဂါနိ၊ မဂ်၏အစိတ်တို့။

ဤမဂ္ဂင်သည် သောဘဏစိတ်၌ ယှဉ်သော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး, အကုသိုလ်စိတ်၌ ယှဉ်သော မဂ္ဂင်လေးပါးအားဖြင့် ၁၂-ပါးရှိသည်။

ထို ၁၂-ပါးတို့တွင် တိဟိတ်စိတ် ၄၇-ခု၌ရှိသော ပညာသည် သမ္မာဒိဋ္ဌိ မဂ္ဂင်မည်၏၊

ကာမာဝစရသောဘဏစိတ် ၂၄-ခု၊ ပထမစျာန်စိတ် ၁၁-ခု၌ရှိသော ဝိတတ်သည် သမ္မာသင်္ကပ္ပမဂ္ဂင် မည်၏၊

မဟာကုသိုလ်စိတ်ရှစ်ခု၊ လောကုတ္တရာစိတ်ရှစ်ခု၌ ရှိသော သမ္မာဝါစာ စေတသိက်သည် သမ္မာဝါစာမဂ္ဂင်မည်၏၊

ထိုစိတ် ၁၆-ခု၌ရှိသော သမ္မာကမ္မန္တ စေတသိက်သည် သမ္မာကမ္မန္တမဂ္ဂင်မည်၏၊

သမ္မာအာဇီဝ စေတသိက်သည် သမ္မာအာဇီဝ မဂ္ဂင် မည်၏၊

သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော ဝီရိယစေတသိက်သည် သမ္မာဝါယာမ မဂ္ဂင် မည်၏၊

ထိုတခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော သတိစေတသိက်သည် သမ္မာသတိ မဂ္ဂင် မည်၏၊

ထိုတခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော ဧကဂ္ဂတာ စေတသိက်သည် သမ္မာသမာဓိ မဂ္ဂင် မည်၏၊ လောဘမူဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော ဒိဋ္ဌိစေတသိက်သည် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမဂ္ဂင်မည်၏၊

အကုသိုလ်စိတ် ၁၂-ခု၌ရှိသော ဝိတတ်သည် မိစ္ဆာသင်္ဂပ္ပမဂ္ဂင် မည်၏၊

၎င်းအကုသိုလ်စိတ် ၁၂-ခု၌ရှိသော ဝီရိယသည် မိစ္ဆာဝါယာမမဂ္ဂင် မည်၏၊

ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂုတ် ကြဉ်သော အကုသိုလ်စိတ် ၁၁-ခု၌ရှိသော ဧကဂ္ဂတာသည် မိစ္ဆာသမာဓိ မဂ္ဂင် မည်၏၊

ဤ မဂ္ဂင် ၁၂-ပါးတို့တွင် ကမ္မဒိဋ္ဌိစသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသည် သုခတိဘုံသို့၎င်း, နိဗ္ဗာန်သို့၎င်း ရောက်စေတတ်သည်။

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိစသော မဂ္ဂင် ၄-ပါးသည် ဒုဂ္ဂတိဘုံသို့ ရောက်စေတတ်သည်။

၃၄၇-ဣန္ဒြေ ၂၂-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အတ္တနော ဝသေ ပဝတ္တာပနဝသေန ဤသန္တိ အဘိဘဝန္တိတိ ဣန္ဒြိယာနိ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်စက္ခုပသာဒစသော တရားတို့သည်။ စက္ခုဝိညာဏာဒိနံ၊ စက္ခုဝိညာဉ်စသည်တို့ကို။ အတ္တနော ဝသေ၊ မိမိအလို၌။ ပဝတ္တာပနဝသေန၊ ဖြစ်စေသည်၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဤသန္တိ အဘိဘဝန္တိ၊ လွှမ်းမိုး၍ဖြစ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ဣန္ဒြေမည်ကုန်၏၊။ဤသဓာတ်ဖြစ်၍ ဤသိယဟု ဆိုသင့်လျက် ဝဏ္ဏဝိကာရ နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် ဤကို ဣ, သကိုန္ဒြ ပြု၍ ဣန္ဒြိယ ဟု ရုပ်ပြီးတည်။

ထိုဣန္ဒြေတို့သည် ဘေဒအားဖြင့် ၂၂-ပါးပြားသည်တွင်-

စက္ခုပသာဒသည် မိမိနှင့် သဟဇာတ်ဖြစ်သော ရုပ်တို့ကို၎င်း, မိမိကိုမှီသော စက္ခုဝိညာဉ် စသည်တို့ကို၎င်း အစိုးရသောကြောင့် စက္ခုန္ဒြေမည်သည်။

သောတပသာဒသည် မိမိနှင့်သဟဇာတ်ဖြစ်သောရုပ်တို့ကို၎င်း, မိမိကိုမှီသော သောတဝိညာဉ် စသည်တို့ကို၎င်း အစိုးရသောကြောင့် သောတိန္ဒြေမည်သည်။ ဃာနပသာဒ စသည်တို့လည်း နည်းတူ။

ဣတ္ထိဘောသည် ဣတ္ထိန္ဒြေ၊ ပုမ္ဘောသည် ပုရိသိန္ဒြေမည်၏၊ ရုပ်ဇီဝိတ, နာမ်ဇီဝိတနှစ်ပါးသည် ဇီဝိတိန္ဒြေ မည်၏၊ စိတ်တခုယုတ် ၉၀-သည် မနိန္ဒြေမည်၏၊ သုခသဟဂုတ် ကာယဝိညာဉ်၌ ရှိသောဝေဒနာသည် ဒုက္ခိန္ဒြေမည်၏၊ ဒုက္ခသဟဂုတ် ကာယဝိညာဉ်၌ရှိသော ဝေဒနာသည် ဒုက္ခိန္ဒြေမည်၏၊

သောမနဿသဟဂုတ်စိတ် ၆၂-ခု၌ရှိသော သေဒနာစေတသိက်သည် သောမနဿိန္ဒြေမည်၏၊

ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် ဒေါမဿိန္ဒြေမည်၏၊

ဥပေက္ခာသဟဂုတ်စိတ် ၅၅-ခု၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် ဥပေက္ခိန္ဒြေမည်၏၊

သောဘဏစိတ်တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော သဒ္ဓါစေတသိက်သည် သဒ္ဓိန္ဒြေမည်၏၊

၇၃-ပါးသော စိတ်၌ရှိသော ဝီရိယစေတသိက်သည် ဝီရိယိန္ဒြေမည်၏၊ သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀၌ရှိသော သတိစေတသိက်သည် သတိန္ဒြေမည်၏၊

ဝိစိကိစ္ဆာ, ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀, မနောဓာတ် ၃-ခု ကြဉ်သော ၇၂-ပါးသော စိတ်၌ရှိသော ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်သည် သမာဓိန္ဒြေမည်၏၊

လောကီတိဟိတ်စိတ် ၃၉-ခု၌ရှိသော ပညာစေတသိက်သည် ပညိန္ဒြေမည်၏၊

သောတာပတ္တိမဂ်စိတ်၌ရှိသော ပညာစေတသိက်သည် အနညာတညဿာမီတိန္ဒြေ မည်၏၊

အထက်မဂ်၃-ခုအောက်ဖိုလ် ၃-ခု၌ရှိသော ပညာစေတသိက်သည် အညိန္ဒြေမည်၏၊

အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်၌ရှိသော ပညာစေတသိက်သည် အညာတာဝိန္ဒြေ မည်၏၊

ဤသို့ သတ္တိထူးသောအားဖြင့် ၂၂-ပါး ပြားသည်။

တရားကိုယ်အားဖြင့်ကား ပသာဒ, ဘာဝ, ဇီဝိတ ဟူ၍ ရုပ်ဣန္ဒြေရှစ်ပါး၊ ဇီဝိတ, စိတ်, ဝေဒနာ, သတိ, ဧကဂ္ဂတာ, ပညာ ဟူ၍ နာမ် ဣန္ဒြေရှစ်ပါးအားဖြင့် ၁၆-ပါးရှိသည်။

ပြည်သူရွာသားတို့သည် တဦးသောသူကို မိမိတို့အပေါ်၌ မင်းပြုစေသော် ထိုမင်းသည် ပြည်သူတို့အား အစိုးရသကဲ့သို့ သဟဇာတ်တရားတို့သည် တခုခုသောတရားကို မင်းပြုစေသော် ထိုမင်းပြုရသော တရားသည် သဟဇာတ်တို့အား မိမိအလိုသို့ လိုက်စေသောအားဖြင့် အစိုးရသည်။ ထို့ကြောင့် ဣန္ဒြေမည်၏ဟူလိုသည်။

အနမတဂ္ဂသံသာရေ အနညာတံ စတုသစ္စဓမ္မံ ဉ ဿမီတိ အဇ္ဈာသယေန ပဋိပန္နဿ ဣ[န္ဒိယံ အနညာတညဿမီတိ[န္ဒိယံ။

အနမတဂ္ဂသံသာရေ၊ အစမထင်သော သံသရာ၌။ အနညာတံ၊ မသိစဘူးသော။ စတုသစ္စဓမ္မံ၊ သစ္စာလေးပါးတရားကို။ ဉ ဿမိ၊ သိအံ့။ ဣတိအဇ္ဈာသယေန၊ ဤသို့သောအလိုဖြင့်။ ပဋိပန္နဿ၊ ကျင့်သောပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဣ[န္ဒိယံ၊ ဣေ[န္ဒသည်။ အနညာတညဿမီတိ[န္ဒိယံ၊ အနညာတညဿမီတိန္ဒြေယံ၊ အနညာတညဿမီတိန္ဒြေမည်၏၊

ပထမမဂ္ဂေန ဒိဋ္ဌမရိယာဒံ အနတိက္ကမိတွာ အဇာနန္တဿ ဣ[န္ဒိယံ အညိ[န္ဒိယံ။

ပထမမဂ္ဂေန၊ ရှေးဦးစွာသောမဂ်ဖြင့်။ ဒိဋ္ဌမရယာဒံ၊ မြင်အပ်သောအပိုင်းအခြားကို၊ အနတိက္ကမိတွာ၊ မလွန်မူ၍။ အဇာနန္တဿ၊ သိဆဲသောပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဣ[န္ဒိယံ၊ ဣန္ဒြေသည်။ အညိ[န္ဒိယံ၊ အညိန္ဒြေမည်၏၊

အညာတာဝိနော၊ ဣ[န္ဒိယံ အညာတာဝိ[န္ဒိယံ။

အညာတာဝိနော၊ သစ္စာလေးပါးကို သိဘူးပြီးသောသူ၏၊ ဣ[န္ဒိယံ၊ ဣန္ဒြေတည်း။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အညာတာဝိ[န္ဒိယံ၊ အညာတာဝိန္ဒြေမည်၏၊

မေး။ ။ရုပ်ဣန္ဒြေ၊ နာမ်ဣန္ဒြေ၊ ရှစ်ထွေနှစ်လီ၊ အညီဖြစ်ရ၊ မိဿကကို၊ အရဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။မဂ်ဉာဏ်, ဖိုလ်ဉာဏ်၊ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်၊ သုံးတန်အနေ၊ ဣန္ဒြေသိစေဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဤပုစ္ဆာတို့၏ အဖြေများလည်း ပါဝင်ပြည့်စုံလေပြီ။

၃၄၈-ဗိုလ် ၉-ပါးတို့ကို ပြဆိုခြင်း

အသဒ္ဓိယကောသဇ္ဇပမာဒဥဒ္ဓစ္စအဝိဇ္ဇာအဟိရိကအနောတ္တပ္ပသင်္ခါတေဟိ ပဋိပက္ခဓမ္မေဟိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသူ ထိရဘာဝေန စ ဗလာနိ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ အသဒ္ဓိယ ကောသဇ္ဇ ပမာဒ ဥဒ္ဓ စ္စ အဝိဇ္ဇာ အဟိရိက အနောတ္တပ္ပ သင်္ခါတေဟိ၊ မကြည်ညိုခြင်း, ပျင်းရိခြင်း မေ့လျော့ခြင်း, ပျံ့လွင့်ခြင်း, မရှက်ခြင်း, မကြောက်ခြင်း ဟုဆိုအပ်ကုန်သော။ပဋိပက္ခဓမ္မေဟိ၊ ဆန့်ကျင်တက်တရားတို့သည်။ အကမ္ပိယဋ္ဌေန စ၊ မတုန်လှုပ်နိုင်သော အနက်ကြောင့်၎င်း။ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့၌။ ထိရဘာ ဝေန စ၊ တည်တံ့သော အနက်ကြောင့်၎င်း။ ဗလာနိ၊ ဗိုလ်မည်ကုန်၏၊

ဗလသဒ္ဒါသည် ပါဋိပဒိက ပုဒ်ဖြစ်၍ ဝိဂြိုလ်စစ်မရကောင်းသောကြောင့် ဝိဂြိုလ်တူသာ ဋီကာဆရာ ပြသည်။

သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော သဒ္ဒါစေတသိက်သည် သဒ္ဒါဗိုလ်မည်၏၊

၇၃-ပါးသော စိတ်၌ရှိသော ဝီရိယစေတသိက်သည် ဝီရိယ ဗိုလ်မည်၏၊

သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော သတိစေတသိက်သည် သတိဗိုလ်မည်၏၊

ဝိစိကိစ္ဆာမှတပါး ဝီရိယဖြစ်သောစိတ် ၇၂-ပါး၌ရှိသော ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်သည် သမာဓိဗိုလ် မည်၏၊

တိဟိတ်စိတ် ၄၇-ခု၌ရှိသော ပညာစေတသိက်သည် ပညာဗိုလ် မည်၏၊

သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော သတိစေတသိက်သည် သတိဗိုလ်မည်၏၊

သောဘဏစိတ် တခုယုတ် ၆၀-၌ရှိသော ဟိရီစေတသိက် ဩတ္တပ္ပစေတသိက်သည် ဟိရီဗိုလ် ဩတပ္ပဗိုလ်မည်၏၊

အကုသိုလ်စိတ် ၁၂-ခု၌ရှိသော အဟီရိကစေတသိက်သည် အဟိရိကဗိုလ်။ အနောတ္တပ္ပစေတသိက်သည် အနောတ္တပ္ပဗိုလ် မည်၏၊ ဤသို့ ဗိုလ်ကိုးပါးပြားသတည်း။

ထိုတွင် သဒ္ဓါဗိုလ်စသော ဗိုလ်ငါးပါးတို့သည် မတုန်လှုပ်တတ်သော သတ္တိ, ခိုင်ခံ့တည်ကြည်တတ်သော သတ္တိနှစ်ပါးကြောင့် ဗိုလ်မည်သည်။ အဟိရိက, အနောတ္တပ္ပနှစ်ပါးတို့မူကား ခိုင်ခံ့တည်ကြည်သော သတ္တိတပါးကြောင့်သာ ဗိုလ်မည်သည်။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ-ဥဒ္ဓစ္စနှင့်တကွ ဖြစ်လေသောကြောင့် မတုန်လှုပ်တတ်သော သတ္တိကား မရှိချေ။ တုန်လှုပ်သည်သလျှင် ဖြစ်သတည်း။

၃၄၉-အဓိပတိလေးပါးတို့ကို ပြခြင်း

အဓိနာနံ ပတီတိ အဓိပတိ။

အဓိနာနံ၊ မိမိနှင့်စပ်ကုန်သော တရားတို့၏ ပတိ၊ အရှင်တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့အရှင်ဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ အဓိပတိ၊ အဓိပတိမည်၏၊

ထိုအဓိပတိသည်-

၁။ဆန္ဒာဓိပတ၊ ၂။စိတ္တာဓိပတိ၊

၃။ဝီရိယာဓိပတိ၊ ၄။ဝီမံသာဓိပတိ-

ဟူ၍ လေးပါး အပြားရှိ၏၊

ထိုတွင် မောဟမူဒွေ, ဟသိတုပ္ပါဒ်ကြဉ်သော သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု၌ရှိသော ဆန္ဒသည် မိမိရှေ့ဆောင်၍ ဖြစ်ခိုက် သာဓိပတိဇော ၅၂ခု, ဆန္ဒ, ဝိစိကိစ္ဆာကြဉ်သော စေတသိက်ပညာသ, ထိုဇောတို့ပြုအပ်သော စိတ္တဇရုပ် ဤမျှသောတရားတို့ကို အစိုးရသည်ဖြစ်၍ ဆန္ဒာဓိပတိမည်၏၊

သာဓိပတိဇော ၅၂-ခုဟု ဆိုအပ်သော စိတ်သည် မိမိရှေ့ဆောင်၍ဖြစ်ခိုက်သ၏ ဝိစိကိစ္ဆာကြဉ်သော စေတသိက် ဧကပညာသ, သာဓိပတိစိတ္တဇရုပ် ဤမျှသောတရားတို့ကို အစိုးရသည်ဖြစ်၍ စိတ္တာဓိပတိမည်၏၊

သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု၌ရှိသော ဝီရိယသည် မိမိရှေ့ဆောင်၍ ဖြစ်ခိုက် ဝိစိကိစ္ဆာကြဉ်သော စေတသိက် ဧကပညာသ, သာဓိပတိစိတ္တဗရုပ် ဤမျှသောတရားတို့ကို အစိုးရသည်ဖြစ်၍ စိတ္တာဓိပတိမည်၏၊

သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု၌ရှိသော ဝီရိယသည် မိမိရှေ့ဆောင်၍ဖြစ်ခိုက် သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု ဝီရိယ ဝိစိကိစ္ဆာကြဉ်သော စေတသိက်ပညာသ, သာဓိပတိစိတ္တဇရုပ် ဤမျှသောတရားတို့ကို အစိုးရသည်ဖြစ်၍ ဝီရိယာ ဓိပတိမည်၏၊

သာဓိပတိ တိဟိတ်ဇော ၃၄-ခု၌ရှိသော ပညာသည် မိမိရှေ့ဆောင်၍ဖြစ်ခိုက်သာဓိပတိ တိဟိတ်ဇော ၃၄-ခု, ပညာကြဉ်သော စေတသိက် သတ္တတိံ သ, သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ် ဤမျှလောက်သောတရားတို့ကို အစိုးရသည်ဖြစ်၍ ဝိမံသာဓိပတိမည်၏၊

ထိုကြောင့် ပဋ္ဌာန်းပါဠိတော်၌-

ဆန္ဒာဓိပတိ ဆန္ဒသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော။ စိတ္တာဓိပတိ စိတ္တသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော။ ဝီရိယာဓိပတိ ဝီရိယာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော။ ဝီမံသာဓိပတိ ဝီမံသသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော-

ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ထိုအဓိပတိတရားတို့သည် အစိုးရသောအားဖြင့် ဘယ်သို့ဖြစ်သနည်း ဟူမူကား ကိုယ်တော်မှ ရေအစုံ မီးအစုံ ထွက်စေလိုသောဆန္ဒရှိက ထွက်ရဘိသကဲ့သို့ ဆန္ဒရှိက အမှုကိုပြီးစီးစေတတ်သောသူအား ငါ၏ဆန္ဒဖြင့် ဤအမှုကိုပြီးစေအံ့ ဟူသောစိတ်သည် ဖြစ်၏၊ ထိုစိတ်တို့တွင် ရှေးရှေးသောစိတ်၌ပါသော ဆန္ဒသည် နောက်နောက်သောစိတ်အာ၎င်း, သဟဇာတ်တရားတို့အား၎င်း အစိုးရသော အကြီးအကဲအဖြစ်ကို ပြု၏၊ ထိုတရားတို့လည်း ဆန္ဒ၏အလိုသို့ လိုက်၍ ဖြစ်ကုန်ရကား ဆန္ဒသည် အဓိပတိသတ္တိဖြင့် ဖြစ်၏ဟူလိုသည်။

ပဇ္ဇုန်နတ်သားသည် မိုဃ်းကိုရွာစေလိုသော စိတ်ရှိလတ်သော် တပြိုင်နက်ရွာရဘိသကဲ့သို့ စိတ်ရှိက အမှုပြီးစီးတတ်သောသူအား ငါ၏စိတ်ဖြင့် ဤအမှုကိုပြီးစီးစေအံ့ဟူသောအကြံသည် ဖြစ်၏၊ ထိုကြံသောစတ်တို့တွင် ရှေးရှေးသောစိတ်သည် နောက်နောက်သောစိတ်အား၎င်း, သဟဇာတ်တရားအား၎င်း အစိုးရသော အကြီးအကဲအဖြစ်ကို ပြု၏၊ ထိုတရားတို့လည်း စိတ်၏အလိုသို့လိုက်၍ ဖြစ်ကုန်ရကား အဓိပတိသတ္တိဖြင့် ဖြစ်၏ ဟူလိုသည်။

အားထုတ်၍ အမှုပြီးစီးလေ့ရှိသောသူအား ငါအားထုတ်က ဤအမှု ပြီးစီးအံ့သည်သာတည်းဟု အားထုတ်ခြင်း လုံ့ လကိုပြု၏၊ ထိုသို့ပြုရာတွင် ရှေးရှေးသော စိတ်၌ပါသော ဝီရိယသည် နောက်နောက်သောစိတ်အား၎င်း, သဟဇာတ်တရားတို့အား၎င်း အစိုးရသော အကြီးအကဲအဖြစ်ကို ပြု၏၊ ထိုတရားတို့လည်းဝီရိယ၏ အလိုသို့လိုက်၍ ဖြစ်ကုန်ရကား အဓိပတိသတ္တိဖြင့် ဖြစ်၏ဟူလိုသည်။ ပညာလည်း ဤနည်းအတူ မှတ်လေ။ ဋီကာကျော်ဆရာ အဓိပ္ပါယ်

၃၅၀-အဓိပတိနှင့် ဣန္ဒြေတို့၏ ထူးခြားချက်

အဓိပတိလည်း အစိုးရသောသဘော ဣန္ဒြေလည်း အစိုးရသောသဘောရှိခဲ့သော် ထိုတရားနှစ်ပါးတို့ ဘယ်သို့ထူးခြားပါအံ့နည်း ဟူငြားအံ့၊ ပြည်ရှင်မင်းသည် တပါးသောသူတို့၏ အစိုးရသောသတ္တိကိုမြစ်၍ မိမိသာအကြီးအကဲအဖြစ်ဖြင့် အစိုးရသည်ကား အဓိပတိသတ္တိတည်း။

အသီးသီးသော မြို့ဝန် စသည်တို့သည် သူတပါးတို့၏ သတ္တိကို မမြစ်မူ၍ မိမိအရာ၌သာ အစိုးရသကဲ့သို့ စက္ခုပဿဒ စသည်တို့သည် သူတပါးတို့၏ သတ္တိကို မမြစ်မူ၍ မိမိ၏အရာ၌သာ အစိုးရသည်ကား ဣ[န္ဒိယသတ္တိတည်း။ ဤသို့ ထူးကြ၏ ဟူပေ။

၃၅၁-အာဟာရ ၄-ပါးကို ပြခြင်း

အာဟရိယန္တိ အဇ္ဈောဟရိယန္တီတိ အာဟာရာ။

ဩဇာဋ္ဌမကရူပါဒယော အာဟရန္တိ ဝါ အာဟာရာ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ အာဟရိယန္တိ အဇ္ဈောဟရိယန္တိ၊ မျိုအပ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ အာဟာရာ၊ အာဟာရ မည်ကုန်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ ဩဇာဋ္ဌမကရူပါဒယော၊ ဩဇာလျှင်ရှစ်ခုမြောက်သော ရုပ်စသည်တို့ကို။ အာဟရန္တိ။ ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာဟာရာ၊ အာဟာရမည်ကုန်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ ဩဇာဋ္ဌမကရူပါဒယော၊ ဩဇာလျှင်ရှစ်ခုမြောက်သော ရုပ်စသည်တို့ကို။ အာဟရန္တိ၊ ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာဟာရာ၊ အာဟာရမည်ကုန်၏၊

ထမင်း, သစ်သီး စသည်တို့၏ အစေးအညှိသည် ကဗဠီကာရအာဟာရမည်၏၊ ထိုအာဟာရသည် ဩဇာလျှင် ရှစ်ခုမြောက်ရှိသော အဋ္ဌကလာပ်ရုက်ကို ဖြစ်စေတတ်သော ဇနကသတ္တိဖြင့် ဆောင်သည်။

စိတ်တခုယုတ် ၉၀-၌ရှိ ဖဿသည် ဖဿာဟာရ မည်၏၊ ထိုဖဿာဟာရသည် ဝေဒနာသုံးပါးကို ဆောင်သည်။

လောကီကုသိုလ်, အကုသိုလ်စေတနာ ၂၉-ခုသည် မနောသေဉ္စတနာဟာရမည်၏၊ ထိုစေနာဟာရသည် ဘုံသုံးပါး၌ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေတတ်သော ဇနကသတ္တိဖြင့် ဆောင်သည်။

ပဋိသန္ဓေစိတ် ဧကူနဝီသသည် ဝိညာဏာဟာရမည်၏၊ တနည်းကား စိတ်တခုယုတ် ၉၀-သည် ဝိညာဏာဟာရ မည်၏၊ ထိုဝိညာဏဟာရသည် မိမိနှင့် တကွဖြစ်သော နာမ်, ရုပ် တို့ကို သဟဇာတသတ္တိဖြင့် ဆောင်သည်။

(ဒုတိယ, တတိယ, စတုတ္ထဟု အမည်ပေးသည်မှာ ဒေသနာစဉ် အားဖြင့်ဆိုသည်။)

၃၅၂-ပဉ္စဝိညာဉ်မှာရှိသော ဝေဒနာ၏စျာနင် မထိုက်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ဒွေပဉ္စဝိညာဏ်၊ စိတ်မှန်ကြည်လင်၊ တဆယ်တွင်၊ စျာနင်ဘယ့်ကြောင့် ကင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ပဉ္စဝိညာဏံ ဝိတက္ကဝိစာရ ဝိရဟေန အာရမ္မဏေသု အဘိနိပါတမတ္တတ္တာ တေသု ဝိဇ္ဇမာနာနိပိ ဥပေက္ခာသုခဒက္ခာနိ ဥပနိဇ္ဈာနာ ကာယဿ အဘာဝတော စျာနင်္ဂဘာဝေန နဥဒ္ဓဋာ-

ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီ ပဉ္စဝိညာဉ်စိတ်တို့သည် အာရုံသို့ ရှေ့ရှုတင်တတ်သောဝိဘတ်, အာရုံကို သုံးသပ်တတ်သော ဝိစာရတို့မှ ကင်းခြင်းကြောင့် အာရုံ၌ ရှေ့ရှုကျကာမျှသာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိုစိတ်တို့၌ယှဉ်သော ဥပေက္ခာသုခ, ဒုက္ခဝေဒနာတို့သည် ရှိပါငြားသော်လည်း အာရုံသို့ကပ်၍ ရှုခြင်းကိစ္စမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် စျာနင်၏အဖြစ်ဖြင့် မထုပ်အပ် ဟူပေ။

၃၅၃-အဝီရိယစိတ်မှာ ဗိုလ်မပါပုံနှင့် အဟိတ်စိတ်တွင် မဂ္ဂင်မရှိပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။အဟိတ်စိတ်တွင်၊ မဂ္ဂင်မရှိ၊ အဝီရိယ၊ သောဋ္ဌာသမှာ၊ ဗိုလ်သာဘယ့်ကြောင့် မရသနည်း။

ဖြေ။ ။အဝီရိယေသု ဗလာနိ န လဘန္တိ၊ ဝီရိယပဋ္ဌာနတ္တာ ဗလဿ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဗိုလ်မည်သည်ကား ကြီးပွားတည်တံ့ခြင်းသဘော ဖြစ်သောကြောင့် ဝီရိယလျှင် ပဋ္ဌာနရှိရကား အဝီရိယစိတ် ၁၆-ခုတို့၌ ဗိုလ်ကို မရအပ်။

အဟေတုကေသု မဂ္ဂင်္ဂါနိ န လဘန္တိ ဟေတုပဋ္ဌနတ္တာ မဂ္ဂဿ-

ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီ မဂ်ဟူသည်ကား သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိ ဘဝ၏ အကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် ဟိတ်လျှင် ပဋ္ဌာနရှိရကား အဟိတ်စိတ်တို့၌ ဟိတ်မရှိသောကြောင့် မဂ္ဂင်ကို မရအပ်ဟူပေ။

၃၅၄-ဝိစိကိစ္ဆာ စိတ်မှာရှိသော ဧကဂ္ဂတာ၏မဂ္ဂင် စသည် မမည်ပုံကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။ဝိစိကိစ္ဆာ၊ စိတ်မှာယှဉ်လျက်၊ ဧကဂ္ဂတာ၊ ဖြစ်ရာ၌ပင်၊ မဂ္ဂင်ဣန္ဒြေ၊ ဗိုလ်နေဘယ့်ကြောင့် ကင်းသနည်း။

ဖြေ။ ။ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တေ သဟာယဘူတဿ အဓိမေက္ခဿ ဝိရဟိတတ္တာ။ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တေ ဧကဂ္ဂတာ မဂ္ဂိန္ဒြိယုဗလဘာဝံ န ဂစ္ဆတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ- ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ်၌ အဖော်ဖြစ်သော အဓိမောက္ခ၏ ကင်းခြင်းကြောင့် ထိုစိတ်၌ယှဉ်သော ဧကဂ္ဂတာသည် မိစ္ဆာသမာဓိမဂ္ဂင်, သမာဓိန္ဒြေ, မိစ္ဆာသမာဓိဗိုလ် အဖြစ်သို့ မရောက် ဟူလိုသည်။

မိဿကသင်္ဂဟ ပြီး၏၊

ဗောဓိပက္ခိယသင်္ဂဟ

၃၅၅-သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

ဘုသံ အနုပဝိသိတွာ ကေသာဒိအာရမ္မဏံ ပထိဋ္ဌန္တီတိ ပဋ္ဌာနာ။

သတိယေဝ ပဋ္ဌာနာ သတိပဋ္ဌာနာ။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ ကေသာဒိအာရမ္မဏံ၊ ဆံအစရှိသော အာရုံကို။ ဘုသံ၊ မြဲမြံစွာ။ အနုပဝိသိတွာ၊ သက်ဝင်၍။ ပတိဋ္ဌန္တိ၊ တည်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ပဋ္ဌာနာ၊ ပဋ္ဌာ မည်ကုန်၏၊

သတိယေဝ၊ သတိသည်သာလျှင်၊ ပဋ္ဌာနာ၊ မြဲမြံစွာ သက်ဝင်၍ တည်တတ်သည်တည်း။ အသိပဋ္ဌာနာ၊ သတိသည်သာလျှင် မြဲမြံစွာ သက်ဝင်၍ တည်တတ်သည်။

တရားကိုယ်အားဖြင့် သတိတပါးတည်းဖြစ်လျက် အာနာပါန, ဣရိယာပထ, ကေသာဒိ ကောဋ္ဌာသ အစရှိသော ရူပကာယကို အာရုံပြု၍ ရှုတတ်သောကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်၊ ခံစားခြင်းဝေဒနာကို ရှုတတ်သော ဝေဒနာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်၊

စိတ်ကို ရှုတတ်သော စိတ္တာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်

သင်္ခါရဓမ္မတို့ကို ရှုတတ်သော ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်ဟူ၍ အာရုံ၏အပြားအားဖြင့်၎င်း, သုဘ, သုခ, နိစ္စ, အတ္တ ဟူ၍ မှတ်ခြင်းတည်းဟူသော သညာဝိပ္ပလ္လာသ ၄-ပါးကို ပယ်သောအားဖြင့်၎င်း ၄- ပါးအပြား ရှိလေသည်။

၃၅၆-သမ္မပ္ပဓာန် လေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

သမ္မာ ပဒဟန္တိ ဧတေဟီတိ သမ္မပ္ပဓာနာ။

ဧတေဟိ၊ ဤတရားတို့ဖြင့်။ သမ္မာ၊ ကောင်းစွာ။ ပဒဟန္တိ၊ အားထုတ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့အားထုတ်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့အားထုတ်ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ သမ္မပ္ပဓာနာ၊ သမ္မပ္ပဓာန်မည်ကုန်၏၊

တရားကိုယ်အားဖြင့် ဝီရိယတပါးတည်းဖြစ်လျက်-

ဖြစ်ပြီးသော အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခြင်းငှာ အားထုတ်ခြင်း၊

မဖြစ်သေးသော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မဖြစ်စိမ့်သောငှာ အားထုတ်ဖြင်း၊

မဖြစ်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စိမ့်သောငှာ အားထုတ်ဖြင့်၊

ဖြစ်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို လွန်စွာ ပွားစိမ့်သောငှာ အားထုတ်ခြင်း-

ဟူ၍ သတ္တိပြားသောအားဖြင့် ၄-ပါးပြားလေသည်။

မဂ်ဉာဏ်, ဖိုလ်ဉာဏ်၏ အပင်းအသင်းဖြစ်သော တရားကိုသာ ဗောဓိပက္ခိယ ဆိုသည်ဖြစ်ရကား ဤသင်္ဂဟ၌ လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခု၌ ယှဉ်သော သတိသာလျှင် သတိပဋ္ဌာန်မည်သည်။ ၎င်းစိတ်ရှစ်၌ယှဉ်သော ဝီရိယသည်သာလျှင် သမ္မပ္ပဓာန် မည်သည်။ ၎င်းစိတ်ရှစ်ခု၌ယှဉ်သော ဝီရိယသည်သာလျှင် သမ္မပ္ပဓာန် မည်သည်။

အခြားအရာ၌ကား လောကိကုသိုလ်စိတ်၌ ယှဉ်သော သတိလည်း သတိပဋ္ဌာန်မည်သည်၊ ဝီရိယလည်း သမ္မပ္ပဓာန်မည်သည်။ ထိုသတိပဋ္ဌာန်, သမ္မပ္ပဓာန်တို့သည် လောကီကုသိုလ်စိတ်၌ကား ၄- ပါးလုံး တပြိုင်နက် မဖြစ်နိုင်ကုန်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား အပါးသော အာရုံကိုသာ စိတ်ဖြင့် ယူနိုင်သောကြောင့်တည်း။

လောကုတ္တရာစိတ်၌ကား လေးပါးလုံး တပြုင်နက် ဖြစ်သည်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား မဂ်နှင့်ယှဉ်သော သတိ, ဝီရိယဖြစ်၍ ပယ်အပ်သည်ကို ပယ်ခြင်းပွားစေအပ်သည်ကို ပွားစေခြင်းကိစ္စ၌ တပြိုင်နက်ပြီးသောကြောင့်တည်း။

၃၅၇-ဣဒ္ဓိပါဒ် လေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

ဣဇ္ဈတိ နိမ္မိတာဒိဝိဓိ ဧတာယာတိ ဣဒ္ဓိ။

ဣဒ္ဓီယာပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

ဧတာယ၊ ဤတန်ခိုးဖြင့်။ နိမ္မိတာဒိဝိဓိ၊ မနောဓိဋ္ဌာန် စိတ်ကကြံတိုင်း ဖန်ဆင်းအပ်သော အစီအရင်သည်။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည်စုံတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဣဒ္ဓိ၊ ဣဒ္ဓိမည်၏၊

ဣဒ္ဓိယာ၊ ဖန်ဆင်းအပ်သော ရုပ်အစဉ်၏၊ ပါဒေါ၊ အခြေတည်း။ ဣဒ္ဓိပါဒေါဖန်ဆင်းအပ်သော ရုပ်အစဉ်၏အခြေ။

အဓိဋ္ဌာန်၍ ဖန်ဆင်းအပ်သော အဓိဋ္ဌာန်တန်ခိုး, ကိုယ်ကိုဖောက်ပြန်စေ၍ ဖန်ဆင်းအပ်သော ဝိကုပ္ပနာတန်ခိုး, ဤနှစ်ပါး ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်သည် ဣဒ္ဓိမည်သည်။ ထိုဣဒ္ဓိ၏ တည်ရာအခြေဖြစ်သော ဆန္ဒ, ဝီရိယ, စိတ္တ, ဝိမံသ ၄-ပါးသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်သည်။

လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခု၌ ယှဉ်သော ဆန္ဒသည် ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒ်, ဝီရိယသည် ဝီရိယိဒ္ဓိပါဒ်, လောကုတ္တရာစိတ်သည် စိတ္တိဒ္ဓိပါဒ်, ပညာသည် ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ ဗောဓိပက္ခိယအရာဖြစ်၍ လောကုတ္တရာကိုသာ ယူရမည်။

လောကီဖြစ်သော စျာန်အဘိညာဉ်တို့၌လည်း ဤ ဣဒ္ဓိပါဒ် ၄-ပါးကို ရသည်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ရသည်တွင် ပထမစျာန်၏ ပရိကံသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ ပထမစျာန်သည် ဣဒ္ဓိမည်၏၊ ဒုတိယစျာန်သည်၌လည်း နည်းတူယူလေ။

ရပြီးသော စျာန်အားဖြင့်လည်း ပထမစျာန်သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ ဒုတိယစျာန်သည် ဣဒ္ဓိမည်၏၊ ၎င်းဒုတိယစျာန်သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ တတိယစျာန်သည် ဣဒ္ဓိမည်၏၊ ကြွင်းသော စျာန်တို့၌လည်း နည်းတူယူ။

သောတာပတ္တိမဂ်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိပဿနာသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ သောတာပတ္တိမဂ်သည် ဣဒ္ဓိမည်၏၊ ၎င်းသောတာပတ္တိမဂ်သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်မည်၏၊ သကဒါဂါမိမဂ်သည် ဣဒ္ဓိမည်၏၊။ကြွင်းသောမဂ်တို့၌လည်း နည်းတူ သိလေ။

ထို့ကြောင့် ဒီပနီ၌-

ပထမစျာနပရိကမ္မံ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ ပထမစျာနံ ဣဒ္ဓိ နာမ။ ပဋိလာဘေနပိ ဒီပေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပထမစျာနံ ဟိ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ ဒုတိယစျာနံ ဣဒ္ဓိ နာမ၊ သေသစျာနေသုပိ အယံ နယော၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဝပဿနာ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ ဣဒ္ဓိ နာမ၊ သေသမဂ္ဂေ -ဟူ၍ ဆိုတော်မူသည်။

၃၅၈-ဣေ[န္ဒငါးပါးကို ပြခြင်း

ဣန္ဒတ္တံ၊ ကရောတီတ ဣေ[န္ဒိယံ။

ဣန္ဒတ္တံ၊ အစိုးရသောအဖြစ်ကို။ ကရောတိ၊ ပြုတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဣန္ဒြိယံ၊ ဣန္ဒြိယ မည်၏၊

လောကုတ္တရာစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသော သဒ္ဓါသည် သဒ္ဓိန္ဒြေ မည်၏၊ ဝီရိယသည် ဝီရိယိန္ဒြေမည်၏၊ သတိသည် သတိန္ဒြေမည်၏၊ ဧကဂ္ဂတာသည် သမာဓိန္ဒြေမည်၏၊ ပညာသည် ပညိန္ဒြေမည်၏၊

၃၅၉-ဗိုလ်ငါးပါးကို ပြခြင်း

ဗလတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု ဥပတ္ထမ္ဘေတီတိ ဗလံ။

သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့၌။ ဗလတိ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ၊ ထောက်ပံ့တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဗလံ၊ ဗိုလ်မည်၏၊

လောကုတ္တရာစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသော သဒ္ဓါသည် သဒ္ဓါဗိုလ်မည်၏၊ ဝီရိယသည် ဝီရိယဗိုလ်မည်၏၊ သတိသည် သတိဗိုလ်မည်၏၊ ဧကဂ္ဂတာသည် သမာဓိဗိုလ်မည်၏၊ ပညာသည် ပညာဗိုလ်မည်၏၊

၃၆၀-ဗောဇ္ဈင် ၇-ပါးကို ပြခြင်း

အရိယသစ္စာနိ ဗုဇ္ဈတိ ဧတာယာတိ ဗောတိ၊ ဓမ္မသာမဂ္ဂိ။ ။ဗောဓိယာ အင်္ဂေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။

တောယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ၊ ဤသတိ, ပညာ စသောတရားတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းဖြင့်။ အရိယသစ္စာနိ၊ အရိယသစ္စာတို့ကို။ ဗုဇ္ဈတိ၊ သိတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့သိကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်။ ဗောဓိ၊ ဗောဓိ မည်၏၊ ဓမ္မသာမဂ္ဂိ၊ တရားအပေါင်းတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းကို။ လဘတိ၊ ရ၏၊

ဗောဓိယာ၊ သိတတ်သော တရားအပေါင်း၏၊ အင်္ဂေါ၊ အစိတ်တည်း။ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ သိတတ်သောတရားအပေါင်း၏အစိတ်။

လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခု၌ရှိသော သတိစေတသိက်သည် သတိသမ္ဗောဇ္ဈင် မည်၏၊ ဆင်ခြင်ရွေးချယ်တတ်သော ပညာစေတသိက်သည် ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်မည်၏၊ ဝီရိယစေတသိက်သည် ဝီရိယ သမ္ဗောဇ္ဈင်မည်၏၊ ပီတိသည် ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်မည်၏၊ ပဿဒ္ဓိသည် ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် မည်၏၊ ဧကဂ္ဂတာသည် သမာဓိသမ္ဗေဇ္ဈင် မည်၏၊ ထိုထိုသောအရုံ၌ လျစ်လျူရှုတတ်သော တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်သည် ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်မည်၏၊ ဤသို့ သတ္တိအထူးအားဖြင့် ၇-ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုရ-ပါးသောတရားတို့သည် ဉာဏ်၏ဥပနိဿယဖြစ်၍ အရိယာသစ္စာကို သိခြင်းကစ္စကို လွန်စွာပြီးစေတတ်ရကား ဗောဇ္ဈင် မည်၏ ဟူလိုက်သည်။

ဥပမာကား - တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ငယ်ရွယ်သောအခါက သိတတ်သော ပညာရှိငြားသော်လည်း ထောက်ပံ့တတ်သော ပကတူပနိဿယ နည်းရကား များစွာ မသိနိုင်။ကြီးရင့်သောအခါ၌ကား မေးမြန်းခြင်း, နည်းခံခြင်း, အတုယူခြင်း, အကြားအမြင်များခြင်း, သင်ခြင်း, စဉ်းစားခြင်း, များစွာနှလုံးသွင်းခြင်းအစရှိသော ဥပနိဿယ အားကြီးရကား သူတပါးသိနိုင်ခဲသောအရာ မသိဘူးသောအရာတို့ကို ထင်စွာသိနိုင်သကဲ့သို့ပင် မှတ်ရမည်။

ဤဥပမာ၌ မေးမြန်းခြင်း, နည်းခံခြင်း, အကြားအမြင်များခြင်း, သင်ခြင်း, နှလုံးသွင်ခြင်းတို့သည် သိတတ်သောဉာဏ်၏ အဖော်သာ ဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့ သတိ, ဝီရိယ, ပီတိ, ပဿဒ္ဓိ, သမာဓိ, ဥပေက္ခာတို့လည်း ဓမ္မဝိစယ၏ အဖော်သာဖြစ်ကုန်၍ သိခြင်းကိစ္စကို ပြီးကုန်ရကား ၇-ပါးလုံးပင် ဗောဇ္ဈင် မည်လေသည်။

၃၆၁-မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကို ပြဆိုခြင်း

ကိလေသေ မာရေန္တော ဂစ္ဆတီတိ မဂ္ဂေါ။

မဂဿ အင်္ဂါနိ မဂ္ဂင်္ဂါနိ။

ယော ဓမ္မသမူဟော၊ အကြင်တရားအပေါင်းသည်။ ကိလေသေ၊ ကိလေသာတို့ကို။ မာရေန္တော၊ ပယ်သတ်လျက်။ ဂစ္ဆတိ၊ နိဗ္ဗာန်သို့သွားတတ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ သော ဓမ္မသမူဟော၊ ထိုတရားအပေါင်းသည်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂမည်၏၊

မဂ္ဂဿ၊ မဂ်၏၊ အင်္ဂါနိ၊ အစိတ်တို့သည်။ မဂ္ဂင်္ဂါနိ၊ မဂ်၏အစိတ်တို့။ လောကုတ္တရာစိတ်၌ ယှဉ်သော ပညာ စေတသိက်သည် မဖောက်မပြန် မြင်တတ်သောကြောင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိမဂ္ဂင် မည်၏၊

ဝိတက်သည် သမ္မာသင်္ကပ္ပ မဂ္ဂင်မည်၏၊

သမ္မာဝါစာသည် သမ္မာဝါစာ မဂ္ဂင်မည်၏၊

သမ္မာကမ္မန္တသည် သမ္မာကမ္မန္တ မဂ္ဂင်မည်၏၊

သမ္မာအာဇီဝသည် သမ္မာအာဇီဝ မဂ္ဂင်မည်၏၊

ဝီရိယသည် သမ္မာဝါယာမ မဂ္ဂင်မည်၏၊

သတိသည် သမ္မာသတိ မဂ္ဂင်မည်၏၊

ဧကဂ္ဂတာသည် သမ္မာသမာဓိ မဂ္ဂင်မည်၏၊

ဤမဂ္ဂင်တရားတို့သည် လောကုတ္တရာစိတ်၌ တပြိုင်နက်ကုန်၏၊ မဟာ ကုသိုလ်စိတ်ရှစ်ခု၌ကား ဝိရတီ ၃-ပါးတို့သည် တခု တခုစီသာ ဖြစ်ကုန်၏၊

၃၆၂-ဗောဓိပက္ခိယ၊ သတ္တိံသဝယ်၊ အရဆိုလျှင်၊ တရားကိုယ် ဘယ်မျှရှိသနည်း။

ဖြေ။ ။ဆန္ဒော စိတ္တမုပေက္ခာ စ၊ သဒ္ဓါ ပဿဒ္ဓိ ပီတိယော။

သမ္မာဒိဋ္ဌိ စ သင်္ကပ္ပေါ၊ ဝါယာမော ဝိရတိတ္တယံ။

သမ္မာသတိ သမာဓီတိ၊ စုဒ္ဒသေတေ သဘာဝတော။

သတ္တတိံ သပ္ပဘေဒေန၊ သတ္တဓာ တတ္ထ သင်္ဂဟော။

ဟူသော ဂါထာဖြင့် တရားကိုယ် ၁၄-ပါးပြားကြောင်းကိုဂြု ႋဟ် အဋ္ဌကထာ၌ မိန့်ပြီ။

သဗ္ဗ သင်္ဂဟ

၃၆၃-ခန္ဓာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ နှစ်ပါး ထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ခန္ဓာနှစ်ထပ်၊ ဟောပေလတ်သည်၊ အထပ်ဘယ်သို့ အကြောင်းနည်း။

ခန္ဓာ, အာယတန, ဓာတ်, သစ္စာ ဘယ်အရာကြောင့် မည်သနည်း။

ဖြေ။ ။ခံ အတ္တနိစ္စာဒိသုညံ ဓာရေတီတိခန္ဓာ။

ခံ အတ္တနိစ္စာဒိသုညံ၊ ကိုယ်ဟူသောအဖြစ်, မြဲသောအဖြစ်စသည်မှာ ဆိတ်ခြင်းကို။ ဓာရေတိ၊ ဆောင်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ခန္ဓာ၊ ခန္ဓာမည်၏၊

(ဒီပနီ)

ခံ-ဣန္ဒြိယံ ဓာရေတီတိ ခန္ဓာ။

ဝါ၊ တနည်းကား။ ခံ-ဣန္ဒြိယံ၊ ဣန္ဒြေရှစ်ပါးကို။ ဓာရေတိ၊ ဆောင်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ခန္ဓာ၊ ခန္ဓာမည်၏၊ (ဧကက္ခရဋီကာ)

ဇာတိဇရာမရဏာဒီဟိ သံသာရဒုက္ခေဟိ ခါဒိတဗ္ဗာတိ ခန္ဓာ။

ဇာတိဇရာမရဏာဒီဟိ၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း, အိုခြင်း, သေခြင်း အစရှိကုန်သော။ သံသာရဒုက္ခေဟိ၊ သံသရာ၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲတို့သည်။ ခါဒိတဗ္ဗာ၊ အဖန်တလဲလဲ ခဲအပ်စားအပ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ခန္ဓာ၊ ခန္ဓာမည်ကုန်၏၊ (ကစ္စည်းကျမ်း)

အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာဒိဘေဒါ တေ သဘာဝဓမ္မာ ရာသဋ္ဌေန ခန္ဓာ။

အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာဒိဘေဒါ၊ အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန် စသည်အပြားရှိကုန်သော။ တေ သဘာဝဓမ္မာ၊ ထိုသဘောတရားတို့သည်။ ရာသဋ္ဌေန၊ ပေါင်းစုအပ်သော အနက်ကြောင့်။ ခန္ဓာ၊ ခန္ဓာမည်ကုန်၏၊ (သမ္မောအဋ္ဌကတာ)

ဤဝစနတ်ဖြင့် အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်, အဇ္ဈတ္တ, ဗဟိဒ္ဓ, ဩဠာရိက, သုခုမ, ဟီန ပဏိတ ဒူရ သန္တိက တည်းဟူသော ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသဖြင့် ပေါင်းစုအပ်သော ရုပ်တရားသည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏၊

ဤ ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသဖြင့် ပေါင်းစုအပ်သော ဝေဒနာတရားသည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ မည်၏၊

ဤ ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသဖြင့် ပေါင်းစုအပ်သော သညာတရားသည် သညာက္ခန္ဓာ မည်၏၊

ဤ ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသဖြင့် ပေါင်းစုအပ်သော ဖဿ, စေတနာစသော စေတသိက် ၅၀-သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မည်၏၊

ဤ ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသဖြင့် ပေါင်းစုအပ်သော စိတ်တရားသည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာ မည်၏၊ - ဟူသောအနက်ကို ပြသည်။

ဤ ၁၁-ပါးသော ကောဋ္ဌာသ မရှိသောကြောင့် နိဗ္ဗာန်သည် ခန္ဓာဟူသော ရေတွက်ခြင်းမှ လွတ်၏၊

ဤနောက်နည်း၌ ခန္ဓသဒ္ဒါသည် အစုဟူသောအနက်ကိုဟောသော အနိပ္ဖန္န ပါဋိပဒိကပုဒ်ဟု ယူသည်။

ရှေ့ဝစနတ်ဖြင့် ရုပ်, ဝေဒနာ, သညာ, သင်္ခါရ, ဝိညာဉ်တို့သည် ဇာတိစသောသံသရာ ဆင်းရဲတို့သည် ခဲအပ်စားအပ်သောကြောင့် ခန္ဓာမည်၏ ဟုဆိုသဖြင့် ထိုဆင်းရဲတို့သည် မခဲမစားအပ်သော နိဗ္ဗာန်သည် ခန္ဓာဟူသော အရေအတွက်မှ လွတ်၏၊

တရားကိုယ်တပါး ဖြစ်သော်ငြားလည်း

ခန္ဓာမည်ပုံကို ပြခြင်း

အပေါင်းအစုဖြစ်သော အနက်ကြောင့် ခန္ဓာမည်၏ ဆိုသော် အပေါင်းမရှိသော ရူပါရုံတခုသည် ခန္ဓာမမည်ပြီလော ဟူငြားအံ့၊ ဤရူပါရုံသည် အတိတ်၌ လည်းဖြစ်ပြီ, ပစ္စုပ္ပန်လည်းဖြစ်ဆဲ, အနာဂတ်၌လည်း ဖြစ်လတ္တံ့ ဤသို့ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားသော် ၁၁-ပါးသော အစုရှိသည်သာ ဖြစ်ရကား ရူပါရုံတခုသည်ပင် ခန္ဓာမည်၏ ဟူပေ။ ဝေဒနာ, သညာ, စသည်တို့၌လည်း ဤနည်းတူ။

အချို့ဆရာတို့ကား အပေါင်း၏ အမည်ကို အစိတ်၌တင်စား၍ အဝယဝူပစာ အားဖြင့် ခန္ဓာမည်သည်ဟု ဆို၏၊ မသင့်ပေ။

ထိုခန္ဓာတို့၏ သရုပ်ကား-

၁။ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓဖြစ်သော ရုပ်အဋ္ဌဝီသသည် ရူပက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၂။စိတ်တခုယုတ် ၉၀-၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၃။သညာစေတသိက်သည် သညာက္ခန္ဓာမည်၏၊

၄။ဝေဒနာ, သညာမှ ကြွင်းသော စေတသိက်ပညာသသည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၅။အကျဉ်း တခုယုတ် ၉၀-အကျယ် ၁၂၁-ပါးသော စိတ်သည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာမည်၏၊

ဤခန္ဓာငါးပါးကိုပင် ဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်ထိုက်သည်ကို သီးသန့်၍ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ဟူသောအမည်ဖြင့် ဟောတော် မူပြန်သည်။

သရုပ်အားဖြင့်ကား-

၁။ရုပ် ၂၈-ခုသည် ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်၏

၂။လောကီစိတ် ၈၁-ခု၌ရှိသော ဝေဒနာသည် ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၃။၎င်းစိတ် ၈၁-ခု၌ရှိသော သညာသည် သညုပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၄။၎င်းစိတ် ၈၁-ခု၌ရှိသော စေတသိက်ပညာသသည် သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်၏၊

၅။လောကီစိတ်သည် ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်၏၊

ဤနှစ်ပါးအထူးကား ခပ်သိမ်းသော စတုဘူမက တရားတို့ကို လောကီလောကုတ်မခွဲပဲ ငါးစုပြု၍သာ ဟောတော်မူသည်ကား ခန္ဓာ မည်သည်၊ လောကီတရားကိုသာ ငါးစုပြု၍ ဟောသည်ကား ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်သည်။ ဤသို့ထူးကြ၏၊

ထို့ကြောင့် ရုပ်သည် လောကီစင်စစ်ဖြစ်ရကား ရုပ်အစုနှင့်တကွ လောကီနာမက္ခန္ဓာ လေးပါးသည်ကား ခန္ဓာလည်းမည်၏၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ လည်းမည်၏၊ လောကုတ္တရာ နာမက္ခန္ဓာ လေးပါးသည်ကား ခန္ဓာသာမည်၏၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ မမည်ဟု မှတ်ရမည်။

၃၆၄-ခန္ဓာငါးပါးကို ဥပမာအားဖြင့် ပြဆိုခြင်း

ဥပါဒါနာနံ ဂေါစရဘူတာနိ ခန္ဓာနီတိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနိ။

ဥပါဒါနာနံ၊ ဥပါဒါန် တရားလေးပါးတို့၏၊ ဂေါစရဘူတာနိ၊ ကျက်စားရာ အာရုံဖြစ်ကုန်သော။ ခန္ဓာနိ၊ ခန္ဓာတို့တည်း။ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနိ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ မည်ကုန်၏၊

ထိုခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ဥပမာအားဖြင့် ဘယ်သို့ သိအပ်သနည်း ဟူမူကား-

ဂိလာနသာလုပမော ရူပက္ခန္ဓော၊ ဂေလညုပမော ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဂေလည သမုဋ္ဌာနုပမော သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ အသပ္ပါယ သေဝနုပမော သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဂိလာနုပမော ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော-

ဟူသောပါဌ်နှင့်အညီ-ရူပက္ခန္ဓာသည် သူနာဇရပ်နှင့် တူ၏၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာ တည်းဟူသော သူနာ၏မှီခိုရာ သွားလာထွက်ဝင်ရာ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် အနာရောဂါနှင့် တူ၏၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ကျင်နာ ကိုက်ခဲတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

သညုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် အနာ၏ ဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သော ဓာတ်မညီညွတ်ခြင်းနှင့် တူ၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ- သုဘ, သုခ, နိစ္စဟူသော အမှတ်ရှိသောကြောင့်တည်း။

သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် မလျောက်ပတ်သော ဆေးဝါး, အစာ အာဟာရနှင့် တူ၏၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ- ဝေဒနာတည်းဟူသော ရောဂါ၏ဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် သူနာနှင့်တူ၏၊ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ-ဝေဒနာတည်းဟူသော ရောဂါဖြင့် မပြတ်နှိပ်စက် သောကြောင့်တည်း။

တနည်းကား-

ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် ထမင်းထည့်ရာခွက်နှင့်တူ၏၊

ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် ဘောဇဉ်နှင့်တူ၏၊

သညုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် ဟင်းလျာနှင့် တူ၏၊

သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် ထိုဘောဇဉ် ဟင်းလျာတို့ကို ရှာမှီးရုံးစုသည်နှင့် တူ၏၊

ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာသည် ထိုဘောဇဉ်ဟင်းလျာ တို့ကို စားသောသူနှင့်တူ၏၊

တနည်းကား-

ရူပက္ခန္ဓာသည် ရေမြှုပ်စိုင်နှင့် တူ၏၊

ဝေဒနာက္ခန္ဓာသည် ရေပွက်နှင့် တူ၏၊

သညာက္ခန္ဓာသည် တံလှပ်နှင့် တူ၏၊

သင်္ခါရက္ခန္ဓာသည် ငှက်ပျောတုံးနှင့် တူ၏၊

ဝိညာဏက္ခန္ဓာသည် မျက်လှည့်သည်နှင့် တူ၏၊

ဤသို့ ဥပမာအားဖြင့် သိရာသည်။ (ဒီပနီ)

၃၆၅-အာယတန ၁၂-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

အာယဘူတေ ဓမ္မေ တနေန္တိ ဝိတ္တာရေန္တီတိ အာယတနာနိ။

အာယတံ သံသာရဒုက္ခံ နယန္တီတိ အာယတနာနိ။

အာယဘူတေ၊ ထိုထိုသောဒွါရအာရုံ၌ဖြစ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ၊ တရားတို့ကို။ တနေန္တိ ဝိတ္ထာရေန္တိ၊ ချဲ့တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာယတနာနိ၊ အာယတနမည်ကုန်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ အာယတံ၊ ရှည်စွာသော။ သံသာရဒုက္ခံ၊ သံသရာ၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲကို။ နယန္တိ၊ ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အာယတနာနိ၊ အာယတန မည်ကုန်၏၊

ဒွါရ, အာရုံအားဖြင့် ရှေ့ရှုဖြစ်ကြသော တာရားတို့ကို ရှေး၌ မထင်ရှားသည် တို့ကို ထင်ရှားအောင်ပြု၍ မတပ်မက်သည်ကို တပ်မက်အောင်ပြု၍ ချဲ့တတ်သောကြောင့်၎င်း, သံသရာဒုက္ခကို ရှည်အောင် ဆောင်တတ်သောကြောင့်၎င်း လောကီတရားတို့သည် အာယတနမည်ကုန်သည်။

လောကုတ္တရာတရားတို့မူကား အာရမ္မဏိကဖြစ်သော စိတ်, စေတသိက်တို့၏ အကြောင်းဖြစ်၍ အာယတနမည်သည်။

၃၆၆-အာယတန ၁၂-ပါးသရုပ်ကို ပြဆိုခြင်း

သရုပ်ပါအားဖြင့်ကား-

၁။စက္ခာယတန၊ ၁။ရူပါယတန၊

၂။သောတာယတန၊ ၂။သဒ္ဒါယတန၊

၃။ဃာနာယတန၊ ၃။ဂန္ဓာယတန၊

၄။ဇိဝှါယတန၊ ၄။ရသာယတန၊

၅။ကာယာယတန၊ ၅။ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတန၊

၆။မနာယနတ၊ ၆။ဓမ္မာယတန၊

ဟူ၍ ဒွါရအားဖြင့် ၆-ပါး။ ဟူ၍ အာရုံအားဖြင့် ၆-ပါးပြားသည် ဖြစ်၍၁၂-ပါးရှိသတည်း။

ထို ၁၂-ပါးတို့တွင် ကမ္မဇရုပ်ဖြစ်သော-

၁။စက္ခုပသာဒသည် စက္ခာယတနမည်၏၊

၂။သောတပသာဒသည် သောတာယနမည်၏၊

၃။ဃာနပသာဒသည် ဃာနာယတနမည်၏၊

၄။ဇိဝှါပသာဒသည် ဇိဝှါယတနမည်၏၊

၅။ကာယပသာဒသည် ကာယာယတနမည်၏၊

၆။စိတ်တခုယုတ် ၉၀-သည် မနာယတနမည်၏၊

၇။စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်ဖြစ်သော ရူပါရုံ, ဥတုဇဖြစ်သော ရူပါရုံသည် ရူပါယတနမည်၏၊

၈။စိတ္တဇ, ဥတုဇအားဖြင့် ဒွိသမုဋ္ဌာနိကဖြစ်သော သဒ္ဒါရုံသည် သဒ္ဒါယတနမည်၏၊

၉။စတုသမုဋ္ဌာနိကဖြစ်သော ဂန္ဓာရုံ, ဥတုဇဖြစ်သော ဂန္ဓာရုံသည် ဂန္ဓာယတနမည်၏၊

ထို့အတူ-

၁၀။ရသာရုံသည် ရသာယတနမည်၏၊

၁၁။ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနမည်၏၊

၁၂။စေတသိက် ဒွေပညာသ သုခုမရုပ်သောဠသ နိဗ္ဗာန်အားဖြင့် ၆၉-ပါးသော ဓမ္မာရုံသည် ဓမ္မာယတနမည်၏၊

ဤသို့ သတ္တိအားဖြင့် ၁၂-ပါး ပြားသတည်း။

ဥပမာအားဖြင့်ကား - အဇ္ဈတ္တိကာယတန ၆-ပါးတို့သည် ငြိမ်သက်စွာနေသော ရွာသူရပ်သားတို့နှင့် တူ၏၊

ဗာဟိရာယတန ၆-ပါးတို့သည် ရွာကိုဖျက်ဆီးသော ခိုးသားတို့နှင့်တူ၏၊

တနည်းကား -အဇ္ဈတ္တိကာယတန ၆-ပါးတို့သည် ယောကျာ်းကိုတောင့်တကာနေသော သမီးလုလင်နှင့် တူ၏၊

ဗာဟိရာယတန ၆-ပါးတို့သည် ထိုမိန်းမငယ်တို့ကို သွေးဆောင်သော ယောကျာ်းနှင့် တူ၏၊ ဤသို့ သိရာသည်။

ဓာတ် ၁၈-ပါးကို ပြဆိုခြင်း

အနေကပ္ပကာရံ သံသာရဒုက္ခံ ဓိယန္တိ ဝိဓဟန္တိ ဥပ္ပါဒေန္တီတိ ဓာတုယော။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ အနေကပ္ပကာရံ၊ များသောအပြားရှိသော။ သံသာရဒုက္ခံ၊ သံသရာ၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲကို။ ဓိယန္တိ ဝိဓဟန္တိ၊ စီရင်တတ်ကုန်၏၊ ဝါ-ဓိယန္တိ ဥပ္ပါဒေန္တိ၊ ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ဓာတုယော၊ ဓာတ်မည်ကုန်၏၊

အတ္တနော သဘာဝံ ဓာရေန္တီတိ ဓာတုယော။

ယေ ဓမ္မာ၊ အကြင်တရားတို့သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏၊ သဘာဝံ၊ သဘောကို။ ဓာရေန္တိ၊ ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ ဓမ္မာ၊ ထိုတရားတို့သည်။ ဓာတုယော၊ ဓာတ်မည်ကုန်၏၊

ဝန်ထမ်းသော သူတို့သည် မိမိတို့၏ ထမ်းရန်ဝန်ကို ဆောင်ရဘိသကဲ့သို့ ခန္ဓာတည်းဟူသောဝန်ကို ဆောင်ရသော သတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာ၌အကျုံးဝင်သော ဤတရားတို့ကို ဆောင်တတ်သောကြောင့်၎င်း ဒဿနကိစ္စ, သဝနကိစ္စ အစရှိသော မိမိသဘောကို ဆောင်တတ်သောကြောင့်၎င်း ဓာတ်မည်၏ဟု ဆိုလိုသည်။

ဓာတ် ၁၈-ပါးသရုပ်ကိုပြခြင်း

ထိုဓာတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့်

၁။စက္ခုဓာတ်၊

၂။သောတဓာတ်၊

၃။ဃာနဓာတ်၊

၄။ဇိဝှါဓာတ်၊

၅။ကာယဓာတ်၊

၆။မနောဓာတ်၊

ဟူ၍ဒွါရအားဖြင့် (၆) ပါး။၁။ရူပဓာတ်၊

၂။သဒ္ဒဓာတ်၊

၃။ ဂန္ဓဓာတ်၊

၄။ ရသဓာတ်၊

၅။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်၊

၆။ ဓမ္မဓာတ်၊

ဟူ၍ အာရုံအားဖြင့် (၆) ပါး၁။ စက္ခုဝိညာဏဓာတ်၊

၂။သောတဝိညာဏဓာတ်၊

၃။ဃာနဝိညာဏဓာတ်၊

၄။ဇိဝှါဝိညာဏဓာတ်၊

၅။ကာယဝိညာဏဓာတ်၊

၆။မနောဝိညာဏဓာတ်၊

ဟူ၍ ဒွါရအာရုံ၌ ဖြစ်သော ဝိညာဉ် အားဖြင့် (၆)ပါးရှိသည်

ဖြစ်၍ ၁၈-ပါးပြားသတည်း။ (၆)ပါ

ထို၁၈-ပါးတို့တွင်-

၁။စက္ခုပသာဒသည်စက္ခုဓာတ်မည်၏၊

၂။သောတပသာဒသည်သောတဓာတ်မည်။

၃။ဃာနပသာဒသည်ဃာနဓာတ်မည်၏၊

၄။ဇိဝှါပသာဒသည်ဇိဝှါဓာတ်မည်၏၊

၅။ကာယပဿဒသည်ကာယဓာတ်မည်၏၊

၆။ပဉ္စဒွါရဝဇ္ဇန်းသမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေသည်မနောဓာတ်မည်၏၊

၇။ရူပါရုံသည်ရူပါဓာတ်မည်၏၊

၈။သဒ္ဒါရုံသည်သဒ္ဒဓာတ်မည်၏၊

၉။ဂန္ဓာရုံသည်ဂန္ဓဓာတ်မည်၏၊

၁၀။ရသာရုံသည်ရသဓာတ်မည်၏၊

၁၁။ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည်ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်မည်၏၊

၁၂။ဓမ္မာရုံသည်ဓမ္မဓာတ်မည်၏၊

၁၃။စက္ခုဝိညာဉ်ဒွေသည်စက္ခုဝိညာဏဓာတ်မည်၏၊

၁၄။သောတဝိညာဉ်ဒွေသည်သောတဝိညာဏဓာတ်မည်၏၊

၁၅။ဃာနဝိညာဉ်ဒွေသည်ဃာနဝိညာဏဓာတ်မည်၏၊

၁၆။ဇိဝါဝိညာဉ်ဒွေသည်ဇိဝှါဝိညာဏဓာတ် မည်၏၊

၁၇။ကာယဝိညာဉ်ဒွေသည်ကာယဝိညာဏဓာတ်မည်၏၊

၁၈။ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-မနောဓာတ် ၃-ခု ကြွင်းသော ၇၆-ပါးသော စိတ်သည် မနောဝိညာဏဓာတ် မည်၏၊

၃၆၇-ဓာတ်တပါးသည် ဓာတ်တပါးသောကျေးဇူးပြုပုံ

ပဋ္ဌာန်းပစ္စည်းတပ်သော နည်းအားဖြင့်ကား-

စက္ခုဓာတ်သည် စက္ခုဝိညာဏဓာတ်အား ဝိပ္ပယုတ္တ, ပုရေဇာတ, အတ္ထိ, အဝိဂတ, နိဿယ, ဣ [န္ဒိယ တည်းဟူသော ၆-ပါးသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ရူပဓာတ်သည် စက္ခုဝိညာဏဓာတ်အား ပုရေဇာတ, အတ္ထိ, အဝိဂတ အာရမ္မဏ ဟူသော ၄- ပါးသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဤအတူ သောတဝိညာဓာတ် စသည်တို့၌လည်း သိအပ်၏၊

ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းတည်းဟူသော မနောဓာတ်သည် ပဉ္စဝိညာဏဓာတ်တို့အား အနန္တရ, သမနန္တိရ,နတ္ထိ, ဝိဂတ, အနန္တရူပနိဿယ တည်းဟူသော ၅-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ထိုပဉ္စဝိညာဏ ဓာတ်သည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဟူသောမနောဓာတ်အား,

သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဟူသော မနောဓာတ်သည် သန္တီရဏ ဟူသော မနောဝိညာဏ ဓာတ်အား,

သန္တီရဏသည် ဝုဋ္ဌောဟူသော မနောဝိညာဓာတ်အား၎င်း ၅-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပထမဇောသည် ဒုတိယဇောအား, ဒုတိယဇောသည် တတိယဇောစသည်အား ယခင် ၅- ပစ္စည်းတွင် အာသေဝနကို ထည့်၍ ၆-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

သတ္တမဇောသည် တဒါရုံအား၎င်း, ဘဝင်အား၎င်း ယခင် ၅-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် သိရာသည်။

၃၆၈-ဓာတ်တရားတို့ကို ဥပမာအားဖြင့်ခြင်း

ဥပမာအားဖြင့်ကား-

စက္ခုဓာတ်ကိုစည်မျက်နှာပြင်ကဲ့သို့,

ရူပဓာတ်ကိုစည်လက်ခတ်ကဲ့သို့,

စက္ခုဝိညာဏဓာတ်ကိုစည်သံကဲ့သို့ မှတ်အပ်၏၊

တနည်းလည်း-

စက္ခုဓာတ်ကိုကြေးမုံပြင်ကဲ့သို့

ရူပဓာတ်ကိုမျက်နှာကဲ့သို့

စက္ခုဝိညာဏဓာတ်ကို ထင်သောမျက်နှာရိပ်ကဲ့သို့ မှတ်အပ်၏၊

တနည်းလည်း-

စက္ခုဓာတ်ကို ... ကြံ နှမ်း ကဲ့သို့,

ရူပဓာတ်ကို ကြံညှစ် ဆီညှစ် ယန္တရားကဲ့သို့,

စက္ခုဝိညာဏဓာတ်ကို ... ကြံရည်ဆီကြည်ကဲ့သို့ မှတ်အပ်၏၊ ကြွင်းသောဓာတ်တို့၌လည်း ဤနည်းကို မှီ၍သိရာသည်။

၃၆၉-သစ္စာလေးပါးကို ပြဆိုခြင်း

အရိယန္တိ ဉာယန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟီတိ အရိယာနိ။

သတနံ သစ္စံ။ အရိယာနိ စ တာနိ သစ္စာနိစာတိ အရိယသစ္စာနိ။

အရိယေဟိ ဗုဇ္စျိတဗ္ဗာနိ သစ္စာနိ အရိယသစ္စာနိ။

ဗုဒ္ဓါဒီဟိ၊ ဘုရားအစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ အရိယန္တိ ဉာယန္တိ၊ သိအပ်ကုန်၏၊

ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ အရိယာနိ၊ အရိယာမည်ကုန်၏၊

သတနံ၊ မဖောက်မပြန် ဟုတ်မှန်ခြင်းတည်း။ သစ္စံ၊ မဖောက်မပြန်ဟုတ်မှန်ခြင်း။

အရိယာနိစ၊ ဘုရားအစရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် သိအပ်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ တာနိ၊ ထို သိအပ်သော တရားတို့သည်။ သစ္စာနိ စ၊ မဖောက်မပြန် မှန်ကန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သတ္တိကြောင့်။ အရိယသစ္စာနိ၊ အရိယသစ္စာမည်ကုန်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ အရိယေဟိ၊ မြတ်ကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်။ ဗုဇ္စျိတဗ္ဗာနိ၊ သိအပ်ကုန်သော။ သစ္စာနိ၊ သစ္စာတို့တည်း။ အရိယသစ္စာနိ၊ မြတ်ကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် သိအပ်ကုန်သော သစ္စာတို့။

ဤအရိယာသစ္စာမည်သော တရားတို့သည် သရုပ်အားဖြင့်-

၁။ဒုက္ခသစ္စာ၊ ၃။နိရောဓသစ္စာ၊

၂။သမုဒယသစ္စာ၊ ၄။မဂ္ဂသစ္စာ-

ဟူ၍ ၄-ပါးအပြားရှိကုန်သည်။

ထို ၄-ပါးတို့တွင် ဣ[န္ဒိယဗဒ္ဓဖြစ်သော ရုပ်အဋ္ဌဝီသ, လောကီစိတ် ဧကာသီတိ, လောဘ ကြဉ်သော စေတသိက် ဧကပညာသ ဤတေဘုမ္မက ဝဋ်တရားတို့သည် ဒုက္ခသစ္စာမည်၏၊

ထို ဒုက္ခသစ္စာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော တဏှာဟူသော လောဘသည် သမုဒယသစ္စာ မည်၏၊

ထို ဒုက္ခသစ္စာသမုဒယ၏ ချုပ်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သည် နိရောဓသစ္စာ မည်၏၊

မဂ်စိတ် ၄-ခု၌ ရှိသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသည် မဂ္ဂသစ္စာမည်၏၊ ဤသို့ တရားကိုယ်အားဖြင့် ၄-ပါး ပြားကုန်သတည်း။

၃၇၀-သစ္စာအနက် ၁၆-ချက်ကို ပြဆိုခြင်း

မေး။ ။သစ္စာတချက်၊ အနက်ရှုဤ၊ လေးပါးစီ၊ လေးလီဘယ်သို့ ပြားသနည်း။

ဖြေ။ ။ထိုသစ္စာ ၄-ပါး၏ အနက် ၁၆-ချက် ဟူသည်ကား-

ဒုက္ခသစ္စာ၌-

၁။ပိဠနဋ္ဌ=နှိပ်စက်တတ်သော အနက်၊

၂။သင်္ခတဋ္ဌ=ပြုပြင်အပ်သော အနက်၊

၃။သန္တာပဋ္ဌ=ပူပန်စေတတ်သော အနက်၊

၄။ဝိပရိဏာမဋ္ဌ=ဖောက်ပြန်တတ်သော အနက်-

အားဖြင့် ၄-ပါးဖြစ်သတည်း။

ဤ ၄-ပါးတို့တွင် ပထမအနက်ကား မိမိ၏သဘောဖြစ်သော အနက်တည်း။ࡢ

ဒုတိယကား အားထုတ်တတ်သော သမုဒယသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် သိအပ်သေ အနက်တည်း။

တတိယကား ပူပန်ခြင်းကို ငြိမ်းစေသော မဂ္ဂသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် သိအပ်သော အနက်တည်း။

စတုတ္ထကား မဖောက်ပြန်သော နိရောဓသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် သိအပ်သော အနက်တည်း။ (သ,မ,နီ။)

သမုဒယသစ္စာ၌-

၁။အာယုဟနဋ္ဌ=ဝဋ်ဆင်းရဲကို ရခြင်းငှာ အားထုတ်တတ်သော အနက်၊

၂။နိဒါနဋ္ဌ=ဆင်းရဲ၏ အကြောင်းဖြစ်သော အနက်၊

၃။သံယောဂဋ္ဌ=ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ ယှဉ်စေတတ်သော အနက်၊

၄။ပလိဗောဓဋ္ဌ=ဝဋ်၌ မပြတ်နှောင်ဖွဲ့တတ်သော အနက်- အားဖြင့် ၄ ပါးဖြစ်သတည်း။

ဤ ၄-ပါးတွင် ပထမအနက်ကား-မိမိ၏သဘောအားဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

ဒုတိယအနက်ကား အကျိုးဖြစ်သော ဒုက္ခသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

တတိယကား ဝဋ်၌ မယှဉ်သော နိရောဓသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

စတုတ္ထကား ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ဖြစ်သော မဂ္ဂသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် သိအပ်သော အနက်တည်း။ (ဒူ,နိ,မာ။)

နိရောဓသစ္စာ၌-

၁။နိသာရဏဋ္ဌ=ဝဋ်မှ ထွက်မြောက်တတ်သော အနက်၊

၂။ဝိဝေကဋ္ဌ=ဆိတ်ငြိမ်တတ်သော အနက်၊

၃။အသင်္ခတဋ္ဌ=မပြုပြင်အပ်သော အနက်၊

၄။အမတဋ္ဌ=မသေရာဖြစ်သော အနက်အားဖြင့် ၄-ပါးဖြစ်သတည်း။

ဤလေးပါးတွင် ပထမအနက်ကား မိမိ၏သဘောလက္ခဏာဖြစ်သော အနက်တည်း။

ဒုတိယကား မဆိတ်ငြိမ်တတ်သော သမုဒယသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

တတိယကား အကြောင်းဖြစ်၍ ပြုပြင်တတ်သော မဂ္ဂသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

စတုတ္ထကား သေတတ်သော ဒုက္ခသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် သိအပ်သော အနက်တည်း။ (သ,မ,ဒူ)

မဂ္ဂသစ္စာ၌

၁။နိယျာနိကဋ္ဌ=ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သောအနက်၊

၂။ဟေတွတ္ထ=နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း ဖြစ်သော အနက်၊

၃။ဒဿနဋ္ဌ=နိဗ္ဗာန်ကို မြင်တတ်သော အနက်၊

၄။အဓိပတေယျဋ္ဌ=အကြီးအကဲဖြစ်သော အနက်အားဖြင့် ၄-ပါးဖြစ်သတည်း။

ဤ ၄-ပါးတွင် ပထမအနက်ကား မိမိ၏ သဘောလက္ခဏာဖြစ်သော အနက်တည်း။

ဒုတိယကား ဝဋ်၌နစ်မွန်းကြောင်းဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

တတိယကား မြင်နိုင်ခဲသောနိရောဓသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။

စတုတ္ထကား နှိပ်စက်တတ်သောဒုက္ခသစ္စာကို ထောက်သဖြင့် ထင်ရှားသော အနက်တည်း။ ။ (သ,နိ,ဒု။)

ဤသို့ သစ္စာ ၄-ပါးတွင် တပါး, တပါး၌ ၄-နက် ၄-နက်စီဖြစ်၍ ၁၆-နက်ဖြစ်သတည်း။

၃၇၁-ဋီကာအလာ အရာရာသိဒ္ဓိပေါက်

အဆောင်ဂါထာကို ပြခြင်း

ဤကိုရည်၍ ဋီကာဆရာတို့သည်-

ပဌမံ သကလက္ခဏမေကပဒံ။ ဒုတိယာဒိပဒဿနိဒဿနတော။

သ မ နီ ဒု နိ မာ သ မ ဒူ၊ သနိဒူ ကမတော ဝိဘဇေ ပထမေန ဝိနာ။ ဟူ၍ (သင်္ခေပဝဏ္ဏနာဋီကာ-၂၉၆) ဂါထာဆိုတော်မူသည်။

ပဌမံ၊ ရှေးဦးစွာသော။ ဧကပဒံ၊ တခုသောအနက်အဖို့သည်။ သကလက္ခဏံ၊ မိမိ၏သဘောလက္ခဏာ အနက်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဒုတိယာဒိပဒဿ၊ ဒုတိယအစရှိသောအနက်ဖို့ကို။ သ မ နီ၊ သမုဒယ, မဂ္ဂ, နိရောဓသစ္စာကို၎င်း။ ဒု နိ မာ၊ ဒုက္ခ၊ နိရောဓ၊ မဂ္ဂသစ္စာကို၎င်း၊ သမဒူ၊ သမုဒယ၊ မဂ္ဂ၊ ဒုက္ခသစ္စာကို၎င်း သနိဒူ၊ သမုဒယ၊ နိရောဓ၊ ဒုက္ခသစ္စာကို၎င်း။ နိဒဿနတော၊ ထောက်ထား၍မြင်အပ်သောကြောင့်။ပဌမေန၊ ပထမအနက်နှင့်။ ဝိနာ၊ ကင်း၍။ ကမတော၊ အစဉ်အတိုင်း။ ဝိဘဇေ၊ ဝေဖန်ရာ၏၊

ဤဂါထာကား-တပါဒ, တပါဒ၌ သ ဂိုဏ်းလေးခုစီရှိသော ဋောဋက ဂါထာတည်း။ လေနတ် စောင့်သော သဂိုဏ်းချည်းဖြစ်၍၎င်း၊ သစ္စာအနက် ၁၆-ချက်အနက်သဘော မှန်ကန်သည်ဖြစ်၍၎င်း၊ အာနုဘော် ထက်မြက်လှသည်၊ အကျိုးများစွာပေးနိုင်သည်၊ ထို့ကြောင့် ရှေးသူဟောင်းတို့ အဆောင်အရွက် ပြုကြကုန်သည်။

မှတ်ချက်။ ။ဤဂါထာကို အမြဲမပြတ်ရွက်ဖတ်သရဇ္ဈာယ်က ထင်ထင်ရှားရှား အကျိုးထူးခံစားခွင့်များ ရနိုင်ပေသည်။

၃၇၂-သစ္စဝိမုတ် တရားများကို ပြခြင်း

မေး။ ။မဂ်စိတ္တုပ္ပါဒ်၊ ဖိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်၊ သစ္စာလွတ်သည်၊ မချွတ်စင်စစ်မှန်၏လော။

ဖြေ။ ။တော၊ တောင်၊ ရေ၊ မြေ၊ သစ်ပင်စသော အဝိညာဏက ရုပ်သည် အနိ[န္ဒိယဗန္ဓဖြစ်၍ ဒုက္ခသစ္စာမမည်။ အသက်ရှိသော သတ္တဝါတို့၏ ဣ[န္ဒိယဗန္ဓဖြစ်သော ရုပ်သည်သာလျှင် ဒုက္ခသစ္စာမည်သည်။

လောကီစိတ်၌ရှိသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသည် မဂ္ဂသစ္စာမမည်။ မဂ်စိတ်လေးခု၌ ရှိသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးသာလျှင် မဂ္ဂသစ္စာ မည်၏၊

မဂ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်ဆတ္တေိံသတို့တွင် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးမှ တပါးသောစေတသိက် ၂၈-ခု, မဂ်စိတ်အားဖြင့် ၂၉-ပါးသော မဂ်စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့သည်၎င်း။ ဖိုလ်စိတ်လေးခု၊ စေတသိက်ဆတ္တိံ သအားဖြင့် ၃၇-ပါးသော ဖိုလ်စိတ္တုပ္ပါဒ်တို့သည်၎င်း မုချအားဖြင့် သစ္စာမမည်၊ သစ္စာ ၄-ပါးမှ လွတ်ရကား သစ္စဝိမုတ်ဖြစ်ကုန်၏၊

သဒိသူပစာအားဖြင့်ကား သင်္ခါရဒုက္ခ၌ ဝင်သောကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာအဖြစ်ဖြင့် ယူအပ်ကုန်၏၊

သဗ္ဗသင်္ဂ ပြီး၏၊

၃၇၃-ပုထုစဉ် နှစ်မျိုးကို ပြခြင်း

၁။ပုထုနံ ဇနနာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ပုထုဇ္ဇနော။

ပုထုဇ္ဇနန္တောဂတတ္တာ ပုထုဝါယံ ဇနော ဣတိ။

၂။ဒုဝေ ပုထုဇ္ဇနာ ဝုတ္တာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။

အန္ဓော ပုထုဇ္ဇနော ဧကော၊ ကလျာဏေကော ပုထုဇ္ဇနော။

တတ္ထ ယဿ ခန္ဓဓာတုအာယတနာဒီသု ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာသဝနဓာရဏပစ္စဝေက္ခဏာနိ နတ္ထိ အယံ အန္ဓပုထုဇ္ဇနော။ ယဿ တာနိ အတ္ထိ သောကလျာဏပုထုဇ္ဇနော။

ပုထုနံ၊ များစွာသောကိလေသာတို့ကို။ ဇနနာဒီဟိ၊ ဖြစ်စေတတ်သည် အစရှိကုန်သော။ ကာရဏေဟိ၊ အကြောင်းတို့ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်မည်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ ပုထုဇ္ဇနန္တောဂတတ္တာ၊ အရိယာတို့၏တရားမှ မျက်ကွယ်ဖြစ်ကုန်သော သူတို့၏ အတွင်း၌ဝင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်မည်၏၊

ဝါ၊ တနည်းကား။ အယံ ဇနော၊ ဤသူသည်။ ပုထု၊ အရိယာတို့မှ အသီးအခြားဖြစ်၏၊ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်၏၊

အန္ဓော၊ ပညာမျက်စိကာဏ်းသော။ ပပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်လည်း။ ဧကော၊ တယောက်။ ကလျာဏော၊ ပညာမျက်စိကောင်းသော။ ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်လည်း။ ဧကော၊ တယောက်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဇဉ်တို့ကို။ ဒုဝေ၊ နှစ်ယောက်ရှိ၏ဟူ၍။ အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊ နေမင်း၏အဆွေဖြစ်တော်မူသော ဗုဒ္ဓေန၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဝုတ္တာ၊ ဟောတော်မူအပ်ကုန်၏၊

တတ္ထ၊ ထိုပုထုဇဉ်နှစ်ယောက်တို့တွင်။ ယဿ၊ အကြင်သူအား။ ခန္ဓ ဓာတုအာယ တနာဒီသု၊ ခန္ဓာ၊ ဓာတ်၊ အာယတန အစရှိသော ပရမတ်တရားတို့၌။ ဥဂ္ဂဟ ပရိပုစ္ဆာသဝနဓာရဏ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ သင်အံခြင်း၊ မေးမြန်းခြင်း၊ နာခံခြင်း၊ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ဆင်ခြင်ခြင်းတို့သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိကုန်။ အယံ၊ ဤပုထုဇဉ်သည်။ အန္ဓပုထုဇ္ဇနော၊ ပညာမျက်စိကာဏ်းသော ပုထုဇဉ်မည်၏၊ ယဿ၊ အကြင်ပုထုဇဉ်အား။ တာနိ၊ ထိုခန္ဓာ၊ အာယတနဓာတ်စသော ပရမတ်တရားတို့၌ သင်အံခြင်း၊ မေးမြန်းခြင်း၊ နာခံခြင်း၊ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ဆင်ခြင်ခြင်းတို့သည်။ အတ္ထိ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏၊ သော၊ ထိုပုထုဇဉ်သည်။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနော၊ ပညာမျက်စိအမြင်ရှိသော ပုထုဇဉ်ကောင်းမည်၏၊

ဤသို့ သုမင်္ဂလဝိလာသနီမည်သော သီလက္ခန်အဋ္ဌကထာ၌လာရကား သာ သနာတော်၌ ကြုံကြိုက်သော အမျိုးကောင်းသားတို့သည် ပညာကာဏ်းသော အန္ဓပုထုစဉ်အဖြစ်မှလွတ်၍ ကလျာဏပုထုဇဉ်အဖြစ်သို့ ရောက်စေခြင်းငှာ စိတ်စေတသိက်၊ ရုပ်၊ နိဗ္ဗာန် လေးတန်သော ပရမတ္တမမ္မတို့၏သရုပ်ကို ဝေဖန်ကာ ခန္ဓာ အာယတန ဓာတ်သစ္စာတရားတို့ကို မှတ်သားလေ့လာ၍ များစွာနှီးနှောခြင်း၊ ပြောဟောရာ နာခံခြင်းတို့ကို ပြုကုန်ရာသတည်း။

ဤတွင် သမုစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

ပစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ

ပစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာ

ဝိသဇ္ဇနာများ

၃၇၄-ပစ္စည်း,ပစ္စယုပ္ပန်နှစ်ပါးထူးခြားပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း၊ ပဋ္ဌာန်းနည်း၌ ပစ္စည်း ပစ္စယုပ္ပန် အမှန်ဘယ်သို့

ထားသနည်း။

ဖြေ။ ။ပဋိစ္စ ဖလံ ဧတသ္မာ ဧတိ ပဝတ္တတီတိ ပစ္စယော။

ဧတသ္မာ= ဤအကြောင်းတရားမှ၊ ပဋိစ္စ= စွဲ၍၊ ဖလံ= အကျိုးသည်၊ ဧတိ ပဝတ္တတိ= ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထိုသို့ အကျိုးတရားတို့၏ ဖြစ်ရာဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိကြောင့်၊ ပစ္စယော= ပစ္စယမည်၏၊

ဤသို့သော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ဤအကြောင်းတရားသည် ထင်ရှားရှိလတ်သော် ဤမည်သောအကျိုးတရားသည် ဖြစ်၏ဟူ၍ သိအပ်သော မှီရာအကြောင်းအထောက်အပံ့ဖြစ်သော အကြောင်းသည် ပစ္စည်းမည်၏၊

ပစ္စယေန ဥပ္ပန္နံ ပစ္စယုပ္ပန္နံ

ပစ္စယေန= အကြောင်းကြောင့်၊ ဥပ္ပန္နံ= ဖြစ်သည်တည်း၊ ပစ္စယုပ္ပန္နံ= အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။

ဤသို့သော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ အကြောင်းကို မှီကာဖြစ်သော အကျိုးတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်မည်၏၊

၃၇၅-ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတို့ကို ပြခြင်း

ဤအရာ၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာသည် လွန်စွာ နက်နဲခက်ခဲ ဆန်းကြယ်သည် ဖြစ်ရကား ဝိဘင်းအဋ္ဌကထာ,၎င်းဋီကာအဖွင့်တို့ကိုမှီ၍ အမြွက်မျှ ပြလိုက်ဦးအံ့။

၃၇၆- အဝိဇ္ဇာကိုပြခြင်း

အဝိန္ဒိယံ ဝိန္ဒတိ, ဝိန္ဒိယံ နဝိန္ဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ။

ယော မောဟော= အကြင်မောဟသည်၊ အဝိန္ဒိယံ= မရအပ်, မနှစ်သက်အပ်သော ကာယဒုစရိုက်စသည်ကို၊ ဝိန္ဒတိ= ရတတ်နှစ်သက်တတ်၏၊ ဝိန္ဒိယံ= ရအပ်, နှစ်သက်အပ်သော ကာယသုစရိုက်စသည်ကို၊ န ဝိန္ဒတိ= မရတတ် မနှစ်သက်တတ်၊ ဣတိ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ သော မောဟော= ထိုမောဟသည်၊ အဝိဇ္ဇာ= အဝိဇ္ဇာမည်၏၊

အဝိန္ဒိယဝိန္ဒာဆိုလိုလျှက် ဝဏ္ဏနာသ နိရုတ္တိနည်းအားဖြင့် ဝိန္ဒိယဟူသော အက္ခရာကိုချေ၍ အဝိဇ္ဇာဆိုသည် ဟူလို။

ဝေဒိတဗ္ဗံ စတုသစ္စာဒိကံ နဝိဒိတံ ကရောတီတိ ဝါ အဝိဇ္ဇာ

ဝါ= တစ်နည်းကား၊ ယော မောဟော= အကြင်မောဟသည်၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ= သိအပ်သိထိုက်သော၊ စတုသစ္စာဒိကံ= သစ္စာလေးပါးအစရှိသော တရားကို၊ န ဝိဒိတံ ကရောတိ= မသိခြင်းကို ပြုတတ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ သော မောဟော= ထိုမောဟသည်၊ အဝိဇ္ဇာ= အဝိဇ္ဇာမည်၏၊ အဝိဒိတကလျာ ဟုဆိုလိုလျှက် သုတ်ကြီးဖြင့် အဝိဇ္ဇာပြု၍ ဆိုသည်ဟူလို။

သံသာရ ဝဋ္ဋေ သတ္တေ ဇဝါပေတီတိ အဝိဇ္ဇာ။

ယော မောဟော= အကြင်မောဟသည်၊ သံသာရဝဋ္ဋေ= သံသရာတည်းဟူသော ဝဋ်၌၊ သတ္တေ= သတ္တဝါတို့ကို၊ ဇဝါပေတိ= မျောစေတတ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ အဝိဇ္ဇာ= အဝိဇ္ဇာမည်၏၊

အဝိဇ္ဇာဧဝ ပစ္စယော အဝိဇ္ဇာပစ္စယော

အဝိဇ္ဇာဧဝ= အဝိဇ္ဇာသည်သာလျှင်၊ ပစ္စယော= အကြောင်းတည်း၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော= အဝိဇ္ဇာသည်သာလျှင် အကြောင်းတည်း။

အဝိဇ္ဇာသည်-

အာရုံ၏ သဘောကို မသိခြင်း လက္ခဏာ

ပြင်းစွာတွေဝေခြင်း ကိစ္စ

ဖုံးလွှမ်းတတ်သော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

အာသဝေါလေးပါးလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရဟူသောပုဒ်၌ တရားကိုယ်အားဖြင့်ကား ဒုက္ခ, သမုဒယ, နိရောဓ, မဂ္ဂဟူသော သစ္စာလေးပါး၊ ပုဗ္ဗန္တ, အပရန္တ, ဣဒပ္ပစ္စယတာ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န ဤဌာနရှစ်တန်ကို ဟုတ်မှန်စွာမသိအောင် ဖုံးလွှမ်းတတ်သော အကုသိုလ်ဒွါဒသ၌ရှိသော မောဟ စေတသိက်သည် အဝိဇ္ဇာမည်၏၊

ဤအဝိဇ္ဇာသည် ကောင်းမြတ်သော အကျင့်ကို မကျင့်ခြင်း, ယုတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ဂတိငါးပါး၏ အဖြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းသောအားဖြင့်ကား ငါးပါး။

အာရုံခြောက်ပါး၌ ဖုံးလွှမ်းသောအားဖြင့်ကား ခြောက်ပါးအပြားရှိ၏၊

၃၇၇-သင်္ခါရကို ပြခြင်း

သင်္ခတံ အဘိသင်္ခရောန္တီတိ သင်္ခါရာ။

ယေ ဓမ္မာ= အကြင်ကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာတရားတို့သည်၊ သင်္ခတံ= ပြုပြင်အပ်သော ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်ကို၊ အဘိသင်္ခရောန္တိ= ပြုပြင်စီရင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထိုသို့ ပြုပြင်စီရင်တတ်သောသတ္တိကြောင့်၊ တေ ဓမ္မာ= ထိုတရားတို့သည်၊ သင်္ခါရာ= သင်္ခါရမည်ကုန်၏၊

(ကတ္တုသာဓနကိတ်ဝိဂြိုဟ်၊ သံ ပုဗ္ဗ၊ ကရ-ဓာတ်၊ အပစ္စည်း) အရကား= လောကီကုသိုလ် အကုသိုလ်စေတနာ ၂၉-ခုရ၏၊

သင်္ခါရသည်

ပြုပြင်ခြင်းလက္ခဏာ

လွန်စွာအားထုတ်ခြင်းကိစ္စ

သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို သိစေတတ်သော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

အဝိဇ္ဇာလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

သင်္ခါရအပြားသုံးပါးကို ပြခြင်း

တရားကိုယ်အားဖြင့်

အကုသိုလ်ဒွါဒသ လောကီကုသိုလ်သတ္တရသ၌ရှိသော စေတနာ ၂၉-ခုသည် သင်္ခါရ မည်၏၊

ထိုသင်္ခါရသည်-

၁။ ပုညာဘိသင်္ခါရ၊

၂။ အပုညာဘိသင်္ခါရ၊

၃။ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရ၊ ဟူ၍ သုံးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုသုံးပါးတို့တွင် မဟာကုသိုလ်စိတ် ၈-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် ပဋိသန္ဓေအခါ ကာမသုဂတိဘုံ၌ ပဝတ္တိအခါ ကာမရူပဘုံတို့၌ ရူပကုသိုလ် ၅-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် ပဋိသန္ဓေအခါ ပဝတ္တိအခါ ရူပ ၁၅ -ဘုံ၌ ဝိပါက် ကဋတ္တာရုပ်တို့ကို ပြုပြင်စီရင်တတ်သော ကြောင့် ပုညာဘိသင်္ခါရမည်၏၊

အကုသိုလ်ဒွါဒသ၌ရှိသော စေတနာသည် ပဋိသန္ဓေအခါ အပါယ်လေးဘုံ၌ ပဝတ္တိအခါ ကာမ ၁၁ -ဘုံ ရူပ ၁၅-ဘုံ၌ ဝိပါက် ကဋတ္တာရုပ်တို့ကို ပြုပြင်စီရင်တတ်သော ကြောင့် အပုညာဘိသင်္ခါရမည်၏၊

အရူပကုသိုလ်လေးခု၌ရှိသော စေတနာသည် အရူပဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေ ပဝတ္တိ နာမက္ခန္ဓာ-တို့ကို ပြုပြင်စီရင်တတ်သောကြောင့် အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရမည်၏၊

တစ်နည်း သင်္ခါရအပြားသုံးပါး

၁။ ကာယသင်္ခါရ၊

၂။ ဝစီသင်္ခါရ၊

၃။ စိတ္တသင်္ခါရအားဖြင့်လည်း သုံးပါးပြား၏၊

ထိုသုံးပါးတို့တွင်

ကာယဒွါရဖြင့် ပြီးစေအပ်သော ကာယဒုစရိုက်သုံးပါး သုစရိုက်သုံးပါး ပုညကြိယဝတ္ထု ၁၀-ပါးကို မှီသောစေတနာသည် ကာယသင်္ခါရမည်၏၊

ဝစီဒွါရဖြင့် ပြီးစေအပ်သော ဝစီဒုစရိုက်သုံးပါး ဝစီရိုက်သုံးပါး ပုညကြိယဝတ္ထု ၁၀-ပါးကို မှီသောစေတနာသည် ဝစီသင်္ခါရမည်၏၊

မနောဒွါရဖြင့် ပြီးစေအပ်သော မနောကံသုံးပါး ဘာဝနာမယ ပုညကြိယဝတ္ထု တို့သည် စိတ္တသင်္ခါရမည်၏၊ ထို့ကြောင့် ကာမကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာကို ကာယဝစီ စိတ္တဟူသော သင်္ခါရသုံးပါးဖြင့် ရေတွက်အပ်၏၊

ရူပကုသိုလ် အရူပကုသိုလ် ၉-ခု၌ရှိသော စေတနာကို စိတ္တသင်္ခါရဖြင့်သာ ရေတွက်အပ်၏၊

ဤသင်္ခါရ ၉-ပါးကား အဝိဇ္ဇာကြောင့်ဖြစ်သော သင်္ခါရတို့ချည်းပေတည်း။

တစ်နည်း သင်္ခါရအပြား ၄-ပါး

ဤမှတပါး သင်္ခါရသဒ္ဒါဖြင့် ဟောအပ်သောသင်္ခါရတို့ကား

၁။ သင်္ခတသင်္ခါရ

၂။ အဘိသင်္ခတသင်္ခါရ

၃။ အဘိသင်္ခါရဏသင်္ခါရ

၄။ ပယောဂါဘိသင်္ခါရ ဟူ၍ ၄-ပါးအပြားရှိကုန်သည်။

ထို၄-ပါးတို့တွင် အနိစ္စာဝတ သင်္ခါရာ၊ ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော-စသည်ဖြင့် ဟောတော်မူအပ်သော အကြောင်းရှိသော တရားအလုံးစုံတို့သည် သင်္ခတသင်္ခါရ မည်ကုန်၏၊

ကံကြောင့်ဖြစ်သော တေဘူမကရုပ် နာမ်အပေါင်းတို့သည် အဘိသင်္ခတ သင်္ခါရ မည်ကုန်၏၊

ဘုံသုံးပါး၌ဖြစ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်စေတနာ ၃၃-ခုသည် အဘိသင်္ခါရဏ သင်္ခါရမည်ကုန်၏၊

ကိုယ်ကိုလည်းကောင်း စိတ်ကိုလည်းကောင်း အားထုတ် စသောဝီရိယသည် ပယောဂါဘိသင်္ခါရ မည်ကုန်၏၊

ဤလေးပါးသောသင်္ခါရတို့ကိုကား အဝိဇ္ဇာ၏ အကျိုးမဟုတ်သောကြောင့် ဤ၌ မယူအပ်ကုန်။

၃၇၈-ဝိညာဉ်ကိုပြခြင်း

ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ။

ယံ စိတ္တံ= အကြင်စိတ်သည်၊ ဝိဇာနာတိ= အထူးထူးသောအာရုံကိုသိတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထိုသို့ သိတတ်သောသတ္တိကြောင့်၊ တံ စိတ္တံ= ထိုစိတ်သည်၊ ဝိညာဏံ= ဝိညာဉ်မည်၏၊ (ဝိပုဗ္ဗ၊ ဉာ-ဓာတ်၊ ယု ပစ္စည်း) ပဋိသန္ဓေဝိညာဉ် ပဝတ္တိဝိညာဉ်နှစ်ပါးရ၏၊

ဝိညာဉ်သည်

သိခြင်းလက္ခဏာ

နာမက္ခန္ဓာတို့၏ ရှေ့သွားဖြစ်သောကိစ္စ

စေ့စပ်တတ်သော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

သင်္ခါရလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ ဟူသောပုဒ်၌ ပဋိသန္ဓေ ဧကူနဝီသသည်၎င်း လောကီဝိပါက် ဗာတ္တိံသသည်၎င်း၊ စိတ်တခုယုတ် ၉၀-၎င်း ဝိညာဉ်မည်၏၊

၃၇၉-နာမ်ရုပ်ကို ပြခြင်း

အာရမ္မဏေ နမတီတိ နာမံ။

ရုပ္ပတီတိ ရူပံ။

နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပံ။

ယံ ဓမ္မဇာတံ= အကြင်စေတသိက်သဘောသည်၊ အာရမ္မဏေ= စိတ်ယူပြီးသော အာရုံ၌၊ နမတိ= ညွတ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ တံ ဓမ္မဇာတံ= ထိုစေတသိက်သဘောသည်၊ နာမံ= နာမ် မည်၏၊

ယံ ဓမ္မဇာတံ= အကြင်တရားသဘောသည်၊ ရူပ္ပတိ၊ ဖောက်ပြန်တတ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ တံ ဓမ္မဇာတံ= ထိုတရားသဘောသည်၊ ရူပံ= ရုပ်မည်၏၊

နာမဉ္စ= နာမ်တရားလည်း၊ ရူပဉ္စ= ရုပ်တရားလည်း၊ နာမရူပံ= နာမ်တရားရုပ်တရား။

နာမ်တရားသည်-

အာရုံ၌ညွတ်သော လက္ခဏာ,

စိတ်နှင့် မကွာယှဉ်ခြင်း ကိစ္စ,

သီးခြား၍ မဖြစ်သော ပစ္စုပဋ္ဌာန်,

စိတ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

ရုပ်တရားသည်-

ဖောက်ပြန်တတ်သော လက္ခဏာ,

ဖရိုဖရဲ ကြဲခြင်း ကိစ္စ,

အဗျာကတဖြစ်သော ပစ္စုပဋ္ဌာန်,

ဝိညာဉ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ ဟူသောပုဒ်၌ စေတသိက်ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသသည် နာမ်,ရုပ် မည်၏၊

၃၈၀-သဠာယတနကိုပြခြင်း

အာယံ တနတီတိ အာယတနံ။

အာယတံ ဝဋ္ဋံ နယတီတိ ဝါ အာယတနံ။

ယံ စက္ခာဒိကံ= အကြင်စက္ခုပသာဒ အစရှိသည်သည်။ အာယံ= စိတ်စေတသိက် အပေါင်းကို၊ တနတိ= ချဲ့တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုကြောင့်၊ တံစက္ခာဒိကံ၊ ထိုစက္ခုပသာဒ အစရှိသည်သည်။ အာယတနံ= အာယတန မည်၏၊

ဝါ=တနည်းကား။ အာယတံ= ရှည်စွာသော၊ ဝဋ္ဋံ= ဝဋ်တရားကို၊ နယတိ= ဆောင်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်၊ အာယတနံ= အာယတနမည်၏၊

ဆဧဝ အာယတနံ သဠာယတနံ။

ဆဧဝ= ခြောက်ပါးသာလျှင်ဖြစ်သော၊ အာယတနံ= အာယတနတည်း။ သဠာယတနံ= ခြောက်ပါးသာလျှင်ဖြစ်သော အာယတန (ဒိဂုမိဿကတပ္ပုရိသ်ဝိဂြိုဟ်၊ ဆကိုသပြု၊ ဠအက္ခရာလာ၍ သဠာယတနပြီးသည်။)

သဠာယတနသည်-

အာရုံသို့ဝင်ခြင်း လက္ခဏာ,

ထင်စွာမြင်ခြင်း ကြားခြင်းစသော ကိစ္စ

မှီရာဒွါရ၏ အဖြစ်တည်းဟူသော ပစ္စုပဋ္ဌာန်,

နာမ်,ရုပ်နှစ်ပါးလျှင် ပဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ ဟူသောပုဒ်၌

၁။ စက္ခာယတန

၂။ သောတာယတန

၃။ ဃာနာယတန

၄။ ဇိဝှါယတန

၅။ ကာယာယတန

၆။ မနာယတန ဟူသော အဇ္ဈတ္တိကာယတနခြောက်ပါးသည် သဠာယတန မည်၏၊

၃၈၁-ဖဿကိုပြခြင်း

အာရမ္မဏေ ဖုသတီတိ ဖသော။

ယော ဓမ္မော= အကြင်တရားသည်။ အာရမ္မဏေ၊ အာရုံ၌။ ဖုသတိ၊ သိတတ် တွေ့တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်၊ သော ဓမ္မော၊ ထိုတရားသည်။ ဖသော= ဖဿမည်၏၊

ဖဿသည်-

အာရုံ၌တွေ့ ခြင်းလက္ခဏာ

ထိခိုက်တတ်သောကိစ္စ

ပသာဒဝိညာဉ်အာရုံတို့၏ ပေါင်းဆုံခြင်း ပစ္စုပဋ္ဌာန်

သဠာယတနလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

စိတ်တစ်ခုယုတ် ကိုးဆယ်ရှိသောဖဿစေတသိက်သည် ဖဿမည်၏၊ ဖဿသည် ဒွါရ၏ အစွမ်းအားဖြင့်

၁။ စက္ခုသမ္ဖဿ

၂။ သောတသမ္ဖဿ

၃။ ဃာနသမ္ဖဿ

၄။ ဇိဝှါသမ္ဖဿ

၅။ ကာယသမ္ဖဿ

၆။ မနောသမ္ဖဿဟူ၍ ခြောက်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုခြောက်ပါးတို့တွင် လက်ခုတ်နှစ်ခုကို ဆိုင်၍ခတ်သော အသံဖြစ်သကဲသို့ စက္ခုပသာဒနှင့် ရူပါရုံထိခိုက်သော် စက္ခုဝိညာဉ်စသော နာမ်တရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းသည် စက္ခုသမ္ဖဿမည်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုအနက်ကိုသိစေခြင်းငှာ မြတ်စွာဘုရားသည် စက္ခုံစ ရူပေစ ပဋိစ္စ ဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖေဿာ- ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏၊

စက္ခုံစ= စက္ခုပသာဒကိုလည်းကောင်း၊ ရူပေစ= ရူပါရုံကိုလည်းကောင်း၊ ပဋိစ္စ= စွဲ၍၊ ဝိညာဏံ= ဝိညာဉ်သည်၊ ဥပ္ပဇ္ဇတိ=ဖြစ်၏၊ တိဏ္ဏံ= သုံးပါးကုန်သောတရားတို့၏၊ သင်္ဂတိ=ပေါင်းမိခြင်းသည်၊ ဖေဿာ= ဖဿမည်၏၊ (သောတစသည်တို့လည်း နည်းတူသိလေ)

၃၈၂-ဝေဒနာကို ပြခြင်း

ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ

ယာ ဓမ္မဇာတိ= အကြင်တရားသဘောသည်၊ အာရမ္မဏရသံ= အာရုံ၏ အရသာကို၊ ဝေဒယတိ= သိတတ်၏ (ဝါ) ခံစားတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ သာဓမ္မဇာတိ= ထိုတရားသဘောသည်၊ ဝေဒနာ= ဝေဒနာမည်၏၊

ဝေဒနာသည်-

အာရုံကို ထင်စွာသိခြင်းလက္ခဏာ

ကောင်းစွာခံစားခြင်းကိစ္စ

သုခဒုက္ခဟူသော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

ဖဿလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

စိတ်တစ်ခုယုတ်ကိုးဆယ်၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် ဝေဒနာမည်၏၊ ထိုဝေဒနာသည်

၁။ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ

၂။ သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ

၃။ ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ

၄။ ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ

၅။ ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ

၆။ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာဟူ၍ ခြောက်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုခြောက်ပါးတို့တွင် စက္ခုပသာဒဖြင့် ရူပါရုံထိခိုက်၍ နာမ်တရားတို့တွေ့သောအခါ ဣဋ္ဌ အနိဋ္ဌ သောမနဿ ဒေါမနဿအခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသည် စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ မည်၏၊ (သောတစသည်၌လည်း နည်းတူသိလေ)

၃၈၃-တဏှာကို ပြခြင်း

ပရိတသတီတိ တဏှာ။

ယာ ဓမ္မဇာတိ= အကြင်တရားသဘောသည်၊ ပရိတသတိ= ပြင်းစွာတောင်းတတတ်၏ ဝါ= အဖန်ဖန်တတ်မက်တတ်၏ ဝါ= ပူပန်ခြောက်ခြားတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထိုသို့တောင်းတတတ်မက်တတ်သောသတ္တိ ပူပန်ခြောက်ခြားတတ်သောသတ္တိကြောင့်၊ သာဓမ္မဇာတိ= ထိုတရားသဘောသည်၊ တဏှာ= တဏှာမည်၏၊

တဏှာသည်အကြောင်းရင်းဖြစ်သောလက္ခဏာ

လွန်စွာနှစ်လိုသောကိစ္စ

မရောင့်ရဲနိုင်သောပစ္စုပဋ္ဌာန်

ခံစားရခြင်းလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

လောဘမူစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသော လောဘစေတသိက်သည် တဏှာမည်၏၊ ထိုတဏှာသည်

၁။ ကာမတဏှာ

၂။ ဘဝတဏှာ

၃။ ဝိဘဝတဏှာအားဖြင့် သုံးပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင်

ကိလေသာကာမဂုဏ် ဝတ္ထုကာမဂုဏ်၌ တက်သောတဏှာသည် ကာမတဏှာမည်၏၊

နောင်တဖန်ဖြစ်ခြင်း၌ တက်သောတဏှာသည် ဘဝတဏှာမည်၏

သဿတဒိဋ္ဌိဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့်တကွဖြစ်သောတဏှာသည် ဝိဘဝတဏှာမည်၏၊

တနည်းကား၁။ ရူပတဏှာ

၂။ သဒ္ဒတဏှာ

၃။ ဂန္ဓတဏှာ

၄။ ရသတဏှာ

၅။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ

၆။ ဓမ္မတဏှာဟူ၍ ခြောက်ပါးအပြားရှိ၏ ထိုခြောက်ပါးတို့တွင်

ရူပါရုံ၌တက်မက်ခြင်းသည် ရူပတဏှာမည်၏၊ သဒ္ဒါရုံစသည်၌ တက်မက်ခြင်းသည် သဒ္ဒတဏှာစသည်မည်၏၊

ပညတ်ဖြစ်သောဓမ္မာရုံ၌ တက်မက်ခြင်းသည် ဓမ္မတဏှာမည်၏၊

၃၈၄-ဥပါဒါန်ကိုပြခြင်း

ဥပသံဟစ္စ အာဒိယတီတိ ဥပါဒါနံ

ယံ ဓမ္မဇာတံ= အကြင်တရားသဘောသည်၊ ဥပသံဟစ္စ= အာရုံ၌ကပ်ငြိ၍၊ အာဒိယတိ= စွဲလန်းတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ တံ ဓမ္မဇာတံ= ထိုတရားသဘောသည်၊ ဥပါဒါနံ= ဥပါဒါန်မည်၏၊

ဥပါဒါန်ဟူသည်

ယူမိသောအာရုံကို စွဲလန်းခြင်းလက္ခဏာ

မခွါမလွတ်လိုခြင်းကိစ္စ

မြဲမြန်စွာယူခြင်း ပစ္စုပဋ္ဌာန်

တဏှာလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏

တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံဟူသောပုဒ်၌ လောဘမူစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသောလောဘ၊ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု၌ရှိသော ဒိဋ္ဌိစေတသိက်သည် ဥပါဒါန်မည်၏၊ ထိုဥပါဒါန်သည်

၁။ ကာမုပါဒါန်

၂။ ဒိဋ္ဌုပါဒါန်

၃။ သီလဗ္ဗတုပါဒါန်

၄။ အတ္တဝါဒုပါဒါန် ဟူ၍ ၄-ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုလေးပါးတို့တွင်

ကိလေသာကာမဂုဏ်ဝတ္ထုကာမဂုဏ်တို့၌ ခုံမင်စွဲလမ်းခြင်းသည် ကာမုပါဒါန်မည်၏၊

၆၂-ပါးသော မိစ္ဆာအယူ၌ စွဲလမ်းခြင်းသည် ဒိဋ္ဌုပါဒါန်မည်၏၊

အမျိုးတို့၏ အလေ့အကျင့်ကို စွဲလမ်းခြင်းသည် သီလဗ္ဗတုပါဒါန်မည်၏၊

မိမိထင်ရာအယူ၌ စွဲလမ်းခြင်းသည် အတ္တဝါဒုပါဒါန်မည်၏၊

၃၈၅- ဘဝကိုပြခြင်း

ဘာဝယတီတိ ဘဝေါ

ယောဓမ္မော= အကြင်ကုသိုလ်အကုသိုလ်ကံတရားသည်၊ ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနိ= ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်တို့ကို၊ ဘာဝယတိ= ဖြစ်စေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ သော ဓမ္မော= ထိုကံတရားသည်။ ဘဝေါ= ဘဝမည်၏၊ (ကုသိုလ်အကုသိုလ်စေတနာတည်းဟူသော ကမ္မဘဝရ၏)

ဘဝတီတိ ဘဝေါ

ယော ဓမ္မော= အကြင်ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်တရားသည်၊ ဘဝတိ= ဖြစ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ သော ဓမ္မော= ထိုရုပ်တရားသည်၊ ဘဝေါ= ဘဝမည်၏၊ (ပဋိသန္ဓေဝိညာဉ် ထိုဝိညာဉ်နှင့်ယှဉ်သော နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ်တည်းဟူသော ဥပပတ္တိဘဝရ၏၊ )

ဘဝသည်

ဖြစ်ခြင်းလက္ခဏာ

ထင်ရှားသောကိစ္စ

ကုသိုလ်အကုသိုလ်အဗျာကတတည်းဟူသော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

ဥပါဒါန်တရားလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏

ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါဟူသောပုဒ်၌ ဘဝသည်

၁။ ကမ္မဘဝ

၂။ ဥပပတ္တိဘဝအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်

ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ဖြစ်သော ကုသိုလ်အကုသိုလ်စေတနာ ၂၉-ခုသည် ကမ္မဘဝမည်၏၊

ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်တို့သည် ဥပပတ္တိဘဝမည်၏၊

ဘဝကြီး ၉-ပါးကို ပြခြင်း

ထိုဥပပတ္တိဘဝသည်လည်း

၁။ ကာမဘဝ

၂။ ရူပဘဝ

၃။ အရူပဘဝ

၄။ သညီဘဝ

၅။ အသညီဘဝ

၆။ နေဝသညီနာသညီဘဝ

၇။ ဧကဝေါကာရဘဝ

၈။ စတုဝေါကာရဘဝ

၉။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝအားဖြင့် ကိုးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုကိုးပါးတို့တွင်

ကာမဝိပါက်တေဝီသ စေတသိက် တေတ္တိံသ ကမ္မဇရုပ်ဝီသတို့သည် ကာမဘဝမည်၏၊

ရူပဝိပါက် ၅-ခု၊ စက္ခုဝိညာဉ်ဒွေး သောတဝိညာဉ်ဒွေး သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေး၊ သန္တီရဏသုံးခု၊ အာဝဇ္ဇန်းဒွေး၊ စေတသိက် ပဉ္စတ္တိံသ၊ ဣတ္ထိဘော ပုမ္ဘော ဃာနာဒိတ္တယကြဉ်သော ကမ္မဇရုပ်ပန္နရသတို့သည် ရူပဘဝမည်၏၊

အရူပဝိပါက် လေးခု၊ စေတသိက် တေတ္တိံသတို့သည် အရူပဘဝမည်၏၊

နေဝသညာနာသညာယတနဝိပါက်ကြဉ်သော လောကီဝိပါက်ဧကတ္တိံသ စေတသိက် ပဉ္စတ္တိံသ ကမ္မဇရုပ် ဝီသတို့သည် သညီဘဝမည်၏၊

ဇီဝိတဆက္က ဇီဝိတနဝကကလာပ်ရုပ်သည် အသညီဘဝမည်၏၊

နေဝသညာနာသညာယတနဝိပါက်စိတ်တစ်ခု စေတသိက်တေတ္တိံသသည် နေဝသညီနာသညီဘဝမည်၏၊

ရူပက္ခန္ဓာ တစ်ပါးသာရှိသော အသညသတ်ပဋိသန္ဓေသည် ဧကဝေါကာရဘဝမည်၏၊

နာမက္ခန္ဓာလေးပါးရှိသော အရူပပဋိသန္ဓေလေးခုသည် စတုဝေါကာရဘဝမည်၏၊

ခန္ဓာငါးပါးလုံးရှိသော ပဋိသန္ဓေသည် ပဉ္စဝေါကာရဘဝမည်၏၊

၃၈၆-ဇာတိဇရာမရဏတို့ကို ပြခြင်း

ဇနနံ ဇာတိ

ဇနနံ= အသစ်ဖြစ်ခြင်းသည်၊ ဇာတိ= ဇာတိမည်၏၊

ဇိရဏံ ဇရာ

ဇိရဏံ= ရင့်ရော်ခြင်းသည်၊ ဇရာ= ဇရာမည်၏၊

မရန္တီတိ မရဏံ။

မရန္တိ= စုတေပျက်ကြွေ သေတတ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ=ထို့ကြောင့်၊ မရဏံ= မရဏမည်၏၊

ဇာတိသည်

ဦးစွာဖြစ်ခြင်းလက္ခဏာ

ခန္ဓာတို့ကို ရခြင်းကိစ္စ

ဇရာသည်

ရင့်ရော်ခြင်းလက္ခဏာ

ခန္ဓာတို့၏ ယိုယွင်းခြင်းကိစ္စ

မရဏသည်

ပျက်စီးခြင်းလက္ခဏာ

ခန္ဓာတို့၏ ရွေ့ခြင်းကိစ္စ

အနိစ္စသဘော ပစ္စုပဋ္ဌာန်

ရုပ်နာမ်လျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊

ဘဝပစ္စယာ ဇာတိဟူသောပုဒ်၌ ဇာတိသည်-

၁။ ရုပ်၏ဇာတိ

၂။ နာမ်၏ဇာတိအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ရူပက္ခန္ဓာတို့၏ဖြစ်ခြင်းသည် ရုပ်၏ဇာတိမည်၏၊

ဇရာသည်လည်း

၁။ ရုပ်၏ဇရာ

၂။ နာမ်၏ဇရာအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ရူပက္ခန္ဓာတို့၏ ရင့်ခြင်းသည် ရုပ်၏ဇရာမည်၏၊

နာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါးတို့၏ ရင့်ခြင်းသည် နာမ်၏ဇရာမည်၏၊

မရဏသည်လည်း-

၁။ ရုပ်၏မရဏ

၂။ နာမ်၏မရဏ အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ရူပက္ခန္ဓာ၏ ပျက်ခြင်းသည် ရုပ်၏မရဏမည်၏၊

နာမက္ခန္ဓာတို့၏ ပျက်ခြင်းသည် နာမ်၏မရဏမည်၏၊

၃၈၇-သောက၊ ပရိဒေဝ ဒုက္ခဒေါမနဿ ဥပါယာသကို ပြခြင်း

သောစနံ သောကော။

သောစနံ= စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်းသည်၊ သောကော= သောကမည်၏၊

ပရိဒေဝနံ ပရိဒေဝေါ။

ပရိဒေဝနံ= ငိုကြွေးမည်တမ်းခြင်းသည်၊ ပရိဒေဝေါ= ပရိဒေဝမည်၏၊

ဒုက္ခယတီတိ ဒုက္ခံ။

ဒုက္ခယတိ= ဆင်းရဲတတ်၏၊ ဣတိ= ထို့ကြောင့်၊ ဒုက္ခံ= ဒုက္ခမည်၏၊

ဒုမနဿ ဘာဝေါ ဒေါမနဿံ။

ဒုမနဿ= မကောင်းသောစိတ်၏၊ ဘာဝေါ= အဖြစ်တည်း။ ဒေါမနဿံ= မကောင်းသောစိတ်၏အဖြစ်။

ဥပဘုသော အာယာသော ဥပါယာသော

ဥပဘုသော= ပြင်းထန်စွာသော၊ အာယာသော= ပင်ပန်းခြင်းတည်း၊ ဥပါယာသော= ပြင်းထန်စွာသော ပင်ပန်းခြင်း။

ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် သောကမည်၏၊

ဆွေမျိုးသားချင်းစသည်တို့၏ ပျက်စီးရာ၌ ငိုကြွေးမြည်တမ်းခြင်ကြောင့်ဖြစ်သော ဝိပ္ပလ္လာသစိတ္တဇသဒ္ဒသည် ပရိဒေဝမည်၏

ဒုက္ခသဟဂုတ်ကာယဝိညာဉ်စိတ်၌ရှိသော ဝေဒနာ စေတသိက်သည် ဒုက္ခမည်၏၊

ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော ဝေဒနာစေတသိက်သည် ဒေါမနဿမည်၏၊

ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော ဒေါသ စေတသိက်သည် ဥပါယာသမည်၏၊

ဤသောကအစရှိသည်တို့ကား ဇာတိ၏ မုချမဟုတ်သော အကျိုးဆက်ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း၊ ဇရာမရဏနှင့် အနိစ္စလက္ခဏာတူသောကြောင့်၎င်း ဇရာမရဏ၌ အကျုံးဝင်ရကား အင်္ဂါအားဖြင့် မရေတွက်အပ်ကုန်။

၃၈၈-အဝိဇ္ဇာ ကျေးဇူးပြုပုံ

အဝိဇ္ဇာကြောင့် သင်္ခါရဖြစ်၏ဟု ဟောတော်မူရာ၌ အဝိဇ္ဇာသည် တရားကိုယ်အားဖြင့် မောဟဖြစ်သောကြောင့် အကုသိုလ်ဖြစ်သော အပုညာဘိသင်္ခါရကား ဖြစ်တန်စေ၊ ကုသိုလ်ဖြစ်သော ပုညာဘိသင်္ခါရ, အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရတို့သည် ဘယ်သို့သောအကြောင့်ဖြင့် ဖြစ်ပါအံနည်း။ ဤသို့ စောဒနာကို နှလုံးထား၍ ထင်ရှားပြလိုသောဆရာသည် သမ္မောဟအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာတို့၌-

ပစ္စယော ဟောတိ ပုညာနံ၊ ဒုဝိဓာ နေကဓာ ပန။

ပရေသံ ပစ္ဆိမာနံ သာ၊ ဧကဓာ ပစ္စယော မတာ-

ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

သာ အဝိဇ္ဇာ= ထိုအဝိဇ္ဇာသည်၊ ပုညာနံ= ကာမ, ရူပ, ကုသိုလ်စေတနာဟုဆိုအပ်သော ပုညာဘိသင်္ခါရတို့အား၊ ဒုဝိဓာ= အာရမ္မဏ, ပကတူပနိဿယတည်းဟူသော နှစ်ပါးသော အပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ပန= ထိုမှတစ်ပါး၊ သာအဝိဇ္ဇာ= ထိုအဝိဇ္ဇာသည်၊ ပရေသံ= တပါးကုန်သော အပုညာဘိသင်္ခါရတို့အား၊ အနေကဓာ= အာရမ္မဏသတ္တိစသော များစွားသော အပြားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ သအဝိဇ္ဇာ= ထိုအဝိဇ္ဇာသည်၊ ပစ္ဆိမာနံ= နောက်ဖြစ်သော အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရတို့အား၊ ဧကဓာ= ပကတူပနိဿယတည်းဟူသော တပါးသောအဖို့အားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ဣတိ= ဤသို့၊ မတာ= သိအပ်ကုန်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။မောဟဟူသောအဝိဇ္ဇာသည် ကာမကုသိုလ်, ရူပကုသိုလ်စေတနာဟုဆိုအပ်သော ပုညာဘိသင်္ခါရ ၁-ခုခုတို့အား အာရမ္မဏပစ္စည်း, ပကတူပနိဿယပစ္စည်းတည်းဟူသော သတ္တိနှစ်ပါးဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ထိုနှစ်ပစ္စည်းတို့တွင် အာရမ္မဏ ပစ္စည်းတတ်ဟန်ကား အဝိဇ္ဇာကို အာရုံပြု၍ အနိစ္စ ဒုက္ခစသည်ဖြင့် သုံးသပ်သောအခါ ကာမာဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရအား အဘိညဉ်စိတ်ဖြင့် မောဟနှင့်တကွသောစိတ်ကို သိသောအခါ ရူပါဝစရပုညာဘိသင်္ခါရတို့အား အာရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အဝိဇ္ဇာကို လွန်မြောက်ခြင်းငှါ ဒါန, သီလစသော ကုသိုလ်ပြုသောသူအား၎င်း။ ရူပစျာန်ကို ဖြစ်စေသောသူအား၎င်း ထိုအဝိဇ္ဇာသည် ကာမ, ရူပပုညာဘိသင်္ခါရတို့အား ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ထိုမှတပါး အဝိဇ္ဇာရှိ၍ အပြစ်ကို မသိခြင်းကြောင့် လူ့ဘုံ, နတ်ဘုံ, ဗြဟ္မာဘုံ၌ပြည့်စုံသော သမ္ပတ္တိကို တောင့်တ၍ ဒါန,သီလစသော ကာမကုသိုလ်, ရူပကုသိုလ်တို့ကို ဖြစ်စေသောအခါ ထိုပုညာဘိသင်္ခါရတို့အား ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အပုညာဘိသင်္ခါရအား ကျေးဇူးပြုဟန်ကား သူတပါးမိုက်သည်ကို အာရုံပြု၍၎င်း၊ မိမိ၏အဝိဇ္ဇာကို အာရုံပြု၍၎င်း၊ ရာဂစိတ်စသည် ဖြစ်သောအခါ၌၎င်း အာရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ကာမဂုဏ်ကို အလေးအမြတ်ပြု၍ သာယာသောအခါ၌ အာရမ္မဏာဓိပတိ, အာရမ္မဏူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အဝိဇ္ဇာဖြင့် တွေဝေခြင်း အားကြီးသောကြောင့် အပြစ်ကို ရှုလေ့မရှိသည်ဖြစ်၍ ပါဏာတိပါတ်စသည်ကို ပြုသောအခါ၌ ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပထမဇောစသည်သည် ဒုတိယဇောစသည်အား အနန္တရ, သမနန္တရ, အနန္တရူပနိဿယ, အာသေဝန, နတ္ထိ, ဝိဂတသတ္တိတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

တစုံတခုသော အကုသိုလ်ကိုပြုသောသူ၏ ပထမဇောစသည်၌ ဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသည် အတူယှဉ်လျက်ပါသော သင်္ခါရတို့အား ဟေတု, သဟဇာတ, အညမည, နိဿ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတသတ္တိတိုဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဤသို့လျှင် အဝိဇ္ဇာသည် အပုညာဘိသင်္ခါရအား ၁၅-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဥပနိဿယ ၃-ပါးကို အသီးယူသော် ၁၇-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ဥပနိဿယ ၃-ပါးကို အသီးယူသည်ကား ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီကာအလို၊ အသီးမယူသည်ကား သင်္ခေပဋီကာအလိုတည်း။

အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရအား ကျေးဇူးပြုဟန်ကား ပကတူပနိဿယ ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ ပြုဟန်ကား အဝိဇ္ဇာဖြင့် တွေဝေခြင်းကြောင့် ရုပ်ကင်းလျက် နာမက္ခန္ဓာသက်သက်ဖြစ်ခြင်းကို ကောင်းမြတ်သည်ထင်၍ အာကာသာနဉ္စာယတနစျာန် စသည်ကို ဖြစ်စေရကား ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်။

ပုညအားသာ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ တပ်ရာ နှစ်ပစ္စည်း။

အပုညမျာ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ တပ်ရာ ဆယ့်ငါးတည်း။

အာနဉ္ဇမှာ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ တပ်ရာတခုတည်း။

၃၈၉-သင်္ခါရအား ကျေးဇူးပြုပုံ

သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ ဟူသောပုဒ်၌ ဝိညာဉ်၏အရကား ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံတည်းဟူသော သင်္ခါရ၏ အကျိုးဖြစ်သော လောကီဝိပါက်ဗာတ္တိံသ နာမက္ခန္ဓာရ၏၊

ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဝိဘင်းပါဠိတော်၊ ဓာတုကထာပါဠိတော်တို့၌ကား စိတ်တခုယုတ် ၉၀-ကိုပင် ဟောတော်မူသည်။

ထိုသင်္ခါရကြောင့် ဝိပါက်ဝိညာဉ်ဖြစ်၏ ဟူသော် အဘယ်ပစ္စည်းတပ်၍ ဖြစ်ပါသနည်းဟူမူ သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာတို့၌-

ပဝတ္တမာနံ သန္ဓိမှိ၊ ဒွိဓာ ကမ္မေန ဝတ္တတိ၊

မိဿာဒီဟိ စ ဘေဒေဟိ၊ ဘေဒဿ ဒုဝိဓာဒိကော။

ဟူ၍ မိန့်သည်။

တံ ဝိပါကဝိညာဏံ= ထိုလောကီဝိပါက်ဟုဆိုအပ်သော ဝိညာဉ်သည်၊ သန္ဓိမှိ= ပဋိသန္ဓေအခါ၌၊ ပဝတ္တမာနံ= ဖြစ်သည်ရှိသော်၊ ကမ္မေန= ကံကြောင့်၊ ဒွိဓာ= နှစ်ပါးသော နာနက္ခဏိကကမ္မ, ပကတူပနိဿယပစ္စည်းအပြားအားဖြင့်၊ ဝတ္တတိ= ဖြစ်၏၊ ပဝတ္တိယမ္ပိ= ပဝတ္တိအခါ၌လည်း၊ ကမ္မေန= ကမ္မပစ္စည်းအားဖြင့်၊ ဝတ္တတိ= ဖြစ်၏၊ မိဿာဒီဟိ= ရုပ်နှင့်တကွ ရောခြင်းအစရှိကုန်သော၊ ဘေဒေဟိ= အပြားတို့ဖြင့် အဿ= ထိုဝိပါက်ဝိညာဉ်၏၊ ဒုဝိဓာဒိကော= နှစ်ပါးပြားခြင်းအစရှိသော၊ ဘေဒေါ= အပြားကို၊ ဝေဒိတဗ္ဗော= သိအပ်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား-ဆိုခဲ့ပြီးသော သင်္ခါရသုံးပါးတို့တွင် ပဋိသန္ဓေအခါ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာကြဉ်သော အပုညာဘိသင်္ခါရ။ ပဋိသန္ဓေ, ပဝတ္တိနှစ်ပါး၌ပင် အဘိညာဉ်စေတနာကြဉ်သော ပုညာဘိသင်္ခါရ။ အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရတို့သည် ပဋိသန္ဓေအခါ ပဋိသန္ဓေစိတ် ဧကူနဝီသအား နာနာက္ခဏိကကမ္မသတ္တိဖြင့်၊ ပဝတ္တိအခါ နာနက္ခဏိကကမ္မ ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

သင်္ခေပဝဏ္ဏနာ၌ကား-အချို့သော ကာမပဋိသန္ဓေသည် သင်္ခါရဖြစ်သော ကံကို အာရုံပြုသည်။ ထို့ကြောင့် အာရမ္မဏ, ဥပနိဿယ ပစ္စည်းနှစ်ပါးတပ်၏ဟူ၍-

တေသံ တယော သင်္ခါရာ ယထာရဟံ အာရမ္မဏူပနိဿဝသေန ဒုဝိဓာ ပစ္စယော ဟောတိ-

ဟူ၍ ဆိုတော်မူသည်။

ပေဋကောပဒေသ, ပဋ္ဌာနသာရ ဒီပနီ၌ကား-

နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စည်းကို ရထိုက်သော်လည်း ကံလျှင်အာရုံရှိသော ပဋိသန္ဓေစသည်တို့၏ ထိုကံသည် အာရမ္မဏပစ္စည်း၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ကမ္မပစ္စည်း အာရမ္မဏပစ္စည်း နှစ်ပါးတို့၏ အချင်းချင်း ပယ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

မရဏာသန္နကာလေ နာနက္ခဏိကံ ကမ္မံ လဘတိ သဗ္ဗမ္ပိ သမာနံ ကမ္မာရမ္မဏာနံ ပဋိသန္ဓိယာဒီနံ ကမ္မာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေန ဘဝိတုံ နာသက္ခိ၊ ကသ္မာ ဒွိန္နံ ပစ္စယဘာဝါနံ အညမညပဋိပက္ခေပတော-

ဟူ၍ မိန့်၏၊

ဤပုဒ်အရာ၌ အဋ္ဌကထာ, ဋီကာအလွန်ကျယ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်

သင်္ခါရကား၊ ဝိညာဉ်အား၊ တပ်ငြား နှစ်ပစ္စည်း။

ကမ္မနာနူ၊ ပကတူ၊ မှတ်ယူကျမ်းလာနည်း။

၃၉၀-ဝိညာဉ် ကျေးဇူးပြုပုံ

ဝိညာဉ်သည် နာမ်ရုပ်အား အကြောင်းပြုဟန်ကို သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့၌-

နာမဿ ပါကဝိညာဏံ၊ နဝဓာ ဟောတိ ပစ္စယော။

ဝတ္ထုရူပဿ နဝဓာ၊ အဋ္ဌဓာ သေသရူပဿ။

အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ၊ ဟောတိ ရူပဿ ဧကဓာ။

တဒညံ ပန ဝိညာဏံ၊ တဿ တဿ ယထာရဟံ။

ပါကဝိညာဏံ= ဝိပါက်ဝိညာဉ်သည်၊ နာမဿ= စိတ်စေတသိက်တည်းဟူသော နာမ်အား၊ နဝဓာ= ၉-ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ဝတ္ထရူပဿ= ဝတ္ထုရုပ်အား၊ နဝဓာ= ၉-ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ သေသရပဿ= ဟဒယဝတ္ထုမှ ကြွင်းသော ကမ္မဇရုပ်အား၊ အဋ္ဌဓာ= ရှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ= ကုသိုလ်, အကုသိုလ်ဝိညာဉ်သည်၊ ရူပဿ= ကမ္မဇရုပ်အား၊ ဧကဓာ= ပကတူပနိဿယတစ်ပါးဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ တဒညံ ပန ဝိညာဏံ= ထိုမှ တပါးသော ပထမဘဝင်အစရှီသော ဝိညာဉ်သည်ကား၊ တဿ တဿ= ထိုထိုနာမ်ရုပ်အား၊ ယထာရဟံ= ထိုက်သည်အားလျော်စွာ၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

ပဋိသန္ဓေအခါ, ပဝတ္တိအခါ၌ ဝိပါက်ဝိညာဉ်သည် ဝေဒနာစသောနာမက္ခန္ဓာအား သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, ဝိပါက, အာဟာရ, ဣန္ဒြိယ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတ ဟူသော ၉-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပဋိသန္ဓေိအခါ ဝိပါက်ဝိညာဉ်သည် ဟဒယဝတ္ထုအား သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, ဝိပါက, အာဟာရ, ဣန္ဒြိယ, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတ ဟူသော ၉-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပဋိသန္ဓေအခါ ဝိပါက်ဝိညာဉ်သည် ဟဒယဝတ္ထုမှတပါးသော ကမ္မဇရုပ်အား ယခင် ၉-ပစ္စယတွင် အညမညကိုပယ်၍ ရှစ်ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ကုသိုလ်, အကုသိုလ်ဟူသော အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်သည် အသညသတ်ကမ္မရုပ် ပဉ္စဝေါကာရကမ္မဇရုပ်အား ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်သည် ကံကို အာရုံပြုသော ပဋိသန္ဓေအား၎င်း၊ နာမ်ကို အာရုံပြုသော လက္ခဏာရေးသုံးပါးဖြင့် သုံးသပ်သောအခါ နာမ်အား၎င်း အာရမ္မဏပစ္စည်းဖြင့်ကြောင်းကို ဋီကာ ဆို၏၊

ပဋိသန္ဓေဝိညာဉ် အဘိသင်္ခါရဝိညာဉ်မှ ကြွင်းသော ပထမဘဝင်မှ စ၍ ခပ်သိမ်းသော ဝိညာဉ်သည် ထိုထိုသော နာမ်ရုပ်အား ဟေတု, ပုရေဇာတ, ကမ္မ, စျာန, မဂ္ဂ ပစ္စည်းတို့မှတပါးသော ၁၉-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ယထာရဟ ကျေးဇူးပြု၏၊

ဆောင်ပုဒ်

ဝိပါက်ဝိညာဉ်၊ အားသာလျှင်၊ တပ်ချင် ၉-ပစ္စည်း။

ဝတ္ထုအားသာ၊ နဝဓာ၊ ကြွင်းမှာ ရှစ်ပစ္စည်း။

သန္ဓေအခါ၊ တပ်သည်သာ၊ မှတ်ပါ ယင်းသည်နည်း

ပဝတ္တိအခါ၊ ဖြစ်လျှင်မှာ၊ တပ်ရာ ဆယ့်ကိုးတည်း။

၃၉၁- နာမ်တရားကျေးဇူးပြုပုံ

နာမ်, ရုပ်တရားတို့သည် သဠာယတနအား ဘယ်သို့ အကြောင်းပြုအံနည်း။ စက္ခာယတနစသည်လည်း ရုပ်၌ ဝင်ပြီမဟုတ်လောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိသောကြောင့် အကြောင်းပြုဟန်ကို ပြလိုသောဆရာသည် သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့၌-

နာမံ ခန္ဓတ္တယံ ရူပံ၊ ဘူတဝတ္ထာဒိကံ မတံ။

ကတေကသေသံ အန္တဿ၊ တာဒိသေဿဝ ပစ္စယော-

စသည်ဖြင့် မိန့်၏၊

ခန္ဓတ္တယံ= ဝေဒနာစသော ခန္ဓာသုံးပါး အပေါင်းကို၊ နာမံ= နာမ်ဟူ၍၊ မတံ= သိအပ်၏၊ ဘူတဝတ္ထာဒိကံ= ဘူတရလေးခု, ဝတ္ထုရုပ် ၆-ခု, ဇီဝိတရုပ် အာဟာရရုပ်ကို၊ ရူပံ= ရုပ်ဟူ၍၊ မတံ= သိအပ်၏၊ ကတေကသေသံ= နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပံ-ဟူ၍ ပြုအပ်သော တခုကြွင်းရှိသော၊ တံ နာမရူပံ= ထိုနာမ်ရုပ်သည်၊ တာဒိသေဿဝ= ထိုပြုအပ်သော တခုကြွင်းရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်သော၊ တဿ= ထိုသဠာယတနအား၊ ပစ္စယော= အထောက်အပံ့သည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

နာမရူပံ- ဟူသောပုဒ်၌ ရူပသဒ္ဒါဖြင့် ရပ, သဒ္ဒ, ဂန္ဓ, ရသ, ဘာဝရုပ်တို့ကို သဟဇာတ နိဿယ အနုပါလနအဖြစ် မရှိသောကြောင့် မယူအပ်ဟူ၍ ဋီကာမိန့်၏၊

နာမမေဝ ဟိ အာရုပ္ပေ၊ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိသု။

ပစ္စယော သတ္တဓာ ဆဋ္ဌာ၊ ဟောတိ တံ အဝကံသတော။

ဟိ= အကျယ်ဆိုဦးအံ့၊ အာရုပ္ပေ= အရူပလေးဘုံ၌၊ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိသု= ပဋိသန္ဓေအခါ, ပဝတ္တိအခါတို့၌၊ တံ နာမမေဝ= ထိုခန္ဓာသုံးပါးတည်းဟူသော နာမ်သည်သာလျှင်၊ ခဋ္ဌာ= ခြောက်ခုမြောက်သော မနာယတနအား၊ အဝကံသတော= ယုတ်သောအဖို့အားဖြင့်၊ သတ္တဓာ= ၇- ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

အရူပဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေအခါ ခန္ဓာသုံးပါးတည်းဟူသော နာမ်သည် မနာယတနအား အယုတ်အားဖြင့် သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, သမ္ပယုတ္တ, ဝိပါက, အတ္ထိ, အဝိဂတ ဟူသော ၇-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဤစကားဖြင့် နာမ်ဟူသမျှ၌ အညီရသင့်သောပစ္စည်းကို ပြသည်။ အလွန်အားဖြင့်ကား ပုရေဇာတ, ပစ္ဆာဇာတ, ဝိပ္ပယုတ္တမှတပါး ၂၁-ပစ္စည်းတို့၌ ယထာရဟ ယူရမည်။

ပဝတ္တိအခါ၌ ဝိပါက်ခန္ဓာသုံးပါးသည် ဆိုခဲ့ပြီးသော နည်းအားဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ကုသိုလ်, အကုသိုလ်, ကြိယာ ခန္ဓာသုံးပါးသည် အယုတ်အားဖြင့် ယခင် ၇-ပစ္စည်းတွင် ဝိပါကကိုပယ်၍ ၇-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ အလွန်အားဖြင့်ကား ၂၁-ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ယထာရဟ ကျေးဇူးပြု၏၊

အညသ္မိံပိ ဘဝေ နာမံ၊ တထေဝ ပဋိသန္ဓိယံ။

ဆဋ္ဌဿ ဣတရေသဉ္စ၊ ဆဟာကာရေဟိ ပစ္စယော။

အညသ္မိံပိ ဘဝေ= အရူပဘဝမှတပါးသော ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌လည်း၊ ပဋိသန္ဓိယံ= ပဋိသန္ဓေအခါ၌၊ တံ နာမံ= ထိုဝိပါက်နာမ်သည်၊ ဆဋ္ဌဿ= မနာယတနအား၊ တထေဝ= ထို့အတူသာလျှင်၊ အဝကံသတော= ယုတ်သောအဖို့ဖြင့်၊ သတ္တဓာ= ၇-ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ တံ နာမံ= ထိုဝိပါက်နာမ်သည်၊ ဣတရေသဉ္စ= မနာယတနမှ တပါးကုန်သော ရုပ်အာယတန ၅-ပါးတို့အား၊ ဆဟာကာရေဟိ= ခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေအခါ ဝေဒနာစသော ဝိပါက် နာမက္ခန္ဓာ ၃-ပါးသည် ဟဒယဝတ္ထုလျှင် အဖော်ရှိသော မနာယတနအား ၇-ပါးသော ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အလွန်အားဖြင့် ၂၄-ပစ္စည်းပင် ကျေးဇူးပြု၏၊

ထိုဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ၃-ပါးသည် စက္ခာယတန စသော အာယတနငါးပါးအား သဟဇာတ, နိဿယ, ဝိပါက, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတ ဟူသော ၆-ပစ္စယသတ္တထဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပဝတ္တေပိ တထာ ဟောတိ၊ ပါကံ ပါကဿ ပစ္စယော။

အပါကံ အပါကဿ၊ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ ပစ္စယော။

ပဝတ္တေပိ၊ ပဉ္စဝေါကာရပဝတ္တိအခါ၌လည်း။ ပါကံ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာသည်။ ပါကဿ၊ ဝိပါက်ဖြစ်သော မနာယတနအား။ တထာ၊ ထို့အတူ။ အဝကံသတော၊ ယုတ်သော အဖို့အားဖြင့်။ သတ္တဓာ၊ ၇-ပါးအပြားအားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ ကျေးဇူးပြုသည်။ ဘဝေ၊ ဖြစ်၏၊ ၏

အဝိပါကံ၊ ဝိပါက်မှတပါးသော ကုသိုလ်,အကုသိုလ် နာမက္ခန္ဓာသည်။ အဝိပါကဿ၊ ဝိပါက်မှတပါးသော။ ဆဋ္ဌဿ၊ မနာယတနအား။ အဝကံသတော၊ ယုတ်သော အဖို့အားဖြင့်။

ဆဓာ၊ ၆-ပါးအပြားအားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ ကျေးဇူးပြုသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ။အဓိပ္ပါယ်မှာ

သိသာပြီ။

တတ္ထေဝ သေသပဉ္စန္နံ၊ ဝိပါကံ ပစ္စယော ဘဝေ။

စတုဓာ အဝိပါကံပိ၊ ဧဝမေဝ ပကာသိတံ။

တတ္ထေဝ၊ ထိုပဉ္စဝေါကာရ ပဝတ္တိအခါ၌ပင်လျှင်။ ဝိပါကံ၊ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာသည်။ သေသပဉ္စန္နံ၊ မနာယတနမှကြွင်းသော ပဉ္စာယတနတို့အား။ စတုဓာ၊ လေးပါးအပြားအားဖြင့်။ ပစ္စယော၊ ကျေးဇူးပြုသည်။ ဘဝေ၊ ဖြစ်၏၊ အဝိပါကံပိ၊ ဝိပါက်မှတပါးသော ကုသိုလ်, အကုသိုလ်, နာမ်ကိုလည်း။ ဧဝမေဝ၊ ဤဝိပါက်အတူသာလျှင်။ ပကာသိတံ၊ ပြအပ်၏၊

ပဉ္စဝေါကာရပဝတ္တိအခါ ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ၃-ပါးသည် စက္ခုစသော အာယတနငါးပါးအား ပစ္ဆာဇာတ, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ၄-ပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ။ကုသိုလ်နာမက္ခာစသည်လည်း ၎င်းနည်း ကျေးဇူးပြု၏ ဟူလို။

နာမ်သည် သဠာယတနအား ပစ္စည်းတပ်ဟန် ပြီး၏၊

၃၉၂-ရုပ်တရားကျေးဇူးပြုပုံ

ရူပတော သန္ဓိယံ ဝတ္ထု၊ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ ပစ္စယော။

ဘူတာနိ စတုဓာ ဟောန္တိ၊ ပဉ္စန္နမဝိသေသတော။

ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ၊ ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌။ သန္ဓိယံ၊ ပဋိသန္ဓေအခါ၌။ ရူပတော၊ ရုပ်တို့တွင်။ ဝတ္ထု၊ ဟဒယဝတ္ထုသည်။ ဆဋ္ဌဿ၊ မနာယတနအား။ ဆဓာ၊ သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ,

ဝိပ္ပယုတ္တ,အတ္ထိ,အဝိဂတဟူသော ၆-ပစ္စယသတ္တိဖြင့်။ ပစ္စယော၊ ကျေးဇူးပြုသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဘူတာနိ၊ ဘုတ် ၄-ပါးတို့သည်။ အဝိသေသတော၊ ပဋိသန္ဓေ, ပဝတ္တိဟု အထူးမပြုသောအားဖြင့်။ ပဉ္စန္နံ၊ စက္ခုစသောအာယတန ငါးပါးတို့အား။ စတုဓာ၊ သဟဇာတ,

နိဿယ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ၄-ပစ္စည်းဖြင့်။ ပစ္စယော၊ ကျေးဇူးပြုကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊။ အဓိပ္ပါယ်ထင်ပြီ။

တိဓာ ဇီဝိတမေတေသံ၊ အာဟာရော စ ပဝတ္တိယံ။

တာနေဝ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ၊ ဝတ္ထု တေဿဝ ပဉ္စဓာ။

ပဝတ္တိယံ= ပဉ္စဝေါကာရပဝတ္တိအခါ၌၎င်း၊ ပဋိသန္ဓိယံ= ပဋိသန္ဓေအခါ၌၎င်း၊ ဇီဝိတံ= ဇီဝိတိန္ဒြေသည်၊ ဧတေသံ= ထိုစက္ခာယတနစသည်တို့အား၊ တိဓာ= ဣန္ဒြိယ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော သုံးပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ အာဟာရောစ= ကဗဠီကာရာဟာရသည်ကား၊ ပဝတ္တိယံ= ပဝတ္တိအခါ၌၊ ဧတေသံ= ထိုပဉ္စာယတနတို့အား၊ တိဓာ= အာဟာရ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော သုံးပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ တာနေဝ= ထိုပဉ္စာယတနတို့သည်သာလျှင်၊ ပဝတ္တိယံ= ပဝတ္တိအခါ၌၊ ဆဋ္ဌဿ= စက္ခုသော တဃာနဇိဝှါ ကာယဝိညာဉ်ဟု ဆိုအပ်သော မနာယတနအား၊ ဆဓာ= နိဿယ, ပုရေဇာတ, ဣန္ဒြိယ, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ခြောက်ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ပဝတ္တိယံ= ပဝတ္တိအခါ၌၊ ဝတ္ထု= ဟဒယဝတ္ထုသည်၊ တေဿဝ= ထိုပဉ္စဝိညာဉ်မှကြွင်းသော မနာယတနအားသာလျှင်၊ ပဉ္စဓာ= နိဿယ, ပုရေဇာတ, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ငါးပစ္စည်းဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊။အဓိပ္ပါယ်ထင်ပြီ။

ရုပ်သည် သဠာယတနအား ပစ္စည်းတပ်ဟန်ပြီး၏၊

နာမရူပံ မနုဘယံ၊ ဟောတိ ယံ ယဿ ပစ္စယော။

ယထာ စ တမ္ပိ သဗ္ဗတ္ထ၊ ဝိညာတဗ္ဗံ ဝိဘာဝိနာ။

သဗ္ဗတ္ထ= အလုံးစုံသော ပဋိသန္ဓေ ပဝတ္တိအခါ၌၊ ဥဘယံ= နှစ်ပါးစုံသော၊ ယံ ပန နာမရူပံ= အကြင်နာမ်ရုပ်သည်၊ ယဿ= အကြင်သဠာယတနအား၊ ယထာ= အကြင်အခြင်းဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ တမ္ပိ= ထိုကျေးဇူးပြုခြင်းသည်ကိုလည်း၊ ဝိဘာဝိနာ= ပညာရှိသည်၊ ဝိညာတဗ္ဗံ= သိအပ်၏၊

ပဋိသန္ဓေအခါ နာမက္ခန္ဓာသုံးပါး ဝတ္ထုဟုဆိုအပ်သော နာမ်ရုပ်သည် မနာယတနအား သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, သမ္ပယုတ္တ, ဝိပ္ပယုတ္တ္တ, ဝိပါက, အတ္ထိ, အဝိဂတစသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ယထာရဟကျေးဇူးပြု၏၊ ဤကား အကျဉ်းတည်း၊ အကျယ်ကိုကား ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသောအတိုင်း ယူလေ။

ဆောင်ပုဒ်။

သုံးပါးခန္ဓာ၊ နာမ်မှတ်ပါ၊ သင်္ချာ ငါ့ဆယ့်နှစ်၊

ဝတ္ထုဘူတ၊ အာဟာရ၊ ဇီဝ ရုပ် ဆယ့်နှစ်၊

ဝိပါက်နာမ်ကား၊ မနအား၊ တပ်ငြား သတ္တဓာ၊

အဝိပါကာ၊ ၎င်းအား၊ တပ်ငြား ဆဗ္ဗိဓာ၊

အဝကံသ၊ တနည်းပြ၊ ကြံဆ ဥက္ကံသာ၊

(စတုဝေါကာရ, ပဉ္စဝေါကာရ ပဝတ္တိ ပဋိသန္ဓေနှစ်ပါး၌ပင် မှတ်။)

ဝိပါက်နာမ်းကား၊ စက္ခုအား၊ တစ်ပါးပစ္စယာ။

(သန္ဓေအခါကိုယူ၊ သောတစသည် နည်းတူမှတ်။)

ပဝတ္တိအခါ၊ ဖြစ်လျှင်မှာ၊ တပ်ရာ လေးပစ္စည်း၊

ဝတ္ထုရုပ်ကား၊ မနအား၊ တပ်ငြား ခြောက်ပစ္စည်း။

ပဝတ္တိအခါ၊ တပ်သည်မှာ၊ မှတ်ပါ ငါးပစ္စည်း၊

ဝတ္ထုငါးပါး၊ မနအား၊ မမှား ခြောက်ပစ္စည်း။

ဘူတရုပ်ကား၊ စက္ခုအား၊ လေးပါး ပစ္စယာ။

သဟဇာတ၊ နိဿယ၊ အတ္ထိ အဝိဂတာ။

(သောတစသည်လည်း နည်းတူ၊ )

ဇီဝိတကား၊ စက္ခုအား၊ သုံးပါးပစ္စယာ၊

အာဟာရလည်း၊ သုံးပစ္စည်း၊ တစ်နည်းတပ်သည်သာ။

၃၉၃-သဠာယတန ကျေးဇူးပြုပုံ

သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ-ဟူသောပုဒ်၌ သဠာယတနကြောင့် ဖဿ ဘယ်သို့ဖြစ်ပါသနည်း ဟူသော စောဒနာကို နှလုံးထား၍ သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့၌-

ဆဓာ ပဉ္စ တတော ဧကံ၊ နဝဓာ ဗာဟိရာနိစ။

ယထာသမ္ဘဝမေတဿ၊ ပစ္စယတ္တေ ဝိဘာဝယေ။ ဟူ၍မိန့်၏၊

ပဉ္စ= ငါးပါးကုန်သော စက္ခာယတနစသည်တို့သည်၊ ဖဿဿ= စက္ခုသမ္ဖဿစသော ငါးပါးအား၊ ဆဓာ= ခြောက်ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယာ= ကျေးဇူးပြုတတ်ကုန်သည်၊ ဟောန္တိ= ဖြစ်ကုန်၏၊ တတော= ထိုနောက်မှ၊ ဧကံ= တခုသော မနာယတနသည်၊ မနောသမ္ဖဿဿ= မနောသမ္ဖဿအား၊ နဝဓာ= ကိုးပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ဆ= ခြောက်ပါးကုန်သော၊ ဗာဟိရာနိ= ရူပစသော ဗာဟိရာယတနတို့သည်၊ ဧတဿ= ထိုခြောက်ပါးသော ဖဿအား၊ ယထာသမ္ဘဝံ= ဖြစ်သင့်သည်အားလျှော်စွာ၊ ပစ္စယတ္တေ= ကျေးဇူးပြုသည်၏ အဖြစ်၌၊ ဝိဘာဝယေ= ထင်စွာပြ၏၊

(ဤ၌ ဝိပါက်တွင်ယှဉ်သော ဖဿကိုသာ ယူ၊ ဝေဒနာလည်း နည်းတူ၊ )

အဓိပ္ပါယ်ကား။ ။စက္ခာယတနသည် စက္ခုသမ္ဖဿအား။ပ။ ကာယာယတနသည် ကာယသမ္ဖဿအား နိဿယ, ပုရေဇာတ, ဣန္ဒြိယ, ဝိပ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ခြောက်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

မနာယတနသည် မနောသမ္ဖဿအား သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, ဝိပါက, အာဟာရ, ဣန္ဒြိယ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ကိုးပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဗာဟိရာယတနခြောက်ပါးတွင် ရူပါရုံသည် စက္ခုသမ္ဖဿအား။ပ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ကာယသမ္ဖဿအား အာရမ္မဏ, ပုရေဇာတ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော လေးပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဗာဟိရာယတနခြောက်ပါးလုံးသည် မနောသမ္ဖဿအား အာရမ္မဏပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဆောင်ပုဒ်

စက္ခုသည်ကား၊ ဖဿအား၊ တပ်ငြား ခြောက်ပစ္စည်း။

သောတာယန၊ စသည်မှ၊ တပ်ကြ ဤနည်းချည်း။

မနသော်ကား၊ ဖဿအား၊ ကိုးပါး တပ်သတည်း။

ရူပါရုံကား၊ ဖဿအား၊ တပ်ငြား လေးပစ္စည်း၊

အာရုံခြောက်ပါး၊ မနအား၊ နည်းပါး တစ်ခုတည်း။

၃၉၄-ဖဿ ကျေးဇူးပြုပုံ

ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာဟူသောပုဒ်၌ ဝေဒနာနှင့် ဖဿသည် ဧကုပ္ပါဒဖြစ်လျှက် အကြောင်းအကျိုးအဖြစ်ဖြင့် ဟောပြန်ခဲ့၏၊ ဘယ်သို့ဖြစ်သနည်းဟူသော စောဒနာကို ဖြေလိုရကား သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့၌-

အဋ္ဌဓာ တတ္ထ ပဉ္စန္နံ၊ ပဉ္စဒွါရာနိ ပစ္စယော။

သေသာနံ ဧကဓာ ဖေဿာ၊ မနောဒွါရေပိ သော တထာ။ ဟူ၍မိန့်၏၊

တတ္ထ= ထိုဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာဟူသော ပုဒ်၌၊ ပဉ္စဒွါရာနိ= ငါးပါးသော ပဉ္စဒွါရတို့၌၊ ဖေဿာ= စက္ခုသမ္ဖဿစသည်သည်၊ ပဉ္စန္နံ= ငါးပါးကုန်သော သမ္ဖဿဇာဝေဒနာစသည်တို့အား၊ အဋ္ဌဓာ= ရှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ဖေဿာ= စက္ခုသမ္ဖဿစသည်သည်၊ သေသာနံ= စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာမှ ကြွင်းကုန်သော သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံအစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ကုန်သော မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာတို့အား၊ ဧကဓာ= ပကတူပနိဿယပစ္စည်းဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ မနောဒွါရေပိ= မနောဒွရ၌လည်း၊ သော= ထိုသဟဇာတ်ဖြစ်သော မနောသမ္ဖဿသည်၊ ကာမာဝစရဝိပါကဝေဒနာနံ= တဒါရုံ၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်သော ကာမဝိပါက်ဝေဒနာတို့အား၊ တထာ= ထို့အတူ၊ အဋ္ဌဓာ= ရှစ်ပါးအပြားအားဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

စက္ခုဒွါရ၌ဖြစ်သော ဖဿသည် စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာအား သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, ဝိပါက, အာဟာရ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ရှစ်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ထိုစက္ခုသမ္ဖဿသည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံဖြစ်သော မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာအား ပကတူပနိဿယပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ (သောတစသည် နည်းတူ။)

မနောဒွါရ၌ တဒါရုံ၏အစွမ်းဖြင့်ဖြစ်သော ဝိပါက်ဝေဒနာတို့အား တကွဖြစ်သောမနောသမ္ဖဿသည် သဟဇာတစသော ရှစ်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပဋိသန္ဓေ ဘဝင်အစွမ်းဖြင့်ဖြစ်ကုန်သော တေဘူမကဝိပါက်ဝေဒနာတို့အားလည်း တကွဖြစ်သော မနောသမ္ဖဿသည် သဟဇာတစသော ရှစ်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့်ယှဉ်သော မနောသမ္ဖဿသည် တဒါရုံ၏အစွမ်းဖြင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာအား ပကတူပနိဿယ တစ်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဤနည်းဖြင့် ခပ်သိမ်းသော အနန္တရဖဿ၏ ထိုထိုဝိပါက်ဝေဒနာအား ပကတူပနိဿယအဖြစ်ကို ယှဉ်အပ်၏ ဟူ၍ မူလဋီကာမိန့်၏၊

ဆောင်ပုဒ်

ဝေဒနာအား၊ ဖဿကား၊ ရှစ်ပါး တပ်ပစ္စည်း။

ရှေ့ရှေ့ဖဿာ၊ နောက်အားသာ၊ တပ်ရာ တစ်ခုတည်း၊

၃၉၅- ဝေဒနာ ကျေးဇူးပြုပုံ

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ ဟူသောပုဒ်၌ ဝေဒနာကြောင့် တဏှာဖြစ်ဟန်ကို ဝေဖန်၍ ပြလိုရကား သမ္မောအဋ္ဌကထာ, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့၌-

ယသ္မာ စေတ္ထ အဓိပ္ပေတာ၊ ဝိပါကသုခဝေဒနာ။

ဧကာဝ ဧကဓဝေသာ၊ တသ္မာ တဏှာယ ပစ္စယော။

ယသ္မာ ဝါ-

ဒုက္ခီ သုခံ ပတ္ထယတိ၊ သုခီ ဘိယျောပိ ဣစ္ဆတိ။

ဥပေက္ခာ ပန သန္တတ္တာ၊ သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ။

တဏှာယ ပစ္စယာ တသ္မာ၊ ဟောန္တိ တိဿောပိ ဝေဒနာ။

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ ဣတိ ဝုတ္တာ မဟေသိနာ- ဟူ၍ မိန့်၏၊

ဧတ္ထ= ဤဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ ဟူသောပုဒ်၌၊ ယသ္မာ= အကြင်ကြောင့်။ ဝိပါက-သုခဝေဒနာ= ဝိပါက်စိတ်၌ယှဉ်သော သုခဝေဒနာကို၊ အဓိပ္ပေတာ= အလိုရှိအပ်၏၊ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ ဧကာဝ= ဝိပါက်ဇာတ်အားဖြင့် တစ်ပါးတည်းသာဖြစ်သော၊ ဧသာ ဝေဒနာ= ဤဝေဒနာသည်၊ ဧကဓာဝ= တစ်ခုသော ဥပနိဿယပစ္စည်းဖြင့်သာလျှင်၊ တဏှာယ= တဏှာအား၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

ဝါ= တစ်နည်းကား၊ ယသ္မာ= အကြင်ကြောင့်၊ ဒုက္ခီ= ဆင်းရဲခြင်းရှိသောသူသည်၊ သုခံ= ချမ်းသာကို၊ ပတ္ထယတိ= တောင့်တ၏၊ သုခီပိ= ချမ်းသာခြင်းရှိသောသူသည်လည်း၊ ဘိယျော= လွန်စွသော၊ သုခံ= ချမ်းသာကို၊ ဣစ္ဆတိ= အလိုရှိ၏၊ ဥပေက္ခာ ပန= ဥပေက္ခာကိုကား၊ သန္တတ္တာ= ငြိမ်သက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ သုခမိစ္စေဝ= သုခဟူ၍သာလျှင်၊ ဘာသိတာ= ဆိုအပ်၏၊

တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ တိဿောပိ ဝေဒနာ= သုံးပါးကုန်သော ဝေဒနာတို့သည်လည်း၊ တဏှာယ= တဏှာအား၊ ပစ္စယာ= ကျေးဇူးပြုကုန်သည်။ ဟောန္တိ= ဖြစ်ကုန်၏၊ တသ္မာ= ထို့ကြောင့်၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ ဣတိ= ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာဟူ၍၊ မဟေသိနာ= မြတ်စွာဘုရားသည်၊ ဝုတ္တာ= ဟောတော်မူအပ်၏၊

ဧကဓာတိ ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝ-ဟု အဋ္ဌကထာမိန့်ရကား ဝိပါကသုခဝေဒနာသည် တဏှာအား ပကတူပနိဿယတပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဤသုခဝေဒနာသာလျှင် တဏှာအား ပစ္စည်းတပ်သည်မဟုတ်၊ ဝိပါကဒုက္ခဥပေက္ခာဝေဒနာသည်လည်း တဏှာအား ပစ္စည်းတပ်သည်သာတည်းဟု ပြလို၍ ယသ္မာ- စသည်ကိုမိန့်၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား- ဆင်းရဲခြင်းရှိသောသူသည် သုခကို အလွန်တောင့်တ၏၊ ထိုသူအား ဒုက္ခသည် တောင့်တတတ်သော တဏှာအား ပကတူပနိဿယပစ္စည်းတပ်၏ ဟူလိုသည်။

သုခရှိသောသူသည် ထိုသုခကို ထောက်ထား၍ တပါးသောသုခကို တောင့်တသောအခါ ပကတူပနိဿယပစ္စည်းတပ်၏၊

ဥပေက္ခာသည်လည်း သန္တသဘောရှိသောကြောင့် သုခမည်၏၊ ထိုထိုဥပေက္ခာကို တောင့်တသောအခါ တဏှာအား ပကတူပနိဿယပစ္စည်းတပ်၏ ဟူလို။

ရဟန္တာတို့အားကား ထိုဝေဒနာသုံးပါးသည် တဏှာအား ပစ္စည်းမတပ်ပြီ။

ဋီကာ၌ကား- အကုသလဝိပါက်ဥပေက္ခာသည် အနိဋ္ဌဖြစ်၍ သုခ၌ ဝင်၏၊ ထိုဥပေက္ခာနှစ်ပါးသည် သုခ, ဒုက္ခကဲ့သို့ တဏှာအား ဥပနိဿယပစ္စည်းတပ်၏ဟု ဆို၏၊

ယင်းတဏှာ ၆-ပါးတို့ဖြစ်သော အခြင်းအရာကိုစွဲ၍-

၁။ ကာမတဏှာ

၂။ ဘဝတဏှာ

၃။ ဝိဘဝတဏှာ ဟူ၍ သုံးပါးပြားရကား ဤသုံးပါးဖြင့်မြှောက် ၁၈-ဖြစ်၏၊ ထို၁၈-ကို အဇ္ဈတ္တ, ဗဟိဒ္ဓ သန္တာန်နှစ်ပါးနှင့်မြှောက် ၃၆-ဖြစ်၏၊ ထို ၃၆-ကို အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန် ကာလသုံးပါးနှင့်မြှောက် တရာ့ရှစ်ဖြာ တဏှာဒုစရိုက်ဖြစ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်

အာရုံ ၆-ပြန်၊ တဏှာကန်၊ မြှောက်ရန် သုံးတဏှာ၊

တွင်း, ပ, သန္တာန်၊ စုံနှစ်ရန်၊ မြှောက်ပြန် ဆတ္တိံသာ။

ကာလသုံးတန်၊ မြှောက်တုံပြန်၊ နိဋ္ဌာန် ဋ္ဌသတာ၊

ဝေဒနာကား၊ တဏှာအား၊ တပ်ငြား တစ်ပစ္စည်း။

ဋီကာကျမ်းကို၊ ထောက်၍ဆို၊ တပ်လို ၄-ပစ္စည်း၊

(အာရမ္မဏ, အာရမ္မဏာဓိပတိ, အာရမ္မဏူပ, ပကတူပနိဿယ ဤ ၄-ပစ္စည်းတပ်၏ ဟူပေ။)

၃၉၆- တဏှာကျေးဇူးပြုပုံ

တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ-ဟူသောပုဒ်၌ တဏှာသည် ဘယ်သို့ ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သနည်းဟု စောဒနာဖွယ်ရှိသောကြောင့်-

တဏှာ စ ပုရိမေဿတ္ထ၊ ဧကဓာ ဟောတိ ပစ္စယော၊

သတ္တဓာ အဋ္ဌဓာ ဝါပိ၊ ဟောတိ သေသတ္တယဿ သာ၊

ဟူ၍မိန့်၏၊

ဧတ္ထစ= ဤဥပါဒါန် ၄-ပါးတို့တွင်လည်း၊ တဏှာစ= တဏှာသည်ကား၊ ပုရိမဿ= ရှေးဖြစ်သောကာမုပါဒါန်အား၊ ဧကဓာ= တစ်ခုသော ပကတူပပစ္စည်းဖြင့်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ သာတဏှာ= ထိုတဏှာသည်၊ သေသတ္တယဿ= ကာမုပါဒါန်မှကြွင်းသော ဥပါဒါန်သုံးပါးအား၊ သတ္တဓာ= ၇-ပါးအပြားဖြင့်၎င်း၊ အဋ္ဌဓာ ဝါပိ= ရှစ်ပါးအပြားဖြင့်၎င်း၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

တဏှာဖြင့် လွန်စွာနှစ်သက်အပ်ကုန်သော အာရုံတို့၌ ကာမုပါဒါန်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် တဏှာသည် ကာမုပါဒါန်အား ပကတူပပစ္စည်းတပ်၏၊

ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်ဖြစ်သော တဏှာသည် ဒိဋ္ဌုပါဒါန်, သီလဗ္ဗတုပါဒါန်, အတ္တဝါဒုပါဒါန်အား ဟေတု, သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ၇-ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ ဝါ= ဥပနိဿယကို ထည့်၍ ရှစ်ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဥပနိဿယသဒ္ဒါဖြင့် အာရမ္မဏူပနိဿယ, ပကတူပနိဿယကို ဆိုအပ်သောကြောင့် အနန္တရ, သမနန္တရ, နတ္ထိ, ဝိဂတပစ္စည်းတို့ကိုလည်း သဂြုႋဟ်အပ်၏ဟူ၍ ဋီကာဆို၏၊

တဏှာနှင့် ဥပါဒါန်အထူး

တဏှာလည်း လောဘ, ဥပါဒါန်လည်း လောဘ စေတသိက်ဖြစ်သည်။ ဘယ်သို့ ထူးသနည်းဟူမူ ရှေးဦးဖြစ်သည်ကား တဏှာ၊ နောက်ဖြစ်သည်ကား ဥပါဒါန်၊ အားနည်းသော လောဘကား တဏှာ၊ အားကြီးသောလောဘကား ဥပါဒါန်၊

ဝါ= အမိုက်တိုက်ကိုဝင်၍ ရှာအံ့သောငှာ ခိုးသူ၏ လက်ဆန့်ခြင်းကဲ့သို့ မရောက်သေးသော အာရုံကို တောင့်တခြင်းသည် တဏှာ၊ ခိုးသူ၏ လက်သို့ ရောက်သောဥစ္စာကို သိမ်းပိုက်ခြင်းကဲ့သို့ ရောက်ပြီးသော အာရုံကို စွဲလမ်းခြင်းသည် ဥပါဒါန်။

ဝါ= အလိုနည်းခြင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ကာ တဏှာ၊ ရောင့်ရဲလွယ်ခြင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ကား ဥပါဒါန်။

ဝါ= ရှာမှီးခြင်း ဆင်းရဲ၏ အကြောင်းကား တဏှာ၊ စောင့်ရှောက်ခြင်း ဆင်းရဲ၏ အကြောင်းကား ဥပါဒါန် ဤသို့ ထူးကြ၏၊

ဆောင်ပုဒ်

ရှေးဖြစ်တဏှာ၊ နောက်ဖြစ်ခါ၊ ဥပါဒါန်မည်မြဲ၊

အားနည်းတဏှာ၊ အားကြီးခါ၊ ဥပါဒါန်ခေါ်မြဲ၊

မရောက်သေးပါ၊ တောင့်တရာ၊ တဏှာမှန်မလွဲ၊

အာရုံရောက်ခါ၊ စွဲလမ်းရာ၊ ဥပါဒါန်တပ်စွဲ

အပိစ္ဆတာ၊ သန္တောသာ၊ စဉ်ကာ ဆန့်ကျင်မြဲ။

ရှာမှီးဒုက္ခာ၊ မူလကာ၊ တဏှာဖြစ်စမြဲ၊

စောင့်ရှောက်ဒုက္ခာ၊ အရင်းမှာ၊ ဥပါဒါန်မလွဲ။

ပရိယေသန၊ အာရက္ခ၊ မူလလွန်ဆင်းရဲ။

၃၉၇- ဥပါဒါန် ကျေးဇူးပြုပုံ

ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ-ဟူသောပုဒ်၌ ဥပါဒါန်သည် ဘဝအား ဘယ်သို့ အကြောင်းပြုသနည်း ဟူသော စောဒနာကို ဖြေလို၍-

ရူပါရူပဘဝါနံ ဥပနိဿယပစ္စယော ဥပါဒါနံ။

သဟဇာတာဒီဟိပိ တံ၊ ကာမဘဝဿာတိ ဝိညေယျံ။ ဟူသော ပရိယာယ် ဂါထာကို မိန့်၏၊

ဥပါဒါနံ= ဥပါဒါန် ၄-ပါးသည်၊ ရူပါရူပဘဝါနံ= ရူပဘဝ, အရူပဘဝတို့အား၊ ဥပနိဿယပစ္စယော= ဥပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ တံ ဥပါဒါနံ= ထိုဥပါဒါန်သည်၊ ကာမဘဝဿ= သမ္ပယုတ်ဖြစ်သော ကာမဘဝအား၊ သဟဇာတာဒီဟိပိ= သဟဇာတစသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့်လည်း၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ ဝိပ္ပယုတ္တဿ ပန= ဝိပ္ပယုတ်ဖြစ်သော ကာမဘဝအား၊ ဥပနိဿယေနေဝ= ဥပနိဿယပစ္စည်းဖြင့်လျှင်၊ ပစ္စယော= ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊

ဘဝသည် ကမ္မဘဝ, ဥပပတ္တိဘဝအားဖြင့် နှစ်ပါးတို့တွင် ကမ္မဘဝသည်-

၁။ စေတနာကမ္မဘဝ

၂။ စေတနာသမ္ပယုတ္တကမ္မဘဝ- အားဖြင့် နှစ်ပါးပြား၏၊

ထိုတွင် ပုညာ, ပုည, အာနဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဖြစ်သော စေတနာသည် စေတနာကမ္မဘဝမည်၏၊

အပုညာဘိသင်္ခါရဖြစ်သော စေတနာနှင့်ယှဉ်သော အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် စေတနာသမ္ပယုတ္တကမ္မဘဝမည်၏၊

ကံကြောင့်ဖြစ်သော ခန္ဓာသည် ဥပပတ္တိဘဝမည်၏၊ ထိုဥပပတ္တိဘဝသည်-

၁။ ကာမဘဝ၊ ၆။ နေဝသညီနာသညီဘဝ

၂။ ရူပဘဝ၊ ၇။ ဧကဝေါကာရဘဝ၊

၃။ အရူပဘဝ၊ ၈။ စတုဝေါကာရဘဝ

၄။ သညီဘဝ၊ ၉။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝ

၅။ အသညီဘဝ၊

ဟူ၍ ၉-ပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုတွင် ကမ္မဘဝသည်-

ဘဝတိ ဧတသ္မာတိ ဘဝေါ-ဟူသော အပါဒါနသာဓန။

ဘာဝေတီတိ ဝါ ဘဝေါ-ဟူသော ဟေတုကတ္တုသာဓန။

ဘဝတိ ဧတေနာတိ ဝါ ဘဝေါ-ဟူသော ကရဏသာဓန ဝစနတ္ထကြောင့် ဘဝမည်၏၊

ဥပပတ္တိဘဝသည်ကား-

ဘဝတီတိ ဘဝေါ ဟူသော ကတ္တုသာဓနကြောင့် ဘဝမည်၏၊

၄-ပါးသောဥပါဒါန်သည် ရူပ, အရူပဖြစ်သော ကမ္မဘဝ, ဥပပတ္တိဘဝအား၄င်း၊ ပုညာ ဘိသင်္ခါရဖြစ်သော ကာမကုသိုလ်တည်းဟူသော ကမ္မဘဝအား၄င်း ဥပနိဿယပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

အပုညာဘိသင်္ခါရတို့တွင် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်၌ရှိသော ကာမုပါဒါန်သည် သမ္ပယုတ်ဖြစ် သော စေတနာကမ္မဘဝအား ဟေတု, သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတဟူသော ၇ -ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဝိပ္ပယုတ်ဖြစ်သော ကမ္မဘဝအားကား ပကတူပနိဿယပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်၌ရှိသော ကာမုပါဒါန်သည် စေတနာအား ဆိုအပ်ပြီးသော ၇-ပစ္စည်း ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ကြွင်းသောဥပါဒါန် ၃-ပါးသည်ကား ယခင် ၇-ပစ္စည်းတွင် ဟေတုနှင့် မဂ်ကိုလှယ်၍ ၇-ပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

စေတနာသမ္ပယုတ္တ ကမ္မဘဝဖြစ်သော အဘိဇ္ဈာအားလည်း ဤနည်းအတူ ၇-ပစ္စည်း ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဋီကာ၌ကား-ဥပနိဿယသဒ္ဒါဖြင့် အာရမ္မဏ, အာရမ္မဏာဓိပတိ, အာရမ္မဏူပနိဿယ, အနန္တရစသော ပစ္စည်းတို့ကို ယူရမည်ဟုမိန့်၏၊ ရသင့်တိုင်းကိုပေါင်းသော် ၁၇-ပစ္စည်းဖြစ်၏၊

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာပုဒ်၌ သင်္ခါရအရလည်း စေတနာ, ကမ္မဘဝအရလည်း စေတနာပင် ဖြစ်ရကား ဤနှစ်ပါး ဘယ်သို့ထူးသနည်းဟူမူ-

ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၏အကြောင်းဖြစ်သော အတိတ်ကာလ၌ဖြစ်သော စေတနာသည် သင်္ခါရမည်၏၊

အနာဂတ်ပဋိသန္ဓေ၏အကြောင်းဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ဖြစ်သော စေတနာသည် ကမ္မဘဝမည်၏၊ ဤသို့ထူး၏ဟူပေ။

ဆောင်ပုဒ်-

ဥပါဒါန်ကား၊ ဘဝအား၊ တတ်ငြားသတ္တရသ်။

ယထာရဟ၊ ယှဉ်ပြီးမှ၊ ကြံဆခွဲဝေမှတ်။

ယူနည်းသွယ်သွယ်၊ အဓိပ္ပါယ်၊ သိလွယ်မခဲကပ်။

၃၉၈-ဘဝကျေးဇူးပြုပုံ

ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ ဟူသောပုဒ်၌ ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကို ဝေဖန်လိုရကား-

တတ္ထ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ သတ္တာနံ ယေ ယေ ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ တေသံ ပထမပါတုဘာဝေါ ဇာတိ နာမ။ ဘဝေါတိ ပနေတ္ထ ကမ္မဘဝေါဝ အဓိပ္ပေတော၊ သော ဇာတိယာ ပစ္စယော၊ န ဥပပတ္တိဘဝေါ သော စ ပန ကမ္မပစ္စယ ဥပနိဿယ ပစ္စယဝသေန ဒွေဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။

ယသ္မာ စ အသတိ ဇာတိယာ, ဇရာ, မရဏံ နာမ သောကာဒယော ဝါ ဓမ္မာ နဟောန္တိ၊ တသ္မာ အယံပိ ဇရာမရဏဿ စေဝ သောကာဒီနဉ္စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သာ ပန ဥပနိဿယ ကောဋိယာ ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ။(သမ္မော, ဝိသုဒ္ဓိမဂ်)

တတ္ထ တတ္ထ-ထိုထိုဘဝ၌၊ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ-ဖြစ်ကုန်သော၊ သတ္တာနံ-သတ္တဝါတို့အား၊ ယေ ယေ ခန္ဓာ-အကြင်ကြင်ခန္ဓာတို့သည်၊ ပါတုဘဝန္တိ-ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏၊ တေသံ-ထိုခန္ဓာတို့၏၊ ပထမပါတုဘာဝေါ-ရှေးဦးစွာထင်ရှားဖြစ်ခြင်းသည်၊ ဇာတိနာမ- ဇာတိမည်၏၊ ပန-အထူးကား၊ ဧတ္ထ- ဤဘဝပစ္စယာဇာတိဟူသောပုဒ်၌၊ ဘဝေါတိ ပဒေန-ပဝေါဟူသောပုဒ်ဖြင့်၊ ကမ္မဘဝေါဝ- ကမ္မဘဝကိုသာလျှင်၊ အဓိပ္ပေတော-အလိုရှိအပ်၏၊ ဟိ သစ္စံ-မှန်၏၊ သော-ထိုကမ္မဘဝသည်၊ ဇာတိယာ- ဇာတိအား၊ ပစ္စယော-ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ-ဖြစ်၏၊ ဥပပတ္တိဘဝေါ-ဥပပတ္တိဘဝသည်၊ ဇာတိယာ- ဇာတိအား၊ ပစ္စယော-ကျေးဇူးပြုသည်၊ န ဟောတိ-မဖြစ်၊ သော စ ပန-ထိုဘဝသည်ကား၊ ကမ္မပစ္စ, ဥပနိဿယပစ္စယ ဝသေန-ကမ္မပစ္စည်း, ဥပနိဿယပစ္စည်း၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဒွေဓာဝ-နှစ်ပါးအပြားဖြင့်သာလျှင်၊ ပစ္စယော-ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ-၏၊

ယသ္မာစ-အကြင်ကြောင့်လည်း၊ ဇာတိယာ-ဇာတိသည်၊ အသတိ-မရှိသော်၊ ဇရာမရဏံ နာမ- ဇာရာမရဏမည်သော၊ ဓမ္မာ ဝါ-တရားတို့သည်၄င်း၊ သောကာဒယော-သောကအစရှိ ကုန်သော၊ ဓမ္မာ ဝါ-တရားတို့သည်၄င်း၊ န ဟောန္တိ-မဖြစ်ကုန်။ တသ္မာ-တို့ကြောင့်၊ အယံပိ-ဤဇာတိသည်လည်း၊ ဇရာမရဏဿ စေဝ-ဇရာမရဏအား၄င်း၊ သောကာဒီနဉ္စ-သောကစသည်တို့အား၄င်း၊ ပစ္စယော- ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ-ဖြစ်၏၊ ဣတိ-ဤသို့၊ ဝေဒိတဗ္ဗော-သိအပ်၏၊ သာပန-ထိုဇာတိသည်ကား၊ ဥပနိဿယကောဋိယာ-ပကတူပနိဿယအစွမ်းဖြင့်၊ ဧကဓာဝ-တစ်ပါးဖြင့်သာလျှင်၊ ပစ္စယော- ကျေးဇူးပြုသည်၊ ဟောတိ-ဖြစ်၏၊

ဤ ဘဝပစ္စယာဇာတိ ဟူသောပုဒ်၌ ဘဝ၏အရတွင် ဥပပတ္တိဘဝကို မယူအပ်သော အဖြစ်ကို ဋီကာကျော်၌-

န စ တဒေဝ တဿ ကာရဏံ ယုတ္တံ - ဟူ၍မိန့်၏၊

တဒေဝ-ထိုရှးဦးစွာ ထင်ရှားဖြစ်သော ခန္ဓာတည်းဟူသော ဥပပတ္တိဘဝသည်ပင်လျှင်၊ တဿ- ထိုရှေးဦးစွာ ထင်ရှားဖြစ်သော ခန္ဓာတည်းဟူသော ဇာတိ၏၊ ကာရဏံ-ကြောင်း၏အဖြစ်သည်၊ န စ ယုတ္တံ-အသင့်သည်သာတည်း။

ကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာတည်းဟူသော ကမ္မဘဝသည် ထိုထိုဘဝ၌ရှေးဦးစွာ ထင်ရှားဖြစ်သော ခန္ဓာဟူသောဇာတိအား ကမ္မပစ္စည်း, ပကတူပနိဿယပစ္စည်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ဇာတိမရှိသော် ဇရာ, မရဏတို့သည်၄င်း၊ သောက, ပရိဒေဝစသည်တို့သည်၄င်း မဖြစ်ရကား ထိုဇာတိသည် ဇရာ မရဏ သောက ပရိဒေဝစသည်တို့အား သုတ္တန်နည်းအားဖြင့် ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ အဘိဓမ္မာနည်းအားဖြင့် တစုံတခုသော ပစ္စည်းကိုမျှ မရအပ်။

ဇာတိသည် သောကစသည်တို့၏ အကြောင်းသာ ဖြစ်သည်မဟုတ်။ အဝိဇ္ဇာအား ကျေးဇူးပြုတတ်ရကား အဝိဇ္ဇ၏အကြောင်းလည်းဖြစ်၏၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ အဝိဇ္ဇာနှင့် မကင်းသောကြောင့်တည်း။

ဤသို့လျှင် မသိအပ်သော အစရှိသော ပြုပြင်တတ်သောသူ ခံစားတတ်သောသူ မှကင်းသော ၁၂ -ပါးသော ဆိတ်ခြင်းတို့ဖြင့် ဆိတ်ငြိမ်သော ဤစက်သည် အမြဲပင် မပြတ်မလပ်ဖြစ်၏၊

ဆောင်ပုဒ်

ဘဝသည်ကား၊ ဇာတိအား၊ နှစ်ပါးတပ်ပစ္စည်း။

ဇာတိသော်ကား၊ ဇရာအား၊ နည်းပါးတခုနည်း။

ယင်းသည်ဇာတိ၊ သောကာဒိ၊ တပ်ဘိ ဤနည်းချည်း။

သောကဖြင့်သာ၊ အဝိဖ္ဇာ၊ တပ်ရာပြီးသတည်း။

ပစ္စယာကာရနည်းသည် ပြီး၏၊

၃၉၉-ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရား၏အဓွန့်, အင်္ဂါစသည်ကိုပြခြင်း။

မေး။၁။ဝဋ်လည်း ၃-ထပ်၊ အစပ် ၃-ဖြာ၊ အလွှာ ၄-ခု၊ စတုသင်္ခေ၊ တွက်ရေဝီသ၊ ဒွါဒသကို၊ အရဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

၂။သုံးပါးဝဇ္ဇ၊ ဒွေမူလ၊ ဘဝဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

၃။သညီဘဝ၊ စသည်အပြား၊ ကိုးပါးမည်ရှိ၊ ဥပပတ္တိ၊ ပဋိသန္ဓေ၊ ဘုံအနေမှာ၊ ခွဲဝေဘယ်သို့ ပြမည်နည်း။

၄။စက်သံသရာ၊ ခေါ်သည်မှာ၊ ဘယ်သာမုချ ရသနည်း။

ဖြေ။ ။ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၌-

၁။အဓွန့်-၃ပါး၊

၂။အင်္ဂါ-၁၂ပါး၊

၃။အခြင်းအရာ-၂၀၊

၄။အစပ်-၄ပါး၊

၅။အလွှာ-၄ပါး၊

၆။ဝဋ်-၃ပါး၊

၇။မူလ-၂ပါး- အပြားရှိ၏၊ ဤသို့ရှိသည်တွင်-

အဓွန့် ၃-ပါး

အဝိဇ္ဇာ, သင်္ခါရသည် အတတိကာလ၌ ဖြစ်ရကား အတိတ်အဓွန့်မည်၏၊

ဇာတိ, ဇရာ, မရဏသည် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းကြောင့် အနာဂတ်၌ဖြစ်ရကား အနာဂတ်အဓွန့်မည်၏၊

ဝိညာဉ်, နာမ်, ရုပ်, သဠာယတန, ဖဿ, ဝေဒနာတို့သည်၄င်း, တဏှာ, ဥပါဒါန်, ဘဝ သည်၄င်း ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်မည်၏၊

အင်္ဂါ ၁၂-ပါး

အင်္ဂါ ၁၂-ပါးဟူသော်ကား- အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဉ်၊ နာမ် ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ၊ ဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏ - ဟူ၍ ၁၂-ပါးပြားသတည်း။

ခြင်းရာနှစ်ဆယ်

အခြင်းအရာ ၂၀ ဟူသည်ကား အတိတ်အဓွန့်၌ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရတို့ကိုယူသဖြင့် အဝိဇ္ဇာဖြင့် မကွေမကွာဖြစ်လေ့ရှိသော တဏှာ၊ ဥပါဒါန်ကိုလည်းယူအပ်၏၊ သင်္ခါရနှင့် စေတနာချင်းတူသော ကမ္မဘဝကိုလည်း ယူအပ်၏၊ ယင်းသို့ယူရသောကြောင့် အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရ၊ တဏှာ၊ ဘဝ ဟူ၍ အတိတ်၌ အကြောင်း ၅-ပါးရ၏၊

ထိုအတိတ်အကြောင်းကြောင့် ဝိညာဉ်၊ နာမ် ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး ၅-ပါးသည်ဖြစ်၏၊

ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ရှစ်ပါးတွင် တဏှာ၊ ဥပါဒါန်ကို ယူသဖြင့် ထိုနှင့်မကွေမကွာဖြစ်လေ့ရှိသော အဝိဇ္ဇာကိုလည်းယူအပ်၏၊ ဘဝကိုယူသဖြင့် ကမ္မဘဝချင်း တူသော သင်္ခါရကိုလည်း ယူအပ်၏၊ ယင်းသို့ယူသောကြောင့် တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရဟူ၍ ပစ္စုပ္ပန်၌ အကြောင်း ၅-ပါးဖြစ်၏၊

အနာဂတ်အဓွန့်၌ ဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏကိုယူသဖြင့် ဝိညာဉ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာဟူသောအကျိုး ၅-ပါးကိုယူအပ်၏၊

ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ထိုဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏသည် တပါးသောတရား၏ ဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏမဟုတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းကြောင့် အနာဂတ်၌ဖြစ်လတ္တံ့သော ဝိညာဉ်၊ နာမ်ရုပ် စသည်တို့၏ ဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏပင်ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ဤသို့လျှင် အခြင်းအရာ ၂၀ ဖြစ်သတည်း။

ထို့ကြောင့်-

ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယုဟနာ သင်္ခါရော တဏှာ ဥပါဒါနံ စေတနာ ဘဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ ဣဓ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ ဩက္ကန္တိနာမရူပံ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖေဿာ၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာ၊ ဣတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓုပပတ္တိ ဘဝသ္မိံ ပုရေဇာတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ- စသည်ဖြင့် ဟောတော်မူ၏၊

သင်္ခါရနှင့် ဘဝအထူးကား။ ။ဤဘဝ၌ ဝိညာဉ်စသော အကျိုးကိုပြုပြင်ပြီးသော အတိတ်ဘဝ၌ဖြစ်သော စေတနာသည် သင်္ခါရမည်၏၊ ဝိညာဉ်စသည်ကို မပြုပြင်သော စေတနာသည် ဘဝမည်၏၊

တနည်းကား။ ။ပုဗ္ဗစေတနာသည် သင်္ခါရမည်၏၊ မုဉ္စစေတနာသည် ဘဝမည်၏၊

ဝါ- တစ်ခုသောဝီထိ၌ ရှေ့ဇော ၆-ချက်စေတနာသည် သင်္ခါရမည်၏၊ သတ္တမဇော စေတနာသည် ဘဝမည်၏၊

ဝါ- တစ်ခုသောဝီထိ၌ စိတ်တိုင်းယှဉ်သော စေတနာသည်၊ ကမ္မဘဝမည်၏၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့သည် သင်္ခရမည်၏၊

ဆောင်ပုဒ်-

ပုဗ္ဗစေတနာ၊ သင်္ခါရာ၊ မုဉ္စာဘဝမှတ်။

ဇော ၆-ချက်မှာ၊ သင်္ခါရာ၊ ဆုံးခါဘဝမှတ်။

သမ္ပယုတ္တာ၊ သင်္ခါရာ၊ ကံမှာဘဝမှတ်။

အစပ် ၃-ပါး

အစပ် ၃-ပါးဟူသော်ကား-

၁။အတိတ်အကြောင်း ၅-ပါးနှင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး ၅-ပါး၏အကြားသည် တစ်ခုသော အစပ်မည်၏၊

၂။ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး ၅-ပါးနှင့် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း ၅-ပါး၏အကြားသည် တစ်ခုသော အစပ်မည်၏၊

၃။ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း ၅-ပါးနှင့် အနာဂတ်အကျိုး ၅-ပါး၏ အကြားသည် တစ်ခုသော အစပ်မည်၏၊ ဤသို့ အစပ် ၃-ပါးဖြစ်သတည်း။

အလွှာ ၃-ပါးဟူသော်ကား-

၁။ အတိတ်အကြောင်း ၅-ပါး တစ်လွှာ၊

၂။ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး ၅-ပါး တစ်လွှာ၊

၃။ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း ၅-ပါး တစ်လွှာ၊

၄။ အနာဂတ်အကျိုး ၅-ပါး တစ်လွှာ- ဤသို့ ၄-လွှာဖြစ်သတည်း။

ဝဋ် ၃-ပါး

ဝဋ် ၃-ပါးဟူသော်ကား အင်္ဂါ ၁၂-ပါးတွင် အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်သည် ကိလေသဝဋ်မည်၏၊

သင်္ခါရ၏အရဖြစ်သော အတိတ်ကုသိုလ် အကုသိုလ်စေတနာ၊ ကမ္မဘဝ၏အရဖြစ် သော ပစ္စုပ္ပန်ကုသိုလ် အကုသိုလ်စေတနာသည် ကမ္မဝဋ်မည်၏၊

ဝိညာဉ်၊ နာမ် ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ ဇာတိ၊ ဇရာ၊ မရဏဟူသော အင်္ဂါ ၇-ပါး၊ အနာဂတ်၌ အကျုံးဝင်သော ဥပပတ္တိဘဝသည် ဝိပါကဝဋ်မည်၏၊ ဤသို့ ဝဋ် ၃-ပါးဖြစ်သတည်း။

မူလ ၂-ပါး

မူလ ၂-ပါးဟူသော်ကား- ၁။ အဝိဇ္ဇာသည် ပုဗ္ဗန္တ၏မူလ၊ ၂။ တဏှာသည် ပရန္တ၏မူလ၊ ဤသို့ မူလ ၂-ပါးဖြစ်သတည်း။

ဤကိုရည်၍ ရှင်ရဋ္ဌသာရအကျော် ဆရာတော်သည်-

ကာလသုံးစဉ်၊ ဝဲယဉ်သုံးထပ်၊ အစပ်သုံးခု၊ စတုသင်္ခေ၊ တွက်ရေဝီသ၊ အာကာရဖြင့်၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၊ ဟောမှတ်လေတွဲ့၊ ဟိတ်ဖိုလ်ချဲ့လျက်၊ တဆယ့်နှစ်အင်၊ ဒွါဒသင်ဟု၊ ညွန့်ရှင်ကျိုးစက်၊ အဆက်ဆက်ကို၊ လွတ်ထွက်နိုင်ကြောင်း၊ ကောင်းသားလုံ့လ၊ အားထုတ်ကြ လျက်၊ မြစ်မနှစ်မြွာ၊ နှုတ်ပစ်ခွါ၍၊ အညာနိဗ္ဗာန်၊ သူတော်ဌာန်သို့၊ ဆန်အံ့ရင်းတည်၊ စူးစူးရည် သည်၊ မလည်မသုန်၊ မဟာဂုဏ်တို့- ဟူ၍ သံဝရပျို့၌ စပ်တော်မူသည်။

၄၀၀-အဝိဇ္ဇာ၏ အကြောင်းမူလကိုပြခြင်း

အဝိဇ္ဇာကို မူလအရင်းဟု ဟောခဲ့သော် အဝိဇ္ဇာသည် ဖြစ်ကြောင်းမရှိဘဲ မိမိ၏သဘော အားဖြင့် လောက၏အရင်းဖြစ်သလောဟု စောဒနာငြားအံ့ အကြောင်းမရှိသည်ကားမဟုတ်၊ အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော ဟူ၍ ဟောတော်မူသောကြောင့် အာဝဝေါတရားတို့ သည် အဝိဇ္ဇာ၏ဖြစ်ကြောင်းတည်းဟူ၍ ဖြေအပ်၏၊

အာသဝေါတရားကြောင့် အဝိဇ္ဇာဖြစ်ခဲ့သော် အဝိဇ္ဇာကို မူလကာရဏ ဟူ၍ မဟောသင့်ပြီ ဘယ့်ကြောင့် ဟောပြန်သနည်းဟူငြားအံ့။ ဝဋ်စကား၏ အရင်းဖြစ်သောကြောင့်သာ ဟောတော်မူ၏၊ လောက၏ အရင်းဖြစ်သောကြောင့် ဟောတော်မူသည်မဟုတ်။

ထိုအနက်ကိုပြခြင်းငှါ သမ္မောအဋ္ဌကထာ၌-

အတ္ထိ ပန ပရိယာယော ယေန မူလကာရဏံ သိယာ။ ကော ပနေသောတိ၊ ဝဋ္ဋကထာယ သီသဘာဝေါ ဘဂဝါ ဟိ ဝဋ္ဋကထံ ကထေန္တော ဒွေ ဓမ္မေ သီသံ ကတွာ ကထေသိ၊ အဝိဇ္ဇံ ဝါ ဘဝတဏှံ ဝါ- ဟူ၍မိန့်တော်မူ၏၊

ယေန ပရိယာယေန-အကြင်ပရိယာယ်ဖြင့်၊ မူလကာရဏံ-အကြောင်းရင်းသည်၊ သိယာ-ဖြစ်ရာ၏၊ သော ပရိယာယော-ထိုအကြောင်းသည်၊ အတ္ထိ ပန-ရှိသလျှင်ကတည်း၊ ဧသော-ဤပရိယာယ်သည်၊ ကော ပန-အဘယ်နည်း၊ ဣတိပုစ္ဆာယံ-ဤသို့မေးသည်ရှိသော်၊ ဝဋ္ဋ ကထာယ-ဝဋ်စကား၏၊ သီသဘာဝေါ- အရင်း၏အဖြစ်တည်း၊ ဟုသစ္စံ-မှန်၏၊ ဘဂဝါ-မြတ်စွာဘုရားသည်၊ ဝဋ္ဋ ကထံ-ဝဋ်စကားကို၊ ကထေန္တော- ဟောတော်မူသည်ရှိသော်၊ အဝိဇ္ဇံ ဝါ-အဝိဇ္ဇာကို၄င်း၊ ဘဝတဏှံ ဝါ- ဘဝတဏှာကို၄င်း၊ ဒွေ ဓမ္မေ- နှစ်ပါးသောတရားတို့ကို၊ သီသံ ကတွာ-အရင်းပြု၍၊ ကထေသိ-ဟောတော်မူ၏၊

၄၀၁-အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာနှစ်ပါး ဝဋ်မြစ်ထားပုံ

တပါးပါးသော တရားကိုသာလျှင် အရင်းမထားဘဲ ဘယ့်ကြောင့် နှစ်ပါးသော တရားကို အရင်းထား၍ ဟောသနည်းဟူမူကား-

သုဂတိ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနော ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတုဘူတတ္တာ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနော ဟိ ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတု အဝိဇ္ဇာ သုဂတိဂါမိနော ပန ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတု ဘဝတဏှာ။

ဟူသောအဋ္ဌကထာနှင့်ညီစွာ သုဂတိဘုံသို့လားစေတတ်သော ကံ၊ ဒုဂ္ဂတိဘုံသို့ လားစေတတ် သောကံ၏ ထူးသောအကြောင်း၏ အဖြစ်ကြောင့် နှစ်ပါးသောတရားကို အရင်းထားသည် ဟူပေ။

ထိုစကားကို ထင်စွာပြဦးအံ့။ ဒုဂ္ဂတိဘဝသို့ လားစေတတ်သော အကုသိုလ်ကံ၏ ထူးသောအကြောင်းကား အဝိဇ္ဇာဖြစ်သည်။

သုဂတိဘဝသို့ လားစေတတ်သော ကုသိုလ်ကံ၏ ထူးသောအကြောင်းကား တဏှာဖြစ်၏၊

ဘယ်သို့ဖြစ်သနည်းဟူမူ-သတ်အပ်သောနွားမကို ကိုယ်အလုံးကိုမီးကင်၍ ဆောက် ပုတ်တို့ဖြင့် ပုတ်ခတ်ပြီးလျှင် ရေပူကိုတိုက်သည်ရှိသော် ထိုနွားမသည် ပင်ပန်းလှရကား သာယာခြင်းမရှိဘဲလျက် မိမိ၏အကျိုးမဲ့အောင် ဆောင်မည်ကိုသိလျက် ရေပူကိုသောက်ရဘိ သကဲ့သို့ ကိလေသာဟူသော ပူပန်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်သော ပုထုဇဉ်မိုက်အား ဒုဂ္ဂတိသို့လားရ အံ့သည်ကို သိလျက် မိမိ၏အကျိုးမဲ့အောင် ဆောင်မည်ကိုသိလျက် ပါဏာတိပါတ်အစရှိသော မကောင်းမှုကံကို အဖန်ဖန်အားထုတ်၏၊ ထိုအားထုတ်ခြင်း၏အကြောင်းကား အဝိဇ္ဇာပင်တည်း။

သုဂတိကံ၏အကြောင်းဖြစ်ဟန်ကား- ယခင်ထုခတ်ခြင်းကိုခံရသောနွားမသည် သက်သာရာရခြင်းကို အလွန်တောင့်တသည်ဖြစ်၍ ရေအေးကိုရှာလျက် ရလတ်သောအခါ ထပ်၍သာသောက်ချင်ဘိသကဲ့သို့ ဘဝတဏှာဖြင့် လွန်စွာနှိပ်စက်သော ပုထုဇဉ်သည် အလွန် ဒုက္ခကို မခံရစိမ့်သောငှါ ပါဏာတိပါတ်စသည်မှရှောင်ခြင်း၊ ပုညကြိယဝတ္ထုကိုပြုခြင်း အစရှိ သော ကုသိုလ်ကံတို့ကို အားသစ်၏၊ ထိုကံ၏အကြောင်းရင်းကား ဘဝတဏှာတည်း။ ဤသို့ သိရာ၏ဟူပေ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း ပြီး၏၊

၄၀၂-ပဋ္ဌာန်းနည်း

ပဋ္ဌာန်းပစ္စည်းတို့၏ ပစ္စည်း, ပစ္စယုပ္ပန်, ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကို ဉာဏ်နုသောသူတို့ ဆောင်လွယ် သိလွယ်ရုံ အကျဉ်းမျှပြလိုက်ဦးအံ့။

ဟေတုပစ္စည်းကိုပြခြင်း

ဟေတုပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန်၊ ၃။ ပစ္စနိက်-အားဖြင့် ၃-ပါးအပြားရှိ၏၊

ထို ၃-ပါးတို့တွင် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ၊ အလောဘ၊ အဒေါသ၊ အမောဟ ဤဟိတ် ၆-ပါး တို့သည် ဟေတုပစ္စည်းတပ်သောတရားမည်ကုန်၏၊

သဟိတ်ဟိတ် ဧကသတ္တတိ၊ မောဟမူဒွေ၌ မောဟကြဉ်သော စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်၊ သဟိတ်ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့သည် ဟေတုပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

အဟိတ်စိတ်အဋ္ဌာရသ၊ ဆန္ဒကြဉ်သော အညသမာန်းစေတသိက် ဒွါဒသ၊ အဟိတ်စိတ္တဇရုပ်၊ အဟိတ်ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်၊ ဗာဟိရရုပ်၊ အာဟာရရုပ်၊ ဥတုဇရုပ်၊ အသည သတ်ကမ္မဇရုပ်၊ ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ် အားဖြင့် ၇-စွန်းသော မဟာဘုတ် ၄-ပါး ဤတရားတို့သည် ဟေတုပစ္စည်း၏ ပစ္စနိက်ဖြစ်သောတရားမည်ကုန်၏၊

ထိုပစ္စည်း၊ ပစ္စယုပ္ပန် ၂-ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသောပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီး သောပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ အစိတ်, အစိတ်ကား- လောဘမူစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသော လောဘသည် မောဟသည် လောဘ မောဟသည် ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ၊ သဟိတ်စိတ္တဇ ရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ခာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကား- လောကစိတ် ဧကာသီတိ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ၊ ပညတ်ဟုဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ လောဘမူဇော ဝီထိ စိတ္တုပ္ပါဒ်ဖြစ်လတ်သော် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်တူသောစိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒဟု ဘဝင်ကိစ္စနှစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် အာရုံ ၆-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနော ဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် အာဝဇ္ဇန်းကိစ္စတစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ထိုအာရုံကို အာရုံပြု၍ လောဘမူစိတ် ၈-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် ဇော ၇-ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်အံ့ တဒါရုံ ဧကာဒသတို့တွင် တစ်ခုခုသည် သဒါရုံကိစ္စ ၂-ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်ထိုက်သ၍ ဖြစ်၍ချုပ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ လောဘမူပထမဇော အစရှိသော စိတ္တက္ခဏတစ်ခုခု၌ရှိသော လောဘသည် မောဟသည် လောဘမောဟသည် ပဉ္စဝေါကာ ၂၆-ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ အဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

မနောဒွါရဝီထိကိုသာ အရင်းတည်၍ပြလိုက်သည်။ ပဉ္စဒွါရဝီထိတို့ ကျရာ၌ ရှိလည်း ဤနည်းအတူ ပစ္စည်းသက်ဟန်ကိုသိလေ။

၂။ ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော ဒေါသသည် မောဟသည် ဒေါသ မောဟသည် ကာမ ၁၁-ဘုံ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊

ပစ္စည်းသက်ဟန်ကား- လောကီစိတ် ဧကသီတိ စေတသိက်ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ ပညတ်ဟုဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ဒေါသမူဇော ဝီထိစိတ္တုပါဒ်ဖြင့် လိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း ထို့နောင် ဒေါသမူဒွေတို့တွင် တစ်ခုခုသည် ဇောကိစ္စ ၇-ကြိမ်၊ ဝိဘူတာရုံဝီထိဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် တဒါရုံ ၂-ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင် အဝိဘူတာရုံဝီထိ ဥပေက္ခာပဋိသန္ဓေ နေသောသူဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာဘဝင် ၆-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်၍ချုပ်၏၊ သောမနဿပဋိသန္ဓေနေသောသူဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာသဟဂုတ်သန္တီရဏသည် အာဂန္တုကဘဝင် ထို့နောင် မိမိပဋိသန္ဓေနှင့်တူသော သောမနဿဘဝင်စိတ်တို့သည် ယထာရဟဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ ဒေါသမူပထမဇောအစရှိသော စိတ္တက္ခဏတစ်ခုခု၌ရှိသော ဒေါသသည် မောဟသည် ဒေါသမောဟသည် ကာမ ၁၂-ဘုံ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့ အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။မောဟမူဒွေ၌ရှိသော မောဟသည် ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ လောဘမူကဲ့သို့ ဝီထိချ၍ ပစ္စည်းတပ်လေ။

၄။မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော အလောဘသည် အဒေါသသည် အမောဟသည် အလောဘ အဒေါသသည် အလောဘ အမောဟသည် အလောဘ အဒေါသ အမောဟသည် ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ် စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူး ပြုပေ၏၊ ဝီထိချ၍ ပစ္စည်းသက်လေ။

၅။မဟာကုသိုလ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော အလောဘသည် အဒေါသသည် အလောဘ အဒေါသသည် ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ် စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ ဝီထိချ၍ ပစ္စည်းသက်လေ။

၆။မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ၌ သာ ပဋိသန္ဓေအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်ကမ္မဇရုပ်တို့အား၊ ပဝတ္တိအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ပစ္စည်းသက်ဟန်ကား သုဒ္ဓါဝါသကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၁-ဘုံ၌ အသညသတ်ဘုံ၊ အရူပ ၄- ဘုံတို့တွင် တစ်ဘုံဘုံမှ စုတေ၍ ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ၌ တိဟိတ်ပဋိသန္ဓေနေလိုလတ် သော် ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်တူသော စိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ နိမိတ် ၃-ပါးတွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း မဟာကုသိုလ် ၈-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် မရဏာသန္နဇောကိစ္စ ၅-ကြိမ် ထို့နောင် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်တူသောစိတ်သည် စုတိကိစ္စတစ် ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် မဟာဝိပါက်ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် မရဏာသန္နဇော သည် မနောဒွါရဖြင့်ယူအပ်သော နိမိတ် ၃-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ပဋိသန္ဓေ ကိစ္စတစ်ကြိမ် ထို့နောင် ပဋိသန္ဓေသစ်နှင့်တူသောစိတ်သည် ဘဝင်ကိစ္စ ၁၅-ကြိမ် ၁၆-ကြိမ် ထို့နောင် ပဋိသန္ဓေသစ်ကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သော မနောဒွါရဝဇ္ဇန်း ထို့နောင် ပဋိသန္ဓေသစ်ကို အာရုံပြု၍ ပြင်းစွာတပ်တတ်သော လောဘမူစိတ် ၈-ခုတို့တွင် တစ်ခုခုသည် ဘဝနိကန္တိက လောဘဇော ၇-ကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်၍ချုပ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် ပဋိသန္ဓေ နာမက္ခန္ဓာ၌ရှိသော တိဟိတ် ၃- ပါးသည် ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ၌သာ ပဋိသန္ဓေအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်ကမ္မဇ ရုပ်တို့အား ပဝတ္တိအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု ပေ၏၊

၇။မဟာဝိပါက်ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော ဟိတ် ၂-ပါးသည် ကာမသုဂတိ ၇-ဘုံ၌သာ ပဋိသန္ဓေအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်ကမ္မဇရုပ်တို့အား ပဝတ္တိအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ် စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေး၏၊ (ယခင်ကဲ့သို့ဝီထိချလေ။)

၈။မဟာကြိယာဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂-ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရ ဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ (ကုသိုလ်ကဲ့သို့ ဝီထိချလေ။) ဉာဏဝိပ္ပယုတ်လည်း ဤနည်းအတူ ဟိတ်နှစ်ပါးဆိုရသည်သာ ထူး၏၊

၉။ရူပကုသိုလ် ၅-ခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂-ဘုံ ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကား ပထမစျာန်ကိုရလိုသော ကာမတိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကသိုဏ်း ၁၀-ပါး, အသုဘ ၁၀-ပါး, ကာယဂတာသတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ဆံအစရှိသော ကောဋ္ဌာသပညတ် အာနပါနဿတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ထွက်သက်ဝင်သက်ပညတ်၊ မေတ္တာ, ကရုဏာ, မုဒိတာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရ တရား၃-ပါး၏ အာရုံဖြစ်သော အတိုင်းမသိသော သတ္တဝါပညတ် ဤ ၂၅-ပါးသော ပညတ်တို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ ပထဝီ, ပထဝီ စသည်ဖြင့် စီးဖြန်းဖန်းများ၍ ပထမစျာန်ကို ရလတ်လိုသော် မိမိပဋိသန္ဓေ စိတ်နှင့်တူသော စိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင် ထိုအာရုံကို အာရုံပြု၍ မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူ ဟူ၍ ၃-ကြိမ် ဥပစာသမာဓိဇော ကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၄-ကြိမ်မြောက် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၅-ကြိမ်မြောက် စျာန်အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရူပါဝစရကုသိုလ် ပထမစျာန်စိတ်သည် အာဒိကမ္မိကဖြစ်အံ့-တကြိမ်သာ, သမာပဇ္ဇနဝီထိဖြစ်အံ့ - ဘဝင်အယဉ်ကဲ့သို့ အလိုရှိသော အတိုင်း အပ္ပနာ သမာဓိ ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ ဖြစ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ ရူပါဝစရ ပထမစျာန် ဇောစိတ္တက္ခဏ တခုခု၌ရှိသော ဟိတ်-၃ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂-ဘုံ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁၀။ ။ရူပဝါစရ ပထမစျာန် ဝိပါက်ရှိသော ဟိတ်၃-ပါးသည် ပထမစျာန် ၃-ဘုံ၌သာ ပဋိသန္ဓေအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်ကမ္မဇရုပ်တို့အား, ပဝတ္တိအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ဒုတိယစျာန်ဝိပါက် တတိယစျာန်ဝိပါက်၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် ဒုတိယစျာန်ဘုံ၌သာ စတုတ္ထစျာန်ဝိပါက်၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် တတိယစျာန်ဘုံ၌သာ, ပဉ္စမစျာန်ဝိပါက်၌ရှသော ဟိတ် ၃ -ပါးသည် စတုတ္ထစျာန်ဘုံ၌သာ ပဋိသန္ဓေအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်ကမ္မဇရုပ်တို့အား, ပဝတ္တိအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ (ဝီထိမှာ မဟာဝိပါက်၏ နည်းအတိုင်း ချရမည်၊ ကြိယာလည်း ကုသိုလ်နှင့် တူပြီ)

၁၁။ ။အရူပကုသိုလ် ၄-ခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂-ဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ (အာဒိကမ္မိကဝီထိ, သမာပဇ္ဇနဝီထိ, ချရိုးအတိုင်းချ၍ ပစ္စည်းတပ်လေ)

၁၂။ ။မဂ်စိတ် ၄-ခု ရှိသော ဟိတ် ၃-ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂-ဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကား-သောတာပတ္တိမဂ် သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ရခြင်းဌာ အလိုရှိသော ဝိပဿနာယောဂီဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် တေဘုမ္မက သင်္ခါရတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ ဟူ၍၄င်း အဖန်တလဲလဲ စီးဖြန်းဖန်များ၍ သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင် တေဘုမ္မကသင်္ခါရတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ထို့နောင် မဟာကုသိုလ်ပထမဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူဟ ၄-ကြိမ်၊ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ, အနုလုံ, နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူဟု ၃-ကြိမ်၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဇော ကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၄-ကြိမ်မြောက်, မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၅-ကြိမ်မြောက်, စျာန်အင်္ဂါ ၅-ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ပထမစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ စျာန်အင်္ဂါ ၄-ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ဒုတိယစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ စျာန်အင်္ဂါ ၃-ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော တတိယစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော စတုတ္ထစျာန်စိတ်သည်၄င်း ဂေါတြဘူသည် မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေ တို့တွင် တခုခုဖြစ်အံ့၊ စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ပဉ္စမစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဒုက္ခသစ္စာကို ပိုင်းခြား၍သိခြင်း သမုဒယသစ္စာကို ပယ်ခြင်း နိရောဓသစ္စာကို မျက်မှောက်ပြုခြင်း မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားစေခြင်း တည်းဟူသော ကိစ္စလေးပါးကို တပြိုင်နက် တချက်တည်းပြီးစေလျက် မဂ်ကိစ္စတကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် သောတာပတ္တိမဂ်ဇောစေတနာသည် ဖြစ်စေအပ်သော သောတာပတ္တိမဂ်စိတ်နှင့် စျာန်အင်္ဂါ အာရုံ အစရှိသောအားဖြင့် တူသော သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ တိက္ခပညပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ် ဖိုလ် ဖိုလ် ဟု သ-ကြိမ်၊ မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ် ဖိုလ် ဟု ၂-ကြိမ် ဖိုလ်ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စ ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ သောတာပတ္တိမဂ် စိတ္တက္ခဏ တခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃ ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂ ဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား ဟေဟုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ (နောက်ဝီထိတို့၌လည်း ဤနည်းတ ပြည့်စုံစွာဆိုလေ)

၁၃။အကျဉ်းချုံး၍ ရေးလိုက်ပေအံ့။ သောတာပတ္တိမဂ် သောတာပတ္တိဖိုလ်ရပြီးသော သောတာပန် ဂ္ဂိုလ်သည် တေဘုမ္မကသင်္ခါရတို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍

သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ ဟူ၍၄င်း

သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ ဟူ၍၄င်း

သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ ဟူ၍၄င်း

အဖန်တလဲလဲ စီးဖြန်းဖန်းများ၍ သကဒါဂါမိမဂ် သကဒါဂါမိဖိုလ်ကို ရလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ထို့နောင် မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေတို့တွင် အာရုံပြု၍ ဝေါဒါန်ဟု ၄ ကြိမ်၊ တိက္ခပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ အနုလုံ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဝေါဒါန်ဟု ၃ ကြိမ် ဝုဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဇော ကိစ္စဖြစ်၍ချုပ်၏ ထို့နောင် တက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၄ကြိမ်မြောက် မန္ဒပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား ၅ ကြိမ်မြောက် စျာန်အင်္ဂါ ၅ ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သကဒါဂါမိမဂ် ပထမစျာန်စိတ်သည်၄င်း စျာန်အင်္ဂါ ၃ ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော တတိယစျာန်စိတ်သည်၄င်း စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော စတုတ္ထစျာန်စိတ်သည်၄င်း ဝေါဒါန်သည် မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုဖြစ်အံ့ စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သကဒါဂါမိမဂ် ပဉ္စစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊

၁။ဒုက္ခသစ္စာကို ပိုင်းခြား၍သိခြင်း

၂။သမုဒယသစ္စာကို ပယ်ခြင်း

၃။နိရောဓသစ္စာကို မျက်မှောက်ပြုခြင်း

၄။မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားစေခြင်း

ဟူသောကိစ္စ ၄ ပါးကို တပြိုင်နက် တချက်တည်းပြီးစေလျက် မဂ်ကိစ္စတစ်ကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏ ထို့နောက် သကဒါဂါမိမဂ်ဇော စေတနာသည် ဖြစ်စေအပ်သေ သကဒါဂါမိမဂ်စိတ်နှင့် စျာန်အင်္ဂါ အာရုံအစရှိသော အားဖြင့် တူသော သကဒါဂါမိဖိုလ်စိတ်သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ်၊ ဖိုလ်၊ ဖိုလ်၊ ဟု ၃ကြိမ်၊ မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ်၊ ဖိုလ်၊ ဟု နှစ်ကြိမ်ဖိုလ်ဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏ ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စ ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ ဖြစ်၍ချုပ်၏

ထို့သိုဖြစ်သောအခါ သကဒါဂါမိမဂ် စိတ္တက္ခဏတခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ၂၂ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ် တို့အား စတုဝေါကာရ ဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသော ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ အနာဂါမိမဂ် ဝီထိ၊ အရဟတ္တမဂ် ဝီထိတို့ကိုလည်း ဤနည်းအတူဆိုလေ

၁၄။သောတာပတ္တိမဂ် ၅ ပါး၏ ရှေ့၌ကျသော ဂေါတြဘူ ၅ ပါးသည် တိက္ခပညာ၊ မန္ဒပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် နှစ်ပါးပြားရကား ၂ ခုနှင့်မြှောက် ၁၁ ပါးဖြစ်၏

ထိ့ု ၁၀ပါးကို သုညတ အပ္ပဏိဟိတယ အနိမိတ္တတည်းဟူသော ဝိပဿနာ ၃ ပါးနှင့်မြောက် ဂေါတြဘူ ၃၀ ဖြစ်၏

အထက်မဂ် ၃ ခု၏ ရှေ့၌ကျသော ဝေါဒါန်စိတ်ကိုလည်း ဤနည်းအတူ မြှောက်သော် ၃၀ စီရ၏

ဂေါတြဘူ ၃၀ ဝေါဒါန် ၃၀ ၃ လီအားဖြင့် ၁၂၀ သော စိတ်တို့သည် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းယူခဲ့သော အာရုံကို အာရုံမပြု၊ နိဗ္ဗာန်ကိုသာ အာရုံပြုကြသောကြောင့် အာဝဇ္ဇန်းကင်းသောစိတ် မည်ကုန်၏

၁၅။ဖလသမာပတ္တိ ဝီတိဖြစ်ဟန်ကား သောတာမတ္တိမဂ် သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ရပြီးသော သောတာပန် ပုဂ္ဂိုလ်သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ဝင်စားလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ၊ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ထို့နောင် မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒညာပုဂ္ဂိုလ်အား အနုလုံ၊ အနုလုံ ဟု ၄ ကြိမ် တိက္ခပညာ ပုဂ္ဂိုလ်အား အနုလုံ၊ အနုလုံ ဟု ၃ ကြိမ် ဝုဌာဂါမိနိဝိပဿနာဇောကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏ ထို့နောင် သောတာပတ္တိဖိုလ် ပထမ စျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ ဒုတိယစျာန်စိတ်သည်၄င်း တတိယ စျာန်စိတ်သည်၄င်း စတုတ္ထစျာန်စိတ်သည်၄င်း စတုတ္ထအနုလုံသည် မဟာကုသိုလ် တတိယ ဒွေတို့တွင် တခုခုဖြစ်အံ့ ပဉ္စမစျာန်စိတ်သည်၄င်း၊ ဘဝင်အယဉ်ကဲ့သို့ အလိုရှိသော အတိုင်း ဖိုလ်ဇောကိစ္စ ဖြစ်၍ချုပ်၏ ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စ ဖြစ်ထိုက်သရွေ့ဖြစ်၏

ထို့သို့ဖြစ်သောအခါ သောတာပတ္တိဖိုလ်၊ စိတ္တက္ခဏတခု တခု၌ရှိသော ဟိတ် ၃ ပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရ ဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရ ဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားဖြင့် ဟေတုသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ (အထက်ဖိုလ် ၃ပါးကိုလည်း ဤနည်းအတူ ဝီထိချလေ။)

ဤမျှလောက်သော ဝီထိတို့ကို နှုတ်တတ်ဆောင်မှ အထက်ပစ္စည်း တပ်ဟန်များကိုလည်း သိနိုင်မည်ဖြစ်၍ ဝီထိကျဟန်တို့ကို အကျဉ်းရေးလိုက်သည်။

သဟိတ်စိတ် ဧကသတ္တတိတို့၏ ဝီထိချဟန်

ဟေတုပစ္စည်းတပ်ဟန် ပြီး၏၊

၄၀၃-အာရမ္မဏ ပစ္စည်းကို ပြခြင်း

အာရမ္မဏ ပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်

၁။ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန်၊ ၃။ ပစ္စနိက်အားဖြင့် ၃ပါးအပြား ရှိကုန်၏ ထို ၃ပါးတို့တွင် စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတသိက်ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဌဝီသ၊ နိဗ္ဗာန်၊ ပစ္စည်းထိုက်သော အချို့သော ပညတ် ဤတရားတို့သည် အာရမ္မဏပစ္စည်းတပ်သော တရားမည်ကုန်၏

စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ နာမက္ခန္ဓာ ဤတရားတို့သည် အာရမ္မဏပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားမည်ကုန်၏၊ (ပစ္စနိက်ကား-မရှိ)

ထိုပစ္စည်း ပစ္စယုပ္ပန် နှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်သော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား အာရမ္မဏ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၁။ ။ တနည်းကား-

ပစ္စုပ္ပန် ရူပါရုံ သည် စက္ခုဝိညာဉ်ဒွေအားယ

ပစ္စုပ္ပန် သဒ္ဒါန်ရုံသည် သောတဝိညာဉ်ဒွေအားယ

ပစ္စုပ္ပန် ဂန္ဓာရုံသည် ဃာနဝိညာဉ်ဒွေအားယ

ပစ္စုပ္ပန် ရသာရုံသည် ဇိဝှါဝိညာဉ်ဒွေအားယ

ပစ္စုပ္ပန် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ကာယဝိညာဉ်ဒွေအားယ

ပစ္စုပ္ပန် ပဉ္စာရုံသည် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇာန်း, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေဟု ဆိုအပ်သော မနောဓာတ် ၃- ခုအား

ကာမစိတ် စတုပညာသယ စေတသိက် ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသဟုဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် တဒါရုံဧကာဒသ, ဟသိတုပ္ပါဒ်အား-

လောကီစိတ်ကောသီတိ, စေတသိက် ဒွေပညာသ, ရုပ်အဋ္ဌဝီသ, ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် အကုသိုလ်ဒွါဒသ, မဟာကုသိုလ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု, မဟာကြိယာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု အား အာရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၂။ ။အရဟတ္တမဂ်, အရဟတ္တဖိုလ်ကြဉ်သော စိတ် ၈၇-ခု, စေတသိက်ဒွေပညာသ, ရုပ်အဋ္ဌဝီသ, ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု, ကုသိုလ်အဘိညာဉ်အား-

ထိုကုသိုလ် အဘိညာဉ်တို့တွင်လည်း ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော မိမိ၏ ရူပကာယ သတသဟဿ အစရှိသော နိမ္မိတရုပ် ပါဒကစျာန်ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် ဣဒ္ဓိဝိဓ ကုသိုလ်အဘိညာဉ်အား-

ဒူရယ ပဋိစ္ဆန္န သဏှယ သုခုမဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် ဒိဗ္ဗစက္ခု ကုသိုလ် အဘိညာဉ်အား-

ဒူရယ ပဋိစ္ဆန္န သဏှယ သုခုမဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်သဒ္ဒါရုံသည် ဒိဗ္ဗသောတကုသိုလ် အဘိညာဉ်အား-

လွန်လေပြီးသော ၇-ရက်မှစ၍ လာလတ္တံ့သော ၇-ရက်တိုင်အောင် ကာလ ၃-ပါး၌ တည်သော သူတပါးသန္တာန်၌ရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကြည်သော စိတ် ၈၇-ခု, စေတသိက်ဒွေပညာသ ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် စေတောပရိယ ကုသိုလ် အဘိညာဉ်အား-

ပုဗ္ဗေနိဝုဋ္ဌဖြစ်သော စိတ် ၈၇-ခု စေတသိက် ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ ဟုဆိုအပ်သော ခန္ဓာငါးပါး ထိုခန္ဓာ ငါးပါးနှင့်စပ်သော အမည် အမျိုး အစရှိသော ပညတ် နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ ကုသိုလ်အဘိညာဉ်အား-

အတိတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်, အကုသိုလ် ဟုဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ယထာ-ကမ္မရုံသည် ယထာ-ကမ္မူပဂ ကုသိုလ်အဘိညာဉ်အား-

အနာဂတ်ဖြစ်သောစိတ် ၈၇-ခု စေတသိက်ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသဟုဆိုအပ်သော ခန္ဓာငါးပါး ထိုခန္ဓာငါးပါး နှင့်စပ်သော အမည် အမျိုးအစရှိသော ပညတ် နိဗ္ဗာန် ဟုဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် အနာဂတံသကုသိုလ် အဘိညာဉ်အား အာရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။ ။ စိတ်တခုယုတ် ၉၀စေတသိက် ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ နိဗ္ဗာန်ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆-ပါးသည် မဟာကြိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုကြိယာ အဘိညာဉ်အား-

ထိုကြိယာ အဘိညာဉ်တို့တွင်လည်း ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော မိမိ၏ ရူပကာယ သတသဟဿ အစရှိသော နိမ္မိတရုပ် ပါဒကစျာန်ဟုဆိုအပ်သော အာရုံ၆ပါးသည် ဣဒ္ဓိဝိဓ ကြိယာအဘိညာဉ်အား

ဒူရ ပဋိစ္ဆန္န သဏှ သုခုမဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် ဒိဗ္ဗစက္ခုကြိယာ အဘိညာဉ်အား

ဒူရ ပဋိစ္ဆန္န သဏှ သုခုမဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် ဒိဗ္ဗသောတကြိယာ အဘိညာဉ်အား

လွန်လေပြီးသော ၇-ရက်မှစ၍ လာလတ္တံ့သော ၇-ရက်တိုင်အောင် ကာလ၃-ပါး၌တည်သော သူတစ်ပါး သန္တာန်၌ရှိသော စိတ်တခုယုတ် ၉၀စေတသိက်ဒွေးပညာသ ဟုဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် စေတောပရိယကြိယာအဘိညာဉ်အား

ပုဗ္ဗေနိဝုဋ္ဌဖြစ်သော စိတ်ခုယုတ် ၉၀ စေတသိက် ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ ဟုဆိုအပ်သော ခန္ဓာငါးပါး ထိုခန္ဓာငါးပါးနှင့်စပ်သော အမည်အမျိုး အစရှိသော ပညတ် နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ ၆- ပါးသည် ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ ကြိယာအဘိညာဉ်အား-

အတိတ်ဖြစ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ် ကံဟုဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ယထာကမ္မူပဂ ကြိယာအဘိညာဉ်အား-

အနာဂတ်ဖြစ်သော စိတ်တခုယုတ် ၉၀စေတသိက် ဒွေပညာသ ရုပ်အဋ္ဌဝီသ ဟုဆိုအပ်သော ခန္ဓာငါးပါး ထိုခန္ဓာငါးပါးနှင့်စပ်သော အမည် အမျိုး အစရှိသော ပညတ် နိဗ္ဗာန် ဟုဆိုအပ်သော အာရုံ ၆- ပါးသည် အနာဂတံသ ကြိယာအဘိညာဉ်အား အာရမ္မဏ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၄။ ။ ကသိုဏ်းဆယ်ပါး အသုဘဆယ်ပါး ကာယဂတာသတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ဆံအစရှိသော ကောဋ္ဌာသ ပညတ် အာနပါနဿတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ထွက်သက် ဝင်သက် ပညတ် မေတ္တာ ကရုဏာ မုဒိတာဟု ဆိုအပ်သော ဗြဟ္မဝိဟာတရား ၃-ပါး၏ အာရုံဖြစ်သော အတိုင်းမသိသော သတ္တဝါ ပညတ် ဤ ၂၅-ပါးသော ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ရူပပထမစျာန် စိတ် ၃-ခုအား

ကသိုဏ်းဆယ်ပါး အာနာပါနဿတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ထွက်သက် ဝင်သက် ပညတ် မေတ္တာ ကရုဏာ မုဒိတာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရတရား ၃-ပါး၏ အာရုံဖြစ်သော အတိုင်းမသိသော သတ္တဝါပညတ် ဤ ၁၄-ပါးသော ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ရူပဒုတိယစျာန် ၃-ခု တတိယစျာန် ၃-ခု စတုတ္ထစျာန်၃-ခုအား

ကသိုဏ်းဆယ်ပါး အာနာပါနဿတိ၏ အာရုံဖြစ်သော ထွက်သက် ဝင်သက် ပညတ် ဥပေက္ခာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရ တရားတပါး၏ အာရုံဖြစ်သော အတိုင်းမသိသော သတ္တဝါပညတ် ဤ ၁၂- ပါးသော ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ရူပပဉ္စမစျာဉ်စိတ် ၃-ခုအား အာကာသ ကသိုဏ်းသည် ကြဉ်အပ်သော ကသိုဏ်း ၉-ပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ခွါ၍ရအပ်သော ကောင်းကင်ပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အာကာသာနဉ္စာ ယတနစိတ် ၃-ခုအား

အာကာသာနဉ္စာယတနကုသိုလ် ကြိယာဟုဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် ဝိညာဏဉ္စာယတနကြိယာအား

အာကာသာနဉ္စာယတနကုသိုလ်၏ မရှိခြင်းတည်းဟူသော နတ္ထိဘောပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အာကိဉ္စညာယတနကုသိုလ် ဝိပါက်အား

အာကာသာနဉ္စာယတန ကုသိုလ်ကြိယာ၏ မရှိခြင်းတည်းဟူသော နတ္ထိဘောပညတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အာကိဉ္စညာယတနကုသိုလ် ကြိယာအား

အာကာသာနဉ္စာယတန ကုသိုလ်ကြိယာဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် နေဝသညာနာသညာယထန ကြိယာအား

နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခုအား အားရမ္မဏသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

ဤအကျဉ်းကို မှီ၍ ဝီထိစုံးောအင် အကျယ်ချဲ့၍ ပစ္စည်းတပ်ရမည်

၄၀၄ – အဓိပတိပစ္စည်းကို ပြခြင်း

အဓိပတိပစ္စယောဟုူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ အဓိပတိသည်

၁။ အာရမ္မဏာဓိပတိ

၂။ သဟဇာတာဓိပတိ

အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အာရမ္မဏာဓိပတိဖြစ်အံ့ ပစ္စုပ္ပန် ဣဋ္ဌဖြစ်သော နိပ္ဖန္နရုပ် အဋ္ဌာရသ ဒေါသမူဒွေ မောဟမူဒွေ ဒုက္ခသဟဂုတ်ကာယဝိညာဉ် ကြဉ်သော စိတ် ၈၄ခု ဒေါသ ဣဿာ မစ္ဆရိယ ကုက္ကုစ္စ ဝိစိကိစ္ဆာ ကြဉ်စော စေတသိက် ၄၇-ခု နိဗ္ဗာန် ဤတရားတို့သည် အာရမ္မဏာဓိပတိပစ္စည်း တပ်စောတရားမည်ကုန်၏

အလေးအမြတ် ပြုတတ်စော လောဘမူစိတ် ရှစ်ခု မဟာကုသိုလ်စိတ် ရှစ်ခု မဟာကြိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ်စိတ် ၄-ခု လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခု ဒေါသ ဣဿာ မစ္ဆရိယ ကုက္ကုစ္စ ဝိစိကိစ္ဆာ အပ္ပမညာ ကြဉ်စော စေတသိက် ၄၅-ခု နာမက္ခန္ဓာ ဤတရားတို့သည် အာရမ္မဏဓိပတိ ပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင့် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား အာရမ္မဏာဓိပတိသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ ။ အစိတ်အားဖြင့်ကး အလေးအမြတ် ပြုအပ်သော လောဘမူစိတ် ရှစ်ခု လောကီကုသိုလ် သတ္တရသဒုက္ခ သဟဂုတ်ကာယဝိညာဉ်ကြဉ်သောလောကီဝိပါက်ဧကတိံ သ ကြိယာစိတ်ဝီသ ဣဋ္ဌဖြစ်သော နိပ္ဖန္နရုပ်အဋ္ဌာရသဟု ဆိုအပ်သော အာရုံ၆-ပါးသည် အလေးအမြတ် ပြုတတ်သော လောဘမူစိတ် ရှစ်ခုအား

အလေးအမြတ်ပြုအပ်သော လောကီကုသိုလ်သတ္တရသဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အလေးအမြတ်ပြုတတ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခုအား

အလေးအမြတ်ပြုအပ်သော လောကီကုသိုလ်သတ္တရ အောက်မဂ်၃-ခု အောက်ဖိုလ်၃-ခု နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်စော ဓမ္မာရုံသည် အလေးအမြတ် ပြုတတ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုအား

အလေးအမြတ်ပြုအပ်သော အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အလေးအမြတ်ပြုတတ်သော မဟာကြိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခုအား

အလေးအမြတ်ပြုအပ်သော နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော ဓမ္မာရုံသည် အလေးအမြတ်ပြုတတ်သော လောကုတ္တရာစိတ် ရှစ်ခုအား အာရမ္မဏာဓိပတိ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၂။ ။ သဟဇာတာဓိပတဖြစ်အံ့ – မောဟမူဒွေ ဟသိတုပ္ပါဒါကြဉ်သော သာဓိပတိဇော ၅၂ခု၌ ရှိသောဆန္ဒ ဝီရိယ သာဓိပတိဇော ၅၂-ခုဟု ဆိုအပ်သော သာဓိပတိ တိဟိတ်ဇော ၃၄-ခု၌ရှိသော ဝီမံသ ဤတရားတို့သည် သဟဇာတာဓိပတိ ပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏

အဓိပတိတပ်ခိုက် အဓိပတိတရားကိုယ် ကြဉ်သော သာဓိပတိဇော ၅၂ခု ဝိစိကိစ္ဆာ ကြဉ်သော စေတသိက် ဧကပညာသ သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ် ဤတရားတို့သည် သာဓိပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့ မည်ကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား သဟဇာတာဓိပတိ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။ ။ တနည်းကား-သာဓိပတိဇော၅၂-ခု၌ရှိသော ဆန္ဒာဓိပတိသည် သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု ဆန္ဒ ဝိစိကိစ္ဆာကြဉ်သော စေတသိက်ပညာသ သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ် တို့အား

သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု၌ ရှိသော ဝီရိယာဓိပတိသည် သာဓိပတိဇော ၅၂-ခု ဝီရိယ ဝိစိကိစ္ဆာ ကြဉ်သော စေတသိက် ပညာသ သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ်တို့အား

သာဓိပတိတိဟိတ်ဇော ၃၄-ခု၌ ရှိသော ဝီမံသာဓိပတိသည် သာဓိပတိ တိဟိတ်ဇော ၃၄ခု ဝီမံသ ကြဉ်သော စေတသိက်သတ္တတိံ သ သာဓိပတိ စိတ္တဇ ရုပ်တို့အား သဟဇာတာဓိပတိ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၄။ ။ တနည်းကား-လောဘမူစိတ် ရှစ်ခု၌ရှိသော အဓိပတိတရားကိုယ် ၃-ပါးတို့တွင် တပါးပါးသည် ပဉ္စဝေါဟာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတူဝေကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ

ဒေါသမူဒွေ၌ရှိသော အဓိပတိတရားကိုယ် ၃-ပါး တပါးပါးသည် ကာမ ၁၁-ဘုံ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာသာဓိပတိစိတ္တဇရုပ်တို့အား

မဟာကုသိုလ်ရှစ်ခု၌ရှိသော အဓိပတိတရားကို ၃-ပါး ၄-ပါး တို့တွင် တပါးပါးသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သာဓိပတိ စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေ ကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓအားသာ-

မဟာကြိယာ ရှစ်ခု၌ရှိသော အဓိပတိတရားကို ၃-ပါး ၄-ပါးတို့တွင် တပါးပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သာဓိပတိစိတ္တ ဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ သဟဇာတာ ဓိပတိ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ ဉာဏသသမ္ပ၌ ၄-ပါး ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၃-ပါးယှဉ်သည်။

၅။ ။ရူပကုသိုလ်၅-ခု ကြိယာ၅-ခု၌ ရှိသော အဓိပတိတရားကိုယ် ၄-ပါးတို့တွင် တပါးပါးသည် အပါယ်ကြဉ်သော ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌သာ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သာဓိပတိစိတ္တဇရုပ်တို့အား-

အရူပကုသိုလ် ၄-ခု, ကြိယာ ၄-ခု, လောကုတ္တရာစိတ်ရှစ်ခု၌ရှိသော အဓိပတိတရားကိုယ် ၄- ပါးတို့တွင် တပါးပါးသည် အပါယ်ကြည်သော ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ, သာဓိပတိစိတ္တရုပ်တို့အား။ စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ သဟဇာတာဓိပတိသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

(သာဓိပတိဇောမှ ကြွင်းသော နိရောဓိပတိစိတ်တို့ကို ပစ္စနိက်ယူလေ)

၄၀၅-အနန္တရပစ္စည်းကို ပြခြင်း

အနန္တရ ပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန်- အားဖြင့်နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ရဟန္တာတို့၏စုတိကြဉ်သော ရှေးရှေးသော စိတ်တခုယုတ် ၉၀- စေတသိက်ဒွေပညာသနာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါး ဤတရားတို့သည် အနန္တရပစ္စည်း တပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ရဟန္တာတို့၏ စုတိနှင့်တကွ နောက်နောက်သော နာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါး ဤတရားတို့သည် အနန္တရပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား အနန္တရသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ ။တနည်းကား-ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာသည် ပထမဘဝင်နာမက္ခန္ဓာအား။ ပထမဘဝင်အစရှိသော ရှေးရှေးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ဒုတိယဘဝင် အစရှိသော နောက်နောက်သော နာမက္ခန္ဓာအား၊ ပဉ္စဝေါကာရဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ ၁၅-ခုသည် အာဝဇ္ဇာန်းဒွေအား၊ စတုဝေါကာရဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ ၄-ခုသည် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းအား။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် ပဉ္စဝိညာဉ်အား၊ ပဉ္စဝိညာဉ်အား၊ ပဉ္စဝိညာဉ်သည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေအား။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေသည် ပဉ္စဝိညာဉ်အား၊ ပဉ္စဝိညာဉ်သည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေအား။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေသည် သန္တီရဏ ၃-ခုအား၊ သန္တီရဏ ၃-ခုသည် ဝုဋ္ဌောအား၊ ပရိတ္တာရုံဝီထိဖြစ်အံ့- ပထမဝုဋ္ဌောသည် ဒုတိယဝုဋ္ဌောအား၊ ဒုတိယဝုဋ္ဌောသည် ပဉ္စဝေါကာရဘဝင် ၁၅-ခုအား-

အတိမဟန္တာရုံ မဟန္တာရုံ ဝိဘူတာရုံ အဝိဘူတာရုံ ဝီထိဖြစ်အံ့—ဝုဋ္ဌော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် ပထမဇောအား၊ ပထမဇောသည် ဒုတိယဇောအာ ဒုတိယဇောသည် တတိယဇောသည် စတုတ္ထဇောအား၊ စတုတ္ထဇောသည် ပဉ္စမဇောအား၊ ပဉ္စမဇောသည် ဆဋ္ဌမဇောအား၊ ဆဋ္ဌမဇောသည် သတ္တမဇောအား-

လောဘမူ မောဟမူ မဟာကုသိုလ် ဇောနောင်တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့-အဆုံးဇောသည် တဒါရုံဧကာဒသအား၊ တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်အံ့-ဘဝင်ဧကူ နဝီသအား၊ ဒေါသမူဇောနောင် တဒါကျသည်ဖြစ်အံ့--အဆုံးဇောသည် ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခုအား၊ တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်အံ့—- ကာမဥပေက္ခာဘဝင် ၆-ခုအား။ ဟသိတုပ္ပါဒ်ဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့-အဆုံးဇောသည် သောမနဿ တဒါရုံ ၅-ခုအား။ တဒါရုံ မကျသည်ဖြစ်အံ့--—ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ်ဝင် ၆-ခုအား-

မဟာကြိယာ သောမနဿဇောနောင် တဒါရုံကျသည် ဖြစ်အံ့-အဆုံးဇောသည် သောမနဿတဒါရုံ ၅-ခုအား။ တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်အံ့ တိဟိတ်ဘဝင်တေရသအား-

မဟာကြိယာ ဥပက္ခာဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့-ဥပက္ခာတဒါရုံ ၆-ခုအား။ တဒါရုံမကျသည်ဖြစ်အံ့-တိဟိတ်ဘဝင်တေရသအား။ ပထမတဒါရုံသည် ဒုတိယ တဒါရုံအား။ ဒုတိယတဒါရုံသည် ကာမဘဝင် ၁၀-အားအနန္တရ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ – ၂။ ။အပ္ပနာဝီထိ၌ ပရိကံသည် ဥပစာအား ဥပစာသည် အနုလုံအား အနုလုံသည် ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန်အား ရှေးရှေး၌ဖြစ်သော အနုလုံသည် နောက်နောက်ဖြစ်သော ဇောတူအနုလုံအား-

ဂေါတြဘူ, ဝေါဒါန်, အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် သောမနဿသဟဂုတ် ၄-ခု မဂ်သောမနဿသဟဂုတ် ၁၆ခု အောက်ဖိုလ်သော မနဿဂုတ် ၂၂- ခုအား

ဂေါတြဘူ, ဝေါဒါန်, အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ဥပက္ခာသဟဂုတ် ၅-ခု, မဂ်ဥပက္ခာသဟဂုတ် ၄-ခု အောက်ဖိုလ် ဥပက္ခာသဟဂုတ် ၃-ခုအား

ဂေါတြဘူ, အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာ ပထမဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ကြိယာ သောမဿ ၄-ခု, အရဟတ္တဖိုလ် သောမနဿ ၄-ခုအား-

ဂေါတြဘူ, အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာ တတိယဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကြိယာ ဥပေက္ခာ ၅ -ခု, အရဟတ္တဖိုလ် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် တခုအား အနန္တရ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။ ။သမာပဇ္ဇနဝီထိ၌ ရှေးရှေးသော မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ် ကြိယာဇောသည် နောက်နောက်သော ဇောတူမဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ကြိယာအား-

ရူပါဝစရ ကုသိုလ်ကြိယာအဆုံးဇောသည် ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခု အာကာသာနဉ္စာယတနဘဝင်အား-

ဝိညာဏဉ္စညာယတန ကုသိုလ်ကြိယာအဆုံးဇောသည် ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ် ဘဝင် ၉-ခု အာကာသာနဉ္စာယတန ဝိညာဏဉ္စယတန ဘဝင်အား-

အာကိဉ္စညာယတန ကုသိုလ်ကြိယာအဆုံးဇောသည် ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ် ဘဝင် ၉-ခု အာကာသာနဉ္စာယတန ဝိညာဏဉ္စယတန အာကိဉ္စညာယတန ဘဝင်အား-

နေဝသညာနာသညာယတနကုသိုလ် အဆုံးဇောသည် တိဟိတ်ဘဝင်တေရသ နိရောဓသမာပတ်မှထသောအခါ အနာဂါမိဖိုလ်အား-

သောတာပတ္တိမဂ်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်အား။ တကဒါဂါမိမဂ်သည် သကဒါဂါမိဖိုလ်အား။ အနာဂါမိမဂ်သည် အနာဂါမိဖိုလ်အား။ အနာဂါမိမဂ်သည် အနာဂါမိဖိုလ်အား။ အရဟတ္တမဂ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်အား-

ရှေးရှေးသော ဖိုလ် ၄-ခုသည် နောက်နောက်ဖြစ်သော ဇောတူဖိုလ်လေးခုအား-

၄။ ။မရဏာသန္နဝီထိ၌ ဇောနောင် စုတိတို့တွင် အကုသိုလ် ဇောနောင် စုတိဖြစ်အံ့ အဆုံးဇောသည် ကာမစုတိ ၁၀-အား-

မဟာကုသိုလ်ဇောနောင် စုတိဖြစ်အံ့ အဆုံးဇောသည် စုတိဧကူနဝီထိအား ကြိယာဇောနောင် စုတိဖြစ်အံ့ အဆုံးဇောသည် တိဟိတ်စုတိ တေရသအား-

တဒါရုံနောင်စုတိဖြစ်အံ့ ဒုတိယတဒါရုံသည် ကာမစုတိ ၁၀-အား-

ဘဝင်နောင် စုတိဖြစ်အံ့ ဘဝင်ဧကူနဝီသသည် စုတိဧကူနဝီသအား-

ဒွိဟိတ် အဟိတ် စုတိသည် ကာမပဋိသန္ဓေ ၁၀-အား--

ကာမတိဟိတ်စုတိ ၄-ခုသည် ပဋိသန္ဓေဧကူနဝီသအား-

ရူပစုတိ ၅-ခုသည် သဟိတ် ပဋိသန္ဓေသတ္တရသအား--

အာကာသာနဉ္စာယတနစုတိသည် အရူပပဋိသန္ဓေ ၄-ခုကာမတိဟိတ်ပဋိသန္ဓေ ၄-ခု အား--

ဝိညာဥဏဉ္စာယတနစုတိသည် ဝိညာဏဉ္စယတန, အာကိဉ္စညာယတန, ပဋိသန္ဓေ ၃-ခု, ကာမတိဟိတ်ပဋိသန္ဓေ ၄-ခုအား။

အာကိဉ္စညာယတနစုတိသည် အာကိဉ္စညာယတန နေဝသညာနာသညာယတန, ပဋိသန္ဓေ ၂-ခု ကာမတိဟိတ်ပဋိသန္ဓေ ၄-ခုအား။

နေဝသညာနာသညာယတနစုတိသည် နေဝသညာနာသညာယတန ပဋိသန္ဓေ ၄-ခုအား အနန္တရသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊။ရုပ်အဋ္ဌဝီသကား ပစ္စနိက်။ (သမနန္တရလည်း တူပြီ)

အနန္တရပြီး၏၊

၄၀၆-သဟဇာတပစ္စည်းကိုပြခြင်း

သဟဇာတပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ပစ္စည်း၂။ ပစ္စပ္ပန်-အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အလုံးစုံသော ပဝတ္တိပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါး စိတ္တဇ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇ ဗာဟိရ အာဟာရဇ ဥတုဇ အသညသတ်ကမ္မဇ ပဝတ္တိကမ္မဇအားဖြင့် ၇-စွန်းသော မဟာဘုန် ၄-ပါး ပဉ္စဝေါကာရပဋိသန္ဓေ နာမက္ခန္ဓာ ဟဒယဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် သဟဇာတ ပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

အလုံးစုံသော ပဝတ္တိပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါး စိတ္တဇ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇ ဗာဟိရ အာဟာရဇ ဥတုဇ အသညသတ်ကမ္မဇ ပဝတ္တိဥပါဒါရုပ်နှင့်တကွ အလုံးစုံသောမဟာဘုတ် ၄-ပါး ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ဟဒယဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် သဟဇာတပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား သဟဇာတသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ ။ တနည်းကား အလုံးစုံသော ပဝတ္တိပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါးတို့တွင့် တပါးပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ ၃-ပါး ၃-ပါးသော နာမက္ခန္ဓကမ္မဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား ၃-ပါး ၃-ပါးသော နာမက္ခန္ခအားသာ။ ၃-ပါး ၃-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ တပါး တပါးသော နာမက္ခန္ခ စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား တပါးပါးသော နာမက္ခန္ဓာအားသာ နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာစိတ်တ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာအားသာ ၄-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်တို့အား -

၇-စွန်းသောမဟာဘုတ် ၄-ပါးတို့တွင် တပါးတပါးသော မဟာဘုတ်သည် ၃-ပါး ၃-ပါးသော မဟာဘုတ် ဥပါဒါရုပ်တို့အား ၃-ပါး ၃-ပါးသော မဟာဘုတ်သည် တပါးတပါးသော မဟာဘုတ် ဥပါဒါရုပ်တို့အား နှစ်ပါး နှစ်ပါးသော မဟာဘုတ်သည် နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော မဟာဘုတ် ဥပါဒါရုပ်တို့အား ၄- ပါးသောမဟာဘုတ်သည် ဥပါဒါရုပ်အား ပဉ္စဝေါကာရအား ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ဟဒယဝတ္ထုတို့တွင် တပါးတပါး ၃-ပါး၃-ပါး ၂-ပါး၂-ပါး ၄-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ဟဒယဝတ္ထုအား ဟဒယဝတ္ထုသည် တပါးတပါး ၃-ပါး၃-ပါး ၂-ပါး ၂-ပါး ၄-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာအား သဟဇတသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၂။ ။ တနည်းကား လောဘမူရှစ်ခု နာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါးတို့တွင် တပါးပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ ၃-ပါး၃-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာ စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား ၃- ပါး၃-ပါးသောနာမက္ခန္ဓာအားသာ ၃-ပါး၃-ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ဖြစ်သောအခါ တပါးတပါးသော နာမက္ခန္ဓာ စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကရဘုံ၌ကား တပါးတပါးသော နာမက္ခန္ဓာအားသာ-

နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာ စိတ္တဇရုပ်တို့အား စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား နှစ်ပါးနှစ်ပါးသော နာမက္ခန္ဓာအားသာ ၄-ပါးသောနာမက္ခန္ဓာသည် စိတ္တဇရုပ်တို့အား သဟဇာတသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ ဤနည်းအတူ စိတ်တခုယုတ် ၉၀- ၌ဆိုလေသည်။ ။ပစ္စနိက်မရှိ။

သဟဇာတပစ္စည်းပြီး၏၊

၄၀၇-အညမညပစ္စည်းကိုပြခြင်း

အညမညပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်

၁။ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန် အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အချင်းချင်းအားတတ်သော အလုံးစုံသော ပဝတ္တိ ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ၄- ပါးအချင်းချင်းအား ထောက်သောပဋိသန္ဓေကမ္မဇ ဗာဟိရ အာဟာရဇ ဥတုဇ အသညသတ်ကမ္မဇ ပဝတ္တိကမ္မဇ အားဖြင့် ၇-စွန်းသော မဟာဘုတ် ၄-ပါး ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ ဟဒယဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် အညမညပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊ ၎င်းတရားတို့သည်ပင် ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့မည်ကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား အညမညသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

(သဟဇာတအတိုင်းတွင် ဥပါဒါရုပ်ကိုသာ ချရမည်။ အကျယ်ကိုလည်း သဟဇာတပစ္စည်းကဲ့သို့ စိတ်ကုန်ဆိုလေ)

အညမညပစ္စည်းပြီး၏

၄၀၈-နိဿယပစ္စည်းကို ပြခြင်း

နိဿယပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ နိဿယသည် –

၁။သဟဇာတနိဿယ၊ ၂။ ပုရေဇာတနိဿယ - အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြား ရှိကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် သဟဇာတနိဿယဖြစ်အံ့ သဟဇာတနှင့်တူ၏၊ ပုရေဇာတ နိဿယသည်လည်း -

၁။ဝတ္ထုပုရေဇာတနိဿယ

၂။ဝတ္ထာရမ္မဏပုရေဇာတနိဿယ-

အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဝတ္ထုပုရေဇာတဖြစ်အံ့ ပဝတ္တိအခါ ဆဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် ဝတ္ထုပုရေဇာတပစ္စည်း တပ်သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ အရူပဝိပါက်၄ ခုကြဉ်သောစိတ်၈၅-ခု ဤတရားတို့သည် ဝတ္ထုပုရေဇာတာပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား နိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၁။ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကား ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်ပြိုင်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ပထမဘဝင်အား ပထမဘဝင် အစရှိသော ရှေးရှေးသော စိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်ပြိုင်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဒုတိယဘဝင် အစရှိသော နောက်နောက်ဖြစ်သောစိတ်အား -

ပဉ္စဝေါကာရ ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ ၁၅-ခုနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် အာဝဇ္ဇန်းဒွေအား -

မန္ဒာ မန္ဒ မဇ္ဈိမာယုက အားဖြင့် ၃-ပါးတို့တွင် မဇ္ဈိမာယုကဖြစ်၍ အတီကဘဝင်နှင့် အတူဥပါဒ်သော စက္ခုဝတ္ထုသည် စက္ခုဝိညာဉ်ဒွေအား ၎င်းနည်း ဥပါဒ်သော သောတဝတ္ထုသည် သောတဝိညာဉ်ဒွေအား ဃာနဝတ္ထုသည် ဃာနဝိညာဉ်ဒွေအား ဇိဝှာဝတ္ထုသည် ဇိဝှာဝိညာဉ်ဒွေအား ကာယဝတ္ထုသည် ကာယဝိညာဉ်ဒွေအား-

ပဉ္စဝိညာဉ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေအား သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် သန္တီရဏ ၃-ခုအား သန္တီရဏ ၃-ခုနျင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဝုဋ္ဌောအား =

ပရိတ္တာရုံဝီထိဖြစ်အံ့ ပထမ ဝုဋ္ဌောနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဒုတိယဝုဋ္ဌောအား။ ဒုတိယဝုဋ္ဌောနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ပဉ္စဝေါကာရ ဘဝင် ၁၅-ခုအား

အတိမဟန္တာရုံ မဟန္တာရုံ ဝိဘူတာရုံ အဝိဘူတာရုံ ဝီထိဖြစ်အံ့- ဝုဋ္ဌောမနောဒွါရာ ဝဇ္ဇန်းနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ပထမဇောအား။ ပထမဇောနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဒုတိယဇောအား။ ပ ဆဋ္ဌဇောနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် သတ္တမဇောအား

လောဘမူ မောဟမူ မဟာကုသိုလ်ဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့-အဆုံးဇောနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် တဒါရုံဧကဒသအား တဒါရုံမကျသည် ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရ ဘဝင် ၁၅ခုအား-

ဒေါသမူဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ – အဆုံးဇောနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခုအား မကျသည်ဖြစ်အံ့- ကာမဥပေက္ခာဘဝင် ၆-ခုအား

ဟသိတုပ္ပါဒ် မဟာကြိယာ သောမနဿဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ – အဆုံးဇောနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် သောမနဿတဒါရုံ ၅-ခုအား မကျသည်ဖြစ်အံ့- ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုအား

မဟာကြိယာ ဥပေက္ခာသဟဂုတ်ဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ အဆုံးဇောနှင့် အတူဥပါဒ်သသော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခုအား မကျသည်ဖြစ်အံ့- ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုအား ပထမတဒါရုံနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဒုတိယတဒါရုံအား ဒုတိယတဒါရုံနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ကာမဘဝင် ၁၀-အား-

အပ္ပနာဝီထိ၌ ပရိကံနှင့်အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဥပစာအား။ ဥပစာနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် အနုလုံအား။ အနုလုံနှင့် အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန်အား။ ရှေးရှေးဖြစ်သော အနုလုံနှင့် အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် နောက်နောက်ဖြစ်သော ဇောတူ အနုလုံအား-

ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန် အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် သောမနဿ သဟဂုတ် ၄-ခု မဂ်သောမနဿ သဟဂုတ် ၁၆-ခု အောက်ဖိုလ်သောမနဿ သဟဂုတ် ၁၂-ခုအား

ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန် အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၅-ခု မဂ်ဥပေက္ခာ သဟဂုတ် ၄-ခု အောက်ဖိုလ်ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၃-ခုအား

ဂေါတြဘူ အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာပထမဒွေနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် မဟဂ္ဂုတ်ကြိယာသောမနဿသဟဂုတ် ၄-ခု အရဟတ္တဖိုလ် သောမနဿသဟဂုတ် ၄-ခုအား

ဂေါတြဘူ အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာတတိယဒွေနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် မဟဂ္ဂုတ်ကြိယာဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၅-ခု အရဟတ္တဖိုလ် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် တခုအား

သမာပဇ္ဇနဝီထိ၌ ရှေးရှေး၌ဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်ကြိယာဇောနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် နောက်နောက်၌ဖြစ်သော ဇောတူ မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ကြိယာဇောအား-

မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ်ကြိယာ ဇောနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒကဝတ္ထုသည် ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုအား-

နိရောဓသမာပတ်မှ ထသောအခါ ရှေးစိတ္တက္ခဏတချက်၏ ဥပါဒ်ခန့်ကာလမျှ၌ရှိသော ဟဒယဝတ္ထုသည် အနာဂါမိဖိုလ် အရဟတ္တဖိုလ်အား-

မဂ် ၄-ခုနှင့်အတူဥပါဒ်သော ဟဒကဝတ္ထုသည် ဖိုလ် ၄-ခုအား။ ရှေးရှေးဖြစ်သော ဖိုလ် ၄-ခုနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် နောက်နောက်ဖြစ်သော ဇောတူဖိုလ်လေးခုအား-

ဖိုလ် ၄-ခု အဆုံးဇောနှင့် အတူဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ်ဘဝင် ၉- ခုအား-

မရဏာသန္နအခါ စုတိစိတ်မှ ပြန်၍ရေသည်ရှိသော် ၁၇-ချက်မြောက်သော စိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုသည် ပဉ္စဝေါကာရဘဝင် ၁၅-ချက် အာဝဇ္ဇန်းဒွေ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေ သန္တီရဏ ၃-ခု ဝုဋ္ဌော မရဏသန္နဇော ၅-ချက် တဒါရုံ ၂-ချက် စုတိအား ဝတ္ထုပုရေဇာတ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ ဟူလိုသော်။

၂။ ။ဝတ္ထာရမ္မဏပုရေဇာတဖြစ်အံ့ စုတိစိတ်မှ ပြန်၍ ရေသည်ရှိသော် ၁၇-ချက်မြောက်သော စိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒကဝတ္ထုသည် ဝတ္ထာရမ္မဏ ပုရေဇာတပစ္စည်း တပ်သောတရားမည်ကုန်၏၊

ပဉ္စဝေါကာရဘဝင် ၁၅-ချက် အာဝဇ္ဇန်းဒွေ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေ သန္တီရဏ ၃-ခု ဝုဋ္ဌော မရဏာသန္နဇော ၅ -ချက် တဒါရုံ နှစ်ချက် စုတိ ဤတရားတို့သည် ထိုပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား ဝတ္ထာရမ္မဏပုရေဇာတနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ ဤပစ္စည်း ခက်ခဲဟန်အမြွက်ကား--

ဝတ္ထု စ တံ အာရမ္မဏဉ္စာတိ ဝတ္ထာရမ္မဏံ။

ယံဓမ္မဇာတံ၊ အကြင်တရားသဘောသည်။ ဝတ္ထု စ၊ မှီရာလည်းဟုတ်၏၊ တံ၊ ထိုမှီရာသည်။ အာရမ္မဏဉ္စ၊ အာရုံလည်းဟုတ်၏၊ ဣတိ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သတ္တိကြောင့် ဝတ္ထာရမ္မဏံ၊ ဝတ္ထာရမ္မဏ မည်၏၊ မှီရာလည်းဖြစ် အာရုံလည်းဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုတတ်သော တရားဟူလိုသည်။

၃။ ။မရဏာသန္နအခါ သတ္တဝါဟူသမျှသည် ကံ ကမ္မနိမိတ် ဂတိနိမိတ် ၃-ပါးတွင် တပါးပါးကို အာရုံပြုသည် မဟုတ်ပါလော ဟဒယဝတ္ထုကို ဘယ်သို့ အာရုံပြုနိုင်အံ့နည်းဟူငြားအံ့-

တံ ကမ္မကရဏကာလေ ရူပါဒိကမုပလဒ္ဓ ပုဗ္ဗမုပကရဏ ဘူတဉ္စ- ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆိုသည်နှင့်အညီ ရူပါဒိကံ၌ အာဒိဝန်ဖြင့် ဓမ္မာရုံကို ယူသင့်ရကား ဟဒယဝတ္ထုသည် ဓမ္မာရုံကမ္မနိမိတ်ဖြစ်သည် ဟူပေ။

ဤဟဒယဝတ္ထုသည် ဓမ္မာရုံဆိုသော် သင့်တန်စေ-ကမ္မနိမိတ်ဟူရာ၌ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေနိုင်သောကံ၏ အာရုံကိုသာ ကမ္မနိမိတ်ဆိုသည်။ ပဋိသန္ဓေကို မဖြစ်စေနိုင်သော အာရုံသာမန်ကို ကမ္မနိမိတ်မဆို။ ဤဟဒယဝတ္ထုသည် ဘယ်သို့ ကံ၏ အာရုံဖြစ်စေနိုင်အံ့နည်း။

စက္ခုံ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော ဝိပဿတိ။ပ။ ဝတ္ထုံ အနိစ္စတော ဒုက္ခတေယ အနတ္တတော ဝိပဿတိ-

ဟူ၍ ပဋ္ဌာန်း၌ ဟောတော်မူသည်နှင့်ညီစွာ ဟဒယဝတ္ထုကို လက္ခဏာရေးတင်၍ စီးဖြန်းသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ဝိပဿနာဇော တည်းဟူသော ကံ၏အာရုံ ဖြစ်ကောင်း၏၊ ထို့ကြောင့် ကမ္မနိမိတ်ဖြစ်သည်ဟူ၍ မဏိသာရမဉ္ဇူ တတိယပိုင်း၌ ဆိုသည်။

ဤဟဒယဝတ္ထုကို ဓမ္မာရုံကမ္မနိမိတ်ဆိုသော် ဓမ္မာရုံကို မနောဒွါရဖြင့်သာ ယူသည်မဟုတ်လော ပဉ္စဒွါရိကစိတ်တို့သည် ဘယ့်ကြောင့် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သနည်း။

ယံ ရူပံ နိဿယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏ ဓာတု စ ဝတ္တန္တိ၊ တံရူပံ မနောဓာတုယာစ မနောဝိညာဏဓာတယာ စ တံ သမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ နိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော –

ဟူ၍ ဘုရားပင် ဟောတော်မူသောကြောင့် ပဉ္စဒွါရိက စိတ်တို့လည်း ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်၏ ဟူပေ။

ဤပါဋ္ဌိ၌ မှီရာဖြစ်ကြောင်းကိုသာ ဟောသည်။ အာရုံဖြစ်ကြောင်းကို မဟောတကားဟူငြားအံ့။ ဤပါဋ္ဌိဖြင့် ဝတ္ထုပုရေဇာတ ဝတ္ထာရမ္မဏပုရေဇာတ ၂-ပါးကို ပြသည်ဟု အဋ္ဌကထာ ဆိုခြင်းကြောင့် မှီရာ အာရုံ နှစ်ပါးကို ယူသင့်၏ ဟူပေ။

မဏိသာရမဉ္ဇူဆရာကား မရဏာသန္နကာလ၌ ဓမ္မာရုံကမ္မနိမိတ်ကို ပဉ္စဒွါရိကစိတ်တို့ ယူ၏ဟု အာဘော်ရှိသည်။

ပဌာနသာရဒီဋီကာ၌ကား မောရုံကမ္မနိမိတကို မနောဒွါရိက စိတ်တို့သာ ဟူသည်။ ပဉ္စဒွရိကစိတ်ကို ပစ္စယုပ္ပန်အဖြစ်ဖြင့် ဟောတော်မူသည်မှာ ပဝတ္ထိအခါ အတိမဟန္တာရုံဖြင့် ယူသည်ကို ရည်၍ဟောသည်ဟု ဆိုသည်။ တိုဋီကာ၌ များစွာသော ဝါဒကို ပြလျက် ကျယ်ဝန်းစွာ ဆို၏

နိဿယပစ္စည်းပြီး၏

၄၀၉-ဥပနိဿပစ္စည်းကိုပြခြင်း

ဥပနိဿယပစ္စယောဟူသော ပစ္စယဒ္ဒေသ၌ ဥပနိဿယသည်-

၁။ အာရမ္မဏူပနိဿယ၊ ၂။ အနန္တရူနိဿယ၊

၃။ ပကတူပနိဿယအားဖြင့် ၃ ပါးအပြားရှိ၏

ထို ၃ ပါးတို့တွင် အာရမ္မဏူပနိဿယသည် အာရမ္မဏာ ဓိပတိနှင့် တူ၏ အနန္တရူပနိဿယသည် အနန္တရ နှင့်တူ၏

ပကတူပနိဿယသည် ဖြစ်အံ့ ဗလဝဖြစ်သော စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဌဝီသ၊ ပညတ် ဤတရားတို့သည် ပကတူပနိဿယပစ္စည်း တပ်သော တရားတို့ မည်ကုန်၏၊

စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတသိက် ဒွေပညာသ၊ နာမက္ခန္ဓာ ၄ ပါး ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား ပကတူပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

တနည်းကား ဗလဝဖြစ်သော စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတသိက်ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဌဝီသ၊ ပညတ် ဤတရားတို့သည် ကုသိုလ်ဧကဝီသ၊ ဝိပါယ်ဆတ္တိံသ၊ ကြိယာဝီသ စေတသိက်အဌတိံသ နာမက္ခန္ဓာတို့အား

လောကီစိတ် ဧကာသီတိ၊ စေတသိက်ဒွေပညာသ၊ ရုပ်အဌဝီသ၊ ပညတ် ဤတရားတို့သည် အကုသိုလ်ဒွါဒသ၊ နာမက္ခန္ဓာတို့အား ပကတူနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

ဥပနိဿယပစ္စည်း ပြီး၏

၄၁၀- ပုရေဇာတ ပစ္စည်းကိုပြခြင်း

ပုရေဇာတ ပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ ပုရေဇာတသည်-

၁။ အာရမ္မဏပုရေဇာတ၊ ၂။ ဝတ္ထုပုရေဇာတ အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အာရမ္မဏ ပုရေဇာတဖြစ်အံ့ ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော နိပ္ဖန္နရုပ်အဌာရသ ဤတရားတို့သည် အာရမ္မဏ ပုရေဇာတပစ္စည်း တပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏

ကာမစိတ် စတုပညာသ၊ အဘိညာဉ်ဒွေ၊ အပ္ပမညာ ကြဉ်သော စေတသိက်ပညာသ ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား အာရမ္မဏ ပုရေဇာတ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

တနည်းကား ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် စက္ခုဝိညာဉ်ဒွေအား။ ပ။ ပစ္စုပ္ပန်ဖောဌဗ္ဗာရုံသည် ကာယဝိညာဉ်ဒွေအား။ ပစ္စုပ္ပန်ပဉ္စာရုံသည် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေ ဟုဆိုအပ်သော မနောဓာတ် ၃ခုအား။ ပစ္စုပ္ပန်နိပ္ဖန္နရုပ် အဌာရသသည် ကာမဇောတခုယုတ် ၃၀၊ တဒါရုံဧကာဒသ၊ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းအား။ ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် ဒိဗ္ဗသောတကုသိုလ်၊ ကြိယာ အဘိညာဉ်အား။ အာရမ္မဏ ပုရေဇာတ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏ ဝတ္ထုပုရေဇာတ နိဿယနှင့် တူ၏

ပုရေဇာတ ပစ္စည်း ပြီး၏

၄၁၁-ပစ္ဆာဇာတ ပစ္စည်းကို ပြခြင်း

ပစ္ဆာဇာတ ပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန်အားဖြင့် နှစ်ပါး အပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ အရူပဝိပါက် ၄-ခုကြဉ်သော ပထမ ဘဝင်အစရှိသော နောက်နောက်သော စိတ် ၈၅-ခု နာမက္ခန္ဓာ ဤတရားတို့သည် ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ပဋိသန္ဓေအစရှိသော ရှေးရှေးသောစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော ဧကဇ ဒွိဇ တိဇ စတုဇကာယ ဤ တရားသည် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အားပစ္ဆာဇာတ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကား-ထင်ရှားရှိသော ဘဝမှ ရွေ့လျားသောအားဖြင့် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝအဆုံး စုတိဖြစ်လိုလက်သော် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တူသောစိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ ထို့နောင်နိမိတ် ၃-ပါးတွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ အာဝဇ္ဇန်းဒွေ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေ သန္တီရဏ ၃-ခု ဝုဠော မရဏာ သန္နဇော ၅- ချက် တဒါရုံ ၂-ချက် စုတိဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် ၁၅-ကြိမ် ၁၆-ကြိမ် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဘဝနိကန္တဇော ရကြိမ် ထို့နောင် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ သံသေဒဇ ဩပပါတိက ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား စက္ခုဒသက သောတဒသက ဃာနဒသက ဇိဝှါဒသက ကာယဒသက ဘာဝဒသက ဝတ္ထုဒသက ဟုဆိုအပ်သော ကမ္မဇကလာပ် ၇- စည်းတို့သည် ပဋိသန္ဓေမှစ၍ စုတိစိတ်၏ ရှေးသတ္တရသမစိတ် ၏ဥပါဒ်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသောစိတ်တို့၏ ဥပါဒ် ဌီ ဘင် ဟုဆိုအပ်သော ခဏ ၃-ပါး၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

ဂဗ္ဘသေယျက ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ကာယဒသက ဘာဝဒသက ဝတ္ထုဒသက ဟုဆိုအပ်သော ကမ္မဇကလပ် ၃-စည်း တို့သည်ပဋိသန္ဓေ မှစ၍ စုတိစိတ၏ ရှေးသတ္တရသမစိတ်၏ ဥပါဒ်တိုင်အောင်။

စက္ခုဒသကသည် သတ္တမသတ္တာဟစ၍ သောတဒသကသည် အဠမသတ္တာဟစ၍ ဃာနဒသကသည် နဝမသတ္တာဟမှစ၍ ဇီဝှါဒသကသည် ဒသမသတ္တာ ဟမှစ၍ စုတိစိတ်၏ရှေး သတ္တရသမစိတ်၏ ဥပါဒ်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသော စိတ်တို့၏ ဥပါဒ် ဌီ ဘင် ဟုဆိုအပ်သော ခဏ ၃-ပါး၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

ရူပပုဂ္ဂိုလ်တို့အား စက္ခုဒသက သောတဒသက ဝတ္ထုဒသက ဇီဝိတနဝက ကလာပ်ဟု ဆိုအပ်သော ကမ္မဇကလာပ် ၄-စည်းတို့သည် ပဋိသန္ဓေမှစ၍ စုတိစိတ်၏ရှေး သတ္တရမစိတ်၏ဥပါဒ်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသောစိတ်တို့၏ ဥပါဒ်ဌီ ဘင်ဟု ဆိုအပ်သော ခဏ ၃-ပါး၌ဖြစ်ကုန်၏၊

စက္ခုဒသက အစရှိသော ကမ္မဇရုပ်၌ပါသော တေဇောဓာတ်ဟု ဆိုအပ်သော ဥတုသည် ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဌီကာလမှစ၍ ဥတုဇအဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ ထိုအခါမှစ၍ ဥတုဇကလာပ် ၄- စည်းတို့တွင် တစည်းစည်းသည် မတကဋ္ဌေဝရ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုအပ်သည်တိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသော စိတ်တို့၏ ခဏ ၃-ပါး၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

ပဋိသန္ဓေနောင် ပထမဘဝင်ဟု ဆိုအပ်သော ဒုတိယစိတ်သည် မိမိဥပါဒ်သောအခါ စိတ္တဇအဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ ထိုအခါမှစ၍ စိတ္တဇကလာပ် ၆-စည်းတို့တွင် တစည်းစည်းသည် စုတိတိုင်အောင် အရူပဝိပါက် ၄-ခု ဒွေပဉ္စ ဝိညာဉ် ၁၀ ရဟန္တာတို့၏ စုတိကြဉ်သော စိတ် ၇၅ခုတို့၏ ဥပါဒ်ဆဲကာလ၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

သံသေဒဇ ဥပပါတ်တို့အား တံတွေးမျိုခြင်း အစရှိသော အာဟာရကို သုံးဆောင်သောအခါ။

ဂဗ္ဘသေယျကပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နှစ်သတ္တာဟလွန်၍ အမိမျိုသောအာဟာရ နှံ့သောအခါ ကဗဋ္ဌီကာရ အာဟာရဟု ဆိုအပ်သော ဩဇာသည် အာဟာရဇ အဋ္ဌကလာပ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေ၏၊

ထိုအခါမှစ၍ အာဟာရဇကလာပ်နှစ်စည်းတို့တွင် တစည်းစည်းသည် စုတိတိုင်အောင် ခပ်သိမ်းသော စိတ်တို့၏ ဥပါဒ် ဌီ ဘင် ဟု ဆိုအပ်သော ခဏ၃-ပါး၌ ဖြစ်ကုန်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ ပထမဘဝင်စိတ်သည် ပဋိသန္ဓေ စိတ်၏ ဥပါဒ်၌ပါသော ကမ္မဇရုပ်ဟု ဆိုအပ်သော ဧကဇကာယ ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဌီ ဘင်၌ ပါသော ကမ္မဇ ဥတုဇ ဟုဆိုအပ်သော ဒွိဇကာယအား

ဒုတိယဘဝင် အစရှိသော နောက်နောက်သော စိတ်သည် ပထမဘဝင် အစရှိသော ရှေးရှေးသောစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော ကမ္မဇ စိတ္တဇ ဥတုဇ ဟုဆိုအပ်သော တိဇကာယအား

အာဟာရဖြစ်၍နှံ့သောအခါ နောက်နောက်ဖြစ်သော စိတ်သည် ရှေးရှေးသောစိတ်၏ ခဏ ၃- ပါး၌ပါသော တိဇ ဥတုဇကာယအား -

အာဝဇ္ဇန်းဒွေသည် ပဉ္စဝေါကာရဘဝင် ၁၅-ခု၏ ခဏသုံးပါး၌ ပါသောတိဇ ဥတုဇကာယအား

ပဉ္စဝိညာဉ်သည် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား

သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဒွေသည် ပဉ္စဝိညာဉ်၏ ခဏ၃-ပါး၌ ပါသော ဒွိဇ တိဇ ကာယအား

သန္တီရဏ ၃-ခုသည် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၏ ခဏ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

ဝုဋ္ဌောသည် သန္တီရဏ ၃-ခု၏ ခဏသုံးပါး၌ ပါသော တိဇ စတုဇ ကာယအား -

အတိမဟန္တာရုံမဟန္တာရုံ ဝိဘူတာရုံ အဝိဘူတာရုံ ဝီထိဖြစ်အံ့ ပထမဇောသည် ဝုဋ္ဌော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

ဒုတိယဇောသည် ပထမဇော၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား။ ပ။ သတ္တမဇောသည် ဆဋ္ဌဇော၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

လောဘမူ မောဟမူ မဟာကုသိုလ် ဇောနောင် တဒါရုံ ကျသည်ဖြစ်အံ့ တဒါရုံ ဧကာဒသ မကျသည်ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရဘဝင် ၁၅-ခုသည် အဆုံးဇော၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇာကာယအား -

ဒေါသမူဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာ တဒါရုံ ၆-ခု မကျသည်ဖြစ်အံ့ ကာမဥပေက္ခာဘဝင် ၆-ခုသည် အဆုံးဇော၏ ခဏ၃-ပါး ၌ပါသော စတုဇကာယအား -

ဟသိတုပ္ပါဒ် မဟာကြိယာ သောမနဿသဟဂုတ်ဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ သောမနဿတဒါရုံ ၅-ခု မကျသည်ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုသည် အဆုံးဇော၏ ခဏ ၃- ပါး၌ပါသော စတုဇကာယအား -

မဟာကြိယာဥပေက္ခာဇောနောင် တဒါရုံကျသည်ဖြစ်အံ့ ဥပေက္ခာတဒါရုံ ၆-ခု မကျသည်ဖြစ်အံ့ ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ် ၉-သည် အဆုံးဇော၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော စတုဇကာယအား -

ဒုတိယတဒါရုံသည် ပထမတဒါရုံ၏ ခဏ၃-ပါး၌ပါသော စတုဇကာယအား -

ကာမဘဝင် ၁၀-သည် ဒုတိယတဒါရုံ၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော စတုဇကာယအား - အပ္ပနာဝီထိဖြစ်အံ့ မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ်သောမနဿ ၄-ခု မဂသောမနဿ သဟဂုတ် ၁၆-ခု အောက်ဖိုလ်သောမနဿသဟဂုတ် ၁၂-ခုသည် ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန် အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေ၏ ခဏ သုံးပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား - မဟဂ္ဂိုတ် ကုသိုလ် ဥပေက္ခာ သဟဂုတ် ၅-ခု မဂ်ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၄-ခု အောက်ဖိုလ် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၃-ခုသည် ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန် အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေ၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇ ကာယအား -

မဟဂ္ဂိုတ်ကြိယာ သောမနဿသဟဂုတ် ၄-ခု အရဟတ္တဖိုလ် သောမနဿ သဟဂုတ် ၄-ခုသည် ဂေါတြဘူ အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာပထမဒွေ၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

မဟဂ္ဂိုတ်ကြိယာ ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ၅-ခု အရဟတ္တဖိုလ် ဥပေက္ခာ တခုသည် ဂေါတြဘူ အနုလုံ ကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာတတိယဒွေ၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

သမာပဇ္ဇနဝီထိ၌ နောက်နောက်သော ဇောတူ မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ် ကြိယာ အဆုံးဇော၏ ရှေးရှေးသောဇောတူ မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ်ကြိယာ၏ ခဏ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား

ပဉ္စဝေါကာရ တိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုသည် မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ် ကြိယာအဆုံးဇော၏ ခဏ ၃- ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

နိရောဓသမာပတ်မှ ထသောအခါ အနာဂါမိဖိုလ် အရဟတ္တဖိုလ်သည် ရှေးတချက်သောစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော ဒွိဇ စတုဇကာယအား -

သောတာပတ္တိဖိုလ်သည် သောတာပတ္တိမဂ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

သကဒါဂါမိဖိုလ်သည် သကဒါဂါမိမဂ်၏ ခဏ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

အနာဂါမိဖိုလ်သည် အနာဂါမိမဂ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား - အရဟတ္တဖိုလ်သည် အရဟတ္တမဂ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

နောက်နောက်ဖြစ်သော ဇောတူ ဖိုလ်လေးခုသည် ရှေးရှေးဖြစ်သော ဇောတူ ဖိုလ်လေးခု၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

ပဉ္စဝေါကာရတိဟိတ်ဘဝင် ၉-ခုသည် ဖိုလ်လေးခုအဆုံးဇော၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား -

မရဏာသန္နအခါ စုတိစိတ်မှပြန်၍ ရေသည်ရှိသော် ၁၆-ချက်မြောက်သော စိတ်သည် ၁၇- ချက်မြောက်သော စိတ်၏ ခဏ ၃ပါး၌ပါသော တိဇ စတုဇကာယအား-

၁၅-ချက်မြောက်သောစိတ်သည် ၁၆-ချက်မြောက်သောစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော ဒွိဇ တိဇကာယအား။ပ။ တချက်မြောက်သောစိတ်သည် နှစ်ချက် မြောက်သောစိတ်၏ ခဏ ၃-ပါး၌ပါသော ဒွိဇ တိဇကာယအား။ ပစ္ဆာဇာတ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ရူပဘုံ၌ အာဟာရဇရုပ်ကို မရသောကြောင့် ကမ္မဇ စိတ္တဇ ဥတုဇရုပ် ၃-ပါးကို ရည်၍ တိဇကာယဟု ဆိုသည်။

ကာမပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ၄-ပါးစလုံး ရကောင်းသောကြောင့် စတုဇကာယ ဟု ဆိုအပ်သည်ဟူ၍ မှတ်။

မရဏာသန္နကာလ၌ကား-စုတိ၏အထက် ၁၇-ချက်မြောက်သော စိတ်၏ ဌီမှစ၍ ကမ္မဇရုပ် အသစ်မဖြစ်ရကား ရူပပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဒွိဇကာယ ကာမပုဂ္ဂိုလ်မှာ တိဇကာယသာ ရှိတော့သည်။

ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်း ပြီး၏၊

၄၁၂-အာသေဝန ပစ္စည်းကို ပြခြင်း

အာသေဝနပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန် အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အဆုံးဇော မဂ်ဇော ဖိုလ်ဇော ကြဉ်သော ဇောသတ္တစတ္တာလီသ ဤတရားတို့သည် အာသေဝနပစ္စည်း တပ်သော တရားတို့ မည်ကုန်၏၊

ပထမဇော ဖိုလ်ဇောကြဉ်သော ဇောဧကပညာသ ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား အာသေဝနသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

တနည်းကား- ကာမဇောဝါရ၌ ပထမဇောသည် ဒုတိယဇောအား၊ ဒုတိယဇောသည် တတိယဇောအား။ပ။ ဆဋ္ဌဇောသည် သတ္တမဇောအား-

အပ္ပနာဝီထိ၌ ပရိကံသည် ဥပစာအား၊ ဥပစာသည် အနုလုံအား၊ အနုလုံသည် ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန်အား-

ဂေါတြဘူ ဝေါဒါန်ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် သောမနဿသဟဂုတ် ၄-ခု မဂ်သောမနဿ ၁၆-ခုအား-

ဂေါတြဘူဝေါဒါန်ကိစ္စတပ်သော မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေသ်သည် မဟဂ္ဂုတ် ကုသိုလ် ဥပေက္ခာ ၅-ခု မဂ်ဥပေက္ခာ ၄-ခုအား-

ဂေါတြဘူ အနုလုံကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာ ပထမဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကြိယာ သောမနဿ ၄- ခုအား-

ဂေါတြဘူ အနုလုံကိစ္စတပ်သော မဟာကြိယာတတိယဒွေသည် မဟဂ္ဂုတ်ကြိယာ ဥပေက္ခာ ၅- ခုအား-

သမာပဇ္ဇနဝီထိ၌ ရှေးရှေးဖြစ်သော မဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ကြိယာဇောသည် နောက်နောက်ဖြစ်သော ပဟဂ္ဂုတ်ကုသိုလ် ကြိယာဇောအား အာသေဝန သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

အာသေဝနပစ္စည်း ပြီး၏၊

၄၁၃-ကမ္မပစ္စည်းကို ပြခြင်း

ကမ္မပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ ကမ္မပစ္စည်းသည်-

၁။ သဟဇာတကမ္မ၊ ၂။ နာနာက္ခဏိက ကမ္မအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် သဟဇာတကမ္မ၌ စိတ်တခုယုတ် ၉၀-၌ရှိသော စေတနာသည် သဟဇာတကမ္မပစ္စည်းတပ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

စိတ်တခုယုတ် ၉၀ စေတနာကြဉ်သော စေတသိက် ဧကပညာသ စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့ မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား သဟဇာတ ကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

တနည်းကား-လောဘမူစိတ် ရှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သောအခါ သမ္ပယုတ္တခန္ဓာ သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်တို့အား။ စတုဝေါကာရဘုံ၌ကား သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအားသာ သဟဇတကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

(စိတ်တခု ယုတ် ၉၀ ကုန်သော ဟေတုမှာကဲ့သို့ ဝီထိချရမည်)

နာနာက္ခဏိက ကမ္မ၌ အတီတာနန္တရ အစရှိသော အတိတ်ကာလ၌ တည်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ် စေတနာ ၃၃-ခုသည် နာနာက္ခဏိကကမ္မ ပစ္စည်းတပ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

ဝိပါက်စိတ်ဆတ္တိံသ စေတသိက်အဋ္ဌတိံသ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇ အသညသတ် ကမ္မဇ ပဝတ္တိကမ္မဇ ဤတရားတို့သည် နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား နာနာက္ခဏိက ကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။ တနည်းကား- အကုသိုလ်ဒွါဒသ၌ရှိသော စေတနာသည် အကုသလ ဝိပါက် ၇-ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇ ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား-

ကုသိုလ်ဧကဝီသ၌ရှိသော စေတနာသည် ကုသလဝိပါက် ဧကူနတိံသ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်တို့အား-

ထိုကုသိုလ်ဧကဝီသတို့တွင် မဟာကုသိုလ် ရှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလဝိပါက် ရှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇ ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား-

ရူပကုသိုလ် ၅-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် ရူပဝိပါက် ၅-ခု ပဋိသန္ဓေ ကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ် အသညသတ်ကမ္မရုပ်တို့အား-

အရူပကုသိုလ်လေးခု၌ ရှိသော စေတနာသည် အရူပဝိပါက် ၄-ခု သမ္ပယုတ္တ ခန္ဓာအား-

မဂ်စိတ် ၄-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် ဖိုလ် ၄-ခုသမ္ပယုတ္တခန္ဓာအား နာနာက္ခဏိက ကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၂။ ။ဝိသေသအားဖြင့်ကား တိဟိတ်ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်ဉာဏ သမ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလဝိပါက်ရှစ်ခု မဟာဝိပါက် ရှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား-

တိဟိတ်ဩမက ဒွိဟိတ်ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ် ၄-ခု ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄- ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလဝိပါက်ရှစ်ခု မဟာဝိပါက် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား -

ဒွိဟိတ်ဩမကဖြစ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလဝိပါက် ရှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်ုတို့အား နာနာက္ခဏိကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။ ။ တနည်းကား - တိဟိတ်ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက နှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလ ဝိပါက်ရှစ်ခု မဟာဝိပါက် အသင်္ခါရိက ၄-ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား-

တိဟိတ်ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက နှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလ ဝိပါက်ရှစ်ခု မဟာဝိပါက် သသင်္ခါရိက ၄-ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား -

တိဟိတ် ဩမကဒွိဟိတ် ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကနှစ်ခု ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရနှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလ ဝိပါကရှစ်ခု မဟာဝိပါက် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကနှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား

တိဟိတ်ဩမက ဒွိဟိတ် ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကနှစ်ခု ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရနှစ်ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလ ဝိပါကရှစ်ခု မဟာဝိပါက် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကနှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား

ဒွိဟိတ် ဩမကဖြစ်သော မဟာကုသိုလ် မဟာကုသိုလ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ၄-ခု၌ရှိသော စေတနာသည် အဟိတ်ကုသလ ဝိပါက်ရှစ်ခု ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား နာနာက္ခဏိကကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၄။ ။ ရူပါဝစရပထမစျာန် ကုသိုလ်စေတနာသည် ပထမစျာန်ဝိပါက် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား။ ပ။ ရူပါဝစရစတုတ္ထစျာန် ကုသိုလ်စေတနာသည် စတုတ္ထစျာန်ဝိပါက် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့အား

ရုပဝစရပဉ္စမစျာန်ကုသိုလ်၌ရှီသော စေတနာသည် ပဉ္စမစျာန်ဝိပါက် ပဋိသန္ဓေ ကမ္မဇရုပ် ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ် အသညသတ် ကမ္မဇရုပ်တို့အား

အာကာသာနဉ္စယတနကုသိုလ်၌ ရှိသော စေတနာသည် အာကာသာနဉ္စာ ယတနဝိပါက် သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအား။ ပ။ နေဝသသာ နာသညာ ယတနကုသိုလ်၌ ရှိသော စေတနာသည် နေဝသညာ နာသညာ ယတနဝိပါက် သမ္ပယုတ္တခန္ဓာအား -

သောတာပတ္တိမဂ်စေတနာသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်နာမက္ခန္ဓာအား။ပ။ အရတ္တမဂ် စေတနာသည် အရဟတ္တဖိုလ်နာမက္ခန္ဓာအား နာနာက္ခိကကမ္မသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏

၄၁၄- ဝိပါကပစ္စည်းကိုပြခြင်း

ဝိပါကပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်

၁။ပစ္စည်း၊ ။ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန်-အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဝိပါက်စိတ်ဆတ္တိံ သ စေတသိက် အဋ္ဌတိံသ ဤတရားတို့သည် ဝိပါကပစ္စည်း တပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ဝိပါက်စိတ်ဆတ္တိံ သ စေတသိက် အဋ္ဌတိံ သ နာမက္ခန္ဓာ ထိုနာမက္ခန္ဓာတို့သည် ယထာရဟ ပြုအပ်သော စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့သည် ဝိပါကပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား ဝိပါကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊ ဝိပါကပစ္စည်း ပြီး၏

၄၁၅- အာဟာရပစ္စည်းကို ပြခြင်း

အာဟာရပစ္စယော ဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ အာဟာရပစ္စည်းသည်-

၁။ ။ နာမ်အာဟာရ ၂။ ရုပ်အာဟာရအားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိ၏

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် နာမ်အာဟာရဖြစ်အံ့ ဖဿ စေတနာ ဝိညာဉ် ဤတရားတို့သည် နာမ်အာဟာရပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

စိတ်တခု ယုတ်၉၀ စေတသိက်ဒွေပညာသ စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏

ရုပ်အာဟာရဖြစ်အံ့ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ရှိသော စတုသမုဋ္ဌာနိကဩဇာ ဗဟိဒ္ဇ သန္တာန်၌ရှိသော ဥတုဇဩဇာ ဤတရားတို့သည် ရုပ်အာဟာရပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ကလာပ်တူ ဩဇာကြဉ်သော ကလာပ်တူ ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ် ဤတရားတို့သည် ရုပ်အာဟာရပစ္စည်း၏ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား အာဟာရသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၁။တနည်းကား - ကမ္မဇကလာပ် ၉-စည်းတို့တွင် စက္ခုဒသက၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလာပ်တူကမ္မဇရုပ် ၉-ခု သောတဒသက အစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား -

သောတဒသက ဃာနဒသက ဇိဝှာဒသက ကာယဒသက ဘာဝဒသက ဝတ္ထုဒသက၌ပါသော ဩဇာသည်ကြဉ်သော ကလာပ်တူကမ္မဇရုပ် ၉-ခု စက္ခု ဒသက အစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား -

ဇီဝိတနဝက ကလာပ်၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလပ်တူကမ္မဇရုပ် ရှစ်ခု စက္ခုဒသကအစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ်တို့အား အာဟာရရုပ်သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၂။စိတ္တဇကလာပ် ၆-စည်းတို့တွင် သုဒ္ဓဋ္ဌက ကလပ်၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလပ်တူ စိတဇရုပ် ရ-ခု စက္ခုဒသက အစရှိသော ကလပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား။ပ။ ဥတုဇကလာပ် ၄-စည်းတို့တွင် သုဒ္ဓဋ္ဌကကလာပ်၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလာပ်တူ ဥတုဇရုပ် ရ-ခု၊ စက္ခုဒသက အစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား။ပ။ ဥတုဇကလာပ် ၄-စည်းတို့တွင် သုဒ္ဓဋ္ဌကကလာပ်၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလာပ်တူ ဥတုဇရုပ် ၇-ခု, စက္ခုဒသက အစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော ဥတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား။ ပ။ အာဟာရဇကလာပ်နှစ်ပါးတို့တွင် သုဒ္ဓဋ္ဌကကလာပ်၌ပါသော ဩဇာသည် ဩဇာကြဉ်သော ကလာပ်တူ အာဟာရဇရုပ် ၇-ပါး, စက္ခုဒသကအစရှိသော ကလာပ်ပြားဖြစ်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့အား ရုပ်အာဟာရသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

အာဟာရပစ္စည်း ပြီး၏၊

၄၁၆-ဣ[န္ဒိယပစ္စည်းကို ပြခြင်း

ဣ[န္ဒိယပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ ဣ[န္ဒိယသည်-

၁။သဟဇာတိ[န္ဒိယ၊ ၂။ပုရေဇာတိ[န္ဒိယဖြစ်အံ့၊ ဇီဝိတ, စိတ်, ဝေဒနာ, သဒ္ဓါ, ဝီရိယ, သတိ, ဧကဂ္ဂတာ, ပညာ ဤနာမ်ဣေ[န္ဒိရှစ်ပါးတို့သည် သဟဇာတိ[န္ဒိယပစ္စည်းတပ်သောတရားတို့ မည်ကုန်၏၊

စိတ်တခု ယုတ် ၉၀, စေတသိက်ဒွေပညာသ, စိတ္တဇရုပ် ပဋိသန္ဓေ ကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့တွင် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား သဟဇာတိ[န္ဒိယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၂။ပုရေဇာတိ[န္ဒိယ၌ အကျုံးဝင်သော ပသာဒရုပ် ၅-ခုသည် ပုရေဇာတ[န္ဒိယ ပစ္စည်းတပ်သောတရားတို့ မည်ကုန်၏၊

ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀, သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် ၇-ခု ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သောတရားတို့ မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စပ္ပန်တရားတို့အား ပုရေဇာတိ[န္ဒိယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၃။ရုပ်ဇီဝိတိ[န္ဒိယ၌ ပဝတ္တိပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေတို့သည် ပစ္စည်း တပ်သော တရားမည်ကုန်၏၊

ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေကြဉ်သော ကလာပ်တူကမ္မဇရုပ်တို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စပ္ပန်တရားတို့အား ရုပ်ဇီဝိတိ[န္ဒိယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

၄။တနည်းကား-ကမ္မဇကလာပ် ၉-စည်းတို့တွင် စက္ခုဒသက၌ပါသော ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေသည် ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေကြည်သော ကလာပ်တူ ကမ္မဇရုပ်တို့အား။ သောတဒသက ၌ပါသော ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေသည် ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေကြည်သော ကလာပ်တူ ကမ္မဇရုပ်တို့အား။ပ။ ဇီဝိတနဝက ကလာပ်၌ပါသော ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေ, သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ဣ[န္ဒိယပစ္စည်းပြီး၏၊

၄၁၇-စျာနပစ္စည်းကိုပြခြင်း

စျာနပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန် အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဝိတက်, ဝိစာရ, ပီတိ, သုခ, ဧကဂ္ဂတာ ဤတရားတို့သည် စျာနပစ္စည်းတပ်သောတရားတို့ မည်ကုန်၏၊

ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-ကြဉ်သော စိတ်တခုယုတ် ၈၀၊ စေတသိက်ဒွေပညာသ, စိတ္တဇရုပ်, ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသောပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား စျာနသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

စျာနသတ္တိပြီး၏၊

၄၁၈-မဂ္ဂသတ္တိကိုပြခြင်း

မဂ္ဂပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန် အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ပညာ, ဝိတက်, ဝိရတီ-၃ခု, ဝီရိယ, သတိ, ဧကဂ္ဂတာ, ဒိဋ္ဌိ ဤတရားတို့သည် မဂ္ဂပစ္စည်း တပ်သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

သဟိတ်စိတ် ဧကသတ္တတိ, စေတသိက်ဒွေပညာသ, သဟိတ်စိတ္တဇရုပ်, သဟိတ် ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ဤတရားတို့ သည် မဂ္ဂပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်သောတရား တို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသောပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား မဂ္ဂသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

မဂ္ဂပစ္စည်းပြီး၏၊

၄၁၉-သမ္ပယုတ္တပစ္စည်းကိုပြခြင်း

သမ္ပယုတ္တပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ သရုပ်တို့သည်-

၁။ ပစ္စည်း၊ ၂။ ပစ္စယုပ္ပန် အားဖြင့် နှစ်ပါးအပြားရှိကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် စိတ်တခုယုတ် ၉၀, စေတသိက် ဒွေပညာသ ဤတရားတို့သည် သမ္ပယုတ္တပစ္စည်းတပ်သော တရားတို့မည်ကုန်၏၊ ၄င်းတရားတို့သည်ပင် ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသောပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား သမ္ပယုတ္တ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

သမ္ပယုတ္တပစ္စည်းပြီး၏၊

၄၂၀-ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းကိုပြခြင်း

ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ ဝိပ္ပယုတ္တသည်-

၁။ သဟဇာတဝိပ္ပယုတ်၊ ၂။ ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ်၊ ၃။ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ်အားဖြင့် ၃- ပါးအပြားရှိ၏၊

ထို၃-ပါးတို့တွင် သဟဇာတဝိပ္ပယုတ်ဖြစ်အံ့၊ ပဉ္စဝေါကာရဘုံဤဖြစ်သောအခါ အရူပဝိပါက် ၄-ခု, ဒွေပဉ္စဝိညာဉ် ၁၀-ကြဉ်သော စိတ် ၇၅-ခု, စေတသိက်ဒွေပညာသ, ပဉ္စဝေါကာရပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ, ဟဒယဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် သဟဇာတဝိပ္ပယုတ္တ ပစ္စည်းတပ်သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

စိတ္တဇရုပ်, ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်, ပဉ္စဝေါကာရပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ, ဟဒယဝတ္ထု ဤတရားတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ် သောတရားတို့မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ဆိုအပ်ပြီးသောပစ္စည်းတရားတို့သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ပစ္စယုပ္ပန် တရားတို့အား သဟဇာတ ဝိပ္ပယုတ္တသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

တနည်းကား-နာမက္ခန္ဓာ ၄-ပါးသည် စိတ္တဇရုပ်, ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်တို့အား-

တပါး တပါး ၃-ပါး ၃-ပါး၊ ၂-ပါး ၂-ပါးသော ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာသည် ဟဒယဝတ္ထုအား-

ဟဒယဝတ္ထုသည် တပါး တပါး ၃-ပါး ၃-ပါး၊ ၂-ပါး ၂-ပါးသော ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာအား သဟဇာတ ဝိပ္ပယုတ္တသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေ၏၊

ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ်သည် ပုရေဇာတနှင့်တူ၏၊ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ်သည် ပစ္ဆာဇာတ နှင့်တူ၏၊

ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းပြီး၏၊

၄၂၁-အတ္ထိပစ္စည်းကိုပြခြင်း

အတ္ထိပစ္စယောဟူသော ပစ္စယုဒ္ဒေသ၌ အတ္ထိပစ္စည်းသည်-

၁။ သဟဇာတတ္ထိ၊ ၂။ ပုရေဇာတတ္ထိ၊ ၃။ ပစ္ဆာဇာတတ္ထိ၊ ၄။ အာဟာရတ္ထိ၊ ၅။ ဣန္ဒြိယတ္ထိ အားဖြင့်ငါးပါးအပြားရှိ၏၊

ထိုငါးပါးတို့တါင် သဟဇာတတ္ထိသည် သဟဇာတနှင့်တူ၏၊ ပုရေဇာတတ္ထိသည် ပုရေဇာတနှင့်တူ၏၊ ပစ္ဆာဇာတတ္ထိသည် ပစ္ဆာဇာတနှင့်တူ၏၊ အာဟာရတ္ထိသည် အာဟာရနှင့်တူ၏၊ ဣန္ဒြိယတ္ထိသည် ရုပ်ဇီဝိတိန္ဒြေနှင့်တူ၏၊

နတ္ထိ, ဝိဂတသည် အနန္တရနှင့်တူ၏၊ အဝိဂတသည် အတ္ထိနှင့်တူ၏၊

ဤသို့လျှင် ၂၄-ပါးသောပစ္စည်းတရားတို့၏ သရုပ်ကို အကျဉ်းသိအပ်၏ ဟူလိုသောဝ်။

ဤကျှလောက်ဆောင်မှ ပစ္စည်း, ပစ္စယုပ္ပန်, ပစ္စည်းတပ်ဟန်ကို နားလည်း ရာသောကြောင့် စုံလင်စွာ သင်္ခေပဖြင့် ရေးလိုက်သည်။

၄၂၂-အနန္တရစသောပစ္စည်းတို့၌ ရဟန္တာစုတိကြဉ်ရပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။အနန္တရ၊ စသည်တပ်နည်း၊ ၄-ပစ္စည်းမှာ၊ ရဟန္တာစုတိ၊ မရှိကြဉ်သည်၊ ဖြစ်အင်ဘယ်အကြောင်း ကြောင့်နည်း။

ဖြေ။ ။ရဟန္တာတို့၏စုတိသည် အဆုံးစွန်စိတ်ဖြစ်၍ နောက်စိတ်ဖြစ်ခြင်းမရှိရကား ပစ္စည်းမတပ်နိုင် ပစ္စယုပ္ပန်ိသာ ဖြစ်၏ဟူပေ။

၄၂၃-သဟဇာတကမ္မနှင့် နာနာက္ခဏိကကမ္မ နှစ်ပါးအထူး

မေး။ ။သဟဇာတကမ္မ၊ နာနာက္ခဏိက၊ နှစ်ဝပစ္စယာ၊ တပ်ကြရာ၌၊ ကာလဘယ်သို့ ထူးသနည်း။

ဖြေ။ ။သဟဇာတကမ္မမှာ မိမိနှင့်တကွဖြစ်သော နာမက္ခန္ဓာ စိတ္တဇရုပ်, ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်တို့ကိုသာ ကျေးဇူးပြုသည်ဖြစ်၍ ပစ္စုပ္ပန်ကာလကိုမှီသည်။ နာနာက္ခဏိက ကမ္မပစ္စည်းမှာ ရှေးရှေးဘဝကပြုသောစေတနာသည် ဤဘဝ၌၄င်း, နောက်ဘဝ၌၄င်း ဝိပါက်ကဋတ္တာရုပ်တို့အား ကျေးဇူးပြုသည်ဖြစ်၍ ကာလ ၃-ပါးကို မှီသည်။ ဝါ၊ ဘဝခြား လျက်ပစ္စည်းတပ်သည်။ ဤသို့ထူး၏ ဟူပေ

၄၂၄-အာရမ္မဏစသော ၄-ပစ္စည်း၌ ပစ္စည်းအလုံးစုံဝင်ပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။အာရမ္မဏ၊ ဥပနိဿယ၊ ကမ္မ အတ္ထိ၊ ရှိသည်ရုံးစည်း၊ ၄-ပစ္စည်းမှာ၊ ပစ္စည်းတကာ၊ ပေါင်းရာဘယ်ကြောင်းကြောင့်နည်း။

ဖြေ။ ။န ဟိ ယော ကောစိ ပစ္စယော အတ္ထိ၊ သော စိတ္တစေတသိကာနံ အာရမ္မဏဘာဝံ န ဂစ္ဆေယျ၊ သကသကပစ္စယုပ္ပန္နဿ စ ဥပနိဿယဘာဝံ န ဂစ္ဆေတိ၊ ကမ္မဟေတုကတ္တာ စ လောကပ္ပဝတ္တိယာ ဖလဟေတူပစာရဝသေန သဗ္ဗေပိ တဿ သဘာဝံ နာတိဝတ္တန္တိ တေ စ ပရမတ္ထတော လောကသမုတိဝသေန စ ဝိဇ္ဇမာနယေဝါတိ သဗ္ဗေပိ စတူသု သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တိ- ဟူသောဋီကာနှင့်အညီ စိတ်, စေတသိက်တို့၏ အာရုံအဖြစ်သို့ မရောက်သောတစုံတခုသော တရားမည်သည်မရှိ။ ထို့ကြောင့် အလုံးစုံသောပစ္စည်းသည် အာရမ္မဏပစ္စည်း၌ ဝင်၏၊

မိမိတို့၏ ပစ္စယုပ္ပန်ကိုမမှီသောပစ္စည်းမည်သည်လည်းမရှိ။ ထို့ကြောင့် ဥပနိဿယ ပစ္စည်း၌လည်းဝင်၏၊

ခပ်သိမ်းသောသင်္ခါရလောက၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ကံလျှင်အကြောင်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အကျိုးအကြောင်းတင်စား သည်၏အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ရကား ခပ်သိမ်းသော ပစ္စည်းတို့သည်ူထိုသဘောကိုမလွန်နိုင်၊ ထို့ကြောင့် မက္မပစ္စည်း၌လည်းဝင်၏၊

ထို၂၄-ပါးသောပစ္စည်းတို့သည် ပရမတ္ထအားဖြင်၄င်း၊ သမ္မုတိပညတ်အားဖြင့်၄င်း၊ ထင်ရှားရှိသည်သာဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် အတ္ထိပစ္စည်း၌လည်းဝင်၏၊

ယင်းသို့ အလုံးစုံသောပစ္စည်းတို့ကို အာရမ္မဏ, ဥပနိဿယ, ကမ္မ,၊ အတ္ထိ ဟူသော၄- ပါးသောပစ္စည်းတို့၌ ပေါင်းအပ်ကုန်၏ ဟူလိုသည်။

ပဋ္ဌာန်းအဋ္ဌကထာ၌ကား-

အာရမ္မဏပစ္စယော ဝိသုံယေဝ ဧကော ဥပနိဿယော တိဝိဓော တေသု အာရမ္မဏောပနိဿယေ အာရမ္မဏာဓိပတိသမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ-အစရှိသည်ဖြင့်လာ၏၊

အဓိပ္ပါယ်ကား-အာရမ္မဏပစ္စည်း အသီအခြားတပါးတည်းသာ ဖြစ်၏၊ ဥပနိဿယကား ၃- ပါးပြားသည်တွင် အာရမ္မဏူပနိဿယ၌ အာရမ္မဏာဓိပတိသည် ပေါင်း၏၊

အနန္တရူပနိဿယ၌ အနန္တရ, သမနန္တရ, အာသေဝန, နတ္ထိ, ဝိဂတပစ္စည်း တို့သည်၄င်း, ဖလာနန္တရ, မဂ်စေတနာ တို့သည်၄င်း ပေါင်း၏၊

ပကတူပနိဿယ၌ နာနာက္ခဏိကကမ္မသည် ပေါင်း၏၊

အတ္ထိ၌ ဟေတု, သဟဇာတာဓိပတိ, သဟဇာတ, အညမည, နိဿယ, ပုရေဇာတ, ပစ္ဆာတ, သဟဇာတကမ္မ, ဝိပါက, အာဟာရ, ဣန္ဒြိယ, စျာန, မဂ္ဂ, သမ္ပယုတ္တ, အတ္ထိ, အဝိဂတပစ္စည်းတို့သည် ပေါင်း၏၊

ကမ္မဇရုပ်၏ ပစ္စည်းဖြစ်သော နာနာက္ခဏိကကမ္မသည်ကား အာရမ္မဏ, ဥပနိဿယ, အတ္ထိဟုဆိုအပ်သော ၃-ပါး သောပစ္စည်းတို့၌ ပေါင်းခြင်းသို့ မရောက်၊ ထို့ကြောင့် ထိုကမ္မဇရုပ်တို့၏ ပစ္စည်းဖြစ်သော နာနာက္ခဏိကကမ္မကိုရည်၍ ကမ္မပစ္စည်းကို အသီးဆိုအပ်၏ ဟူ၍မိန့်လေသည်။

၄၂၅-၂၄-ပစ္စည်းကို ကာလ ၃-ပါးဖြင့် ပိုင်းခြား၍ပြခြင်း

မေး။ ။နှစ်ိဆယ့်လေးဖြာ၊ ပစ္စည်းမှာ၊ ကာလအားဖြင့်၊ ခြား၍ဘယ်သို့ ယူမည်နည်း။

ဖြေ။ ။အနန္တရ, သမနန္တရ, အာသေဝန, နတ္ထိ, ဝိဂတအားဖြင့် ငါးပစ္စည်းတို့သည် အတိတ်ကာလဖြစ်၏၊

ကမ္မပစ္စည်းသည် အတိတ်, ပစ္စုပ္ပန် ကာလနှစ်ပါး၌ဖြစ်၏၊

အာရမ္မဏာဓိပတိ, ဥပနိဿယဟူသော ပစ္စည်းနှစ်ပါးသည် အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်ဟူသော ကာလသုံးပါး ၌ ဖြစ်၏၊

ဤမှတပါးသော ၁၅-ပစ္စည်းသည် ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ဖြစ်၏၊ ဤသို့ယူမည် ဟူပေ။

၄၂၆-နိဗ္ဗာန်သည်ကား နာမ်တရားဖြစ်ပုံ

မေး။ ။အနုတ္တရံ၊ မြိုက်နိဗ္ဗာန်သည်၊ နာမ်လော, ရုပ်လော, ပညတ်လော။

ဖြေ။ ။အတ္ထ ရူပဓမ္မာ ရူပက္ခန္ဓောဝ စိတ္တစေတသိကသင်္ခါတာ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ နိဗ္ဗာနေဉ္စတိ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ၊ အရူပန္တိ စ နာမန္တိ စ ပဝုစ္စတိ- ဟူသောအဋ္ဌကထာဖြင့်ပင် နာမ်ဖြစ်ကြောင်းကို သိသာလှ၏ ဟူပေ။

တတ္ထ-ထို ရုပ်, နာမ်, ပညတ် သုံးရပ်တို့တွင်၊ ရူပဓမ္မာဝ-ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓဖြစ်သော ရုပ်တရားတို့သည်သာလျှင်၊ ရူပက္ခန္ဓော-ရူပခန္ဓာမည်၏၊ စိတ္တစေတသိကသင်္ခါတာ-စိတ် တခုယုတ်-၉၀၊ စေတသိက် ဒွေပညာသဟုဆိုအပ်သော၊ စတ္တာရော-လေးပါးကုန်သော၊ အရူပိနော-ရုပ်မရှိကုန်သော၊ ခန္ဓာ စ-ဝေဒနာ, သညာ, သင်္ခါရ, ဝိညာဏ်ဟူသောခန္ဓာတို့ သည်၄င်း၊ နိဗ္ဗာနဉ္စ-နိဗ္ဗာန်သည်၄င်း၊ ဣတိ-ဤသို့၊ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ-ငါးပါးအပြားရှိသော တရားကိုလည်း၊ အရူပန္တိ စ-အရူပဟူ၍ ၄င်း၊ နာမန္တိစ-နာမ်ဟူ၍၄င်း၊ ပဝုစ္စတိ-အပြားအားဖြင့်ဆိုအပ်၏၊

(ရူပခန္ဓောဝ၌ ဧဝသဒ္ဒသည် အဋ္ဌာနပယုတ်ဖြစ်၍ ရူပဓမ္မာ ဟူသောပုဒ်နောင် ယှဉ်၍ ယောဇနာ)

ဧဝ သဒ္ဒါဖြင့်-

၁။ သန္နိဋ္ဌာနတ္ထ၊ ၂။ နိဝတ္တနတ္ထ၊ ၃။ အနုညာတတ္ထ ၃-ပါးကို ယူအပ်ရကား- သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌ရှိသော ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓဖြစ်သော ရုပ်တရားတို့သည်သာလျှင် ရူပခန္ဓာမည်၏ ဟူသောအနက်သည် သန္နိဋ္ဌာနတ္ထဖြစ်၏၊

တော တောင် ရေ မြေ အစရှိသော ဗာဟိရရုပ်တို့သည် အတ္ထပညတ်မျှသာဖြစ်၍ ရူပက္ခန္ဓာ မမည်ဟူသော အနက် သည် နိဝတ္တနတ္ထဖြစ်၏၊

ထိုဗာဟိရရုပ်တို့သည် ရူပါရုံ, သဒ္ဒါရုံ ဖြစ်သောအခိုက်၌ ရူပက္ခန္ဓာသို့ဝင်သေး၏ ဟူသောအနက်သည် အနုညာတတ္ထဖြစ်၏၊

ထို့ကြောင့် နိယံဆရာတို့သည်-

''ဧဝရှိရာ အကန့်ရှာ၊ ဧဝနောက်မှာ အနုညာ၊ သန္နိဋ္ဌာန်ကျ ဧဝတ္ထ၊ မုချယူလေပါ'' ဟူ၍မိန့်ကုန်၏၊

ဤသန္နိဋ္ဌာနတ္ထကိုရည်၍ ပရမတ္ထဇောတိကာ အဋ္ဌကထာ၌-

သတ္တေသုယေဝ ဟိ ခန္ဓောပစာရော သိဒ္ဓေါ။

ကသ္မာ ခန္ဓေသုယေဝ သတ္တောတိ ပညာပေတဗ္ဗတော- ဟူ၍မိန့်ဆိုသည်။

ဟိ-သင့်စွ၊ သတ္တေသုယေဝ-သတ္တဝါသန္တာန်တို့၌သာလျှင်၊ ခန္ဓောပစာရော-ခန္ဓာဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည်၊ သိဒ္ဓေါ-ပြီး၏၊ ကသ္မာ-အဘယ့်ကြောင့်နည်ဟူမူကား၊ ခန္ဓေသုယေဝ-ပရမတ်ဖြစ်သော ခန္ဓာတရားတို့၌သာလျှင်၊ သတ္တောတိ-သတ္တဝါဟူ၍၊ ပညာပေတဗ္ဗတော- ပညတ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

၄၂၇-ပညတ်နှစ်မျိုးကို ပြခြင်း

ထိုရုပ်နာမ်တရားတို့မှ ကြွင်းသောပညတ်တရားသည်-

၁။ အတ္ထပညတ်၊ ၂။ နာမပညတ် ဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိသည်။

၁။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် မြေ တောင် အစရှိသော အနက်၊ နေ လ ကြယ်တရာ စသော အနက်သည်-

အတ္ထံ ဟုတွာ တေန တေန ပကာရေန ဉာပေတဗ္ဗာတိ အတ္ထပညတ္တိ- ဟူသော ဟေတုကမ္မသာဓန၏ ဝစနတ်ကြောင့် အတ္ထပညတ်မည်၏၊

အတ္ထံ-ဒြပ်သည်၊ ဟုတွာ-ဖြစ်၍၊ တေန တေန ပကာရေန-ထိုထိုသောအပြားဖြင့်၊ ဉာပေတဗ္ဗာ- သိစေအပ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ-ထိုသို့သိစေအပ်သောသတ္တိကြောင့်၊ အတ္ထပညတ္တိ-အတ္ထပည်တ်မည်၏၊

ဤအတ္ထပညတ်သည်ပင် အထူးထူးသော အမည်ဖြင့် ဆိုအပ်သောကြောင့် ဝိဝိဓေဟိ နာမေဟိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝစ္စံ-ဟူသော ဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ဝစ္စပညတ်လည်းမည်၏၊

၂။ အနက်ဒြပ်ကိုခေါ်ဆိုကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဒါပညတ်သည်-

အတ္ထပညတ္တိယာ ပကာရေဟိ ဉာပေတီတိ ပညတ္တိ။

နာမသင်္ခါတာ ပညတ္တိ နာမပညတ္တိ-

ဟူသော ဟေတုကတ္တုသာဓန၏ ဝစနတ်ကြောင့် နာမပညတ်မည်၏၊

အတ္ထပညတ္တိယာ-အတ္ထပညတ်ကို၊ ပကာရေဟိ-အထူးထူးသောအပြားတို့ဖြင့်၊ ဉာပေတိ- သိစေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ-ထိုသို့သိစေတတ်သောသတ္တိကြောင့်၊ ပညတ္တိ-ပညတ်မည်၏၊ နာမသင်္ခါတာ-အမည်ဟူဆိုအပ်သော၊ ပညတ္တိ-ပညတ်တည်း၊ နာမပညတ္တိ- အမည်ဟုဆိုအပ်သောပညတ်။

ဤနာမပညတ်သည် နှုတ်မြွက်၍ခေါ်ဆိုကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် သဒ္ဒပညတ် လည်းမည်၏၊

၄၂၈-အတ္ထပညတ်အပြား ၆-ပါးကြိုပခြင်း

ဤနှစ်ပါးတို့တွင် အတ္ထပညတ်သည် အကျဉ်းအားဖြင့်

၁။ တဇ္ဇာပညတ်၊ ၂။ ဥပါဒါပညတ်၊ ၃။ သမူဟပည်၊ ၄။ သန္တပညတ်၊ ၅။ အဝတ္ထာဝိသေသပညတ်၊ ၆။ ဝိကပ္ပပညတ်၊ ဟူ၍ ၆-ပါးအပြားရှိ၏၊

ထို ၆-ပါးတို့တွင် ပညတ်တရား ပရမတ်တရားတို့၏ မိမိသဘောအလျောက် ဖြစ်ခြင်းသည် တဇ္ဇာပညတ်မည်၏၊

တခုခုကိုစွဲ၍ အသီးအသီးထင်ရှားခြင်းသည် ဥပါဒါပညတ်မည်၏၊

ပေါင်းစု၍ဖြစ်ခြင်းသည် သမူဟပညတ်မည်၏၊

ပရမတ်တရားတို့၏အစဉ်အားဖြင့်ဖြစ်ခြင်းသည် သန္တတိပညတ်မည်၏၊

အခိုက်အတန့်ထူးသောအားဖြင့်ဖြစ်ခြင်းသည် အဝတ္ထာဝိသေသပညတ်မည်၏၊

ထင်ရှားမရှိဘဲ ကြံ၍သိအပ်သောအနက်သည် ဝိကပ္ပပညတ်မည်၏၊

တဇ္ဇောပါဒါ သမူဟဉ္စ၊ သန္တတိ ဝတ္ထာ ဝိသေသာ။

ဝိကပ္ပါတိ ဆဓာ ဉောယျာ၊ သင်္ခေပေါ အတ္ထပညတ္တိယော- ဟူ၍ ဂါထာဆိုအပ်၏၊

ထိုသရုပ်ကို ပြခြင်းငှါ သင်္ဂြိုဟ်အဋ္ဌကထာ၌-

ကထံ တံ တံ ဘူတ ဝိပရိဏာမာကာရ မုပါဒါယ၊ တထာ တထာ ပညတ္တာ ဘူမိပဗ္ဗတာဒိကာ-

စသည်ဖြင့် ပြဆိုသည်။

အဓိပ္ပါယ်ကား- ထိုထိုသောဘူတရုပ်တို့၏ ဖောက်ပြန်သောအခြင်းအရာကိုစွဲ၍ ထိုထိုသောအခြင်းအရာအားဖြင့် ပညတ်အပ်သော မြေ တောင် ကျောက်ဆောင် ကျောက်ပြား အစရှိသော တဇ္ဇာပညတ်။

သစ်ဝါးတို့၏စုဝေးသောအခြင်းအရာကိုစွဲ၍ အိမ် ရထား လှည်း ဟူ၍၎င်း၊ မြေစိုင်တို့၏စုဝေးသောအခြင်းအရာကို စွဲ၍ အိုး အင် အုတ်ခဲဟူ၍၎င်း၊ ချည်မျှင်တို့၏စုဝေးသောအခြင်းအရာကိုစွဲ၍ ပုဆိုး အဝတ် ဟူ၍၎င်း ပညတ်အပ်သော သမူဟပညတ်။

ပရမတ်ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးကိုစွဲ၍ ယောက်ျား ပုဂ္ဂိုလ် လူ နတ် ဗြဟ္မာ စသည်ဖြင့် သမုတ်အပ်သော ဇာတိပညတ်၊ ဝါ၊ သန္တတိပညတ်။

နေ လတို့၏လည်းခြင်းစသည်ကိုစွဲ၍ သမုတ်အပ်သော အရှေ့ အနောက် တောင် မြောက် စသော ဒိသာပညတ်။

နံနက် ညဉ့် ပက္ခ မာသ စသောကာလပညတ်၊ ဝါ၊ ဝိကပ္ပပညတ်။

ထိုထိုသောရုပ်ကလာပ်တို့ဖြင့် မတွေ့အပ်သော အခြင်းအရာကိုစွဲ၍ ပညတ် အပ်သော တွင်း ဂူ လိုဏ်ခေါင်း အစရှိသော အာကာသပညတ်။

ထိုထိုသောကသိုဏ်းဝန်းစသောအာရုံ ဘာဝနာအထူးကိုစွဲ၍ ပညတ်အပ်သော ကသိုဏ်းနိမိတ်စသော နိမိတ္တပညတ် ဤနှစ်ပါးကို အဝတ္ထာဝိသေသပညတ်ဟု ဆိုသည်။

ဤသို့စသည်ဖြင့် ပြားသောအနက်ဒြပ်တို့သည် ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှား မရှိဘဲလျက် ပရမတ္ထဓမ္မ၏ အရိပ်အရောင် အတုဟူသော အခြင်းအရာဖြင့် စိတ် စေတသိက်တို့၏ အာရုံဖြစ်၍ ထင်ရှားသောကြောင့် အတ္ထပညတ်မည်၏ ဟူလိုသည်။

ဋီကာကျော်၌ကား-

သမူဟသန္တာနအဝတ္ထာဝိသေသာဒိဘေဒေါ-

ဟူ၍ အာဒိဝန်နှင့် ဆို၏၊

ပုဂ္ဂလပညတ် အနုဋီကာ၌ကား-

ဧတာ ဟိ ပညတ္တိယော သန္တာနပညတ္တိ, သမူဟပညတ္တိ, အဝတ္ထာဝိသေသ ပညတ္တီတိ တတ္ထ ပဗန္ဓော သန္တာနော သမုဒါယော, သမူဟော, ဥပါဒါဒိကော, ဒဟရဘာဝါဒိကော စ၊ အဝတ္ထာဝိသေသော- ဟူ၍ မိန့်၏၊

ဟိ-ထင်စွာဆိုအံ့၊ ဧတာ ပညတ္တိယော-ဤအတ္ထပညတ်တို့သည်၊ သန္တာန ပညတ္တိ-အစဉ်ဖြစ်သော ပညတ်၎င်း၊ သမူဟပညတ္တိ-အပေါင်းဖြစ်သော ပညတ်၎င်း၊ အဝတ္ထာဝိသေသပညတ္တိ- အခိုက်အတန့်အထူးကိုစွဲ၍ဖြစ်သောပညတ်၎င်း၊ ဣတိ-ဤ ၃-ပါးတို့တည်း။ တတ္ထ-ထို ၃-ပါးတို့တွင်၊ ပဗန္ဓော-မပြတ်ဖြစ်သောအစဉ်သည်၊ သန္တာနော-သန္တတိပညတ်မည် ၏၊ သမုဒါယော- အညီအညွတ်ဖြစ်ခြင်းသည်၊ သမူဟော-သမူဟပညတ်မည်၏၊ ဥပါဒါဒိကော စ-ဥပါဒ်အစရှိသည် သည်၎င်း၊ ဒဟရဘာဝါဒိကော စ-ငယ်သောအဖြစ် စသည်သည်၎င်း၊ အဝတ္ထာဝိသေသော- အခိုက်အတန့်အထူးဖြင့် ဖြစ်သော ပညတ် မည်၏၊

ဤဋီကာ၏အလိုသော် အတ္ထပညတ်ဟူသမျှကို ဤ ၃-ပါး၌သာ သင်္ဂြိုဟ်အပ်၏ ဟူလိုသည်။

၄၂၉-နာမပညတ်အပြား ၆-ပါးကိုပြခြင်း

ထိုအနက်ဒြပ်ကိုသိစေတတ်သော ဝါစကသဒ္ဒဖြစ်သော နာမပညတ်ကိုကား-

၁။ နာမည်၊ ၂။ နာမကမ္မ၊ ၃။ နာမဋ္ဌေယျ၊ ၄။ နိရုတ္တိ၊ ၅။ ဗျဉ္စန၊ ၆။ အဘိလာပ-

ဟူသော ၆-ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့် ပြအပ်၏၊

ထို ၆-ပါးတို့တွင်-

အတ္ထေသု နာမေတီတိ နာမံ-

ဟူသောဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ မြေ တောင် စသောအနက်ဒြပ်တို့၌ ညွတ်တတ်သောကြောင်၎င်း၊

အတ္တနိ စတေေ္ထ နာမေတီတိ နာမံ-

ဟူသောဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ မိမိတို့အနက်ဒြပ်ကိုညွတ်စေတတ်သောကြောင့်၎င်း၊ ဘူမိ ပဗ္ဗတ စသောအမည်သည် နာမပညတ် မည်၏၊

ဌပနံ ဌေယျံ၊ နာမဿ ဌေယျံ နာမဌေယျံ။

ဌပနံ-ထားခြင်း၊ ဌေယျံ-ထားခြင်း၊ နာမဿ-အမည်ကို၊ ဌေယျံ-ထားခြင်းတည်း။ နာမဌေယျံ- အမည်ကိုထားခြင်း။

ဤဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ပြုအပ်ပြီးသောအမည်ကို ဒြပ်ပေါ်၌ထားခြင်းသည် နာမဌေယျမည်၏၊

အတ္ထံ နီဟရိတွာ ဥတ္တိ နိရုတ္တိ။

အတ္ထံ-အနက်သဘောကို၊ နီဟရိတွာ-ထုတ်ဆောင်၍၊ ဥတ္တိ-ဆိုခြင်းတည်း၊ နိရုတ္တိ- အနက်ကိုထုတ်ဆောင်၍ဆိုခြင်း။

ဤဝစနတ္ထနှင့်ညီစွာ ထားပြီးသောနာမ၏အနက်ကို အက္ခရာကို အကြောင်းပြုသဖြင့် ထုတ်ဆောင်၍ဆိုခြင်းသည် နိရုတ္တိ မည်၏၊

အတ္ထံ ဝိဝရိတွာ ဗျဉ္ဇယတီတိ ဗျဉ္ဇနံ။

အတ္ထံ-အနက်ကို၊ ဝိဝရိတွာ-ဖွင့်လှစ်၍၊ ဗျဉ္ဇယတိ-ပြတတ်၏၊ ဣတိ-ထို့ကြောင့်၊ ဗျဉ္ဇနံ- ဗျဉ္ဇနမည်၏၊

အဘိမုခေါ ဟုတွာ လပတီတိ အဘိလာပေါ။

အဘိမုခေါ-အနက်သဘောသို့ ရှေ့ရှုသည်၊ ဟုတွာ-ဖြစ်၍၊ လပတိ-ခေါ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ- ထိုသို့အနက်ကို ရှေ့ရှုသည်ဖြစ်၍ ခေါ်ဆိုတတ်သော သတ္တိကြောင့်၊ အဘိလာပေါ-အဘိလာပမည်၏၊

ဧတ္ထ အဘိလပတီတိ အတ္ထာဘိမုခေါ ဟုတွာ တံ ဒေတီတိ အတ္ထော။(ဒီပနီ)

ထားအပ်သော အနက်သဘောကို သိစေခြင်းငှါ ဖွင်းပြအပ်သောဝါကျသည် ဗျဉ္ဇနမည်၏၊

ထိုအနက်သဘောကိုရှေ့ရှုလျက် ခေါ်ဆိုခြင်းသည် အဘိလာပမည်၏ ဟူလိုသည်။

ပညတ် ၆-ပါး၏သာဓကကိုပြခြင်း

ဤအမည် ၆-ပါးတို့ ထင်ရှားလောက်သော ဥဒါဟရုဏ်ကား ဆရာတပါးသည် တပည့်သူငယ်ကို ရှင်ပြုပြီးသော် ခေါ်ဆိုရုံ အမည်မှည့်အံ့ဟု ကြံ၍ ပဏ္ဍိတဟူသော အမည်ကိုပြု၏၊ ပြီးလျှင် ထိုအမည်ကို ထိုသာမဏေ၏ကိုယ်၌ထား၏၊

ဘယ့်ကြောင့် ဤသာမဏေကို ပဏ္ဍိတမည်သနည်းဟု သူတပါးမေးလျှင် သိမြင်တတ်သောဉာဏ်ရှိပေသည်။ ထို့ကြောင့်-

ပဏ္ဍန္တိ ဇာနန္တိီတိ ပဏ္ဍာ၊ ပဏ္ဍာယ ဣတာတိ ပဏ္ဍိတာ-

ဟူသောဝစနတ္ထရသင့်သည်နှင့်ညီစွာ သိမြင်လိမ္မာသောပညာဖြင့် ဖြစ်တတ်သောကြောင့် ပဏ္ဍိတမည်သည်ဟုဆိုသည်။ ဤသို့နှလုံးသွင်း၍ ပဏ္ဍိတ ဟူသောအမည်ဖြင့် သာမဏေကိုခေါ်ဆိုလေ၏၊

ဤ ဥဒါဏရုဏ်၌ အမည်မှည့်ရန် ကြံခြင်းသည် နာမ။

ပ အက္ခရာ, ဏ္ဍိ အက္ခရာ, တ အက္ခရာတို့ကိုရုံးစု၍ ပဏ္ဍိတ ဟူသောအမည်ကို မှည့်ခြင်းသည် နာမကမ္မ။

ထိုအမည်ကို သာမဏေ၏ကိုယ်၌ ထားခြင်းသည် နာမဌေယျ။

ကြောင်းဖြစ်သော သတ္တိဗျတ္တိကို ထုတ်ဆောင်ခြင်းသည် နိရုတ္တိ။

ထုတ်ဆောင်သောအနက်ထင်ရှားအောင် ပဏ္ဍန္တိ ဇာနန္တိ စသောဝါကျကိုပြုခြင်းသည် ဗျဉ္ဇန။

ထိုဝါကျအနက်ကိုရှေ့ရှု၍ ပဏ္ဍိတ ဟူသောအမည်ကို ခေါ်ဆိုခြင်းသည် အဘိလာပ မည်၏ဟု မှတ်ရမည်။

(သိမ်မွေ့၏၊ ကွဲအောင် စေ့စေ့ နှလုံးသွင်းလေ။)

ဤနာမည်ပညတ်သည်-

၁။ ပရမတ္ထအားဖြင့်ထင်ရှားရှိသည်ကို ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနပညတ်၊

၂။ ပရမတ္ထအားဖြင့်ထင်ရှားမရှိသည်ကို ခေါ်ဆိုသော အဝိဇ္ဇမာနပညတ်၊

၃။ ထင်ရှားရှိသည်ကိုစွဲ၍ မရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ်၊

၄။ ထင်ရှားမရှိသည်ကိုစွဲ၍ ရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော အဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနပညတ်၊

၅။ထင်ရှားရှိသည်ကိုစွဲ၍ ထင်ရှားရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော ဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနပညတ်၊

၆။ ထင်ရှားမရှိသည်ကိုစွဲ၍ ထင်ရှားမရှိသည်၌ ခေါ်ဆိုသော အဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ်-

ဟူ၍ ၆-ပါးအပြားရှိ၏၊ ။ဥဒါဟရုဏ်နှင့်တကွ နောက်က ပြခဲ့ပြီ။

ဤတွင် ပစ္စည်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းဆိုင်ရာ

ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ

၄၃၀-သမထ၊ ဝိပဿနာ၊ ဘာဝနာ ကမ္မဋ္ဌာန်း ခေါ်ဆိုရပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။ကမ္မဋ္ဌာန်းလေးဆယ်၊ ခေါ်ဘွယ်မည်ရ၊ သမထဘာဝနာ၊ လက္ခဏာ ၃-ပါး၊ တရားတို့မှာ၊ ဝိပဿနာ၊ သညာဘယ့်ကြောင့်ဆိုသနည်း။

ဖြေ။ ။ဘာဝေတဗ္ဗာတိ ဘာဝနာ-ဟူသောဝစတ္ထနှင့်ညီစွာ နှုတ်ဖြင့်၎င်း၊ စိတ်ဖြင့်၎င်း ပွားစေအပ်သော သမ္မာဆန္ဒ၊ ဝီရိယသည် ဘာသနာမည်၏၊

ဤဘာဝနာသည်ပင်-

ဒုဝိဓာ ဘာဝနာ ကမ္မဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနတာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ-

ဟူသောဋီကာနှင့်အညီစွာ နှစ်ဖြာသော ဘာဝနာကုသိုလ်ကံ၏၊ ဖြစ်ရာဖြစ်သောကြောင့် လည်း ကမ္မဋ္ဌာန်းမည်၏၊

ဤကမ္မဋ္ဌာန်း၂။ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိသည်။

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ကသိုဏ်းစသော ကမ္မဋ္ဌာန်း ၄၀-သည်-

နီဝရဏာနိ သမေတိတီ သမထော-

ဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် သမထကမ္မဋ္ဌာန်းမည်သည်။

ယောဓမ္မော၊ အကြင်တရားသည်။ နီဝရဏာနိ၊ ကာမဆန္ဒစသောနီဝရဏတို့ကို။ သမေတိ၊ ငြိမ်းစေတတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထိုသို့ ငြိမ်းစေတတ်သော သတ္တိကြောင့်။ သမထော၊ သမထ မည်၏၊။ အရကား တခုတည်းသောအာရုံကို အာရုံပြု၍ တည်ကြည်ခြင်း ဟူသော သမာဓိတရားရ၏၊

အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တဟူသော လက္ခဏာရေး၃-ပါးသည်-

ဝိဝိဓေန အာကာရေန သင်္ခါရေ ပဿတီတိ ဝိပဿနာ-

ဟူသောဝစနတ္ထကြောင့် ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းမည်၏၊

ယော ဓမ္မော၊ အကြင်ဉာဏ် တရားသည်။ ဝီဝိဓေန၊ အထူးထူးအပြားပြားသော။ အာကာရေန၊ အခြင်းအရာဖြင့်။ သင်္ခါရေ၊ သင်္ခါရတရားတို့ကို။ ပဿတိ၊ ရှုတတ်မြင်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဝိပဿနာ၊ ဝိပဿနာမည်၏၊

အရကား-မှန်ကန်စွာသိတတ်သော ပညာတရားရ၏၊

၄၃၁- ကာမကုသိုလ် ရှုမကုသိုလ် ၂-ပါးလုံးပင် နီဝရဏ ငြိမ်းနိုင်ပုံကို ပြခြင်း

ကမ္မဋ္ဌာန်း ၄၀-သည် နီဝရဏကို ငြိမ်းစေတတ်၏ဟူသော ကာမကုသိုလ်စိတ်ဖြင့် စီးဖြန်းသော ဘာဝနာဖြင့် ငြိမ်းပါအံ့လော၊ ရူပစိတ်ဖြစ်မှ ငြိမ်းသလောဟူငြားအံ့-

ရံဖန်စီးဖြန်းသောပုဂ္ဂိုလ်၏ ကာမကုသိုလ်ဘာဝနာဖြင့်လည်း ငြိမ်း၏၊ ငြိမ်းသော်လည်း ကုသိုလ်စိတ်ဖြင့် အခိုက်အတန့်သာ ငြိမ်းသည်၊ စျာန်၏ ရှေ့အဖို့၌ဖြစ်သော ကာမကုသိုလ်စိတ်တို့၌ကား ရူပစျာန်မှာ ဝေးကွာသကဲ့သို့ ဝိက္ခမ္ဘနဖြင့်ပင် ငြိမ်း၏ ဟူပေ။

ဘာဝနာ ၃-ပါး နိမိတ် ၃-ပါးစျာန်တရား ဖြစ်ပုံတို့ကို ပြခြင်း

သရုပ်ကို ထင်စွာဆိုဦးအံ့ စျာန်ရလိုသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ပထဝီကသိုဏ်းဝန်း စသည်တို့တွင် တပါးပါးကို အာရုံပြု၍ပထဝီ ပထဝီဟု စီးဖြန်း၏ထိုသို့စီးဖြန်းခြင်းသည် ပရကမ္မဘာဝနာမည်၏၊

ထိုဘာဝနာ၏၊ အာရုံဖြစ်သော ကသိုဏ်းဝန်းသည် ပရိကမ္မနိမတ် မည်၏၊

ထိုပရိကမ္မဘာဝနာဖြင့် လွန်စွာပွားစေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား မျက်စိဖြင့်မြင်သကဲ့သို့ မနောဒွါရ၌ လွန်စွာထင်သော အာရုံသည် ဥဂ္ဂဟနိမိတ် မည်၏၊

ထိုဥဂ္ဂဟ နိမိတ်ဖြစ်သည်မှ နောက်၌ ထိုနိမိတ်ကို အာရုံပြု၍ တဖန်တလဲလဲပွားစေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ထိုနိမိတ်ထက် သန့်ရှင်းကြည်လင်စွာထင်သော မှီရာဒြပ်မှလွတ်သော ပညတ်သက်သက်ဖြစ်သော အာရုံသည် ပဋိဘာဂနိမိတ်မည်၏၊

ထိုအခါ ကာမာဝစရသမာဓိဟု ဆိုအပ်သော ဥပစာရဘာသနာသည် ပြီးပြည့်စုံ၏၊

ထိုပဋိဘာဂနိမိတ်ထင်သည်မှ နောက်၌ ထိုနိမိတ်ကို အာရုံပြု၍ ဥပစာရဘာဝနာဖြင့် မှီဝဲသောပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ၊ ဥပစာ၊ အနုလုံ၊ ဂေါတြဘူဟူသော ကာမကုသိုလ်ဇောနောင် ရူပါဝစရကုသိုလ် ပထမစျာန်သည် အာဒိကမ္မိကအား တကြိမ်သာဖြစ်၍ ဘဝင်ကျ၏၊ ထိုအခါ ဘာဝနာအား အပ္ပနာဘာဝနာဖြစ်၏၊

ပရိကမ္မဘာဝနာ၌ ပရိကမ္မနိမိတ်၊ ဥဂ္ဂဟနိမိတ်နှစ်ပါးထင်သည် ဥပစာရဘာသနာ၌ ပဋိဘာဂနိမိတ်ထင်သည်။ အပ္ပနာဘာဝနာ၌လည်း ၎င်းပဋိဘာဂနိမိတ်ပင်ထင်သည်။

ယင်းသို့ ဥပစာရသမာဓိဖြစ်သော ကာမကုသိုလ်ဇောမှစ၍ ကသိုဏ်းဝန်းတည်း ဟူသော အာရုံ၌စိတ်ကို ရှေ့ရှုတင်ခြင်း, အာရုံကိုအဖန်တလဲလဲ သုံးသပ်ခြင်း အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်း မပျ့လွင့်ပဲ တည်ကြည်ခြင်းဟူသော အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံပြီးဖြစ်၍ ကာမဂုဏ်အာရုံတို့၌ ညွတ်တတ်သော ကာမဆန္ဒ အမျက်ထွက်တတ်သောဗျာပါဒ ငိုက်မျဉ်း ပျင်းရိတတ်သောထိန, မိဒ္ဓ, တုန်လှုပ်ပူပန်တတ်သော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ, ယုံမှားတတ်သောဝိစိကစ္ဆာ ဤနိဝရဏ ငါးပါးတို့သည် အနားမကပ်လာပဲ ငြိမ်းချမ်းလေကုန်သည်။

ထို့ကြောင့် ကသိုဏ်းဝန်းစသော ကမ္မဋ္ဌာန်း၄၀-တို့သည် နီဝရဏကိုငြိမ်းစေတတ်သည်ဖြစ်၍ သမသမည်၏ ဟူလေသည်။

၄၃၂-စရိုက် ၆ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။သီးခြားအလိုက်၊ စရိုက်ပြားရာ၊ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ၊ ထိုက်ရာကမ္မဋ္ဌာန်းဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။စရိုက်သည် တရားကိုယ်အားဖြင့်

၁။ ရာဂစရိုက်၊

၂။ ဒေါသစရိုက်၊

၃။ မောဟစရိုက်၊ ၄။ သဒ္ဓါစရိုက်၊

၅။ ဗုဒ္ဓိစရိုက်၊

၆။ ဝိတတ်စရိုက်၊

ဟူ၍ ၆-ပါးအပြားရှိသည်။

ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့်ကား ၆၃-ပါး အပြားရှိ၏၊ ဘယ်သို့ပြားသနည်း ဟူမူကား- ရာဂါဒိတိက်၌၊

ရာဂစရိုက်, ဒေါသစရိုက်, မောဟစရိုက်၊ ရာဂဒေါသစရိုက်, ရာဂမောဟစရိုက်, ဒေါသမောဟစရိုက်, ရာဂ ဒေါသ မောဟစရိုက်ဟူ၍ ဧကက ၃-ပါး, ဒုက ၃-ပါးတိက တပါးအားဖြင့် ၇-ပါးပြားသည်။

သဒ္ဓါဒိတိက်၌လည်း-

သဒ္ဓါစရိုက်, ဗုဒ္ဓိစရိုက်၊ ဝိတက်စရိုက်၊ သဒ္ဓါဗုဒ္ဓိစရိုက်, သဒ္ဓါဝိတက်စရိုက်, ဗုဒ္ဓိဝိတက်စရိုက်, သဒ္ဓါ, ဗုဒ္ဓိ, ဝိတက် စရိုက်ဟူဧကက ၃-ပါး, ဒုက ၃ ပါး, တိကတပါးအားဖြင့်ရ-ပါးပြားသည်။

နှစ်ရပ်ကိုပေါင်းသော် ၁၄-ပါး ဖြစ်၏၊ ဤသတ္တက နှစ်ရပ်တို့တွင် ရှေ့သတ္တက၌ တပါးတပါးကို မူလတည်၍ နောက်သတ္တကဖြင့် စပ်လျက်ယူအပ်ရကား-

ရာဂသဒ္ဓါစရိုက်, ရာဂဗုဒ္ဓိစရိုက်, ရာဂဝိတက်စရိုက်, ရာဂသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိစရိုက်, ရာဂ သဒ္ဓါဝိတက်စရိုက်, ရာဂဗုဒ္ဓိ ဝိတက်စရိုက်, ရာဂ သဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓိ ဝိတက်စရိုက်ဟူ၍ ၇-ပါးဖြစ်၏၊

ဤအတူ ဒေါသကို မူတည်ရာ၌ ၇-ပါး။ မောဟကိုမူတည်ရာ၌ ၇-ပါး။ ရာဂ, ဒေါသ, ကိုမူတည်ရာ၌လည်း ၇-ပါး။ ရာဂမောဟကို မူတည်ရာ၌လည်း ၇-ပါး။ ဒေါသ, မောဟကို မူတည်ရာ၌လည်း ၇-ပါး။ ၃-ပါးလုံးကိုမူတည်ရာ၌လည်း ၇-ပါးစီဖြစ်၍ တေသဋ္ဌိ စရိုက် ၆၃-ပါး ဖြစ်သတည်း။ ထို့ကြောင့်-

ရာဂါဒိကေ တိကေ သတ္တ၊ သတ္တ သဒ္ဓါဒိကေ တိကေ။

ဧကဒွီတိကမူလမှိ၊ မိဿတော သတ္တသတ္တကံ-

ဟူ၍မိန့်သည်။

ရာဂါဒိကေတိကေ၊ ရာဂစသောတိက်၌။ သတ္တ၊ ၇-ပါးသော စရိုက်တို့၎င်း။ သဒ္ဓါဒိကေ တိကေ၊ သဒ္ဓါစသောတိက်၌။ သတ္တ၊ ၇-ပါးသော စရိုက်တို့၎င်း။ ဧကဒွိတိက မူလမှိ၊ ဧကမူ ၃-ပါး၊ ဒွိမူ ၃-ပါး တိမူတပါး၌။ မိဿတော၊ ရောနှောသောအားဖြင့်။ သတ္တသတ္တကံ၊ ၇-ပါးသောသတ္တက၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တေသဋ္ဌိ စရိတာ၊ ၆၃-ပါးသော စရိုက်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏၊

၄၃၃-စရိုက်နှင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ယှဉ်တွဲ၍ပြခြင်း

ဤစရိုက်နှင့် လျော်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်း၌-

ဒသအသုဘာ ကာယဂတာသတိ သင်္ခါတာ ကောဋ္ဌာသဘာဝနာစ ရာဂစရိတဿ သပ္ပါယာ။

စတေဿာ အပ္ပမညာယော နီလာဒီနိ စ စတ္တာရိ ကသိဏာနိ ဒေါသစရိတဿ။

အာနာပါနံ မောဟစရိတဿ ဝိတက္ကစရိတဿ စ။

ဗုဒ္ဓါနုဿတိ အာဒယော ဆ သဒ္ဓါစရိတဿ။

မရဏဥပသမသညာ ဝဝတ္ထာနာနိ ဗုဒ္ဓိစရိတဿ။

သေသာနိ ပန သဗ္ဗာနိပိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ သဗ္ဗေသမ္ပိ သပ္ပါယာနိ-ဟူ၍ ပြဆိုသည်။

ဆောင်ပုဒ်။

အသုဘနှင့်၊ ကာယဂတာ၊ ဆယ့်တဖြာ၊ ရာဂကြီးသူအား။

အပ္ပမညာ၊ နီလာဒိက၊ ဤရှစ်ဝ၊ ဒေါသကြီးဖို့ထား။

အာနာပါန၊ ဤတဝ၊ မောဟ ဝိတက်များ။

ဗုဒ္ဓဓမ္မ၊ သံဃ သီ စာ၊ ဒေဝတာ၊ သဒ္ဓါထက်သူအား။

ဥပသမာ၊ မရဏာ နှင့်၊ သညာဝဝတ္တာန်၊ ဤ-၄တန်၊ ဉာဏ်ခံကြီးသူများ။

စရိုက်ဝေငှ၊ သုံးဆယ်မျှ၊ သောသခပ်သိမ်းအား။

ဤသို့ ဖြေလေ။

၄၃၄-ကမ္မဋ္ဌာန်းနှစ်ပါး ပြားပုံကိုပြခြင်း

မေး။ ။စရိုက်ကိုရွေး၊ နည်းပေးစရာ၊ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ၊ ထိုက်ရာကမ္မဋ္ဌာန်း၊ ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ကမ္မဋ္ဌာန်းသည်-

၁။ သဗ္ဗတ္ထက ကမ္မဋ္ဌာန်း၊

၂။ ပါရီဟာရိယ ကမ္မဋ္ဌာန်း-

ဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိသည်။

ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် ပထဝီ, အာပေါ, တေဇော, ဝါယော, အာလောက, အာကယသ ဟူသော ကသိုဏ်း ၆-ပါး အာရုပ္ပ ၄-ပါး ဤဃယ်ပါးသော ကမ္မဋ္ဌာန်း တို့သည် အလုံးစုံသော စရိုက်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် လျောက်ပတ်သောကြောင့် ပါရိဟာရိယ ကမ္မဋ္ဌာန်းမည်၏၊

၄၃၅-ဗြဟ္မဝိဟာရတရား လေးပါး

မေး။ ။အပ္ပမညာ၊ လေးဖြာအမှန်၊ စီးဖြန်းရန်၊ ပ၊ ကံဘယ်သို့ ပြားသနည်း။

ဖြေ။ ။အပ္ပမညာလေးပါးကို စီးဖြန်း၍ စျာန်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စီးဖြန်းဟန် ပရိကံကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ လာသောနည်းဖြင့် အကျဉ်းမျှ ပြလိုက်အံ့။

၄၃၆-မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

အပ္ပမညာလေးပါးတွင် မေတ္တာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရကို ပွား၍ ပထမစျာန်စသည်ကို ရခြင်းငှာ အလိုရှိသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သည် ကြောင့်ကြကြီးဆယ်ပါး၊ ကြောင့်ကြငယ်ခုနှစ်ပါးတို့ကို ဖြစ်ပြီးသော် ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စပြု၍ ထိုဆွမ်း၏ အဆိပ်ကို ငြိမ်းစေပြီးမှ ဆိတ်ငြိမ်ရာဌာနသို့ ကပ်၍ ခင်းအပ်သော နေရာ၍ ကောင်းစွာထိုင်နေပြီးလျှင် ရှေးဦးစွာ အမြတ်ထွက်ခြင်းဟူသော ဒေါသ၌ အပြစ်ကို၎င်း၊ သည်းခံခြင်းဟူသော ခန္တီ၌ အကျိုးကို၎င်း ဆင်ခြင်အောက်မေ့အပ်၏၊

အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ဤမေတ္တဘာဝနာဖြင့် ဒေါသကို ပယ်အပ်၏၊ ခန္တီတရားသို့ ကပ်အပ်၏၊ ဒေါသ၏အပြစ်ကို မမြင်သော် ပယ်ခြင်းဌာ မတတ်ကောင်း။ ခန္တီ၏ အကျိုးကို မမြင်သော်ရခြင်းဌာ အလိုမရှိ။ ထို့ကြောင့် အမျက်ထွက်းခြင်း၌ အပြစ်ကို၎င်း သည်းခံခြင်း၌ အကျိုးကို၎င်း ရှေးဦးစွာ ဆင်ခြင်အပ်၏၊

အမျက်ထွက်ခြင်း၏အပြစ်

ဘယ်သို့ဆင်ခြင်အပ်နည်းဟူမူ ငါတို့ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည်-

ကောဓော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ကောဓော ဓမ္မံ နပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ ကောဓော သဟတေ နရံ-

ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ကောဓော၊ အမျက်ထွက်သောသူသည်။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို။ န ဇာနာတိ၊ မသိနိုင်။ ကောဓော၊ အမျက်ထွက်သောသူသည်။ ဓမ္မံ၊ အကြောင်းကို။ န ပဿတိ၊ မမြင်နိုင်။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ ယံ နရံ၊ အကြင်သူကို။ ကောဓော၊ အမျက်ဒေါသသည်။ သဟတေ၊ နှိပ်စက်၏၊ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ အန္ဓတမံ၊ အလွန်မိုက်မဲတွေဝေခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

ဤ ဒေသနာအမြွက်ဖြင့် အမျက်ထွက်သောသူသည် အကျိုးကို၎င်း၊ အကြောင်းကို၎င်း ကောင်းစွာ မသိမမြင်နိုင်သည်သာ ဖြစ်၏၊ အကြင်သူ၏ အမျက်သည် အတွင်းမှထွက်၍ ကိုယ်အလုံးကို နှိပ်စက်သောအခါ လွန်စွာမိုက်မဲတွေဝေသည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုသို့ မိုက်မဲတွေဝေသောကြောင့် အပြုသင့်သော အမှု၊ မဆိုသင့်သောစကားကို ပြုမိဆိုမိသည်သာ ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် အမျက်ဒေါသကို မထွက်ရအောင် ငါသိမ်းဆည်းအံ့ဟု နှလုံးသွင်းရာသည်၊ နှလုံးသွင်းပြီးမှ သည်းခံခြင်း ခန္တီ၏အကျိုးကိုလည်း ဤသို့ ဆင်ခြင်အပ်၏၊

သည်းခံခြင်း၏အကျိုး

ခန္တီပရမံ တပေါ တိတိက္ခာ၊ နိဗ္ဗာနံ ပရမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ။

ခန္တီဗလံ ဗလာနီကံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

တိတိက္ခာ၊ သူတပါးပြစ်မှားသည်ကို အတုံ့မလှန် သည်းခံခြင်းလက္ခဏာ ရှိသော။ ခန္ဓီ၊ ခန္ဓီတရားသည်။ ပရမံ၊ မြတ်သော။ တပေါ၊ ခြိုးခြံသော အကျင့်တည်း။ နိဗ္ဗာနံ၊ ဒေါသမာန်စောင်၏ ငြိမ်းခြင်းကို။ ပရမံ၊ မြတ်လှ၏ ဟူ၍။ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဘုရားသခင်တို့သည်။ ဝဒန္တိ၊ ဟောတော်မူကုန်၏၊ ခန္တီဗလံ၊ သည်းခံခြင်းတည်းဟူသော အားသည်။ ဗလာနိကံ၊ အားအပေါင်းတို့ထက် ကောင်းမွန်ကြီးမြတ်သောအားတည်း။ တံ၊ ထိုခန္ဓီဗလ ရှိသောသူကို။ ဗြာဟ္မဏံ၊ မကောင်းမှုကို အပပြုပြီးသောသူ ဟူ၍။ အဟံ၊ ငါဘုရားသည်။ ဗြူမိ၊ ဟောတော်မူ၏၊

ဤသို့သော ဒေသနာဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သူတပါးတို့ ပြစ်မှားသမှု ထောင်းထုညှဉ်းဆဲ စောင်းမဲရေးရွတ် ပေါက်လွှတ်နှိပ်စက်သော အမှုကိုလျက် အမျက်မရှ ဒေါသမပြန် သည်းခံသော အကျင့်သည် ခပ်သိမ်းသော အကျင့်ဟူသမျှထက် မြတ်ထွက်လှသော အကျင့်ဖြစ်သည် ဟူ၍ ပြတော်မူသောကြောင့် စင်ဖြူသော စာရိတ္တကို တောင့်တသော ငါသည်လည်း အားတကာတို့ထက် လွန်မြတ်သော ခန္ဓီဗလကို ပြည့်ရအံ့သည်တကားဟု ခန္တီတရား၏ အကျိုးကို ဆင်ခြင်အပ်၏၊

ယင်းသို့ ဆင်ခြင်၍ မြင်အပ်ပြီးသော အပြစ်ရှိသောဒေါသကို ခွာခြင်းဌာ သိအပ်ပြီးသော အကျိုးရှိသော ခန္ဓီဗလ၌ နိစ္စယှဉ်ခြင်းဌာ မေတ္တတရားကို ပွားလိုသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ရှေးဦးစွာ မေတ္တာမပွားသောပုဂ္ဂိုလ် ပွားရားသော ပုဂ္ဂိုလ် တို့ကိုလည်း ပိုင်းခြား၍ သိအပ်၏၊

ရှေးဦးစွား မေတ္တာမပွားထိုက်သူ ၄-ဦး

ဘယ်သို့သိအပ်သနည်းဟူမူ-

၁။ မစုံမက်လှ မုန်းကြသော အပ္ပိယပုဂ္ဂိုလ်၊

၂။ အလွန်ချစ်လှသော အပ္ပိယပုဂ္ဂိုလ်၊

၃။ မမုန်းမချစ် လျစ်လျူသာ တည်သော မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်၊

၄။ ရန်သူဖြစ်သော ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်။

ဤ ၄-ဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မေတ္တာကို မပွားစေအပ်။ အသွင် မတူသောသူ ဟူသည်ကား ယောကျ်ားသည် မိန်မ၌၊ မိန်မသည် ယောကျ်ား၌ မပွားစေအပ် ဟူလိုသည်။

သေလေပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌လည်း မပွားစေအပ်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူလျှင် မချစ်ခင်အပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ချစ်သော အရာ၌ ထားရခြင်း သည်လည်း ပင်ပန်၏၊

အလွန်ချစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား လျစ်လျူသော အရာ၌ ထားရခြင်းသည် ပင်ပန်း၏

လျစ်လျူသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဂရုအရာ၌ ထားရခြင်း ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ချစ်ခင်သော အရာ၌ ထားရခြင်းသည်လည်း ပင်ပန်၏၊ သမာဓိကို ဖြစ်စေခြင်းဌာ စွမ်းနိုင်ခဲ၏၊ ထို့ကြောင့် ဤ ၄-ဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ရှေးဦးစွာ မေတ္တာမပွားရာသတည်း။

အသွင်မတူသော မိန်းမတို့အား ရှေးဦးစွာ မေတ္တာပွားမှု တပ်မက်သော ရာဂ တရား ဖြစ်ပေါ်တတ်၏၊

သေလွန်ပြီသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား အာရုံပြုကာ မေတ္တာပွားမှု ပရိဒေဝ တရားဖြစ်တတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဤ ၂-ဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အားလည်း ရှေးဦးစွာ မေတ္တာမပွားရသတည်း။

ရှေးဦးစွာ မေတ္တာပွားထိုက်သူနှင့် မေတ္တာပွားပုံ

အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်၌ ရှေးဦးစွာ မေတ္တာပွားရာသနည်းဟူမူကား မိမိကိုယ်၌ ရှေးဦးစွာ ပွားစေအပ်၏၊ ဘယ်သို့ပွားစေအပ်သနည်းဟူမူ-

အဟံ သုခီ ဟောမိ၊ အဟံ နိဒုက္ခော ဟောမိ၊ အဟံ အဝေရာ ဟောမိ၊ အဟံ အဗျာပဇ္ဇော ဟောမိ၊ အဟံ အနီဃော ဟောမိ၊ အဟံ သုခီ အတ္တာနီ ပရိဟရော ဟောမိ။

ဟူ၍ ပွားစေအပ်၏၊

မြန်မာဘာသာစကား- ငါသည် ကိုယ်၏ ချမ်းသာခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသတည်း။ ငါသည် ဆင်းရဲခြင်းမှ ကင်းစေသတည်း။ ငါသည် ရန်သူအပေါင်း မကောင်းမှုအပေါင်းမှ ကင်းစေသတည်း။ ငါသည် ပျက်စီးခြင်း၊ နှလုံးပင်ပန်းခြင်း၊ အမျက်ထွက်ခြင်းမှ ကင်းစေသတည်း။ ငါသည် ဥပဒ္ဒဝေါ အပေါင်းမှ ကင်းစေသတည်း။ ငါသည် ချမ်းသာဘိလျက် မိမိကိုယ်ကို ကောင်းစွာ ရွက်ဆောင်နိုင်စေသတည်း- ဟူလိုသည်။

ယင်းသို့ မိမိကိုယ်၌ အဖန်ဖန်တလဲလဲ ပွားစေအပ်သော မေတ္တာဖြင့် ဥပစာရသမာဓိ၊ အပ္ပနာ သမာဓိတို့ကို ဆောင်နိုင်ပါအံ့လောဟူမူ မိမိကိုယ်ကိုသာလျှင်အနှစ်တရာ၊ အနှစ်တထောင် ပတ်လုံး ပွားစေအပ်သော မေတ္တာဖြင့် သမာဓိနှစ်ပါးကို မဆောင်နိုင်ချေ။ ယင်းသို့ မဆောင်နိုင်လျက် ဘယ်အကျိုးရှိ၍ မိမိကိုယ်ကို ရှေးဦးစွာ ပွားရာသနည်းဟူမူ မိမိကိုယ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအားဖြင့် မေတ္တာပွားပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ငါသည် ချမ်းသာခြင်းကို အလိုရှိသည်။ ဆင်းရဲခြင်းကို စက်ဆုပ်သည် အသက်ရှင်ခြင်းကို အလိုရှိသည် သေခြင်းကို အလိုမရှိ။

ငါကဲ့သို့ပင် တပါးသော သတ္တဝါတို့သည်လည်း ချမ်းသာခြင်းကို အလိုရှိကုန်၏၊ ဆင်းရဲခြင်းမှ စက်ဆုပ်ကုန်၏ဟု မိမိကိုယ်ကို သက်သေထား၍ တပါးသော သတ္တဝါတို့၌ မေတ္တာစိတ် ဖြစ်လွယ်စိမ့်သောငှာ မိမိကိုယ်ကို ရှေးဦးစွာ မေတ္တာပွားရာသတည်း။

ယင်းသို့ ပွားပြီးသည်၏၊ အခြားမဲ့၌ တပါးသူတို့တွင် အဘယ်သူကို ရှေးဦးစွာ ပွားရာသနည်းဟူမူ မိမိအား သင်ကြားပြသသော ဆရာ၊ ဩဝါဒပေးသော ဥပဇ္ဈာယ်ဖြစ်စေ၊ ထိုဆရာဥပဇ္ဈာယ်မျှလောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဖြစ်စေ တဦးဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ရည်မှတ်သား၍ အလေးပြုအပ် ချီးမွမ်းအပ်သော ထိုဆရာ၏ သီလ၊ ပညာ၊ သမာဓိဂုဏ်ကို အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့၍-

ဧသ ဧသော သပ္ပုရိသော၊ ဤသူတော်ကောင်းသည်။ သုခီ၊ ချမ်းသာခြင်းရှိသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ နိဒုက္ခော၊ ဆင်းရဲမရှိသည်။ ဟောတု ဖြစ်စေသတည်း။ အဝေရော၊ ရန်မရှိသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ အနီဃော၊ ဘေးရန်မရှိသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို၊ သုခီ၊ ချမ်းသာစွာ။ ပရိဟရတု၊ ရွက်ဆောင်နိုင်ပါစေသတည်း။

ဤသို့သော ပရိကံဖြင့် အဖန်တလဲလဲ ပွားစေအပ်၏၊

ယင်းသို့သော ပုဂ္ဂုလ်၌ ပွားစေသော မေတ္တာဖြင့် မကြာမြင့်မီပင် ဥပစာရသမာဓိ၊ အပ္ပနာသမာဓိ တရားသည် ပြည့်စုံသည်သာဖြစ်၏၊ ထိုသို့ ပြည့်စုံသော်လည်း ဤမျှဖြင့် ရောက်ရဲခြင်းကို မပြုမူ၍ မိမိကိုယ် ချစ်အပ်သော ပိယပုဂ္ဂိုလ်၊ မိမိကိုယ် မုန်းအပ်သော အပ္ပိယပုဂ္ဂိုလ်၊ မချစ်မမုန်း လျစ်လျူဖြစ်သော မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်၊ ရန်သူဖြစ်သော ဝေရီပုဂ္ဂိုလ် ဤ ၄-ယောက်တို့သည် အထူးအပြားမရှိ ထပ်တူမေတ္တာမျှသဖြင့် အပိုင်းအခြား မရှိခြင်းတည်းဟူသော သီမာသမ္ဘေဒ ကို ပြုခြင်းငှာ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာတို့၌ ပွားအပ်သော မေတ္တာဖြင့် အပ္ပနာကို ရပြီးသည့်နောက်၌ အလွန်ချစ်ခင်အပ်သော ဆင်းရဲဖော်၊ ချမ်းသာဖက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌ မေတ္တာကို ပွားစေအပ်၏၊

ထို့နောက်မှ လျစ်လျူဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌ မေတ္တာကို ပွားစေအပ်၏၊

ထို့နောက်မှ ဆန့်ကျင်ဘက် ရန်သူဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၌ မေတ္တာကို ပွားစေအပ်၏၊

ရန်သူ၌ မေတ္တာ စိတ်ရောက်အောင် ဒေါသကို ပယ်ဖျောက်နည်းများ

(၁)ထိုပုဂ္ဂိုလ် ၃-ဦးတို့တွင် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ရန်သူပုဂ္ဂိုလ်အား မိမိကိုယ်၊ ပိယပုဂ္ဂိုလ်၊ မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ် တို့ကဲ့သို့ ကြည်ညိုစွာ မေတ္တာကို ပွားစေခြင်းငှာ ခဲယဉ်း၏၊ ထိုရန်သူသည် ပြုအပ်သော အပြစ်ကို အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့မိလျက် အမျက်ထွက်ခြင်း တည်းဟူသော ပဋိဃသာ လျင်စွာဖြစ်ပေါ်တတ်၏၊

ယင်းသို့ ပဋိဃဖြစ်လတ်သော် ယခင်ပိယ၊ မဇ္ဈတ္တ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ဖြစ်သော မေတ္တာစျာန်ကို အဖန်တလဲလဲ ဝင်စားပြီးလျှင် ရန်သူ၌ထင်လာသော အပြစ်အာဃာတ၊ ပဋိဃကို ဖျောက်အပ်၏၊

(၂)ယင်းသို့ ဖျောက်ပါလျှက် မငြိမ်းပဲဖြစ်ငြားအံ့။ ထိုသို့မငြိမ်းခဲ့သော် ဟယ်သူယုတ်-သင်သည် အပြစ်ဒေါသ ကြီးလှချေ၏တကား၊ သုံးလူဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားဆုံးမခဲ့သည်မှာ-

ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဩစရကာ၊ အကျင့်ညစ်ညမ်း ဆိုးသွမ်းကုန်သော။ စောရာ၊ ခိုးသားတို့သည်။ ဥဘတော ဒဏ္ဍကေန၊ နှစ်ဘက်အရိုးတတ်သော။ ကကစေန၊ သုံလွှဖြင့်။ အင်္ဂမင်္ဂါနိ။ ခြေလက်စသော အင်္ဂါကြီးငယ် တို့ကို။စေပိ ဩက္ကန္တေယျု၊ အကယ်၍ တိုက်ဖြတ်ကုန်ငြားအံ့။ တတြာပိ၊ ထိုသို့တိုက်ဖြတ်သော သူတို့၌လည်း။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ မနောပဒေါသေယျံ၊ ဒေါသစိတ်ဖြင့်ပြစ်မှားငြားအံ့။ တေန၊ ထိုသို့ပြစ်မှားသဖြင့်၊ သော၊ ထိုသူသည်။ န မေ သာသနကရော၊ ငါဘုရားဆုံမတိုင်းလိုက်နာ၍ ကျင့်သောသူ မမည်ချေ။

ယော၊ အကြင်သူသည်။ ကုဒ္ဓံ၊ အမျက်ထွက်တတ်သောသူကို။ ပဋိကုဇ္ဈတိ၊ အတုံ့တဖန် ပြန်၍အမျက်ထွက်၏၊ သော၊ ထိုသူသည်။ တေန၊ ထိုအမျက်ကြောင့်။ တေဿဝ၊ ထိုရှေးဦးစွာ အမျက်ထွက်သော သူ၏အောက်လည်း။ ပါပိယော၊ ယုတ်မာသည်မည်၏၊ ကုဒ္ဓံ၊ အမျက်ထွက်သောသူကို။ အပ္ပဋိကုစ္ဈန္တော၊ အမျက်တုံ့ မမူသော သူသည်သာလျှင်။ ဒုဇ္ဇယံ၊ အောင်နိုင်ခဲ့သော။ သင်္ဂါမံ၊ ဒေါသတည်း ဟူသောစစ်မြေကို။ ဇေတိ၊ အောင်သည်သာမည်၏၊

ဤသို့သောစကားဖြင့် ဘုရားဆုံးမတော်မူသည်ဖြစ်လျင် အမျက်ကို မချုပ်မူ၍ ထိုသူ၌ ရန်ငြိုးထားခြင်းသည် ဘုရားဆုံးမတိုင်း မလိုက်နာသည်ဖြစ်ခဲ့ရာ၏၊ ရှေးဦးတင်စ, ဒေါသမူသော ထိုသူအောက်လည်း သင်ယုတ်မာသည်ဖြစ်ရာ၏၊ အောင်နိုင်ခဲ့သော စစ်မြေကို အောင်ပေနိုင်သော သူရဲကောင်းမမည်လေရာ စင်ကြယ်စွာကို ဖျောက်လော ဟူ၍ မိမိကိုယ်ကို ဆိုဆုံးမသဖြင့် ပဋိဃကို ဖျောက်အပ်၏၊

(၃) ယင်းသို့ဖျောက်ပါလျက် ထိုအမျက်ပဋိဃသည် မငြိမ်းနိုင်သည်ဖြစ်မူကား ထိုရန်သူဖြစ်သောသူ၏ ကိုယ်အကျင့်, နှုတ်အကျင့်, နှလုံးအကျင့်ကိုထောင့်ချင့်စဉ်းစား၍ တပါးပါးသောအကျင့်သည် ကြည်ညိုဖွယ်ရှိအံ့၊ ထိုအကျင့်ကို အဖန်ဖန်နှလုံးမူ၍ ဤသူသည် ဤအကျင့်၌ ကောင်းမွန်ကြည်ညိုဖွယ် ရှိပေစွတကား၊ အနည်းငယ်မျှ မကောင်းသည်ကို အပြစ်ယူ၍ ရန်မူခြင်းကို သင်မပြုအပ်ဟု နှလုံးထား၍ ဖြစ်ပွားသော ပဋိဃကို ဖျောက်အပ်၏၊

အကယ်၍ ရန်သူ၏အကျင့်သည် တခုခုမျှ ကြည်ညိုဖွယ်မရှိ ကြမ်းတမ်း ရုန်းရင်းသည်သာဖြစ်အံ့။ ထိုသူအား သနားသဖွယ် ရှိသည်၏အဖြစ်ကို စိစစ်၍ အောင့်မေ့အပ်၏၊

ဤသူသည် ယခုမူကား လူ့ပြည်၌ ကျင်လည်ပျော်ပါး၍ သူတထူးအား ပြစ်မှားရသေးသည်၊ စင်စစ်သော်ကား ဘဝလားလျှင် ရှစ်ပါးသောငရဲဘုံတွင် တစုံတခုသောငရဲဖြစ်၍ ဆင်းရဲကြီးစွာခံရလတ္တံ့။ ယင်းသို့ ငရဲခံရအံ့သောသူအား သနားထိုက်လှ၏ဟု ကရုဏာတရားကို ဖြစ်စေလျက် ထိုအမျက်ကို ဖျောက်အပ်၏၊

(၄) ယင်းသို့ ဖျောက်ပါလျက် ထိုအမျက်ရန်ငြိုးသည် မငြိမ်းနိုင်သည်ဖြစ်မူကား ဤသို့သော ပရမတ္ထဓမ္မအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ ဖျောက်အပ်၏၊

ဓမ္မာနံ၊ ပရမတ္ထဖြစ်သော ခန္ဓာ, အာယတန, ဓာတ်တို့၏၊ ခဏိတကတ္ထာ၊ ဥပါဒ်, ဌီ, ဘင် တည်းဟူသော ခဏနှင့်ယှဉ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ယေဟိ-ဓမ္မေဟိ၊ အကြင်မိုက်မဲသော ရုပ်တရားတို့သည်။ တေ၊ သင်၏၊ အမနာပံ၊ မနှစ်လိုဖွယ်သော အမှုကို။ ကတံ၊ ပြုအပ်၏၊ တေ၊ ထိုပြုသော ရုပ်နာမ်ခန္ဓာတို့သည်။ နိရုဒ္ဓါ၊ ချုပ်လေကုန်ပြီ။ ဒါနိ၊ ယခု။ ဣဓ၊ ဤရန်သူသဏ္ဌာန်၌။ ကဿ၊ အဘယ်မည်သောခန္ဓာကို။ ကုဇ္ဈသိ၊ အမျက်ထွက်ပါအံ့နည်း။

ဤဒေသနာဖြင့် သင် ရန်သူမှတ်သော သတ္တဝါသည် ရုပ်နာမ်ခန္ဓာတို့၏ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း ခဏနှင့်သာ ယှဉ်သည်။ အကြင်ရုပ်နာမ်ခန္ဓတို့သည် သင်၏အကျိုးမဲ့ကို ပြု၏၊ ထိုပြုသော ခန္ဓာတို့သည် ချုပ်လေကန်ပြီဖြစ် ယခုမရှိခဲ့တကား။ အဘယ်ခန္ဓာအား သင် အမျက်ထွက်ပါအံ့နည်း။ ယခုဖြစ်ဆဲသော ခန္ဓာသည် သင်၏အကျိုးမဲ့ကို ပြုသည်မဟုတ်ပေတကား။ အကျိုးမဲ့မပြုသော ခန္ဓာကို သင်အမျက်မထွက်သင့်ပေဟု ဆုံးမ၍ ထိုပဋိဃကို ဖျောက်အပ်၏

(၅)ယင်းသို့ဖျောက်ပါလျက် အမျက်မငြိမ်းခဲ့မူကား မိမိ၏၎င်း၊ ရန်သူ၏၎င်း၊ ကံသာလျှင် ဥစ္စာရှိသော အဖြစ်ကို ဆင်ခြင်အပ်၏၊ အဘယ်သို့ ဆင်ခြင်အပ်သနည်းဟူမူ အချင်းပညာရှိ၊ သင်သည် ရန်သူအား အမျက်ထွက်၍ ဘယ်အကျိုး ရှိအံ့နည်း။ သင်အမျက်ထွက်ခြင်းလျှင် အကြောင်းရှိသော မကောင်းမှု ကံသည် သင်၏ အကျိုးမဲ့ကိုသာ ဆောင်လတ္တံ့ မဟုတ်လော။ သင်သည် ကံလျှင်ဥစ္စာရှိ၏၊ ကံ၏ အမွေခံသာ ဖြစ်၏၊ ကံသာလျှင် ဖြစ်ကြောင်း ရှိ၏၊ ကံသာလျှင်ဆွေမျိုးရှိ၏၊ ကံသာလျှင် ကိုးကွယ်လည်းလျောင်းရာဖြစ်၏၊ အကြင်ကံကို သင်ပြုအံ့။ ထိုပြုအံ့သောကံ၏ အမွေခံသာဖြစ်လတ္တံ့။ ထို့ကြောင့် သူ့အား အမျက်ထွက်၍ဘယ်အမှု ပြီးစီးနိုင်လတ္တံ့နည်း။ သင်၏ အမျက်ထွက်သော မကောင်းမှုကံသည် သမ္မာသမ္ဗောဓိဆု၊ ပစ္စေကဗောဓိဆု၊ သာဝကဗောဓိဆုကို၎င်း၊ ဗြဟ္မာအဖြစ် သိကြားအဖြစ်၎င်း၊ ပဒေသရာဇ်၊ ဧကရာဇ်၊ စကြဝတေးစသည်တို့တွင် တပါးပါးသောစည်းစိမ်းကို၎င်း၊ ပြီးစေနိုင်သည်မဟုတ် စင်စစ်သောအခါ သင်၏ဒေါသတရားသည် ချမ်းသာမှ လျော့ပါး၍ စားကြွင်းစား၏အဖြစ် အဆင်းမလှသော အဖြစ်ကို၎င်း၊ ငရဲ၊ တရိစ္တာန်တို့၌ ကြီးစွာသော ဆင်းရဲကို၎င်း ဖြစ်စေဘိရာသည်။

ဤအမျက်ထွက်သော သင်သည် လက်နှစ်ဘက်ဖြစ် ရဲရဲညီးသော မီးကြီးခဲကို ကိုင်၍ သူတစ်ပါးအား ပစ်ခတ်သော ယောကျာ်းသည် မိမိကိုယ်ကိုသာ ရှေးဦးစွာ ထိုမီးလောင်သကဲ့ သို့၎င်း မစင်ဖြစ်ကိုင်၍ ပစ်ခတ်သောယောကျာ်းသည် မိမိကိုယ်၌သာ ရှေးဦးစွာ အနံ့မကောင်း လူးသကဲ့သို့၎င်း သင်၏ကိုယ်၌သာရှေးဦးစွာ မကောင်းမှုကံသည် ကပ်နွံလိမ်းမည် တကားဟု မိမိကိုယ်၏ကံသာလျှင် ဥစ္စာရှိသောအဖြစ်ကို ဆင်ခြင်အပ်သတည်း။ ဤသို့ ဆင်ခြင်ပြီးမှ ရန်သူ ဖြစ်သောသူ၏လည်း ကံသာလျှင် ဥစ္စာရှိသော အဖြစ်ကို ဤနည်းအတူ ကြံယူဆင်ခြင်လျက် အမျက်ထွက်ခြင်းဟူသော ဒေါသကို ငြိမ်းစေအပ်၏

(၆) ယင်းသို့ ဆင်ခြင်ပါလျက် အမျက်ထွက်ခြင်းသည် မငြိမ်းပြန်မူကား ဘုရားသခင်၏ ရှေးအကျင့်တော်ဟူသော ဂုဏ်ကို အာရုံစွဲ၍ အဖန်တလဲလဲ ဆင်ခြင်အပ်၏၊ အဘယ်သို့ဆင်ခြင်အပ်သနည်းဟူမူ၊ အချင်းပညာရှိသင်၏ ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်ကြောင်း ကောင်းမှုပါရမီကို ဖြည့်သောအခါ လေးသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်းကြာအောင် များစွာသော ဇာတ်ဘဝတို့၌ ကိုယ်တော်ကို သေကြေပျက်စီးအောင် သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲသော ရန်သူ၌သော်လည်း စိတ်မျှဖြစ့် ပြစ်မှားခြင်းကိုမပြု၊ သည်းခံတော် မူသည်တကား။ ဘယ်သို့ သည်းခံသနည်းဟူမူ-

သည်းခံပုံသာဓက-သီလဝမင်းသတ္ထု

သီလဇာတ်၌ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်သောအခါ မိမိ၏ မိဖုရား၌မှားယွင်းသော အမတ်သည် ခေါ်ဆောင် အပ်သည်ဖြစ်၍ ယူဇနာသုံးရာ ကျယ်သော တိုင်းနိုင်ငံကို ယူအံ့သောငှာ စစ်ဆင်လာသော ဥဇ္ဇေနီမင်းကို တားမြစ်၍ စစ်ထိုးခြင်းငှာ အားထုတ်ပါသော အမတ်တို့အား အခွင့်မပေးမူ၍ ရန်သူမင်း၏ လက်တွင်းသို့ အရောက်ခံသဖြင့် နိုင်ငံ ထီးနန်းနှင့်တကွ အပ်သည်ကိုလျက် ငဲ့ကွက်သနားခြင်းမရှိ အမတ်တထောင်နှင့်တကွ သူကောင်ပြစ်သော တစပြင်၌လည်တိုင်အောင် မြှုပ်ထားသော်လည်း စိတ်ပြစ်မှားခြင်းကို မပြုပဲ သည်းခံတော်မူသည်။

သူကောင်ကို စားမည်လာသော ခွေးတို့၏ မြေယက်ခြင်းကို ကြံဖန်အမှီပြု၍ အားထုတ်သဖြင့် အသက်ကို ရသည်ရှိသော ဘီလူးနှစ်ဦး၏ အာနုဘော်ကြောင့် မိမိ၏ နန်းတောတိုက်ခန်းသို့ ရောက်လျှင် ကျက်သရေရှိသော မင်းအိပ်ရာ၌ အိပ်နေသော ရန်သူမင်းကို မြင်၍မျှလည်း အမျက်မထွက် အချင်းချင်းသစ္စာပြု၍ ထိုရန်သူကိုပင်လျှင် အဆွေခင်ပွန်းပြု၍ အညီအညွတ် ပေါင်းဖက်တော်မူသည်။

ခန္တီဝါဒီရသေ့ သတ္ထု

ထိုမှတပါး ခန္တီဝါဒီရသေ့ အဖြစ်၌လည်း ပညာမဲ့သော ကာသိကရာဇ်မင်းက သင်သည် ဘယ်အယူအကျင့် ရှိသနည်းဟု မေး၍ ခန္တီအယူရှိသည်ဟု ပြောလျှင် အဆူးရှိသော သံကြိမ်လုံးဖြင့် ရိုက်နှက်၍ ခြေလက်တို့ကို ဖြတ်လည်း မင်းအား အမျက်မထွက်ပဲ သည်းခံတော်မူလေသည်။

စူဋ္ဌဓမ္မပါလဝတ္ထု

ဤသီလဇာတ်, ခန္တီဝါဒီဇာတ်၌ သက်ရွယ်ရင့်ပြီး ပညာကြီးသည် ဖြစ်၍သူတပါးနှိပ်စက်သော အမှုကိုမခု ရန်ငြိုးစိတ်မဆိုးပဲ သည်းခံနိုင်ခြင်းသည် အံ့ဖွယ်သောမရှိသေး။ စူဠဓမ္မပါလဇာတ်၌ ပက်လက်အိပ်တတ်ကာမျှ ငယ်လှသော သတိုးသားဖြစ်လျက် ခမည်းတော် မဟာပတာပမင်းသည် ပြင်းစွာ အမျက်ဝင်၍ အရှင်လတ်လတ် သူသတ်တို့ကိုစေ၍ လက်ခြေကို လှီးသော်လည်း ကြက်သီးဝှန်တက် အမျက်မပြန် သည်းခံ၍သာ နေတော်မူသည်။

ယင်းသို့ ခြေလက်ဖြတ်ကာမျှဖြင့် စိတ်က မရောင့်ရဲသေး၊ အသွေးအသားကို သောက်စားလိုသော ဘီလူးကဲ့သို့ ဟူးဟူးအမျက်ထွက်လှသော ပတာပ ခမည်းတော်သည် မယ်တော်မိခင်က အရှင်မင်းကြီး မညီးချစ်ဖွယ် နုနယ်ဖွံ့ထွား သနားစရာ ဗာရာဏသီ မဟီတလ တိုင်းမရွှေနန်း စိုးမြန်းမည့်သူ သက်တူမပြား သားတော်ဓမ္မပါလ၏ မွှေလှကြိုင်မြူး စန္ဒကူးနံ့သာ ကောင်စွာလိမ်းကျံလျက် အလွန်နုထွက်သော လက်တို့ကို ဖြတ်လျက် ပစ်ခဲ့ကုန်ပြီ။ မအီမသာ သို့ကြင်နာလျက် ငိုရှာခြင်းမျှမပြုဝံ့၊ တလွန့်လွန့်သာ ခံရှာပါသည်၊ ချမ်းသာပေးသင့်လှပါ၏ဟု တောင်းပန်ငိုယို ဆိုမည်တမ်းစဉ် ဦးခေါင်းကို ဖြတ်လော့ဟု သူသတ်တို့ကို စေဆိုသောခဏ၌ အချင်းဓမ္မပါလ ယခုအခါကား သင်၏စိတ်ကို နှိပ်ကွပ်ဆုံးမရာသော ကာလတည်း။

ခေါင်းဖြတ်ချေစေသော ခမည်းတော်၌၎င်း၊ ဖြတ်သော သူသတ်တို့၌၎င်း၊ ငိုမည်တမ်းသော မယ်တော်၌၎င်း၊ သင်၏ကိုယ်၌၎င်း၊ ဤသူ ၄-ဦးကို မထူးမပြားမခြားနားပဲသာ၊ မေတ္တာစိတ်ကို ဖြစ်စေလောဟု မြဲမြန်စွာ ဓိဋ္ဌာန်ခြင်းကို ပြုလျက် အမျက်မရှိပဲ သည်းခံတော်မူသည်။

ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းဝတ္ထု

ဤဓမ္မပါလဇာတ်၌လည်း လူဖြစ်၍သာ ကောင်းစွာ သည်းခံနိုင်သည်ကား ထူးခြား၍အံ့ဖွယ်မရှိသေး။ တိရစ္ဆာန်အမျိုး တောင်ရိုးတောယံ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း ဖြစ်တော်မူသော ဘုရားလောင်းသည် သောနုတ္ထိုရ်မုဆိုးက ဆိပ်လူးမြားဖြင့် ဝမ်းလယ်ချက်အောက်က ကျောပေါက်အောင် ပစ်သော်လည်း ထိုမုဆိုး၌ ရန်ငြိုးသိုထား ပြစ်မှားသော အာဃာတစိတ်ကို မဖြစ်စေမူ၍ တွင်း၌အောင်းသော မုဆိုးကို နှာမောင်းဖြင့် ဆွဲယူပြီးလျှင် သင်မုဆိုးသည် ဘယ်အလို့ငှာ ငါ့ကိုမြှားဖြင့် ပစ်ပါသနည်း ဘယ်သူစေခိုင်း၍ ပစ်သနည်းဟု မေး၏၊

မုဆိုးကြီးကလည်း ကာသိကရာမင်း၏ မိဖုရသားသုဘဒ္ဒါသည် ရောင်ခြောက်ဖြာ တောက်ပသော စွယ်တော်ကို ယူ၍ ပေးရမည် ဆိုသောကြောင့် လာရကြောင်းကို လျှောက်ဆိုလျှင် ထိုမိဖုရား၏ နှလုံးကိုပြည့်စေလျက် ရောင်ခြောက်ထွေထွက်သော စွယ်တော်မြတ်ကို လွှဖြင့်တိုက်ဖြတ်၍ မုဆိုးအား ပေးတော်မူလိုက်သည်။

မျောက်မင်းဝတ္ထု

ထိုမှတပါး တောဖျားမြိုင်တွင်း မျောက်မင်းအစစ် ဖြစ်တော်မူသော အခါ၌လည်း နက်စွာသော ချောက်ကြားမှ ထုတ်ဆောင်၍ တောင်ထိပ်သို့ တင်အပ်သော ပုဏ္ဏားယုတ်သည် မောပန်းလှ၍ တခဏအိပ်နေရာ၌ ဤမျောက်ကား လူစားကောင်းသော အစာဖြစ်သည်။ ငါလည်း ထမင်းမစားရ၍ မွတ်သိပ်လှ၏၊ ဤမျောက်ကို သတ်၍ စားရသော် ယခုလည်းဝင်၏၊ ကျန်သမျှအသားလည်း ခရီးသွားရာ၌ ရိက္ခာဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံလျက်၊ အစွန်းထက်သော ကျောက်ခဲဖြင့် ဦးခေါင်းကို ထုသော်လည်း ထိုသူယုတ်၌ မျက်ကြုတ်မထွက်မူ၍ မျက်ရည်ပြည့်သော မျက်စိဖြင့် ထိုသူယုတ်ကို ကြည့်လျက် အရှင်ပုဏ္ဏား ငါ့အားဘယ့်ကြောင့် ကြမ်းကြုတ်သောအမှုကို ပြုရက်ဘိသနည်း၊ အချည်းသက်သက် မေတ္တာဆက်၍ သေကွက်မှ ကယ်ယူပါသော ငါသို့စဉ်၌ သင်ပြစ်မှားသည်ကား ထူးခြား၍ အံ့ဖွယ် ရှိလှ၏ဟု ဆိုပြီးလျှင် ထိုပုဏ္ဏားအား ခရီးမမှားအောင် ပို့ဆောင်တော် မူလိုက်သေးသည်။

ယင်းသို့ အံ့ဖွယ်သရဲ လွန်ကဲသော သည်းခံခြင်းကို ပြုတော်မူ၍ တဆူသော ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူသော ဘုရားမြတ်စွာကို ဆရာဟု ညွှန်ပြသော သင်အား အမျက်ဒေါသကို ပွားစေသဖြင့် မသင့်မလျောက်ပတ်ချေတကားဟု ဆင်ခြင်လျက် အမျက်ဒေါသကို ဖျောက်ရာသတည်း။

(၇) ယင်းသို့ဘုရားသခင်၏ ရှေးအကျင့်တော်ဂုဏ်ကို အာရုံပြု၍အောက်မေ့ ဆင်ခြင်သော်လည်း မြင့်ရှည်စွာ ကာလပတ်လုံးဖြစ်သော ရန်ငြိုးအမျက်သည် မငြိမ်းနိုင်သည်ဖြစ်အံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူအပ်သော အနမတဂ္ဂသုတ္တန်ကို အဖန်တလဲလဲ ဆင်ခြင်အောက်မေ့အပ်၏၊ ဘယ်သို့အောက်မေ့အပ်သနည်း ဟူမူကား-

ချစ်သားရဟန်းတို့ အကြင်သတ္တဝါသည် အမိမဖြစ်ဘူး, အဖမဖြစ်ဘူး, အစ်ကို, အစ်မ, နှစ်မသားသ္မီးမဖြစ်ဘူး။ ထိုသို့သော သတ္တဝါသည် ရလွယ်သည်မဟုတ် အလွန်ရခဲသည်သာတည်းဟူ၍ ဘုရားက ဟောတော်မူသောကြောင့် ရန်သူဖြစ်သော ဤသူသည်ရှေးဘဝ ငါ့အမိဖြစ်၍ ဆယ်လပတ်လုံး ဝမ်းဖြင့်လွယ်လျက် ဖွားသောအခါလည်း လွန်စွာ စက်ဆုပ်ဖွယ်သော ကျင်ကြီးကျင်ငယ် အညစ်အကြေးတို့ကို စန္ဒကူးနံ့သာကဲ့သို့ မစက်ဆုပ်ပဲ သုတ်သင်ဆေးကြောလျက် ရင်ထက်ပိုက်ဖျား ခါးဖြင့်ချီပိုး မညှိုးမပန်းရအောင် ကြဉ်းဆောင်မွေးမြူဘူးသည်တကား။

အဖဖြစ်၍ ချစ်ငွေ့ကဲလျှံ ဝေးစွန်ရပ်ချား တပါးပြည်မှာ ဥစ္စာရကြောင်း ကုန်ရောင်းကုန်ဝယ် ယာလယ်ခုတ်ထွန် မှုဝန်မင်းရေး သေဘေးမုချ စစ်ဝရှေ့ဖျား သွား၍ထမ်းပေ လှိုင်းရေကျယ်ပြော ကျွဲနွား မြင်း,ဆင် ပုံယင် ကျွန်ကျေးသားဖြေးဖို့သာ ရှာမှီးသဖြင့် ကြီးမြင့်စည်းစိမ် ရိပ်ငြိမ်ကြွဝအောင် မွေးခဲ့လှလေပြီတကား။

အစ်ကိုအစ်မ စသည် ဖြစ်၍လည်း ချစ်ခင်လေးမြတ်စွာ မေတ္တာပိယ, သက်ဝင်ကြလျက် နှစ်သက်ရွှွင်မြူး ကျေးဇူးဥပကာရ ပြုကြဘူးပြီတကား။

ဤသို့ မြေကြီးမြင်းမိုရ် နှိုင်းမဆိုရ ကြီးလှကျေးဇူး အထူးတင်သည် မိခင် ဖချစ်, အစ်ကိုအစ်မ, နှစ်မသားချင်း, ဆွေရင်းမျိုးချာ, ဖြစ်ဘူးသူ၌ ငြူစူအမျက် မထွက်သင့်ချေ မွေးမေဖခင် သားချင်းသွင်သို့ ကြင်နာထိုက်လှသည် တကားဟု အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့လျက် အမျက်ဒေါသကို ငြိမ်းစေအပ်၏၊

မေတ္တာအကျိုး ၁၁-မျိုး

(၈) ယင်းသို့ ဆင်ခြင်လျက် အမျက်မငြိမ်းသေးသည်ဖြစ်အံ့၊ မေတ္တာ၏ အကျိုးဆက်ကို ဆင်ခြင်အောက်မေ့အပ်၏၊ ဘယ်သို့အောက်မေ့ အပ်သနည်းဟူမူ အချင်းပညာရှိ ဘုရားမြတ်စွာသည် မေတ္တာ၏အကျိုးကို တဆယ့်တပါးဟု ဟောတော်မူသည် မဟုတ်လော ဤမေတ္တာကို ကောင်းစွာ ပွားသောသူသည်-

၁။ချမ်းသာစွာအိပ်ရခြင်း၊

၂။ချမ်းသာစွာ နိုင်းရခြင်း၊

၃။မကောင်းသော အိပ်မက်ကို မမြင်မက်ခြင်း၊

၄။လူတို့၏ ချစ်ခင်ခြင်း၊

၅။နတ်တို့၏ ချစ်ခင်ခြင်း၊

၆။နတ်တို့၏ စောင့်ရှောက်ခြင်း၊

၇။မီးတို့သည်၎င်း,အဆိပ်သည်၎င်း, ဓားလက်နက်သည်၎င်း, မထိမပါးနိုင်ခြင်း၊

၈။လျင်စွာ စိတ်၏တည်ကြည်ခြင်း၊

၉။ မျက်နှာအဆင်း ကြည်ညိုဖွယ်ရှိခြင်း၊

၁၀။မတွေဝေပဲ သေရခြင်း၊

၁၁။သေသည်၏ အခြားမဲ့၌ ဗြဟ္မာပြည်သို့ ရောက်ခြင်း=

တည်းဟူသော အကျိုးတဆယ့်တပါးကို ခံစားရမည်ဟု ဟောတော်မူလျက် သင်မျက်မငြိမ်းရှာ၍ မေတ္တာ မပွားသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤအကျိုးတဆယ့်တဝကို မရသည်သာ ဖြစ်ရာ၏ဟု ဆင်ခြင်အောက်မေ့လျက် အမျက်ဒေါသကို ငြိမ်းစေအပ်၏၊

၉။ ယင်းသို့ အောက်မ့လျက် အမျက် မငြိမ်းပြန်သည်ဖြစ်အံ့၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ဓာတ်ကိုဝေဖန်ခြင်းကို ပြုအပ်၏၊ ဘယ်သို့ဝေဖန်အပ်သနည်းဟူမူ အချင်းပညာရှိ သင်သည် ရန်သူဖြစ်သောသူအား အမျက်ထွက်၏၊ ထိုသူ၏ ဆံအစရှိသော ၃၂-ပါးသော အခြင်းအရာတို့သည် ရှိကုန်၏၊ ထို ၃၂- ပါးတို့တွင်ဆံကို တည်း အမျက်ထွက်သလော။ ထိုသို့မဟုတ် အမွေး, ခြေသည်း, လက်သည်း, စသည်တို့တွင် တပါးပါးကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။ ထိုမှတပါး ဆံစသည်၌ တည်သော ပထဝီဓာတ်ကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။ အာပေါဓာတ်, တေဇောဓာတ်, ဝါယောဓာတ်တို့တွင် တပါးပါးကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။

ခန္ဓာငါးပါးတို့တွင် ရူပခန္ဓာကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ, သညာက္ခန္ဓာ, သင်္ခါရက္ခန္ဓာ, ဝိညာဏ္ခန္ဓာ, တို့တွင် တပါးပါးကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။

အာယတန ၁၂-ပါးတို့တွင် စက္ခာယတနကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။ သောတာယတနစသည်တို့တွင် တပါးပါးကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။

ဓာတ် ၁၈-ပါးတို့တွင် စက္ခုဓာတ်ကိုတည်း အမျက်ထွက်သလော။ ထိုသို့မဟုတ် သောတဓာတ်စသည်တို့တွင် တပါးပါးကိုတည်း အမျက်ထွက်သလောဟု ဓာတ်ကိုဝေဖန်ခြင်းကို ပြုအပ်၏၊

ထိုသို့ ဓာတ်ကို ဝေဖန်သည်ရှိသော် ပွတ်ဖောက်ဖျား၌ မုံညင်းသီးသည် တည်ရာကို မရသကဲ့သို့၎င်း၊ ကောင်းကင်၌ ပန်းချီဆေးသည် တည်ရာကို မရသကဲ့သို့၎င်း၊ အမျက်ဒေါသသည် တည်ရာကို မရနိုင်သည်ဖြစ်၍ ငြိမ်းရာ၏၊

(၁၀) ယင်းသို့ ဓာတ်ကို ဝေဖန်၍မျှ မငြိမ်းသေးမူကား ပေးကမ်းဝေဖန်ခြင်းကို ပြုအပ်၏၊ ဘယ်သို့ ပြုအပ်သနည်းဟူမူ မိမိ၏ပစ္စည်းကို ရန်သူဖြစ်သော သူအားပေးအပ်၏၊ ရန်သူ၏ ပစ္စည်းကိုမိမိမယူအပ်။ အကယ်၍ ပစ္စည်းတို့ကို ယူပေးမူကား ဤသူသည် ငါနှံထားသော အနုဂါမိကဒါနရွှေအိုးကို စောင့်ထိန်းပေသည်ဟု နူးညွတ်အပ်၏၊ ဤသို့ ပေးကမ်းဝေဖန်ခြင်းကို ပြုသည်ရှိသော ထိုရန်သူပုဂ္ဂိုလ်၌ မိမိ၏ရန်ငြိုးသည် ငြိမ်းရာ၏၊

ဤသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာဖြင့် ဆင်ခြင်အောက်မေ့လျက် အမျက်ဒေါသကို ငြိမ်းစေပြီးသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်အား ချစ်ခင်လေးမြတ်အပ်သော ဆရာစသော ပုဂ္ဂိုလ် အလွန်ချစ်ခင်အပ်သော ပိယပုဂ္ဂိုလ် မချစ်မမုန်း လျစ်လျူဖြစ်သော မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ် ဤသုံးယောက်တို့၌ တူမျှစွာသော မေတ္တာစိတ် ဖြစ်သည်သာတည်း။

သီမာသမ္ဘေဒဖြစ်ပုံကို ပြခြင်း

ယင်းသို့ ညီမျှသော မေတ္တာကို များစွာ ပျံ့နှံ့စေသဖြင့် ဤပုဂ္ဂိုလ် ၄-ပါးတို့၌ အပိုင်းအခြားမရှိသော သီမာသမ္ဘေဒကို ပြုအပ်၏၊ ဘယ်သို့ပြုအပ်သနည်း ဟူမူ မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းသော ယောဂိပုဂ္ဂိုလ်သည် ချစ်သောပုဂ္ဂိုလ်, လျစ်လျူဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်, ရန်သူဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့်တကွ နေကြစဉ် ခိုးသူတို့သည် လာ၍ ငါ့အား တယောက်တယောက်သောသူကို ပေးလော၊ ထိုသူ၏လည်ချောင်းသွေးကို ယူ၍ နတ်စာပြုလိုသည်ဟု အကယ်၍ ဆိုငြားအံ့။ ထိုသို့ဆိုမူ ဤသူကို ယူပါဟု ငါပေးမည်ဟူ၍ စိတ်အကြံဖြစ်ငြားအံ့။ သိမသမ္ဘေဒမဖြေစ်သေး။ အကယ်၍ ငါ့ကိုသာ ယူလော့၊ ဤသူသုံးယောက်ကို မယူလင့်ဟု စိတ်အကြံဖြစ်ငြားအံ့။ ထိုသို့ဖြစ်သော်လည်း သိမသမ္ဘေဒ မဖြစ်သေးပေ။

အကြင်အခါ၌ကား မိမိကိုယ်ချစ်သောသူ, လျစ်လျူဖြစ်သောသူ, ရန်သူဖြစ်သောသူတို့၌ မထူးမခြား မေတ္တာသည် ပွား၍ ခိုးသူအား တယောက်မျှ ပေးထိုက်သောသူကို မမြင်၊ ထိုအခါ၌လျှင် သိမသမ္ဘေဒသည် ဖြစ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်သောမေတ္တာစိတ်နှင့် တပြိုင်နက်ပင် နိမိတ်သည်၎င်း၊ ဥပစာရသမာဓိသည်၎င်း ဖြစ်၏၊ ထိုသို့ သိမသမ္ဘေဒကို ပြုပြီးသော် နိမိတ်ကို အဖန်တလဲလဲ မှီဝဲပွားစေသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်အား မငြိုငြင်ဖြင့်သာ အပ္ပနာသမာဓိသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ပထမစျာန်, ဒုတိယစျာန်, တတိယစျာန်, စတုတ္ထစျာန်တို့ကို ရသည်သာလျှင်ဖြစ်၏၊

ထိုသို့ စျာန်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်သာလျှင် ငါးရာနှစ်ဆယ်ရှစ်ပါးသော မေတ္တာအပ္ပနာတို့တွင် တပါးပါး၏အစွမ်းဖြင့် သတ္တဝါပညတ်ကို အာရုံပြု၍ မေတ္တာပြန့်စေလျက် စျာန်ကို ဝင်စားအပ်၏၊

ငါးရာနှစ်ဆယ်ရှစ်ပါးဟူသော်ကား ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်၌ လာသောနည်းအားဖြင့် သဗ္ဗဖရဏမေတ္တာ ၄၈- ပါး၊ ဒိသာဖရဏမေတ္တာ ၄၈၀၊ ဤငါးရာနှစ်ဆယ် ရှစ်ပါးတို့တည်း။

ဤကသား မေတ္တာပွားရာသော နည်းတည်း။

၄၃၇-ကရုဏာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

ကရုဏာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရတရားကို စီးဖြန်းအားထုတ်လိုသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သတ္တဝါတို့အား သနားကင်းခြင်း၌အပြစ်ကို၎င်း၊ သနားခြင်း၌ အကျိုးကို၎င်း အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့ဆင်ခြင်အပ်၏၊ ဘယ်သို့ ဆင်ခြင်အပ်သနည်း ဟူမူကား-

ယော သတ္တေ ဇီဝိတာဝေါရောပနေန ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂစ္ဆေဒနေန ဝါ ဓနဇာနိယာ ဝါ အလာဘာယ ဝါ အဝါသာယ ဝါ အနတ္ထာယ ဝါ အယသတ္ထာယ ဝါ ပရိသံသက္ကနေန ဝါ အန္တမသော ယထာဝဇ္ဇဒဿနေနပိ ဝိဟေဌေတိ၊ တဿ သော ပမာဒဝိဟာရော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အလာဘာယပိ ဟောတိ၊ လဒ္ဓဿ ပရိဟာနာယပိ ဟောတိ၊ တန္နိမိတ္တံ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဓေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အဝိသာရဒေါ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ မင်္ကုဘူတော၊ သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတိ၊ ကာယဿ၊ ဘေဒါ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ၊ သုကတိယမ္ပိ မနုဿဘူတော ဒုဇ္ဇစ္စောပိ ဟောတိ နီစကုလိကော၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောပိ ဟောတိ ဒုဒ္ဒသိကော၊ ဗဟွာဗာဓောပိ ဟောတိ ရောဂဗဟုလော၊ ဒုဂ္ဂတောပိ ဟောတိ အပ္ပန္နပါနော၊ အပ္ပါယုကောပိ ဟောတိ ပရိတ္တဇီဝိတော။

(ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ဋီကာ ၁- နှာ-၃၇၀.၁။)

ယော၊ အကြင်သူသည်။ သတ္တေ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဇီဝိတာ၊ ဇီဝိတိေ[န္ဒမှ။ ဝေါရောပနေန ဝါ၊ ချခြင်းဖြင့်၎င်း။ အင်္ဂပစ္စည်းစိမ် ဆုံးရှုံးစေခြင်းငှာ၎င်း။ အလာဘာယ ဝါ၊ လာဘ်မရစိမ့်သောငှာ၎င်း။ အဝါသာယ ဝါ၊ နေမြဲနေရာ၌ မနေစိမ့်သောငှာ၎င်း။ အနတ္ထာယဝါ၊ အကျိုးမဲ့ဖြစ်စေခြင်းငှာ ၎င်း။ အယသတ္ထာယ ဝါ၊ အကျော်အစောမရှိ စိမ့်သောငှာ၎င်း။ ပရိသံသက္ကနေန ဝါ၊ လုံ့လပြုသဖြင့်၎င်း။ အန္တမသော၊ အယုတ်သဖြင့်။ ယထာဝဇ္ဇပဿနေနပိ၊ အပြစ်အားလျော်စွာ ဘေးကိုပြသဖြင့်လည်း။ ဝိဟေဌေတိ၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ၏၊ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏သော ပမာဒဝိဟာရော၊ ထိုသို့မေ့လျော့သောအားဖြင့် နေခြင်းသည်။ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ၊ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌သာလျှင်။ အလာဘာယ ဝါ၊ လာဘ်မရခြင်းငှာ၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ လဒ္ဓဿ၊ ရပြီးသောလာဘ်၏၊ ပရိဟာနာယပိ၊ ကုန်ခန်းခြင်းငှာလည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏တန္နိမိတ္တံ၊ ထိုသတ္တဝါတို့ကို ညှင်းဆဲ နှိပ်စက်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ပါကကော၊ ယုတ်မာသော။ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ၊ ကျော်စောသောအသံသည်။ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ နှံ့၍တက်၏၊ အဝိသာရဒေါ၊ မရဲရင့်သည်ဖြစ်၍။ မင်္ကုဘူတော၊ မျက်နှာမလှသည်ဖြစ်၍ ပရိသံ၊ ပရိသတ် ၄-ပါးသို့။ ဥပသင်္ကမတိ၊ ကပ်ရ၏ သမ္မူဠှော၊ တွေဝေလျက်။ ကာလံ ကရောတိ၊ သေရ၏၊ ကာယဿ ဘေဒါ၊ ကိုယ်ခန္ဓာပျက်သည်မှနောက်၌ ဒုဂ္ဂတိ၊ မကောင်းသောဘဝကို။ ပါဋိကင်္ခါ၊ အလိုရှိအပ်၏၊ သုဂတိယံ၊ သုဂတိဘုံ၌။ မနုဿတောပိ၊ လူဖြစ်သော်လည်း။ ဒုဇ္ဇစ္စောပိ၊ မကောင်းသော အမျိုးရှိသည်၎င်း။ နီစကုလိကော၊ ယုတ်နိမ့်သော အမျိုးရှိသည်၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောပိ၊ မကောင်းသောအဆင်းရှိသည်၎င်း။ ဒုဒ္ဒသိကော၊ ရှုဖွယ်မလှသည်၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဗဟါာဗာဓောပိ၊ များသောအနာရှိသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ရောဂဗဟုလောပိ၊ ရောဂါများသည်လည်း၊ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ ဒုဂ္ဂတောပိ၊ ဆင်းရဲငြိုငြင်သည်၎င်း။ အပ္ပန္နပါနောပိ၊ နည်းသောအစာ အဟာရ ရှိသည်၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊ အပ္ပါယုကောပိ၊ နည်းသောအသက်ရှိသည်၎င်း။ ပရိတ္တဇီဝိတောပိ၊ တိုသောအသက်ရှိသည်၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏၊

ဤသို့ ဟောပြသော ဒေသနာဖြင့် ကရုဏာကင်းခြင်း၌ အပြစ်ကို ဆင်ခြင်အောက်မေ့လျက် သနားတတ်သောသူ၏ အကျိုးကို ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ပြန်သောအားဖြင့် ဆင်ခြင်အောက်မေ့အပ်၏၊

ရှေးဦးစွာ ကရုဏာမပွားထိုက်သူ ၆-ဦး

ယင်းသို့ အကျိုးအပြစ်ကို အောက်မေ့ပြီး ကရုဏာ တရားကို ပွားစေအပ်၏၊ ပွားရာသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ချစ်ခင်လေးမြတ်အပ်သော ဆရာမိဘစသော ပိယပုဂ္ဂိုလ် မုန်းထားအပ်သော အပ္ပိယပုဂ္ဂိုလ် ဆင်းရဲဖော် ချမ်းသာဖက်ဖြစ်သော အတိပိယပုဂ္ဂိုလ်၊ မမုန်းမချစ် လျစ်လျူရှုအပ်သော မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်၊ ရန်သူဖြစ်သော ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်၊ လိင်္ဂသဘာဂပုဂ္ဂိုလ်၊ ဤ ၆-ဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ရှေးဦးစွာကရုဏာကို မပွားစေအပ်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ဤပုဂ္ဂိုလ် ၆-ယောက်တို့သည် သနားအပ်သောအရာ၌ မတည်လေသောကြောင့်တည်း။

ရှေးဦးစွာကရုဏာပွားထိုက်သူ

တစုံတယောက်သော သနားဖွယ်ရှိသော ဆင်းရဲပင်ပန်းစွာ စားရာမဲ့ ဝတ်ရာမဲ့ဖြစ်လျက် ခွက်လက်စွဲရသောသူကို၎င်း။ လက်ခြေပြတ်ပျက်သဖြင့် စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ်သို့ ရောက်သောသူသည် ဇရပ်တန်ဆောင်း လမ်းကြောင်းအပါး၌ နေသည်ကို၎င်း မြင်လျှင် ဤသူကာ အလွန်ဆင်းရဲငြိုငြင်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်လှ၏တကား၊ အကယ်၍ ဤသူသည် ဤဆင်းရဲမှ လွတ်ပါမူကား ကောင်းလေစွဟု နှစ်လုံးပြု၍-

ဣမိနာ ဒုက္ခာ ပမုဉ္စန္တု၊ ဣမိနာ ဒုက္ခာ ပမုဉ္စန္တု-ဟု အဖန်တလဲလဲ စီးဖြန်းခြင်းကို ပြုအပ်၏၊

ထိုသို့သဘောရှိသော ဒုက္ခိတကို မတွေ့မြင်မူကား ချမ်းသာသောသူပင် ဖြစ်သော်လည်း မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသောသူအား ဤသို့ သနားအပ်၏၊ ခိုးထုပ်နှင့်တကွမိသော ခိုးသူကို စိုးမင်းသူသတ်တို့သည် သတ်ချေစေသည်ဖြင့်ကြိုးနှောင်ဖွဲ့၍ ဒဏ်ခတ်ခြင်းကိုပြုလျက် သတ်ရာသင်္ချိုင်းသို့ ဆောင်လေသော် ထိုသသူအား မြို့ရွာလူများတို့သည် သနားကြ၍ ဘောဇဉ်ခဲဖွယ်ကို ပေးကြကုန်၏၊ ထိုခိုးသူသည် လူတို့ပေးကြသော ဘောဇဉ်ခဲဖွယ်တို့ကို ရသော်လည်း သုခသမ္ပတ္တိရှိသည်ဟု မထင်၊ ဤသူ မကြာခင်သေရလတ္တံ့-ဖဝါးတလှမ်းထက် တလှမ်းသည် သေခန်းနှင့်နီးသည်သာဖြစ်၏ဟု ပြည်သူတကာ လွန်စွာသနားကြသကဲ့သို့ ထို့အတူ ဤမကောင်းမှုပြုသောသူသည် ယခုမူကား ချမ်းသာစွာ စည်းစိမ်ကိုခံစားရသေး၏၊ များမကြာမီပင် ဝိညာဉ်ကင်း၍ သေခြင်းသို့ရောက်သဖြင့် ငရဲ၊ တိရစ္ဆာန်၊ ပြိတ္တာ တို့၏ရွာ၌ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို ခံစားရလတ္တံ့ သတည်းဟု ထိုသူ၏ သနားခြင်းကရုဏာကို ဖြစ်စေအပ်၏၊

ထိုယောဂီသည် ဤသို့ပြခဲ့သော ဒုက္ခိတပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ အဖန်တလဲလဲ ကရုဏာကို ပွားစေသဖြင့် ဥပစာရသမာ ဓိမှသည် အပ္ပနာသို့ ရောက်၏၊ ယင်းသို့ ရောက်သော်လည်း ဤမျှတည်းဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်းကို မဖြစ်စေမူ၍ မေတ္တာဗြဟ္မဝိဟာရ၌ ပြအပ်ပြီးသည်နှင့်အတူ သီမာသမ္ဘေဒကိုပြုခြင်းငှာ ပိယ၊ အတိပိယ၊ မဇ္ဈတ္တ၊ ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်တို့၌လည်း အစဉ်အတိုင်း ကရုဏာကို ပွားစေအပ်၏၊ ဤသို့ အဖန်တလဲလဲ ပွားစေသဖြင့် မိမိ၌၎င်း ချစ်အပ်သောသူ၊ လျစ်လျူဖြစ်သောသူ၊ ရန်သူဖြစ်သောသူ ဤသူ ၄-ဦးတို့၌ အထူးအပြားမရှိ သီမာသမ္ဘေဒ ဖြစ်၍နိမိတ်သည် ၎င်း ဥပစာရသမာဓိ၊ အပ္ပနာသမာဓိသည်၎င်း ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော ထိုနိမိတ်ကို ပွားစေသဖြင့် အစဉ်အတိုင်း ပထမစျာန်၊ ဒုတိယစျာန်၊ တတိယစျာန်တို့ကို ရသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏၊

ထိုကရုဏာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရဖြင့် စျာန်ရပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ထိုစျာန်ကို ပွားစေသဖြင့် အနောဒိဿ ကရုဏာငါးပါး၊ ဩဒိရုဏာငါးပါး၊ ဩဒိဿ ကရုဏာ ၇-ပါး သဗ္ဗဖရဏကရုဏာ ၁၂-ပါး ဒိသာဖရဏကရုဏာ ၁၂၀-အားဖြင့် ၁၃၂-ပါးသော ကရုဏာတို့ကို ပျံ့စေလျက် စျာန်ကို ဝင်စား အပ်၏၊

အင်္ဂုတ္တိုရ် အဋ္ဌကထာ၌ကား ရှေးဦးစွာ ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်အား သနားအပ်၏၊ ထို့နောက်မှ ဒုဂ္ဂတပုဂ္ဂိုလ်၊ ထို့နောက်မှ ပိယပုဂ္ဂိုလ်, ထို့နောက်မှ မိမိကိုယ်ကိုသနားအပ်၏ဟူ၍ ဆိုသည်။

ထိုစကားသည် သောဒုဂ္ဂံ ဒုရုပေတံ ဟူသော ဝိဘင်းပါဋ္ဌိတော်နှင့်မညီ။ ဤကား ကရုဏာပွားခြင်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။

မုဒိတာ ကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

၄၃၈-မုဒိတာ ကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

မုဒိတာကိုပွားစေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ရှေးဦးစွာ အတိပိယပုဂ္ဂိုလ်, ပိယပဂ္ဂိုလ်, မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်, ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ မပွားအပ်။

သောဏ္ဍသဟာယ တို့၌သာ ပွားအပ်၏ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ ဆိုသောကြောင့် အကြင်မိတ်ဆွေသည် တွေ့မြင်သောအခါ ရွှင်ပြသောမျက်နှာဖြင့် ကောင်းစွာမေးမြန်း နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကို ပြု၏၊ စည်းစိမ်ဥစ္စာဖြင့်လည်း ချမ်းသာခြင်းသို့ရောက်၏၊ ဒုစရိုက်မနားပဲ သုစရိုက်တရားတို့၌သာ ပျော်ပါးလေ့ရှိ၏၊ ထိုမိတ်ဆွေအား ရည်မှန်းသား၍-

အယံ သတ္တော၊ ဤသတ္တဝါသည်။ အဟော သာဓု၊ ဩော်ကောင်းစွာ၏၊

အဟော သုဋ္ဌု၊ ဩော်-ချမ်းသာစွာ၏-

ဟူ၍ ပရိကံပြုအပ်၏၊ ထို့နောက်မှ ပိယပုဂ္ဂိုလ်အား, ထို့နောက်မှ မဇ္ဈတ္တ, ဝေရီ စသောသတ္တဝါခပ်သိမ်းတို့အားလည်း မုဒိတာ တရားဖြင့် နှံ့စေရာ၏၊

ဤကိုရည်၍ ဝိဘင်းပါဋ္ဌိတော်၌-

သေယျထာပိနာမ ဧကံ ပုဂ္ဂလံ ပိယံမနာပံ ဒိသွာ, မုဒိတော အဿ၊ ဧဝမေဝ သဗ္ဗသတ္တေ မုဒိတာယ ပရတိ-

ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။ ဤသို့လျှင် သဟာယပုဂ္ဂိုလ်, ပိယ-ပုဂ္ဂိုလ်, ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်, မိမိကိုယ် ဟူသော ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ပါးတို့၌ တူမျှသောစိတ်ကို ထားသဖြင့် အပိုင်းအခြားမရှိပဲ အဖန်တလဲလဲ ဝမ်းမြောက်သောမုဒိတာသည် မေတ္တာဘာဝနာ၌ကဲ့သို့ ၄-ပါးသောစျာန်နှင့်ယှဉ်သော အပ္ပနာစိတ်တို့သည် အစဉ်အတိုင်း ဖြစ်ကုန်၏၊

ဤကား မုဒိတာပွားခြင်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။

၄၃၉-ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပုံကို ပြခြင်း

ဥပေက္ခာကို ပွားလိုသောပုဂ္ဂိုလ်သည် မေတ္တာအစရှိသော သမထ္တာအစရှိသော သမထ-ပါးတို့တွင် တပါးပါးဖြင့်ရအပ်သော စျာန် ၃-ရပ်ရှိပြီးသော် မိမိရပ်အပ်သော တတိယစျာန်မှထ၍ ငါရသော တတိယစျာန်သည်ချစ်ခြင်း, မုန်းခြင်း၏ အနီး၌ဖြစ်သော သောမနဿနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့် စျာန်အင်္ဂါသည် ရုန့်ရင်းလှ၏ဟု ရှေးစျာန်၌ အပြစ်ကို ရူ၍ ဥပေက္ခာ၏ အာနိသင်ကို ခင်မင်ပြီးလျှင် အကြင်မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ခင်မင်ခြင်း, သနားခြင်း, ဝမ်းမြောက်ခြင်း မရှိသောအဖြစ်သည် အလွန်ငြိမ်သက်၏၊ ဤအတူသာ ပိယပုဂ္ဂိုလ်, ဝေရီပုဂ္ဂိုလ် စသောသတ္တဝါ ခပ်သိမ်းတို့အား လျစ်လျူရှုအံ့ဟု နှလုံးသွင်းရာ၏၊

ဤကို ရည်၍ဝိဘင်းပါဠိတော်၌-

သေယျထာပိနာမ ဏကံပုဂ္ဂလံ နေဝ မနာပံ န အမနာပံ ဒိသွာ ဥပေဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ဤသို့လျှင် ဝေရီ, ပိယ, သဟာယပုဂ္ဂိုလ်, မိမိကိုယ်၌လည်း မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ထပ်တူထားသဖြင့် အပိုင်းအခြားမရှိဟူ၍ လျစ်လျူရှုခြင်းဟူသော ဥပေက္ခာကို ဖန်လဲများစွာ ပွားသောပုဂ္ဂိုလ်အား စတုတ္ထစျာန်ဟူသော အပ္ပနာတရားသည် ဖြစ်လေသတည်း။ (ဤကား ဥပေက္ခာကို ပွားခြင်းကို ပွားခြင်း၌ နည်းအမြွက်တည်း။)

ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း စျာန်မရနိုင်

ပထဝီ ကသိုဏ်းစသည်ကို စီးဖြန်း၍ရအပ်သော တတိယစျာန်ရှိသောပုဂ္ဂိုလ်အား ဤဥပေက္ခာဝေဒနာဖြင့် စတုတ္ထစျာန် ဖြစ်ပါအံ့လော- ဟူငြားအံ့မဖြစ်။ ဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ အာရုံသဘောမတူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

မေတ္တာ အစရှိသော ဗြဟ္မဝိဟာရ ၃-ပါးရအပ်သော တတိယစျာန်ရှိသော သူအားသာလျှင် အာရုံသဘောတူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဖြစ်သတည်း။

ထို့ကြောင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌-

မေတ္တာဒီသု ဥပ္ပန္နတတိယစျာန်နေဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အာရမ္မဏသဘာဂတာယာတိ။

ဟူ၍ မိန့်သည်။ ပထဝီကသိုဏ်းစသော ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့ကို စီးဖြန်းရန် ပရိကံနည်းကို ဝီထိလက်ရိုးတို့၌ပင် ထင်ရှားလှသောကြောင့် မထုတ်လိုက်ပြီ။

၄၄၀-စျာန်ကို မရနိုင်သော ကမ္မဋ္ဌာန်း ၁၀-ပါး

မေး။ ။ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ အစရှိသား၊ ရှစ်ပါးတကွ၊ ဧကသညံ၊ ဝဝတ္ထာန်သည် စျာန်ရ၏လော, မရလော။

ဖြေ။ ။ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒီသု အဋ္ဌသု သညာဝဝတ္ထာနေသု စာတိဒသသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဥပစာရဘာဝနာဝ သမိဇ္ဈတိ။ နတ္ထိ အပ္ပနာ-

ဟူ၍ လက်သန်းအဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် ဤဆယ်ပါးသော ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းသဖြင့် အပ္ပနာစျာန်ကို မရ, ဥပစာရဘာဝနာမျှ၌သာ တည်၏ဟူပေ။

အဘယ့်ကြောင့် စျာန်ကို မရသနည်းဟူမူ-

ဗုဒ္ဓဂုဏာဒီနံ ပရမတ္ထဘာဝတော အနေကဝိဓတ္တာ အနေကဝိဓတ္တာ ဧကဿာပိ ဂမ္ဘီရဘာဝတော၊ ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒီသု ဒသသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု အပ္ပနာဝသေန ပတိဋ္ဌာတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ၊ အပ္ပနာဘာဝံ အပတွာ၊ သမာဓိ ဥပစာရဘာဝေနေဝ ပတိဋ္ဌာတိ-

ဟူသော ဋီကာနှင့်အညီ ဘုရားဂုဏ်စသည်တို့၏ အရမတ္ထသဘောဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း, များသေားအပြားရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း တခုခုသောဂုဏ်၏လည်း အဖြစ်ကြောင့်၎င်း ဗုဒ္ဓနုဿတိစသော ကမ္မဋ္ဌာန်းဆယ်ပါးတို့၏ အပ္ပနာ၏အစွမ်းဖြင့် သမာဓိတရြား၏တည်ရာ မဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အပ္ပနာသို့ မရောက်မူ၍ ဥပစာရသမာဓိ၌သာ တည်၏ဟူပေ။

၄၄၁-ကသိုဏ်းကိုရှုရာစက္ခု, မနနှစ်ဒွါရဖြင့် ရှုခြင်း

မေး။ ။စျာန်ကိုရမှု၊ ကသိုဏ်းရှုသော်၊ ဖြစ်မှုအစ၊ ဘယ်ဒွါရဖြင့်ယူသနည်း။

ပရိကမ္မ၊ ရသည်အဟုတ်၊ ဥဂ္ဂဟနိမိတ်၊ အရိပ်ထင်ကာ၊ ဇောစိတ်မှာ ဘယ်ဒွါရသို့ ရောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ကသိုဏ်းဝန်းကိုရှု၍ ပထဝီ, ပထဝီစသည်ဖြင့် စီးဖြန်းစသော ပရိကမ္မဘာဝနာ၌ စက္ခုဒွရဖြင့်ရှု၍ ကဒနုဝတ္တက မနောဒွါရဖြင့် ယူသည်။ ရှုဖန်များ၍ မျက်စိဖြင့် မြင်သကဲ့သို့ မနောဒွါရ၌ ထင်သောအခါ မနောဒွါရဖြင့်သာ ယူသည်။ စိတ်လည်း မနောဒွါရိကဇောစိတ်ဖြစ်သည် ဟူပေ။

၄၄၂-ပဋိတာဂနိမိတ်ထင်ရာ ဥပစာရ ဘာဝနာသာဖြစ်ခြင်း

မေး။ ။ပညတ်မရှိ၊ ပဋိဘာဂ၊ နိမိတ်ရသော်၊ ဖြူဆွဘာဝနာ၊ သုံးပါးမှာ ဘယ်ဘာဝနာဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဘာဝနာယ ပဋိသင်္ခါရကမ္မဘူဘာ အာဒိကမ္မဘူတာ ဝါ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာ ပရိကမ္မဘာဝနာ နာမ။

နီဝရဏဝိက္ခမ္ဘနတော ပဋ္ဌာယ ဂေါတြဘုပရိယောသာနာ ကာမာဝစရဘာဝနာ ဥပစာရဘာဝနာ နာမ။

အပ္ပနာယ သမီပစာရိတ္တာ ဂါမူပစသာရာဒယော ဝိယ။ မဟဂ္ဂတဘာဝပ္ပတ္တာ အပ္ပနာဘာဝနာ နာမ။ အပ္ပနာ သင်္ခါတဝိတက္ကပမုခတ္တာ-

ဟူသော ဋီကာနှင့် အညီ အပ္ပနာဘာဝနာကို ပြုပြင်တတ်သော အစစွာဖြစ်သော ဝါ- ရှေးဦးစွာဖြစ်သာ ဘာဝနာသည် ပရိကမ္မဘာဝနာမည်၏၊

နီဝရဏငါးဖြာကို ခွာသည်မှစ၍ ဂေါတြဘူအဆုံးရှိသော ကာမာဝစရဘာဝနာသည် အပ္ပနာ၏အနီး၌ ဖြစ်သောအရပ်ကို ဂါမူပစာ, အိမ်၏အနီး၌ဖြစ်သောအရပ်ကို ဃရူပစာဟူသကဲ့သို့တည်း။

မဟ ဂ္ဂုတ်အဖြစ်သို့ ရောက်သော ဘာဝနာသည် အပ္ပနာဟုဆိုအပသော ဝိတက်၏ အဦးဖြစ်သကြောင့် အပ္ပာနဘာဝနာမည်၏ဟု မိန့်ဆိုရကား ဥဂ္ဂဟနိမိတ်ထင်သည်မှစ၍ ပဋိဘာဂ နိမိတ်ထင်ပြီးသော် ဂေါတြဘူတိုင်အောင်သော ဘာဝနာသည် ဥပစာရဘာဝနာသာ ဖြစ်သည်ဟုဖြေ။

၄၄၃-အာဒိကမ္မိကဝီထိ၌ အပ္ပနာစျာန်စိတ်

အရေအတွက်ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပထမစျာန်၊ အမှန်ရကာ၊ ဝီထိမှာ၊ အပ္ပနာစိတ်အစဉ်၊ ဘယ်မျှနည်း။

ဖြေ။ ။ပထမစျာန်ကို ရလိုလတ်သော် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင် ပဋိဘာဂနိမိတ်ကို အာရုံပြု၍ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ထို့နောင် မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် ပထမဒွေတို့တွင် အခုခုသည် ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘူဟု ၄-ကြိမ်, ထို့နောင် ရူပကုသိုလ်ပထမစျာန်စိတ်သည် အာဒိကမ္မိက ဖြစ်အံ့၊ တကြိမ်သာ, အပ္ပနာဇောကိစ္စဖြစ်၏၊ ထို့နောင် ဘဝင်ကျဟူ၏၍ဖြေ။

(ဝီထိလက်ရိုးမှာ အကျယ်ရှိပြီ)

၄၄၄-မထမချာန်စသည်တို့ကိုရစေနိုင်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့ကို ပြခြင်း

မေး။ ။ပထမစျာန်၊ ဧကန်ရလဘ်၊ စီးဖြန်းအပ်သည်၊ ပညတ်ဘယ်နှစ်ပါးတို့နည်း။

ဒုတိယနှင့်၊ တတိယဟုတ်၊ စတုတ္ထစျာန်၊ စီးဖြန်းရန်၊ ရန်ဟန်ပညတ် ဘယ်မျှနည်း။

ပဉ္စမစျာန်၊ ဧကန်ရကြောင်း၊ စီးဖြန်းကောင်းသည်၊ အပေါင်းဘယ်မျှ ပညတ်နည်း။

ဖြေ။ ။ကသိုစ်းဆယ်ပါး, အသုဘဆယ်ပါး, ကာုဂတာသတိ, အာနာပါနဿတိ, မေတ္တာ, ဂရုဏာ, မုဒိတာဤ၂၅-ပါးသော ပညတ်သည် ပထမစျာန်ကို ရစေတတ်သည်။

ကသိုဏ်းဆယ်ပါးࡓ အာနာပါနဿတိ, မေတ္တာ, ဂရုဏာ, မုဒိတာဤ ၁၄-ပါးသောပညတ်သည် ဒုတိယစျာန်, တတိယစျာန်, စတုတ္ထစျာန်ကို ရစေတတ်သည်။

ကသိုဏ်း ၁၀-ပါး, အာနာပါနဿတိ, ဥပေက္ခာဟူသော ဗြဟ္မဝိဟာရ ဤ၁၂-ပါးသော ပညတ်သည် ပဉ္စမစျာန်ကို ရစေတတ်သည် ဟူပေ။

ဆောင်ပုဒ်။ပဉ္စဝီသ၊ ပထမစျာန်ရ၊ ဒု-တ-စမှာ၊ စုဒ္ဒသာ၊ ပဉ္စမာရ၊ ဒွါဒသ၊ ပေါင်းကြသောခါ၊ ဆဗ္ဗီသာ၊ ရူပါစျာန်လမ်း ကမ္မဋ္ဌာန်း။

၄၄၅-အရူပါစျာ်န် ၄-ပါး၏ အာရုံတို့ကို ပြခြင်း

မေး။ ။အရူပမှာ၊ စျာန်လေးဖြာ၊ အာရုံဘယ်သို့ ယူသနည်း။

ဖြေ။ ။အာကာသာနဉ္စာယတနစျာန်သည် အာကာသ ကသိုဏ်းသည်ကြဉ်အပသော ကသိုဏ်း ၉- ပါးတို့တွင် တပါးပါးကို ခွာ၍ ရအပ်သော ကောင်းကင်ပညတ်ကို အာရုံပြုသည်။

ဝိညာဏဉ္စာယတနစျာန်သည် ပထမာရုပ္ပဝိညာဉ်ကို အာရုံပြုသည်။

အာကိဉ္စညာယတနစျာန်သည် ပထမာရုပ္ပဝိညာဉ်၏ မရှိခြင်းတည်းဟူသော နတ္ထိဘောပညတ်ကို အာရုံပြုသည်။

နေဝသညာနာသညာယတနစျာန်သည် တတိယာရုပ္ပဝိညာဉ်ကို အာရုံပြုသည်။

၄၄၆-အဘိညာဉ် ၅-ပါး ထားခြင်း၏အကြောင်းကို ပြခြင်း

ဣဒ္ဓိဝိဓံ ဒိဗ္ဗသောတံ၊ ပရစိတ္တဝဇာနနာ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိ ပဉ္စဓာ။

မေး။ ။အဘိညာဉ်ကား၊ ၇-ပါးဟု၊ ဘုရားဟောလျက်၊ သဘောကြီးထု၊ ကျမ်းပြုဆရာ၊ နုရုဒ္ဓါသည်၊ ငါးဖြာဘယ့်ကြောင့် မိန့်သနည်း။

ဖြေ။ ။ယထာကမ္မုပဂ အဘိညာဉ်, အနာဂတံသ အဘိညာဉ်သည် ဒိဗ္ဗစက္ခု၌ ဝင်သည်ဖြစ်၍ အန္တောဂဓနည်းအားဖြင့် ငါးပါးဟူ၍ မိန့်သတည်း။

၄၄၇-စျာန်ရပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း အဘိညာဉ်ရ မရကို ပြခြင်း

မေး။ ။ ရူပ၊ အရူပ စသည့်အပြား၊ စျာန်တရားကို၊ ဝင်စားနိုင်လျှင်၊ အဘိညာဉ်ကို၊ အစဉ်ရလိမ့်မည်လော။

ဖြေ။ ။စျာန်ကိုးပါးကို ဝသီဘော်ငါးပါးဖြင့် ဝင်စားနိုင်ရုံနှင့် အဘိညာဉ်ကို မရသေး၊ ၁၄- ပါးသောအခြင်းအရာဖြင့် လေ့လာခြင်းကို ပြုပြီးမှ အဘိညာဉ်ကို ရနိုင်သည် ဟူပေ။

၁၄-ပါးသော အခြင်းအရာဟူသော်ကား-

(၁)ကသိဏာနုလောမ=ကသိုဏ်းတို့၏ အနုလုံအားဖြင့်၎င်း၊

(၂)ကသိဏပဋိလောမ=ကသိုဏ်းတို့၏ ပဋိလုံအားဖြင့်၎င်း၊

(၃)ကသိဏာနုလောမ ပဋိလောမ=ကသိုဏ်းတို့၏ အနုလုံ ပဋိလုံအားဖြင့်၎င်း၊

(၄)စျာနာနုလောမ=စျာန်တို့၏ အနုလုံအားဖြင့်၎င်း၊

(၅)စျာနပဋိလောမ=စျာန်တို့၏ ပဋိလုံအားဖြင့်၎င်း၊

(၆)စျာနာနုလောမ,ပဋိလောမ=စျာန်တို့၏ အနုလုံ,ပဋိအားဖြင့်၎င်း၊

(၇)စျာနုက္ကန္တိက=အစဉ်သောစျာန်ကို ခုန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၈)ကသိဏုက္ကန္တိက=အစဉ်သော ကသိုဏ်းကို ခုန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၉)စျာနကသိဏုက္ကန္တိက=စျာန်, ကသိုဏ်းကို ခုန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၁၀)အင်္ဂသင်္ကန္တိက=အင်္ဂါကို လွန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၁၁)အာရမ္မဏ သင်္ကန္တိက=အာရုံကို လွန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၁၂)အင်္ဂါရမ္မဏ သင်္ကန္တိက=အင်္ဂါ အာရုံကိုလွန်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၁၃)အင်္ဂဝဝတ္ထာပန=အင်္ဂါကို မှတ်သောအားဖြင့်၎င်း၊

(၁၄)အာရမ္မဏာဝတ္ထာပန=အာရုံကို မှတ်သောအားဖြင့်၎င်း၊

ဤသို့ ၁၄-ပါးတည်း။

ထို ၁၄-ပါးတို့တွင် ပထဝီကသိုဏ်း၌ စျာန်ကိုဝင်စားပြီး၍ အာပေါကသိုဏ်း၌ ဝင်စားပြန်၏၊ ထို့နောင် တေဇောကသိုဏ်း, ထို့နောင် ဝါယောကသိုဏ်း၌ ဝင်စာ၏၊ ဤသို့ ဩဝါတ တိုင်အောင်သော ကသိုဏ်းရှစ်ပါးတို့၌ အစဉ်အားဖြင့် အကြိမ်တရာ၎င်း, အကြိမ်တထောင်၎င်း ဝင်စားခြင်းသည် ကသိဏာနုလောမ မည်၏၊

ဩဒါတကသိုဏ်းမှစ၍ ပထဝီကသိုဏ်းတိုင်အောင် ပြန်ကာပြန်ကာ ဝင်စားခြင်းသည် ကသိဏပဋိလောမမည်၏၊

အစဉ်အားဖြင့်၎င်း ပြန်ကာပြန်ကာ၎င်း ဝင်စားခြင်းသည် ကသိဏာနုလောမ, ပဋိလောမ မည်၏၊

ပထမစျာန်မှစ၍ နေဝသညာနာသညာယတနစျာန် တိုင်အောင် အစဉ်အတိုင်း ဝင်စားခြင်းသည် စျာနာနုလောမမည်၏၊

နေဝသညာနာသညာယတန စျာန်မှစ၍ ပထမစျာန်တိုင်အောင် ပြန်၍ဝင်စားခြင်းသည် စျာနပဋိလောမမည်၏၊

စျာန်ကိုးရပ်ကို အစဉ်အားဖြင့်၎င်း, ပြန်၍၎င်း ဝင်စားခြင်းသည် စျာနာနုလောမ, ပဋိလောမမည်၏၊

ပထဝီကသိုဏ်း၌ ပထမစျာန်ကို ဝင်စား၍ ဤကသိုဏ်း၌ တတိယစျာန်ကိုဝင်စား၏၊ ထို့နောက် အာကာသာနဉ္စာယတနစျာန်ကို၊ ထို့နောက် အာကိဉ္စညာယတနစျာန်ကို ဝင်စား၏၊ ဤသို့ ကသိုဏ်းကို မလွန်ပဲ စျာန်ကို တခုခြားလွန်၍ ဝင်စားခြင်းသည် စျာနုက္ကန္တိက မည်၏၊

ကသိုဏ်းကို တခုခြားကျော်၍ ဝင်စားခြင်းသည် ကသိဏုက္ကန္တိကမည်၏၊

ပထဝီကသိုဏ်း၌ ပထမစျာန်ကို ဝင်စား၍ တေဇောကသိုဏ်း၌ တတိယစျာန်ကို ဝင်စား၏၊ ထို့နောင် နီလကသိုဏ်းကို ခွာ၍ အာကာသာနဉ္စာယတနာစျာန်၊ ထို့နောင် ကာမဇောဖြင့် လောဟိတ ကသိုဏ်းကို အာရုံပြု၍ ထို့နောင် အာကိဉ္စညာယတနစျာန်ကို ဝင်စား၏၊ ဤသို့သော နည်းဖြင့် စျာန်ကို၎င်း၊ ကသိုဏ်းကို၎င်း ဧကန္တရိက တခုခြားလွန်ခြင်းသည် စျာနကသိဏုက္ကန္တိက မည်၏၊

ပထဝီကသိုဏ်း၌ ပထမစျာန်ကို အင်္ဂါအစဉ်အားဖြင့် ဝင်စား၍ ထိုကသိုဏ်း၌ ဒုတိယစျာန်စသည်ကို အင်္ဂါအစဉ်အားဖြင့် ဝင်စားခြင်းသည် အင်္ဂသင်္ကန္တိက မည်၏၊

ပထမစျာန်၌ အာရုံပြောင်းကာ, ပြောင်းကာ ဝင်စားခြင်းသည် အာရမ္မဏသင်္ကန္တိကမည်၏၊ (ဤနည်းကိုမှီ၍ နောက်ကျန်သည်များကို သိရမည်။)

ရှေး၌ ပွားစေအပ်ပြီးသော ဘာဝနာမရှိသော အာဒိကမ္မိကဖြစ်သော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သည် ဆိုအပ်ပြီးသော ၁၄-ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် စိတ်ကိုမဆုံးမပဲ ဣဒ္ဓိဝိဓ အဘိညာဉ်ကို ဖြစ်စေနိုင်ရာသော အကြာင်းမရှိ။

ထို့ကြောင့် အဘိညာဉ်ကို ရလိုသောသူအား ဤ၁၄-ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် စိတ်ကို ဆုံးမရာ၏ဟု ပြခြင်းငှာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ၌-

ဣမေဟိ ပန စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ စိတ္တံ အပရိဒမေတွာ ပုဗ္ဗေအဘာဝိဘဘာဝနော အာဒိကမ္မိကော ယောဂါဝစရော ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနံ သမ္ပဒေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ-ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။

ယင်းသို့ စိတ်ကိုဆုံးမ၍ မိန့်တော်မူသည်။

ယင်းသို့ စိတ်ကိုဆုံးမ၍ ကောင်းစွာ တည် ကြည်ခြင်းသို့ ရောက်သော နီဝရဏတို့မှ စင်ကြယ်သော ပြိုးပြိုးပြက်အရောင်ရှိသော သုခစသည်၌ တပ်သောရာဂတည်းဟူသော မြူကင်းပြီးသော ပီတိစသော အညစ်အကြေး ကင်းပြီးသော တုန်လှုပ်ခြင်းကင်းသော အဖြစ်သို့ရောက်သော အလိုရှိတိုင်းလိုက်သည် ဖြစ်၍ နူးညံ့သော ဦးပြီးသော ရွှေကဲ့သို့ အမှု၌ခံ့သော ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော စိတ်သည်သာလျှင် အဘိညာဉ်သို့ ရှေ့ရှုဆောင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သတည်း။ ထိုအနက်ကို ပြတော်မူလိုသော မြတ်စွာဘုရားသည်-

ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေဝိဂတုပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ အာနဉ္စပတ္တေ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိ-

ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

ဧဝံ၊ ဤသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော အခြင်းအရာဖြင့်။ စိတ္တေ။ စိတ်သည်။ သမာဟိတေ၊ ကောင်းစွာ တည်ကြည်ပြီးသော်။ ပရိသုဒ္ဓေ၊ စင်ကြယ်ပြီးသည်ရှိသော်။ ပရိယောဒါတေ၊ ပြိုးပြိုးပြက်ရှိပြီးသော်။ အနင်္ဂဏေ၊ ရာဂစသော မြူကင်းပြီးသော်။ ဝိဂတုပက္ကိလေသေ၊ ညစ်ညူးခြင်းကင်းပြီးသော်။ မုဒုဘူတေ၊ နူးညံ့စွာဖြစ်ပြီးသော်။ ကမ္မနိယေ၊ တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းအမှု၌ခံ့ ပြီးသော်။ အာနုဉ္စပတ္တေ၊ တုန်လှုပ်ခြင်းကင်းသောအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော်။ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနာယ၊ တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းငှာ။ စိတ္တံ၊ စိတ်ကို၊ အဘိနန္နာမေသိ၊ ရှေ့ရှုညွှတ်စေပြီ။

ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးတို့တွင် အာနဉ္စပတ္တ၏ အင်္ဂါ ၆-ပါးပြားဟန်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌မိန့်သည်ကား- သဒ္ဓါဖြင့်သိမ်းဆည်းအပ်သော။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ အသဒ္ဓိယေန၊ မသဒ္ဓါခြင်းဖြင့်။ န ဣဉ္စတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ဝီရိယပရိဂ္ဂဟိတံ၊ ဝီရိယဖြင့် သိမ်းဆည်းအပ်သော။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ ကောသဇ္ဇေန၊ ပျင်းရိခြင်းဖြင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ သ တိရိဂ္ဂဟိတံ၊ ပညာဖြင့် သိမ်းဆည်းအပ်သော။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ အဝိဇ္ဇာယ၊ အဝိဇ္ဇာဖြင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ဩဘာသဂတံ၊ ထွန်းလင်းခြင်းသို့ ရောက်သော။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ ကိလေသန္ဓကာရေန၊ ကိလေသာတည်းဟူသော အမိုက်တိုက်ဖြင့်။ န ဣဉ္ဇတိ၊ မတုန်လှုပ်။ ဣမေဟိ ဆဟိ ဓမ္မေဟိ၊ ဤသဒ္ဓါ, ဝီရိယ, သတိ, ပညာ, ဩဘာသ ဟူသောတရား ၆-ပါးတို့ဖြင့်။ ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ သိမ်းဆည်းအပ်သော စိတ်သည်။ အာနဉ္ဇပတ္တံ၊ တုန်လှုပ်ခြင်း ကင်းသော အဖြစ်သို့ ရောက်သည်။ ဟောတိဖြစ်၏၊

(အဘိညာဉ် ဝီထိကျဟန်ကိုကား ဝီထိပိုင်းက ဆိုခဲ့ပြီ။)

၄၄၈-ဣဒ္ဓိအမျိုး, တန်ခိုးဆယ်ပါးကို ပြခြင်း

မေး။ ။ကိုယ်ခန္ခာ၊ အရာ, အထောင်၊ ဖြစ်အောင်ပြုပြင်၊ ကောင်းကင်ပျံလွှား၊ သွားသည်အမျိုး၊ တန်ခိုးဘယ်မျှ ပြားသနည်း။

ဖြေ။ ။ဒသ ဣဒ္ဓိယော အဓိဋ္ဌာန်နိဒ္ဓိ, ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓ္ဓိ, မနောမယိဒ္ဓိ, ဉာဏဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ, သမာဓိဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ, အရိယိဒ္ဓိ, ကမ္မဝိပါကဇိဒ္ဓိ, ပုညဝတောဣဒ္ဓိ, ဝိဇ္ဇာမယိဒ္ဓိ, ဘာဝနာမယိဒ္ဓိတိ-

ဟူသည်နှင့်ညီစွာ တန်ခိုးဆယ်ပါး အပြားရှိ၏၊

၁။ ထိုဆယ်ပါးတို့တွင် ပြကတေ့သော ကိုယ်ခန္ဓာသည် အရာ၎င်းအထောင်၎င်း ဖြစ်စိမ့်သောငှာ နှလုံးသွင်း၍ ဘာဝနာဉာဏ်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းကို ပြု၏၊ ဤအဓိဋ္ဌာန်၏ အတိုင်း အရာထောင်သော ကိုယ်၏ဖြစ်ခြင်းသည် အဓိဋ္ဌာနိဒ္ဓိ အဓိဋ္ဌာန်၏အစွမ်းဖြင်ပြီးသော တန်ခိုးမည်၏၊

၂။ ပြကတေ့ သောအသွင်ကို စွန့်၍ သူငယ်၏အသွင်, နဂါး ဂဠုန်၏အသွင်ဖြစ်အောင် ဓိဋ္ဌာန်၍ ဖြစ်စေခြင်းသည် ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိ အထူး ဖောက်ပြန်သည်၏အစွမ်းဖြင့် ပြီးသော တန်ခိုးမည်၏၊

၃။ ဤကိုယ်မှတပါး အသီးသီးပြုပြင်သော ကိုယ်များစွာကို ဖန်ဆင်းခြင်းသည် စိတ်ကြံတိုင်း ရုပ်, နာမ် ပွားသည်၏အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်သောကြောင့် မနောမယိဒ္ဓိ စိတ်ကြံတိုင်းပြီးသော တန်ခိုးမည်၏၊

၄။ မဂ်ဉာဏ်ဖြစ်သည်မှ ရှေ့၌၎င်း, နောက်၌၎င်း, ထိုခဏ၌၎င်း ဉာဏ်အာနုဘော်ကြောင့် ဖြစ်သော အထူးသည် ဉာဏဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ ဉာဏ်ပြန့်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော တန်ခိုးမည်၏၊

အရှင် ဗာကုလဝတ္ထု

ပြရန်သက်သေကား အရှင် ဗာကုလထေရ်၏ အလောင်းဖြစ်သော သူငယ်သည် ဖွား၍ ၇- ရက်လွန်သောအခါ မင်္ဂလာပြုခြင်း အကျိုးငှာ ဂင်္ဂါမြစ်ရေကို ချိုးစေရာတွင် အထိန်းတို့လက်မှ ငါးကြီးဟပ်မျို၍ သွားသဖြင့် ထိုငါးကြီးသည် ယူဇနာ ၃၀-ကွာဝေးသော ဗာရာဏသီပြည် ဆိပ်ကမ်းသို့ ရောက်၍ တံငါတို့မိသဖြင့် သဌေးကြီး၏ မယားကို ရောင်းလတ်သော် သဌေးမလည်း ချက်ပြုတ်ခြင်းငှာ ဝမ်းကိုဖောက်ခွဲစေရာတွင် ငါး၏ဝမ်းဝယ် အန္တရယ်မရှိပဲ ပါလာသော ရွှေဆင်းတုနှင့်တူသော သူငယ်ကိုမြင်၍ ငါ့အား သားကောင်း ရပြီဟု ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာယူ၍ မွေးမြူလေ၏၊ ဤသို့ ငါး၏ဝမ်းတွင်းသို့ ရောက်လျက်အနာ ကင်းသောအဖြစ်သည် ဤဘဝ၌ရလတ္တံ့သော အရဟတ္တမဂ် ဉာဏ်၏ အာနုဘော် ကြောင့်ဖြစ်ရကား ဉာဏဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ မည်၏၊

အရှင် သံကိစ္စ၏ အလောင်းဖြစ်သော သူငယ်သည်လည်း ဝမ်းမှ မဖွားမြင်မီမယ်တော် ကံကုန်၍ အလောင်းကို သုဿာန်ထင်းစင်၌ တင်၍မီးသင်္ဂြိုဟ်သော အခါ တံစူးဝါးနှင့် ထိုးရာတွင် သူငယ်၏ မျက်ထောင့်ကို ထိုးမိ၍ ငိုလေသဖြင့် ထိုငိုသံကို ကြားမှ သုဿာန်စောင့်တို့က အလောင်းကို မီးတွင်းမှဆယ်၍ သူငယ်ကိုယူပြီးလျှင် အဘွားမအား ပေးအပ်၍ မွေးစေရသည်။ ဤသို့ မီးပုံတွင်းသို့ ရောက်လျက် မသေနိုင်ခြင်းသည်လည်း ထိုဘဝ၌ ရလတ္တံ့သော မဂ်ဉာဏ်၏အာနုဘော်ပင် ဖြစ်ပေသည်။

ဘူတပါလ သူငယ်ဝတ္ထု

သူဆင်းရဲ လှည်းသမား၏ သားဖြစ်သော ဘူတပါလ သူငယ်သည်လည်း အဘသ်ည တောမှ လှည်းဖြင့်ထင်းတင်၍ လာသည်တွင် မြို့တံခါး၏ အနီးသို့ ရောက်သောကာလ နွားတို့သည် ထွက်ပြေးလေ၍ သူငယ်ကို လှည်းရင်း၌ ထားခဲ့ပြီး နွားကိုလိုက်လေသော် မြို့တွင်းက မထွက်မီ မြို့တံခါးကို ပိတ်ထားသည်နှင့် မထွက်ရပဲ တညဉ့်ပတ်လုံး နေရလေ၏၊ ဘိလူး သားရဲတို့၏ သွားလာရာခရီးဖြစ်သော မြို့၏အပ၌ ညဉ့်သုံးယာမ်လုံး သူငယ်ကို ပစ်ထားလျက် အန္တရယ်မရှိခြင်းသည်လည်း ဤဘဝ၌ ရလတ္တံ့သော မဂ်ဉာဏ်၏ အာနုဘော်ပင် ဖြစ်ရကား ဉာဏဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ မည်၏၊

သမာဓိဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိနှင့်ရှင်သာရိပုတ္တရာ

၅။ သမထ ၄၀-တို့တွင် တပါးပါးကို နှလုံးသွင်း၍ ဥပစာရသမာဓိ, အပ္ပနာသမာဓိနှစ်ပါးတွင် တပါးပါးဖြစ်သည်မှ ရှေ့အဖို့၌၎င်း, နောက်အဖို့၌၎င်း, ထိုခဏ၌၎င်း သမထ၏ အာနုဘော်ကြောင့် ဖြစ်သောအထူးသည် သမာဓိဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ မည်၏၊

သက်သေပြရန်ကား- အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်နှင့် တကွ ကပေါတမည်သော ချောက်၌ လွင်တီးခေါင်တွင် နေသောအခါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဘီလူး တယောက်သည် လည်ပတ်လာရာ ရှင်သာရိပုတ္တရာကို မြင်၍ ပုတ်ခတ်ချင်သော အမူအရာကို ပြုရကား အဖော်ဘီလူးတဦးက တားမြစ်သော်လည်း မနေ၊ ကြီးစွာသော လှံကန်ဖြင့် ဦးခေါင်းကို ရိုက်ခတ်သည်ရှိသော် မိုးကြိုးသံကဲ့သို့ ပြင်းထန်သော အသံသည် ဖြစ်၏၊ အရှင်မြတ်လည်း သမာပတ်ဝင်စားခိုက်ဖြစ်၍ ထိုသမာဓိ၏ အာနုဘော်ကြောင့် တစိုးတစိမျှသော နာကျင်ခြင်းသည် မဖြစ်လေ။

သဉ္ဇိဝထေရ် သည်လည်း နိရောဓသမာပတ် ဝင်စားနေသောအခါ များစွာ နွားကျောင်းသားတို့သည် ရဟန်းသေကောင်မှတ်၍ ထင်းအမှိုက်တို့ဖြင့် မီးတိုက်ကြလေကုန်သည်။ အရှင်မြတ်လည်း သမာပတ်၏ အာနုဘော်ကြောင့် သင်္ကန်းတော်၌ ချည်တမျှင်ကိုမျှ မလောင်ပဲ ပြကတေ့သာ တည်တော်မူ၏၊

၎င်း-ဥတ္တရာဝတ္ထု

ပုဏ္ဏသဌေး၏ သ္မီးဖြစ်သော ဥတ္တရာဥပါသိကာမသည်လည်း ဆွမ်းချက်၍ နေရာ၌ သီရိမာသည် ကြိုက်ကြိုက်ဆူသော ထောပတ်ပူဖြင့် လောင်းသည်ရှိသော် ဥတ္တရာလည်း မေတ္တာဘာဝနာ သမာဓိဖြင့်သာ နေရကား မွေးညင်းတပင်မျှမပူ ကြာတော၌ကျသော ရေပေါက်၏ အတူသာ ဖြစ်၏၊

၎င်း - သာမာဝတီ မိဖုရားဝတ္ထု

သာမာဝတီ မိဖုရားအား ဥတေနမင်းသည် မြားဖြင့် ပစ်သတ်ခြင်းငှာ လေးကိုတင်ပါသော်လည်း မတင်နိုင်၊ ပစ်လွတ်ပါသော်လည်း အပါး၌ မြားကျ၍ နေ၏၊ ဤသို့ အထူးဖြစ်ခြင်းတို့သည် သမာဓိဝိပ္ဖါရိဒ္ဓိ သမာဓိနှံ့ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သော တန်ခိုးမည်၏၊

၆။ စက်ဆုပ်ရွ့ရှာဖွယ်သော သူကောင်ပုပ်စသည်တို့၌လည်း မဆက်ဆုပ်ခြင့် တပ်နှစ်သက်ဖွယ်သော နတ်သ္မီး စသည်တို့၌လည်း မတပ်မက်, အလုံးစုံသော ဣဋ္ဌာရုံ, အနိဋ္ဌာရုံ တို့၌တုန်လှုပ်ခြင်းမဖြစ်မူ၍လျစ်လျူရှုနိုင်ခြင်းသည် စေတာဝသိပတ္တ ဖြစ်သော ရဟန္တာအရိယာတို့အားသာလျှင် ဖြစ်သော တန်ခိုးဖြစ်သောကြောင့် အရိယိဒ္ဓိ။

၇။ ငှက်စသည်တို့အား ကောင်းကင်ဖြင့် သွားနိုင်ခြင်း, နတ်တို့အားကိုယ်ကို၎င်း ဗိမာန်ကို၎င်း ကွယ်ဝှက်နိုင်ခြင်း, မြင်စေလိုမှ ထင်စွာပြနိုင်ခြင်းကောင်းကင်၌ သွားနိုင်ခြင်း တို့သည် ကမ္မဝါပါကဇိဒ္ဓိ ကံ၏အကျိုးကြောင့် ဖြစ်သော တန်ခိုးမည်၏၊

၈။ စကြဝတေးမင်းသည် မိမိ၏အခြံအရံပရိသတ်နှင့်တကွ ကောင်းကင်ဖြင့်သွားနိုင်ခြင်း, ဇောတိကသဌေးအား မဟာပထဝီမှ ထွက်၍ ပြသာဒ်ပဒေသာပင်တို့ ပေါက်ရခြင်း, ဇဋိလသဌေးအား အတောင်ရှစ်ဆယ်မြင့်သော ရွှေတောင်ကြီး ပေါက်ရခြင်း, မေဏ္ဍကသဌေးအား ရွှေဆိတ်ရုပ် ပဒေသာပင်ပေါက်လာရခြင်း, ကောင်းကင်ကို မျှော်၍ ခေါ် တ-ငြားက သလေးစပါးမိုးရွာရခြင်းတို့သည် ရှေးကုသိုလ်ကြောင့်ပြီးသော တန်ခိုးဖြစ်ရကား ပုညဝတောဣဒ္ဓိမည်၏၊

၉။ ဝိဇ္ဇာဓိုရ်တို့အား မန္တာန်ကိုစုပ်၍၎င်း, ဆေးပယောဂတို့ဖြင့်၎င်း ကောင်းကင်သို့သွားခြင်း, မြေအပြင်၌ ဝေးစွာသောခရီးကို တခဏနှင့်ရောက်နိုင်ခြင်း, ဆင်, မြင်းဗိုလ်ပါကို ထင်စေနိုင်ခြင်း, ဩူသေကောင်ကို ထင်စေနိုင်ခြင်းတို့သည် အတတ်ဖြင့်ပြီးသော တန်ခိုးဖြစ်ရကား ဝိဇ္ဇာမယိဒ္ဓိ မည်၏၊

ဤဆယ်ပါးသော တန်ခိုးတို့တွင် ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်သည် သတံ ဟောမိ, သဟဿံ ဟောမိ- စသည်ဖြင့် ဓိဋ္ဌာန်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ရကား အဓိဋ္ဌာန်နိဒ္ဓိမည်၏၊ ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိ, မနောမယိဒ္ဓိ ကိုလည်း ယူအပ်သတည်း။ (ပါဠိကို လိုမူ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ ယူလေ။)

သမထပိုင်း ပြီး၏၊

ဝိပဿနာပိုင်း

ဝိပဿနာပိုင်း

၄၄၉-သီလအစ မဂ်ဖိုလ်အလယ် နိဗ္ဗာန်အဆုံး

၃ပါးကို ပြခြင်း။

မေး။ ။သီလအစ၊ မဂ်ဖိုလ်အလယ်၊ နိဗ္ဗာန်အဆုံး သုံးပါးထင်ရှားသည်တရားကို ခြားအပ်အောင် ဘယ်သို့ခွဲမည်နည်း။

ဖြေ။ ။မဂ်ဖိုလ်ကိုရ၍ နိဗ္ဗာန်ကိုမြင်လိုသော ဝိပဿနာယောဂီဖြစ်သော ကာမတိဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်သည်-

၁။ သီလဝိသုဒ္ဓိ = လေးပါးသော ပါရီသုဒ္ဓိသီလ၏ စင်ကြယ်ခြင်း၊

၂။ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ = စိတ်၏ နီဝရဏကင်းသော အဖြစ်သို့ ရောက်သဖြင့် စင်ကြယ်ခြင်း။

၃။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ = ဉာဏ်အမြင်၏ စင်ကြယ်ခြင်း။

၄။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ = ၁၆-ပါးသော ယုံမှားခြင်းကို လွန်နိုင်သော ဉာဏ်၏ စင်ကြယ်ခြင်း။

၅။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ=မဂ် ဟုတ်သည်-မဟုတ်သည်ကို သိသောဉာဏ်အမြင်၏ စင်ကြယ်ခြင်း၊

၆။ ပဋိပဒါ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ=မဂ်သို့ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကိုသိတတ်သော ဉာဏ်အမြင်၏စင်ကြယ်ခြင်း။

၇။ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ=မဂ်ဟူသော ဉာဏ်အမြင်၏ စင်ကြယ်ခြင်း-

ဤဝိသုဒ္ဓိ ၇-ပါးတို့တွင် အစဉ်အတိုင်း ပြည့်စုံမှ မဂ်ဖိုလ်ကိုရသည်။ ရပြီးသည့် နောက်လည်း မဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်၏ အဖြစ်ဖြင့် တည်၍ ဆုံးသောကာလမှ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ သီလအစ, မဂ်အလယ်, နိဗ္ဗာန်အဆုံးဟု ဆိုလေသည်။

သီလဝိသုဒ္ဓိ၌ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလ ဟူသည်ကား-

၁။အာပတ် ၇-ပုံကို လုံခြုံစွာ စောင့်စည်းခြင်းသည် အပါယ်လာခြင်းစသည်မှ လွတ်ကင်းတတ်သောကြောင့် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလမည်၏၊

၂။ စက္ခုန္ဒြေစသော ဣန္ဒြေ ၆-ပါးကို တားမြစ် စောင့်ရှောက်ခြင်းသည် ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ မည်၏၊

၃။ ကုလဒူသကရှစ်ပါး, အနေသန နှစ်ဆယ့်တပါး, ကုဟန, လပနစသော မိစ္ဆာဇီဝမှ ရှောင်ကြဉ်၍ စင်ကြယ်စွာ အသက်မွေးသော သီလသည် အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိ သီလမည်၏၊

၄။ ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ပစ္စဝေက္ခဏာသတိဖြင့် သုံးဆောင်ခြင်းသည် ပစ္စယသန္နိဿတသိလ မည်၏၊

၄၅၀-သီလ ၄-ဖြာ လူတို့မှာလည်း ရသင့်ပုံကို ပြခြင်း

မေး။ ။ရဟန်းတို့မှု၊ စတုပါရိ၊ သုဒ္ဓိသီလ၊ ဆွဆွဖြူသည်၊ လူမှာမရကောင်းဘူးလော။

ဖြေ။ ။ဤသီလလေးပါးကို ရဟန်းတို့၌ကား မုချအားဖြင့် ရသည်။ လူတို့၌ကား ဥပစာအားဖြင့်သာရသည်။

ဘယ်သိုရသနည်းဟူမူ လူတို့အား မလွန်ကျူးအပ်ဟု တားဖြစ်တော်မူသော ဒုစရိုက်ဆယ်ပါးမှ စောင့်စည်းခြင်းသည် ပါတမောက္ခသံဝရသီလ မည်၏၊

ဣန္ဒြေ ၆-ပါး စောင့်စည်းခြင်းသည် ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ မည်၏၊

အဓမ္မိကဝါဏိဇ္ဇငါးပါးမှ ရှောင်ကြဉ်၍ အပြစ်ကင်းသောအမှုဖြင့် အသက်မွေးခြင်းသည် အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလမည်၏၊

ပစ္စည်းလေးပါးကို ခံစားသုံးဆောင်သောအခါ ပဋိကူလသညာ စသည်ဖြင့် သုံးဆောင်ခြင်းသည် ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ မည်၏၊

ဤ ၄-ပါးနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် သီလဝိသုဒ္ဓိ မည်၏၊ ဘယ့်ကြောင့် ဤသို့ယူအပ်သနည်းဟူမူကား လူတို့သည် မဂ်ဉာဏ်, ဖိုလ်ဉာဏ်ကို ရကြသောကြောင့် ထိုမဂ်, ဖိုလ်ရသောအကျိုးကို ဆသဖြင့် သီလဝိသုဒ္ဓိဖြစ်၏ ဟူသော အကြောင်းရင်းကို သိရသတည်း။ ကျမ်းဂန်တို့၌ တိုက်ရိုက်လာသည်ကိုမူ မတွေ့မိချေ။

စိတ္တဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ၌ စိတ်၏ နီဝရဏကင်းခြင်းသည် ဘယ်အခါ၌ ဖြစ်သနည်းဟူမူကား- ဘုရားဂုဏ်စသည်ကို အာရုံပြု၍ ဥပစာရသမာဓိဇော ဖြစ်သောအခါ၌၎င်း၊ ကသိုဏ်းဝန်း စသည်ကို အာရုံပြု၍ ဥပစာရသမာဓိဇော, အပ္ပနာဇောဖြစ်သောအခါ၌၎င်း နီဝရဏသည်။ ထိုသို့ကင်းသောစိတ်ကို စိတ္တဝိသုဒ္ဓိဆိုသည်။

ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

မေး။ ။လက္ခဏ ရသ၊ ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊ ပဒဋ္ဌာန်ဖြင့်၊ နာမ်, ရုပ်အပေါင်း၊ သိမ်းဆည်းကြောင်းကို၊ သုဒ္ဓိဆိုသည်၊ ကျမ်းလိုဘယ်သို့ ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။နာမ်, ရုပ်တရားတို့ကို လက္ခဏ, ရသ, ပစ္စုပဋ္ဌာန်, ပဒဋ္ဌာန်ဖြင့်ဝေဖန်ပိုင်းခြား၍ သိသောပညာကို ဉာဏ်အမြင် စင်ကြယ်ခြင်းဖြစ်၍ ဒဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ ဆိုသည်။

ရုပ်, နာမ်တရား ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို သိမ်း ဆည်းပုံ

ထိုစကား၌ ခန္ဓာငါးပါးကို အဘယ်သို့ သိမ်းဆည်းရာသနည်းဟူမူကား-

၁။ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပံ, ဝိကီရဏ ရသံ, အဗျာကဘပစ္စုပဋ္ဌာနံ, ဝိညာဏပဒကာရဏံ။

၂။ ဝေဒယိတလက္ခဏာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာ, ဝိသယသံဘောဂရသာ, သုခ ဒုက္ခ ပစ္စပဋ္ဌာနာ, ပဿဒ္ဓိ ပဒဋ္ဌာနာ။

၃။ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ သညာ၊ ပုန သညာဏပစ္စ နိမိတ္တကရဏ ရသာ၊ ယထာဂဟိတနိမိတ္တဝသေန ပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ယထာဥပဋ္ဌိတဝိသယ ပဒဋ္ဌာနာ။

၄။ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏာ သင်္ခါရာ၊ အာယူဟန ရသာ၊ ဝိပ္ဖါရ ပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ သေသခန္ဓတ္တယပဒဋ္ဌာနာ။

၅။ ဝိဇာနနလက္ခဏံ ဝိညာဏံ၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမရသံ၊ သန္ဓာန ပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ နမရူပပဒဋ္ဌာနံ။

၁။ ရူပံ၊ ရုပ်သည်၊ ရုပ္ပနလက္ခဏံ၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊ ဝိကီရဏရသံ၊ ဖရိုဖရဲကြဲခြင်း ကိစ္စရှိ၏၊ အဗျာကတ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ အကျိုးမပေးတတ်သော အဖြစ်လျှင် ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊ ဝိညာဏပဒကာရဏံ၊ ဝိညာဉ်လျှင် နီးစွာသောအကြောင်း ရှိ၏၊

၂။ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာသည်။ ဝေဒယိတလက္ခဏာ၊ အာရုံကို ခံစားခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ ဝိသယသံဘောဂရသာ၊ တွေ့တိုင်းသော အာရုံကို သုံးဆောင်ခြင်းကိစ္စရှိ၏၊ သုခ ဒုက္ခ ပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ သုခ၊ ဒုက္ခလျှင် ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊ ပဿဒ္ဓိပဒဌာနာ၊ ကိုယ်စိတ်၏ ပြဌာန်းခြင်းလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏၊

၃။ သညာ၊ သညာသည်။ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ၊ အမှတ်ကိုပြု၍ သိခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ ပုနသညာဏ ပစ္စယနိမိတ္တကရဏရသာ၊ တဖန်သိခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အမှတ်ကို ပြုခြင်း ကိစ္စရှိ၏၊ ယထာဂဟိတနိနိတ္တဝသေန၊ အကြင်ယူဘူးသော အာရုံ၏အစွမ်းဖြင့်။ အဘိနိစေသပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ နှလုံးသွင်းခြင်းလျှင် ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏၊ ယထာဥပဋ္ဌိ တဝိသယပဒဋ္ဌာနာ၊ ထင်လာတိုင်းသော အာရုံလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏၊

၄။ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရတရားတို့သည်။ အဘိသင်္ခရဏ လက္ခဏာ၊ ပြုပြင်ခြင်း လက္ခဏာရှိကုန်၏၊ အာယူဟနရသာ၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို မိမိတို့၏ ကိစ္စတို့၌ ပေါင်းရုံခြင်းကိစ္စ ရှိကုန်၏၊ ဝိပ္ဖါရပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဗျာပါရရှိသည်၏ အဖြစ်လျှင် ထင်သော အခြင်းအရာ ရှိကုန်၏၊ သေသခန္ဓတ္တယပဒဌာနာ၊ ကြွင်းသော ခန္ဓာသုံးပါးသာလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိကုန်၏၊

၅။ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဉ်သည်။ ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ အာရုံကိုသိခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမရသံ၊ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း, ရှေ့သွား ဖြစ်ခြင်းကိစဿရှိ၏၊ သန္ဓာနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ရှေးရှေးသောစိတ်နှင့် မပြတ်စပ်သော အဖြစ်လျှင် ထင်သောအခြင်းအရာရှိ၏၊ နာမ, ရူပ, ပဒဋ္ဌာနံ၊ နာမ်, ရုပ် အပေါင်းလျှင် ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏၊။

ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌ နာမ်တရား၊ ရုပ် တရားတို့သည် ပဋိသန္ဓေအခါ၌ရှေးဘဝကဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ဥပါဒါန်, ကံ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်၏၊

ပဝတ္တိအခါ၌ကား ရုပ်သည် ကံ, စိတ်, ဥတု, အာဟာရတည်း ဟူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်၏၊ တစုံတယောက်သော ဗြဟ္မာ, သကြား, ဘုရားဖန်ဆင်း၍ဖြစ်သည် မဟုတ်ဟု နာမ်, ရုပ် တို့၏အကြောင်းကို သိမ်းဆည်းခြင်းသည် ၁၆-ပါးအပြားရှိသောယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်ကြောင်းဖြစ်၍ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိမည်၏၊

၄၅၁--ယုံမှားခြင်း ၁၆-ပါး

မေး။ ။တဆယ့်ခြောက်ပါး၊ ယုံမှားခြင်းကိုပင်၊ လွန်နိုင်ခြင်းသည်၊ ကင်္ခါဝိတရဏ, သည်အရဝယ်ࡓ အဘယ်သို့ ယုံမှားဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။၁၆-ပါးသော ယုံမှားခြင်းဟူသည်ကား-

အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဒါနံ, န နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဒါနံ, ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဒါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ။ (အတိတ်၌ ၅-ပါး)

ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, န နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ။ (အနာဂတ် ၅-ပါး)

အဟံ နု ခေါသ္မိ, နော နု ခေါသ္မိ, ကိံ နု ခေါသ္မိ, ကထံ နု ခေါသ္မိ, အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံဂါမီ ဘဝဿတိ။ (ပစ္စုပ္ပန် ၆-ပါး)

ဤသို့ အတိတ်၌ငါးပါး, အနာဂါတ်၌ငါးပါး, ပစ္စုပ္ပန်၌ခြောက်ပါး အားဖြင့် ၁၆-ပါး ပြားသည်။

အဓိပါယ်ကား-

၁ငါသည် လွန်လေပြီးသော ကာလ၌ ဖြစ်ဘူးလေသလော၊

၂ငါသည် လွန်လေပြီးသော ကာလ၌ မဖြစ်ဘူးလေသလော၊

၃ငါသည် လွန်လေပြီးသော ကာလ၌ ဘယ်သို့ဖြစ်ဘူးသနည်း၊

၄ငါသည် လွန်လေပြီးသော ကာလ၌ ဤကဲ့သို့ သဏ္ဌာန်ဖြင့် ဖြစ်ဘူးလေသလော၊

၅ငါသည် လွန်လေပြီးသော ကာလ၌ အဘယ်သူဖြစ်၍ အဘယ်သူ ဖြစ်ဘူးလေသနည်း၊

၆ငါသည် လာလတ္တံ့သော အဓွန့်၌ ဖြစ်ဦးအံ့လော၊

ရငါသည် လာလတ္တံ့သော အဓွန့်၌ မဖြစ်တော့လတ္တံ့လော၊

၈ ငါသည် လာလတ္တံ့သော အဓွန့်၌ ဘယ်သို့ဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊

၉ငါသည် လာလတ္တံ့သော အဓွန့်၌ အဘယ်သို့သော အခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊

၁၀ငါသည် လာလတ္တံ့သော အဓွန့်၌ အဘယ်သူဖြစ်၍ အဘယ်သူဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊

၁၁ဤရုပ်နာမ်သည် ငါဖြစ်၏လော၊

၁၂ငါမဖြစ်လော၊

၁၃အဘယ်သို့ ငါဖြစ်သနည်း၊

၁၄အဘယ်အခြင်းအရာဖြင့် ငါဖြစ်သနည်း၊

၁၅ထိုငါသည် အဘယ်မှာလာခဲ့သနည်း၊

၁၆ငါသည် အဘယ်သို့ လာရဦးအံ့နည်း-

ဟူ၍ ယုံမှားခြင်းရှိ၏ ဟူလိုသည်။

ယုံမှားခြင်း ၈-ပါး

ဤမှတပါး ရှစ်ပါးသောယုံမှားခြင်းဟူသည်ကား-

၁။ ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတိ၊

၂။ ဓမ္မေ ကင်္ခတိ၊

၃။ သံဃေ ကင်္ခတိ၊

၄။ သိက္ခာယ ကင်္ခတိ၊

၅။ ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခတိ၊

၆။ အပရန္တေ ကင်္ခတိ၊

၇။ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင်္ခတိ၊

၈။ ဣဒပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု

ဓမ္မေသု င်္ကတိ-

ဟသည်တည်း။ ။ (အနက်လွယ်ပြီ)

၄၅၂-မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿန ဝိသုဒ္ဓိကိုပြခြင်း

ဥပက္ကိလေသတရား ၁၀-ပါး

မေး။ ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂ ဉာဏဒဿန အရမှာလည်း, ဝိပဿနာ ညစ်ညူးရာမှန်ဆယ်ပါးရန်ကို ဧကန်သို့ကောက်သနည်း။

ဖြေ။ ။ဩဘာသော ပီတိ ပဿဒ္ဓိ၊ အဓိမောက္ခာ စ ပဂ္ဂဟော၊ သုခံ ဉာဏ မုပဋ္ဌာန၊ မုပေက္ခာ စ နိကန္တိ စေတိ။

ဟူ၍ အနုရုဒ္ဓါဆရာပင် ပြဆိုပြီ။

ဩဘာသောစ၊ ဝိပဿနာစိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော ကိုယ်မှထွက်သော အလင်းဟုဆိုအပ်သော အရာင်¤ငြ်း။ ပီတိ စ၊ ဝိပဿနာစိတ်နှင့်ယှဉ်သော ခုဒ္ဒကာ, ခဏိကာ, ဩက္ကန္တိကာ, ဥဗ္ဗေဂါ, ဖရဏာဟုငါးဖြာသောနှစ်သက်ခြင်း၎င်း။ ပဿဒ္ဓိစ၊ ကိုယ်၏ပူပန်ခြင်း, စိတ်၏ပူပန်ခြင်းမှ ငြိမ်းချမ်းခြင်းသည်၎င်း။ အဓိမောက္ခာစ၊ အားကြီးသော သဒ္ဓိန္ဒြေဟုဆိုအပ်သော အဓိမောက္ခ၎င်း။ ပဂ္ဂဟော စ၊ သမ္မပ္ပဓာန်ကိစ္စကို ပြီးစေတတ်သော ဝိရိယသမ္ဗောဇ္ဈ၎င်း။ သုခဉ္စ၊ လွန်မြတ်သော ချမ်းသာ၎င်း။ ဉာဏဉ္စ၊ ဝရဇိန်လက်နက်ကဲ့သို့ ထက်မြက်စွာ၍ လက္ခဏာရေးသုံးပါးကို ပိုင်းခြားနိုင်သော ပညာသည်၎င်း။ ဥပဋ္ဌာနဉ္စ၊ အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့နိုင်သော ထင်သောသတိ၎င်း။ ဥပေက္ခာ စ၊ ထိုထိုအာရုံ၌ လျစ်လျူရှုတတ်သော ဥပေက္ခာသမ္ဗေဇ္ဈင်သို့ ရောက်တတ်သော မဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ အာဝဇ္ဇန်းယှဉ်သော ဝေဒနုပေက္ခာ၎င်း။ နိကန္တိ စ၊ ဩဘာသစသော ဓမ္မကိုးပါး၌ တပ်သောသိမ်မွေ့သော တဏှာ၎င်း။ ဤဆယ်ပါးတို့သည် ဝိပဿနာ၏ ညစ်ညူးကြောင်း ဘေးရန်တို့တည်း။

ဝိပဿနာရှုဟန်ကား - မဂ် ရစိမ့်သောငှာ ဝိပဿနာကို အားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအားဖြင့် နာမ်, ရုပ်တရားတို့၏ လက္ခဏာကို၎င်း, ဖြစ်ကြောင်းတရားကို၎င်း, သိမ်းဆည်းပြီးသော် ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့် သိမ်းဆည်းအပ်ကုန်သော အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သော အတိတ်စသည်ဖြင့် ပြားကုန်သော တေဘူမက သင်္ခါရတရားတို့၌ ခန္ဓာကို ဝေဖန်သောနည်းအားဖြင့်၎င်းး, ဒွါရ ၆-ပါး, အာရုံပြု၍ အပေါင်းအစည်း၏ အစွမ်းဖြင့်ချုံး၍ အကြင်ရုပ်စုသည် အတိတ်၌ဖြစ်၏၊ ထိုရုပ်စုသည် အတိတ်၌ချုပ်လေပြီ။ အကြင်ရုပ်သည် အနာဂတ်၌ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုရုပ်လည်း အ နာဂတ်၌ ချုပ်လတ္တံ့။ အကြင်ရုပ်သည် ဖြစ်ဆဲဖြစ်၏၊ ထိုရုပ်လည်း အနာဂတ်သို့ မရောက်ပဲ ဤပစ္စုပ္ပန်၌ပင် ချုပ်တတ်၏၊

ယင်းသို့ ကုန်ခန်းချုပ်ပျောက်တတ်သော အနက်ကြောင့် အနိစ္စသဘောသာတည်း။ ကြောက်မက်ဖွယ်ဖြစ်သော အနက်ကြောင့် ဒုက္ခသဘောသာတည်း။ အနှစ်မရှိသော အနက်ကြောင့် အနတ္တသဘောသာတည်း။ ဤသို့ကာလ၏ အစွမ်းဖြင့်၎င်း၊ သတ္တရသာယုကဖြစ်စဉ်၏ အစွမ်းဖြင့်၎င်း၊ ဥပါဒ်, ဌီ, ဘင် တည်းဟူသော ခဏ၏အစွမ်းဖြင့် ၎င်း၊ သုံးသပ်ခြင်တတ်သော ဉာဏ်ဖြင့် လက္ခဏာရေးသို့တင်၍ သုံးသပ်သောပုဂ္ဂိုလ်အား ထိုတေဘူမက တရားတို့၌သာလျှင် အကြောင်း၏ အစွမ်းဖြင့်၎င်း၊ ခဏ၏အစွမ်းဖြင့်၎င်း၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းကိုသိတတ်သောဉာဏ်ဖြင့် ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းကို အဖန်တလဲလဲ ရှုသောပုဂ္ဂိုလ်အား အလွန်အားကြီးသော ဝိပဿနာအဟုန်ကြောင့် အလုံးစုံသောကိုယ်မှ အရောင်အလင်းသည်၎င်း၊ နှစ်သက်ခြင်းပီတိ, ပဿဒ္ခိ စသည်တို့သည်၎င်း ဖြစ်၏၊

ထိုသို့ဖြစ်လတ်သော တရားဆယ်ပါးကို ဝိပဿနာ၏ ညစ်ညူးကြောင်း ဘေးရန်သာတည်း ဟုနှလုံးသွင်း၍ သိမ်းဆည်းသည်၏ အစွမ်းဖြင့် မဂ်ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်၏ လက္ခဏာကို မှတ်ခြင်းသည် မဂ်ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို သိသော ဉာဏ်အမြင်၏ စင်ကြယ်ခြင်းဖြစ်၍ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ မည်၏၊

ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

ယင်းသို့ ဆီးတားခြင်းဘေးရန်မှ လွတ်လျက်ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ ဖြစ်ခြင်းပျက်ခြင်းကို မြင်တတ်သော ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်ကို ရပြီးသော် ဖြစ်ခြင်းကို လွှတ်၍ပျက်ခြင်းကိုသာ အဖန်များစွာ ရှုသဖြင့် ပြိုလှုသော ကမ်းစွန်း၌တည်သော သစ်ပင်ကဲ့သို့ မိမိတွင်ရှိသောရုပ်နာမ် ခန္ဓာတို့ကို ပျက်ဆဲဆဲဟုဖြင်သော ဘင်္ဂဉာဏ်သည် ဖြစ်၏၊

ထိုဉာဏ်ဖြင့် ရှုပြန်သောကာလ ကျား, ခြင်္သေ့စသည်ကို တွေ့သောအခါ ကဲ့သို့ ကြောက်လန့်ဖွယ်ရှိသော အခြင်းအရာဖြင့် ထင်သောဘယဉာဏ်သည်ဖြစ်၏၊

ထိုဘယဉာဏ်ဖြင့် ရှုပြန်သောကာလ ငါးဝသောခန္ဓာ တို့သည် မီးလောင်၍ လာသောအိမ်ကဲ့သို့ ထိန်ထိန်လောင်သော အခြင်းအရာဖြင့် ထင်သည်ဖြစ်၍အပြစ်ဟု သိသော အာဒီနဝဉာဏ်သည် ဖြစ်၏၊

ထိုဉာဏ်ဖြင့် ရှုပြန်သောအခါ ဤခန္ဓာ၌ လွန်စွာငြီးငွေ့သော နိဗ္ဗိန္ဒဉာဏ်သည် ဖြစ်၏၊

ထိုဉာဏ်ဖြင့် အဖန်ဖန်ရှုသော ပုဂ္ဂိုလ်အား မီးလောင်သောအိမ်မှ ထွက်သွားလိုသကဲ့သို့ တေဘူမကဓမ္မတို့မှ လွတ်လိုသော မုစ္စိတုကမျတာဉာဏ်သည် ဖြစ်၏၊

ထိုဉာဏ်ဖြင့် အဖန်ဖန်ရှုသောပုဂ္ဂိုလ်အား စွန့်ပစ်ထိုက်၍ စွန့်ပစ်လိုက်သော မယားကို အရပ်တပါး၌ မြင်သော်လည်း ခင်မင်စိတ်မဖြစ်လာ၊ လျစ်လျူသာရှုဘိသကဲ့သို့ မိမိ၏ခန္ဓာ သင်္ခါရအစုတို့၌ လျစ်လျူရှုတတ်သော သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏ်သည်ဖြစ်၏၊

ထိုဉာဏ်ဖြင့် အဖန်တလဲလဲရှုပြန်သောကာလ ရလတ္တံ့သော မဂ်အားလျော်သော သစ္စာနုလောမဥဏ် သည်ဖြစ်၏၊

ရှေးပြခဲ့ပြီးသော ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်မှစ၍ သစ္စနုလောမဉာဏ်တိုင်အောင်ဝိပဿနာ အဆင့်ဆင့်ဖြင့် ကျင့်ပေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ကိုးပါးသောဝိပဿနာ ဉာဏ်တို့၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ကျင့်စဉ်ဉာဏ်၏ စင်ကြယ်ခြင်းဖြစ်၍ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိမည်၏၊

ဉာဏဒဿန ဝိသုဒ္ဓိကို ပြခြင်း

ယင်းသို့ ဆိုအပ်ပြီးသော အစဉ်အားဖြင့် လက္ခဏာရေးသုံးပါးကို အားထုတ်လာ၍ ဝိပဿနာရင့်ခြင်းသို့ ရောက်သဖြင့် အပ္ပနာဇောဖြစ်လိုလတ်သော် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တူသောစိတ်သည် ဘဝင်္ဂစလန, ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ, ထို့နောင်တေဘူမကဓမ္မတို့၏ အနိစ္စလက္ခဏာစသသည်ကို အာရုံပြု၍ ဆင်ခြင်တတ်သောမနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ထို့နောင် ထိုအာရုံ အာရုံပြု၍ မဟာကုသိုလ် ပထမဒွေတို့တွင် တခုခုသည် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူဟု ၄-ကြိမ်, တိက္ခပာပုဂ္ဂိုလ်အား ဥပစာ, အနုလုံ, နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဂေါတြဘူ ဟု၃-ကြိမ် ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ ဝိပဿနာဇော ကိစ္စဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၄-ကြိမ်မြောက် မန္ဒပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ၅-ကြိမ်မြောက် စျာန်အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ပထမစျာန်စိတ်သည်၎င်း စျာန်အင်္ဂါ လေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ဒုတိယ စျာန်စိတ်သည်၎င်း၊ စျာန်အင်္ဂါ ၃-ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် တတိယစျာန်စိတ်သည်၎င်း၊ စျာန်အင်္ဂါ ၂-ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် စတုတ္ထစျာန်စိတ်သည်၎င်း၊ ဂေါတြဘူသည် မဟာကုသိုလ် တတိယဒွေတို့တွင် တခုခုဖြစ်အံ့ စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော သောတာပတ္တိမဂ် ပဉ္စမစျာန်စိတ်သည်၎င်း၊ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြု၍ ဒုက္ခသစ္စာကို ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း, သမုဒယသစ္စာကို ပယ်ခြင်း, နိရောဓသစ္စာကို မျက်မှောက်ပြုခြင်း မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားစေခြင်းတည်းဟူသော ကိစ္စလေးပါးကို တပြိုင်နက် တချက်တည်းပြီးစေလျက် မဂ်, ဇောကိစ္စ တကြိမ်ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊

ထို့နောင် သောတာပတ္တိမဂ်ဇောစေတနာသည် ဖြစ်စေအပ်သော သောတာပတ္တိမဂ်နှင့် စျာတ်အင်္ဂါ, အာရုံအစရှိသောအားဖြင့် တူသော သောတာပတ္တိဖိုလ်စိသည် နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံပြု၍ တိက္ခပညာပုဂ္ဂိုလ်အား ဖိုလ်,ဖိုလ်, ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ထို့နောင် မိမိပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့်တူသော စိတ်သည် ဘဝင်ကိစ္စဖြစ်ထိုက်သရွေ့ ဖြစ်၍ ချုပ်၏၊ ယင်းသို့ စိတ်အစဉ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကို မြင်သောမဂ်စိတ်၏ဖြစ်ခြင်းသည် ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိမည်၏၊

ဤကို ရည်၍ ပုစ္ဆာဆရာသည်-

ပဋိပဒါဉာဏဒဿနအရ ခွဲခြား သိနိုင်စွမ်းလျှင် ငြင်းထိုထိုထက် ဟူ၍ဆိုလေသည်။

၄၅၃-မဂ်၏နီးပါး ကာမဇောများပင်သမာဓိဇောဖြစ်ကြောင်း

မေး။ ။ မဂ်ဖြင့်နီးကာ ဘာဝနာဖြင့် သမာဓိဇော သဘောဘယ်သို့ပြုသနည်း။

ဖြေ။ ။ သမ္မသနဉာဏ်မှစ၍ ဝိပဿနာဉာဏ်ဆယ်ပါးဖြစ်အောင် ရှုသောကာမကုသိုလ်ဇောစိတ်သည် သမာဓိဇောပင် ဖြစ်သည်။

အနုလုံ ၄-ပါး စုံသောဝီထိကို ပြခြင်း

မေး။ ။အနုလုံ, အနုလုံ ၄-ချက်စုံနှင့်၊ ဉာဏ်ရုံကျယ်သည် ဘယ်ဝီထိမှာ၊ ဖြစ်သနည်း။

ဖြေ။ ။သောတာပတ္တိမဂ်ကို ရပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ဝင်စားသော အခါ၌ ဖြစ်သည်။

မေး။ ။ မဂ်ဖြစ်သောအခါ၊ လက္ခဏာတရား၊ အစွမ်းအားဖြင့်၊ သုံးပါးအစုံ ဖြစ်သလော။

ဖြေ။ ။နိဗ္ဗာန်ပိုင်းက ပြခဲ့လေပြီ။

အနိစ္စာဒိ၊ ဝိပဿနာ၊ ရှုကာပြတ်ပြတ်၊ မှတ်အပ်မှတ်ကြောင်း၊ ခန္ဓာပေါင်းကို၊ မှတ်ကြောင်းအလို၊ သင့်အောင်ဆိုလျှင်၊ မဂ်,ဖိုလ် လေးကြိမ် ပေါက်လတ်မည်။

ဤတွင် ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းဆိုင်ရာ

ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာများ ပြီးပြီ။

ကျမ်းပြီး နိဂုံး

ကျမ်းပြီး နိဂုံး

စတုစက္ကသမ္ပုဏ္ဏဿ၊ ကဉ္စနာဂိရိနဂြဿ။

စက္ကဋ္ဌေ တိလကဗ္ဘူတေ၊ ကျီးသဲဣတျာဘိသမ္မတေ။

မဟာနိဂမေ ဇာတတ္တာ ဝယပတ္တေ စ တသ္မိံ ယေဝ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥပသမ္ပာဒေတွာဝ နာနာစေရာနံ သန္တိကေ ပရိယတ္တိယော ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဆေကင်္ဂတေတဿ ပါစိနဘူမိဇေဋ္ဌေ မဟာမစ္စေန ကာရာပိတေ သာသနဒ္ဓရာယ ပုတ္တဒါရာနံ စတုဘူမကာဝါသေ ပထမံ ဝသိတတ္တာ စ, ကျီးသဲ ၄ -ထပ်တိ အာချာတေန စက္ကသန္ဓရစေရာနံ ဝံသာလင်္ကာရဘူတေန သဒ္ဓမ္မာဘိရမ္မန္တေန သီလာဒိဂုဏယုတ္တေန ဝေပုလ္လပညာဝေယျတ္တိကေန တိပေဋကဝေဒတ္တယဂန္ထန္တရဗဟုသုတဂုဏေဟိ ဝိသုတေန ဂဏဝါစကေန မုနိန္ဒာဘိဓဇသညိနာ မယာသာသနသံဝုဍ္ဎုနတ္ထံ ပဏိဓာယ ပန်းတောင်းနဂရေ ဝသန္တေ ဂန္ထဝံသ နိဿယဉ္စ ဇိနတ္ထပကာသနီနာမ ပကရစဉ္စ ရစိတွာ အုပ်ဖိုလ်ဒေသ သီလဘေဒပကာသနီ ဂပ္ဖါရယ ဝဿပဘုတိ ဥတ္တရတိတ္ထ့နာမ ဇနပဒမုပနိဿာယ နဝဝိဟာရဂဗ္ဘေဝသန္တေ မင်္ဂလတ္ထဒီပနီယာ နိဿယဉ္စ, ဝေယျာ ကရဏ ဂန္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌိဒီပက ပဥှာဗျာကရဏ နိဗ္ဗာန်လမ်းပြ ဝိမတိစ္ဆေဒနီပကရဏနိ သင်္ဂဟနိဿယဉ္စ လိက္ခိတွာဣဒါနိ စ ပရမတ္ထဆေကိစ္ဆာနံ သဇ္ဇနသမ္မတာနံ ဥပါသကာနမာယာစနဉ္စ သာသနောဒယာဘိကာမဿ သာဓုမာနိတဂုဏဿ ပဉ္စာလထေရဿ အဇ္ဈေသနဉ္စမာရဗ္ဘ, ပေါရာဏုပဒေသံ သဇ္ဇန္တော, နဝပညုတ္တရာနိ, ပက္ခိပိတွာ သဒ္ဒနယံ ပမုဉ္စန္တော သာရဘူတံ အတ္တနယံ, ဝိဂ္ဂါဟေတွာ မနောရထပူရဏာယ သုရစိတမိဒံ ဂန္ထံ နိဋ္ဌင်္ဂတော သောနာယာသေန ဣသိ, နေရု, သိန္ဓု, ဓမ္မေ, ဇိနစက္ကေ, ပါဏဂ္ဂိ, နေတြ, ရူပေ သက္ကရာဇေ ဘဒြမာသကာလပက္ခေ ဒသမေစန္ဒြဒိနေကေ။

ဓမ္မစက္ကနုဘာဝေန' ခိလသတ္တာ သုခါရိဝ။

ယဿ တေဇေန သဇ္ဇနာ၊ သုခိတာ လောကလာဘကာ။

ဧဝရမဒ္ဒါဘိသမယာ၊ ဟောန္တု သဗ္ဗေပိ ဇန္တုနော။

စတုစက္ကသမ္ပုဏ္ဏဿ၊ ပဋိရူပစသည်အင်္ဂါ စက်လေးဖြာနှင့် လွန်စွာပြည့်စုံ ထသော။ ကဉ္စနာဂိရိနဂြဿ၊ ရွှေတောင်အမည်ရှိသောမြို့၏၊ တိလကဗ္ဘူတေ၊ မှန်ကင်းတဆူ မှန်ကူသဖွယ်လည်းဖြစ်ထသော။ စက္ကဋ္ဌေ၊ ဘုရားဩဝါ သာသနာ၏ တည်ရာခေတ်မြတ် လည်းဖြစ်ထသော။ ကျီးသဲဣတျာဘိသမ္မတေ၊ ကျီးသဲဟူ၍ ဗိုလ်လူသမိုက်အပ် ထသော။ ။မဟာနိဂမေ၊ မြစ်သာနီးတုံ စျေးမစုံသောကြောင့် နိဂုံးမည်သီး ရွာရပ်ကြီး၌။ ဇာတတ္တာ စ၊ သန္ဓေကျိန်းပျော် ဖွားမြော်ကြီးရင့်သည်၏ အဖြင့်ကြောင့်၎င်း။ ဝထပတ္တေ၊ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော်။ တသ္မိံ ယေဝ ဂါမေ၊ ထိုရွာ၌သာလျှင်။ ပဗ္ဗာဇေတွာ၊ ရှင်ရဟန်းပြု၍။ ဥပသမ္ပာဒေတွာ၊ ပဉ္စင်းခံယူ၍။ နာနာစေရာနံ၊ အထူးထူးသော မြို့ရပ်ပြည်ရွာ ဆရာမွန် ဆရာမြတ်တို့၏၊ သန္တိကေ၊ အထံ၌။ ပရိယတ္တိယော၊ သင်အပ်သော အတတ်ပညာ နာနာဝါဒတို့ကို။ ဥဂ္ဂဏှိတွာ၊ ကောင်းစါာသင်ယူ၍။ ဆေကင်္ဂတေ၊ ပြွမ်းတီးလိမ္မာခြင်းသို့ ရောက်လတ်သော်။ တဿ နိဂမဿ၊ ထိုကျီးသဲအမည်ရှိသော နိဂုံး၏၊ ပါစိနဘူမိဇေဋ္ဌေ၊ အရှေ့မျက်နှာ တာသုံးရာခန့် မျှော်ရာဗွေဘုံမြေခုံညွှန့်မြိတ် ကုန်းဦးထိပ်၌။ မဟာမစ္စေန၊ ရွှေတောင်, ပန်းတောင် ကူးပြောင်းလှည့်ကာ ဟံသာဝတီ ဌာနီပိုက်ချုပ် ဝန်ကြီးလုပ်ရသော မင်းကြီး မဟာမင်းကျော် နော်ရထာ ကြော်ငြာတွင်ပြီး အမတ်ကြီးသည်။ သာသနဒ္ဓရာယ၊ သာသနာကို စည်ပင်စွာဆောင်ရွက်စေခြင်း အကျိုးငှာ။ ပုတ္တဒါရာနံ၊ ရင်နှစ်,နှစ်ဖော် ကြင်ဘော်ဇနီး မြောက်သားကြီးတို့ကို။ ကာရာပိတေ၊ မိ မွေ ဘငုတ် ကံကျွေး ထုတ်၍ ဆောက်လုပ်တည်ထောင်စေအပ်သော။ စတုဘူမကာဝါသ၊ လေးထပ်ကျောင်းကြီး၌။ ပထမံ၊ ရှေးဦးစွာ။ ဝသိတတ္တာ၊ ရာပိုထ်ပြည့်တင်း, သီတင်းသုံးနေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ကျီးသဲ ၄-ထပ်တိအာချာတေန၊ ကျီးသဲ ၄-ထပ် ဆရာတော်ဟု ခေါ်ဝေါ်အပ်ထသော။ စက္ကသန္ဓရစေရာနံ၊ ပရိယတ် ပဋိပတ် နှစ်ရပ်သော သာသနာကို ကောင်းစွာဆောင်ကုန်သော ဆရာမွန်ဆရာမြတ်တို့၏၊ ဝံသာလင်္ကာရဘတေန၊ အဆက်အနွယ်ကို တင့်တယ်စွာ တန်ဆာဆင်သကဲ့သို့ ဖြစ်ထသော။ သဒ္ဓမ္မေ၊ သူတော်ကောင်းတို့၏တရား၌။ အဘိရမ္မန္တေန၊ အလွန်မွေ့လျော်စွာထသော။ သီလာဒိဂုဏယုတ္တေန၊ သံဝရဝိနည်း, အာစာရဝိနည်း စောင့်စည်းခြိုးခြံ မြူမရံသော သီလ သိက္ခာ သမာဓိ ဂုဏ်နှင့်လည်းယှဉ်ထသော။ ဝေပုလ္လပညာဝေယျတ္တိကေန၊ ပြန့်ပြောကျယ်ဝင်း ထိုးထွင်းနှိုက်နဲ ခွဲခြမ်းဝေဖန်နိုင်သော ဉာဏ်ပညာစွမ်းလည်းရှိထသော။ တိပေဋကဝေဒတ္တယ, ဂန္ထန္တရ ဗဟုဿုတ ဂုဏေဟိ၊ ပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာ ဥဿုံကျမ်းသုံးပုံကို ချက်ကုန်ထုတ်ဖောက် လှံ, မ, စောက်ဖြင့် ပြန်ခေါက်များစွာ လေ့လာနိုင်ခြင်းတည်းဟူသော ပိဋကတ္တယ ဗဟုသုတ, ဆန်း, အလင်္ကာ သဒ္ဒါ, နေတ္တိ, ဝိဒဂ်, ဒဏ္ဍီ-ဗျဉ္ဇီ, ကလာပ် ဗြို့ဟဒ်, ရာဇမတ္တဏ်, ပူရာဏ်, သရေသာဒယ, ဇောတိသတ္ထ, သိဒ္ဓန္တဟု စသည်သုံးခန်း၊ ဝေဒလ်ကျမ်းတို့၌ ပြွမ်းတီးလေ့လာ လိမ္မာသိမြင်ခြင်း တည်းဟူသော ဗေဒတ္တယ ဗဟုသုတ, ထုံးရာဇဝင်ပုံပြင်လင်္ကာ ကဗျာအရပ်ရပ် ဓမ္မသတ်ဆေးကျမ်း ဓာတ်ကျမ်းစာမ လောကဝိဇ္ဇာကျမ်းအရာ တို့၌ကောင်းစွာသိမြင်ခြင်း တည်းဟူသော ဂန္ထန္တရ, ဗဟုသုတ ဂုဏ်တို့ကြောင့်။ ဝိသုတေန၊ နိုင်ငံအနှံ့ ပြန့်သောကျော်စောခြင်းလည်း ရှိထသော။ ဂဏဝါစကေန၊ ရှစ်ခွဒိသာ ရောက်ဝင်လာသော သံဃာတော်အပေါင်းတို့၏ စာပို့ဆရာလည်းဖြစ်ထသော။ မုနိန္ဒာ ဘိဓဇသညိနာ၊ မုနိန္ဒာဘိဓဇ အမည်ရှိသော။ မယာ၊ ငါသည်။ ။(သရစိတံ၌စပ်)

သာသနသံဝဍ္ဎုနတ္ထံ၊ ဘုရားသာသနာ၏ လွန်စွာရှည်လျား ပြန့်ပွားရာသောအကျိုးကို။ ပဏိဓာယ၊ တောင့်တမျှော်ခေါ် သဖြင့်။ ပန်းတောင်းနာဂရေ၊ ပန်းတောင်းမြို့၌။ ဝသန္တေ၊ သီတင်းသုံးနေစဉ်။ ဂန္ထဝံသနိဿယဉ္စ၊ ဂန္ထဝံသကျမ်း၏ မှီရာနိဿယကို၎င်း။ ဇိနတ္ထပကာသနီနာမ ပကရဏဉ္စ၊ ဇိနတ္ထပကာသနီ မည်သောကျမ်းကို၎င်း။ ရစိတွာ၊ ရေးသားစီရင်ပြီး၍။ အုပ်ဖိုလ်ဒေသေ၊ အုပ်ဖိုလ်အရပ်၌။ ဝသန္တေ၊ သီတင်းသုံးနေစဉ်။ သီလဘေဒပကာသနီ၊ သီလဘေဒပကာသနီကျမ်းကို။ ရစိတွာ၊ ရေးစီရင်ပြီး၍။ ဂပ္ဖါရယ ဝဿပဘုတိ၊ သက္ကရာဇ်တထောင့် နှစ်ရာ နှစ်ဆယ့် သုံးခုမှစ၍။ ဥတ္တရတိတ္ထံနာမ ဇနပဒံ၊ မြောက်ဆိပ်အမည်ရှိသော ဇနပုဒ်ကြီးကို။ ဥပနိဿာယ၊ အမှီပြု၍။ နဝဝိဟာရဂဗ္ဘေ၊ အသစ်တည်ထောင်အပ်သော ကျောင်းတိုက်၌။ ဝသန္တေ၊ သီသတင်းသုံးနေစဉ်၊ မင်္ဂလတ္ထဒီပနယာ၊ မင်္ဂလတ္ထဒီပနီဋီကာ ကျမ်းကြီး၏၊ နိဿယဉ္စ၊ မှီရာအတ္ထ နိဿယကို၎င်း။ ဝေယျာကရဏဂန္ထဉ္စ၊ စွယ်စုံကျော်ထင် ပုစ္ဆာကိုဖြေရာ ဝေယျာကရုဏ်းကျမ်းကြီးကို၎င်း။ ဒိဋ္ဌိဒီပက ပဥှာဗျာကရဏ, နိဗ္ဗာန်လမ်းပြကျမ်း, ဝိမတိစ္ဆေဒနီပကရဏာနိ စ၊ ဒိဋ္ဌိဒီပကကျမ်း, ပဥှာဗျာကရဏကျမ်း, နိဗ္ဗာန်လမ်းပြကျမ်း, ဝိမတိစ္ဆေဒနီကျမ်းတို့ကို၎င်း။ သင်္ဂဟနိဿယဉ္စ၊ သင်္ဂြိုဟ်နိဿယကို၎င်း။ လိက္ခိတွာ၊ ရေးသားပြုပြင်စီရင်ပြီး၍။ ဣဒါနိ စ၊ ယခုအခါ၌လည်း။ ပရမတ္ထဆေကိစ္ဆာနံ၊ ပရမတ်တရားမှတ်သားလေ့လာ လိမ္မာ ပြွမ်းတီးခြင်းကို အလိုရှိကုန်သော။ သဇ္ဇနသမ္မတာနံ၊ ဒုရာဇီဝ သုဇီဝဖြင့် ဓမ္မ မွေ့လျော် လူသေူတော်ဟု ခေါ်ဝေါ်သမုတ်အပ်ကုန်သော။ ဥပါသကာနံ၊ ပိဋကတ်ဒါယကာ ကြေငြာထင်ပေါ် မောင်မြတ်ကျော် အမှူးရှိကုန်သော ဥပါသကာတို့၏၊ အာယာစနဉ္စ၊ အဖန်ဖန် တောင်းပန်ခြင်းကို၎င်း။ သာသနောဒယာဘိကာမဿ၊ သာသနာတော်၏ ဖြောင့်မတ်စွာ တက်ထွန်းခြင်းကို အလွန်အလိုရှိထသော။ သာဓုမာနိတဂုဏဿ၊ သူတော်ကောင်းတို့သည် ညွတ်ပြောင်းခြင်းကို၎င်း။ အာရဗ္ဘ၊ အကြောင်းပြု၍။ ပေါရာဏုပဒေသံ၊ ရှေးဆရာတို့ နည်းနာရအောင် မေးပြသော ပရမတ္ထပုစ္ဆာကို။ သဇ္ဇန္တော၊ ဖြေသင့်လျက်။ နဝပညုတ္တရာနိ၊ အသစ်သော အမေးအဖြေတို့ကို။ ပက္ခိပိတွာ၊ ထည့်သွင်း၍။ သဒ္ဒနယံ၊ ကျမ်းလာကစ္စည်း သဒ္ဒါနည်းကို။ ပမုဉ္စန္တော၊ လွှတ်လျက်။ သာရဘူတံ၊ အနှစ်သဖွယ်ဖြစ်သော။ အတ္ထနယံ၊ သဘောအဓိပ္ပါယ်ဖြစ်သော အနက်နည်းကို။ ဝိဂ္ဂါဟတွော၊ အထူးထူးသော ကျမ်းဂန်မှယူ၍။ မနောရထပူရဏာယ၊ ဆန်းကြယ်ထူးကဲ နက်နဲစွာသိလိုသောသူတို့၏ နှလုံးအလိုကို ပြည့်စခြေင်းငှာ၊ ဣဒံ ဂန္တံ၊ ဤကျမ်းကို။ သုရစိတံ၊ ကောင်းစွာစီရင်အပ်ပြီ။

သော ဂန္တော၊ ထို ''မနောရထပူရဏီ'' မည်သောကျမ်းသည်။ ဇိနစက္ကေ၊ မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်သည်။ ဣသိ-နေရု-သိန္ဓု စမ္မေ၊ နှစ်ထောင့်လေးရာ တဆယ့်ခုနစ် ခုနှစ်ဖြစ်သော။ ဝေဿ၊ နှစ်၌။ ဘဒြမာသကာလကက္ခေ၊ တော်သလင်းလဆန်း ပက္ခဖြစ်သော။ ဒသမေစန္ဒြဒိနကေ၊ လဆန်းဆယ်ရက် တနလာင်္နေ့၌။ အနာယာသေန၊ ရောဂါဘေးဘျမ်း မငြိမသန်းခြင်းဖြင့်။ နိဋ္ဌင်္ဂတော၊ အပြီးသို့ရောက်၏၊

ဓမ္မစက္ကာနုဘာဝေန၊ ဓမ္မစကြာ ဟောသောအခါ၌ ဒေသနာနုဘော် မြတ်တေဇော်ကြောင့်။ အခိလသတ္ထာ၊ မြေပေးမိုးထက် ဘဝဂ်အထိ ဝီစိတိုင်ရောက် ထက်အောက်တပြင် ဝန်းကျင်ဥဿုံ ကြွင်းမဲ့ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ သုခါရိဝ၊ ဘေးမျိုးကွာ၍ ချမ်းသာရကုန်သကဲ့သို့။ ယဿ၊ အကြင် ''မနောရထပူရဏီ'' ဂုဏ်ဆီပြည့်လျှမ်း ဤသည့်ကျမ်း၏၊ တေဇေန။ တန်ခိုးရှိန်ဇော် အာနုဘော်ကြောင့်။ သဇ္ဇနာ၊ ဣဿ, မက္ခေ, ပလာသေနှင့် ရန်မွှေခြောက်သင်း စောင်းမာန်ကင်းသော သူတော်ကောင်းတို့သည်။ သုခိတာ၊ ပီတိငါးဖြာ ပြန်ပွားကာဖြင့် ချမ်းသာခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်။ အာလောကလာဘကာ၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော အလင်းကို ရကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။ ဝေရမဒ္ဒါ။ အဇ္ဈတ်ဗာဟီ နှစ်လီသောရန် မိစ္ဆာမာန်ကို ပယ်လှန်နှိပ်နင်းနိုင်ကုန်သည်။ အဘိသမယာ၊ ဆယ်တန်ဝိပတ် ဉာဏ်မြတ်ဖြင့် ပညတ်ပရမတ် ခဲကပ်သမျှ ဓမ္မခပင်း ထိုးထွင်းဥဿုံ သိကြကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။ သဗ္ဗေပိ ဇန္တုနော၊ အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့သည်လည်း သုခိတာ၊ လိုအင်ပြည့်ဝ ချမ်းသာကြကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကန်သတည်း။

ဣဿ၊ ငြူစူခြင်း။ မက္ခေပ၊ သူ၏ဂုဏ်ကျက်သရေကို ချေဖျောက်ခြင်း။ ပလာသ၊ အဖျင်းမှုခြင်း။ ဥပါရမ္ဘ၊ စွမ်စွဲပြောဆိုခြင်း။ အတ္တုက္ကံသန၊ မိမိကိုယ်ကို ချီးမြှောက်ခြင်း။ ပရဝမ္ဘန၊ သူ့ကိုရှုတ်ချခြင်း။ အတွင်းရန် ၆-ပါးတည်း။

ဤရန်မွေ ၆-သင်း ကင်းလွတ်သောသူ နာယူသင်ကြားမှ ပီတိသုခနှင့်တကွ ဉာဏ်တည်းဟူသော အလင်းကို ရမည်ဖြစ်၍ ပတ္ထနာသည်။

ဤတွင် နိဂုံးခါးပတ် အပြီးသတ်တည်း။

တေသု ဣဒံ ဖလဿ အာဂတဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ ဣဓ မဂ္ဂါဂမနံ ဓုရန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သော ပနေသ မဂ္ဂေါ အာဂမနတော 'သုညတ'န္တိ နာမံ လဘိတွာ သဂုဏတော စ အာရမ္မဏတော စ 'အနိမိတ္တော' 'အပ္ပဏိဟိတော'တိပိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ တီဏိ နာမာနိ ဒေတိ။ ကထံ? အယဥှိ သုဒ္ဓါဂမနဝသေနေဝ လဒ္ဓနာမော 'သုညတမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'သုညတ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ 'သုညတအနိမိတ္တမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'အနိမိတ္တ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ 'သုညတအပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'အပ္ပဏိဟိတ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ ဣမာနိ ပန တီဏိ နာမာနိ မဂ္ဂါနန္တရေ ဖလစိတ္တသ္မိံယေဝ ဣမိနာ နယေန လဗ္ဘန္တိ၊ နော အပရဘာဂေ ဝဠဉ္ဇနကဖလသမာပတ္တိယာ။ အပရဘာဂေ ပန အနိစ္စတာဒီဟိ တီဟိ ဝိပဿနာဟိ ဝိပဿိတုံ သက္ကောတိ။ အထဿ ဝုဋ္ဌိတဝုဋ္ဌိတဝိပဿနာဝသေန အနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတ- သုညတသင်္ခါတာနိ တီဏိ ဖလာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေသံ တာနေဝ သင်္ခါရာရမ္မဏာနိ။ အနိစ္စာနုပဿနာဒီနိ ဉာဏာနိ အနုလောမဉာဏာနိ နာမ ဟောန္တိ။

ယော စာယံ သုညတမဂ္ဂေ ဝုတ္တော။ အပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂေပိ ဧသေဝ နယော။ အယမ္ပိ ဟိ သုဒ္ဓါဂမနဝသေန လဒ္ဓနာမော 'အပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'အပ္ပဏိဟိတ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ 'အပ္ပဏိဟိတအနိမိတ္တမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'အနိမိတ္တ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ 'အပ္ပဏိဟိတသုညတမဂ္ဂေါ' သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော 'သုညတ'န္တိ နာမံ အကာသိ။ ဣမာနိပိ တီဏိ နာမာနိ မဂ္ဂါနန္တရေ ဖလစိတ္တသ္မိံ ယေဝ ဣမိနာ နယေန လဗ္ဘန္တိ၊ န အပရဘာဂေ ဝဠဉ္ဇနကဖလသမာပတ္တိယာတိ။ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ဝိပါကနိဒ္ဒေသေ ကုသလစိတ္တေဟိ တိဂုဏာနိ ဝိပါကစိတ္တာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ (အဘိ၊ ၃၂၉။)

တေသု = ထို မဂ္ဂအာဂမဋ္ဌာန ဖလအာဂမဋ္ဌာနတို့တွင်။ ဣဒံ = ဤဋ္ဌာနသည်။ ဖလဿ = ဖိုလ်၏၊ အာဂတဋ္ဌာနံ = ဖြစ်ပေါ်လာရာ ဋ္ဌာနတည်း။ တသ္မာ = ထိုကြောင့်။ ဣဓ = ဤဖိုလ်၏ ဖြစ်ပေါ်လာရာ ဋ္ဌာန၌။ မဂ္ဂါဂမနံ = မဂ္ဂါဂမနကို။ ဝါ။ ဖိုလ်၏ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း မဂ်ကို။ ဓုရန္တိ = ပဓာနဟူ၍။ ဝေဒိတဗ္ဗံ = သိထိုက်၏၊ ပန = ဆက်ဦးအံ့။ သော ဧသ မဂ္ဂေါ = ထိုမဂ်ကို။ အာဂမနတော = မဂ်၏ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင့် ဝိပဿနာအားဖြင့်။ 'သုညတ'န္တိ = သုညတဟူ၍။ နာမံ = အမည်နာမကို။ လဘိတွာ = ရပြီး၍။ သဂုဏတော စ = အားဖြင့်လည်းကောင်း။ အာရမ္မဏတော စ = အားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနိမိတ္တောတိပိ = နိမိတ္တမဂ် ဟူ၍လည်းကောင်း။ အပ္ပဏိဟိတောတိပိ = အပ္ပဏိဟိတ ဟူ၍လည်း-ကောင်း။ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ တသ္မာ = ထိုကြောင့်။ သယံ = ကိုယ်တိုင်။ ဝါ။ မိမိဟူသော မဂ်ကိုယ်တိုင်။ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ = ဖိုလ်၏ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း အရာ၌။ ဌတွာ = တည်၍။ အတ္တနော = မိမိ၏၊ ဖလဿ = ဖိုလ်အား။ တီဏိ = သုံးပါးကုန်သော။ နာမာနိ = အမည်နာမတို့ကို။ ဒေတိ = ရ၏၊

ကထံ = အဘယ်သို့ ပေးသနည်း။ ဟိ = ချဲ့ဦးအံ့။ သုဒ္ဓါဂမနဝသေနေဝ = သဂုဏ အာရမ္မဏတို့နှင့် မရောသော အာဂမန၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင်။ လဒ္ဓနာမော = ရအပ်သော အမည်ရှိသော။ အယံ သုညတမဂ္ဂေါ = ဤ သုညတမဂ်သည်။ သယံ = မိမိကိုယ်တိုင်။ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ = ဖိုလ်၏ ဖြစ်ပေါ်လာ အကြောင်းအရာ၌။ ဌတွာ = ၍။ အတ္တနော = မိမိ၏၊ ဖလဿ = အား။ နာမံ = ကို။ ဒဒမာနော = ပေးလတ်သော်။ သုညတန္တိ နာမံ = သုညတဟူသော အမည်ကို။ အကာသိ = ပြုပြီး။ သုညတအနိမိတ္တ-မဂ္ဂေါ = သုညတ အနိမိတ္တ နှစ်မည်ရသော မဂ်သည်။ သယံ = ကိုယ်တိုင်။ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ = ၌။ ဌတွာ = ၍။ အတ္တနော = မိမိ၏၊ ဖလဿ = အား။ နာမံ = ကို။ ဒဒမာနော = သော်။ အနိမိတ္တန္တိ နာမံ = ကို။ အကာသိ = ပြီ။ သုညတအပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂေါ = သုညတ အပ္ပဏိဟိတ နှစ်မည်ရသော မဂ်သည်။ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော။ အပ္ပဏိဟိတန္တိ နာမံ = ကို။ အကာသိ = ပြီ။

ပန = ဆက်။ တီဏိ = သုံးပါးကုန်သော။ ဣမာနိ နာမာနိ = ဤအမည်တို့ကို။ မဂ္ဂါနန္တရေ = မဂ်၏ အခြားမဲ့ဖြစ်သော။ ဖလစိတ္တသ္မိံယေဝ = ဖိုလ်စိတ်၌ သာလျှင်။ ဝါ။ မဂ္ဂဝီထိ၌ ပါသော ဖိုလ်စိတ်၌ သာလျှင်။ ဣမိနာ နယေန = ဤဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်။ လဗ္ဘန္တိ၊ အပရဘာဂေ = နောက်အဖို့၌။ ဝါ။ မဂ္ဂဝီထိမှ နောက်အဖို့၌။ ဝဠဉ္ဇနကဖလသမာပတ္တိယာ = သုံးစွဲအပ်သော ဖလသမာပတ်၌။ ဝါ။ ဖလသမာပတ် ဝင်စားရာ၌။ နော လဗ္ဘန္တိ။ အပရဘာဂေ ပန = ၌ကား။ အနိစ္စတာဒီဟိ = ကုန်သော။ တီဟိ = သော။ ဝိပဿနာဟိ = တို့ဖြင့်။ ဝိပဿိတုံ = အထူးထူး အပြားပြား ရှုခြင်းငှာ။ သက္ကောတိ = ၏၊ အထ = ထိုအခါ၌။ အဿ = ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဝုဋ္ဌိတဝုဋ္ဌိတဝိပဿနာဝသေန = သင်္ခါရနိမိတ်မှ ထသော ဝိပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့်။ (ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ ဝိပဿနာကို ဆိုသည်။) အနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတသုညတသင်္ခါတာနိ = အနိမိတ္တ အပ္ပဏီဟိတ သုညတဟု ဆိုအပ်ကုန်သော။ တီဏိ = သော။ ဖလာနိ = ဖိုလ်တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ = ကုန်၏၊ တေသံ = ထိုဖိုလ်တို့၏၊ သင်္ခါရာရမ္မဏာနိ = သင်္ခါရတရားလျှင် အာရုံရှိကုန်သော။ အနိစ္စာနုပဿနာဒီနိ = အနိစ္စာနုပဿနာ အစရှိကုန်သော။ တာနေဝ ဉာဏာနိ = ထိုဉာဏ်တို့သည်ပင်။ ဝါ။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ ဝိပဿနာဉာဏ်တို့သည်ပင်။ အနုလောမဉာဏာနိ နာမ = အနုလောမဉာဏ်တို့ မည်သည်။ ဟောန္တိ။

စ = ဆက်။ သုညတမဂ္ဂေ = ၌။ ယော အယံ နယော = အကြင်နည်းကို။ ဝုတ္တော = ပြီ။ အပ္ပဏိ-ဟိတမဂ္ဂေပိ = ၌လည်း။ ဧသေဝ = ဤဆိုအပ်ပြီးသော အစီအရင်သည်ပင်။ နယော = သိကြောင်း အစီအရင်တည်း။ ဟိ = မှန်။ သုဒ္ဓါဂမနဝသေန = ဖြင့်။ လဒ္ဓနာမော = သော။ အယံ ပိ အပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂေါ = သည်လည်း။ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော အပ္ပဏိဟိ-တန္တိ နာမံ အကာသိ။ အပ္ပဏိဟိတအနိမိတ္တမဂ္ဂေါ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော အနိမိတ္တန္တိ နာမံ = ကို။ အကာသိ = အပ္ပဏိဟိတ အနိမိတ္တမဂ္ဂေါ = အပ္ပဏိဟိတ အနိမိတ္တ နှစ်မည်ရသော မဂ်သည်။ အပ္ပဏိဟိတသုညတမဂ္ဂေါ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ဖလဿ နာမံ ဒဒမာနော သုညတန္တိ နာမံ အကာသိ။

တီဏိ = သော။ ဣမာနိပိ နာမာနိ = ဤအမည်တို့ကိုလည်း။ မဂ္ဂါနန္တရေ ဖလစိတ္တသ္မိံ ယေဝ = မဂ်၏ အခြားမဲ့ဖြစ်သော ဖိုလ်စိတ်၌သာလျှင်။ ဣမိနာ နယေန = ဖြင့်။ အပရဘာဂေ = ၌။ ဝဠဉ္ဇနကဖလသမာပတ္တိယာတိ = ၌။ န လဗ္ဘန္တိ = ကုန်။ ဣတိ = ဤသို့ မှတ်အပ်၏၊ ဧဝံ = လျှင်။ ဣမသ္မိံ ဝိပါကနိဒ္ဒေသေ = ဤဝိပါကနိဒ္ဒေသ၌။ ကုသလစိတ္တေဟိ = တို့ထက်။ တိဂုဏာနိ = သုံးခုတို့ဖြင့် မြှောက်-အပ်ကုန်သော။ ဝါ။ သုံးဆတတ်ကုန်သော။ ဝိပါကစိတ္တာနိ = တို့ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ (အဘိ၊ ၃၂၉။)